Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) covIzIjha 6 , savAraNa ane sAhilya 'Do. abhaya AI. dozI saMyojaka - prakAzaka : guNavaMta baravALiyA Jain Education saurASTra kesarI prANagara jaina philosophikala enDa liTararI rIsarca senTara, ghATakopara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAla zat muMbaI vidyApIThanI pIeca.DI.nI padavI mATe taiyAra karelo mahAnibaMdha lekhaka Do. abhaya IndracaMdra dozI mArgadarzaka Do. devabAlA sureza saMghavI saMyojaka - prakAzaka guNavaMta baravALiyA saurASTrakesarI prANaguru jaina philosophikala enDa liTarari risarca senTara paMDita ratnacaMdrajI jaina kanyAzALA TrasTa kAmAlena, ghATakopara (vesTa), muMbaI-400 086 phona : 25125658 E-mail:gunvant.barvalia@gmail.com For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Chovishi : Swarup Ane Sahitya (Ph.D. Thesis - Mumbai University) By Dr. Abhay Doshi M.A., Ph.D Sept. 2006 : prakAzana saujanya : uvasaggaharaM sAdhanA saMgha - muMbaI zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, zIva (vesTa) muMbaI zrI navajIvana je. mU.pU. jaina saMgha - muMbaI : saMyojaka - prakAzaka : guNavaMta baravALiyA saurASTrakesarI prANaguru jaina phliosophikkala enDa liTarari risarca senTara - ghATakopara E-mail : gunvant.barvalia@gmail.com mUlya : rU. 200/ : mudraNa vyavasthA : sastuM pustaka bhaMDAra bhaThThInI bArImAM, gAMdhI roDa, pula nIce, amadAvAda-380 001 phona : 079-22110062, 22147101 For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA parama AdaraNIya vidvAna ane dharmamarmajJa pU. pitAzrI IndracaMdra vAlacaMdajI dozI ne tathA vAtsalyamayI pU. mAtAzrI jazodAbahena IndracaMdradozI ne vinamrabhAve For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanuM nivedana saurASTrakesarI prANaguru jaina philosophikala enDa liTarari risarca senTara jaina sAhitya saMzodhana kAryamAM chellA 7 varSathI pravRtta che. madhyakAlIna jaina gUrjara sAhityamAM upadezamAlA, bAlAvabodha, vinoda cotrIzI jevA graMthonuM saMzodhana prakAzanakArya saMpanna thayuM uparAMta keTalAMka prAcIna ane madhyakAlIna graMthonI sI.DI. karavAnuM kArya paNa karyuM ane te dizAmAM keTaluMka kArya cAlI rahyuM che. zAsana aruNodaya pU. zrI namramuni prerita uvasaggaharaM sAdhanA saMghanA saujanyathI senTara dvArA Ayojita karelA jJAnasatra-2 ane 3mAM DaoN. abhaya dozIno paricaya thayo. jJAnasatramAM stavanacovIzInA raciyatA kavi avadhUta yogI AnaMdaghanajI para DaoN. abhaya dozIe vidvattApUrNa zodhapatra rajU karyo hato. A satramAM, DaoN. abhaya dozIe covIzI svarUpa ane sAhitya para muMbaI yunivarsiTInI pIeca.DI.nI padavI mATe zodhaprabaMdha taiyAra karelo tenI mAhitI maLI. hata C pU. zrI namramunijInI preraNAthI senTare A zodhaprabaMdhanA prakAzananuM kArya karavAno nirNaya lIdho. abhyAsapUrNa prastAvanA lakhI ApavA badala pU. zrI pradyumnasuri, prakAzanakArya mATe DaoN. abhaya dozI, DaoN. rasikabhAI mahetA, zrI pannAlAla zAhano AbhAra mAnuM chuM. prakAzana saujanyadAtAono tathA suMdara mudraNakArya badala zrI sastuM pustaka bhaMDAranA vijayabhAI mahetAno AbhAra. madhyakAlIna gUrjara sAhityanA abhyAsIone A prakAzana upayogI thaze. tIrthaMkara paramAtmA pratye jeno bhaktisiMdhu laherAI rahyo che, tevA sAdhaka, bhaktajano mATe A stavanacovIzI parano zodhanibaMdha sa2La rasAsvAdanI prApti karAvaze tevI abhipsA sAthe viramuM chuM. joy! By fre cik 9 6 6 181 covIzI svarUpa ane sAhitya FI]FIR [][][di guNavaMta baravALiyA mAnad saMyojaka HIS saurASTrakesarI prANaguru jaina philosophikala enDa liTarari risarca senTara - ghATakopara, muMbaI Kals for 0-16 ICI For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ savAgatamAM romAMca sAthe AvakAra || jaina saMpradAyanI madhyakAlIna stavana racanAo eka anokho khajAno che. stavanonI saMkhyA ane guNavattA mAtabara che. bhAva-bhASA prabhutva ane dezIo tathA laya A badhuM khUba manorama che. jaina gUrjara kavionA 1thI 10 bhAga joIe to tenI saMkhyAno aMdAja Ave che. kevI mabalaka saMkhyAmAM pUrvajoe racyuM che ! hA ahIM abhayakumAre e badhI covIsI vibhAgavAra samIkSA karIne lagabhaga badhI racanAomAMthI pasAra thaIne tenI vizeSatAo ApaNI sAme rajU karI che. stavanacovIsI viSayaka Avo abhyAsa anya koIe karyo hoya tevuM jANyuM nathI. AnAthI tamAma madhyakAlIna gujarAtI bhASAnA abhyAsIone tathA zrIsaMghane stavanacovIsI jagatamAM sahaja praveza ane rasAsvAdanI prApti saraLa banaze. vaLI abhayabhAInI kAryazailI evI to cIvaTa ane kALajIvALI che ke jyAre je koI stavanacovIsI hAthamAM le tyAre tenI badhI bAjuthI tapAsa, yogya lAge tyAM anya sAdhano vaDe cakAsavAnuM ane yAvata te racanAnI bhASA kaI, vaLI tatkAlIna deza-pradezanI paristhitinuM pratibiMba kyAM kevI rIte jhilAyuM che te badhuM temaNe ahIM hastAmalakavat (hAthamAM rahelA AMbaLA jevuM) cokhuM spaSTapaNe darzAvyuM che. abhayabhAIne maLyA pachI temanuM A abhyAsakArya joyA pachI AzAvAda jabhyo che, ke AvI madhyakAlIna sAhityanA abhyAsanI paraMparA AgaLa vadhaze. | madhyakAlIna sAhityanA abhyAsakSetre raDyAkhaDyA vidvAno kAma karatAM jovA maLe che. jayaMtabhAI koThArIe potAnA lekhomAM vAraMvAra madhyakAlIna sAhityanI rasALatA darzAvI che ane hajI e kSetramAM kAmano keTalo badho avakAza che te paNa prasaMge prasaMge jaNAvyuM che. vaLI e kSetranA abhyAsI, zabdonA arthamAM aTavAya nahIM tethI teoe adhikRta arthano ghAtaka namUnedAra zabdakoza Apyo. vaLI jUnAM saMpAdanonuM saMvardhana kaI zailIthI thAya te paNa jaina gUrjara kavionuM saMpAdana karIne darzAvyuM. ApaNe icchIe ke abhayabhAI e ja jayaMtabhAInI paraMparAnA vAhaka banI e kAryane AgaLa dhapAve, temanI pAse zakti ane sUjha to che ja ! tethI mAMgavAnuM mana thAya For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke AvAM zreNIbaddha saMpAdano ApaNane Ape ! abhayabhAI A kSetramAM AvyA, AvuM kAma hAtha upara lIdhuM ane puSkaLa mahenata karIne kArya pAra pADyuM ! te badhAmAM jayaMtabhAI nimitta che tethI AvI AzA rAkhavI game che. CHURC ane AvuM saMgheDAutAra kAma joIne A kSetramAM praveza karanArAne eka nakazo maLaze ke madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM kAma karavuM to kevI rIte karavuM ! joke e kSetramAM kAma karanArA vidvAno gaNatara che. mahAnibaMdha mATe viSayo ghaNA maLI rahe tema che. stavanomAM kAvyatva, tattvajJAna vagere chUTuM pADIne batAvyuM che, te khAsa dhyAnathI jovAlAyaka che. chelle abhayabhAI dozIne eka AvA ja sAhityanA kAma mATe aMgulinirdeza karavAnuM mana che. stuti (thoya) stotrasAhitya paNa puSkaLa che tene vibhAgavAra taiyAra karI racanA vagereno saMvata tathA anumAna saMvata zodhIne vyavasthita abhyAsa taiyA2 karIne A rIte sAhityanA cokamAM upahAra kare evuM kahevAnuM mana karuM chuM. 151150 prastuta prakAzana guNavaMta baravALiyA - zrI prANaguru jaina senTara - muMbaI dvArA karI rahyA che te anumodanIya che. AvA prayAsapUrNa abhyAsane romAMca sAthe AvakAruM chuM. susvAgatam kahIne viramuM chuM. SCHIS THE zrI nemi-amRta-deva-hemacandrasUri ziSya pradyumnasUri ( DIKARIJI pAlaDI, amadAvAda-7 jokes SimulHHE Pri la 61 22 Fusisie FiNGH HASHA IIIIIIIII; }; vi. saM. 2061 98985 bhA. va. 10 2 dazA poravADa jaina upAzraya, Del 1954 Niy Flo LIKE US ** GK ]] covIzI - svarUpa ane sAhitya 33.33% For Personal & Private Use Only 1.bp. [TD]]+[5] Tumha UDI #food ea DIG A
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedanA T ema. e.nA abhyAsanI pUrNAhuti pachI jainasAhitya aMge saMzodhana karavuM evuM pUjya pitAzrInuM sUcana hatuM. mArA aMtaramAM rahelI sAhitya ane dharmaprItie A sUcanane amalamAM mUkavA prerita karyo. muMbaI vidyApIThanA gujarAtI vibhAganA adhyakSa DaoN. nItina mahetAe madhyakAlIna sAhityanA prakhara vidvAna zrI jayaMta koThArIne mArgadarzana mATe maLavAnuM sUcana karyuM. zrI jayaMtabhAIe yunivarsiTInA niyamone kAraNe pote nivRtta thayA hovAthI vidhivat mArgadarzaka nahi banI zake ema jaNAvyuM. tema chatAM temaNe covIzI-svarUpano abhyAsa karavA mATe mUlyavAna dizAsUcana karyuM. bALapaNathI ja yazovijayajI, AnaMdaghanajInI covIzIo mATe AkarSaNa to hatuM ja, temanA sUcana pachI keTalIka covIzIonuM vAcana karyuM. A vAcane anubhavAyuM ke, covIzImAM kAvyatattvanI ramaNIyatA che, bhaktinI ArdratA che. tenI sAthe ja jJAna ane bhaktino bhavya sumeLa paNa sadhAyo che. tethI A viSaya para kArya karavAnuM nizcita karI DaoN. devabAlA saMghavInA mArgadarzana heThaLa zodhakAryano AraMbha karyo. A nimitte virATa bhakti-sAhityanA eka mahattvapUrNa aMzano abhyAsa karavAnI taka maLI, e mATe mArI jAtane huM bhAgyazALI mAnuM chuM. - A kArya mATe protsAhana ApanAra dharmasaMskAradAtA pUjya pitAzrI tathA mAtAjInA caraNomAM vaMdana karuM chuM ane sAtha-sahakAra ApanAra kuTuMbanA sarva sabhyono AbhAra mAnuM chuM. parama vidvAna zrI jayaMta koThArI ke jemanAM sneha ane sUcano A zodhaprabaMdha mATe khUba mUlyavAna che, temanA prati kRtajJatAnI lAgaNI anubhavuM chuM temaja DaoN. devabAlA saMghavInA premALa protsAhana ane mArgadarzanane kAraNe ja A kArya pUrNa svarUpa laI zakyuM che mATe temano aMtaHkaraNapUrvaka RNasvIkAra karuM chuM. A samagra zodhaprabaMdhanA kAryamAM sUcana ApanArA temaja anya rIte sahAyaka thanArA pa. pU. AcAryadevazrI pradyumnasUri, yazovijayasUri, jayasuMdarasUri, azokasAgarasUri, muni netrAnaMdavijayajI, sAdhvIjI zrI nirmaLAzrIjI, prajJaptAzrIjI Adi sarva gurubhagavaMtono vaMdanAsahita AbhAra mAnuM chuM. satata protsAhana ApanAra ane AdithI aMta sudhI aneka rIte sahAyarUpa thanAra DaoN. nItina mahetAnA vAtsalyane kaI rIte bhUlI zakAya ? temanA prati temaja A kAryamAM sahAyarUpa thanAra sAthI pradhyApako prA. azvina mahetA, prA. prabodha parIkha, DaoN. kalA zAha, prA. urvazI paMDyA, DaoN. gulAba deDhiyA, vaDIlo zrI vinubhAI zAha, dilIpabhAI zAha, mitro zrI avanIza bhaTTa, pallava cheDA, dIpaka dozI, anila zAha, jimita mala temaja bahena zrImatI sAdhanA sureza koThArI ane temanA parivAranA sadasyo Adi sarva ane jeno nAmollekha karavAnuM koI kAraNosara rahyuM hoya paraMtu A zodha kAryamAM pratyakSa yA parokSa rIte sahAyaka thayA hoya te sarva pratye hArdika AbhAranI lAgaNI abhivyakta karuM chuM. For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zodhaprabaMdha mATe hastapratanI phoTokopI temaja pustako ApanAra zrI lA. da. prAcyavidyAmaMdira (amadAvAda), zrI anaMtanAthajI jaina jJAnabhaMDAra, masjida baMdara(muMbaI), jaina sAhitya vikAsa maMDaLa (Ila), phArbasa gujarAtI sabhA (juhu), mIThIbAI kaoNleja pustakAlaya, muMbaI vidyApITha - javAharalAla naheru pustakAlaya, zrI caraNavijayajI pustakAlaya (malADa), bhAratIya vidyAbhavana (copATI), zrI amarendra sAgarajI pustakAlaya (sAMtAkrujha) Adi sarva saMsthAo, tenA saMcAlako ane karmacArIgaNano RNasvIkAra karuM chuM temaja phoTogrApha mATe paravAnagI ApavA badala zrI goDIjI jaina derAsaranA saMcAlakono AbhAra mAnuM chuM. A zodhaprabaMdhanuM prakAzanakArya zrI saurASTrakezarI prANaguru jaina philosophikala enDa liTarari risarca senTara dvArA thAya evuM vAtsalyasabhara sUcana karanAra tejasvI yuvAna zramaNa pUjya zrI namramuni, temaja A sUcana vadhAvI suMdara rUparaMgothI sajja evA prakAzanane zakya banAvanAra saMsthAnA saMcAlaka zrI guNavaMta baravALiyA ane anya kAryakarono snehAdara pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. - A zodhaprabaMdhanuM suMdara DI.TI.pI. kArya karI ApanArA zrI rohitabhAI koThArI ane temanA karmacArIo temaja suMdara prakAzana karI ApanArA zrI vijayabhAI mahetAno paNa A prasaMge bhAvapUrvaka AbhAra abhivyakta karuM chuM. mArA prakAzana mATe taiyAra karatAM A zodhaprabaMdhanA pIeca.DI. DigrI mATenA parIkSaka evA AdaraNIya vidvAna sva. DaoN. ramaNabhAI zAhanA sUcana mujaba stavana svarUpa aMgenI keTalIka noMdha umerI che. te uparAMta zabdakoza ane "covIzImAM dhyAnanI prakriyA' nAmanA be pariziSTo temaja pAchaLathI prApta thayelo ane "anusaMdhAna-26'mAM prakAzita zrI muktisaubhAgyagaNi kRta stavanacovIzI paNa AmAM samAvI che. - AmAMnI keTalIka covIzI aMge ahIM thayelI noMdho keTaleka aMze aparyApta lAgI che, paraMtu zodhaprabaMdhamAM jhAjhA pheraphAra na karavA ja iSTa gaNyAche. aMte, jemanI paramakRpAthI ja A zodhaprabaMdhanuM kArya saMpanna thayuM te arihaMta paramAtmAnAM caraNakamaLomAM apAra AdarapUrvaka mastaka namAvuM chuM.' ane A zodhaprabaMdhamAM koI kSati rahI gaI hoya ke A kArya daramiyAna koInuM paNa hRdaya dubhAyuM hoya e sarvanI aMtaHkaraNapUrvaka kSamA cAhuM chuM. gIuly 2009 abhaya IndracaMdra dozI e/31, gleDaharTa, pI. ema. roDa, nA sAMtAkrujha (ve.) muMbaI-54 6-9-2006 phona : (022) 2617815ra mo. 98926 78278 For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Audio]To D anukrama $$$$ PAIR viSaya 1. covIzI : udbhava ane svarUpa 2. covIzI svarUpanI vikAsayAtrA 3. bhaktipradhAna covIzI : khaMDa-1 IF 0 bhaktipradhAna svavanacovIzI (1) Y This pArzvacaMdrasUri kRta stavanacovIzI samayasuMdarajI kRta stavanacovIzI vi AnaMdavardhanajI kRta stavanacovIzI . 4. bhaktipradhAna covIzI : khaMDa-2 he tA. mA bhaktipradhAna covIzI (2) 5) 3 TARG chha upAdhyAya yazovijayajI kRta stavanacovIzI guNa-anurAgamAMthI janmelI utkaTa prItinuM darzana mAnavijayajI kRta stavanacovIzI lbs jJAnavimalasUri kRta stavanacovIza ........................... 35 GLCT KISHOR bea such For Personal & Private Use Only * zrI mohanavijayajI mahArAja kRta stavanacovIzI * zrI haMsaratnajI kRta stavanacovIzI ... zrI nyAyasAgarajI kRta by As a ipjousie e stavanacovIzI BETERS udayaratnajI kRta stavanacovIzI * zrI rAmavijayajI (prathama) zrI vimalavijayajI ziSya kRta stavanacovIzI zrI kanakavijayajI kRta stavanacovIzI * zrI jagajIvanajI kRta stavanacovIza krama 1 85 109 119 127 129 130 20 350 143 ? ? ? " OM na 149 159 165 169 176
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 ... 187 235 5. jJAnapradhAna covIzI * jJAnapradhAna stavanacovIzI 185 * jJAnapradhAna covIzI.. * AnaMdaghanajI kRta stavanacovIzI 192 zrI devacaMdrajI kRta atIta jinacovIzI 209 * padmavijayajI kRta stavanacovIzI 225 * vijayalakSmasUri kRta stavanacovIzI 230 6. caritrapradhAna stavanacovIzI aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 265 * guNacaMdramaNikRta stavanacovIzI. 269 * uttamavijayajIkRta stavanacovIzI 295 * zrI dhIravijayajI kRta stavanacovIzI * premamuni kRta stavanacovIzI..... * sumatiprabhasUri(suMdara) kRta stavanacovIzI vAcaka muktisaubhAgyagaNikRta stavanacovIzI: eka saMkSipta paricaya pariziSTa-1 0 pariziSTa-2, 394 * pariziSTa-3, 396 * pariziSTa-4 * pariziSTa-5 * tIrthaMkara bhagavaMtonA varNanamAM sAtatyapUrvaka prayojAtA keTalAka zabdo 406 * saMdarbhasUci 409 318 338 357 399 392 401 404 For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavakAra mahAmaMtra namo arihaMtANaM namo siddhANaM namo AyariyANaM namo uvajjhAyANaM namo loe savva sAhUNaM eso paMca namukkAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvesiM paDhamaM havaI mNglN|| SOE For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMbaInA prasiddha zrI goDIjI jaina derAsaramAM bIje mALe birAjamAna covIzIyukta zrI AdinAtha bhagavAna. A mUrtinI vilakSaNatA e che ke madhyabhAgamAM zrI AdinAtha bhagavAna, AjubAju 11-11 bhagavAna ane upara phaNAyukta zrI pArzvanAtha bhagavAna A rIte covIzInI manohara racanA thaI che, je bhavya jIvonA citta mATe apUrva AnaMdadAyI che. For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM hrIM aham nmH| prakaraNa - 1 covIzI: uddabhava ane svarUpa OM RSabha - ajita - sambhava - abhinandana - sumati - padmaprabha - supArtha - candraprabha - suvidhi - zItala - zreyAMsa - vAsupUjya - vimala - ananta - dharma - zAnti - kuMthu - ara - malli - munisuvrata - nami - nemi - pArtha - varddhamAnAntA jinAH zAntAH zAntikarA: bhavantu svAhA / (bRhat zAMti) For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIzI: uddabhava ane svarUpa vidvAnonA matAnusAra zrI hemacaMdrAcArya (I.sa. 1106 - 1173)nA siddhahaima vyAkaraNamAM gujarAtI bhASAnA navaaMkuro pallavita thatA joI zakAya che. I. sa. 1169 (saM. 1225)mAM vajasenasUri dvArA racAyelA "bharatezvara - bAhubali ghoramAM gujarAtI bhASAnAM keTalAMka lakSaNo dRSTigocara thAya che. A samayamAM aneka vidvAna jaina sAdhuoe rAsA-phAgu-prabaMdhacaritra jevA prakAro dvArA sAhityamAM mahattvanuM pradAna karyuM. gujarAtI sAhityanA prAraMbhakALanuM A sAhitya jaina jJAnabhaMDAronI uttama vyavasthAne kAraNe sacavAIne rahyuM. te ja samayanuM lokajIvanano prabhAva laI AvatA asAIta ThAkura jevA bhavAIsarjakonuM tema ja zrIdhara, padmanAbha ane abdura rahemAna jevA jainetara sarjakonuM sAhitya upalabdha thayuM che, paraMtu vipula pramANamAM to jainasAhitya ja upalabdha che. I. sa. 1414thI I. sa. 1480 (vi.saM. 1470thI saM. 1536)nA samaya daramiyAna thayelA manAtA narasiMha mahetAthI gujarAtI bhASAno eka bIjo samRddha kALakhaMDa zarU thAya che. A kALakhaMDamAM gujarAtI bhASA apabhraMzanI asara choDI vadhu zuddha gujarAtIrUpa dhAraNa karavA mAMDe che temaja samagra bhAratavarSanI cetanAmAM te samaye vyApta thayelA bhakti AMdolanane jhIle che. A kAraNe ja narasiMha mahetAthI dayArAma sudhIno samaya (I.sa. 145thI 1850) uttara madhyakALa "bhaktiyuga" evA bIjA nAmathI oLakhAya che. - bhakti - prAraMbha ane vyApa bhakti e madhyakAlIna sAhityamAM atyaMta pracalita saMjJA che. bhaktinI vyAkhyA karatAM bhaktisUtrakAra nArade kahyuM che ke - "paramapremarUpA bhakti / ' bhakti e parama premarUpa hoya che. to bhaktisUtrakAra zAMDilya kahe che - - "paranuravira ti pavitA ' IzvaramAM parama anurakti, IzvaramAM ja mana lAgeluM rahe, mana sadA paramAtmAnA rUpa-nAma-guNa AdinA smaraNamAM DUbdha rahe te bhakti. covIzI: udabhava ane svarUpa : 3 For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArgamAM tana-mana-dhana sarvasva paramAtmAnA caraNamAM samarpita karavAno mahimA che. bhakta rAtadivasa paramAtmAnA guNasmaraNa, kIrtana AdimAM pravRtta rahe che. bhaktinA nava prakAro gaNAvavAmAM AvyA che. zravaNaM kIrtanaM viSNoH smaraNaM pAdasevanam / arcanam vaMdanam dAsyam sakhyam Atmanivedanam / (zrImad bhAgavata) IzvaranA guNonuM zravaNa karavuM, kIrtana karavuM, smaraNa karavuM, caraNonI sevA karavI, pUjA-arcanA karavI, vaMdana-namaskAra karavA, IzvaranI dAsyabhAve sevA karavI, sakhyabhAva keLavavo ane AtmAnuM nivedana karavuM. A nava prakAra uparAMta sAtvika, rAjasika ane tAmasika ema traNa prakAra bhaktanA uddeza anusAra paNa gaNavAmAM Ave che, paraMtu A sarva prakAro karatAM premalakSaNA bhakti - paramAtmAne priyatamarUpe svIkArI potAnuM sarvasva samarpita karavAnI bhaktine uttamottama prakAranI bhakti gaNavAmAM AvI che. akhAjIe brahmatattva joDenI ekAtmaka anubhUtirUpa jJAnadazAne sarvazreSTha bhakti tarIke oLakhAvI che. islAma, khristI Adi dharmomAM paNa bhaktino svIkAra karAyo che. islAmathI prerita sUphImArgamAM paramAtmAne priyatamAbhAzUka)rUpe ane sAdhakane priyatama(Azaka rUpe svIkArAya che. paramAtmA mATenI tIvra taDapa e A mArganI mukhya sAdhanA che. keTalAka vidvAnoe bhaktinA bhAratavarSavyApI prasAra pAchaLa islAmanA ekezvaravAdane prerakabaLa tarIke joyuM che, paraMtu atyaMta prAcIna evA vedamAM paNa sUrya, uSA, varuNa AdinI stuti karatAM, bhakti karatAM kAvyo upalabdha thAya che. - I.sa. 81pathI 850mAM zrImad bhAgavata graMtha racAtAM kRSNabhaktino saMpradAya ati baLavattara bane che. bhAratamAM te samaye bauddha dharmano prabhAva khUba phelAyo hato. te samaye dakSiNamAM janmelA zaMkarAcArye vedAMtano prabhAva vadhAravAnuM bIDuM jhaDapyuM. bhAratanI cAre dizAomAM maTho sthApI hiMdu dharmanuM punarutthAna karyuM. zuddha vedAMtI evA zaMkarAcAryuM paNa "bhaja goviMdam' jevAM stotromAM bhaktino mahimA svIkAryo che. zaMkarAcArya pachInA samayamAM bhArata para vyApaka videzI AkramaNo thayAM. A AkramaNanI sAme saMto dvArA janasAmAnyane vadhu sparze evo bhaktimArga vadhu pracalita thayo. bhaktiyuganA prAraMbhamAM dakSiNamAM - IzunA sAtamAthI navamA saikA daramiyAna thayelA ALavAra ane nayanamAra saMtonuM pradAna noMdhapAtra che. A saMtoe yajJa-yAga ane varNAzramavALA hiMdu dharmanA mukhya mArgathI upekSita rahelAM strI-zUdro Adi loko mATe dharmano mArga khullo mUkyo. dakSiNamAM thayelA A saMtone kAraNe ja kahevAyuM che ke, "bhakti dakSiNa UpajI.' uttarakALamAM maMAcArya, nimbArkacArya, vallabhAcArya, rAmAnujAcArya Adi AcAryo thayA, jemaNe ALavAra saMtono prabhAva grahaNa karyo hato. temaNe samagra bhAratavarSamAM paribhramaNa karI bhaktino nAda vadhu bulaMda banAvyo. baMgALamAM jayadeve lalita komala kAMta padAvalI vaDe kRSNabhaktimaya gItagoviMdanI racanA karI. vidyApati, caMDIdAsa ane uttarakALamAM caitanya mahAprabhu jevA kavioe samagra baMgALa-orisA Adi 4 covIzIH svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva pradezamAM bhaktino pravAha vaheto karyo. A ja samaye uttaramAM kabIra, nAnakadeva Adi saMtoe bAhyAcArano virodha karI AMtarika sAdhanA para vadhu bhAra mUkatI nirguNabhaktino mahimA karyo. uttarakALamAM thayelA tulasIdAsa, suradAsa jevA saMtoe rAma ane kRSNanI bhaktithI prerita thaI apUrva padaracanAo sajI, je janasAmAnyamAM vyApaka banI. puSTimArganA , aSTachApanA kavionI racanAo paNa prasiddhi pAmI. mahArASTramAM nAmadeva, ekanAtha, jJAnezvara Adi saMtoe paramAtmabhaktino mahimA phelAvyo. jJAti-jAti, ucca-nIcatva AdinA bhedabhAva dUra karI paramAtmabhaktino mArga sahu mATe khullo karyo. Ama samagra bhAratavarSamAM vyApaka bhakti AMdolanano prabhAva gujarAtamAM jhIlanAra sarvaprathama samartha kavi tarIkenuM gauravavaMtuM sthAna narasiMha mahetAne prApta thAya che. narasiMha mahetAe potAnA jIvanakALamAM kRSNabhaktine kendrasthAne rAkhI aneka pado racyAM. tatkAlIna samAjavyavasthA, bhArata ane gujarAtanI rAjakIya paristhiti Adi aneka kAraNosara narasiMha mahetA pachInA kALamAM samagra gujarAtamAM bhaktirasathI sabhara padasAhitya vadhu ane vadhu racAvA mAMDyuM. rAmabhaktimaya bhAlaNa, kRSNabhaktimAM divAnI mIrAMbAI, vAtsalyarasanAM apUrva pada sarjanAra vizvanAtha jAnI, "garabA" racanAra vallabha mevADo, muslima kRSNabhakta rAje, jJAnamArgI kavi akho, garabI racanAra mAdhuryamaya dayArAma, "kAphI', "cAbakhA" racanAra dhIro ane bhojo vagere kavio pada-kavitAnA noMdhapAtra staMbho gaNI zakAya. jaina devAlayomAM caityavaMdana samaye gavAtAM stavano paNa vastutaH pada ja che. pada: sAhityaprakAra padane sAhityaprakAra tarIke tapAsatAM tenAM mukhya lakSaNo nIce mujaba gaNAvI zakAya? padanuM utpattisthAna Urmi che. padane arvAcIna kAvyasaMjJA ApavI hoya to ene UrmikAvya kahI zakAya, paraMtu padanI geyatA e enuM vizeSa tattva che. padane muktaka sAthe sarakhAvIe to, muktakamAM lAgaNI pAsAdAra, sacoTarUpa dhAraNa kare che, jyAre padamAM pravAhI, saMvedanazIla abhivyakti thAya che. saMskRtamAM mULabhUta rIte 'pada eTale zlokanuM eka caraNa. madhyakALamAM A "pada' zabdano arthavistAra thatAM "pada eTale TUMkuM, Urmisabhara kAvya ema nizcita thayuM. padano prAraMbha dhruvapaMkti ke aMtarAthI thAya che. dareka kaDIne aMte prAyaH bolavAnI Ave te TekanI paMkti kahevAya che. AkhI paMktane badale thoDA zabdonuM ja punaruccAraNa thAya, tyAre e zabdo "dhruvapada kahevAya che. jainasAhityamAM TekanI paMktine "AMkaNI' tarIke oLakhavAmAM Ave che. ghaNI vAra A TekanI paMktimAM ja kAvyano mukhya vicAra spaSTa thato hoya che. dA.ta. - sukhaduHkha manamAM na ANIe, ghaTa sAthe re ghaDiyAM ema kahyA bAda A uktinA samarthanamAM harizcaMdra, rAma, naLa vagerenAM dagaMto apAyAM che. TekanI paMkti ke dhruvapada e geyatAno mukhya AdhAra hovAthI te bhAvadaSTie coTadAra ane geyatattvathI 1.narasiMha mahetA kRta kAvyasaMgraha saM. IcchArAma desAI pR. 495 2. narasiMha mahetA kRta kAvyasaMgraha saM. IcchArAma desAI pR. 485 covIzI: udabhava ane svarUpa 5 For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhara hoya e jarUrI che. emAM kAvyanuM rahasya sacoTapaNe AlekhAyeluM hovuM joIe. "akhila brahmAMDamAM eka tuM zrI hari', pArzvazaMkhezvarA sAra kara sevakAM', "taraNA othe DuMgara re DuMgara koI dekhe nahi, "abhinaMdana jina darisaNa tarasimeM darisaNa duralabha deva Adi sacoTatA ane geyatAnI dRSTie uttama udAharaNa gaNI zakAya. keTalIka vAra dhruvapada tarIke prAsanA pUraka zabdo paNa kAma ApatA hoya che. zrI anaMtajina zuM karo sAhelaDiyAM, colamajiThano raMga guNavelaDiyAM." sAmAnya rIte pada TUMkuM hoya che ane traNa-cAra kaDIomAM vistaratuM hoya che. padanuM anya vizeSa tattva che temAM sadhAtI bhAva ane layanI ekatA. dhruvapaMktithI AraMbhAyelA laya ane bhAva padamAM vividha rIte cUMTAtA rahe che. dA.ta. - mukhaDAnI mAyA lAgI re, mohana ! tArA mukhaDAnI mAyA lAgI re.. mukhaDuM meM joyuM tAruM, sarva jaga thayuM khAruM. mana mAruM rahyuM nyAruM re. bhakti AMdolananA vyApaka prabhAva heThaLa vividha saMpradAyomAM bhaktino mahimA ane prasAra vadhyo. devasthAnomAM vividha samayanAM darzana-arcana-pUjA Adi bhakti-anuSThAnonA samaye gavAtAM padonI racanA thatAM padasvarUpano vikAsa thayo. puSTimArgIya vaiSNava saMpradAyanAM cha samayanAM darzano, AratI ane manorathane anulakSIne, vividha parvo anusAra thALa-annakUTa, zaNagAra viSayanAM padonI racanA thaI. svAminArAyaNa, zaiva Adi paraMparAomAM paNa A saMdarbhe padasAhitya vikasyuM. janmASTamI, hoLI, divALI Adi parvo ane vasaMta-varSA Adi RtuonA upalakSe paNa aneka pado racAyAM. jaina paraMparAmAM devavaMdana, pUjA, AratI, thALa ane parvomAM paryuSaNa, divALI Adi saMdarbhe padaracanAo thaI. jaina maMdiromAM prAtaHkALe gavAtI snAtra pUjA paramAtmAno vidhi-vidhAnayukta abhiSeka) vAstavamAM padasamUha ja che. dA.ta. - "tadA ciMte IMdra manamAM "koNa avasara e banyo !" jina janma avadhinANe jANI harSa AnaMda upanyo.' vizeSa avasare maMdiromAM bhaNAvAtI pUjAo paNa maMtro ane zloko sAthe saMkalita thayelo padasamUha 3. udaya arcanA saM. kAMtibhAI bI. zAha ane kIrtidA zAha prathamavRtti pR. 140 4. gujarAtI UrmikAvyo, saM. jayaMta pAThaka, ramaNa pAThaka pR. 7 5. AnaMdaghana kRta stavanacovIzI, rU. 4 bhaktirasajharaNAM bhAga-1, saM. abhayasAgarajI prathamavRtti pR. 3. 6. yazovijayajI kRta stavanacovIzI, sa. 14 bhaktirasajharaNAM bhAga-1, saM. 5. abhayasAgarajI prakA. prAcIna zruta saMrakSaka samiti, kapaDavaMja. pR. 46 7. mIrAMnAM pado saM. bhUpendra trivedI. pR. 1 8. sajjana sanmitra yAne ekAdazamahAnidhi - saMgrAhaka: popaTalAla kezavajI dozI, prakA. pote, trIjI AvRtti, saM. 2021, pR. 622 6 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja che. dA.ta. - bazatruMjaya zikhare dIvo re, AdIzvara alabelo che? paramAtmAnA saMdhyAkALanA darzanane varNavatuM "AMgI'nuM pada paramAtmAnA rUpane suMdara rIte varNave che : Aja jinane aMge AMgI camake, motI hIrA cAMdI phUla manohara camake, raMgaberaMgI lAla suraMgI. vizeSa parva avasare thatA thALane varNavatA padamAM varNAnuprAsathI maMDita vAnagInI yAdI noMdhapAtra banI rahetI hoya che? mArA nAnaDiyAne cokhkhA cittanA cUramA, sumatisAkara upara bhAvazuM bheLuM dharaMta, bhakti bhajiyAM pIrasyAM pArasakumArane prema, anubhava athANAM cAkho sarata. saMdhyAkALe thatI AratImAM paramAtmAno jayadhvani pragaTa karavAmAM Ave che. dA.ta. - jaya jaya AratI Adi jipsadA, nAbhirAyA marudevI ko naMdA." jaina paraMparAmAM vividha dravyapUjAnI sAthe sAthe bhAvapUjAno mahimA che. A bhAvapUjAmAM caityavaMdana nAmano vidhi karavAmAM Ave che. A caityavaMdananI vidhinA prAraMbhe caityavaMdana' tarIke oLakhAtI TUMkI racanAmAM moTe bhAge tIrthakaronA jIvananI vigato varNavAya che. dA.ta. - padyavijayajI kRta zrI kuMthunAtha caityavaMdana, kuMthunAtha kAmita dIye, gajapurano rAya. sirimAtA ure avataryo. sura narapati tAya. 1 kAyA pAMtrIsa dhanuSanI, laMchana jasa chAga. kevaLajJAnAdika guNA, praNamo dharI rAga. 2 - sahasa paMcANuM varasanuM e, pAlI uttama Aya. pavijaya kahe praNamIye, bhAve zrI jinarAya. 3 AmAM paramAtmAnI janmanagarI, mAtA, pitA, UMcAI, laMchana, AyuSya Adi jIvanasaMbadhI vigatono samAveza karavAmAM Avyo che. 9. vividha pUjAsaMgraha saM. lAlabhAI maNibhAI zAha prakA. zrI jaina prakAzana maMdira, amadAvAda pR. 94 10. sajjana sanmitra, yAne ekAdaza mahAnidhi saM. popaTalAla kezavajI dozI. prakA. pote trIjI AvRtti saM. 2021. - pR. 631 11. sajjana sanmitra, saM. popaTalAla kezavajI dozI. pR. 432 12. sajjana sanmitra, saM. popaTalAla kezavajI dozI. pR. 630 13. zrI padmavijayajI kRta caumAsI devavaMdana (zrI merusacitra devavaMdana mALA, saM. siMhasenasUri, prakA. AcAryazrI vijaya meruprabhasUrIzvarajI smAraka TrasTa, amiyApura - amadAvAda pR. 63) mA covIzI: udabhava ane svarUpa - 7 For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ to vaLI koI caityavaMdana hRdayanA bhAvonI abhivyakti kare che : Rtuja mutine nirakhavA, muja nayaNAM talase, tuja guNa gaNane bolavA, rasanA muja harakhe. 1 15jaya jaya zrI jinarAja Aja, maLiyo muja svAmI; aMvinAzI avikAra sAra, jJa aMtarajAmI. 2 paraMtu AvA Urmimaya unmeSo 'caityavaMdana' svarUpamAM bahu maLatA nathI. caityavaMdana vidhinA aMtabhAgamAM 'stuti ke thoya' hoya che. A stuti cAra kaDInI suzliSTa svarUpanI paramAtmAnA guNavarNana karatI racanA hoya che. dA.ta. 16zrI sImaMdhara mujane vhAlA, Aja saphsa suvihANuMjI, trigaDe teje tapatA, jinavara muja kyA huM jANuMjI, kevaLa kamalA keli karaMtA, kulamaMDaNa kuladIvojI, lAkha corAsI pUrata, Ayu rUkmiNIvara ghaNuM jIvojI. A prakAranI laghu racanAomAM Urmine jhAjho avakAza maLato nathI. paraMtu caityavaMdana vidhinA madhyabhAgamAM je stavana gavAya che, te stavana vastutaH 5ramAtmA pratyenA bhaktibhAvanI abhivyakti karatuM pada' ja hoya che. jaina paraMparAmAM tenuM 'stavana' evuM nAma rUDha thayuM che. chatAM hiMdI-vraja bhASAnI chAMTa dharAvatI AnaMdaghanajI, yazovijayajI, cidAnaMdajI AdinI anubhUtinI khumArIyukta racanAo mATe 'pada' evI saMjJA paNa prayojAya che. Ane mATe jaina paraMparA anusAra vargIkaraNa karavuM hoya to kahI zakAya ke bhaktipradhAna hoya te stavana ane jJAnamArgano raMga dharAvatI racanA te 'pada'. jima prIti caMdacakorane, jima morane mana meha re, amhane te tumheNuM ullase, tima nAha ! nevalo nAha. suvidhi jijJesarU ! sAMbhaLo - catura sujANa, ati alavesarU. 1 annadITha alajo ghaNo, dIThe te tRpati na hoI re, mana tohi sukha mAnI liyeM, vAhalA taNuM mukha joI. suvidhi 2 jina viraha kadIyeM navi huyeM, kIrjyoi tehavo saMca re, kara joDI vAcaka jaza kahe, bhAMjo te bheda prapaMca. suvidhi 3 14. sajjana sanmitra. pR. 282 15. sajjana, pR. 282 16. sajjana, pR. 327 17. bhaktirasajharaNAM, saM. abhayasAgarajI, bhAga-1, pR. 65 8 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (yazovijayajI kRta stavanacovIzI - dvitIya) kayA sove jAga bAu re, aMjali jala kyuM AvuM ghaTata che, deta paheriyAM dhariya dhAuM re. iMdra caMdra nArgadra muniMdra cale, koNa rAjA patisAha rAu re. bhamata bhamata bhavajalanidhi pAyake, bhagavaMta bhajana bina bhAu bhAu re. kahAM vilaMba kare aba bAu re, tarI bhavajalanidhi pAu re. AnaMdaghana cetanAmaya mUrati, zuddha niraMjana deva dhyAuM re. (AnaMdaghana pada bahoterI - pada - 1) yazovijayajInI racanAno stavananA prakAramAM ane AnaMdaghanajInI racanAno samAveza pada prakAramAM thAya che. paraMtu sAhityika dRSTie to vargIkaraNa karAtAM baMne prakAranI racanAono pada' prakAramAM ja samAveza thaI jAya che. stavanano prAraMbha UrminI prabaLa abhivyakti sAthe thato hoya che, dA.ta. - K(ka) zetruMjA gaDhanA vAsI re, mujaro mAnajo re lAla.' kha) "samakita dvAra gabhAre pesatAM, pApaDala gayAM dUra re.' (ga) eka vAra hRdaye Avo ho deva ! pArzvakirNadA. (gha) "aba mohe aisI Aya banI, zrI zaMkhezvara pAsajina, mere tuM eka dhanI. ) "raho raho re yAdava! do ghaDiyA, do - cAra ghaDiyA.' (7) kIna rame citta kIna rame, mallinAthajI vinA citta kIna rame. AthI ema kahI zakAya ke jaina kavioe paramAtmabhakti mATe ke paramAtmAnA guNavarNana mATe racelAM pado e "stavana'. jaina paraMparAmAM "mokSa eTale ke sarvakarmanI nirjarA e jIvamAtranuM aMtima lakSya che. sarvakarmothI rahita, zuddha ane siddha evA paramAtmAmAM sva AtmAne joDavAnuM che. stavananA viSaya evA arihaMta paramAtmAe sarvakarmono kSaya karyo che. rAgadveSa Adi AMtarazatruo para vijaya meLavyo che. vizvakalyANanI prabaLa bhAvanA ane jIvamAtra pratyenI karuNAthI teonuM hRdaya chalakAya che. temaNe vizvakalyANanI bhAvanAne sArthaka rUpa ApavA prabaLa puruSArtha karyo che. apAra sukhavaibhava ane rAjyalakSmIno tyAga karIne tapazcaryA karI che. samatA ane samabhAva hRdayamAM sthApita karI kevaLajJAna prApta karyuM che. tIrthakararUpe saMsArasamudramAM DUbelA jIvono uddhAra karavA dharmatIrthanI sthApanA karI, upadeza dvArA saMsArI jIvone sAco mArga darzAvyo che. mATe ja "namutthaNe (zakrastava)mAM tIrthaMkara paramAtmA mATe kahevAyuM che keH dhammadayANe, dhamma desayANa, dhamma nAyagANe dhamma sArahINe. 18. sajjana sanmitra - saM. popaTalAla kezavajI dozI, pR. 733 19. sajjana sanmitra (ka) pR. 389, (ba) pR. 392, (ga) pR. 428, (gha) pR. 426, (2) pR. 414, (cha) pR. 412. covIzI: udbhava ane svarUpa 9 For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamma vara cArita cakyUTriNe. (dharmanA denArA, dharmanA upadezanArA, dharmanA nAyaka, dharmanA sArathi, dharmarUpI cakra pravartAvanArA cakravartI) jIvAtmA AvA upakArI ane zuddha, buddha, nirmaLa tIrthaMkara paramAtmAne sAdhanAmArgamAM Adarza tarIke rAkhe, to tenI sAdhanAmAM sahAya thAya. temanI upAsanA, pUjA, arcanA, kIrtana, vaMdana, stavanA karavAthI temaNe karelA apUrva upakArano aMzataH AbhAra mAnI zakAya tema ja temanA guNonuM smaraNa, stavana ane dhyAna karavAthI potAnA lakSyane siddha karavAmAM sahAya maLe. A mATe zAstramAM "IlikA-bhramara nyAyanuM daSThata ApavAmAM Ave che. IlikA eTale iyaLa. nAnakaDI iyaLane bhamarI DaMkha mArIne cAlI jAya. A DaMkhane lIdhe iyaLanA manamAM bhamarI banavAnI prabaLa icchA jAgrata thAya. bhamarI banavAnA satata dhyAnanA pratApe iyaLa kozeTo racI thoDA ja divasomAM bhamarInuM svarUpa prApta kare. e ja rIte AtmA paNa arihaMta-tIrthakaronuM satata dhyAna dhare to te paNa arihaMta paramAtmA jevI ja samRddhine bhogavanAra bane. A prakriyAne varNavatAM AnaMdaghanajI mahArAja kahe che : vajanasvarUpa thaI jina ArAdha, te sahI jinavara hove re, mUMgI IlikAne caTakAve, te bhUMgI ga jove re. (AnaMdaghana sva. co. rU. 21, kaDI 7) paramAtmAnA dhyAnanI prakriyAne varNavatAM yazovijayajI mahArAje kahyuM che ke : arihaMta pada dhyAto thako, davaha guNa pajAya re bheda cheda karI AtamAM, arihaMtarUpe thAya re. (navapadapUjA) arihaMta bhagavaMtanuM dravyathI dhyAna eTale ke temanA sakala karmarahita, rAga-dveSathI mukta, nirmaLa, nirvikAra AtmAnuM dhyAna dharavuM te. arihaMta bhagavaMtanA guNonuM dhyAna eTale ke siMhAsana, azokavRkSa Adi ATha mahAprAtihAryo ane vacanAtizaya, jJAnAtizaya Adi cAra atizayothI yukta, vANInA mAdhurya - sarvajIvane upakArakatA Adi 35 guNovALA arihaMta bhagavAnanuM dhyAna dharavuM te. ane paryAyathI dhyAna dharavuM eTale ke temanA janmathI mAMDI kevaLajJAna ane mokSa sudhInI vividha avasthAonuM dhyAna dharavuM te. Ama, arihaMta paramAtmAnuM dravya, guNa, paryAyathI karAtuM dhyAna sarvakarmono cheda karI arihaMtarUpa apAvanAruM bane che. Ama, arihaMta paramAtmAnI upAsanAnuM jaina dharmanI ArAdhanAmAM vizeSa mahattvanuM sthAna che. paramAtmA pratyenA prabaLa Adara-ahobhAva vinA jIvana darzanaguNanI prApti thatI nathI. paramAtmAnA zuddhAtmarUpanuM darzana ane jJAna potAnA paNa evA ja zuddha svarUpane mATenI laganI jagADe che ane paramAtmAe ArAdheluM ane bhavya jIvone upakArArthe upadezeluM cAritra jIvAtmAne zuddha svarUpanI prApti karAve che. mokSamArganI sAdhanAnA traNa mukhya AdhAra - ratnatrayI - samyagdarzana, samyagUjJAna ane samyagucAritra paramAtmAnI ArAdhanA ane 20. bhaktirasajharaNAM bhAga-1, se. abhavasAgarajI, pR. 23 21. vividha pUjAsaMgraha, saM. lAlabhAI zAha, pR. 188 10 covIzIH svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAsanAmAM samAveza pAme che. mATe ja uttarAdhyayana sUtramAM stavana stuti AdinA phaLane varNavatAM kahyuM che : thayathuI maMgaleNaM jIve nANadaMsaNa carita bohilAbhaM jaNayaI / nANadasaNa carita bohilAbha saMpanne yaNaM jIve aMtakiriyaM kappa vimANovattigaM ArAhaNaM ArAheI / (uttarAdhyayana sUtra, 29muM adhyayana) stotra-stutirUpa maMgaLa vaDe jIva jJAna, darzana, cAritra ane bodhilAbhane prApta kare che. jJAna, darzana, cAritra ane bodhilAbha pAmelo jIva aMtakriyA karI te ja bhave mokSane prApta kare che athavA vaimAnika kalpa devalokanI prApti karI pachI yogya ArAdhanA dvArA trIje bhave mokSane pAme che. Ama, hRdayanA bhAvathI maMDita paramAtmAnI stuti-stavanA aciMtya phaLa ApanArI che. avardhamAna zakastavanamAM paNa zrI siddhasena divAkare paramAtmAnI stutinuM phaLa varNavatAM kahyuM che; "zrI jinaguNanuM stavana, jApa ke pATha tathA zravaNa, manana ke nididhyAsana aSTamahAsiddhine denAruM che, sarva pApane rokanAruM che, sarva puNyanuM kAraNa che, sarva doSane haranAruM che, sarva guNone karanAruM che, mahAprabhAvayukta che, aneka bhavomAM karelA asaMkhya puNyathI prApta thAya che tema ja aneka devatAo vaDe sevita che. A samagra vizvamAM tevI koI uttama vastu nathI ke je zrI jinaguNa stavana - AdinA prabhAve bhavyajIvonA hAthamAM prApta na thAya." .. jaina bhaktinA svarUpanI viziSTatA jainadevatA - arihaMta paramAtmAnuM svarUpa viziSTa che. teo jagatanA kartA-hartA nathI, paraMtu dharmamArganA pravartaka che. vaLI vItarAga hovAthI stuti karanAranuM kalyANa karatA nathI ke niMdA karanAranuM ahita karatA nathI. A jagatanA svabhAvathI ja sukha denArA padArthonI jema vItarAga deta paNa svabhAvathI ja upakAra guNane dhAraNa karanArA che. sUrya jema potAno prakAza AkhI sRSTine Ape che, nadInuM pANI tenI pAse janArA sau koI mATe hoya che, vRkSo sahune phaLa Ape che, tevuM ja vItarAga devanuM paNa che. chatAM A sarva mATe prayatna jarUrI che. bhoMyarAmAM besIne sUryaprakAzanI apekSA rAkhIe ke nadIkinAre gayA vinA jaLaprAptinI AzA rAkhIe ke vRkSa pAse gayA vinA phaLaprAptinI icchA karIe to te saphaLa banatuM nathI. te ja rIte, vItarAga devane niMdA ke stutinI apekSA rahetI nathI, paraMtu stuti-stavanA ke guNadhyAna dvArA sAdhaka temanI sanmukha thAya che. paramAtmAnA upakAranI varSA jhIlavA mATe potAnAM hRdaya-manarUpI pAtrone sanmukha karavAno puruSArtha kare che. A aMge upAdhyAya yazovijayajI mahArAje potAnA stavanamAM suMdara vAta rajU karI che : narAgI seve kAMI hove? ema manamAM navi AkhuM phaLe acetana paNa jema suramaNi, hima tuma bhakti pramANe 22. jinabhakti - pR. 201 saM. paM. bhadraMkara vijayajI prakA. zrI namaskAra ArAdhanA kendra, pAlitANA AvRtti bIjI. 23. yazovijayajI ma. kRta stavanacovIzI, pR. 149 (AcArya kuMdakuMdasUri) (rU. 15) mA - covIzI H udbhava ane svarUpa 11 For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmA vItarAga hovA chatAM paNa ciMtAmaNi ratna jevA apUrva sAmarthyathI yukta che. anya mArganAM padomAM zRMgArarasayukta bhakti ke UrminI abhivyaktinuM Alekhana hoya che. madhyakALamAM kRSNabhaktino mArga eka mukhya upAsanAmArga hato. zrIkRSNa samakSa bhakta potAnI jAtane gopI svarUpe kalpI potAnI jAtane samarpita kare temAM rAdhA ke gopI tarIke paramAtmA pratye prema hoI tyAM zRMgArarasanuM Alekhana Ave che. jyAre stavanomAM upAsya deva paramAtmA vitarAga tIrthakaro che. temane sAdhaka priyatama tarIke svIkArI potAnI jAtane samarpita kare che, paraMtu upAsya deva vItarAga hovAthI zRMgArane sthAne paramAtmAnuM guNaciMtana, dhyAna, smaraNarUpa zAMtarasanI bhakti ja stavanamAM kendrasthAne rahe che. stavana-svarUpa stavana' e vAstavamAM jaina paraMparAmAM pada mATe rUDha thayeluM nAma che. pratyeka dhArmika paraMparAo keTalIka saMjJAono potAnA vyavahAramAM vadhu vyApaka viniyoga karatI hoya che. pada' ane 'stavana' tAttvika rIte eka hovA chatAM vyavahArika bhUmikAnI bhinnatAne lIdhe keTalAka bhedo paNa pravezyA che. stavana zabdanA mULamAM 'stu dhAtu rahyo che. stavana' zabda dvArA sUcavAya che ke stutiyogya evA paramAtmAnuM guNa-smaraNa-kIrtana karavAmAM Ave che. saMskRta-prAkRta sAhityanI stotra-thota-stavanI sudIrgha paraMparA rahI che. mAnatuMgasUri kRta bhaktAmara stotra, siddhasena divAkara kRta kalyANa maMdira stotra, abhayadevasUri kRta jayatihuaNa stotra naMdisena munikRta ajitazAMti stavana Adi A stotra-stavana uttama daSyato che. A jainasAhityanI bhaktimUlaka stotra-stavana paraMparA jainetara sAhityanA bhAratavarSa vyApaka bhaktiAMdolananA prabhAvathI sugeya, TUMkA, hRdayagata bhAvonI abhivyaktithI tarabatara "stavana' evuM rUpa dhAraNa kare che. 'pada mukhyatve kirtana samaye saMgItanA vAdyo sAthe gavAtuM hoya che, jyAre stavana mukhyatve caityavaMdananI madhyamAM vAdyonI sahAya vinA gavAya che. vidhimAM moTe bhAge pAMca kaDI ke tethI vadhu kaDInAM stavano gAvAnI paraMparA hovAthI moTA bhAganAM stavano pAMca ke tethI vadhu kaDInAM prApta thAya che. stavanamAM varNana karAtA viSaya anusAra tenA mukhya pAMca prakAra karI zakAya. (1) sAmAnya guNakIrtana : jemAM kevaLa paramAtmAnA guNonuM varNana kendrasthAne hoya. dA.ta. prathama jinezvara praNamIe, jAsa sugaMdhI re kAya. padmavijaya) (2) dAsyabhAva prerita guNakIrtana: bhagavAnane svAmI rUpe svIkArI potAne sevaka gaNI paramAtmAnI zaraNAgati svIkAravI te dAsyabhAve thatuM guNakIrtana che. dA.ta. tAra ho tAra prabhu! muja sevaka bhaNI (devacaMdrajI), siddhArathanA re naMdana vinavuM (vinayavijayajI) (3) sakhyabhAva prerita guNakIrtanaH bhagavAnane sakhA-mitra mAnI tenI sAthe prIti tema ja kaTAkSamaya vinoda karavAmAM Ave. dA. ta. bAlapaNe 12 covIzIH svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNa sasanehI, ramatA nava nava veze (mohanavijayajI) (4) svaniMdA prerita guNakIrtana : potAnI truTio pragaTa karI tene sudhAravA mATe paramAtmAnI kRpA yAcavI te svaniMdA prerita guNakIrtana che. jemAM kyAreka paramAtmA sAthe potAnI tulanA paNa karavAmAM Ave che. (5) Atma svAnubhAva prerita guNakIrtana : paramAtmAnA guNonA anubhavathI prerita thaI AtmasvarUpanI mastIno anubhava thAya, tethI prerita thaI paramAtmA sAthe aikyane varNave. dA. ta., hama magana bhaye prabhu dhyAnameM (upA. yazovijayajI) sakala samatA suralatAno kaMda hi tuMhi (jJAnavimalasUri) A pAMca prakAro uparAMta jainadharmanAM tIrtho tema ja ArAdhya tithiono mahimA varNavatAM stavano paNa maLe che. dA. ta., vimalAcala nitu naMdie (upA. yazovijayajI) paMcamI tapa tume karo prANI (samayasuMdarajI) AvI ja rIte stavanamAM ghaNI vAra koI tIrtha ke tithisaMbaMdhI kathAo ke tattvavicAra AlekhavAnuM valaNa jovA maLe che. jyAre stavana eka nizvitarAganA DhALamAM varjya kathA ke tattvavicAra pUrNAhuti pAmatA nathI, tyAre stavananI vibhinna DhALomAM kathA ke tattvavicAra AlekhavAnI prathA jovA maLe che. je stavanane padamALA, rAsa ke AkhyAna jevA svarUpanI najIka laI jAya che. bIja, pAMcama, AThama, agiyArasano mahimA tema ja te saMbaMdhI kathAne varNavatAM stavano aneka DhALomAM upalabdha thAya che. e ja rIte jJAnavimalasUri, vIravijyajI Adi aneka kavioe tIrthaMkaronA jIvanacaritro tema ja temanA vividha bhava varNavatAM stavano racyAM che. emAM 52mAtmA mahAvIra saMbaMdhI stavanone paryuSaNamAM pratikramaNa samaye gAvAnI paraMparA jainasaMghamAM sacavAyelI che. AvI ja rIte tattvavicArane varNavatAM aneka DhALomAM phelAyelAM stavano paNa upalabdha thAya che. paramAtmAnI vinaMtI e kAvyanuM prAraMbhabiMdu hoya, A vinaMtImAM ja potAnI Atmaparisthiti ke deza-kALanI paristhitinuM nivedana karAyuM hoya, A nivedanamAM ja nizcaya vyavahAranaya ke AtmatattvanI zuddhatA, pratimAsthApana jevA viSayo para tattvavicAranI dhArA AlekhAtI jAya evI racanArIti dharAvatA aneka dIrgha stavano upalabdha thAya che. upAdhyAya yazovijayajI savAso, doDhaso, sADAtraNaso gAthAnAM stavano A dhArAnAM dIrgha stavanonA uttama dRSTAMto che. padamALA stavanamALA padomAM Urmine sthAne kathananuM tattva pravezyuM, tyAre eka TUMkuM pada kathananI abhivyakti mATe TUMkuM paDavA lAgyuM. tethI aneka padomAM kathA kahevAnI prathA zarU thaI. narasiMha mahetAe pote 'sudAmAcaritra' nAmanI padamALA lakhI. premAnaMda svAmIno 'tulasIvivAha' vizvanAtha jAnI ke premAnaMdanI 'bhramarapacIzI' Adi padamALA jotAM nakkI thAya che ke moTA bhAganI padamALAmAM thoDuM paNa kathAtattva hoya che. stavananA saMdarbhe vicArIe to kathAtattvavALAM stavanomAM aneka DhALo eTale ke khaMDo dvArA kathananI covIzI : udbhava ane svarUpa * 13 - For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhivyakti karavAmAM Ave che. dA.ta, varadatta guNamaMjarInI kathA AlekhatuM jinavijayajInuM jJAnapaMcamI stavana. kathanAtmaka padamALA sivAya paNa padamALAno eka anya prakAra dRSTigocara thAya che, te tithi ane mahinA saMbaMdhI kAvyo che. AnA mULamAM bAramAsIno kAvyaprakAra joI zakAya. mahinAnAM kAvyomAM pratyeka mAsamAM virahanuM vadhu tIvratApUrvaka thatuM Alekhana pratyeka mAsanAM kAvyone eka-bIjA joDe subaddha rAkhe che. Ama eka padamAMthI kavi aneka padamAM gati kare che. madhyakALamAM nAkara, ratnezvara, premAnaMda, giridhara AdinAM mahinAnAM pado prasiddha che. Ama, padamAMthI padamALAnuM svarUpa vikAsa pAmyuM che. - stavana ke sakjhAyamAM pAMca tIrthono mahimA gAvA mATe paMcatIrtha stavana ke pachI ATha yogadRSTinA varNana mATe ATha yogadaSTinI sajhAya Adi padamALAo racAI che. stavana mukhyatve tIrthakaronI upAsanA ane ArAdhanA mATe hoI, stavanamAM 24 tIrthakaro ke vIsa viharamAna jinanA eka-eka svataMtra stavanonI mALA je "covIzI' ke 'vIzI'nA nAme pracalita thaI teno prAraMbha thayo. A covIzInI paraMparAno udbhava jaina dharmanA graMthomAM 12 aMga ane 14 pUrvanuM khUba mahattva rahyuM che. kALakrame A graMtho mRtibhraMza Adi kAraNothI khaMDita thatAM mUrtipUjaka - zvetAMbara mAnyatA anusAra 45 AgamomAM saMkalita thayA. Agama sUtromAM pAMcamA aMga bhagavatI sUtranA prAraMbhe paMcamaMgala zrutaskaMdha' eTale navakAramaMtra maMgalAcaraNarUpe Ave che. tenA prathama padamAM "namo arihaMtA | (varuhaMtANaM' pada dvArA arihaMta bhagavaMtane namaskAra karavAmAM Avyo che. Ama namaskAra mahAmaMtramAM paNa prathama krame tIrthakaro - arihaMtone namaskAra karAyo che. jainadharmamAM sarvazAstronA sAra rUpe namaskAra mahAmaMtra gaNAya che. temAM prathama parameSThi rUpe (upAsya tarIke) tIrthakarone namaskAra karAyo che. A 45 AgamomAM cAra sUtrone "mULasUtra' gaNavAmAM AvyAM che. A cAramAMnuM eka mULasUtra "Avazyaka sUtra che. A 'AvazyakamAM sAdhu-sAdhvI tathA zrAvaka-zrAvikAne divase tathA rAtre avazyapaNe karavA yogya che Avazyaka kriyAnAM sUtro che. A Avazyaka sUtranuM bIjuM adhyayana 'cakavIsatyo' che. 'cakavIsatyo' eTale caturvizati stava. covIsa tIrthakaronI stavanA karavI che. A cauvIsatyo' eTale "jinezvaronA atiadbhuta guNonuM kIrtana karavuM te. 2"cauvIsatthao loyasujjoyakare dhammatitthayare jiNe / arahaMte kittaissaM, cauvIsaM pi kevalI // 24. causaraNapayanA gAthA3. pratikramaNa sUtra, prabodhaTIkA bhAga-1, le. dhIrajalAla TokarazI zAha. 25. Avazyaka sUtramAM "cauvIsaFono A pATha maLe che. A pATha ane atyAre pracalita logassasUtranA pAThamAM thoDo pAThabheda che. A pATha munizrI puNyavijayajIe hAribhadrIya vRttinA AdhAre saMpAdita karyo che. saMdarbha - vaniyamuna, uttarAyaT, Hvasathasutta (dazavaikAlika, uttarAdhyayana ane AvazyakasUtra) jaina Agama graMthamALA ka. 15, saM. munizrI puNyavijayajI, kA. mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI-36. 14 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ usabhamajiyaM ca vaMde saMbhava mabhiNaMdaNaM ca sumaIM ca paumappahaM supAsaM jiNaM ca caMdappahaM vaMde // suvihi ca pupphadaMtaM, sIyala sejjaMsa vAsupUjjaM ca vimala maNataM ca jiNaM, dhammaM saMtiM ca vaMdAmi // kuMthuM araM ca malliM, vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca vaMdAmi riTThanemiM pAsaM taha vaddhamANaM ca II evaM mae abhithuA, vihuyaraya malA pahiNa jara maraNA / cauvIsaM pi jiNavarA, tItthayarA me pasiyaMtu // kittIya vaMdiya mahiyA, je e logassa uttamA siddhA Arugga bohilAbhaM samAhi vara muttamaM ditu // caMdesu nimmalayarA, AIccesu ahiyaM payAsayarA sAgara vara gaMbhIrA siddhAsiddhiM mamadisatu // gujarAtI anuvAda. . cauda rAjalokamAM rahelI sarva vastuonuM svarUpa yathArtha rIte prakAzanArA, dharmarUpI tIrthane pravartAvanArA, rAga-dveSanA vijetA ane kevala(jJAna) dvArA pUrNatAne prApta karanArA covIsanuM tathA anya tIrthaMkaronuM paNa huM kIrtana karIza. zrI RSabhadeva, ajitanAtha, saMbhavanAtha, abhinaMdana svAmI, sumatinAtha, padmaprabha, supArzvanAtha ane caMdraprabhane vaMdana karuM chuM. zrI suvidhinAtha yA puSpadaMta, zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vAsupUjya, vimalanAtha, anaMtanAtha, dharmanAtha tathA zAMtinAthane vaMdana karuM chuM. zrI kuMthunAtha, aranAtha, mallinAtha, munisuvrata svAmI, naminAtha, ariSTanemi, pArzvanAtha tathA vardhamAna (eTale zrI mahAvIrasvAmI)ne huM vaMdana karuM chuM. evI rIte mArA vaDe stavAyelA, karmarUpI kacarAthI mukta ane pharI avatAra nahi lenArA covIsa tathA anya tIrthaMkaro mArA para prasanna thAo. jeo lokamAM uttama siddha che ane jeo loko vaDe kIrtana karAyelA, vaMdana karAyelA ane pUjAyelA che teo mane Arogya, bodhi ane samAdhinI uttarottara vikAsa sAdhatI sthiti Apo. caMdro karatAM vadhAre nirmaLa, Adityo karatAM vadhAre prakAza karanArA tathA svayaMbhUramaNa samudra karatAM 26. gujarAtI anuvAdano AdhAra vikAsa maMDaLa, muMbaI. prathamAvRtti. = zrI pratikramaNasUtra prabodha TIkA, le. dhIrajalAla TokarazI zAha, pra. jainasAhitya For Personal & Private Use Only covIzI : udbhava ane svarUpa * 15
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhAre gaMbhIra evA siddha bhagavaMto mane siddhi Apo. A prAcIna sUtramAM covIse tIrthaMkaronI nAma sahita stuti-vaMdanA karavAmAM AvI che, AthI tenuM bIjuM nAma 'nAmastava' paNa che. prAraMbhe tIrthaMkarono prabhAva ane svarUpa, madhyamAM covIsa tIrthaMkaronI nAmasahita vaMdanA ane aMte tIrthaMkaronA guNavarNananI sAthe ja tIrthaMkaronI prasannatA icchI Arogya, samyagdarzanano lAbha ane siddhi mATe prArthanA karavAmAM AvI che. A sUtranI aMtima gAthAomAM kAvyAtmakatAno sparza anubhavAya che. A sUtramAM tIrthaMkaronAM nAmasmaraNa, guNavarNana ane prArthanA che, te traNe aMgo pachInA kALamAM racAyelA vizALa stavanacovIzI sAhityamAM vistRtapaNe upalabdha thAya che. AgamasUtromAMnA eka prAcIna Agama "bhagavatIsUtra'mAM 'covIsatyo' saMbaMdhI carcA prApta thAya che temAM ziSya gurune prazna kare che ke : vaDavItatyaLa bhaMte! nIve niLiyarDa ?' he bhagavAna ! caturvizati stava dvArA jIva kayA lAbha pAme ? jenA uttaramAM 'cauvIsatthaeNaM daMsaNavisohiM jaNayaI / " caturvizati stavathI darzana-vizuddhi thAya che, ema kahevAyuM che. A (samyag) darzana eTale sAcI samajaNa. sAcI samajaNa (samyaktva)nI prApti thavI eno sAdhanAmArgamAM moTo mahimA che. AthI ja sAdhuo tathA zrAvakonI roja karavAnI Avazyaka kriyAomAM 'cauvIsatyo'no samAveza thayo che. Avazyaka sUtramAMnuM anya eka sUtra 'namotpurNa' athavA 'zakrastava' paNa arihaMta paramAtmAnA guNonuM varNana kare che temaja jaina dharmamAM tIrthaMkaronuM kevuM mahattvapUrNa sthAna che, te darzAve che. namotthuNaM namotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM // 1 // ApharALa tItvavALa sayaM - saMvRddhAnuM // 2 // purisuttamANaM purisa sihANaM purisa vara puMDariANaM purisa vara gaMdhahatthINaM // 3 // loguttamANaM loganAhANaM loga hiANaM loga paIvANaM loga pajjo agarANaM // 4 // abhayadayANaM cakkhudayANaM maggadayANaM saraNa dayANaM bohidayANaM // 5 // dhammadayANaM dammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhamma vara cAuraMta cakkavaTThINaM // 6 // 27. AdhAra - aupapAtikasUtra - 20muM sUtra, rAjaprIyasUtra - 13muM sUtra, kalpasUtra - 15muM sUtra. - 16 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ appasihaya vara nANa daMsaNa dharANaM viyaTTha chaumANaM // 7 // jiNANaM jAvayANaM tinnANaM tArayANaM buddhANaM bohayANaM muttANaM moagANaM // 8 // savvannUNaM savvadarisINaM sIva mayala maruya maNaMta makkhaya mavvAbAha mapuNarAvitti siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namo jiNANaM jia bhayANaM // 9 // (C) je a aIA siddhA, je a bhavissaMti NAgae kAle saMpaI a vaTTamANA, savve tiviheNa vaMdAmi // 10 // namotpurNa (gujarAtI anuvAda ane artha) namaskAra ho arihaMta bhagavaMtone. 1 jeo zrutadharmanA prAraMbha karanArA che, caturvidha zramaNa saMgharUpI tIrthanI sthApanA karanArA che ane svayaMjJAnI che. 2. jeo puruSomAM paropakArAdi guNo vaDe uttama che, zauryAdi guNo vaDe siMha samAna che, nirlepatAmAM uttama puMDarika - kamaLa samAna che ane sAta prakAranA bhayone dUra karavAmAM gaMdhahastI samAna che. 3 jeo bhavya jIvomAM potAnA tathAbhavyatva'thI uttama che, bhavya jIvone rAga-dveSa Adi AMtiraka zatruothI rakSaNa ApanAra hovAthI 'nAtha' che. vyavahArarAzimAM AvelA jIvone sAco mArga batAvanArA hovAthI 'hita karanArA' che. mithyAtvarUpI gADha aMdhakAra dUra karanArA hovAthI 'loka-pradIpa' che ane viziSTa zaktivALA cauda pUrvadharonA paNa sUkSmatama saMdeha dUra karanArA hovAthI zloka pradyotakara' che. 4 jeo abhayane ApanArA che, zraddhArUpI netronuM dAna karanArA che, karmanA viziSTa kSayopazamarUpa mArga dekhADanArA che, rAga-dveSathI pIDita prANIone zaraNa ApanArA che ane mokSa-vRkSanA mULarUpa bodhi-bIjano lAbha ApanArA che. 5 jeo cAritradharmane samajAvanArA che. pAMtrIsa guNothI yukta vANI vaDe dharmadezanA ApanArA che. dharmanA sAcA svAmI che. dharmarUpI rathane calAvanArA niSNAta sArathi che ane cAra gatino vinAza karanArA zreSTha cakrane dhAraNa karanArA cakravartI che. 6 jeo sarvatra askhalita kevaLajJAna ane kevaLadarzanane dhAraNa karanArA che, tema ja sarva prakAranAM ghAtikarmothI mukta che. 7 jeo rAga ane dveSano jaya karavAthI svayaM jina banelA che tathA upadeza vaDe bIjAone paNa jina 28. A gAthA AgamagraMthomAM jovA maLatI nathI. 29. pratikramaNa sUtra prabodhaTIkA bhAga-1, le. dhIrajalAla TokarazI zAha For Personal & Private Use Only covIzI : udbhava ane svarUpa * 17
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ banAvanArA che. jeo samyagdarzana Adi vahANa vaDe saMsArasamudrano pAra pAmI gayelA che ane bIjAone paNa teno pAra pamADe che. jeo pote buddha che ane bIjAone paNa bodha pamADe che. jeo sarva prakAranAM karma-baMdhanothI mukta thayelA che ane bIjAone mukti apAvanArA che. 8 jeo sarvajJa ane sarvadarzI che tathA ziva, sthira, vyAdhi ane vedanAthI rahita', anaMta, akSaya, avyAbAdha ane apunarAvRtti eTale jyAM gayA pachI saMsAramAM pAchuM AvavAnuM rahetuM nathI, evA siddhigati nAmanA sthAnane prApta thayelA che. te jinone, bhayone jItanArAne namaskAra ho. 9 jeo atIta kALamAM siddha thayA che, jeo bhaviSyakALamAM siddha thanArA che ane jeo vartamAnakALamAM arihaMtarUpe vidyamAna che, te sarvene mana-vacana ane kAyA vaDe trividha vaMdanA karuM chuM. A prAcIna sUtramAM A rIte arihaMta bhagavAnanA upakAro ane temanA lokottara guNonuM bhAvayukta varNana karavAmAM AvyuM che. A sUtranuM anya nAma "zakastava ane praNipAtadaMDaka che. A sUtrathI prerita thaIne vikramanI cothI-pAMcamI sadImAM thayelA zrI siddhasena divAkare 30vardhamAna zastava' nAmanA stotranI racanA karI che tema ja vikramanI AThamI sadImAM thayelA AcArya haribhadra suvistRta arthavicAra dharAvato "lalitavistarA' nAmano graMtha racyo che. gujarAtI bhASAmAM covIzI ke vIzInI racanAo cauvIsatyo ane zakrastavane anusarIne thaI te pUrve saMskRta-prAkRta bhASAmAM jaina kavioe 24 tIrthakaronI stavanAnI racanA karI che. | vikramanA bIjA saikAmAM thayelA Adya stutikAra tarIke prasiddha zrI samaMtabhadrAcArye "svayaMbhUstotra' nAmanA stotramAM covIsa tIrthakaronI stuti karatAM vibhinna stotro racyAM. A 'svayaMbhUstotramAM kavie paramAtmA bhaktinA bhAvanuM Alekhana karyuM che. stuti: stotuH sAdho kuzalapariNAmAya sa tadA bhavenmA vA stutyaH phalamapi tatastasya ca sUta: kimevaM svAdhInyAjjagati sulabhe zrAyasapathe stuyAnnatvA vidvAnsatatamabhipUjyaM namijinam / stutinA samaye ane sthAne stutyanI hAjarI hoya yA na hoya, teo sIdhA phaLa denArA hoya yA na hoya, paraMtu uttama stuti karanArane puNya utpanna karanArAM mananAM zubha pariNAmonI jarUra hoya che ane jinezvara devanI stuti karanAra evAM zubha pariNAma pAme che. jyAre jagatamAM Avo svAdhIne kalyANakArI mArga sulabha hoya tyAre te nAmajina ! kayo vivekI manuSya stuti na kare ? vikramanI navamI sadImAM thayelA AcArya bappabhaTTasUrie "caturvizati jina stuti' racI che. 96 30. "vardhamAna zakastavamATe juo sajjana sanmitra pR. 123 31. lalitavistarAno gujarAtI anuvAda vivecana sAthe paramateja bhAga 1-2, vivecanakartA: bhuvanabhAnusUri. 184 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zlokanI A racanAmAM pratyeka tIrthakaranI cAra-cAra zlokamAM stuti karavAmAM AvI che. teno prAraMbhano zloka AdinAthane varNavatAM kahe che - namendramauli galitottama pArijAta - mAlArcita krama ! bhavantama pArijAta !! nAbheya ! naumi bhuvanatrika pApavarga - dAyin jinAsta madanAdika pApavarga / namaskAra karanArA IndronA mastaka parathI paDelI evI uttama pArijAtakanI mALAo vaDe pUjAyelAM che caraNo jenAM, naSTa thayo che jeno zatrusamUha, je traNa bhuvananA pAlaka, mokSanA dAtAra, vItarAga ane jeNe naSTa karyo che kAmadevadika pApasamudAya evA he nAbhirAjAnA putra RSabha deva tamane stavuM chuM. vikramanI agiyAramI sadImAM thayelA zobhanamunie stuti-caturvizikAnI racanA karI che. vividha aDhAra chaMdomAM racAyelI A racanAmAM prAraMbhe RSabha deva bhagavAnanI stuti che, bhavyAmbhojavibodhanaikataraNe ! vistAri karmAvalI - rambhAsAmaja nAbhinandana mahAnaSNa padAbhAsuraiH / bhaktyA vandita pAdapadma viduSAM saMpAdaya projjJitA - rambhAsAmaja nAbhinandana mahAnaSTApadA bhAsuraiH // (gujarAtI anuvAdaH he bhavya jIvarUpI kamaLano vikAsa karanAra advitIya sUrya ! he vistIrNa karmonI zreNIrUpa kadalInuM mardana karanAra gaja (rAjI, jenAthI naSTa thaI gaI che moTI moTI Apattio evA he nAtha ! dedIpyamAna asuronA samudAye bhaktipUrvaka vaMdana karyuM che. jenA caraNakamaLane, ane jeNe sarvathA AraMbho tyajI dIdhA che ane rogarahita che, temaja manuSyane AnaMda pamADanArA prathama jinezvara) suvarNa jevI samagra prabhAvavALA (yogIzvara) he nAbhirAjAnA putra (RSabha deva) tuM vibudhajanone utsavanuM saMpAdana karAva. ahIM bIjI ane cothI paMkti samAna hovA chatAM padavigraha bAda arthadRSTie teno artha bhinna thAya che. samagra kAvyamAM AvA aneka yamaka alaMkAro jovA maLe che. tenuM eka bIjuM udAharaNa joIe : kRtanati kRtavAn yo jantujAtaM nirasta - smara paramadamAyAmAna bAdhAya zastam / suciramavicalatvaM cittavRteH supArtha smara paramadamAyA mAna bAdhAya zastam // jeo zrI supArzvanAthane praNAma kare che te prANIonAM madanarUpa duzmana, mAyA, pIDA naSTa thAya che, evI prazaMsAne pAmelA zrI supArzvanuM he mAnava! tuM utkRSTa upazamavALI manovRttithI cirakALa sudhI smaraNa kara. zobhanamuninI A manohara - alaMkAramaMDita racanA para pachInA kALamAM dhanapAlakavi, covIzI udabhava ane svarUpa ja 19 For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ saubhAgyasAgarasUri siddhicaMdragaNi ane devacaMdragaNie vRttio (artha samajAvatI vivecanA) racI che tema ja 2upAdhyAya yazovijayajI, meruvijayajI, hemavijayajI Adi kavione paNa dhamakaalaMkApradhAna stuti caturvizikA racI che. A racanA vAMcI DaoN. harmana yAkobI paNa atyaMta prasanna thayA hatA. teno jarmanamAM anuvAda paNa thayo che. siddharAja ane kumArapALanA darabAramAM rahenArA ane kavi cakravartI tarIke prasiddha zrIpALa kavie paNa stuti - caturvizikAnI racanA karI che. vikramanI bAramI sadImAM kharataragacchanA AcArya jinavallabhasUrie apabhraMzamAM stavanacovIzI racI che. tenA zrI kuMthunAtha stotramAM kavi kahe che, ___ *nahakiraNaparAgaM, aMgulIdalaM sahai jassa payakamalaM sivapaMthasatthavAha, thuNAmi taM kuMthatitthayaraM // 1 // nakhakiraNarUpI parAga ane aMgulidalathI zobhita padakALavALA zivapaMthanA sArthavAha evA zrI kuMthunAthasvAmIne huM stavuM chuM. atre stavanastuti uparAMta bIjI eka paraMparAno paNa nirdeza karavo ghaTe. koI paNa graMthanA AraMbhe . maMgalAcaraNa karavAnI ApaNI paraMparA che. keTalAka graMthakAroe maMgalAcaraNamAM ja covIse tIrthakarone namaskAravaMdanA karI che. vIranirvANanAM pa30 varSa pachI eTale ke I.sa. 4mAM racAyela paumacariyamAM kathAkAre covIse tIrthakarone namaskAra karatuM maMgaLAcaraNa karyuM che. 'siddhasura kinnaroraga daNuvaI, bhavaNinda vandaparimahiyaM / usahaM jiNavara vasahaM, avasappiNi AI titthayaraM / ' 'ajIyaM vijiyakasAyaM, apuNabhavaM saMbhavaM bhavaviNAsaM, abhiNaMdaNaM ca sumaI, paumAbhaM paumasacchAyaM / ' siddha, deva, kinnara, nAga, asurapati tathA bhavanapatinA indronA samUhathI pUjita, jinezvaromAM vRSabha samAna zreSTha ane A avasarpiNI kALanA prathama tIrthaMkara RSabhane, kaSAyo para vijaya prApta karanAra ajitane, mukti prApta karI punaH janma na dhAraNa karanAra saMbhavane, janmano nAza karanAra abhinaMdana ane sumatine tema ja padma samAna kAnti dharAvanAra paprabhasvAmIne namaskAra karuM chuM.) e ja rIte IzunI navamI sadImAM thayelA svayaMbhUkavie racelA apabhraMza bhASAnA mahAkAvya 'paumacariunI prathama saMdhimAM maMgalAcaraNamAM covIse jinezvarone praNAma karela che. 32. saMskRta - prAkRta stuti covIzIonI yAdI mATe juo pariziSTa-1 * jinavallabhasUri graMthAvali sa. vinayasAgara prakAzaka : prAkRta bhAratI akAdamI jayapura. 20 - covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNaveppiNu seyaMsAhivaho / accana mahaMta parA sivahoM // 11 // paNaveppiNu vAsupujja muNirhe / vipphuriya NANa cUDAmaNi he // 12 // ati mahAna zivadhAma pAmanArA zreyAMsanAtha bhagavAnane praNAma karuM chuM ane) (dedIpyamAna) vispharita jJAnacUDAmaNivALA vAsupUjya munine praNAma karuM chuM. agiyAramI sadImAM thaI gayelA kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye triSaSTizalAkApuruSa caritranA prAraMbhe covIsa tIrthakaronI stuti karatA eka-eka anuSTrapa zloko racyA che. A covIse zloko bIjA keTalAka zloko sAthe salAhata stotra'nA nAme prasiddha che. A 'sakalAhaMta stotramAMthI keTalAMka udAharaNo joIe: dhusatkiriTa zANAgro tejitAdadhri nakhAvaliH / bhagavAn sumatisvAmI, tanotvabhimatAni vaH // 7 // (namaskAra karanArA) devonA mugaTanA agrabhAganA pratibiMbathI tejomaya thaI che jenI caraNa nakhAvali (enA) bhagavAna sumatinAtha tamArI abhilASA pUrNa karo. paramAtmAnA karuNAguNane varNavatAM - svayambhuramaNa sparddhi, karuNArasa vAriNA 'anaMta jidanantAM vaH prayacchatu sukhazriyam // 16 // karuNArasarUpI jaLathI svayaMbhUramaNa samudra (ati vizALa samudra) sAthe spardhA karanAra zrI anaMtajina tamane anaMta sukhazrI Apo. prabhunA samatA guNane varNavatAM - kamaThe dharaNendre ca, svocitaM karma kurvati pramustanya manovRtti: pArzvanAtha: thiyestu va: //rapha potAne ucita karma karanArA evA kamaTha ane dharaNendra upara samAna manovRttivALA prabhu pArzvanAtha tamArA kalyANa mATe ho. A rIte, hemacaMdrAcArye covIsa tIrthakaronI bhAvasabhara stuti karI che. apabhraMza bhASAnA samayamAM athavA pUrva-madhyakALamAM ajJAta kavio dvArA racAyelA 27-28 kaDInA caturvizati stavanamUno ullekha maLe che. A stavanamAM eka-eka kaDImAM covIsa tIrthakaronI stavanA karela che. AvA eka ajJAta kavi kRta "caturvizati jina stavanamAM mahAvIra prabhunI stavanA karatI eka kaDI kavi race che. niya avatarazihi toya ghari, lacchihiM bhariya bhaMDAra, atula mahAbala vIrajiNa, jaya jaya jaga AdhAra. covIzI: udabhava ane svarUpa - 21 For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasiddha "sthUlibhadra zagunA kartA ane 18 ja varSanI vaye kALadharma pAmanArA pratibhAzALI kavi jinapadhasUri (saM. 1382thI 140)e paNa zatruMjaya caturvizati stavana' nAmanuM 26 kaDInuM eka suMdara stavana racyuM che. tenA prAraMbhe zatruMjaya tIrtha ane AdinAtha bhagavAnanI saMyukta stavanA karI che. gamaMDaNa guNapavare satuMjaya dharaNi. suha sAre bhavatAra, bhayavAra guNisa jiNavari. 1 nA... I muradevI putta jaNANaMdamAM. vasaha vara laMchaNaduriya bhara maMDala. 2 A ja rIte covIzIno prabhAva sAhityetara kSetro jevAM ke zilpa ane mUrtikaLA, yaMtra-maMtrazAstra, tapazcaryA, dhyAna - ArAdhanA ane samAjajIvana para paNa vyApakapaNe jovA maLe che. A svarUpano vikAsa gujarAtI sAhityamAM kaI rIte thayo te bIjA prakaraNamAM prastuta che. 33. covIzIno sAhityetara kSetro para prabhAva mATe juo pariziSTa-2 22 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa-2 covIzI svarUpanI vikAsayAtrA jaga-ciMtAmaNi! jaganAnAtha! jagaguru ! garakSaka! gabaMdhava! jaga sArthavAha! ga bhAva vicakSaNa! aSTapada saMsthApita rUpa! karma ATha vinAzaka ! covIse paNa jinavaro ! jaya pAmo apratihata-zAsana! jagaciMtAmaNisUtra gujarAtI chAyA, prathama gAthA. mA covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 23 For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIzI: viSaya anusAra vargIkaraNa covIzI' - svarUpanA vikramanA 16mA zatakathI prAraMbhI vikramanA 21mA zataka sudhInA samayamAM vistaratA tenA sarjanapravAhanA Alekhana pUrve tenuM viSayavastu anusAra vargIkaraNa prastuta che. mAnavahRdayano eka ujvaLa bhAva prema che. A prema jyAre paramatattvanI sAthe joDAya che, tyAre atyaMta ujjavaLa rUpa dhAraNa kare che, te "bhakti' evuM nAma prApta kare che. bhaktinI abhivyakti yuge yuge sAhityamAM bhinna bhinna rIte thatI AvI che. prema, prakRti ane paramAtmA e kAvyanA sanAtana viSaya rahyA che. pachInA AlaMkArikoe bhaktine svataMtrarasa rUpe paNa sthApelA che, e ja bhaktitattvanI apUrva mahattA sUcave che. bhakti Ama to hRdayanA bhAvasvarUpe che, paraMtu abhivyakti bhede navarasamaya svarUpa paNa dhAraNa kare che. bhakti hRdayanA ujvaLa bhAva ratinuM AlaMbana levAthI te prabhu pratyenA zRMgArarUpa che, to AtmAmAM jIvamAtra pratye apAra maitrI jagADanAra hovAthI saMsAranAM duHkhothI tapta jIvo pratyenI karuNAdaSTimaya karuNarasa svarUpa che. jagatanA citra-vicitra svarUpa pratye upekSAmAMthI phurelA hAsyarasasvarUpa che. paramAtmAnA guNavaibhava pratye bhaktanA hRdayamAM vismaya jAgyuM hovAthI adbhutarasa svarUpa che, to prabhunA milananA utsAhane kAraNe vIrarasanuM svarUpa dhAraNa kare che. bhaktane paramAtmA sAthenA milanamAM aMtarAya svarUpa karmo pratye krUra dRSTine kAraNe raudrarasamaya paNa che. bhaktane saMsAranA yathArtha svarUpanA jJAna vaDe bhaya pamADanAra hovAthI bhayAnaka svarUpa ane vicitra duHkhamaya svarUpa pratye jugupsA jagAvanAra hovAthI bIbhatsa rasamaya paNa vibhinna bhUmikAe hoya che. saMsArathI nirveda ane paramAtmA sAthe tattvamaya ekatvanA jJAna dvArA te zAMtarasamaya paNa che. covIzInA mULamAM "caturvizati stava' - covIsa tIrthakaronI stavanA che. eTale A svarUpa mULabhUta rIte bhaktipradhAna evA svarUpane dharAve che. bhakta jyAre potAnA hRdayanA bhaktibhAvanI rasamaya vAkyo dvArA abhivyakti kare che, tyAre bhaktikAvyanuM sarjana thAya che. AvA uranA ullAsanI covIsa tIrthakaro pratyenI abhivyakti mukhyarUpe hoya te kAvyo bhaktipradhAna covIzI bane che. A bhaktimAM bhakta prabhu pratyenA prema, vAtsalya, zRMgAra, upAlaMbha, virahavyathAnI pIDA jevA vividha bhAvonI abhivyakti kare che, temAM mukhyatve covIzI svarUpanI vikAsayAtrA 25 For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipralaMbha ane saMyogarUpa zRMgAra rasarUpa bhakti hoya che temaja prasaMga anusAra vividha rasonI saMkula abhivyakti thAya che. bhakta paramAtmAnAM darzana karavA icche che, tenA svarUpane jANavA cAhe che. bhakta jema jema paramAtmasvarUpane jANato jAya che, tema tema potAnA AtmA ane paramAtmA vacce pAramArthika ekatAne oLakhe che ane tAttvika ekatAnI anubhUti pAme che. A bhaktimAM zAMtarasa mukhya bane che, tattvajJAna jeno sthAyI bhAva che evI A zAMtarasanI bhakti te ja bIjA arthamAM AtmajJAna. covIzIsvarUpamAM AnaMdaghanajI, devacaMdrajI, padmavijayajI Adi sarjakoe AtmA ane jainadarzanamAM darzAvelI nizcayanaya svarUpa ekatAne vizeSarUpe varNave che, e arthamAM temanI covIzIo jJAnapradhAna covIzI che. kavi bhaktibhAvanI abhivyakti karato potAnA ArAdhyadevonA caritra-saMkIrtana tarapha prerAto hoya che. covIzImAM keTalAka kavioe covIzImAM caritrasaMkIrtanano eka nizcita DhAMco pasaMda karyo che. A kavio pratyeka tIrthakaronA jIvananI nizcita vigatone kAvyasvarUpa Ape che. AvI mukhyatve nizcita DhabanI racanAone caritrapradhAna covIzI' e nAme vargIkRta karavAmAM AvI che. bhAvavijayajI, padmavijayajI, jJAnasArajI harakhacaMdajI Adi aneka kavionI racanA caritrapradhAna svarUpanI kahI zakAya. A vargIkaraNa aticusta svarUpanuM nathI. jJAnapradhAna covIzIracanAmAM paNa keTalAMka stavano hRdayanA bhaktibhAvane pragaTa karatAM hoya. dA.ta, AnaMdaghana covIzInA teramA vimalanAtha stavanamAM bhaktibhAvanI prabaLapaNe abhivyakti thaI che. e ja rIte bhaktipradhAna evI covIzInAM paNa keTalAMka stavano caritrapradhAna svarUpa dharAvatAM hoya. covIzI e stavanasamUha stavanonA guccha prakAranuM svarUpa che. eka racanA aMtargata aneka racanAo hovAthI AvuM banavuM svAbhAvika gaNAya. vargIkaraNanA AdhArarUpe samagra covIzIno pradhAna sUra kayo che te mahattvanuM che. covIzInA pradhAna sUra ke kendriya anubhUtine AdhAre ja A vargIkaraNa nizcita karAyuM che. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM atizaya pracalita thayelI covIzInI paraMparAnuM mULa Agama sAhityamAM jovA maLe che. A paraMparA saMskRta-prAkRta sAhityamAM puSTa thaI ane samagra bhAratamAM phelAyelA bhaktiAMdolanane lIdhe madhyakALamAM stavana-covIzIrUpe vyApaka thatI anubhavAya che. A covIzI svarUpano vikramanA 16mA zatakathI prAraMbha thAya che. zatakavAra upalabdha thatI covIzIonI yAdI ane teno saMkSipta paricaya prastuta che. ra6 covIzI: svarUpa ane sAhitya. For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikramanuM 16muM zataka A zatakamAM kula cha covIzIracanAo upalabdha che. tenI vigato jaina gUrjara kavio bhAga-1 saM. mohanalAla dalIcaMda dezAI, punaH saMpAdaka jayaMta koThArI. prakA. mahAvIra jaina vidyAlaya, prathamavRtti ane prakAzita racanAone AdhAre prastuta che. A zatakamAM kula cha covIzIo upalabdha thAya che, temAM pAMca aprakAzita che, eka prakAzita che. (1) jayasAgara upAdhyAya kRta stavanacovIzI - aprakAzita (saM. 1503nI AsapAsa) pAMca stavano jaina gUrjara kAvyaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhA. 1'mAM prakAzita. (2) labdhisAgarasUri (hastaprata saM. 1538) aprakAzita (3) ANaMda saM. 156 2 aprakAzita () kaviyaNa samaye anirNita. aprakAzita (5) narasiMha gaNi (saM. 1550 AsapAsa) aprakAzita (6) pArjacaMdrasUri prakAzita (saM. 1537thI 1612) "pArdhacaMdrasUrikRta stavana caturvezikA' saM. munizrI bhuvanacaMdrajI. vikramanA 16mA zatakamAM gujarAtI bhASAnI covIzI svarUpamAM racAyelI sarvaprathama racanA upalabdha thAya che. A racanAmAM kharataragacchanA AcArya jinarAjasUrinA ziSya jayasAgara upAdhyAye bhaktibhAvanI abhivyakti karI che. temanI anya kRtiomAM varasvAmI gururAsa, jinakuzalasUri catuSpadI, caityaparipATI, gautamasvAmIrAsa Adi prasiddha che. teo vidvAna ane pratibhAzALI kavi hatA. saMskRtamAM temaNe parvaratnAvalI kathA, upasargahara stotravRtti, pArataMtrAdi stava vRtti Adi kRtio racI che. temanI vijJapti triveNI nAmanI kRtimAM tIrthapravAsanuM suMdara vRttAMta AlekhavAmAM AvyuM che. covIzI svarUpamAM Aje upalabdha thatI sarva racanAomAM sarva prathama racanAnA sarjaka vidvAna ane kavi pratibhAthI samRddha hatA. temanI covIzInAM stavano cAra kaDInAM che, temAMnAM pAMca stavano prakAzita thayAM che. A pAMca stavanomAM kavihRdayanA bhaktibhAvanI suMdara abhivyakti jovA maLe che. prathama AdinAtha bhagavAnanAM stavanano prAraMbha paramAtma-darzananA AnaMdanI abhivyakti sAthe thAya che mA covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 27 For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvihANavuM jaI AjamaI, diThau risaha jignesa. nayaNakamala jima DalhasaI, ugi bhalau disesa. (1, 1). kavie neminAtha bhagavAnanA stavanamAM giranAratIrthano mahimA varNavyo che, to mahAvIrasvAmI stavanamAM bhavobhava paramAtmacaraNonI sevA karavAnI jhaMkhanA abhivyakta thaI che, kari pasAu mujha tima kimaI mahAvIra jiNarAya. Izi bhavi ahavA anabhavijimasevau tu pAya. (24, 3) kavi paramAtmAne prArthanA karatA kahe che ke, he prabhu! evI kRpA karI , jethI A bhave athavA AvatA bhave paNa tArA caraNonI sevA karI zakuM. Ama, A covIzI svarUpanI prAraMbhika racanAmAM hRdayanA bhaktibhAvanI abhivyakti ane zaraNAgatinuM suMdara Alekhana jovA maLe che. A zatakanA anya kavi pArjacaMdrasUrinI racanA prakAzita svarUpe upalabdha che. A racanA aitihAsika kALakramanI dRSTie paNa eka mahattvanI covIzI che. A covIzI mukhyatve bhaktipradhAna che, paraMtu keTalAMka stavanomAM tattvavicAra ane keTalAMka stavanomAM jIvanacaritranA Alekhanane lIdhe bhaktipradhAna, jJAnapradhAna ane caritrapradhAna evAM A svarUpanAM traNe upaprakAronI eka saMkula bhAta, jovA maLe che. vizeSa paricaya mATe prakaraNa-3) vikramanuM sattaramuM zataka A zatakamAM kula sAta covIzI upalabdha che, temAMnI cAra prakAzita ane traNa aprakAzita che. A vigato jaina gUrjara kavio bhAga-2 saM. mohanalAla dalIcaMda desAI punaH saMpA. jayaMta koThArI ane prakAzita racanAone AdhAre che. (1) samayasuMdarajI gaNi prakAzita 17muM zataka pUrvArdha 1151 stavanamaMjUSA saMpra. sArAbhAI navAba, prathamavRtti, 1939 (2) jasasoma sAta bolayukta covIzI - aprakAzita samaya 17muM zataka pUrvArdha. (3) bhAvavijayajI gaNi bAra bolayukta covIzI prakAzita racanAsamaya vi.saM. 16 76 bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 251thI 267. (4) bhAvavijayajI gaNi (apUrNa) - aprakAzita 17muM zataka uttarArdha. (5) nayasAgara upAdhyAya - aprakAzita 17muM zataka uttarArdha (6) hIrasAgarajI prakAzita - 17muM zataka uttarArdha (saMbhavita) anusaMdhAna aMka 19 (aniyatakAlika, saMpA. zIlacaMdrasUri. (7) jinarAjasUri prakAzita - saM. 1647thI 1699 - 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. 28 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasiddha jainakavi samayasuMdarajIe vraja bhASAnI chAMTavALI manahara covIzIracanA karI che, temAM kavihRdayano bhaktibhAva suMdara rIte abhivyakta thAya che. vigatavAra paricaya mATe juo prakaraNa-3) A ja zatakamAM thayelA ja somanI racanAmAM sAta bola gUMthAyA hovAthI sarvaprathama caritrapradhAna racanAno ullekha prApta thAya che. zatakanA uttarArdhamAM bhAvavijayajIe be covIzIo racI che, temAMnI eka aprakAzita che, bIjI covIzImAM bhAvasabhara rIte tIrthakaronA jIvananI bAra vigato bAra bolo) AlekhyA che. vistRta paricaya mATe juo prakaraNa-6) hIrasAgarajInI racanAmAM saraLa-prAsAdika abhivyakti dhyAna kheMce che. hIrasAgarajIe paramAtmA pratyenA hRdayanA bhAvane abhivyakta karavA suMdara upamAono upayoga karyo che. RSabhadeva stavanamAM mAtA pAse bALaka vaLagI rahe e rIte paramAtmAne vaLagI rahevAnI icchA varNave che. bhakta para thatA paramAtmadarzananA prabhAvane varNavatAM kahe che, "paramAtmAnI AMkhomAMthI upazamara varase che. jenA prabhAve mArA manarUpI chIpamAM ratnatrayI rUpI motI utpanna thAya che. anaMtanAtha prabhunA stavanamAM kavi paramAtmavANI mATe varSanuM rUpaka prayoje che, jeno uttarakAlIna covIzInA aneka stavanomAM vistAra thayo che. kavie neminAtha stavanamAM rAjulano vilApa bhAvodrekasabhara paMktio dvArA Alekhyo che. mahAvIrasvAmI stavanamAM temanA jIvananA saMdarbhe gUMthI stavanA karI che. Ama hIrasAgarajInI racanA 17mAM zatakanI eka noMdhapAtra racanA che. jinarAjasUri (rAjasamudra)nI racanA prAsAdika padaracanAne lIdhe noMdhapAtra che. temAM prayojAyelI vividha dezIo uttarakALamAM vyApaka rUpe anukaraNa pAmI che. Ama, sattaramA zatakamAM covIzI-svarUpamAM keTalIka noMdhapAtra kRtio prApta thAya che. vikramanuM aDhAramuM zataka A zatakanI vigatono mukhya AdhAra jaina gUrjara kavio bhAga-4 ane 5 (saM. mohanalAla dalIcaMda dezAI punaH saM. jayaMta koThArI) che, A uparAMta jaina gUrjara kAvyaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhAga1 prakA. zeTha nagInabhAI maMchubhAI jainasAhityoddhAra phaMDa, surata temaja gujarAtI sAhityakoza khaMDa-1 saM. jayaMta koThArI prakA. zeTha nagInabhAI maMchubhAI sAhityodvAra phaMDa, surata. temaja gujarAtI sAhitya pariSada, 1989nA saMdarbhano AdhAra paNa lIdho che. A zatakanI moTA bhAganI covIzIo A traNa saMpAdanamAM prakAzita thaI che. (a) covIzI tathA vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa prakA. kALIdAsa sAMkaLacaMda saM. 1935 I.sa. 1891 (ba) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba prakA. pote, AvRtti prathama I.sa. 1939 (ka) bhaktirasajharaNAM bhAga 1 ane 2 saM. abhayasAgarajI prakA. prAcIna gruta rakSaka samiti, kapaDavaMja, I.sa. 1978 covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 29 For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zatakamAM 69 covIzI upalabdha che. covIzIracanA svarUpano vikAsa A zatakamAM saMkhyA, guNavattA ane prakAronI daSTie atyaMta noMdhapAtra che. A zatakamAM kula 68 racanAo upalabdha che, temAMthI pa6 racanAo prakAzita che, 12 racanAo aprakAzita che. traNanI hastaprata upalabdha che, tenI saMpAdita vAcanA mATe juo prakaraNa-7 (1) AnaMdaghanajI (17mA zatakanA aMtamAM athavA 18mA zatakanA prAraMbhe) prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. 1thI 21 (2) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 1thI 27 () AnaMdaghana eka adhyayana saM. kumArapALa desAI (2) vinayavijayajI - 1720nI AsapAsa prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. 62thI 75 (2) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 273thI 291 (jI vinayasaurabha (3) vinayazIla - 18muM zataka pUrvArdha aprakAzita (4) jJAnasAgara - samaya anirNita - aprakAzita (5) AnaMdavardhana - saM. 1712 prakAzita: (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 516thI pa25 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 139thI 155 (6) jinaharSa - saM. 1715 prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 596thI 6 11 (7) jinaratnasUri - saM. 16 70thI 1711 aprakAzita pAMca stavano jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhAga-1mAM prakAzita) (8-9-10) yazovijayajI - 18muM zataka pUrvArdha traNa covIzIracanA A sarva saMgrahomAM prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 22thI 61. (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba pR. (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 36thI 107 () jaina gUrjara kAvyasaMgraha bhAga-1 (11) devavijaya - racanA saM. 1778 (caMdrAvaLA baddha) aprakAzita (12) vRddhivijaya - saM. 1730 aprakAzita 30 4 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) saMghasoma racanA saM. 1703 aprakAzita (14) jinavijya (kIrtivijya ziSya) - racanA saM. 1731 pra. covIzI vIzI saMgraha pR. 568thI 572, saMpA. premacaMda kevaLadAsa (A racanA vAstavamAM eka eka kaDI dharAvatI 27 kaDInI racanA che. stavanacovIzI nathI.) (15) dAnavijyakRta prathama covIzI - saM. 1750 AsapAsa prakAzita : (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saMpA. abhayasAgarajI pR. 169thI 202 (16) dAnavijya kRta dvitIya covIzI saM. 1750 AsapAsa aprakAzita (17) lakSmIvallabha (hemarAja) - 18muM zataka pUrvArdha. prakAzita : (1) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. (18) jJAnavimalasUkRita prathama covIzI saM. 1750 AsapAsa prakAzita - (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 251thI 266 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 225thI 245 (3) 1111 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (4) jJAnavimalabhaktiprakAza saMpA. kIrtidA jozI prakA. jJAnavimalabhaktiprakAza prakAzana samiti. (19) jJAnavimalasUri kRta dvitIya covIzI (apUrNa) prakAzita H (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saMpA. abhayasAgarajI pR. 711thI 735 (20) jJAnavimalasUri kRta tRtIya bhavavarNana yukta covIzI prakAzita H (1) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (21) sukhasAgara - racanA saM. 1750 aprakAzita (22) meghavijaya racanA saM. 1739 (raMgavijaya ziSya) aprakAzita (23) tattvavijaya - 18muM zataka pUrvArdha = prakAzita : (1) anusaMdhAna (aniyatakAlika) saMpA. zilacaMdrasUri (24) dharmavardhanakRta - prathama covIzI - 18muM zataka pUrvArdha. prakAzita : (1) dharmavardhana graMthamAlA saMpA. agaracaMda nAhaTA. (25) dharmavardhana kRta dvitIya covIzI - 18muM zataka pUrvArdha. aprakAzita (26) kAMtivijaya ziSya kIrtivijaya saM. 1755 (27) haMsaratnajI - racanA saM. 1755 prakAzita : (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 367thI 386 (2) 1111 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 447thI 474. covIzI svarUpanI vikAsayAtrA * 31 - For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) udayaratnajI 18muM zataka uttarArdha. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. parapathI pR. 531 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 382thI 391 (4) udaya arcanA saMpA. kAMtibhAI zAha, kIrtidA jozI (29) vinayacaMdra - racanA saM. 1755 pra. vinayacaMdra kRti kusumAMjali saMpA. bhavaralAla nAhaTA (30) mohanavijaya - 18muM zataka uttarArdha (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 76thI 103 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sAsabhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 480thI 515 (31) rAmavijaya sumativijayaziSya) - 18muM zataka uttarArdha prakAzitaH (1) covIzI vazI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 119thI 138 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 548thI 570 (32) bhAvaprabhasUri - racanAsamaya saM. 1783 prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 316thI 339 (33) lAdhAzAha - racanA saM. 1760 aprakAzita (34) khemacaMda - hastaprata. saM. 176 1 aprakAzita (35) jinasukhasUri - racanA saM. 1764 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba. (36) devacaMdrajI kRta vartamAna jinacovIzI - saM. 1746thI 1812. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 303thI 328 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 96thI 129 (4) zrImad devacaMdrajI bhAga-2 saMzodhaka buddhisAgarasUri (bAlAvabodha sahita) (37) devacaMdrajIkRta atIta jinacovIzI - (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 328thI 347 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 130thI 155 (3) zrImad devacaMdrajI bhAga-2 saMzodhaka buddhisAgarasUri (38) nyAyasAgarajI kRta lAMchanarahasya garbhita covIzI - saM. 1728thI 1797. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 150thI 164 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba 32 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 622thI 640 (39) nyAyasAgarajIkRta dvitIya covIzI - saM. 1728thI 1797 prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 137thI 149 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-ra saMpA. abhayasAgarajI pR. 601thI 6 18 (3) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (40) kAMtivijaya premavijayaziSya) - 18muM zataka uttarArdha. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha pR. 104thI 118 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saMpA. abhayasAgarajI pa75thI 196 (3) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (41) rAmavijaya vimalavijaya ziSya - 18muM zataka uttarArdha. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 11thI 138 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI 548thI 570 (3) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba. (42) rAjasuMdara - 18muM zataka pUrvArdha - aprakAzita (43) nityalAbha - racanA saM. 1769 prakAzitaH (1) jaina prAcIna stavanAdi saMgraha prakA. mAstara umedacaMda rAyacaMda (1923, cothI AvRtti) (44) jinavijaya (kSamAvijayaziSya)kRta prathama stavanacovIzI - saM. 17parathI 1799. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 183thI 199 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 392thI 414 (45) jinavijaya (kSamAvijayaziSya)kRta dvitIya stavanacovIzI. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha pR. 200thI 217 (2) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 419thI 441 (46) lakSmIvimala - vibudhavimalasUri - 18muM zataka pUrvArdha. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaladAsa pR. 387thI 404 (2) prAcIna stavanaratnasaMgraha (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 160thI 186 (47) jJAnavijaya - saM. 1780 - aprakAzita. (48) jinendrasAgara - 18muM zataka uttarArdha. - aprakAzita mA covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 33 For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (49) mANikyavijaya mANekamuni) - 18muM zataka pUrvArdha. prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. 391thI 415 (50) ratnavimala - saM. 1781 - aprakAzita (51) jayasaubhAgya - saM. 1787 - aprakAzita pahelA pAMca stavano prakAzita jaina gUrjarI sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhAga-1mAM prakAzita.) (52) guNavilAsa - 18mu zataka pUrvArdha. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaladAsa pR. 492thI 500 (2) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 549thI pa64 (53) siddhivilAsa - racanA saM. 1796 - aprakAzita (54) jIvaNa vijayajI - racanA saM. 1783 prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saMpA. abhayasAgarajI pR. 156thI 168 (55) kezaravimala - racanA saM. 1750 prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saMpA. abhayasAgarajI pR. 226thI 250 (56) RSabhasAgarajI - racanA saM. 1850. prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 344thI 374 (2) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (57) saubhAgyavijaya - samaya anirNita - aprakAzita (58) vinitavijayajI - racanA saM. 1755. prakAzita H (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. 251thI 279 (59) kanakavijayajI - (saM. 1777) prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. (60) guNacaMdrajI - 18muM zataka uttarArdha. - A graMtha sarva prathama vAra prakAzita saMpAdita vAcanA mATe juo prakaraNa 7 (61) dhIravijayajI - ha pra. saM. 1710 - A graMtha sarva prathama vAra prakAzita saMpAdita vAcanA mATe juo prakaraNa-7 (62) prema muni ha pra. saM. 1711 - aprakAzita saMpAdita vAcana mATe juo prakaraNa-7 (63) ruciravimalajI - racanA saM. 176 1. prakAzita : (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 280thI 315 (64) nayavijayajI - saM. 1746 prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 315thI 339 covIzI: svarUpa ane sAhitya 34 For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa (65) mAnavijyajI - 18muM zataka pUrvArdha, prakAzita : (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 193thI 218] (2) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa 165thI 183 (66) devavijaya - aprakAzita 18muM zataka pUrvArdha. - 327thI 367. (67) meghavijya (kRpAniya ziSya) prakAzita : (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 203thI 224 18muM zataka uttarArdha. vikramanA aDhAramA zatakano kALakhaMDa jainasAhitya mATe suvarNayuga kahI zakAya tevo samRddha che. aneka vidvAna sarjakoe potAnI pratibhA vaDe jaina dArzanika ane lalita baMne prakAranA sAhityane samRddha karyuM che. A zatakanA prAraMbhe ke kadAca 17mA zatakanA aMtabhAgamAM AnaMdaghanajI nAmanA vidvAna ane paramatattvanA zodhaka yogIe covIzInuM sarjana karyuM che. A covIzImAM 5ramAtmA sAthenI gADha prIti ane tene pAmavAnA mArgonuM zAstrIya temaja anubhavaprApta Alekhana karyuM che. bhaktipradhAna evA covIzInA svarUpamAM tattvajJAnanA Alekhanane kAraNe covIzIsvarUpamAM eka vaLAMka Avyo, ane covIzInI eka 'jJAnapradhAna' dhArAno prAraMbha thayo. temanA samakAlIna tathA aneka nyAya (tarka) viSayaka graMthonA sarjaka upAdhyAya yazovijayajIe potAnA hRdayanI unnata bhaktine savizeSapaNe premalakSaNA bhaktinI paribhASAno viniyoga karI traNa covIzIomAM AlekhI che. utkaTa guNAnurAgamAMthI sphurelI A apUrva prItie paraMparAthI bhaktipradhAna evA A covIzIsvarUpane hRdayabhAvonI vizeSa AtmalakSI abhivyakti karatAM svarUpa tarIke vikasAvyuM. aneka uttarakAlIna sarjakoe A rItane AdarzarUpe svIkArI hradayanA bhAvonI abhivyakti karI. A ja paraMparAmAM aDhAramA zatakanA uttarArdhamAM mohanavijayajI (laTakALA)e hRdayanI prIti sAthe paramaAtmIyatAnA saghana raMgo umeryA che. temaNe AtmIyatAne baLe 5ramAtmA pratye aneka madhura upAlaMbho ApyA che. A upAlaMbhasabhara zailI ane lAlityasabhara nirUpaNarItine kAraNe bhaktipradhAna evA covIzI svarUpamAM eka navo vaLAMka siddha thayo. joke mohanavijayajInI zailIgata vizeSatAne kAraNe saMpUrNapaNe temanuM anukaraNa zakya banyuM nahi, paraMtu aneka sarjako 52 temano prabhAva avazya jaNAya che. AnaMdaghanajIthI prAraMbhAyelI jJAnapradhAna covIzInI dhArAmAM paNa aDhAramA zatakanA uttarArdhamAM adhyAtmayogI devacaMdrajIe dArzanika paddhatie mokSaprAptimAM paramAtmabhaktinI upakArakatA siddha karI che. temaNe jANe 52mAtmasiddhinuM zAstra racyuM, e sAthe ja paramAtmadarzananA pariNAme jAgrata thatA AtmAnubhavanuM paNa anubhavasabhara Alekhana karyuM. A dArzanika ane anubhavasabhara Alekhanane kAraNe jJAnapradhAna covIzIdhArAmAM eka navo vaLAMka siddha thAya che. Ama, aDhAramA zatakanA samayagALAmAM jema jainasAhitya anekavidha rIte samRddha banyuM, ema covIzI covIzI svarUpanI vikAsayAtrA * 35 For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpe paNa anekavidha sarjaka zakyatAno ramya ughADa anubhavyo. e sarva sarjakomAM A cAra sarjakoe potAnI anekavidha vizeSatAone kAraNe A svarUpane vaLAMka Apyo, bIjA zabdomAM kahIe to, A cAre sarjakoe svarUpanI be mukhya dhArAomAM mahattvapUrNa navaprasthAno siddha karyA. Ama, aDhAramA zatakamAM aneka zaktizALI sarjakonI kAvyaracanAone kAraNe A svarUpanI aneka zakyatAono ughADa thayo. A svarUpanI vidvatriyatA ane lokapriyatAthI aneka sarjako AkarSAyA. devamaMdiromAM caityavaMdananI kriyAmAM stavano Avazyaka kriyAnA aMgarUpe sthAna pAmyAM. AthI paNa aneka sarjakoe stavana-racanA karI. Ama, 18mAM zatakamAM aneka covIzIo sarjAI emAMthI kula 69 jeTalI racanAo Aje upalabdha che. AmAMnI aneka mahattvapUrNa racanAono abhyAsa pachInAM prakaraNomAM rajU thayo che. te uparAMtanA mahattvanA kaviono saMkSipta paricaya A prakaraNamAM prastuta che. upAdhyAya yazovijayajI mahArAjanA samakAlIna ane Agama-viSayanA prakAMDa vidvAna upAdhyAya vinayavijayajI 18mA zatakanA eka suprasiddha jaina sAdhu che. temaNe saMskRtamAM racelA lokaprakAza' ane zAMtasudhArasa' graMtho temanI vidvattAne kAraNe AdaraNIya banyA che. temaNe prAraMbhelo zrIpALa mayaNArAsa adhUro rahyo hato, te upA. yazovijayajI mahArAje pUrNa karyo. temanI covIzI paNa noMdhapAtra che. prakAzitaH bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 273thI 291). temanAM stavana traNa-cAra kaDInAM TUMkAM ane bhAvavAhI che. kavinI keTalIka kalpanAo atyaMta manohara che. sAtamA supArzvanAtha stavanamAM paramAtmAnI AgaLa cAlatA iMdradhvaja mATe kahe che ke, tenA pharakavA mAtrathI duHkho sUkAM pAMdaDAMnI jema dUra sarI jAya che. ujvaLa varNanA navamA suvidhinAtha bhagavAnanI vividha raMgonAM puSpothI pUjA karavAne kAraNe cAMdInA parvata para meghadhanuSa hoya evuM adbhuta dRzya sarjAyuM che. bAramA vAsupUjyasvAmI lAla raMganA hovAthI janmAbhiSeka samaye meruparvata para sUrya jevA zobhI rahyA che. vIsamAM munisuvratasvAmI stavanamAM tapane viSama kevaDAnI, nArIne dhaMtUrAnI ane kaSAyone keraDAnI upamA ApI nArI tathA kaSAyone choDavA mATe temaja tapa rUpa kevaDAne grahaNa karavA jaNAve che. kavie rAjulanA viraha duHkhanI abhivyakti bAvIsamA neminAthanAM traNa stavano racIne pragaTa karI che. potAnI joDe saMbaMdha bAMdhyA vinA ja saMbaMdhane toDI jatA neminAtha mATe vyavahArika jIvanamAMthI dAMta zodhI rAjula kahe che ke, kapaDAM bhInAM thayA vinA taDakAmAM kevI rIte sukAvAya ? lagna vinA vaidhavya kevuM? ane ApaNA sneha baMdhAyA pahelAM ja tame A krodha kema karo cho ? bAramA vAsupUjya svAmI stavanamAM virodha alaMkAranI racanA manohara che. sAmAnya rIte lAla raMga mananuM raMjana kare, AkarSaNa kare, paraMtu vAsupUjyasvAmIno lAla raMga mananuM raMjana na karatAM kaSAyo dUra karI manane ujvaLa kare che. kavi prazna pUche che, A te kevo lAla raMga? kavie teramA vimalanAtha hastavanamAM 'vimala' zabda para zleSa karI manohara alaMkAraracanA karI che. paramAtmAnA nakha atyaMta nirmaLa svaccha hovAthI jANe daze AMgaLIonA nakho daza dizArUpa strIonA ratnamaya arIsAnI zreNI - hAramALA hoya evA zobhI rahyA che. A vimala - caraNa rUpI arIsAmAM 36 4 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ je manuSya potAnuM svarUpa jue che eTale ke paramAtmAnA caraNomAM namaskAra kare che tenA ghare sarva prakAranAM maMgaLa pragaTa thAya che. kavinuM "siddhArathanA re naMdana vinavuM (rU. 24) suprasiddha stavana che. jemAM 24mA tIrthaMkara mahAvIrasvAmInA jIvananI rekhAo saMkSiptamAM AlekhI Rju kAvyatva siddha karyuM che. A stavananA kAvyatattvanI komaLa rajUAta bhaktahRdayane bhAvamAM taraboLa karI mUke che. | RddhisAgarajInA ziSya 'RSabhasAgarajInI covIzI-racanA mAravADI bhASAnI chAMTa dharAve che. temanAM kAvyomAM bhASAnuM apUrva mAdhurya chalake che. sAMbhali sumati jineza! aba morA sAhibiA, thAraI ThakurAI tribhuvanataNI, chaI prabhujI dAtAra. (5, 1) milI karI Avo ho ! pekho prabhu padamane rAje rUpanidhAna, suMdaratA ko ho ! samuha jANe pragaTIyo. kavie neminAtha stavanamAM Alekhela virodha ane varNAnuprAsa alaMkAra noMdhapAtra che, to mahAvIrasvAmI stavanamAM AlekheluM bhAvapUjAnuM bhavya rUpaka cittane AkarSe che. A samagra covIzI bhASAdaSTie noMdhapAtra che. 18mA zatakanA pUrvArdhamAM vijayaprabhasUrinI paraMparAmAM thayelA premavijayajInA ziSya kAMtivijayajI (bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 575thI 596) paNa A kALanA eka ullekhanIya kavi che. temanAM stavanomAM hiMdI-urdU zabdo vyApakapaNe jovA maLe che. temaNe abhinaMdana svAmI mATe sUryanuM suMdara rUpaka prayojyuM che. paramAtmA to rAhu vaDe na DhaMkAnArA temaja vikalpo-mAnasika caMcaLatArUpa tArAnA alpa-TamaTamatA tejane DhAMkI denArA ane zuddha jJAnano prakAza phelAvanArA che. vaLI anya stavanamAM paramAtmAne abhinava zobhAne dhAraNa karanArA ane "mohana tAjA tejathI' kahI niraMtara navA tejavALA darzAvyA che. kavinuM raceluM suvidhinAtha stavana tenI AkarSaka dhruvapaMktithI manane mohe che. tAharI ajaba zI yoganI mudrA re, lAge ane mIThI re.. kavie A stavanamAM paramAtmAnA bhogI ane yogI evA paraspara virodhI rUpanuM AkarSaka citra AlekhyuM che. prabhu arihaMtapadanA vaibhavane dhAraNa karanArA hovA chatAM yogI kahevAya e moTuM Azcarya che. kavie zreyAMsanAtha stavanamAM paramAtmAnA milananA AnaMdane vividha paraMparAgata suMdara rUpako dvArA suMdara rIte abhivyakta karyo che. vimalanAtha stavanamAM ApaNA ane paramAtmA vaccenA guNa-avaguNano virodha parasparanI tulanA dvArA suMdara rIte AlekhAyo che. stavananI zarUAta atyaMta mArdavapUrvaka thAya che : prabhujI ! muja avaguNa mata dekho." kavie eka stavanamAM urdUnI chAMTa laI AvatAM (arabI mULanA zabdo)nA upayoga dvArA suMdara yamaka 1. 1151 stavanamaMjUSA sArAbhAI navAba ane bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI ma. pR. 344thI 374 - covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 37 For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaMkAra sarje che : aliyama rUpa thakI tuM nyAro, mAdhyama bhavasAgarano Alima rahita mahI tamo nAyaka, jAlima mugatinagarano. (10, 3) kavie neminAtha stavanamAM nema-rAjulanI paraspara virodhI mAnasika dazAnuM citraNa karyuM che : kALI ne pILI vAdaLI rAsjida ! va2se mahelA za2 lAga. rAjula bhIMje nehale rAjiMda! piudbhije verAga. (22, 1) A stavanamAM rAjulanI ukti atyaMta vedanAsabhara ane vedhaka banI che. priyatamane jo pahelethI ja sneha vinAno lUkho jANatI hota to lajjA choDIne priyatamano hAtha pakaDI rAkhata. mahAvIrasvAmImAM naMdIvardhana bhAInI vinaMtInuM Alekhana karuNarasanA eka kAvya tarIke noMdhapAtra che. vIrajI ! bhojana nahi bhAve thAve, ati AsaMgaLo re lo. vIrajI ! niMdaraDI nAve. dhyAve, mana udhAMdhalo re lo. (24, 5) Ama, kAMtivijyajI ma.nI A covIzI "premabhaktinI ArdratA ane kvacit zabdacamatkRtinA viniyogathI judI tarI Ave che" e 22meza ra. daveno mata saMpUrNapaNe yathArtha jaNAya che. A aDhAramA zatakanA bIjA eka samartha kavi jinavijayajI (kSAvijyajI ziSya)e be stavanacovIzIo (bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 392thI 414 ane 419thI 441) prathama stavanamAM vi kevaLajJAna lakSmIne yathArthapaNe cAritrarAjAnI putrI tarIke oLakhAve che ane paramAtmA vItarAgatA rUpI mahelamAM kevaLajJAnalakSmI joDe krIDA kare che evuM varNana karyuM che. caMdraprabhasvAmI stavanamAM 5ramAtmAne sUrya sAthe sarakhAvI maitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyasthya rUpI bhAvanAonA kamaLane vikasAvanArA tarIke oLakhAvyA che. soLamA stavanamAM pUjAvidhimAM sAcavavAnA daza-trikanuM varNana karyuM che. to aDhA2muM aranAtha stavana hariyALI prakAranuM saMkhyA vizenI samasyAonA AlekhanathI racyuM che. kavinI bIjI racanA jJAnapradhAna svarUpanI che. kavie zrI RSabhadeva stavanamAM jIvanacaritrano saMdarbha temaja prabhunA sevakone prApta thayelA alabhyaphaLanA saMdarbha gUMthyA che. trIjA zrI saMbhavanAtha stavanamAM kavie zrI AnaMdaghanajInI jema vividha gatiomAM darzananI durlabhatAnuM Alekhana karyuM che. pAMcamA sumatinAtha stavanamAM pAMca zabda para zleSa karI prabhue iMdriyavikAra Adi pAMca choDyA ane jJAna Adi kayA pAMcane grahaNa karyA, tenuM suMdara varNana karyuM che. bAramA vAsupUjya svAmI stavanamAM mana-maMdiranuM suMdara rUpaka racyuM che. soLamA zAMtinAtha stavanamAM paraspara virodhI guNono paramAtmAmAM thayelA samanvayane varNavyo che. teramA vimalanAtha stavanamAM paramAtmAnA kevaLajJAna ane kevaLadarzana guNanuM varNana karyuM che. kevaLa-darzana guNanuM varNana stavana-sAhityanI dRSTie noMdhapAtra che. aDhAramA stavanamAM saMsAra-paribhramaNanuM vedhaka varNana karyuM che. ogaNIsamA stavanamAM siddha 2.gujarAtI sAhityakoza pR. 56. 38 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAnA guNonuM varNana karyuM che. 24muM stavana jainasaMghamAM suprasiddha che. temAM kavie pAMcamA ArA (kaLikALa)nI phaNIdhara nAga samAna bhayAnakatA varNavI che. A pAMcamo Aro bhayAnaka hovA chatAM temAM prApta maNi samAna jinamUrti ane jinaAgamarUpa AlaMbanane kAraNe sAdhakane pAMcamA ArAnuM jhera karI zakatuM nathI, ema darzAvyuM che. kavie A stavanamAM prayojelI zRMgI matsyanI upamA noMdhapAtra che. zRMgI matsya jema khArA samudramAMthI mIThuM pANI pIe che tema ghora evA kaLikALamAM jinazAsananA AlaMbanathI pote zuddha tattvajaLa pIe che tenA AnaMdanI abhivyakti karI che. tattvavijayajI gaNi prasiddha upAdhyAya yazovijayajInA ziSya che ane teo aDhAramA zatakanA madhyabhAgamAM thayA che. temanI covIzI prakAzita - anusaMdhAna aniyatakAlika saM. zilacaMdrasUri) saraLa manohara kAvyatattvathI zobhe che. kavi paprabhasvAmI stavanamAM prabhune lAlana' tarIke oLakhAve che. temAM mAdhurya chalakAya che. navamA stavanamAM kavi prabhune prazna pUche che ke, tame jo mArA sAcA svAmI hova to A karmo kevI rIte potAnuM baLa darzAvI zake? kavi 17mA kuMthunAtha stavanamAM paramAtmAne anupama brahmarUpe oLakhAvI paramAtmAnI RddhinuM varNana kare che. dharmanAtha stavananI padAvalI para temanA guru yazovijayajIno prabhAva joI zakAya che. kavie mahAvIrasvAmI stavanamAM prabhunA jIvanasaMdarbha gUMthI saraLa abhivyaktivALuM manohara kAvya racyuM che. samagra covIzImAM paramAtmA pratyenA premanI nirmaLa ane nirvAja abhivyakti jovA maLe che. aDhAramA zatakanA madhyabhAgamAM (1746mAM) vijayaprabhasUrinA gacchAdhipatikALamAM racAyelI nayavijayajInI covIzI (bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 315thI 339) 18mA zatakanI eka noMdhapAtra racanA che. kavi ullAsasabhara varNana kare che: nIlakamaLa pari bhalo re, dIpe tanuM parakAza harakhe nayaNe nIrakhatAM re, upaje adhika ullAsa nIrakhI nIrakhI harakhIye re, sAhiba sahaja sabUra. teja jhaLaLa jhaLahaLe re, jANe Ugyo sUra. (23, 2) nayavijayajIe sumatinAtha stavanamAM sumati zabda para zleSa karI sumatine hRdayamAM dhAraNa karavAnI ane kumatine dUra rAkhavAnI salAha Ape che. paramAtmA hRdayamAM daDha bhAve vasyA che. te aMge loDhA paranA citranI upamA prayoje che. zrI zItalanAtha stavanamAM paramAtmAne kasturI sAthe sarakhAvyA che, tema ja paramAtmAne mokSalakSmInA pati viSNurUpe oLakhAvyA che. kavinAM aneka stavano para yazovijayajIno prabhAva joI zakAya. vizeSarUpe rU. 10 para yazovijayajInA rU. 16, rU. 4 temaja sa. 11 ane rU. 21 para sImaMdharasvAmI stavana (vIzI sta. 1)no prabhAva joI zakAya. kavi nayavijayajI kahe che, jIbha tamArA guNo gAvA ullasita thaI che, manamAM prabhunuM dhyAna che, AMkho tamArA rUpane jovA talase che ane kAna tamArA guNa sAMbhaLIne AnaMda pAme che. Ama, mana, vacana, kAyAnI ekAgratA ane tanmayatAthI prabhunI sevA karanArA sAdhakanuM mA covIzI svarUpanI vikAsayAtrA 39 For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ citra kavi ApaNI samakSa rajU kare che. navijayajInI covIzI bhAvAnurUpa bhASA ane manohara varNanane lIdhe 18mA zatakanI eka noMdhapAtra covIzI che. 18mA zatakamAM thayelA ciravimalajI (covIzIracanA saM. 176 1) prakAzita - bhaktirasajharaNAM bhAga-ranAM stavanomAM bhaktibhAvanI ArdratA dhyAna kheMce che. teo potAnA eka stavanamAM kahe che ke, A jagatamAM paramAtmA sivAya koI mitra nathI. paramAtmAne ja sarva gUDha vAto kahI zakAya. sakhyabhAvanI A madhura chaTA dhyAnAkarSaka che. kavie pAMca neminAtha stavanomAM rAjulano vilApa Alekhyo che. temAM caMdrAyaNA chaMdamAM AlekhAyeluM stavana chaMdavaividhyanI dRSTie noMdhapAtra che. eka stavanamAM rAjula kahe che, "mArA jevI nAnakaDI kIDI para lazkara jevI vizALa vipatti kema mokalo cho ?? mahAvIrasvAmI stavanamAM paramAtmAnA janmakalyANakanuM, chapana dikumArikAonuM varNana layadaSTie manamohaka che. sumativijaya ziSya rAmavijayajInI racanAomAM paNa layadRSTie AkarSaka evA sucAru varNano prApta thAya che. prakAzita - bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 548thI 570) cAhatI hai ciraMjIvo tuM bAluDA re lola. karatI koDa jatana re lAla. jorathI re jinamukha nIrakhI nAcatI re lAla. harakhatI dIe Azisa re lAla. (7, 2-3) e ja rIte lokagItano laya laI AvatI paMktio : sujasA naMdana jaga AnaMdana deva jo, nehe re navaraMge nItanIta bheTIyeM re, bheTyAthI zuM thAye morI saiyaro, bhavabhavanAM pAtikaDAM aLagAM meTIye re. (14, 1) AvA geya, saraLa ane lokabhogya bhAva-bhASAne kAraNe rAmavijayajInI covIzI noMdhapAtra che. pUrNimAgacchIya-mahimAprabhasUrinA ziSya bhAvaprabhasUri (racanA samaya saM. 1783) (bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 36 1thI 339)nI covIzI potAnI bhaktinI mastI ane lokabhASAnA upayogane kAraNe ullekhanIya bane che. potAne paramAtmA sAthe kevI avihaDa prIti baMdhAI che enuM Alekhana karatAM kahe che? sUtAM saMbhava jinamyuM, hiMDatAM saMbhava nAma raMgIle. baIThatAM UThatAM saMbhava, saMbhava karatA kAma raMgIle. (3, 2) basa, rAta-divasa saMbhava-saMbhava nAmanuM smaraNa cAle che. bhaktanI AvI tanmayatAsabhara sthiti joI loko tene ghelo gaNe che, paraMtu bhakta jagatane ghelA gaNe che, ane kahe che ke, paramezvara joDe thayelI A 40 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya kAraka For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzakA (gADha prIti)ne saMsAranA mUDha-ajJAna loko zuM jANe ? potAne paramAtmA sAthe gADha prIti janmI che tene vividha upamAo dvArA Alekhe che: kAcanI karacII te rAcaI nahIM je halya hIre re citta guNa dekhInaI je gahiluM thayuM. bIjaI na bAMdhaI te prIta. jema caMdAthI judI na cAMdanI, jIma valI phUlathI biMTa tima jinarAjathI jUdI navi rahe rUDI hArI manaDAnI miTa. kavie caMdra ane cAMdanI, phUla ane bIMTanI jevI ja paramAtmA joDenI potAnI mananI ekatA darzAvI che. e ja rIte jUInI sugaMdhanA bhogI bhamarAo AvaLanA nirgadha phUla pAse kema jAya? . 8) ema kahI paramAtmA pratyenI potAnI gADha prIti Alekhe che. kavie abhinaMdanasvAmI stavanamAM paramAtmA mATe caMdananuM rUpaka prayojyuM che, je hRdya banyuM che. je caMdana karmonA tApane dUra kare te ja sAcuM caMdana che ema kahI paramAtmArUpI caMdananuM AlaMbana levA sUcavyuM che. supArzvanAtha stavanamAM paramAtma mUrtinI upakArakatA mATe jaina zAstramAM AvatuM svayaMbhUramaNa samudranA paramAtmamUrti AkAranA mAchalAne joI thatA jAtismaraNa jJAna dvArA dharma pAmavAnA daSTAMtane Alekhe che. je nizcaya ane vyavahArathI ujvaLa hoya, mAtra bAhya vartana nahi paNa AMtarika guNomAM paNa nirmaLatA hoya evA devanI sevA karavAnuM kahe che. paramAtmA svayaM sAmethI AvIne prasanna thayA, ane gharaAMgaNe AvI UbhA rahyA e prasaMganA AnaMdanI abhivyakti 11mA stavanamAM AlekhAI che, je kAvyadRSTie noMdhapAtra che. kavie dharmanAtha stavanamAM sAdhakanA mananI vicitragatine AlekhI che. sAdhaka paramAtmAnA jJAnAdika sukhono aMza icche che, to sAthe sAthe saMsAranA viSayasukha paNa icche che. te paramAtmA AgaLa jaI dInabhAva darzAvI sukhano aMza mAge che, paraMtu sarvajJa evA svAmI to samabhAvamAM rahe che. sAdhakanA paramAtmAne ThagavAnA prayatna chatAM prabhu ThagAtA nathI. aMte kavi kahe che ke, je sAdhaka paramAtmAnI AjJAne mastake dhAraNa karI viSayasukhanI spRhA dUra kare che, te ja sAdhaka amRtasamA sukhano anubhava kare che. kuMthunAtha stavanamAM parama zaraNAgatirUpa bhaktinuM manohararUpa AlekhyuM che. kavi kAvyanA prAraMbhe dayArAmanI yAda Ape evI rIte potAnI jAtane zIMgaDAM ane pUMchaDA vagaranA pazu tarIke oLakhAve che, pote sAva gamAra che, potAne kAMI bolatAM AvaDatuM nathI ane jema bALakane mULAkSarothI pitA bhaNAve tema mane bolatAM zikhavADo evI prArthanA kare che. kavie mallinAtha bhagavAnanA stavanamAM mallinAtha bhagavAne pUrva bhavamAM karelI tapazcaryAmAM mAyAnA phaLarUpe "strIveda'no baMdha thayo, mATe dharmakArya karatAM mana nirmaLa rAkhI mAyA na karavAnI zikhAmaNa ApI che. stavananA svarUpamAM AvI zikhAmaNa baMdha-besatI nathI, ethI A stavana sajhAya jevuM vizeSa jaNAya che. kavie stavanomAM aneka sthaLe karelA lokomAM prasiddha rUDhiprayogono upayoga noMdhapAtra che. aMtima mahAvIrasvAmI stavanamAM mAravADI bhASAnI chAMTa mAdhurya arpe che. kavinI padAvalI alaMkAraracanA ane - covIzI svarUpanI vikAsayAtrA 41 For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAnA laTakA baMnenA sumeLathI vizeSa AkarSaka banI che: sAhibA ! dhyAnarA nAyaka meM acho, prabhu cAritra tapa zaNagAra manathI utArA oM nahIM, kyuM gorI hIyAro hAra. (24, 3) he sAheba ! Apa dhyAnanA nAyaka cho ane cAritra temaja tapanA zaNagAra paNa Apa ja cho. jema suMdara strI potAnA kaMThano hAra paLamAtra mATe dUra karatI nathI, tema huM paNa tamane manathI dUra karIza nahi. A stavanamAM vaparAyelA zabdaprayogo prabhu the cho jaga rA tAta" "he to na melyAM prabhu ro saMga' 'hAraI the khAsI mIrAti' Adi paMktio mIrAMbAInA padonI yAda apAve evAM che. aMte A stavanacovIzI aMge DaoN. devabALA saMghavInA zabdomAM kahIe to, "nAmollekha na hoya to lagabhaga sarva stavano sAmAnyapaNe sarva jinezvarane lAgu pADI zakAya tevuM Alekhana hovA chatAM rajUAta rasamaya ane kAvyacamatkRtiyukta che eTaluM cokkasa che" te yathArtha che. Ama, aDhAramA zatakamAM covIzI-svarUpamAM aneka kavioe potAnI pratibhA pragaTAvI che. AnaMdaghanajI ane yazovijayajI jevA samartha sarjako A zatakanA prAraMbhe prApta thayA. teono prabhAva A samagra zataka para phelAyelo rahyo. AnaMdavardhanajI jevA kavionI TUMkI paraMtu geyatattvathI bharapUra ane bhAvollAsasabhara racanA paNa A zatakanA prAraMbhamAM ja prApta thAya che. te uparAMta kezaravimala, jinaharSa, dAnavijaya, meghavijaya, dharmavardhana, rAmavijaya sumativijayaziSya) guNavilAsa, siddhivilAsa, saubhAgyavijaya, nityalAbha, jJAnavijaya jinendrasAgara Adi aneka prasiddha-aprasiddha sAdhuonI stavana-racanAo A zatakamAM ApaNane prApta thAya che. A sarva racanAo jinamaMdiranI nityAvazyaka vidhi mATe sarjAyelI hovAthI moTA bhAganAM stavanomAM sukumAra geyatattva rahyuM che. keTaleka sthaLe kavie saMskRta-prAkRtanA abhyAsathI temaja kavipratibhAnA baLe vidagdha kAvyasauMdarya pragaTAvyuM che, bhaktahRdayanI saraLa bhAvAbhivyakti to avazya sarvatra jovA maLe che. aneka sthaLe kavio pUrvanA samartha kavionI bhAvAbhivyaktinI punarukti karatA hoya evuM paNa jaNAya che. paraMtu madhyakALamAM AjanA jevo maulikatAno khyAla nahoto. rAsa - AkhyAna jevAM kathAtmaka svarUpomAM paNa varNananAM AvAM punarAvartano atyaMta vyApaka hatAM. covIzI-svarUpamAM paNa kavio potAnA hRdayanA bhAvonI abhivyakti karavA paraMparAmAM thayelA kavionA alaMkAro ke padAvalIono Azraya le te sahaja che. ema chatAM A zatakamAM samagrapaNe jotAM covIzI-svarUpamAM aneka bhAvAtmaka-unmeSo prApta thAya che, jemAMnI keTalIka samagra covIzIo to keTalAkanAM chUTAM-chUTAM eka-be stavano Aje paNa bhaktahRdayane AkarSe che. AjanA ke pachI koI paNa kALanA bhaktane jANe potAnA hRdayanI lAgaNIo, prema, ullAsa, paramAtmadarzanano AnaMda, dhanyatA, prabhunA virahanI pIDA, saMsAranAM duHkhonI vyathA ane sAdhanAmArganI mUMjhavaNanuM Alekhana karatA hoya evuM anubhavAya che. A stavananA mAdhyama dvArA bhakto potAnA upAsya 3. bhAvaprabhasUrikRta haribalarAsa eka adhyayana DaoN. devabALA saMghavI pR. 224. aprakAzita zodhanibaMdhanA AdhAre. 4ra la covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ arihaMtadeva joDe saMvAda sAdhe che. enI sAthe ja, A stavanomAM aneka sthaLe kAvyasauMdaryanA rasamaya pradezo paNa rahyA che. kyAMka samagra kAvyaracanAmAM to kyAMka paMkti-paMjyAdhamAM pragaTa thatuM kAvyatattva AjanA AdhunikarucinA bhAvakane paNa saMtoSe evuM banyuM che. Ama, aDhAramA zatakamAM covIzI-svarUpanA aneka uccatama sauMdarya pradezono AviSkAra thayo ane covIzI svarUpa mATe ja nahi paraMtu samagra jainasAhitya ane gujarAtI sAhitya mATe paNa mUlyavaMta covIzIracanAo A zatakamAM prApta thaI. 1muM zataka A zatakamAM kula 29 covIsIo upalabdha che, temAMnI 20 prakAzita che, nava aprakAzita che. temAMthI benI hastaprato prApta thaI che, jenI saMpAdita vAcanA prakaraNa-7mAM prastuta che. ogaNIsamA zatakano AdhAra jaina gUrjara kavio khaMDa-6 ane gujarAtI sAhityakoza khaMDa-1 che. sAthe jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhAga-2 prakA. zeTha nagInabhAI maMchubhAI jainasAhityoddhAra phaMDano saMdarbha lIdho che. (1) padyavijayajI kRta paMcakalyANakayukta covIzI saM. 1792thI 1862. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 218thI 233 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 641thI 660 (3) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba. (2) padmavijayajI kRta dvitIya covIzI saM. 1792thI 1862 prakAzita (1) covIzI vizI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 233thI 251 (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 66 1thI 685 (3) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba. (3) ratnavijayajI - racanA saM. 1824 prakAzita. (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saMpA. abhayasAgarajI pR. 36thI 390. ( jinalAbhasUrikRta prathama stavanacovIzI saM. 1784thI 1834 prakAzita - (1) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba. (5) jinalAbhasUrikRta dvitIya stavanacovIzI saM. 1784thI 1834 prakAzita (1) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba (6) bhANavijayajI samaya - anirNita prakAzita (1) covIzI vIzI saMgraha saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 288thI 302. (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 11rathI 134 (3) 1151 stavanamaMjUSA saMpA. sArAbhAI navAba covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 43 For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) uttamavijayajI hastaprata saM. 1807 sarva prathamavAra A graMthamAM prakAzita saMpAdita vAcanA mATe juo prakaraNa-7. (8) jinakIrtisUri - saM. 1808 aprakAzita pAMca stavano jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI khaMDa-1mAM prakAzita) (9) mahAnaMda - racanA saM. 1808 prakAzitaH (1) aneka stavanadi saMgraha prakA. muktimohana sAhityamAlA, DabhoI. (10) bhagudAsa - racanA saM. 1829 - aprakAzita (11) vijayalakSmIsUri - saM. 1797thI 1858. prakAzitaH (1) covIzI vIzI saMgraha - saMpA. premacaMda kevaLadAsa pR. 26 7thI 287. (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 686thI 715. (3) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. (12) harakhacaMdajI (jaina gUrjara kavio-6mAM 19mA zatakanA zrAvakano ullekha, paNa vAstavamAM 19mA zatakanA sAdhunI racanA hovAno saMbhava.) (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhavasAgarajI pR. 297thI 311. (2) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. (3) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. (13) jJAnasArajI kRta suDatAlIsa bolayukta prathama covIzI - saM. 1801thI 1899 : prakAzita : (1) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. (14) jJAnasArajI kRta dvitIya stavanacovIzI saM. 1801thI 1899 prakAzitaH (1) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (15) sumatiprabhasUri (suMdara) saM. 1821 - aprakAzita. saMpAdita vAcanA mATe juo prakaraNa-7. (16) dinakarasAgara - racanA. saM. 1859 - aprakAzita (17) dIpavijayajI (kRSNavijayajIkRta) prathama covIzI 19muM zataka uttarArdha : prakAzita. bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. 416thI 440 (18) dIpavijayajI (kRSNavijayajIkRta) dvitIya covIzI. racanA saM. 1878 aprakAzita (19) jItamalajI (terApaMthI jayAcArya) racanA saM. 1900 (20) jagajIvanajI saM. 1825 prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. 56 5thI 595. (21) amRtavijayajI racanA saM. 1805nI AsapAsa , prakAzita H (1) covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. 46 8thI 481. (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 774thI 790. ja H covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) khuzAlamuni 1lmA zatakano prAraMbha prakAzitaH (1) bhaktijharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. 49thI 63 (23) kIrtivimala-3 (RddhivimalaziSya) 19muM zataka pUrvArdha. prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 716thI 732. (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. 340thI 36 1 (thoDA pAThAMtara ane eka navA stavana sAthe prAcIna stavanaratnasaMgraha bhAga-2 (2) dAnavimala 19muM zataka pUrvArdha. prakAzitaH (1) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 73thI 751. (25) bhANacaMdrajI bhANajI) saM. 1803thI 1837. prakAzita. (1) 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saMpA. abhayasAgarajI pR. 24thI 48, (26) pramodasAgarajI (samaya nizcita karI zakAto nathI. paraMtu moTe bhAge 19muM zataka) prakAzita : (1) covIzI vIzI saMgraha (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 1thI 23. (3) 1151 stavanamaMjUSA. (27) sujJAnasAgarajI saM. 1822mAM hayAta aprakAzita pAMca stavana prakAzita jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhA. 2 (28) cAritrakuzala racanA saM. 1821 aprakAzita pAMca stavano jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI - 1mAM prakAzita) (29) mahendrasUri racanA saM. 1898 aprakAzita. pAMca stavano jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI - kAvyaprasAdI bhAga-ramAM prakAzita) 19mA zatakamAM aDhAramA zatakanI apekSAe kAvyasarjanano pravAha maMda thato anubhavAya che. jainasaMghamAM uttarottara vyApta thatI jatI vichinnatA, aMgreja rAjya vahIvaTano prAraMbha, marAThA-mogala yuddho Adi bAhya kAraNo temaja prabaLa sarjaka pratibhAno abhAva jevA vividha AMtara-bAhya kAraNosara 19mA zatakamAM covIzIsarjanano pravAha maMda thayAnuM anumAna karI zakAya che. A zatakanA prAraMbhe uttamavijayajIe covIzI racI che. A covIzI jJAnapradhAna svarUpanI racanA che. (A covIzInI saMpAdita vAcanA ane paricaya mATe juo prakaraNa-7) temanA ziSya padyavijayajIe be covIzIo racI che. temAMnI eka covIzImAM tIrthakaronA pAMca kalyANakonI vigato gUMthI che, temaja bIjI covIzImAM aneka AdhyAtmika viSayo AlekhavAmAM AvyA che. vistRta paricaya mATe juo prakaraNa-5) A ja samaye temanA gurubaMdhu ratnavijayajIe saM. 1724mAM covIzI (bhaktirasajharaNAM bhAga-2 - covIzI svarUpanI vikAsayAtrA 45 For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. 36 rathI 390) racI che. A covIzImAM jJAna-bhakti ane vairAgyanuM manohara saMyojana thayuM che. kavi prathama stavanamAM kahe che ke, aneka bhavomAM bhramaNa karatA pUrva-puNyanA udayathI paramAtmAnuM darzana thayuM che. paramAtmAnI nirvikArI mudrA jotAM ja sAdhakane potAnI aMdara rahelo zuddhAtmAno anubhava jAgI UThe che. cothA stavanamAM prabhunA cAranikSepa nAma, sthApanA, dravya, bhAva sAdhakane upakArI che tenuM varNana karyuM che. paramAtmAnA mukha ane AMkho bhaktonA hRdayamAM vase che. (bhAva) jemanA nAmamaMtranuM smaraNa karavA mAtrathI sarva vipattio naSTa thAya che. (nAma) temanI mUrti paNa manohara rUpa dhAraNa karanArI che. (sthApanA) teo mokSe gayA bAda paNa jJAnarUpI prakAzane dhAranArA, cAragatine chedanArA ane kAraNa vinA paNa jagatanA jIvo para vAtsalyabhAva dhAraNa karanArA ane vairAgyabhAvane poSanArA che. Ama, kavie paramAtmAnA cAre nikSepanI upakArakatA varNavI che. ratnavijayajI zItalanAtha stavanamAM paramAtmAne dhyAnabhuvanamAM sthira karavA sUcave che : dhyAnabhuvanamAM bAIe. to hoya kAraja siddha anupama anubhava saMpadA, pragaTe Atamadha lalanA (10, 7) kavi AtmAnubhava mATe paramAtmadhyAnane Avazyaka gaNe che. dharmanAtha stavanamAM jIve sevelA aDhAra pApasthAnakonuM varNana karyuM che. zAMtinAtha stavanamAM zAMtinAtha paramAtmAnA janmasamaye phelAyelA roga-upadravamAM zAMtinuM tAdaza varNana karyuM che. Aja zatakamAM thayelA amRtavijayajIe vrajabhASAmAM suMdara stavano racyA che. kavinA padmaprabhusvAmI ane kuMthunAtha stavana yazovijayajInA prathama covIzInA kramazaH pahelA ane trIjA stavananA bhAvAnuvAda che. vrajabhASAnA sauMdarya ane kavinI mArdavayukta abhivyaktine kAraNe A stavano vizeSa nikharyA che. udA. : IMdra caMdra ravi giri taNAM guNa laI ghaDyuM aMga lAla re. bhAgya kiMhA thakI AviyuM, acarija eha utaMga lAla re. (rU. 1, 4) yazovijayajI zazi ravi giri harI ko na gunaleI, niramita gAtra samArI, bakhata bulaMda kAMhAMso Ayo, ye acaraja muja bhArI. (rU. 6, 4 amRtavijayajI) uparanAM udAharaNothI joI zakAze ke, amRtavijayajI pAse kavi uparAMta bhAvAnuvAdakanA guNo rahyA che. zrI vimalanAtha sa.mAM bhavabhramaNanuM varNana jIvAtmAne anubhavathI bhavabhramaNanI pIDAnuM tAdaza citra Alekhe che. aMte potAnA jevA pApI patitano uddhAra karavAnI hRdayapUrvakanI prArthanA kare che. zrI anaMtanAtha sva.mAM paramAtmAnA alaukika sauMdaryanuM varNana karatA kahe che; anupama rUpakI Aga hArI, deva anuttarakI chabI sArI (14, 4) devomAM paNa sarvazreSTha sauMdarya dhAraNa karanArA anuttara devo paNa paramAtmAnA apUrva rUpa AgaLa hArI 46 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che. prabhunI AMtarika guNasamRddhinAM varNana karyA bAda mArmika rIte pote paramAtmAnI sevA svIkArI che tenuM kAraNa jaNAve che: bagaso apano pada sukhakArI, vA sAhebasoM kI yArI. (14, 8). je svAmI sevakane potAnuM pada Ape evA svAmInI ja sevA karAya. ane he prabhu! tuM evo ja svAmI che, mATe mAro sevaka tarIke svIkAra karI le. Ama, amRtavijayajInI covIzI vrajabhASAnI vilakSaNa bhAta ane sauMdaryamayatAne kAraNe dhyAnapAtra bane che. laghu AnaMdaghana' nAme oLakhAyelA jJAnasArajI (samaya: saM. 1801thI 1899 prakA. 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba) e "AnaMdaghanacovIzI para bAlAvabodha racyo che. temanI be covIzIo upalabdha che. ekamAM tIrthakaronA jIvananI 47 vigato gUMthI che. bIjI covIzInAM stavano jJAnapradhAna zailInAM che. teo paramAtmAne vizuddha AtmasvarUpa tarIke oLakhAve che ane potAne jaDanA saMgamAM ramanAra ane jaDa padArthanI lAlasAyukta tarIke oLakhAve che. temaNe "AnaMdaghana covIzI para bAlAvabodha lakhavA mATe 37 varSa sudhI ciMtana karyuM hatuM, AthI temanAM stavano para sahajapaNe ja AnaMdaghanajIno prabhAva jovA maLe che. dA.ta. dharma jinesara tujha mujha dharmamAM, bheda nahI ya abheda re. sattA eke dharma abhinnatAre, to strI evaDo bhedare. . (15, 1) vaMdanAdinI Atama arpaNa, vina saMbaMdha na vArI; jJAnasAranI jJAnasAratA, nami jinavara sahacArI. (21, 3) kavie keTalAMka stavanomAM dAsyabhAvanI madhura abhivyakti karI che, to mahAvIrasvAmI stavanamAM prabhunI vItarAgatA para kaTAkSa karyo che. atimuktaka nAmanA muni jaLakrIDA karatA hatA, paraMtu teo vinIta hovAthI teone tatkALa mokSa Apyo, ane gozAlaka nAmano ziSya avinita hovAthI ene bhavabhramaNanI AkarI sajA ApI. tame vItarAga kevA? AvA madhura upAlaMbho ane jJAnapradhAna nirUpaNane lIdhe A covIzI noMdhapAtra bane che. kharataragacchIya jinabhaktisUrinA ziSya jinalAbhasUrie (samaya saM. 1784thI saM. 1834 I.sa. 1728-1778) be covIzIo racI che. prakAzita 1151 stavanamaMjUSA) temanA stavanamAM bhaktibhAvanuM sukumAra Alekhana jovA maLe che : mAharI rIMjha aho prabhu prItanuM, tima jo prabhunI thAya jijJesara. siddho huM zivasukha bhogavuM, to jirAya pasAya jiNesara. (1, 3) covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 47 For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aja zubha kAjano sAja mujha sAMpaDyo, vimala jinarAja ziratAja nIrakhyo zrAvaNa ghana AvAja suNI mora tima, reka lahI rAja jima harakhyo.. (13, 1) keTalAMka stavanomAM saMskRtamizrita gujarAtI bhASAnI ramya padAvalI prApta thAya che: bhavya cakora harakha sukhakAra, caMdraprabhu caMdra anuhAra, duSTa aSTa karma vairI nivAra, tIna bhuvana jaganistAra. (8, 2) kavinAM keTalAMka stavano para AnaMdaghanajIno prabhAva joI zakAya che. kavinuM bhASA paranuM prabhutva ane zabdacamatkRti paNa noMdhapAtra che. lokAgacchIya kavi jagajIvanajInI kAvyaracanAmAM bhaktibhAvanI komaLa abhivyakti jovA maLe che. e sAthe ja kavie aneka tAttvika viSayone stavanamAM vaNI lIdhA che. keTalAMka stavanomAM gUMthelAM tIrthakaronAM caritro paNa kavinI kathanazaktinA paricAyaka bane che. navalavijayajInA ziSya caturavijayajI paNa ogaNIsamA zatakanA eka noMdhapAtra covIzIsarjaka che. temanA hRdayano utkaTa bhaktibhAva ane keTalIka suMdara uktione lIdhe temanI covIzI hRdayasparzI banI che. kavie prathama stavanamAM kareluM paramAtmanI AMkhone niraMtara vRddhi pAmatA jJAnarUpI bharatI yukta varNavI che, je eka viziSTatAsabhara varNana che. bIjA ajitanAtha stavanamAM moMghAmUlano hAthI tamArA caraNanI sevA cAhe che, jene jagatanA loko mahAmUlo gaNe che, paraMtu he nAtha e tamArA caraNanI sevA kare che. vimalanAtha stavanamAM paramAtmAne jagatanA locana rUpe oLakhAvI tenA udayathI pRthvIloka para prakAza phelAya che tema kahI, paramAtmAnA jJAnaguNano mahimA kare che. Ama, 19mA zatakamAM caravijayajInI covIzI eka bhaktipradhAna covIzI tarIke noMdhapAtra che. | vijayalakSmasUrinI covIzImAM jainatattvajJAnanA aneka sUkSma viSayonI carcA-vicAraNA jovA maLe che. AnaMdaghanajI ane devacaMdrajIno prabhAva jhIlatI A covIzI jJAnapradhAna dhArAnI eka noMdhapAtra racanA che. mukhyatve jinamaMdiro sAthe saMkaLAyela A svarUpamAM sthAnakavAsI samudAyanA vinayacaMdrajI ane terApaMthI sAdhu jItamalajI (jeo AcAryapada bAda jayAcArya nAmathI oLakhAyA) jevA aneka sAdhuoe covIzIracanA karI, je A svarUpanI lokapriyatA ane bhaktimArganA vyApaka prasAranuM pariNAma kahI zakAya. Ama, A zatakamAM 18mA zataka karatAM covIzI-sarjanano pravAha maMda thato anubhavAya che paraMtu saMpradAyabhedanI daSTie covIzIracanAno vistAra vyApaka bane che. A zatakamAM padmavijayajI, lakSmIsUri, jJAnasArajI, ratnavijayajInI jJAnapradhAna covIzIo mahattvanI banI rahe che, temaja padmavijayajI, jJAnasArajI, dIpavijayajI, AdinI caritrapradhAna racanAo paNa dhyAna kheMce che, caturavijayajI, sumatiprabhasUri, khuzAla muni jevA kavio bhAvapUrNa bhaktipradhAna covIzI-sarjakonI paraMparAnuM sAtatya jALavI rAkhe che. 48 - covIzI : svarUpa ane sAhitya mA For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi 19mA zataka pachInI stavanacovIzIracanAo A yAdI jaina gUrjarasAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhA.-2nA AdhAre ApavAmAM AvI che. A uparAMta prakAzita racanAono paNa AdhAra lIdho che. racanAkALa kavikALa janma svargavAsa 1. AtmArAmajI (vijaya AnaMdasUri) saM. 1930 1893 1952 2. paM. gaMbhIravijayajI saM. 1944 1900 1969 3. upA. vIravijayajI saM. 1944 1907 1975 4. kamalasUrijI saM. 1946 1913 1974 5. haMsavijayajI 1914 1990 6. kAMtivijayajI 1907 1998 7. vallabhasUrijI saM. 1961 1920 2010 8. buddhisAgarasUri saM. 1964 1930 1981 9. buddhisAgarasUri saM. 1965 1930 1981 10. buddhisAgarasUri 1930 1981 11. vijaya mohanasUri saM. 1963 1935 2001 12. vijaya pratApasUri saM. 1973 1947 13. vijaya labdhisUri saM. 1965 1940 2017 14. zrI sAgarAnaMdasUri 1931 2006 15. kalyANamuni 1980 1938 16. vijaya amRtasUri (nemisUriziSya) 1978 19para 17. zrI bAlacaMdajI 1977-1971 1953 18. dakSasUri 1968 19. amRtasUri (karparAvijaya ziSya) 1955 20. dhUraMdhara vijaya (sUri) 1975 21. dhUraMdhara vijaya (sUri) 1975 22. jaMbusUri 1955 23. yazobhadrasUri 1964 24. yazobhadrasUri 1964 25. lalitamuni 1950 26. mahimAvijaya 1966 2018 27. bhuvanatilakasUri 203 1962 covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 49 For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28. haMsasAgarajI 29. zrI rucakavijyajI 30. zrI rucakaviyajI 31. zrI kIrtivijayajI 32. zrI jinendravijayajI 33. zrI padmavijyajI 34. sudarzanavijyajI 35. bhadraguptavijayajI 36. nityAnaMdavijyajI 37. azokavijyajI 38. naMdanasUrijI 39. jayaMtavijyajI 40. devavijayajI (kamalasUriziSya) 41. dIpacaMdajI 42. dIpacaMdajI 43. kumudavijyajI (LD 1964 hastaprata) 44. sAgaracaMdrasUri 45. zIlacaMdrasUri 46. DaoN. virala 50 covIzI: svarUpa ane sAhitya 47. vinayacaMdra 48. khoDIdAsa 49. jasavijayajI (bhaktirasajharaNA-bhAga-2) 50. svarUpacaMdrajI (bhaktirasajharaNA-bhAga-2) 2004 2004 2001-2006 2013 2010 1980 (prakAzana) 1993 prakAzana) 1993 (prakAzana) 2017 2018 For Personal & Private Use Only (?) 1971 1971 1972 1889 1959 1970 1986 1978 1964 1955 1957
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ arvAcInakALanI covIzIo vikramanA vIsamA zatakamAM yugaparivartana thayuM ane navA yugano prAraMbha thayo. I.sa. 1844 AsapAsa (vi.sa. 1901)mAM aMgreja rAjya bhAratabharamAM phelAvA mAMDyuM. I.sa. 1857 (vikrama saM. 1913)mAM bhAratIya vidrohanI niSphaLatA bAda navI peDhI yunivarsiTI zikSaNa pAmI, teno prabhAva sAhitya para phelAvA lAgyo. jaina ane jainetara e bane paraMparAnA dhArmika sAhityano pravAha maMda thayo. madhyakALamAM jainetara sAhityanA chellA samartha pratinidhi dayArAma che, tema jainasAhityanA chellA samartha kavi rasamaya pUjAo racanArA paMDita vIravijayajI che. aMgrejonA Agamana bAda navayugIna pravAha ane vAtAvaraNane lIdhe madhyakAlIna kaviomAM jovA maLe evo bhaktino AA sUra paNa alopa thayo, temaja narmada - dalapatarAmathI AraMbhAyelI arvAcIna kavitAnI navI tarAha apanAvavAmAM paNa moTA bhAganA kavio niSphaLa nIvaDyA. AthI vIsamI sadImAM racAyeluM moTA bhAganuM sAhitya bhAvasabhara bhaktino anubhava karAvavAne badale paraMparAnuM anukaraNa ja vizeSa pramANamAM jovA maLe che. arvAcIna kavionA bhAva, bhASA ane zailI madhyakAlIna kavionA anukaraNarUpa vizeSa jaNAya che.. arvAcInakALanA sarjakonI yAdI joIe to kula 44 sarjakoe 50 covIzIonuM sarjana karyuM che. A sarva sarjakomAM kALakrame AtmArAmajI prathama sarjaka che. AtmArAmajI tapAgacchanI navI sAdhuparaMparAnA Adi puruSomAMnA eka che. saMgItanA jANakAra, vidvAna evA AtmArAmajI (vijaya AnaMdasUrie aneka pUjAo ane vipula sAhityanuM sarjana karyuM che. AtmArAmajI mULa paMjAbanA hovAthI sarjanamAM hiMdI bhASAnI chAMTa vizeSa che: jaise caMda cakorana nehA, madhukara ketaka dala mana pyArI. janama janama prabhu pAsa jinesara, vaso mana mere bhagati tIhArI (23, 6) covIzI svarUpanI vikAsayAtrA - 51 For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranA baMdha viArI, ajara amara pada dhArA. karama bharama saba chora dIe hai, pAmI sAmI sAmI parama karatArAjI (4, 2) zrI munisuvrata hakuila caMdA, duranaya paMtha nisAyo. syAdvAda rasa garbhita bAnI, tattva sarupa janAyo. (21, 1) kavi paraMparAgata padAvalIo dvArA paNa sabaLa abhivyakti sAdhI zake che. kavi neminAtha stavanane bAramAsI rUpe prayoje che. kavie caitranA virahathI prAraMbhI phAgaNanA madamAtA jJAna ane tyAganA phAgamAM milana varNavyuM che. samagra rIte jotA, AtmArAmajInA kAvyomAM madhyakAlIna paraMparAnuM anusaraNa ane bhaktino madhyamasUra jovA maLe che. A ja samayamAM thayelA anya kavi gaMbhIravijyajInI racanAmAM eka prakAranI gaMbhIratA jovA maLe che, rAga viSa viSama haraNa pravINa, bhavaroga vaidya zivagAmI kAma tapata hara cUraNa dIje, kIje samapariNAmI. (1, 1-2) acala rahyo nija guNameM nizadina, paraguNa saghalo vAmI te thiratA dekhI mece, mana lalacAno svAmI. (16, 3) che vallabhasUrijI jevA kavi madhyakALanI yAda apAve tevI bhaktinI mastImAM gAya palapala guNa gAnA guNa gAnA hai, jIyA palapala guNa gAnA guNa gAnA re. (16, 1) vIra prabhu tuma caraNI cita lAyA, tuma caraNe mai AyA. (24, 1) arvAcIna jaina kaviomAM vizeSa prasiddhi pAmelA labdhisUrimAM paNa bhaktinA keTalAka suMdara unmeSo prApta thAya che : vIrajina tero meM huM RNI, zAsana nAyaka tuM jagatilo, tuM adbhuta hai jJAnI (24, 1) paraMtu AvA bhaktisabhara unmeSo to uttarotara arvAcIna kALamAM ochA jovA maLe che. vizeSarUpe madhyakAlIna stavanonuM anukaraNa ja vizeSa jovA maLe che. labdhisUrinI anya eka racanAmAM joIe to, 52 * covIzI : svarUpa ane sAhitya : For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzI deza vArANasI nagarI, pAvana kIdha. svarga thakI ahIM avatarI, bhArata hita zikha dIdha. (23, 2) kAvyamAM Avelo bhArata' zabda arvAcInatAsUcaka cokkasa che, paraMtu bhAva, bhASAnI dRSTie madhyakALanuM ja anukaraNa che. jJAnapradhAna covIzI paraMparAnuM anusaMdhAna AnaMdaghanajInA padonuM vivaraNa lakhanArA ane zrImad devacaMdrajInA sAhityanuM saMzodhana karanArA buddhisAgarasUrimAM jovA maLe che. guNa anaMtanI dhruvatA, dravyapaNe che anAdi guNanI zuddhi apekSI, payaya karI bhaMganI sthiti. (11, 5) AtmAmAM aneka guNo dravyathI anAdikALathI haMmezAM rahyA che, paraMtu zuddhinI apekSAe jIvanA vividha prakAro thAya che. sumati caraNamAM lInatA, sAta navathI kharI che samakita pAmI dhyAnathI, yogIone varI che. (5, 1) yugaparivartanane kAraNe aneka navA prazno janmyA. jUnA rojagAro bhAMgI javAthI keTalAka sAdharmikonI jainadharmIo)nI Arthika sthiti kaparI thaI. buddhisAgarasUrinA trevIsamA stavanamAM navI paristhitine kAraNe svAmI ane sAdharmikone samAna gaNI temanA uddhAranI zikhAmaNa ApavAmAM AvI che. joke, stavanasvarUpamAM paramAtmahuti ja mukhya hoya che, tyAM Avo upadeza vizeSa asarakAraka banI zakato nathI. navA yuganA prabhAvane kAraNe aneka kavioe navA rAgomAM stavano DhALavAnA prayatna karyA che, paraMtu temAM moTe bhAge bhAvanA gItonI dhUno ke lokaprasiddha gItonI dhUnonuM prAdhAnya jovA maLe che. bhakti velIo ropAva tArA bAga jIvanamAM, neminAthane vasAva tArA bAga jIvanamAM. yazobhadravijayakRta stavanacovIzI 22, 1) jina, jina, jina banA do jina pAsa zaMkhezvara jarA suNa thoDI bAtameM bahota kahA hai, zyAne DhIla karAye, le lo muktidvAre lalitamunikRta stavanacovIzI, 23, 1) sonAno mugaTa hIrA jhagamaga thAya siddhagiri para dAdA, AdIzvara sohAya. padmavijayajIkRta stavanacovIzI 1, 1) toraNa AI nemajI cAlyA, rAjula ruve re rathaDo vALI pAchA sIdhAvyA, rAjula rUve re. (kIrtivijayakRta stavanacovIzI 22, 1) covIzI svarUpanI vikAsayAtrA pa3 For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama, stavanone lokabhogya banAvavAnA valaNane kAraNe TUMkA, pracalita rAgo tarapha valaNa vizeSa che, abhivyakti paNa bahudhA jUnA DhabanI rahI che. prayogazIla valaNa ochuM jovA maLe che. Ama chatAM, arvAcIna jaina bhakti sAhityamAM paNa keTalAka apavAdo avazya jovA maLe che. keTalAka kavionA bhAvasabhara, manohara stavano prApta thAya che. bhadraguptavijayajI mahAvIrasvAmI stavanamAM arvAcIna kAvyomAM jovA maLatI kAvyacamatkRtio laIne Ave che, jyAre jyAre jouM olya paMkaja pAMgareluM tyAre yAda Ave vIranA locananuM joDaluM. jyAre jyAre jouM pelA caMdalAnuM mAMDaluM tyAre yAda Ave vIranA locananuM joDaluM. saMgame jyAre kALo kera varatAvyo AMsunA be biMduthI tene samajAvyo. sta. 24) bhadraguptavijayajI pachIthI sUri) potAnAneminAtha stavanamAM lokagItano laya AtmasAt karIne gAya che, mArA jIvanamAM pAMca pAMca phUla, jINaMdajI karajo ene nimaeNla. mArA... (22, 1) bhuvanaratnasUrinI abhivyaktinI zailI madhyakALanI vizeSa hovA chatAM kavinI potikI mudrA ane anubhUtinI saccAInI abhivyaktine kAraNe noMdhapAtra bane che : * zAMta sudhArasamaya mudrA nIrakhI, aMtara jyoti jAgI jUThI mAyA bhUla ke sabahI ekahI laganI lAgI. 1, 1) divyadhAma kaise pAvuM. zAnsijirNada zAMtidhAma (16, 1) tuja zAsananA rAge jAgo, bhakti uramAM anerI ekavAra mujane aMtaranI jyota dIkhAo saverI. (24, 2) AvA keTalAka kavioe Adhunika kAvyarIti apanAvI, athavA potAnI svakIya zailI dvArA paNa suMdara bhAvAbhivyakti karI che. Ama, arvAcInayuganA moTA bhAganA kaviomAM madhyakALanI paraMparAnuM sIdhuM anukaraNa jaNAya che. paraMtu madhyakALa jevA prabaLa bhaktibhAvanA udrakano abhAva, rAga-vaividhyano abhAva, keTalAMka stavanomAM paramAtmA pratye sIdhI saMsAra-sAgarathI pAra utAravAnI mAgaNI, punarAvartano Adi aneka kAraNosara vizeSa pa4 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ saphaLatA darzAvI zakatA nathI. A sarva kAraNothI yazovijayajI ke devacaMdrajI jevA prathama paMktinA sarjakonI racanA jevI racanA bhAgye ja jovA maLe che. ema chatAM, soLamA zatakanA prAraMbha sAthe zarU thayelI gujarAtI bhASAmAM bhAvAbhivyakti mATenI covIzI-sarjananI paraMparA pAMca zataka bAda paNa jIvaMta che. eno sarjanapravAha maMda thayo hoya ke keTaleka aMze kALabAhya thayo hoya to paNa tenuM sarjana thayA kare che. covIzInuM sarjanarUpe sAtatya karatAM vizeSa enuM sAtatya jaina maMdiromAM caityavaMdana, devavaMdana ke bhaktinI kriyAo prasaMge thatAM tenA bhaktisabhara gAnamAM sacavAyuM che. eTaluM ja nahi, AnaMdaghanajI, yazovijayajI, devacaMdrajI, mohanavijayajI, mAnavijayajI, jinavijayajI jevA sarjakonI racanAnA tAtparyane pAmavA tenA AsvAdana, vivaraNarUpe paNa punaH punaH A paraMparAnI uttama kRtio navajIvana pAmatI rahI che. moTA bhAganAM sAhityika svarUpo te kALa-yuganA vizeSa saMdarbhomAMthI janma letAM hoya che, te yuganA vizeSa saMdarbho naSTa thavAthI tenuM sarjana paNa maMda thaI jatuM hoya che, paraMtu prajAhRdayamAM tenA uttamottama AviSkAro sacavAI rahe ane tenA navA navA arthasaMketo.vistaratA rahe e koI paNa svarUpanI vizeSa upalabdhi che, ane covIzIsvarUpanI A upalabdhie mAtra madhyakAlIna jainasAhityane ja nahi, paNa samagra gujarAtI sAhityane dhanya karyuM che. covIzI svarUpanI vikAsayAtrA papa For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAdhAraNajina stavana rAga - rAmagiri sakala samatA suralatAno, tuhi anopama kaMda re; tuM kRpArasa kanakakuMbho, tuM jiNaMda aNIda re. tuMhI tuMhI tuMhI tuMhI, yuMhI karatA dhyAna re; tuja sarUpI je thayA te, lahyA tAharuM dhyAna re. 80 2 tehi alago bhavathakI paNa, bhavika tAhare nAma re, pAra bhavano teha pAme, ehi acaraja mAna re. . 3 janama pAvana Aja hAro, nirakhe tuja nUra re; bhava bhave anumodanA che, thayo tuja hajUra che. tuM ja eha mAro akSayaAtama, asaMkhyAta pradeza re; tAharA guNa che anaMtA, kima karuM tAsa niveza 2. tuM. 5 eka eka pradeze tArA, guNa anaMta nivAsa re, ema karI tuja sahaja milatA hoya jJAnaprakAza re. tuM 6 dhyAna dhyAtA dhyeya ekI, bhAva hoya ema re; ema karatA sevyasevaka, bhAva hoye kema re tuM. 7 eka sevA tAharI jo, hoya acala svabhAva re; jJAnavimalasUrIMda prabhutA, hoya sujasa jamAva re. 8. 8 1. eka. pA.) 2. zuddha. (pA.) pa6 covIzI : svarUpa ane sAhitya mA For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3 bhaktipradhAna covIzI khaMDa - 1 (saM. 1500thI saM. 1750) tema jotA savi duramati visarI, dina rAtaDI nava jANI. prabhu guNa gaNa sAMkaLazuM bAMdhyuM, caMcaLa citaDuM tANI. - jJAnavimalasUri bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 57 For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktipradhAna stavanacovIzI (1) mAnavamAtranA hRdayamAM komaLa lAgaNI rahI hoya che. vividha mAnavasaMbaMdhomAM e lAgaNI Adara, prema, vAtsalya, sneha jevAM vividha rUpo dhAraNa karIne pragaTa thatI hoya che. A ja premanI lAgaNInuM paramatattva sAthe anusaMdhAna thAya tyAre te bhaktinuM rUpa dhAraNa kare che. mATe ja bhaktisUtrakAra nArada ane zAMDilya baMne bhaktinI vyAkhyAmAM prema tattva para bhAra mUke che. A premano prAraMbha thAya che. paramatattvanA IzvaranAM darzanathI. A IzvaranA bhaktane kAM to pratyakSarUpe darzana thAya che athavA mIrAMbAIne jema mUrti' rUpe potAnA priyatama evA prabhunAM darzana thayAM hatAM tema darzana thAya che. IzvaranAM darzana thatAM bhakta e alaukika rUpa joI ghAyala thAya che. e rUpanI apUrva mohinIthI biMdhAyeluM mana rAta-divasa punaH darzananI jhaMkhanA seve che. paramAtmAnA rUpanA kAmaNane varNavatAM kahe che; tArI mUratie jaga mohyuM re jaganA mohaniyA. tArI mUratie ga sohyuM re jaganA sohaniyA. (jJAnavimalasUrikRta sImaMdhara svAmI stavana) A alaukika rUpanA mAdhuryamAM baMdhAyelo sAdhaka sahajabhAve ja punaH punaH darzana karavA icche che; e tarasanI tRpti thatI ja nathI. | 'aMkhiyA prabhu darisana kI pyAsI' ja rahe che. enA hRdayamAM prazna thAya che ke jenuM rUpa ATaluM suMdara tenA guNa paNa kevA manohara haze ? ane te jJAnI puruSo, bhaktimArganA sahayAtrIo pAsethI paramAtmAnuM guNazravaNa karavA icche che. jyAre paramAtmAnA guNo sAMbhaLe che, tyAre bhakta e guNonuM prabaLa AkarSaNa anubhave che. potAnA svAmI bAhya ane atyaMtara baMne rIte AvA manohara vaibhavane dhAraNa karanArA che, ethI ja te guNazravaNamAM magna bane che ane anubhave che; pIvata bharabhara prabhuguNa pyAlA, tIma muja premaprasaMga. (5, jI yazovijayajI kRta prathama covIzI (1) sajanasanmitra saM. popaTalAla kezavajI dozIH 1. pR. 359, (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI : 2, pR. 40, 3. pR. 53, 4. pR. 53 mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 59 For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane A guNazravaNathI bhaktahRdayamAM apUrva dhanyatAno bhAva janme che, ene varNavatAM kahe che; girUA re guNa tuma taNA, zrI vardhamAna jinarAyA re. sUNatA zravaNe amI jhare, mArI nirmaLa thAye kAyA re. (24, 1) yazovijayajI kRta prathama sta. co. prabhuguNamAM masta banelo bhakta saMsAranA sarva vyavahAro choDI kevaLa paramAtmAnA guNone gAvA icche che, jagatanA sau loko AgaLa e guNonI kIrti pragaTa karavA icche che, paramAtmAnA mahimAnuM kIrtana kare che. avara na dhaMdho Ada, nizadina torA guNa gAuM re. (24, 2) yazovijayajI kRta prathama sta. co. paramAtmAnA guNono mahimA gAto bhakta paramAtmaguNone hRdayamAM sthirabhAve vasAve che, bhaktinA prAraMbhamAM e prayatnapUrvaka paramAtmaguNonuM ane nAmanuM smaraNa kare che. tyAra bAda ene mATe e sahaja banI jAya che. nAma susaMtA mana ulhase, locana vikasita hoya. romAMcita huye dehaDI, jANe miLiyo soya. "bhAnavijayakRta sta.co. 6,2) pachI to basa paramAtmAnuM smaraNa e hRdayanA tAra joDe ja gUMthAI jAya che; "anaMta anaMta guNa tuma taNA, sAMbhare zvAsozvAsa.' mohanavijayakRta sta. co. 14, 1) have, prabhu pratyenA guNonA parama Adarane lIdhe bhakta namra banI jAya che, paramAtmAnA guNonI vyApakatA joI premamAM DUbelo bhakta maMtramugdha banI teonA caraNonI sevA icche che, bhavobhava tuma caraNonI sevA, huM to mAguM devAdhidevA. sAmuM juone sevaka jANI, evI udayaratnanI vANI. (udayaratnajI kRta zAMtinAtha stavana sajjana sanmitra - pR. 40) citta cAhata sevA caranakI, vizvasena acirAjI ke naMdA, zAMtinAtha sukhakaranakI. harakhacaMdajIkRta sta. co. 16, 1) caraNonI cAkarI "sevA svIkArIne tenA ja bhAgarUpe bhakta have vividha dravyo vaDe paramAtmAnI arcanA - pUjA karavA icche che. kezara ghora ghasI zuci caMdana, leI vastu udAra. aMgI caMgI avala banAI, melavI ghanasAra. jAI jaI caMpaka marUo kI macakuMda bolasiTI vara damaNo, ANI, pUrve jirNada. "nyAyasAgarajIkRta prathama covIzI - 2, 3) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI : 3. pR. 53, 4. pR. 53, 5. pR. 199, 6. pR. 499, 7, pR. 306, 8. pR. 602 60 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyothI arcanA karyA bAda bhakta bhAvathI vividha suMdara alaMkAro dharAve che, tenuM varNana karatAM kahe che; mastaka mugaTa pragaTa virAje, hAra himeM sAra. kAne kuMDala suraja maMDala, jANIye manuhAra. banyAyasAgarajIkRta prathama covIzI-2, 4) aneka kavioe A arcanAnAM dravyonuM bhAvapUjAnA padArtho tarIke rUpakAtmaka Alekhana paNa karyuM che. zamarasa gaMgAjaLa navarAvo, bhAva taNi nahi khoDi. bhaktirAga kezara thaI sukhaDa, orasiyo mana moDi. dhyAna sugaMdha-kusumeM pUjo, vaLI nija mane doDi. nyAyasAgarajI kRta prathama sta. co. 3) je bhakta paramAtmAnI uttama dravyonI arcanA kare che, teno mahimA karatAM prasiddha kavi siddhasena divAkare paNa kahyuM che; dhanyAsta eva bhuvanAdhipa ye trisaMdhya mArAdhayaMti vidhivadvi dyutAnyakRtyAH bhaktyollasat pulaka pakSmala dehadezA: pAdadvayaM tava vibho ! bhuvi janmabhAjaH / | (chatyAdvirastotra-zo-rUDa) he tribhuvananA svAmI prabhu! je sarva kAryo choDI bhakti vaDe ullAsa pAmatA romAMca vaDe vyApta zarIravALA jano tamArA caraNayugalane vidhipUrvaka traNe kALa pUje che - ArAdhanA kare che, teo ja dhanya che. temano ja janma sArthaka che. bhakti vaDe kRtkRtya thayelo sAdhaka vividha dravyo vaDe bhAvapUrvaka arcanA-pUjA karyA bAda hRdayanA gadgada bhAve punaH punaH caraNakamaLomAM namaskAra karato vaMdana kare che, tenA hRdayodgAra che. bhaviaNa ! vaMdo bhAvazuM, sAhiba nemijiNaMda morA lAla. bhAvazuM nita vaMdatAM, lahiye paramANaMda, (22,1) nayavijayakRta stavanacovIzI Ama, vividha uttama dravyo vaDe sevA-vaMdanA karato bhakta paramAtmAnA apAra guNavaibhava ane potAnA doSone lIdhe dAsyabhAva dhAraNa karI sevA karavA Icche che; Aja hArA prabhujI ! sAtamuM re juvo. sevaka kahIne bolAvo. Aja mahArA prabhujI ! mahira karIne sevaka sAmuM nihALo. "(24, 1) vijayalakSmIsUrikRta sta. co. 9. pR. 602, bhaktirasajharaNAM bhAga-1: 10. pR. 603, 11. pR. 335, 12. mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 61 For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAsyabhAve prabhucaraNanI sevA karato dAsa lAMbA kALanI sevAne kAraNe nikaTatA anubhave che ane A nikaTatAne kAraNe janmelA sakhyabhAvathI potAnA mananI vAtonI rajUAta kare che; manano mAnito mitto jo miLe, hAM re sAhiba jo miLe dukhabhaMjana jina AgaLejI, sukhiNI sAte dhAta jo (2) to kahuM mananI vAta jo. 13(nyAyasAgarajIkRta sta. 23,2 covIzI-bIjI) tuM prabhu mAro, huM prabhu tAro, kSaNa eka mujane kadIya na visAro. 14(jJAnavimalasUri kRta stavana) to kyAMya AtmIyatApUrvaka madhura upAlaMbho paNa Ape che; prabhujI ! khijamatI kIyAM je diyeM, prabhujI INa meM syo upagAra prabhujI ! yAda karI. naIM ApayUM, prabhujI ! daive so AtAra.' 15 (19, 5) RSabhasAgarajI kRta sta. co. AvA madhu2 sakhyabhAvane kAraNe vadhatI AtmIyatAe bhakta paramAtmAnA caraNakamaLamAM potAnA doSono zuddhabhAve ekarAra karI prAyazcitta vaDe nirmaLa thayelA AtmAne samarpita kare che, tema ja tana-manadhana Adi sarvanuM samarpaNa kare che, A samarpaNamAM sAdhaka svayaM AtmAne ja naivedyarUpe dharI Atmanivedana kare che. sumati caraNakaja Atama ara5A, darapaNa jima avikAra sujJAnI. e ja 52maza2NAgatinA bhAvathI sevaka gAI zake che; tuM gati tuM mati Azaro, tuM AlaMbana muja pyAro re vAcaka jasa kahe mAhare, tuM jIvajIvana AdhAro re. 17(yazovijaya sta. co. prathama 24/5) Ama bhaktinA prasiddha nava prakAro* zravaNa, kIrtana, smaraNa, pAdasevana, arcana, vaMdana, dAsya, sakhya, Atmanivedana vividha rIte covIzI svarUpamAM AlekhAyelA jovA maLe che. covIzImAM stavano dvArA navadhA bhaktinI nave rItono suMdara navonmeSa jovA maLe che. A nava uparAMta madhyakALanA pracalita bhaktimArgamAM 'navadhAthI parI' evI premalakSaNAbhaktino mahimA pR. 714, 13. pR. 639. sajjana sanmitra saM. popaTalAla kezavajI dozIH 14. pR. 455. bhaktirasajharaNAM bhAga-2 : 15. pR. 36 7. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 : 16. pR. 4, 17. pR. 53. * zravaLa oIrtana vighno: svaraLanuM pAvasevanam / arcanaM vaMdanaM dAsyaM sakhyamAtmanivedanam // 62 " covIzI : svarUpa ane sAhitya 16(AnaMdaghana sta. co. 5/1) zrImad bhAgavata skaMdha adhyAya-5 zloka-23 For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayo hato. narasiMha, mIrAM AdinA paramAtmAne priyatama mAnI bhajatA premalakSaNAmaMDita padonI padAvalI bhaktisAhityamAM vyApaka hatI. stotra-sAhityamAM sevakabhAvanI bhakti to vyApaka hatI, jene lIdhe tIrthakaro mATe svAmI, nAtha jevA saMbodhano vyApaka hatAM. paraMtu prAcIna jainasAhityamAM premalakSaNAbhaktino AvirbhAva vizeSa upalabdha thatA nathI. paraMtu madhyakALanA prabaLa bhakti mojAMnA prabhAva heThaLa premalakSaNAbhaktino prabhAva jainasAhitya para paNa paDyo hoya evuM mAnI zakAya. mAnavasaMbaMdhomAM priyatama ane priyatamAnA saMbaMdhamAM je prabaLa AkarSaNa hoya che, je saMbaMdhanuM mAdhurya hoya che ane e saMbaMdhanA pariNAme paraspara mATe je niHzeSa bhAve samarpaNa hoya che te anya koI paNa mAnavasaMbaMdhamAM bhAgye ja zakya thatuM hoya che. A samarpaNanA pariNAme je advaitanI mAdhurI pragaTe che tevo ja paramAtmA joDe pUrNa samarpitAvasthAvALo saMbaMdha bhaktimArgamAM Adarza gaNAyo che. madhyakALamAM bhaktimArgano vyApaka prasAra thatAM ghaNA saMpradAyomAM ArAdhyadeva zrIkRSNanI sAthe sAthe lokasAhityamAM ullekhita rAdhAno paNa mahimA vadhyo ane zrIkRSNa-rAdhA paramAtmA ane jIvAtmAnA pratIkarUpa yugala tarIke svIkAryA. bhakta potAnI jAtane rAdhA athavA gopI samajIne zrIkRSNa mATe vividha prakAre bhakti kare te rIta bhaktinI zreSTha rIti tarIke svIkArAI. bhAgavatamAM kahevAyuM ke, * AtmA vai dhi: provattA ! 16mI sadImAM caitanya mahAprabhue to rAdhAnI lokahRdayamAM vyApaka pratiSThA karI. tyArathI samagra bhAratavarSamAM vyApta bhakti AMdolane hRdayanA bhAvanI abhivyakti karavA mATe kRSNa ane rAdhA - priyatama ane priyatamAnAM pratIkono svIkAra karyo. suphIvAde lailA-majanu jevAM videzI yugalo uparAMta bhAratanI bhUmimAMthI sarjAyelA padminI-rUpamatI-bAjabahAdura jevAM yugalonI premakathAno AdhyAtmika arthamAM vistAra thayo. A prabhAva heThaLa jaina kavio paNa AvyA. teoe stotrasAhityamAMthI svAmI-sevakanuM paraMparA prApta pratIka uparAMta priyatama ane priyatamAnAM lokapracalita pratIkano svIkAra karyo. teoe hRdayanA bhAvanI abhivyakti karavA vaiSNava paraMparAnA kRSNa-rAdhA ke evA yugalarUpa pratIkono sIdho ja svIkAra na karatAM svAmI-sevakanA saMbaMdhomAM ja premalakSaNAbhaktinA raMga umeryA. A navA parimANane kAraNe jaina stavanomAM prApta thatI bhaktimAM premalakSaNAbhaktino udraka hovA chatAM zRMgAranA gADhA raMgone avakAza maLyo nathI. A premalakSaNAbhaktino prabaLa AviSkAra AnaMdaghanajInAM stavano ane padomAM paNa anubhavAya che. temaNe hRdayanA ullAsathI gAyuM che; RSabha jinesara prItama mAharo, ora na cAhu kata re." (AnaMdaghana sva. co. 1, 1). yazovijayajI mahArAjanAM aneka stavanomAM to prabaLa AdratApUrvaka bhaktino AviSkAra jovA maLe che. kyAMka zRMgAranI AchI jhalaka paNa prApta thAya che, paraMtu saMpUrNa stavananA saMdarbhe to te AtmAnA paramAtmA bhaktirasajharaNAM-1: 18. pR. 1. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 63 S For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthenA milananA ja bhAvane daDha karanAruM hoya che. A daza prakAranI bhakti uparAMta nAradajIe agiyAra prakAranI bhakti varNavI che. guNa mAhAtmyAsakti rUpAsakti pUjAsakti smaraNAsakti dAsyAsakti sakhyAsakti vAtsalyAsakti kAntAsavikhyAtmanivedanAsakti tanmayAsakti paramavirahAsakti rUpaikadhApyekAdazadhA bhavati // bhaktisUtra-52 / / AmAM bhaktisUtrakAra nArada guNamAhA, rUpa, pUjA, smaraNa, dAsya, sakhya, vAtsalya, priyAbhAva, Atmanivedana, tanmayatA, paramaviraha A sarvemAM Asakti ema agiyAra prakAranI bhakti varNavI che. AmAMnI moTA bhAganI bhaktio to upara gaNAvela navadhAbhaktimAM samAviSTa thaI jAya che. paraMtu kAvyazAstramAM jema vAtsalyarasano vizvanAtha jevA saiddhAMtikoe pAchaLathI mahimA karyo, ema lokaprasiddha navadhAbhaktimAM vAtsalyarUpa bhaktino svIkAra nathI, paraMtu nArade teno ullekha karyo che. covIzInAM keTalAMka stavanomAM vAtsalyarasamaya bhaktinI chAMTa jovA maLe che. dA.ta, cAla cAlane kumara cAla tArI game re, tuja dIThaDA viNa mIThaDA mArA prANa bhame re. " (23, 1) udayaratnajI kRta stavanacovIzI nAradajIe agiyAra bhaktinAM nAma varNavyA bAda paNa kahyuM che ke, mULa bhakti to eka ja che, paraMtu bhAvabhede ekAdazadhA' agiyAra bheda vALI thAya che. Ama, nava ke agiyAra ke mAnava-manobhAvanI vizALa duniyAnA je je bhAvo bhakta paramAtmA AgaLa bhaktibhAvapUrvaka samarpI zake te sarva bhAvo bhaktinA prakAra banI rahe che. A sarva prakAro bhaktinI vividha jhAMyo-raMga chaTAo che. prasaMga, paristhiti ane hRdayagata bhAvanI abhivyakti anusAra to judA judA prakAro bane che, paraMtu aMte sAdhya to bhakti ja che. paramAtmA pratyenA bhAvonA kramika vikAsanuM ApaNane jJAnavimalasUrikata stavanamAM suMdara citraNa maLe tArI mUratie mana mohyuM re, mananA mohaniyA tArI mUratie ga sohyuM re, jaganA sohaniyA. tuma jotA savi duramati visarI, dina rAtaDI nava jANI. prabhu guNa gaNa sAMkaLazuM bAMdhyuM, caMcaLa citaDuM tANI re. 1 pahelA to kevaLa harakhe, hajALa thaI haLiyo, guNa jANIne rUpe milio, abhyatara jaI bhaLiyo re. 2 19. pR. 391. sajana sanmitra saM. popaTalAla kezavajI dozI : 20. pR. 359, 64 - covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama manamohaka evA prabhunA rUpanuM darzana tene lIdhe snehanI anubhUti, tyAra bAda guNonuM darzana ane A guNonuM rAta-divasa smaraNa tema ja e smaraNane baLe paramAtmA joDe ekatAnI anubhUti - "atyaMtara jaI bhALiyoAvo krama kavie stavanamAM gUMcyo che. bhaktipradhAna covIzImAM TUMkamAM kahIe to, bhakta covIze tIrthakaro mATe vibhinna stavanomAM paramAtmA mATe apAra sneha, vAtsalya, darzana mATenI viraha-vyAkuLatA, tana-mana-dhana AtmA Adi sarvasvane prabhucaraNe. samarpavAnI icchA, ananyAzrayatA, rAta-divasa temanuM ja smaraNa-ciMtana Adi bhAvonuM Alekhana kare che. A hRdayagata bhAvonI abhivyaktinI sAthe paramAtmAnA guNonuM varNana paNa karavAmAM Ave che. paramAtmAnA lokottara aizvaryazALI rUpa, teonA anaMta darzana-jJAna-cAritra Adi guNo ane jIvamAtra pratye karuNA tema ja dharmamArgadarzanarUpa lokottara upakAra Adi guNone bhakta mAvayukta haiye abhivyakta kare che. bhakta paramAtmAno guNavaibhava joI Azcaryacakita bane che, potAnI jAtanA avaguNonuM pratyakSarUpe tulanAtmaka darzana thAya che. vaLI pote paramAtmAe darzAvelA mArga para na cAlavAnA potAnA aparAdhanuM darzana thAya che ane emAMthI bhakta sva-niMdA ane prAyazcitta karavA prerAya che, hRdayanA A prAyazcittabhAvanuM ke sva-niMdAnuM Alekhana paNa keTalAMka stavanomAM jovA maLe che. Ama bhaktipradhAna covIzImAM prabodha TIkAmAM varNavelA stavananA sAmAnya guNakIrtana, dAsyabhAvaprerita guNakIrtana, sakhyabhAvaprerita guNakIrtana ane sva-niMdA prerita guNakIrtana e cAre prakAro mukhyarUpe jovA maLe che. bhaktipradhAna covIzInAM moTA bhAganAM stavanomAM paramAtmA sAtheno saMvAda prApta thAya che. kavi paramAtmAne saMbodhI potAnA hRdayanI lAgaNIo abhivyakta kare che. kavi paramAtmAne paramamitra-nAtha-mAtApitA samAna mAne che. ethI hRdayanI badhI ja vAto spaSTapaNe karavA icche che. kyAreka A saMvAda parokSarUpe 'sakhI" jevA kAlpanika pAtrone saMbodhIne karAyelo hoya che. keTalAMka stavanomAM paramAtmAne puchAyelA praznonA uttarane paNa gUMthI stavana-svarUpanI nATyAtmaka zakyatAo khIlavI hoya che. pradyumnasUri mahArAja AthI 'ahaMno laya te ja prabhuno jaya che ane tethI vacalo paDado haTI jAya che ane bhaktanuM kazuM chAnuM rahetuM nathI : tehathI kaho chAnuM kiryuM, jene soMpyAM tana mana vitta ho.' - u. yazovijayajI ane AvI koka kSaNe bhakta ane bhagavAnanuM aMgata milana racAya che ane tyAre je goThaDI thAya ? che. te aMgata rahetI nathI, jAne saba koI.' stavana eTale bhaktanI bhagavAna sAthenI goThaDI." 21. zrI pratikramaNa sUtra prabodha TIkA bhAga-1 pR. 6 19thI 6 24. 22. pArdhacaMdrasUri kRta stavana caturvizatikAnI prastAvanA pR. 10. saM. muni bhuvacaMdrajI. mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 65 For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktipradhAna covIzImAM paramAtmAnA guNAnuvAdano mahimA rahyo che. kavi guNono paricaya ApatA guNonI tAttvika mImAMsAmAM praveze, e guNa aMge zAstrIya carcA vimarza kare eTale aMze bhaktipradhAna covIzImAM jJAnapradhAna covIzIno aMza praveze che. e ja rIte kavi paramAtmAno paricaya ApavA keTalAMka stavanomAM teonA jIvananI vigatonuM varNana kare eTale aMze caritrapradhAna covIzInA aMza praveze che. covIzInAM ghaNAMbadhAM stavanomAM ekAgrabhAve kaI kendrIya anubhUti AlekhAya che, ene ja pradhAnatattva gaNI tenA AdhAre covIzIno prakAra nakkI karI zakAya che. TUMkamAM kahI zakAya ke, tenAM eka-be stavano parathI nirNaya karavo yogya nathI. eka ja covIzImAM traNa prakAranAM stavano paNa prApta thAya che, mATe AmAM aticusta vargIkaraNa zakya nathI. covIzImAM covIsa tIrthaMkarone uddezIne covIza stavano racavAmAM AvyA hoya che, paraMtu bhaktipradhAna covIzImAM teonAM nAma ane keTalAMka stavanomAM varNavelI teonI jIvana-viSayaka vizeSa vigato bAda karatAM sarva stavanono mukhya viSaya ArAdhya tIrthakara devo guNadRSTie samAna hovAthI temAMnuM guNavarNana ke bhaktahRdayanA bhaktibhAvanuM Alekhana anya koI paNa tIrthakaro mATe eTaluM ja samAnabhAve lAgu pADI zakAya tevuM banI rahetuM hoya che. covIzI prakAramAM aneka kavioe gujarAtI bhASAmAM potAnA hRdayano bhaktibhAva abhivyakta karyo che. AvA bhaktipradhAna-covIzI sarjakoma thI saM. 1500thI 1750nA aDhIso varSanA kALakhaMDamAM thayelA cha kaviono vistRta abhyAsa A prakaraNamAM prastuta che. A cha kaviomAM sarva prathama pArzvacaMdrasUrinI covIzI samaya daSTie tema ja tenI alaMkArasamRddhine kAraNe noMdhapAtra bane che. tyAra bAda sattaramA zatakamAM thayelA samayasuMdarajInAM gIto hRdayanA ullAsathI sabhara abhivyaktine kAraNe dhyAna kheMce che. to AnaMdavardhanajI bhASAnA mAdhurya ane hRdayagata UrminI abhivyaktine lIdhe vilakSaNa che. prakAMDa vidvAna yazovijayajInI covIzIo bhaktibhAvanI UchaLatI choLa che. A covIzIno uttaravartI covIzIkAro para noMdhapAtra prabhAva paNa rahyo che. temanA samakAlIna mAnavijayajInI racanAmAM dhyAna jevA viSayanuM bhaktimArganA saMdarbhe thayeluM Alekhana apUrva che. zIghrakavi tarIke prasiddhi pAmelA ane vipula pramANamAM gujarAtI bhASAmAM sAhityasarjana karanArA jJAnavimalasUrinI covIzI aneka manohara alaMkAra racanAone kAraNe noMdhapAtra bane 66 - covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzvacaMdrasUri kRta stavanacovIzI pArjacaMdrasUri I.sa. 1481thI 1556 (vikrama saM. 1537thI 16 12)mAM thayela eka prabhAvaka sAdhupuruSa che. temano janma Abu najIka AvelA hamIrapura gAmamAM velagazAha ane vimalAdene tyAM thayo hato. saMsArI avasthAnuM nAma pAsacaMda hatuM. nAgorI tapAgacchanA paMnyAsa zrI sAdhuratna pAse nava varSanI vaye dIkSA grahaNa karI. aneka zAstronuM adhyayana karyuM, jenA pariNAme 17 varSanI vaye zrI somaratnasUrie upAdhyAya pada ApyuM. saM. 1564mAM tatkAlIna sAdhujIvanamAM vyApaka thayelA zithilAcAra dUra karavA kriyoddhAra karyo. temaNe sAdhujIvanane pavitra banAvavA para bhAra mUkyo. aneka Agamo para bAlAvabodho racyA. saM. 1612mAM 7pa varSanI vaye jodhapuramAM anazana karyuM, ane tyAM ja kALadharma thayo. temanA agnisaMskAra sthaLe sUpa banAvavAmAM Avyo hato, je Aje paNa vidyamAna che. temanI ziSya paraMparA Aje pArjacaMdragaccha'nA nAme oLakhAya che. AvA pratApI vidvAna AcArye paramAtmabhaktine abhivyakta karavA stavanacovIzInI racanA karI che. A stavanacovIzI eka prAcIna stavanacovIzI tarIke noMdhapAtra che. temAM saMskRta chaMdono kavie karelo - upayoga mahattvano che. sAmAnya rIte madhyakALanA kavioe mAtrA meLa chaMdono upayoga karela che, paraMtu A pUrva-madhyakALanI kRtimAM kavie akSarameLa saMskRta chaMdono prayoga karyo che. A stavanacovIzInI bIjI vizeSatA dIrgha stavanomAM che. keTalAMka stavano 15thI 19 kaDIo jeTalI laMbAI te uparAMta sAmAnya rIte covIza stavananA samUhane aMte mukAto kaLaza' A covIzImAM adha uparAMta stavanone aMte mukAyo che. kavi pote vidvAna che ane kavipratibhAthI paNa samRddha che tenI pratIti A stavanomAM anubhavAya che. kavie A covIzImAM vividha viSayone gUMthyA che. jaina darzana anusAra jIva sAdhanAmArge guNasthAnako para AgaLa vadhato vividha karmono kevI rIte kSaya kare che te prakriyA kavie vIsamA stavanamAM suMdara rIte varNavI che. 'siddhi saudhi caDhavAnI zreNi, jiNavA maMDI khipaka zreNi. karma prakRti ekasau aDatAla, satta sAmi sau paNayAla.24 | (20, 7) 27. 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. stavanakramAMka - 52, 10, 147, 194, 241, 288, 336, 383, 340, 477, pa23, pa69, 6 15, 662, 708, 757, 804, 851, 897, 943, 989, 1045, 1101, 1151. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 67 For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhimArge ArohaNa arthe jinezvaradeve kSapakazreNI mAMDI. kula karmaprakRtio 158 che. temAM sattAzIla 115 karmaprakRtiono ullekha karyo che. kavi kramaza mokSa sudhInA guNaThANAo ane te samaye tyAM upasthita karmaprakRtio jaNAve che. 24mA stavanamAM jinamUrtinI upakArakatA siddha karavA mATe vividha dalIlo karI che, temAM kavinI buddhipratibhAno unmeSa jovA maLe che. lipi baMbhI gaNadhara, namIjI, paMcama agiI eha. akSaranI e thApanAjI, jinapratimA guNageha." (24, 6) gaNadhara bhagavaMtoe pAMcamA aMga bhagavatI sUtramAM brAhmI lipine namaskAra karyo che. brAhmI lipi e akSaranI sthApanA - mUtadeha che. jevI rIte akSaranI sthApanA evI brAhmI lipi vaMdanIya che, e ja rIte jinapratimA paNa paramAtmarUpanI sthApanA che, mATe te vaMdanIya che. kavie je vividha jaina graMthono vizadatApUrNa abhyAsa karyo che teno paricaya 15mA stavanamAM prApta thAya che. kalpasUtramAM paramAtmAnI ucca AdhyAtmika sthitine varNavavA vaparAyelI vividha upamAono suMdara bhAvAnuvAda kare che. "vasudhA jima sarvasaha svAmi, TalaI durita jasu lIdhaI nAmi; sArada salila jisyau nirmalau, vihaMga jema kukhi saMbalau. * (15, 3) svAmI pRthvInI jema sarva duHkhone sahana karavAnuM zairya dharAve che, temanuM nAma letAM sarva aniSTa dUra thAya che. prabhu zaradaRtunA jaLa jevA nirmaLa che, ane pakSInI jema kukSisabala peTa bharavAthI vizeSa parigraha na rAkhanArA) che. Ama, A stavanamAM kavie suMdara, saraLa ane lokabhogya upamAo dvArA paramAtmAnI stuti karI che. paraMtu kavipratibhAno viziSTa unmeSa to rUpaka alaMkAra AlekhavAmAM rahyo che. kavi dvArA sarjAyelA moTA bhAganAM rUpako sAMgarUpako (aMga-upAMgayukta rUpako) che. paramAtmAnI vANIne amRta sAthe sarakhAvatAM kahe che; svAmI! tumhArI vANI, kahiyaI abhiya samANI; bhaviI jiNI jaI pIdhI, acala akhaya gati lIdhI. tiNi amIya bharyauM kuMDa, mUkyau mahiya akhaMDa, tasu pAkhAli rakhavAlA, rAkhyA zrI gaNadhArA." (5, 2-3) svAmI! tamArI vANIne amRta samAna kahI che. je jIve A vANIne bhAvapUrvaka pIdhI che, teNe akSaya68 covIzIH svarUpa ane sAhitya rAjA For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ acala gati prApta karI che, eTale ke amaratva prApta karyuM che. A amRtanA kuMDarUpa zAstro pRthvIlokamAM akhaMDapaNe rAkhyAM che, ane A kuMDanA rakSakorUpe zrI gaNadharone rAkhyA che. kavi A anusaMdhAnamAM ja manohara virodhAbhAsa alaMkAranI racanA karatA kahe che, A vANIrUpI amRta caMdra ane caMdanathI zItaLa che, paraMtu tapa (tA5) sivAya tene pAmI zakAtuM nathI. mujha mani acarija bhAvaI, tapa virNa mukhihiMna pAvaI; zravaNa puTiS jima pIjI, tima bhavatRSNAI jiI. (5 6). A manohara vANI jema jema kAna dvArA pivAya che, tema tema bhava-tRSNAno nAza pAme che. vANI amRtasamI, caMdanathI zItaLa, paraMtu pAmavA tapa karavuM paDe ema kahevAmAM kavinI aMlakAranirmANa zaktino paricaya thAya che. kavi paramAtmAnI vANIne abhinava-varSanA rUpakathI oLakhAvatAM kahe che, desaNa vANI sAra, abhinava jala dhAra varasatI valI valIe, kalimala gyA galIe.' (7, 2). paramAtmAnI dezanA prathama varSanI jaladhArA jevI che, je punaH punaH varasI kaliyuganI azuddhine dUra kare che. A vANIrUpa varSAnI vizeSatA vistArathI varNavatAM kahe che; AzA karaI na zAmala, nirmala dipaI sUra, vRddhi pravAha na pAvaI, AvaI balanaI puri; samakita tattva parohita, rohita acala anaMta, bhedya mora na nAcaI, sAcaI raMgi ramati' 3 nahIM sIta rIta grIsama vIja gAja viSaya jehanau jANiyaI cauda rAja. milyau paMki na thAI e kaluSa prANI, navI teNi kAdabinI svAmI vANI. 4 (7, 3-4) A vANIrUpI megha dizAone kALI-aMdhArI karato nathI, A meghavarSA sUryano nirmaLa prakAza paNa samAMtare phelAve che. A vANIvarSAthI pUra AvatuM nathI, chatAM pUrA vega sAthe varase che. enAthI acaLa ane anaMta evuM samyakatva Uge che, A meghathI bhIMjAyelo mora (AtmA) nAcato nathI, kAraNa ke te sAcA raMge raMgAyelo che. prabhunI vANI koI navA prakAranI vAdaLanI hAra (kArdabinI) che, kema ke, A vAdaLamAMthI thatI vRSTi pUrve garamI lAgatI nathI, vRSTi samaye ThaMDI lAgatI nathI, tema ja gAjavIja paNa thatI nathI. paraMtu Azcarya che ke, A varSanuM kSetra cauda rAjaloka che, chatAM tenI vRSTi vakhate kAdava-kIcaDa thato nathI, bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 69 For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tema koI prANI tenAthI kharaDAtuM nathI. Ama, kavie jinavANIne abhinava-varSAnuM rUpaka ApI, A rUpakanA vividha aMgono virodhAbhAsa alaMkAra dvArA viziSTatA darzAvI sAmAnya varSa karatA jinavANI kevI viziSTa che, teno suMdara paricaya karAvyo che. kavie moharAjA sAthe paramAtmAnuM yuddhavarNana paNa rUpakazailImAM suMdara rIte gUMcyuM che. 'tribhuvanapati bhUpAla, aMtara ari dali kopiyaue, khaMta kariya karavAla, prAkrama cApa Aropiyaue, pravacana subhara tuNIra, nayama bhaMga bArNiI bharyaue, dekhiya sAhasadhIra, moha mahAbhaDa tharaharyaue. (12, 12). tribhuvanapati paramAtmA AMtarika zatrunA daLa para krodhita thayA. parAkramarUpI dhanuSya ane nAgamabhaMgarUpI bANo dhAraNa karyA. tema ja hAthamAM khetarUpI kaTArathI sajja thaI potAnI pravacanavANI tribhuvanamAM phelAvIne mahAbaLavAna evA mohane paNa tharatharAvI dIdho. A ja stavanamAM paramAtmAnI kavaca-racanAne paNa kavie vividha rUpako dvArA varNavI che. paMcamahAvratarUpa Topa mastake zobhI rahyo che, kaMThamAM chaThThAparUpI paTa zobhI rahyo che. Ama, kavie vividha sAMgarUpako dvArA manahara-kAvyaracanA siddha karI che. kavinI alaMkAra racanAomAM aMtaryamakanA prayogo paNa AkarSaka che. paMcama sara jima koIla, koI lahaI nahu jANi tima jaga sAcau mAraga, tAraka jina guNakhANi. (7, 11). jema koyalano (koIla) svara jevo pAMcamo svara A duniyAmAM anya koI koI lahaI) pragaTa karI zakatA nathI, tema jagatamAM sAco mArga tAraka jinezvaradeva sivAya koI batAvI zakatA nathI. paramAtmAnI mUrtinAM darzananA AnaMdane varNavatAM kavi kahe che; dIThI mUrati meM rati hoI, prabhunI tasu jAmali na koI roga zoga duha kayavara haraI, janamana vAMchita saravara bharaI.' (11, 3) dIThI mUrati eTale ke prabhupratimAne nIrakhatAM bU rati hoI mane rati yAne prema UbharAya che evI aMtaryamaka racanA ahIM karI che. kavie 18mA aranAtha svAmInA prAraMbhe saMskRta zloka gUMcyo che. A zlokamAM paNa kavie ara' zabdano zleSa karIne caturAI darzAvI che. kavi kahe che ke, jagatanA sau cakro ghaNA "ara eTale ke ArAvALAM che, paraMtu dharmacakra 'aranAtharUpe eka ja ArAnuM hovA chatAM saMsArasamudrane pAra karavA samartha che. kavinI vidagdhatA ane zabdo paranA prabhutvano A suMdara namUno che. daSTAMta alaMkAra paNa kavipratibhAno eka ramya unmeSa che. kavi paramAtmAnI vANIne varSo sAthe 70 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarakhAvatAM kahe che; viSama grISamakAla davAnaliIM, vipula komala taruvara parajalaI, sajala vArida vRSTi tihAM karaI, dava samaI dhara zItala paNa TharaI. 4 tima kaSAya susaMyamavana dahaI, zruta susItala vANI nadI vahaI, prabhu taNA mukhakaMdara nIkalI, lahiya nivRti pU mana ralI.'5 (21, 4-5) bhayAnaka grISmaRturUpa dAvAnaLa vipula-komaLa vRkSone bALe che, tyAre varSAnI vRSTi ThaMDaka phelAve che, tema saMyamarUpI vanane kaSAyarUpI dAvAnaLa bALe che, tyAre paramAtmAnA mukharUpI kaMdarAmAMthI nIkaLelI zrutarUpI nadI sau kaSAyonA tApane zamAve che, ane nivRttipurI-mokSa tarapha laI jAya che. AvuM ja eka bIjuM ramya dRSTAMta alaMkAranuM udAharaNa potAnI apUrNa kavitvazakti ane bhaktibhAve chalakatA hRdayane varNavatAM Ape che. bharahabhAva suchaMda prakAzatI, taruNa nATaka raMga ulhAsatI, ramaI tAli saoI AhiraDI, kAMI na nAcaI manarisa bApaDI ? 7 sarasa dUdha sutaMdulasyauM milI, kalakalaI jima khIra rasAulI, saghaNa kukkasa mizrita rAbaDI, taDabaDaI na huM kAMI pacinaIM Di ?" 8 (13, 7-8) bharatanATyam jANanArI suMdara yuvatIo nRtyazAstra anusAra suMdara nRtya kare che, to sAmAnya Ahi2kanyA potAne AvaDe tevuM nRtya kema na kare ? tema ja sarasa tAMdulathI mizrita dUdhanI khIra pAkatAM kalakala avAja kare che, to photarAM vaDe mizrita rAbaDI paNa kema avAja na kare ? Ama, kavi ke anya sAmAnya jana paNa asamartha hovA chatAM bhaktibhAvathI prerAI stuti karavA tatpara thayA che. kavi A jagatanA sthULa padArtho sAthe paramAtmAnI mahAnatAnI sarakhAmaNI karatA thAkI jAya che, tyAre ananvaya alaMkArano sahAro laI 5ramAtmAnI mahAnatA varNave che, ghaNauM zItala sayala, jargi caMdra bolyau, valI bAvanau caMdana teSThi bolyau; giNavuM tehathI zItala prabhu tumhArI, sudhAvRSTi sama dRSTi zItala vicArI. (10, 2) A jagatamAM caMdra zItaLa gaNAya che, ane bAvanAcaMdana paNa caMdra samAna ja zItaLa gaNAya che. paraMtu he zItalanAtha prabhu ! tenAthI paNa tamArI dRSTi adhika zItala che, ke je amRtanI vRSTi samAna ja che. kavi prativastupamA alaMkArano Azraya laIne paramAtmAnA deha-varNananA ananvayano vistAra kare che; "surataru sarikhA kima lahauM, thalacAri kIra ? kima vidruma upama lahaI, prabhu tumhe zarIra " For Personal & Private Use Only (6, 15) bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) * 71
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema pRthvI para UgelAM vRkSone kalpavRkSa sAthe sarakhAvI zakAtAM nathI, tema tamArA dehanA lAlavarNane vikma-paravALAM sAthe sarakhAvI zakAto nathI, te to kAMI alaukika ja che. A ja lAla raMganI vAtane AgaLa vistAratAM kavi kahe che, vaIcagiIM rAtau raMga na rAta ugata ravi jima timira harau." (6, 16) paramAtmA vairAgyamAM rAtA che, paraMtu raMgarAgamAM rAtA nathI. (paprabhusvAmIno raMga rAto che, paraMtu ahIM kavi "raMga' zabdano zleSa karI raMgarAgamAM rAtA nathI' evo artha karI zleSa alaMkAra dvArA manahara camatkRti sAdhe che.) A rAtA raMgo UgatA sUryanI jema aMdhakArane dUra kare che. kavi aneka sthaLe lAMchananuM rahasya paNa uakSA alaMkAra dvArA pragaTa kare che. je puThi bhAmaMDala te dizaMda, sevaI misaI saMchaNanaI nisiMda; aho ! aho ! addabhuta e prabhAva, bevaI milyA cheDI vairabhAva.' (8, 4) he prabhu! ApanI pAchaLa je bhAmaMDaLa caLakI rahyuM che, te divasano rAjA sUrya che, ane sevA karavAnA uddezathI laMchanamAM rAtrino rAjA caMdra zobhI rahyo che. divasano rAjA sUrya ane rAtrino rAjA caMdra sAthe rahI zake nahi, paraMtu paramAtmA tamArA adbhuta prabhAvane lIdhe ja baMne vairabhAva choDI sAthe sevA karI rahyA che. aho ! aho ! tuha paya mahima, vAnara vArika capalima nirUpama ahanizi sevaka thira thayuM e. (4, 2) vAnara lAMchanane varNavatAM aho ! aho ! tamArA caraNano mahimA ! atizaya caMcala evo vAnara paNa sevaka thaI tamArA caraNamAM sthira thayo che. uttaravartI kALamAM thayelA zrI bhAvavijayajI, zrI nyAyasAgarajI Adi aneka kavioe lAMchananA rahasyane samajAvavAnI ukSAmaya rItinuM anusaraNa karyuM che. kavinA A alaMkAra racanAnA sauMdarya aMge zrI jayaMta koThArIe jaNAve che; pArjacaMdrasUri alaMkAroktinI je samRddhi dAkhave che te ApaNane abhibhUta karyA vinA rahetI nathI.' pArjacaMdra kavinuM kavitva apratima alaMkAra yojanA uparAMta bALakanI jema atyaMta sukomaLa bhAve paramAtmA samakSa potAnuM hRdaya kholavAmAM rahyuM che. jIvAtmA saMsAramAM viSaya sukhanA baMdhanamAM paDI kevo duHkhI thayo tenuM hRdayasparzI Alekhana temaNe karyuM che. viSayarasiI bahu bahu ramyau, rasa gaMdha sAsa, sabda rupae pADUA, kUDA manamRga pAsa. 25. saMzodhana ane parIkSaNa prakA. jayaMta koThArI, 1998 pR. 116. 72 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaIM jANyAM ruaDAM, parigraha AraMbha; kugati kAraNa nahu ulakhyA, thayau bodha durlabha' (6, 5, 6) viSayarasamAM ramatAM mArA manane - rasa, gaMdha, sparza, zabda, rUpa A pAMce mana-mRgane bAMdhanArA pAza samAna banyA, paraMtu parigraha ane viSaya AraMbhane meM uttama mAnyA ane kugatinA kAraNa hovA chatAM teonI upekSA na karI ane bodha durlabha thayo. Agamavacana uthApiyauM, niya niya gacchati thApiyauM ApiyauM kima lahauM desaNa tAharauMe ? hivae sahU AloIyaI, suprasanna nayaNa nihAliyaI, TAliyaI bhavaduSa baMdhana mAharauMe. (4, 10) Agama-vacanonuM pAlana na karI nija prabhutva mATe gaccha sthApanA karanAro huM pote tAruM darzana kema pAmuM ? have e sarva mATe mAphI mAguM chuM. have prasanna nayane mArI sAme jo, ane mArA bhavaduHkhane kApI de. Avo ja bhAva anyatra varNavatAM kavi kahe che; - pravAhiIM paDyau lobhanI li vAghauM, misiIM gaccha AcAra Agama virAhyauM, chataI zruti ghaNi navA navA jIta kUDA, karyAM te ya viparita kima thAya rUDA ?" (10, 7) dekhAdekhImAM DUbelA ane lobhamAM taNAtAM evA meM 'gacchAcAra'ne bahAne AgamanI upekSA karI, ghaNuM zrutajJAna vidyamAna hovA chatAM Agama anusAra AcArane badale navA-navA khoTA jIta (navI ruDhiparaMparAno vyavahAra) UbhA karyA, te Agama viparIta hovAthI sArA kema gaNAya ? madhyakALamAM virala ja kahI zakAya evI kavinI aMgata mathAmaNanI chAMTa A kavimAM anubhavAya che, te atyaMta noMdhapAtra che. kavie bAvIsamA neminAtha stavanamAM nema-rAjulanA pUrvanA nava-bhavonuM saraLa, prAsAdika zailIthI varNana karyuM che. sAmAnya rIte neminAtha stavanamAM thatAM rAjulanA vihavarNananI paraMparAnI dRSTie viziSTa che. te ja rIte pArzvanAtha stavanamAM cauda svapna ane paMcakalyANakanA ullekha dvArA stavanane kathAtmakatAno sparza Apyo che. e uparAMta mallinAtha stavanamAM cha mitronA pratibodhanI ghaTanA varNavI che, temAM paNa kathAtmakatA joI zakAya che. A kRti aMge zrI jayaMta koThArI jaNAve che te saMpUrNapaNe yathArtha jaNAya che; 26. saMzodhana ane parIkSaNa pR. 122, prakA. jayaMta koThArI, amadAvAda prathamAvRtti, 189. For Personal & Private Use Only bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 73
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'A covIzImAM sAMpradAyika mAhitI ane tattvavicArano saMbhAra sArA pramANamAM che, tema chatAM kRti sAMpradAyikatAnI sImA vaTIne sAhityikatAnA pradezamAM pahoMce che kema ke emAM madhyakAlIna kavi-kauzalono rasasauMdaryapUrvaka viniyoga thayelo che. kvacit kathArasano Azraya thayelo che, to varNanarasa ane alaMkArarasa to kAvyamAM chalakAya che." A kRti madhyakAlIna-bhASA saMdarbhe paNa atyaMta mahattvanI che. soLamA zatakanI gujarAtI bhASAnA eka uttama daSTAMtarUpe paNa A kRti ullekhanIya che. zrI jayaMta koThArI jevA madhyakALanA vidvAna abhyAsI to A kRtinuM vidyApIThanA abhyAsakramamAM sthAna hovuM joIe ema kahI, enuM bhASAsAhityanI daSTie mahattvanI kRti tarIke mUlya AMke che. TUMkamAM A stavanacovIzI kavinI kavipratibhA, vidvattA alaMkAravaibhava, chaMdavaizistra, bhASAvaibhava, madhyakAlIna bhASA ane hRdayanA prAyazcittabhAva AdinA Alekhanane kAraNe eka noMdhapAtra kRti banI rahe che. samaya dRSTie paNa A kRti agragAmI hovAthI covIzInA itihAsamAM eka staMbha tarIkenuM mahattvanuM sthAna che. ja H covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ samayasuMdarajI kRta stavanacovIzI samayasuMdarajI sattaramA zatakamAM (saM. 16 12 () thI I.sa. 16 46 saM. 1782)mAM thayelA eka vidvAna pratibhAzALI kavi hatA. temano janma rAjasthAnanA sAcoramAM thayo hato. poravALa vaNika pitA rUpasiMha ane mAtA lIlAdevInA putre bAlyavayamAM ja dIkSA dhAraNa karI. temanA guru kharataragacchanA jinacaMdrasUrinA ziSya sakalacaMdrajI hatA. vidyAbhyAsa bAda I.sa. 1593mAM vAcakapada ane I.sa. 16 15mAM upAdhyAya pada prApta thayuM. temaNe lAhoramAM potAnA dAdAguru jinacaMdrasUri sAthe bAdazAha akabarane maLavA gayA, tyAre tyAM "aSTalakSI' nAmanI eka padanA ATha lAkha artha dharAvatI kRti racI bAdazAha akabarane prasanna karyA. teo saMskRta, prAkRta, apabhraMzanA abhyAsI hatA, tema ja vihAra daramiyAna gujarAtI, mAravADI, hindI, - siMdhI ane paMjAbI bhASAo para paNa prabhutva meLavyuM hatuM. gujarAtI, prAkRta ane saMskRtamAM samayasuMdarajIe vipula sAhityasarjana karyuM che. temanI gujarAtI rAsakRtiomAM sAMba pradyumna copAI, pratyekabuddha copAI, mRgAvatI copAI, sItArAma copAI, valkalacIrIrAsa, thAvasyAsutarAsa, siMhalasuta priyamelakarAsa, vastupAla tejapAlarAsa Adi noMdhapAtra che. temanuM saMgIta paranuM apUrva prabhutva ane manohara gItaracanAne kAraNe rAjasthAnamAM kahevata che ke, "kuMbhArANArA bhIMtaDAM ane samayasuMdararA gItaDAM prastuta covIzI paNa TUMkA TUMkA covIza gItomAM ja racAyelI che, je rAjasthAnI bhASAnI chAMTane lIdhe tema ja rAgavaividhya ane layamAdhuryane lIdhe covIzInA itihAsamAM noMdhapAtra che. kavinA hRdayamAM paramAtmA prati apUrva AkarSaNa rahyuM che, kavi A AkarSaNanA mukhya kAraNa paramAtmAnA mukhanA sauMdaryane upamA alaMkArathI varNave che, pUrNacaMdra jiso mukha tero, detapaMkti macakuMda kalI ho.' . (2, 1) 27. 1151 stavanamaMjUSA saM. sArAbhAI navAba. stavanakramAMka - 52, 10, 147, 194, 241, 288, 336, 383, 340, 477, pa23, 569, 6 15, 6 6 2, 708, 757, 804, 851, 897, 943, 989, 1045, 1101, 1151. nA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 7pa For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhunuM mukha caMdra samAna che, ane dAMtanI paMkti dADamanA phUlanI kaLI jevI che. paraMparAgata upamAo dvArA mukha ane dAMtanuM varNana karyA pachI, kavi AMkho mATe nAvinyasabhara upamA prayoje che, suMdara nayana tArikA zobhita, bhAnu kamaladala madhya alI ho. (2, 2) suMdara nayanarUpI tArA zobhe che, jANe mukharUpI kamaLadaLa upara bhamarA na beThA hoya ! paramAtmAnuM rUpa addabhuta che, to emanI sAthe saMkaLAyelA aSTa-mahAprAtihAryonI zobhA alaukika che. A zobhA varNavatAM kahe che; 'tIna chatra sira upara sohe, Apa iMdra cAmara vajhIyerI kanaka siMhAsana svAmI besaNa, caityavRkSa zobhita kIjIyerI bhAmaMDala jhalake prabhu pUThe, pekhata mithyAma kIjiyerI divyanAda sura dudubhi vAje, puSpavRSTi sura viraciyarI.' (13, 1-2-3) : - to vaLI paramAtmAnA divyadhvani prAtihAryanI loko para thatI asara varNavatAM kahe che, mAlakausika rAga madhuradhvani, suranara ke manaraMjanA.' (18, 1) " to, paramAtmAnI AMtarika guNasamRddhi varNavatAM kahe che; alakha agocara tuM paramezvara, ajara amara tuM arihaMtajI akala acala akalaMka, atulabala kevalajJAna anaMtajI nirAkAra niraMjana nirUpama, jyotirUpa niravaMtajI tero svarUpa tuM hI prabhu jANe, ke yogIMda lahaMtajI tribhuvana svAmI aMtaryAmI, bhayabhaMjana bhagavaMtajI samayasuMdara kahe tere dharmajina, guNa mere hRdaya vasaMtajI.' (15, 1-2-3) alakSya, agocara, vRddhAvasthArahita, amara, pAra na pAmI zakAya evA, gheryaguNa vaDe meru samAna acala, kalaMkarahita, atula-baLavAna ane anaMta kevaLajJAnane dhAraNa karanArA, AkAra vinAnA, niraMjana, upamAo dvArA varNavI na zakAya evA, jyoti svarUpa evA he arihaMta paramAtmA ! tArA svarUpane to yathArthapaNe kevaLa tuM ja jANI zake che, athavA tArA jevA yogIndro ja tAruM svarUpa pAmI zake che. he paramAtmA ! tuM tribhuvanasvAmI, aMtaryAmI ane bhayane dUra karanAra bhagavaMta cho. samayasuMdarajI kahe che ke, tArA AvA apUrva guNo mArA hRdayamAM vasyA che. paramAtmA kevA bhayabhaMjana bhaya dUra karanArA ane zaraNAgatanuM rakSaNa karanArA che, tene mATe zAMtinAtha bhagavAnanA pUrvabhavano saMdarbha graMthi kavi potAnuM paNa rakSaNa karavAnI prArthanA kare che; 76 4 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrava bhava pArevo rAkhyo, tima mujha caraNe rAkho. dInadayAla kRpA karI svAmI, mujhane darasaNa dAkhojI. (16, 3) to anya kAvyamAM neminAtha paramAtmAnI karuNAthI mukti pAmelAM pakSIonA AzIrvacana AlekhatAM kavi manohara ullAsasabhara padAvalI prayoje che; yAdavarAya jIvo koDa varisa, gaganamaMDala pramudita uDita de paMkhI AzIza, hama uparI karuNA te kInI, jagajIvana jagadIza. (22, 1-2) paramAtmA kevA zaraNAgatavatsala, dayALu ane dAnezvarI che, te vAta kavi paramAtmA mahAvIranA jIvanasaMdarbhane kendramAM rAkhIne Alekhe che. A padamAM kavi padasvarUpanI nATyAtmaka zakyatAo tAge che. paramAtmA mahAvIra pAse dIkSA bAda yAcanA karavA AvelA brAhmaNanI vinaMtI rajU karatA kahe che; 'e mahAvIra kachu do mohe dAna, huM dvija mIna tuM dAtA pradhAna. buTi kanakakI dhAra aSTa koTi lakha kaDi mAna; e meM kachu meM na pAyo, prApati punyanidhAna." (24, 1-2) he mahAvIra ! mane kAMIka dAna do. huM brAhmaNa - dAna yAcavAno jAtisvabhAva dharAvanAra chuM, ane tuM dAnezvarIomAM pradhAna che. tame dIkSA pUrve ATha kroDa lAkha sonAmahoranuM dAna dIdhuM, paraMtu te samaye huM kAMI pAmI na zakyo. (A brAhmaNa dhanArjana mATe videza gayelo hovAthI kazuM pAmyo nahoto.) kharekhara, jenI pAse puNyanuM baLa hoya te ja mANasa dAna prApta karI zake che. brAhmaNanI yAcanA sAMbhaLI sarvavastuno tyAga karelA, kevaLa eka devadUSya (vastro dhAraNa karanArA prabhue ardhavastranuM dAna daI dIdhuM. Ama paramAtmAe apUrva dAnavIratA darzAvI. ethI ja samayasuMdarajI kahe che; guNa samayasuMdara gAyo, ko nahIM prabhu samAnI (24, 3) Ama, kavi paramAtmAnA bhayabhaMjana, jIvamAtra pratye karuNAsAgara evA guNane tema ja dAnavIratAnA guNane ullAsapUrvaka Alekhe che. prabhu AvA aneka guNonA bhaMDAra hovAthI hRdayamAM vasyA che. kavinI icchA paramAtmAnA sarva guNo gAvAnI che, paraMtu paramAtmaguNonI anaMtatA ane tene kAraNe potAnI guNa gAvAnI asamarthatA abhivyakta karatAM kahe che; prabhu tere guNa anaMta apAra; " sahasa rasanAdhara suravara, kahata na Ave pAra. 1 bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 77 For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavaNa aMbara giNe tArA, meru giriko bhAra; camara sAgara uhara mAlA, karata kauna vicAra. 2 bhakti guNa lavaleza bhAkhuM, suvidhi jina sukhakAra. (9, 1-2-3) he prabhu! tArA ghaNA guNo che, je kahetAM pAra na Ave. hajAra jIbhavALo iMdra paNa A guNa kahevA mAMDe to kahI zake nahi. koNa AkAzanA tArA gaNI zake ? koNa meruparvatanuM vajana karI zake? koNa svayaMbhUramaNa samudra (aMtima vizALa samudranA mojAM gaNI zake? Ama, tamArA guNono pAra pAmavo azakyavat che, chatAM bhaktivaza thaIne thoDAka guNo gAvAno prayatna karuM chuM. kavi AvA guNavaMta paramAtmAnAM pratyakSa darzana icche che, paraMtu tenA abhAve temanA sthApanA-nikSepa mUrti paNa paramAtmAnuM ja smaraNa karAvanArI hovAthI mUrtinA darzanathI paNa atizaya AnaMda anubhave che. kavi kahe che; mero mana mohyo jina mUratiyAM ati suMdara mukhakI chavi pekhata, vikasata hota merI chatiyAM. (, 1) A mUrtinA nimittathI ja aneka AtmAoe samyakatvanI prApti karI che. kavi e mATe jenazAstromAM prasiddha be mahApuruSonAM dRSTAMto ArdrakumAra ane svayaMbhavasvAmIno ullekha kare che. kavi samyaktvanI prApti mATe upAya samI mUrtinI bAhya ane atyaMtara baMne prakAre bhAvabhaktipUrvaka pUjA karavA icche che; kesaracaMdana mRgamadAjI, bhakti karuM bahu bhariyAM: (6, 2). eTaluM ja nahi kavi vividha prakAranAM puSpo, alaMkAra-AbhUSaNo Adi vividha sAmagrIo dvArA sattarabhedI pUjA karavAnuM paNa icche che. sakhI suMdara re pUjA sattara prakAra, munisuvratasvAmIno re, rUpa bazyo jagasAra." (20, 1) AvI vividha rIte pUjAo karyA pachInA manahararUpane varNavatAM kahe che; "mastaka mugaTa hIrA jaDyA re, bhAla tilaka udAra. bAMhe pahiyAM baherakhAM re, ura motIna ko hAra.' (20, 2) A sattara prakAranI pUjAmAM saMgIta ane nRtya paNa pUjAnA prakAro che. devo paNa paramAtmA AgaLa kevI rIte saMgIta ane nRtya karI paramAtmabhakti kare che. tenuM varNana karatAM kahe che, 8 a covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ "theI thaI tata thaI tata thaI padmAvatI, gIta gAna mukha vRMdA. zAstrasaMgIta bheda padmAvatI, nRtyati (nava) navaI chaMdA. (23, 2) Ama, vividha prakAre bhakti karato sAdhaka dravyapUjA pachI bhAvapUjAmAM paramAtmAnA guNonA anaMtavaibhavanuM darzana kare che. anaMta tere guNa anaMta teja pratApa anaMta darasaNa cAritra anaMta, anaMta kevalajJAnarI. 1 anaMta zakti ko nivAsa, anaMta bhakti ko vilAsa. anaMtavIrya, anaMta dhIraja, anaMta zukladhyAnarI. 2 (14, 1-2). he anaMtaguNavALA anaMtanAthajI, tArA guNa anaMta che. tArA teja ane pratApa anaMta che. darzana ane cAritraguNa anaMta che, tAruM kevaLajJAna anaMta che, eTaluM ja nahi, tuM anaMtazaktino nivAsa che ane bhaktanI anaMtabhakti tArA caraNakamaLamAM vikase che. he prabhu! tuM anaMta vIryavaMta ane anaMta gheryano bhaMDAra che ane anaMta zukladhyAnane dhAraNa karanAra che. Ama, bhAvapUjA nimitte paramAtmAnA anaMtaguNono mahimA karato bhakta paramAtmAnI zaraNAgati svIkAratAM kahe che; anaMta jIvako AdhAra, anaMta duHkhako chedanahAra. hamako svAmI pAra utAra, tuM kRpAnidhAna rI." (14, 3) A zaraNAgatimAM bhaktahRdayanuM Arjava paNa bhaLe che; svAmI tAra, caMdaprabha svAmI tArajI. svAmIe saMsAra asArajI, bahu duHkha anaMta apArajI. huM bhamyo anaMtI vArajI, mujha AvAgamana nivArajI. (8, 2) Ama, hRdayanAM bhakti, ullAsa ane zaraNAgatinI bhAvanAthI chalakatAM A stavano che. TUMkA-TUMkA moTe bhAge traNa kaDInAM A stavano bhAva ane rAgonuM apUrva mAdhurya dharAve che. kavinI rAjasthAnI - hindI bhASAnI chAMTa dharAvatI bhASA paNa A mAdhuryamAM abhivRddhi karanAra bane che. kavie mAru, goDI, kAphI, mAlavI goDI, kAnaDo, zrIrAga (be vAra), rAmagiri (be vAra), kalyANa, kedAro (be vAra) lalita, mAruNI (be vAra), sAraMga (be vAra), AsAvarI (be vAra), bhairava, naTTanArAyaNa, gujarI, devagaMdhAra, paraho ema kula covIza stavanamAM 18 rAgo prayojyA che. kavie eka stavanamAM A stavanano rAga sAraMga che, tevo karelo rAga nAmano ullekha noMdhapAtra che. Ama, A stavano kavinA uttama mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 79 For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgIta-prabhutvanI paNa pratIti karAve che. samayasuMdarajInA gIto vize zrI vasaMta davee kahyuM che; 'samayasuMdarajInI) gItaracanAomAM kavinI bhASAnI sAdI ane sacoTa abhivyakti sAdhatI tathA sahaja prAsathI maMDita hoI lokabhogya banavAnI temAM ghaNI kSamatA rahelI che. temAM pAMDityano bhAra nathI. madhura lalita padAvali tenI vizeSatA che. zabda ane bhAvanI phUlagUMthaNImAM madhyakAlIna jaina gItakAromAM samayasuMdara advitIya che.' A abhiprAya A gItamaya covIzIracanA saMdarbhe paNa saMpUrNapaNe yathArtha jaNAya che. 28. madhyakAlIna gujarAtI jainasAhitya saM. jayaMta koThArI pR. 172. 80 je covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMdavardhanajI kRta stavanacovIzI AnaMdavardhanajI kharataragacchamAM jinacaMdrasUrinI paraMparAmAM mahimAsAgarajInA ziSya ane prasiddha kavi che. temano samaya temanI kRtionA AdhAre vikramanA aDhAramA zatakano pUrvArdha (IsunI sattaramI sadInA madhyabhAga) gaNI zakAya. temanI A covIzI saM. 1712 (I.sa. 1656)mAM racAI che. nemirAjimatI bAramAsA, anakaRSi rAsa, aMtarikSapArzvanAtha jinachaMda, kalyANamaMdira stotra bAlAvabodha emanI racanAo che. kavinI sarva kRtio bhASAnuM mAdhurya, rasikadhuvAo ane geya DhALonA nirUpaNathI rasaprada banI che. kavinI A covIzIrarcanA mukhyatve traNa ke cAra kaDInAM stavano ke jene teo gIta tarIke oLakhAve che tenI banI che. temAM bhAvonI madhuratA, abhivyaktinI saraLatA ane kAvyatattvanI ramyatA noMdhapAtra che. . kavinA hRdayamAM paramAtmA pratye apAra prema hovA chatAM mananI caMcaLatA A premane daDhacitta banAvavAmAM vikharUpa thAya che. potAnA mananI A caMcaLatAne varNavatAM kavi kahe che; paramesara zuM prItaDI re, kima kIje kiratAra. prIta karatAM dohalI re, mana na rahe khiNa ekatAra re. manaDAnI vAta jojyo re, jujuI dhAto raMgabiraMgI re. manaDuM raMgabiraMgI re.... 1 khiNa ghoDe khiNa hAthIe re, e citta caMcala heta. cUpa vinA cAhe ghaNuM, mana khiNa catuM khiNa svatare. 2 (15, 1-2) kSaNamAM hAthI, kSaNamAM ghoDA, kSaNamAM rAtuM, kSaNamAM dhoLuM Ama mana paLe paLe badalAya che. paraMtu A citta jo daDha banIne paramAtmAnA caraNamAM lAge to sevakanAM sau kAryo siddha thAya. Teka dharIne jo kare lAgI rahI ekata prIti paTetara to lahe, bhAMje bhavanI bhAta re." (15, 3) AvuM vicitra mana paNa have paramAtmAnA guNonA AkarSaNathI vaza thayuM che ane paramAtmA pratye daDha ja bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 81 For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktibhAva dhAraNa karanAruM banyuM che. paramAtmA guNavAna ane gaMbhIra che, mATe ja bhakta paramAtmAno daDha saMga karI levA icche che. uDe aratha vicArIe, uDe zuM citta lAya. oche saMga na kIjIe, oche phira badalAya.' (5, 3) have, A paramAtmAno sAtha maLyo che, te koI hisAbe bhakta choDavA mAgato nathI, tenI vAta dacaMtA dvArA rajU karatAM kahe che, sAcA sAjana oLakhI, lAgyA te kima choDe re. motIDe pANI milyAM, kaho te kavaNa vichoDe re. (7, 3) AvI gADha prIti baMdhAI che, mATe ja bhakta paramAtmAne upAlaMbha paNa ApI zake che. guNa dekhADIne haLavyA, te kima keDo chAMDe re.. jihAM jaladhara tihAM bapIo, pIu-pIla karI mukha mAMDe re. 3 jo potAno lekhavo, to lekho na vicAro. so vAte eka vAtaDI, bhava bhava piDa nIvAro re. 4 (16, 3-). guNa dekhADIne potAnA tarapha amane AkarSyA pachI have tame amArAthI dUra kema karI sahI zakAya ? vAdaLa hoya tyAM ja bapaiyo hoya ne ? tame jene potAno lekho-gaNo to pachI tenI bAbatamAM lekhAM-gaNatarIno vicAra na karo ane mArI bhavapIDAne jaladIthI dUra karo. kavinI paramAtmA joDe evI AtmIyatA sadhAI che ke, paramAtmAne priyatamarUpe bhajatAM potAnA manane kavi yauvana vItI jAya te pUrve raMgarelI manAvI levA kahe che, mana mUrakha kyuM na patIje ? dina dina tana yauvana chIje ho. pala pala dila bhItara lIje, prabhu zuM raMgarelIyA kIje ho." (17, 2) premalakSaNAbhaktinI jhalaka dharAvatI kavinI A padAvalI noMdhapAtra che. A uparAMta kavinAM stavanomAM bALakabhAve ke sevakabhAve upAsanA karavAnI vAta paNa gUMthAI che. lAgata komala mIThaDo re lola, kAce vacana amola. mAta tAta mana ullase re lola, suni bAlaka ke bola." (18, 3) 82 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevakano premalakSaNAbhaktinI chAMTavALo dAsyabhAva AlekhatAM kavi kahe che, "mere jIyameM lAgI AsakI, huM to palaka na choDuM pAsa re. ryuM jAne huM rAkhIye, tere caranakA huM dAsa re. (23, 1) paramAtmAnA premamAM layalIna thayelA kavine have saMsAranI kAMI tamA rahI nathI. kayuM kaho koI loka divAno, mere dila eka tAra re. merI aMtaragati tuM hI jAnata, ora na jAnahAra re.' (23, 2) paramAtmA pratye hRdayanA bhaktibhAvane karatAM A stavanomAM dAsya, bAla, premalakSaNAbhakti Adi vividha chaTAo pragaTe che. A saMsAra kevo bihAmaNo che tenI vAta vana ane nagaranA rUpaka dvArA kavi Alekhe che. saMsArane vizALa nagara tarIke AlekhatuM gIta eka rUpakAtmaka kAvya tarIke noMdhapAtra che. zahera baDA saMsAra kA, daravAje jasu Ara raMgIle. caurAsI lakSa ghara vase, ati moTA vistAra raMgIle. ghara gharameM nATika bane, moha nacAvanahAra. veSa bane keI bhAMtake, dekhata dekhanahAra. caudarAja ke cauka meM, nATika vividha prakAra. bhamarI deI karata tata thaI phirI phirIe adhikAra.' (rU. 11) saMsAranI vividha kriyAone nATaka tarIke oLakhAvavuM ApaNane zeksapiyaranI yAda apAvI de che, to bhamarI daIne thatuM tatheI ApaNA gujarAtanA lokanATya bhavAI sAthe nATakane joDI de che. paramAtmAnI AMkhonuM yamaka alaMkAramaMDita varNana paNa suMdara ane ramya che. 'vimala kamaladala AMkhaDIjI, manohara rAtaDI reha. pUtalaDI madha rami tArikAjI, zAmalI hasita saneha. iMdra taNA mana raMjatIjI, lalaka letI sukumAla. athira caMcala che avaranIjI, morA prabhu taNI paramadayAla. vAMkaDI bhamuha aNiyAlaDIjI, pAtalaDI pAMpaNa paMta marakale amRta varasatIjI, sahita sohAmaNi saMta." (13, 1-2-3) aMtaryamaka ane rUpaka dvArA paramAtmAnI dayAmaya AMkho jANe pratyakSa thaI jAya che. kavie mallinAtha stavanamAM pUrvabhavanA cha mitronA pratibodhanA prasaMgane atyaMta TUMkANamAM chaTAmaya padAvalIo dvArA Alekhyo che. kavinuM zabdAlaMkAra ane saMgItamaya padAvalI paranuM prabhutva aneka sthaLe mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 2 83 For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jovA maLe che; navala veSa-navala yauvanapaNo re, navala navala racanAalapa bharama ke kAraNe, lekho kita laghunA.' (bhramathI jIva ghaNA tophAna kare che.) (22, 3) hAM re sakhI ! sAce meM sAhiba mile, sUMThe ko nAMhI koya re, sakhI ! cAma ke dAma calAIye, jo bhItarI sAcA hoya re. (12, 2) vrajabhASA paranuM kavinuM prabhutva paNa noMdhapAtra che, tuma zuM milana na deta hai, mere pUrava karama vilAsa ho. duniyA saba lAgatI phIkI, tAteM jIurA rahata udAsa ho.' A racanAmAM aneka premaviSayaka sUtrAtmaka udgAro prApta thAya che, sAco raMga na pAlaTe, sAhiba ke pyAre sAca ho.' (12, 3) jihAM jaladhara tihAM bapIo, piu piu karI mukha mAMDe re.' (16, 3) more manaDe he sakhI ! eka sneha ke rAtadivasa ramato rahuM.' (9, 3) ullasata aMgoeMga, prabhujI ko nAma liyerI.' (19, 5) AvA aneka bhAvapUrNa udgArone kAraNe zrI kumArapALa desAInuM vidhAna A covIzI mATe yogya ja che; (10, 2) covIzI jina gIta bhAsa bhaktinI ArdratA pragaTa karatAM tathA bhaktisneha-viSayaka sUtrAtmaka ugArone gUMthI letAM gItomAM racAyelI hovAthI judI tarI Ave che.' kavinI bhAvabhaktinI vividha ramya chaTAo, vrajabhASAnI lalita padAvalI ane manoha2 alaMkAra racanAne kAraNe A stavanacovIzInAM ghaNAM kAvyo mIrAMnAM bhAvasabhara padonI yAda apAve evAM manohara ane manabhara bane che. A ja kAraNosara A covIzI madhyakAlIna sAhityamAM paNa noMdhapAtra sthAna dharAve che. zrI kanubhAI jAnITMe A covIzI vize yathArthapaNe kahyuM che; bhaktiudreka sAco hovAnI pratIti AmAMnAM keTalAMya padomAM sAcA anuraNanathI thAya che. A pado kAvyaguNe suMdara kRtio rUpe dIpe che.' 29. juo 30. kare che 31. tophAna 32. ghaNuM. (bhramathI prerAyelo jIva ghaNuM tophAna kare che.) 33. gujarAtI sAhitya koza khaMDa-1 (madhyakALa) saM. jayaMta koThArI ane anya pR. 21. 34. madhyakAlIna gujarAtI jainasAhitya saM. jyaMta koThArI pR. 190, 84 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya yazovijayajI kRta stavanacovIzI guNa-anurAgamAMthI janmelI utkaTa prItinuM darzana jagajIvanathI jIvajIvananI yAtrA upAdhyAya zrI yazovijayajI navya nyAyanA mahAna vidvAna aneka graMthonA sarjaka ane pratibhAvaMta lekhaka tarIke prasiddha che. temaNe racelA nyAyaviSayaka tAttvika graMtho temanI vaNya viSayane UMDANapUrvaka AlekhavAnI apUrva kSamatAne kAraNe navo prakAza pAtharanAra banI rahe che. saMskRtamAM AvA apUrva-graMthasarjananI sAthe sAthe ja sAmAnya loko para upakAra karavAnI dRSTie aneka tAttvika graMthonuM gujarAtI bhASAmAM paNa temaNe sarjana karyuM che. temAMthI dravya-guNa-paryAya rAsa, savAso-doDhaso-sADA traNaso gAthAnAM stavano; pratikramaNa hetu garbhita sajhAya; samakti saDasaTha bolanI sakjhAya Adi kRtio noMdhapAtra che. dravya-guNa-paryAyarAsamAM AlekhAyelA tattvavicAranuM mahattva pArakhI gujarAtI kRti para saMskRtamAM TIkA racAI che. e eka noMdhapAtra ghiTanA che. prakhara vidvAna hovA chatAM temanA hRdayamAM paramAtmA pratye apUrva bhaktibhAva rahyo che ane A bhaktibhAvanI abhivyakti karavA saMskRta, prAkRta ane gujarAtI bhASAmAM temaNe aneka stavanaracanAo karI che. ApaNA sadbhAgye temanA samakAlIna zrI kAMtivijayajIe racelavsujasavelIbhAsa upalabdha che. jemAM temaNe yazovijayajInuM jIvana varNavyuM che, jenA pariNAme ApaNane temanA jIvananI vigato upalabdha thAya che. yazovijayajIno janma uttara gujarAtanA cANasmA pAse AvelA kanoDA gAmamAM thayo hato. temanA janma varSa mATe saM. 16 75nuM anumAna karavAmAM Ave che. pitA nArAyaNa vepArI hatA ane mAtA sobhAgade dharmaparAyaNa hatAM. temanuM saMsArI avasthAnuM nAma jazavaMta hatuM. teo nAnapaNamAM ja atyaMta buddhizALI ane tIvra smaraNazakti dharAvanArA hatA. temaNe nAnI uMmaramAM ja potAnA bhAI paddhasiMha sAthe dIkSA grahaNa karI. dIkSA bAda temanuM yazovijayajI' evuM nAma rakhAyuM. 35. sujasavelIbhAsa ane teonA jIvanacaritra mATe juo. u. yazovijayajInuM jIvanavRtta - saMzodhanAtmaka abhyAsa - jayaMta koThArI. upAdhyAya yazovijaya svAdhyAya graMtha. saM. pradyumnavijaya ane anya pR. 1thI 38. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 85 For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA guru tapAgacchanA navijayajI nAme vidvAna sAdhu hatA. temaNe nayavijayajI uparAMta gurunA gurubaMdhu jItavijayajI, paTTadhara vijaya siMhasUri ane anya sAdhuo pAse gahana abhyAsa karyo. temaNe jainazAstro uparAMta paDradarzana, vyAkaraNa, nyAya, kAvya Adi aneka viSayono abhyAsa karyo hato. temaNe avadhAnono paNa abhyAsa karyo hato. temaNe amadAvAdamAM karelA aSTAvadhAnanA prayogathI zA. dhanajI sUrA nAmanA zrAvaka prabhAvita thayA. te zrAvake gurune vinaMtI karI ke A tejasvI sAdhune kAzI abhyAsa mATe mokalo. jene lIdhe jainasaMghane khUba lAbha thaze. dhanajI sUrAe kAzInA abhyAsa mATe puSkaLa dravyasahAya karI. yazovijayajI potAnA guru sAthe kAzI rahyA ane tyAM aneka viSayono khAsa karIne navajAyano gahanatAthI abhyAsa karyo. yazovijayajIe A kAzI-vAsamAM gurue darzAvelA vAtsalyano aneka kRtiomAM ullekha karyo che. tyAM vAda-vivAda mATe AvelA aneka vAdIono parAbhava karyo, jene kAraNe tyAMnA brAhmaNa vidvAnoe nyAyavizArada, nyAyAcArya jevAM padothI temane sanmAnita karyA. teo abhyAsa pUrNa karI gujarAtamAM padhAryA. ahIM utkaTa bhaktibhAvapUrvaka vIsasthAnaka tapanI ArAdhanA karI. temane tatkAlIna AcArya vijayaprabhasUrinA hAthe upAdhyAya pada apAyuM. yazovijayajI Aje paNa jainasaMghamAM "upAdhyAyajI mahArAjanA lADalA nAme prasiddha che. temaNe vividha bhASAmAM aneka graMthonuM sarjana karyuM. temanI vidvattAthI prabhAvita thaI lokoe temane "kurcAlI zAradA (mUchavALI sarasvatI) "laghu haribhadra' evA vizeSaNothI navAjyA. temanI prasiddha adhyAtmayogI AnaMdaghanajI joDe mulAkAta thaI, te samaye AnaMdaghanajInI stutirUpe racelI 'AnaMdaghana aSTapadImAM AnaMghanajI pratyeno gADha AdarabhAva pragaTa thAya che. A saMparkanA pariNAme temaNe zAstrajJAnanI sAthe ja anubhavajJAnane vizeSa mahattva ApyuM. temano tattvavijayagaNi, hemavijayajI, lakSmIvijayagaNi Adi vizALa ziSya parivAra thayo. teo saM. 1743nA cAturmAsa bAda 68 varSanI vaye () DabhoImAM svargavAsa pAmyA. teonA agnisaMskAra sthaLa DabhoImAM ane pAlitANAmAM temanI caraNapAdukAnI pratiSThA thaI. upAdhyAya yazovijayanA graMtho atyaMta pramANabhUta ane jainadarzanane samajavA mATenI cAvI samAna gaNAya che. AvA mahAna vidvAna kavie traNa covIzI, eka vIzI ane aneka stavano-padonuM sarjana karyuM che. kavinI A racanAomAM prabaLa bhaktibhAvanuM Alekhana jovA maLe che. traNa covIzIne ahIM , 3, 4 saMjJAthI darzAvI stavanano kramAMka mUkI pachI kaDIno kramAMka darzAvela che. AmAM veda saMjJAthI darzAvela covIzI bhaktirasajharaNAM-1 saM. abhayasAgarajI pR. 36thI pa3 para mudrita thayelI che. tema ja covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. 22thI 36 ane gUrjara sAhitya saMgraha (prathama vibhAga) pR. 3thI 20 para paNa mudrita che. prakA. zA. bAvacaMda gopAlajI prathamavRtti. A covIzIno prAraMbha gajIvana jagavAlaho, marudevIno naMda lAla re. mukha dIThe sukha upaje, darisaNa atihi ANaMda lAla re. (0, 1, 1) 86 ne covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ e kaDIthI thAya che. bIjI covIzI ahIM 3 saMjJAthI darzAvI stavanano kramAMka mUkI pachI kaDIno kramAMka darzAvela che. AmAM 3 saMjJAthI darzAvela covIzI bhaktirasajharaNAM-1 saM. abhayasAgarajI pR. 61thI 77 para mudrita thayelI che. temaja covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. 37thI 46 ane gUrjara sAhitya saMgraha prathama vibhAga) pR. 21thI 33 para paNa mudrita che. A covIzIno prAraMbha RSabhaziMdA RSabhajigaMdA tuM sAhiba! huM chuM tuja baMdA. tuja25 prIti banI muja sAcI, muja mana tuja guNayuM rahyo mAcI.' (3, 1, 1) e kaDIthI thAya che. trIjI covIzI je "cauda bolayukta covIzI' tarIke prasiddha che, teno ahIM ja saMjJAthI nirdeza karyo che. AmAM ja saMjJAthI darzAvelI covIzI bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 83thI 107 para mudrita che. temaja covIzI vIzI saMgraha saM. premacaMda kevaLadAsa pR. 46thI 61 ane gUrjara sAhitya saMgraha (prathama vibhAga) pR. 35thI 33 para paNa mudrita che. A covIzIno prAraMbha RSabhadeva nita vadi, zivasukhano ghatA nAbhinRpati jehanA pitA, marudevI mAtA. (T, 1, 1) e kaDIthI thAya che. upAdhyAya yazovijayajInI covIzIomAM teonI Urmikavi-padakavi tarIkenI pratibhAno ApaNane suMdara paricaya thAya che. temanAM pratyeka stavano hRdayamAMthI thanaganATa sAthe vahI AvatI prabaLa UrminA uchALAno anubhava karAve che, potAnA hRdayanA bhAvone abhivyakta karavA upamA, rUpaka, dAMta Adi alaMkAronI sahAya le che, keTaleka sthaLe madhura upAlaMbho paNa Ape che. kyAMka zAstronI mArmika-rahasyamaya vAto gUMthe che paraMtu A sarvamAM vyApta rahe che kevaLa eka premI hRdayanI priyatama mATenI tIvra Arata. kavi paramAtmA sAthe thayelI gADha prItine upamAonI dIrghamALAo dvArA Alekhe che; ati jirNadayuM prItaDI, muja na game to bIjAno saMga ke; mAlatI phUle mohIyo, kima bese ho bAvaLatara bhaMga ke. (0, 2, 1) kokila kalakujita kare, pAmI maMjarI ho paMjarI sahakAra ke; ochA taruvara nahi game. girUAzuM ho hoye guNano pyAra ke. (, 2, 3) kamalinI dinakara kara grahe, valI kumudinI ho dhare caMdazuM prIta ke; garI girIza girIdhara vinA, navi cAhe ho kamaLA nija citta ke. (4, 2, 4) - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 87 For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie AlekhelI upamAvalI AkarSaka che. mAlatIphUlamAM mohita bhamaro bAvaLanA jhADa para na bese evI ja rIte prabhu! mane bIjAono saMga gamato nathI. je rIte koyalane AMbAnA mIThA maoNra khAdhA bAda bIjAM vRkSo gamatAM nathI, e ja rIte guNavAna evA tamArI joDe saMbaMdha baMdhAyA bAda anya koI kevI rIte game ? jema pArvatI ziva sivAya anya koIne cAhatAM nathI, jema lakSmI giridhara ( viSNa) vinA anya koIne cAhatAM nathI, jema kamaLa sUryanI prIti dhAraNa kare che, ane kumuda caMdranI prIti dhAraNa kare che. evI rIte he prabhu! mArA hRdayamAM tArA mATe ja prIti rahI che. premalakSaNAbhaktithI prayojAyelI A upamA-mALA prakRtigata padArtho - koyala-AMbo, bhamaromAlatIpuSpathI mAMDI ziva-pArvatI ane lakSmI viSNu jevA lokaprasiddha yugalone paNa sAMkaLI le che. AvI ja bIjI eka upanAmALA; 'vimalanAtha muja mana vase, jima sItA mana rAma lalanA. pika vache sahakArane, paMthI mana jima dhAma lalanA.' (, 13, 1) , * vimalanAtha prabhu mArA manamAM vasyA che, jema sItAne mana rAma, koyalane mana AMbo ane pravAsIne mana jema aMtima mukAma. potAnA gharanuM AkarSaNa hoya che, tema mArA manamAM AkarSaNa che. AmAM paNa kavi sItArAmanA lokaprasiddha premayugalanI sAthe pravAsI ane gharane joDI upamAo Alekhe che. paramAtmA joDe je apUrva prema thayo che tenA kAraNarUpe sarva prathama to paramAtmAnA bAhya alaukika sauMdaryanuM AkarSaNa che. mukha dIThe sukha upaje, darisaNa atithI ANaMda lAla re.. , 1, 1) A anupama sauMdaryane jotAM ja kavine bhavobhavanA saMtApa dUra thatA hoya tevo anubhava thAya che. vadana anopama nIrakhatAM, mArAM bhavabhavanAM dukha jAya re." | (vara, 20, 1) A mukhanA sauMdaryane rUpaka ane upamA alaMkAra dvArA AlekhatAM kahe che; AMkhaDI aMbuja pAMkhaDI, aSTamI zazI sama bhAla lAla re. vadana te zArada caMdalo, vANI atitI rasAla lAla re. (4, 1, 3) paramAtmAnuM mukha suMdara che, to deha paNa 108 zubha lakSaNothI suzobhita che, tene varNavatAM kahe che; lakSaNa aMge virAjatAM, aDadiya sahasa udAra lAla. rekhA kara caraNAdike, atyaMtara nahi pAra lAla. (, 1, 3) bAhya 1008 zubha lakSaNo ane suMdaratama rUpa e sAdhanAnI prAthamika bhUmikAe AkarSaka che, paraMtu kavine mATe vizeSa AkarSaka to tIrthaMkara paramAtmAe sAdhanAnA pariNAme pragaTa karelAM AMtarika guNalakSaNo che. 8 ne covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavinI paramAtmA sAthenI prIti daDha guNAnurAgamAMthI janmelI prIti che. A prIti saMsAranA saMbaMdhamAMthI janmelI prIti nathI. sneharAgajanya prIti nathI.) tema ja koI mata ke saMpradAyanI vaMzaparaMparAthI prApta athavA pote svIkArelA matanI aMdha bhAve upAsanAnI prIti nathI, daSTirAgajanya prIti nathI. paraMtu AtmAmAMthI pragaTelI, zuddha guNAnurAgathI poSAyelI nirmaLa prIti che. potAnI vAta kavi dagaMta alaMkAra dvArA spaSTa kare che; vyasana udaya jaladhi je aNuhare, zazIne teja saMbaMdha, aNasaMbaMdha kumuda aNuhare, zuddha svabhAva prabaMdha" (, 15, ) kavi purANakathA (Myth)no saMdarbha laI kahe che. sAgarano putra caMdra hovAthI caMdranI kaLAnI vadhaghaTa sAthe samudramAM paNa bharatI-oTa Ave che. pUnamanA divase caMdranI pUrNakaLA joIne bharatI Ave che. to amAse caMdranA udayane na jotAM oTa Ave che. paraMtu kumuda (caMdravikAsI kamaLa)nuM phUla AvA koI saMbaMdha vinA zuddha svabhAvathI prerAI caMdrane anusare che. e ja rIte kavinA hRdayamAM paramAtmAnA guNo vasyA hovAthI zuddha svabhAvanI prIti jAgI che. paramAtmAnuM apUrva guNamaya svarUpathI AkarSAIne ja kavi kahe che. paramAtmAnA guNavaibhavathI AkarSAIne ja kavi kahe che; jagajIvana jagavAlo, marudevIno naMda lAla re.' (4, 1, 1) paramAtmA jagatanA jIvana ane jagatanA sau jIvonA priya che. paramAtmA priyatama banyA che. A prIti aMge kavi kahe che; sumatinAtha guNazlemilIjI, vadha muja mana prIti.' (ba, 5, 1). A prIti guNamAMthI janmI che ane satata vRddhi pAme che. nArade paNa bhaktinuM varNana karatAM kahyuM che; pratikSavi vardhamAnam II (pavitasUtra, pR. 4') priyatama evA paramAtmAnuM milana hRdayane dhanyatAno anubhava karAve che, te varNavatAM kahe che; suguNa melAve jeha ucchAho re, maNunA janmano te ja lAho re. (3, 3, 2) kavi paLa-paLe A guNavaMta sAhebanA guNonuM smaraNa kare che; khiNa khiNa samaruM re guNa prabhujI taNA, e muja lAgI Teva.' (3, 5, 1) to kavine AvI je guNonI laganI lAgI che, to paramAtmAnA kayA guNo kavinA hRdayamAM vasyA che? paramAtmAnI kaI guNasamRddhie A bhaktakavine AkarSI paLe paLe yAda karavAnI Teva pADI dIdhI che? bhaktane mATe nizidina sUtAM jAgatAM haiyAthI zAne dUra thatA nathI ? kavi paramAtmAnI bAhya-atyaMtara guNasamRddhine vividha rIte varNave che; mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 89 For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukha maTake gamohio re lAla, rUparaMga ati caMga. locana ati aNiyAlaDAM re, vANI gaMgataraMga.' (, 15, 2) tIrthakaronuM rUpa AkarSaka hoya che. e ja rIte teonI bAhya zobhA azokavRkSa, siMhAsana, divyadhvani Adi prAtihAryonI zobhA paNa atyaMta mohaka hoya che, tene varNavatAM kahe che; divyadhvani surakUla, cAmara chatra amUla; A ja ho rAje rebhAmaMDala gAje duMdubhijI. (4, 7, 2). siMhAsana azoka, beThA mohe loka. (4, 7, 5) AvI alaukika zobhA dhAraNa karanArA prabhu tribhuvana ThAkura' traNabhuvananA svAmI tarIke anubhavAya che; zrI supArzva jinacaja, tuM tribhuvana ziratAja Aja ho chAjere, ThakurAI prabhu tuja pada taNIjI.' | (vara, 7, 1). jagata-nAyakanA apUrva vaibhava sAme kavi virodhAbhAsa alaMkAra prayojI tIrthaMkaranI AMtarika guNasamRddhi suMdara rIte pragaTAve che; zira chatra virAje re, deva dudubhi gAje re, ThakurAI Ima chAje, tohi akiMcano re.' (, 16, 1) mastaka para devadudubhi ane traNa alaukika chatro tribhuvana prabhutAnuM sUcana karanArA hovA chatAM prabhu akiMcana-tyAgI tarIke oLakhAya che. te uparAMta brahmacArI ziromaNi' tarIke oLakhAtA hovA chatAM vAstavamAM sthiratA, ghuti ane samatArUpI strIone paraNelA che. Ama, virodhAbhAsa alaMkAra dvArA paramAtmAnI guNasamRddhi para prakAza pAtharatA kavi kahe che; jagajanamana reje re, manametha baLa bhaMje re, navi caga, na dosa, tuM aMje cittaryuM re. (3, 16, 1) AvA guNanidhAna paramAtmAnI vANI paNa atizaya manohara che. kavi kahe che; mIThI ho prabhu mIThI tAharI vANI, lAge ho prabhu lAge jesI zelaDIjI' (4, 4, 1) A madhura vANI bhavarogamAM zItaLatA denArI hovAthI kavi tene mATe caMdananI upamA prayoje che; abhinaMdana caMdana zItala vacana vilAsa.' (aa, 4,1) (c) covIzI : svarUpa ane sAhitya. For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vacananI upakArakatAne lIdhe tene mATe utkaTa sneha jAgyo che. A utkaTa sneha sarva duHkhono aMta karanAra ane sukha denAra hovAthI kavi tene vAstavika arthamAM "sukhasAgara' tarIke oLakhAve che. tuja vacanarAga sukhasAgare jhIlato, polato mohamithyAtva velI. AvIo bhAvIo dharmapatha huM have.' | (T, 24, 3) A vANI saMsArasAgarathI tAranArI ane mokSamArga tarapha prayANa karAvanArI che. tIrthaMkara devoe jagatanA sahu jIvone zuddhadharmano mArga darzAvI mahAna upakAra karyo che, teo mATe jagataguru pada yathArtha che. "rgataguru jAgato sukhakaMdare, sukhakaMda amaMda ANaMda nizadina sUtAM jAgatAM, hiyaDAthI na rahe dUra re. jaba upakAra saMbhArIye, taba upaje ANaMdapUra re.' (vara, 20, 2) temaNe dezanAnI amRtadhArA dvArA upakAra ja karyo che, te to kharuM ja. paraMtu temanI upAsanA paNa uttama phaLane denArI che. e aMge keTalAka lokonA manamAM zaMkA hoya che ke, tIrthakaro vItarAga hovAthI temanI upAsanA-ArAdhanA kaI rIte phaLadAyI banI zake? tenA uttaramAM kavi kahe che; nirAgI seve kAMI hove, Ima manameM navi ANuM, phaLe acetana paNa jima suramaNi, hima tuma bhakti pramANe (4, 15, 2). nirjIva kahevAtA ciMtAmaNi ratnanI paNa yogya upAsanA karavAmAM Ave to phaLadAtA thAya che. ethI vItarAga evA he prabhu ! tamArI sevA karavAthI kazuM phaLa prApta thaze ke nahi e viSayanI zaMkA manamAM lAvato ja nathI. bhAvaciMtAmaNi prabhunI sevAthI avazya phaLa prApti thaze ja. kavi potAnI vAtanA samarthanamAM vadhu dAMto ApatAM kahe che; caMdana zItalatA upajAve, agni te zIta mITAve, sevakanA tima dukha gamAve, prabhuguNa premasvabhAve." (, 15, 3) paramAtmAnA AvA lokottara upakAraguNane lIdhe ja kavi anyatra paNa kahe che; "jima e vastu guNasvabhAvathI, tima tumathI mugati upAya ho, dAyaka nAyaka opamAM, bhagate Ima sAca kahevAya ho.' (viharamAnastavana-6) jema ciMtAmaNiratna, caMdana, agni Adi vastuo svabhAvathI ja upakAraka che. tevI rIte he paramAtmA ! tame svabhAvaguNathI ja muktinA upAya che. AthI ja bhaktisabhara haiye tamAre mATe sarvazreSTha dAnezvarI ane nAyakanI upamA ApavAmAM Ave che, te satya ja che. - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 91 For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhakti ja nahi, paraMtu tapa, japa, sAdhu-zrAvaka jIvananAM vrato tamArA guNadhyAnanA nimitta bananArA hovAthI ja phaLe che, ema kahI paramAtmAne ja mokSamArganA zreSTha upAya tarIke varNave che. tapa japa kiriyA phaLa dIye, te tuma guNadhyAna nimitta ho." viharamAnastavana-6). AvA aneka guNonA bhaMDAra guNanidhAna paramAtmA pratye kavine parama anurAga che. A anurAgathI tema ja prabhunI sarvazreSThatAnA jJAnane kAraNe kavi tIrthaMkara paramAtmAne sau munipatio (dharmopadezako)mAM sarvazreSTha gaNAve che. prabhunI sarvazreSThatA varNavavA kavi upamAonI eka bhavya mALA sarjI de che. vAmAnaMdana jinavara, munivaramAM vaDo re ke. muni jima suramAMhi sohe surapati para vaDo re ke. sura jima girimAMhe surAcala, mRgamAMhe kesarI re. mRga jima caMdana tarumAMhe, subhaTa mAMhi mura-ari re. subhara0 1 nadIyAMmAMhi jima gaMga, anaMga surUpamAM re, anaMga, phUlamAMhi araviMda, bharatapati bhUpamAM 2. bharata airAvaNa gajamAMhi garuDa khagamAM yathAre ke. garuDa tejavaMtamAMhI bhANa, vakhANamAM jinakathA ke. vakhANa0 2 maMtramAMhi navakAra, ratanamAMhI suramaNI re ke. ratana, sAgaramAMhi svayaMbhU-ramaNa ziromaNI re ke. ramaNa, zukladhyAna jinadhyAnamAM, atiniramaLapaNe re ke. ati zrI nayavijaya vibudha payasevaka Ima bhaNe re. sevaka. 3 (, 23) devomAM iMdra, parvatamAM meruparvata, vRkSomAM caMdananuM vRkSa, yoddhAomAM zrIkRSNa, nadImAM gaMgA, svarUpavAnamAM kAmadeva, phUlomAM kamaLa, hAthImAM airAvata, pakSIomAM garuDa, tejasvIomAM sUrya jevI loka-prasiddha paraMparAgata upamAonI sAthe ja kavi pravAhamAM vyAkhyAnamAM jinakathA, rAjAomAM bharata, maMtramAM navakAra, sAgaramAM svayaMbhUramaNa samudra ane dhyAnamAM zukladhyAna jevI jaina paraMparA saMbaMdhita upamAo gUMthI laI upamAono eka bhavya pravAha sarje che. A bhavya pravAha bhAvakane maMtramugdha banAve che ane kavihRdayamAM UchaLatA bhaktinA bhavya taraMgono khyAla ApI de che. A stavana aMge zrI kuMdakuMda vijayajIe paNa mUlyavAna vAta rajU karI che, "sAcI bhaktimAMthI janmelA zreSTha ugAronI ujvaLa hAramALA 23mA stavanamAM che. eka eka je upamA A stavanamAM che, tenA upara vadhu ne vadhu ciMtana-manana karavAthI zrI tribhuvanapati tIrthaMkara paramAtmAnA parama upakArI svarUpamAM apUrva laganI pedA thAya che.' paramAtmAnI zreSThatA joI kavihRdayamAM utkaTa guNAnurAga phuryo che. 36 zrI yazovijayajI ma. kRta stavanacovIzI pR. 17 prakA. bhakti prakAzana maMdira, amadAvAda, 2 - covIzI : svarUpa ane sAhitya : For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAharuM to mana dhUri thakIjI, haLauM tuja guNasaMga.' (, 2, 3) tujagyuM prIti banI muja sAcI, muja mana tuma guNazya rahyo mAcI. (3, 1,1) have mana rAta-divasa paLa-paLa prabhunA guNa gAvA icche che, tuma guNagaNa gaMgAjaLa, huM jhIlI niramaLa thAuM re, avara na dhaMdho AdaruM, nizadina torA guNa gAuM re.' (0, 24, 2) A guNAnurAgamAMthI - guNamAMthI janmelI prItine kAraNe bhaktane paLabhara paNa paramAtmAnuM vismaraNa thatuM nathI. sAsa pahilA sAMbhare re, mukha dIThe sukha hoya. visaryA navi visare re, teharyuM haTha kima hoya re ?" (3, 12, 2) manamAM prabhudarzananI je tIvra jhaMkhanA jAgI che tene varNavatAM kahe che; aNadIThe alajo ghaNo, dIThe te tRpati na hoI re. mane tohi sukha mAnI lIye, vAhalA taNuM mukha joI. (, 9, 2) joyA nathI tyAre virahanuM ghaNuM duHkha che ane jyAre milana thAya che tyAre amRta jharatA caMdra samA e mukhane satata joyA ja karavAnuM mana thAya che. tRpti thatI ja nathI. to ya mana chelle priyatamanuM mukha jovA to maLyuM ema mAnI saMtoSa mAnI le che. A hRdayagata snehanA raMgane kavi lokajIvananI ane zAstronI suMdara upamAo vaDe Alekhe che; sumatinAtha guNazuM milIjI, vAdhe muja mana prIti tela biMdu jema vistare, jaLamAMhI bhalI rIti. 1 sobhAgI jinazuM lAgo avihaDa raMga. sajjana zuM je prItaDIjI, chAnI te na rahAya. parimala kasturI taNojI, mahI mAMhe mahakAya. 2 aMgulIye navi meru DhaMkAye, chAbaDIye ravi teja. aMjalImAM jima gaMga na mAe, muja mana tima prabhu he ja. 3 huo chIpe nahI adhara arUNa jima, khAtA pAna suraMga pIvata bhara bhara prabhu guNa pyAlA, tima muja prema abhaMga. 4 DhAMkI Izu pAlaguMjI, na rahe lahI vistAra vAcaka jaza kahe prabhu taNojI, tima muja prema prakAra. 5 (, 5) AvA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 93 For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANImAM nAkheluM telabiMdu jema pasarI jAya - phelAI jAya evI ja rIte mArA manamAM paramAtmA pratyeno prema phelAI gayo che. kasturInI sugaMdha jema chAnI na rahetAM pRthvIlokamAM phelAI jAya che, jema meruparvatane ke sUryane AMgaLIthI ke chAbaDI vaDe DhAMkI zakAtA nathI, aMjalimAM gaMgA samAvI zakAtI nathI, e ja rIte mArA mananA snehane DhAMkI zakAto nathI ke hRdayamAM samAvI zakAto nathI. jema suraMga-kAthAvALuM pAna khAdhA bAda hoTha lAla thayA vinA rahetA nathI, ema mAruM mana akhaMDitapaNe tamArA guNonuM pAle pyAle pAna karI raMgarAtuM banI rahe che. kavi lokajIvananI upamA varNavatA kahe che, zeraDIne parALathI DhAMkI do toya teno vistAra thayA vinA raheto nathI. tevuM ja mArI prItanuM paNa che. Ama, kavi paramAtmA pratyenA utkaTa premane aneka upamAo dvArA oLakhAve che, je kavihRdayanI premanI pratIti to karAve ja che paNa sAthe sAthe kavinI alaMkAra-Ayojana zaktino paNa suMdara paricaya karAve che. paramAtmA joDe je utkaTa prIti thaI che, ene lIdhe mana haMmezAM prabhunA mukhanA darzana karavA icche che. paraMtu paramAtmA to mokSamAM jaI vasyA che, ane tethI ja potAnI virahI-avasthA varNavatAM kahe che; mana talase maLavA ghaNuMjI, tame to jaI rahyA dUra.' sobhAgI tumavuM muja mana neha tumathaeN muja mana nehalojI, jima bAIyAM meha (, 18, 2) saMsAranA anya snehasaMbaMdhomAM pratyakSa milana na thAya to patra dvArA paNa saMparka zakya bane che. paraMtu A saMbaMdhamAM to; pavaDbhajina kiMhA jaI vasyA, jihAMthI nAve lekhojI. kAgaLane masi siMhA navi saMpaje, na cAle vATa vizeSoche.' (0, 6,1). A mokSanagarathI patra AvatA nathI, kAgaLane zAhIno tyAM abhAva che ane mArgano paNa abhAva che. A duHkha atyaMta AkaruM che AthI ja A dukha punaH abhivyakti pAme che; AvAgamana pathika taNuMja, nahi zivanagara niveza. kAgaLa kuNa hAthe likhujI, koNa kahe saMdeza.' (, 18, 2). A snehasaMbaMdha baMdhAI to gayo, paraMtu A virahanA tIvra duHkhane kema sahevuM ? mIrAMnI "prIta na kariyo koInI yAda Ave e ja rIte A snehanA duHkhane varNavatAM kahe che; IhIMthI tihAM jaI koI Ave nahi jeha kahe saMdezojI. jehanuM maLavuM dohyaluM, tehagyuM neha ApakilezojI' | (vara, 6, 2) jyAM jaIne saMdezo kahI Ave evuM koI nathI. jenuM milana ati dohyaluM che teno sneha to potAnA mATe duHkha ApanAra ja bane che. 94 - covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmA mokSanagaramAM vasyA che. eTaluM ja nahi teo vItarAga che, mATe sneharahita hovAthI teo koI pratibhAva ApatA nathI. mATe ekapakSI prema niSphaLa to nahi jAya ne ? evI sahaja zaMkA bhaktahRdayamAM jAge che; vItarAga zuM rAga te eka pakho, kIje kavaNa prakArojI. ghoDo doDe re sAhiba vAjamAM, mana nANe asavArojI.' ghoDo tenA cAlakanA saMketa pramANe doDe, tenI sarva AjJAnuM pAlana kare, paraMtu jo cAlaka savAra tenuM yogya mUlya na AMke to nirarthaka ja banI rahe. eTale saheja vakrabhASA prayojatA kavi kahe che; mujane sumazya raMga re, tame to nirAgI huI rahyA e zyo ekaMgo Dhaga re." (3, 17, 1) bhaktanI bIjI zaMkA che ke, mAre mana paramAtmA eka ja AdhAra che, paraMtu paramAtmAnA to aneka sevako-upAsako che. eka to vItarAga ane pAchA aneka sevaka-upAsakothI pUjita, mArI para teonI kRpAdRSTi thaze kharI? tuma bahumitrI re sAhibA, mAre to mane eka tuma viNa bIjo re navi game, e muja moTI Teka (, 11, 1). kavine thAya che ke, vItarAga paramAtmA joDe snehasaMbaMdha bAMdhyo to kharo, paraMtu tene kevaLa ekapakSI prItithI nibhAvavo kaI rIte ? eTale ja mAdhuryapUrNa upAlaMbho ApatAM kahe che; thAzuM prema banyo che. rAja, niravahaththo to lekhe. meM cagI prabhu! theM cho nirAgI, aNajugate hoe hAMsI. ekapakho jenehaniravahavo, te mAMhI kIsI zAbAzI ? (4, 15, 1) kavi mukhathI to kaTAkSa kare che, paraMtu hRdayanA UMDANamAM paramAtmA pratye ati baLavAna zraddhA che ke, paramAtmAnI sevA phaLadAyI ja banaze. jo ciMtAmaNiratnanI sevA phaLadAyI banatI hoya to, A kalpavRkSa, kAmakuMbha, ane ciMtAmaNiratnathI paNa adhika evA devAdhideva paramAtmA che. eTale ja kavi temanI sevAupAsanA daDha hRdayathI karavA icche che. A bhAvaciMtAmaNi prabhunAM darzana karavA icche che. A pratyakSadarzananA apUrva avasara' samayanA manobhAvane kalpanA dvArA varNavatAM kahe che; dhana dina velA dhana ghaDI teha, aciA ro naMdana jina jadI bheTazuM. lahezuM re sukha dekhI mukhacaMda virahavyathAnA dukha meTazuMjI. (, 16, 1) - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 95 For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane bhaktane jyAre paramAtmAnA pratyakSa darzana thAya che, e prasaMgane varNavatAM kahe che; Aja saphaLa dina muja taNo, munisuvrata dIThA. bhAMgI te bhAvaThi bhavataNI, divasa duritanA nIThA. 1 AMgaNe kalpavelI phaLI, dhana amayanA vUThA Apa mAMgyA te pAsA DhaLyA, sura samakitI tUThA." 2. (3, 20, 1-2). paramAtmAnAM darzana thayAM eTale sau duHkhamaya divaso gayA, bhavanI tRSA TaLI, AMgaNe kalpavelI phaLI, amRtanA megha varasyA ane samyagudRSTi devo prasanna thayA A paraMparAgata varNana paNa kavihRdayanA prabaLa bhAvAvegane kAraNe AsvAdya banI rahe che. kavi potAne paramAtma darzana A viSama evA kaLikALamAM prApta thayuM hovAthI, anyonI dRSTie azubha evA kaLikALane paNa sukhadAyI gaNe che. malli jinezvara mujane tuhe milyA, jehamAMhi sukhakaMda. vAlvesara, te kaLiyuga acche girUo lekhavuM, navi bIjA yugavaMda. vAlvesara Aro sAro re muja pAMcamo, jihAM tuha darisaNa dITha. vAlvesara marUbhUmi paNa sthiti suratarU taNI, meru thakI huI ITha. vAlvesara (, 19, 1-2) priyatama-paramAtmAnAM darzana pachInI sthitine varNavatAM kahe che; raNapradezamAM kalpavRkSanI prApti thayA bAda mAnava mATe raNapradeza e to meruparvata ane naMdanavanathI paNa vizeSa sohAmaNo-managamato pradeza banI rahe che. kavie A paMktiomAM karelI rUpakayojanA kavihRdayanI dhanyatAnI kRtakRtyatAnI anubhUtine suMdara rIte abhivyakta kare che. AvA alaukika, apUrva darzananI prApti to thaI che, paraMtu pratyeka milananI pAchaLa viraha chupAyelo hoya che. bhaktanA hRdayane to paramAtmAnA mukhakamaLane animeSa nayane jovA chatAM tRpti thatI nathI. dITha te tRpti na hoI re (3, 9, 2) eTale ja kavi paramAtmA sAthe kadI viraha na thAya evuM zAzvata milana icche che. jinaviraha kadIyeM navi hRryuM, kIjiyeM tehavo saMca re; kara joDI vAcaka jaNa kahe bhAMjo te bheda prapaMca.' (, 9, 3) bhaktane paramAtmAnI virahanI anubhUti thAya che, kAraNa ke bhakta pote paramAtmAthI bhinna che evI bhedabuddhi dhAraNa kare che. A bhedabuddhi te ja vedAMtamAM varNavelI mAyA ane jenadarzanamAM varNavela ajJAna che. AnaMdaghanajInA padmaprabhasvAmI stavananI yAda AvI jAya e rIte kavi A bhedaprapaMca dUra karavA kahe che. zItalajina ! tuja muja vici AMtaruM, nicethI nahi koya. desaNa nANa caraNa guNa jIvane, sahune puraNa hoya. covIzIH svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtarayAmI ! re svAmI sAMbhaLo. paNi muja mAyA re bhedI bhoLave bAhya dekhADI re veSa; hiyaDe juThI re mukha ati mIThaDI, jehavI dhUrata veSa. (3, 10, 1-2) svAmI ane sevaka vacce vAstavika rIte koI aMtara nathI. paraMtu vacce che ajJAna-avidyArUpa mAyA. e mAyA dUra karavAnuM paramAtmAnI kRpA vinA bhakta mATe zakya banatuM nathI, tethI kavi paramAtmAne prArthanA ehane svAmI re mujathI vegaLI kIje dInadayALa; vAcaka jasa kahe jima tuhazya mIlI, lahiyeM sukha suvizALa. (3, 10, 3) Ama paramAtmA pAse bhakta zuddha svarUpanI mAgaNI kare che, jethI bhakta ane bhagavAna vacce kadI viraha thAya nahi, zAzvata milana ja rahe. kyAreka e mAMgaNI atyaMta mArdavapUrvaka thAya che; vAsupUjya jina ! vAlahAre, saMbhAro nija dAsa. sAhibazya haTha navi hoye re, paNa kIje aradAso re. catura vicArI re.' (3, 12, 1) kyAMka pote guNarahita hovA chatAM tAravAnI vinaMtI kare che; suguNa nirguNano aMtara, prabhu! navi citta dhare re lo. nirguNa paNa zaraNAgata, jANI hita kare re ke lo. | caMdra tyaje navi laMchana, mRga ati zAmaLo re ke, jaza kahe tima tumha jANI, muja aribaLa daLo re ke. (3, 15, 3) - A paMktiomAM caMdrano zaraNAgata haraNa atizyAma hovAthI kalaMka denAra hovA chatAM caMdra eno tyAga karato nathI, ema nirguNa evA sevaka mane paNa na choDo evI ArjavabharI prArthanA caMdra ane haraNanA dAMtane kAraNe kAvyAtmaka parimANa dhAraNa kare che. kavinI A saMsArasamudrathI tAravAnI prArthanA rUpaka alaMkArano Azraya laI upAlaMbhanuM rUpa dhAraNa kare che; jinazAsana pAMDite ThavI, muja ApyuM Apyo samakita thALa re. have bhANa khakhiDi kuNa khame? ziva modaka pIraso rasALa re." he prabhu! te mane - jinazAsanarUpI paMgatamAM besADIne samakti thALa paNa sAme dharyo. have mAtra mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) : 7 For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ thALIonA khakhaDATa sAMbhaLIne koNa rahe? jhaDapathI zivamodaka pIraso. kyAMka kavinA A upAlaMbhamAM paramAtmA pratyenA prema ane mAdhuryane kAraNe viziSTa parimANa prApta thAya che. AvA madhura upAlaMbho dIna kahyA viNa dAnathI re, dAtAnI vAdha mAma. jaLa dIrve cAtaka pIjhavI re megha huo tINe zyAma. pila piu karI tumane japuM huM cAtaka tame meha eka laheramAM dukha haro re, vAdha bimaNo neha' | (, 8, 3) kavie cAtaka mAMge tyAre jaLa na devAne lIdhe megha zayAma thayo che enI manohara kalpanA karI che, ane huM paNa tamAro piu, piu' evo jApa karanAra cAtaka chuM, mATe tamArI nirmaLa kIrti icchatA ho to mane dAna devAmAM DhIla karatA nahi evo snehasabhara Agraha karyo che. jene lIdhe upAlaMbha Azrita sakhyabhAva ane premalakSaNAbhaktinuM sumadhura mizraNa anubhavAya che. kavi vAMchA to nirvANanI kare che, paraMtu te mATe tenA sAdhanarUpa ratnatrayI-darzana-jJAna ane cAritra joIe. bhakta svAmI pAse mokSarUpI aMtima lakSya pAmavA mATe pUrvabhUmikA samA ratnatrayane pAmavA icche che, te mATe madhura upAlaMbha ApatA kahe che; akhaya khajAno tuja detAM khoDi lAge nahi re. kisI vimAsaNa gujha? macaka thAke UbhA rahI re. rayasa koDa te dIdha, UraNa vizva tadA kio re. vAcaka jaza suprasiddha, mAge tIna ratana dIo re. (, 5, 2-3) paramAtmAnA dIkSA pUrvenA vArSika dAnanA prasaMgane yAda karIne kavi kahe che ke, te koDo ratnonuM dAna daI pRthvIne devArahita karI, e vAta suprasiddha che. have tArI pAse akSaya khajAno che ane e khajAnAmAMthI detAM kazuM khUTe ema nathI. chatAM te svAmI ! kema vicAramAM paDyA cho? mane traNa ratna to Apo. sAdhaka A traNa ratnanA baLe saMsArasamudra pAra karI paramAtmA sAthe abheda karavA icche che. to kevo che A saMsArasamudra? tenuM varNana paNa kavi eka stavanamAM kare che; " cau kaSAya pAtAla kalaza hiAM, tisanA pavana pracaMDa, bahu vikalpa kallola caDhatuM he arati phena uddeDa. jarata udyAma kAma vaDavAnaLa parata zIlagiri zRMga; phirata vyasana bahu maghera timigila karata he nimaMgaumaMga. bhamariyAM ke bIce bhayaMkara ulaTI gulaTI vAca. karatA pramAda pizAcana sahita jihAM avirati vyaMtarI nAca. garajata arati phUrati rati bijurI hota bahuta tuphAna, lAgata cora kuguru malabArI, dharama jihAja nidAna. 8 H covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ jura pATiyeM jiuM ati jori, sahasa aDhAra zIlaMga. dharma jihAja tiu sajja karI calavo, jaza kahe zivapurIcaMga. bhavasAyara bhISaNa tAriI ho aho mere lalanA pAsajI. tribhuvananAtha! dilameM e vinatI dhArIe ho. (, 23) phAganI DhALamAM lakhAyeluM aMtaryamakathI sabhara A pada sAMbhaLatAM ja tenA varNAnuprAso, yamako Adine kAraNe eka bhayAnaka samudranuM citraNa ApaNI samakSa khaDuM thaI jAya che. kavie jaina khagoLamAM varNavelA cAra pAtALakaLazo rUpe saMsArasamudramAM cAra kaSAyone pAtALakaLaza tarIke varNavyA che. A bhavasamudramAM tRSNArUpI pavana, vikalparUpI mojAMo ane kAma rUpI vaDavAnalanI vacce paNa zIlagiri-saccAritra rUpI parvato manuSyanuM rakSaNa karanArA che. duHkharUpI nAnAM-moTAM mAchalAMo to bhame ja che ane pramAdarUpI pizAcinI avirati rUpI vyaMtarI sAthe nAcI rahI che. rati-aratirUpI vIjaLI camake che. ane bhayaMkara tophAna ghUghave che. AvA bhayAnaka samudramAM vaLI malabArI cAMciyA samA guruo che. AmAMthI bacavA mATe dharmajahAja sivAya koI upAya nathI. AthI ja kavi prabhune prArthanA kare che ke, tame aDhAra hajAra zIlAMga rUpI ati joradAra pATiyAvALuM dharmajahAja calAvo, ke je zivapura laI jAya. paramAtmArUpI mahAsArthavAha sAthe hoya to A bhISaNa samudra taravo sahelo thaI jAya. kavie varNAnuprAsa, yamaka ane ojasa guNa preratI padAvalI vaDe kareluM bhayAnaka saMsAra-samudranuM rUpakAtmaka varNana bhAvakacittane paLabhara cakita karI de che ane kavinuM arthAlaMkAranI sAthe ja zabdAlaMkAra prayojavAnuM sAmarthya ApaNane romAMcita karI de che. AvA bhayAnaka samudramAMthI tAravAnuM apUrva sAmarthya tIrthakaromAM ja rahyuM che. vizALa ane durgama lAgato saMsArasamudra paNa paramAtmAnI kRpAthI to gopada - khAbociyAM) jevo banI jAya che. morA svAmI ! jaza kahe gopaya tulya bhava jaLadhi karuNA dharIjI. | (g, 8, 3) paramAtmAmAM AvuM sAmarthya hovAthI kavihRdayamAM daDha zraddhA thaI gaI che ke, A saMsArasamudramAMthI tAranAra jo koI hoya to kevaLa tIrthaMkara paramAtmA ja che, mATe te have paramAtmAnI bhakti koI hisAbe choDavA mAgato nathI. tene daDha zraddhA che ke, A bhaktinA pratApe paramAtmA sAthe ekatvarUpa mukti to prApta thaze ja jema cuMbaka loDhAne kheMce che, ema bhakti muktine AkarSI leze. ethI ja kavi have mukti nahi paNa kevaLa unnata hRdayathI bhakti ja karavA icche che; muktithI adhika tuja bhakti muja mana vasI jehazuM sabaLa pratibaMdha lAgo, camaka pASANa jyama lohane khiMcazya, muktine sahaja tuja bhaktirAgo.' (RSabhadevastavana, 6) - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 99 For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhaktithI sarva sukho prApta thAya che. bhakti dvArA prApta thatA bhautika sukhonuM varNana karatAM kahe che; zrInamijinanI sevA karatAM, aliya vighana sati dUre nAsejI. aSTamahAsiddhi navanidhi lIlA, Ave bahu mahamUra pAsejI. mayamattA aMgaNa gaja gAje, rAje tejI tukhAra caMgAjI, beTA beTI baMdhava joDI, lahIyeM bahu adhikAra raMgAjI. caMdrakiraNa yaza ujvala ullase, sUrya tulya pratApa dIpejI. je prabhu bhagati kare nitavinayeM, te arIyA bahu tApa jIpejI. (, 21, 1-2-4) A sAMsArika sukhonuM varNAnuprAsa ane upamA alaMkA2 maMDita varNana AsvAdya che, paraMtu kharo bhakta to AvA sAMsArika phaLonA lobhamAM phasAI jAya evo nathI. te to A saMsArasamudrano pAra pAmI paramAtmA sAthe aikya sAdhavA icche che, eTale ja enA manane vizeSa rUpe sparyuM che 52matAraka svarUpa. arijana bhavajalano tAru, muja mana lAge vAru re. bAMhe grahIe bhavijana tAre. manamohana svAmI ANe zivapura Are re.' (, 18, 1) sAmAnya rIte tapa-japa Adi kriyAo saMsArasamudrathI pAra utAranArI gaNAya che, paraMtu paramAtmadhyAna vinAnI A kriyAo ahaM poSanArI banI jAya che. e sarva kriyAo tIrthaMkara paramAtmA pratyenA Adara bahumAna sAthe karavAmAM Ave, tyAre ja A kriyA sAcA arthamAM pAra utAranArI bane che. mATe ja kavi kahe che, tapa japa moha mahAtophAne, nAva na cAle mAne re. paNa nita bhaya muja hAthohAthe, tAre te che sAthe re.' (6, 18, 2) A saMyama, tapa, japa, dhyAna Adi kriyAo paNa jo 'huM karuM chuM' evA ahaMbhAvanI poSaka banI jAya to saMsArasamudrathI pAra utAranArI nAva yogya rIte cAlI zakatI nathI. kAraNa ke, e sarva sAdhanAo ja moharUpI tophAna sAthe bhaLI jaI mohane poSanArI banI jAya che. paraMtu sAcA bhakta evA mane Avo bhaya nathI, kAraNa ke mArA jahAja para atyaMta kuzaLa nAvika evA paramAtmA rahyA che, je nAvane tophAna chatAM yogya dizAmAM laI jAya che. ethI ja kavi kahe che, tapa, japa, dhyAna, saMyama Adi sarva kriyAo paramAtmAnA zuddha dravya-guNa-paryAyanA dhyAna prati preravAnA upAyarUpa ja che. sAdhanAnuM aMtima lakSya to zuddha evA AtmadravyanI prApti che ane te zuddhAtmAnA dhyAna vinA prApta thaI zakatuM nathI. A jagatamAM vItarAga-5ramAtmA sivAya anya koInuM zuddhAtmasvarUpa pragaTa thayuM nathI. mATe ja sAdhanAnI paramasiddhi mATe kavi eka ja upAya darzAve che. 100 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu pada vaLagyAM te tAjA, alaga aMga na sAjA re. vAcaka jasa kahe avara na dhyAuM re, e prabhunA guNa gAuM re." (, 18, 5) AthI ja kavi bhAvapUrNa hRdayathI prabhunI potAnA manamaMdiramAM pratiSThA karavA icche che. vItarAga evA paramAtmAne paNa sAdhaka bhaktinA baLathI AkarSI mana-maMdiramAM lAvavA icche che. vItarAga evA paramAtmA bhaktanA hRdayagRhamAM kevI rIte Ave? jyAre bhakta bhagavAnanA guNonuM dhyAna dharatAM dharatAM svayaM sva-AtmAmAM evA ja ujvaLa guNonI prApti kare che ane te pote ja paramAtmasvarUpa thaI jAya che. tyAre ene ja paramAtmAnuM hRdaya-maMdiramAM Agamana kahI zakAya. kavi paramAtmAne bhaktibaLe AkarSavAnI vAta karatAM kahe che; svAmI! tame kAMI kAmaNa kIdhuM, citaDuM amAruM corI lIdhuM. sAhibA ! vAsupUjya jirNadA, mohanA vAsupUjya jirNadA. ame paNa tumazuM kAmaNa karazuM, bhagate rahI managharamAM dharazuM. (, 12, 1) jo paramAtmA potAnA hRdayamaMdiramAM padhAre to bhakta kevo sAmarthyavaMta bane evuM citra AlekhatAM siMha nizi dIha jo hRdayagiri muja rameM tuM suguNa lIha avicala nirIho. to kumataraMga mAtaMganA yUthathI, muja nahIM koI lavaleza bIho.' (, 24, 6) he prabhu! jo tuM mArA hRdayamAM siMha samAna vasato hoya to anya kumatarUpI hAthIonA ToLAthI mane aMzamAtra bhaya nathI. ethI ja kavi paramAtmAne manamaMdiramAM padhAravAnI vinaMtI karatAM kahe che; have muja manamaMdiramAM prabhu, AvI vaso re na pAmuM pAmuM paramAnaMda re.' (3, 24, 1). pote paramAtmA samAna mahAna paroNAne mATe manamaMdirane kaI rIte suzobhita karyuM che tenuM varNana karatAM kahe che; - pIThabaMdha IhAM kIdho saMmati vajano re,. kADhyo kADhyo kacarone bhrAMti re. IhAM ati UMcA sohe cAritra caMdarUA re, rUDI rUDI saMvara - bhAti re. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) * 101 For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmavivara goSTi IhAM motI jhuMbaNAM re, jhUlaI jhUlaI dhI guNa ATha re. bAra bhAvanA pacAlI acaraya kare re, kori kori koraNI kADha re... | (3, 24, 2, 3) ahIM samyakatva - zuddha zraddhArUpI pIThikA banAvI che. manamAMnA sarva bhrAMti ane kaSAya Adi kacarAnI asvacchatA dUra karI che. cAritranA dedIpyamAna caMdaravA zobhI rahyA che. karmavivara rUpI gokhalAomAM buddhinA ATha guNo jhUlI rahyA che. tema ja bAra-bhAvanA rUpI paMcAlI (zobhAnI pUtaLIo) prabhu-Agamanane vadhAvavA Azcaryajanaka nRtya karI rahI che, manamaMdiramAM suMdara kotaraNI zobhI rahI che. AvI manamaMdiranI apUrva zobhA ane samRddhi joI prabhu paNa ahIM sthira thaI jaze evo kavino vizvAsa che. managharamAM dhariyA ghara zobhA, dekhata nitya rahezo thira zobhA. (, 12, 2) mana-maMdiramAM upara varNavelI zobhA to che ja, paraMtu vizeSamAM bhaktano AtmA prabhu joDe manohara saMbaMdha bAMdhe che; IhAM AvI samatA rANIzya prabhu ramo re, sArI sArI sthiratA seja re." (3, 24, jI paramAtmAnI bhaktinAM pariNAme AtmAmAM sarva jIvo pratye samabhAva jAgyo che. zatru ane mitra pratye samabhAva jAgyo che. te ja rIte sukha-duHkha pratye paNa samabhAva jAgyo che. Ane kavi rUpakAtmaka rIte samatArANI tarIke oLakhAve che. vaLI mana-vacana-kAyA e trividhayoganI sthiratArUpI seja para samatA rANI sAthe ramavAnuM tajI prabhu kaI rIte jaI zake? je sAdhaka mana-vacana-kAyA sthira karI ekAgrabhAvathI prabhunuM dhyAna kare che, tenA hRdayamAMthI paramAtmA jaI zakatA nathI. AthI ja kavi kahe che; kima jaI zakazyo, eka vAra jo Avazo re, raMjyA raMjyA hiyaDAnI heja re. (, 24, 4) bhaktinA AvA bhaktipUrNa nimaMtraNano svIkAra karI prabhu bhaktanA manamaMdiramAM padhAryA tyAre to - vayaNa araja suNI prabhu mana-maMdira AviyA re, Ape tUThA tuThA tribhuvanabhANa re. (3, 24, 5) paramAtmAnuM manamaMdiramAM AvavuM eTale traNa bhuvananA jhaLahaLatA sUryanuM gharaAMgaNe AvavuM, bhakta mATe e apUrva AnaMdano avasara che. enuM nAnakaDuM gokuLiyuM Aje tenI bhaktithI vaikuMTha banyuM che. kavi kahe che; mana vaikuMTha akuMThita bhagate, yogI bhAkhe anubhavayugate." (6, 12, 2). 102 - covIzI: svarUpa ane sAhitya ane For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ akuMThita bhakti eTale koI paNa prakAranI kuMThA vinAnI, tana-mana-dhanane ane mana-vacana-kAyAne temaja AtmAne niHzeSa bhAve prabhucaraNe samarpita karI detI bhakti. koI paNa prakAranA mAnasika kleza ane udvega rahita bhakti. A pUrNa samarpaNa hoya tyAM prabhunuM Agamana zakya banatAM mana vaikuMTha bane che, 5ramAtmAno sthAyI nivAsa thAya che, evuM yogIpuruSo anubhavane AdhAre kahe che. Ama, paramAtmAnA dhyAnamAM DUbela bhakta sAta rAjalokanI upara vaselA paramAtmAne potAnA manamaMdiramAM birAjamAna kare che, eTaluM ja nahi, guNadhyAnanA baLe ekatA sAdhavA icche che. dhyAtA' dhyAna karanAra bhakta, dhyeya 'paramAtmA' ane tenA dravya-guNa-paryAya 'dhyAna' A traNe dhyAtA dhyeya ane dhyAna bhaktinA prabhAve bhinna na rahetAM ekarUpa thaI jAya che. AvI ekatA sAdhavAnI bhaktahRdayanI prabaLa manISA darzAvatAM kahe che; dhyAtA dhyeya dhyAna guNa eke, bheda cheda karazuM have Teke khIra nIra pare tumazuM maLazuM, vAcaka jaza kahe heje haLaze.' (, 12, 5) A vAta biMdu ane sAgaranA dRSTAMtathI rajU karatAM kahe che; udakabiMdu sAyara bhaLyo sA jima hoya akhaya abhaMga gu vAcaka jasa kahe prabhu guNe sA tima muja premaprasaMga re gu' (, 14, 5) paramAtmA sAthenI A ekatvanI anubhUti dhyAnanA mAdhyame prApta thAya che te varNavatAM kahe che; tAharuM dhyAna te samakitarUpa, teha ja jJAna ne cAritra tehajI. tehathI re jAe saghaLAM pApa, dhyAtA re dhyeya svarUpa hoya pachejI,' (, 16, 4) paramAtmAnuM dhyAna samyagdarzanarUpa che, vaLI e dhyAna ja jJAna ane cAritrarUpa che. kA2Na ke 5ramAtmAnA guNonuM dhyAna dharatA bhakta nirmaLa zraddhA prApta kare, temaja 5ramAtmAnA guNonuM dhyAna ja paramAtmAnI tArakazakti Adi guNo ane upakArono yathArtha paricaya ApanAra bane te ja samyAna banI rahe. tema ja nirmohI-rAgadveSa jItanArA paramAtmAnuM dhyAna sAdhakane paNa nirmohI banAvanAra bane. Ama sAdhanAmArganA traNa mukhya sahAyaka - traNa ratno paramAtmadhyAnamAM ja samAveza pAmelA che. AvA dhyAnanA prabhAve sAdhaka sarva karmono kSaya karI dhyeya evA paramAtmAnuM svarUpa prApta kare che, paramAtmA jevI ja sarva karmathI rahitanirmaLa-tejomaya dazA prApta karanAra bane che. bhakta 52mAtmAno A camatkAra joI Azcaryacakita bane che. kAraNa ke 52mAtmadhyAnano prAraMbha paramAtmAnA alaukika rUpadarzanathI thAya che, paraMtu dhyAnane aMte dhyAna karanAra sarva karmothI rahita arUpa banI jAya che. je rUpI che tenuM dhyAna dhyAtAne arUpI kevI rIte banAvI zake ? paraMtu A adbhuta Azcarya ahIM pragaTa thayuM che. A AzcaryathI abhibhUta thayela sAdhaka paramAtmAnI rahasyamayatAno tAga pAmI zakato bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 103 For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI, paNa niHzeSabhAve samarpaNa karatAM kahe che; dekhI re abhuta tAharuM rUpa, acarija bhavika arUpa pada varejI. tAharI gata tuM jANe deva, samaraNa bhajana to vAcaka jaza kareche.' (, 16, 5) Ama, bhaktane bhagavAna banAvavAnuM apUrva sAmarthya dharAvanArA, aneka AMtarabAhya guNonA bhaMDAra evA paramAtmAnAM darzana sAthe prAraMbhAyelI A yAtrAnI zarUAtamAM paramAtmAnuM jagajIvana' evA rUpe darzana thayuM hatuM. have A yAtrA daramiyAna bhakta paramAtmAnA aneka guNone pArakhyA che. paramAtmAnuM apUrva dedIpyamAnarUpa, traNabhuvananA svAmI tarIkeno samavasaraNa ane aSTamahAprAtihAryano vaibhava, temanI vANInI anupama madhuratA, temanI upadeza dvArA bhavya jIvone tAravAnI apUrva zakti, rAga-dveSathI rahita nirmaLa vItarAgIpaNuM, ane A vItarAgatA hovA chatAM jIvamAtrane tAravAnuM-paropakAra guNanuM adbhuta sAmarthya AvA aneka guNonAM darzanathI prerAIne bhaktano paramAtmA sAthe daDha prIti bhaktino nAto baMdhAI gayo. bhaktane jema jema paramAtmaguNono anubhava thato gayo tema-tema prIti niraMtara vadhatI ja gaI. hRdayanI A prItine kAraNe paramAtmAe manamaMdiramAM padhAravAnI ane sthira rahevAnI vinaMtI svIkArI. aMte bhakta manamaMdiramAM padhArelA paramAtmA joDe dhyAna dvArA ekatva sAdhavA icche che. e mATe te pUrvabhUmikA rUpe potAnuM sarvasvaparamAtmacaraNomAM samarpita karI prabhune "jIvajIvana rUpe sthApe che. Ama, bhaktanI jagajIvana" jagatanA jIvana-sarva loko mATe Izvara (objective God)thI prAraMbhAyelI A yAtrA lakSyarUpe paramAtmA joDe abheda-ekatva sAdhavA icche che. A ekatvanA mahattvanA sopAnarUpe paramAtmAne 'jIvajIvana' tarIke sthApe che. (subjective God) potAnA prANezvara rUpe svIkAre che. jagatanA nAtha, jagatanA jIvana evA paramAtmAne svayaMnA jIvanA ja jIvana, prANezvara, prANanA paNa prANa banAvIne potAnI jAta joDe prabhunI ekarUpatA sAdhI A yAtrAnuM virATa sopAna siddha kare che. A yAtrA traNe covIzInA aneka stavanomAM ramya rIte pragaTe che, ane eka samartha vidvAnanA hRdayanI komaLatA, prabhudarzana mATenI utkaTatA ane paramAtmA sAthe ekarUpa thavAnI tatparatAnA pada-pade darzana karAve che. A zaraNAgati hRdayanI samarpita bhakti kavinI hRdayane raNajhaNAvatI, apratima bhaktino nAda jagAvatI sumadhura padAvalI rUpe pragaTI che, je ApaNane sahune tanmaya banAvI de che; tuM gati, tuM mati Asaro, tuM AlaMbana muja pyAro re. vAcaka jaNa kahe mAhare, tuM jIvajIvana AdhAro re. (0, 24, 5) Ama, A stavanomAM jagajIvanathI jIvajIvananI eka ramya yAtrA AlekhAI che. A yAtrA UrminI, bhAvanI, hRdayanI yAtrA che, mATe AmAM kadAca kramabaddha nidarzana na paNa maLe, paraMtu stavananA AMtarika bhAva 104 4 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatamAM pravezatAM A hRdayaMgama-lalita-ramya pravAsanI anubhUti thayA vinA rahetI nathI. A bottera stavanonA kamanIya kAvyakalApamAM bhAvaguNe jhaLahaLatAM ane kAvyasamRddhie tejasabhara aneka stavano upalabdha thAya che. kavinI virATa kathAkAvya racavAnI sarga pratibhAnuM darzana jema jaMbusvAmI rAsa jevI gujarAtI kRtimAM ane "ArSabhiyacaritam' jevI saMskRta caritra kRtimAM upalabdha thAya che. tema A stavanomAM UrmikavinI pratibhAno AviSkAra jovA maLe che. kavinAM sarva stavanomAM hRdayagata UrminI choLa UchaLe che. A bhAvAbhivyaktinuM baLa bhAvakane tanmaya banAve che. kavie potAnI anubhUtine dhAradAra rIte abhivyakta karavA sthaLe sthaLe alaMkArono Azraya lIdho che. temAM paramAtmA sAthenA sneha-saMbaMdhane varNavavA to ghaNI vAra aneka upamAo punarAvartita paNa karI che, paraMtu kavihRdayanI UrminuM baLa eTaluM prabaLa che ke, A punarAvartana kaThatuM nathI. kavie aneka upamAonI sAthe ja manohara rUpako paNa yojyAM che. emAM paramAtmAne mana-maMdiramAM ratnadIpaka tarIke padhAravAnuM AmaMtraNa ApatuM rUpaka kAvya noMdhapAtra che. sAhelAM he kuMthujinezvara! deva, ratnadIpaka ati dapato ho lAla. sAhelAM te muja mana maMdira mAMhe, Ave jo aridala jIpato ho lAla." (, 17, 1) AvA tejamA-paramAtmAne vadhAvavAno harSollAsa stavananI laya-gUMthaNImAM ja anubhavAya che. paramAtmAnA AgamanathI potAnI palaTAyelI AMtarika sthitine varNavatAM kahe che, sAhelA miTe to moha aMdhAra, anubhava teja jhaLahaLe ho lAla. sAhelA dhUma kaSAyanI rekha, caraNa citrAmaNa navi caLe ho lAla." (4, 17, 2). A divya dIpakano prakAzanA prabhAve moha aMdhAruM TaLe ane anubhavarUpI tejano prakAza phelAI jAya paraMtu manamAM zobhA detA cAritrarUpa citrazobhA para mohanI kALAza jAmatI nathI. AvA adbhuta dIpakanI vAta vizeSa vistArathI varNavatAM kahe che; sAhelAM pAtra karyo nahi heTha, sUraja teje navi chUpe ho lAla. sAhelAM sarva tejanuM teja, pahelAMthI vAdha pache ho lAla. sAhelAM jehana marutane gamya, caMcalatA je navi lahe ho lAla. sAhelAM jeha sadA che ramya, puSTa guNe navi kuza rahe ho lAla." (4, 17, 3-4) e ja rIte eka ja kaDImAM paramAtmA mATe sAgara ane sUryanuM rUpaka suMdara prAso vaDe gUMcyuM che; dAyaka nAme che ghaNA, paNa tuM sAyara te kUpa ho. te bahu khavA tagatage, tuM dinakara tejasvarUpa ho. (va, 10, 2) mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) * 105 For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ A uparAMta saMsArasAgaranuM noMdhapAtra rUpaka (vaDa, 23)no ullekha to agAu karyo ja che. kavie eka sthaLe manohara virodhAbhAsa alaMkAra gUMcyo che. A virodhAbhAsanI bALaka samI nirdoSa kutUhala ane Azcaryasabhara abhivyakti cittane AkarSe che. laghu paNa huM tuma mana navi mAvuM re, jagaguru ! tumane dilamAM lAvuM re. . huM nAno, paNa tamane manamaMdiramAM sthApI zakuM chuM, paraMtu tamArA manamAM huM AvI zakato nathI. AvA adbhuta Azcarya mATe zAbAzI kone ApavI? e aMge he suvidhinAtha jinezvara ! vicAra karo. A ukhANA samA Azcaryano ukela lAvatAM kahe che; athavA thiramAMhI athira nAve re, hoTo gaja darpaNamAM Ave re, jehane teje buddhi prakAzI re, tehane dIje e sAbAzI re. (4, 9, 3) he prabhu ! sthira vastumAM asthira vastuno samAveza pAme e sAcuM che. moTo hAthI darpaNamAM AvI zake te meM joyuM che. ema meM bhakti vaDe mArA manane sthira karI ekAgracitte tArA pratibiMbane dhAraNa karyuM che. tamArA jJAnarUpa teja vaDe mane A ekAgra thavAnI buddhi prApta thaI che, mATe A Azcarya mATe kharA dhanyavAdane pAtra Apa ja cho. kavie jema arthAlaMkAronI manorama gUMthaNI karI che, tema tema sthaLe varNAnuprAsa, yamaka jevA manohara zabdAlaMkAro vaDe kAvyanI zrAvya guNavattAmAM paNa umero karyo che. ravAnukArI zabdo ane "ja', 'Ta'nA punarAvartano vaDe eka ramatiyALa laya siddha karyo che. tuja muja rIjhanI rIjha aTapaTa eha kharIrI. ' laTapaTa nAve kAma, khaTapaTa bhAMja pIrI.' . (, 19, 1) A ja stavanamAM jyotiSa zAstrano ullekha prApta thAya che. "durAcadhya che loka, sahune sama na zazI rI. (, 19, 3) (loko durArAdhya che kAraNa ke saunA samAna caMdra (samAna rAzi-mana) hotA nathI.) kavie A ja stavanamAM jainadharmamAM prasiddha kathAnA saMdarbha gUMthI paramAtmAnoM sneha prApta karavA sAdhake kevI lokaiSaNAno tyAga karavo paDe che tenuM citra AlekhyuM che; lokalokottara vAta, rIjha che doya juIrI. tAta cakra dhura pUjya, ciMtA eha huIrI. (4, 19, 4) . bharata cakravartIne ekasAthe pitAnA kevaLajJAna ane cakravartInA cakraratnanI utpattinI vadhAmaNI maLI. A vadhAmaNIthI bharata rAjAne pahelAM cakraratnanI pUjA karavI ke pahelAM pitAnI dezanA sAMbhaLavA javuM e 106 covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATenI mUMjhavaNa thaI. saMsAramAM DUbelA laukika-mAnavo prathama cakrane vadhAvavAnuM ja kahe, paraMtu lokottara rIjha paramAtmAnA sneha)ne vAMchanArA loko judA ja hoya che. eTale sarva laukika-padArthonI dRSTinI upekSA karI paramAtmAnA snehane ja AgaLa dharyo. rIjhavavo eka sAMI, loka te vAta kare rI. (, 19, 5) Ama, ekAgracitta dhAranAra, sarva pralobhanothI mukta, lokonA bhayathI mukta evo sAdhaka ja paramAtmAne rIjhavI zake, paramAtmAnI kRpAdRSTi prApta karI zake. Ama, kavinA A stavano mukhyarUpe UrmikAvya hovA chatAM temanI vidvattA, bahuzrutatAnuM sahaja nidarzana thayA vinA rahetuM nathI. - kavie vimalanAtha stavanamAM varNavela paramAtmAnAM darzana bAda paramAtmAnI kRpAthI thato jIvAtmAno vikAsa e siddharSinI prasiddha upamitibhavaprapaMco kathAmAM AvatA kSullakanA uddhAranuM jANe manohara kAvyarUpa che. "tattvaprItikara pANI pAye, vimalA loke AjIjI. loyaNa guru paramAna daye, tava bhrama nAkhe savi bhAMjIjI: (0, 13, 4) paramAtmAe tattvaprItirUpa jaLa-pivaDAvyuM ane AMkhamAM samyagRSTirUpa vimala aMjana AMkyuM, temaja paramAnanuM bhojana ApyuM, tyAre jIvAtmAno sarvabhrama dUra thayo ane nirmaLa darzana thayuM, Ama kavie AmAM paramAtmadarzanathI thatA AtmavikAsane sUcavyo che. ( zrI suvidhinAtha stavana (prathama covIzI)mAM paNa chaMdapurANa-gItAmAM ullekhita A jagatarUpI UrdhvamULa azvatthanA varNanano saMdarbha kavinI aneka darzanonI pAragAmitA sUcave che. zrI pArzvanAtha stavana dvitIya covIzI)mAM karAyeluM bhISaNa samudravarNana eka bAju kavinuM jena-zAstra anusAranI lokavyavasthAnuM jJAna darzAve che, to sAthe sAthe tatkAlIna vahANavaTIonI samasyAno paricaya paNa darzAve che. (kuguru-malabArI) e ja rIte prathama covIzInA saMbhavanAtha stavanamAM kALalabdhi-bhAvalabdhi Adi pAribhASika zabdono prayoga A saraLa jaNAtAM bhaktibhAvabharyA stavanonA gahana tAtparyArtha paratve dizAnirdeza kare che. kavinI bhASA mukhyatve tatkAlIna uttara gujarAtanI gujarAtI bhASA che. uttara gujarAtanuM rAjasthAna sAthe sAmIpya hovAthI temAM aneka mAravADI zabdono upayoga svAbhAvika rIte ja Ave che, te uparAMta temAM kavinI vidvattAne kAraNe saMskRta zabdo ane dari (hoDI) , 9, 3) jevA baMgALI ane urdU-hiMdInI chAMTavALA prayogo paNa maLe che. kavinA prathama covIzInA zAMtinAtha stavanamAM mAravADI bhASAnA viniyogane kAraNe anerI mIThAza 38. kavine A prasiddha saMskRta rUpaka graMthImaya kathA pratye vizeSa AkarSaNa rahyuM che. kavie pote AnI be suMdara kRtio vairAgya kalpalatA' ane vairAgya rati racI che. saM. vairAgya kalpalatA (saM.) yazobhAratI jaina prakAzana samiti, muMbaI vairAgyarati (saM.) saMpA. ramaNIkavijaya gaNi. prakA. yazobhAratI jaina prakAzana samiti, muMbaI I.sa. 1969 prathama AvRtti). bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 107 For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane sukumAratA janmI che. dhana dina veLA ! dhana ghaDI teha ! aciAro naMdana jina jaldI bheTaguMjI.. lahezuM re sukha dekhI mukha caMda, virahavyathAnA du:kha meTazuMjI. (, 16, 1) e ja rIte bIjI covIzInA neminAtha stavanamAM urdU-hiMdInA raMgo virahavyathAne dhAradAra banAve che, te ja covIzInA pArzvanAtha stavanamAM vrajabhASAnI vilakSaNatAe samudranA tophAnane mUrtimaMta karyuM che. A covIzIonI (khAsa karIne prathama covIzI) bhAvonI gaMbhIratA ane ramyatA aMge adhyAtmayogI paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja eka patramAM kahe che; 'A covIzInAM stavano adbhuta che. prabhunI sAthe AtmAne ekameka banAvavA mATe e covIza stavano karatAM bIjI koI vadhAre sahelI cIja haju sudhI mArA anubhavamAM AvI nathI. e nAnakaDAM stavanonA eka eka akSare arthagAMbhIryathI bharelo che. zAstrono adhika bodha thayA pachI ja tenI arthagaMbhIratAno khyAla Ave che.... emAM je che te prAyaH gujarAtI bhASAmAM bIje maLavuM zakya nathI. enuM ekeka pada seMkaDo vAra bolazo topaNa navo navo bhAva jharyAM ja karaze. evuM prAyaH bIjI kRtiomAM ochuM ja bane che. mATe tene haiyAno (hAra) banAvazo.' to pannAlAla 2. zAha. paNa A kAvyonAM kAvyaguNa aMge kahe che; upAdhyAya yazovijyajInI eka viziSTatA che. stavananA prAraMbhamAM bhAvanI eka chaTA le. tyAra bAda ene anurUpa dRSTAMtasubhaga kalpanA teo doDAve. eka pachI eka kaDImAM pratItijanaka ane anubhUtijanya dRSTAMto ApI e bhAvane puSTa kare. emAM ATalAM badhAM stavanomAM kyAMya punarukti thatI jaNAtI nathI ethI emanAM kAvyomAM tAjagI ane nAvinya jaNAya che.' Ama, A traNa covIzIonA samagra avalokanathI ApaNane eka UMDI pratIti thAya che ke upAdhyAya yazovijayajIrUpa jJAnanA unnata zRMganA hRdayamAMthI A stavana-covIzIrUpa ujjvaLa nirjharI vahI che, jenA jaLabhaktinA divya teja vaDe adbhuta nirmaLatA dhAraNa karI rahyA che, to apUrva kAvyaguNanA mAdhurya vaDe kAvyarasikone potAnI samIpa AvavA AkarSI rahyA che. 'sujasavelIkAra'kAMtivijayajInA zabdomAM upAdhyAya yazovijayajInI racanAo mATenA bhAvapUrNa udgAro A covIzIo mATe paNa eTalA ja sAcA che; zItala paramAnaMdinI, zuci vimalasvarUpA sAcI che. jehanI racanAcaMdrikA, rasiyA jaNa seve cAcI re.' (sujasavelI, DhALa-4 gAthA-3) 39. zrI yazovijayajI ma. kRta covIzI - artha bhAvArthasahita vivaraNakAra. pU.paM.zrI kuMdakuMdavijyajI gaNivara. prakAzaka bhakti prakAzana maMdira, navaraMgapurA, amadAvAda, prathamAvRtti. 40. upA. yazovijyajI svAdhyAya graMtha pR. 309 stavanacovIzIo. 108 * covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavijyajI kRta stavanacovIzI dhyAnane kAvyaviSaya banAvatI racanA mAnavijyajIno samaya nizcitapaNe kahI zakAya ema nathI, paraMtu temano prasiddha dharmasaMgraha' graMtha saM. 1738mAM lakhAyelo che, mATe temano samaya 18mA zatakano pUrvArdha gaNI zakAya. teo tapAgacchanA vijyaAnaMdasUrinI paraMparAmAM zAMtivijyajInA ziSya hatA. temanI upalabdha kRtiomAM 'bhavabhAvanA-bAlAvabodha', 'sumati-kumatistavana', 'gurutattvaprakAzAsa', 'saptanayagarbhitarAsa', 'navatattvabAlAvabodha', 'siddhacakrastavana', 'zAMtinAthastavana', Adi noMdhapAtra che. temano saMskRta graMtha 'dharmasaMgraha' atyaMta prasiddha che. temaNe potAnA samakAlIna vidvAna yazovijyajI pratye gADha AdarabhAva hovAthI A graMthanuM parIkSaNa upAdhyAya yazovijyajI pAse karAvyuM hatuM. 4mAnavijyajInI covIzImAM mAdhuryasabhara bhakti chalake che e sAthe ja kavie keTalAMya stavanomAM dhyAnane kAvyaviSaya banAvyo che. sarva sAdhanAmArgomAM dhyAnano ochAvattA aMze svIkAra karAyo che. pataMjali prerita aSTAMgayoganA mArgamAM dhyAnanuM chaThThAaMga tarIke mahattvanuM sthAna che. jainadarzanamAM paNa karmakSayanA prabaLa sAdhanarUpa `agiyAramA atyaMta2 tapa rUpe dhyAnanuM mahattva svIkArAyuM che. mAnavijayajIe jainadhyAnanI bAra bhAvanA, cAra bhAvanA, dravya-guNa-paryAya Adi vividha rItomAMthI padastha-piMDastha-rUpastha-rUpAtIta e cAra prakAranA dhyAnane Alekhela che. A dhyAnanI rItono ullekha karatA sakalacaMdrajI mahArAja kahe che; piMDasthaM ca padasthaM ca rUpasthaM ca rUpavarjitam / ivyanyaccApi saddhyAnaM te dhyAyanti caturvidham // (dhyAnavIvijhA, 137) piMDastha, padastha, rUpastha, rUpAtIta ema bIjI rIte paNa sAdhako cAra prakAre dhyAna kare che, vicAre che. piMDastha dhyAna eTale dehamAM rahela pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza Adi pAMca mahAbhUto ane 41. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 193thI 218 I.sa. 1976. 42. dhyAnadIpikA-viva2NakAra kezarasUri pra. vijayacaMdrasUri jaina jJAnamaMdira TrasTa, amadAvAda, trIjI AvRtti. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) * 109 For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM dhyAna dharavuM te. padastha dhyAna eTale koI AgamanAM padonuM, maMtrapadonuM ke pachI paramAtmAnA nAmamaMtranuM dhyAna dharavuM te. rUpastha dhyAna eTale tIrthaMkaronuM samavasaraNamAM birAjamAna ATha-mahAprAtihAryo Adi zobhAthI yukta dhyAna dharavuM te. rUpAtIta dhyAna eTale sarva karmothI rahita, vizuddha, siddha, buddha evA paramAtmAnuM dhyAna dharavuM te. Ama, A dhyAnanA cAra prakAro potAnA dehanA AlaMbanathI dhIme dhIme nirAlaMbana dazA prati prayANa karAvanArA che. A cAre dhyAna tema ja 5ramAtmA Adi uttama sAmagrI anaMtIvAra prApta thaI che. paraMtu te samaye samyaktva pAmyA pUrvenI bAlyAvasthAmAM hovAthI paramAtmadhyAnamAM mana lAgyuM nahotuM. have samyaktvanI prApti (zuddha samajaNa)ne kAraNe pUrvenI bAlyAvasthA-mUDhAvasthA dUra thaI che ane have bhaktimAM apUrva rasa jAgyo che. bALakALamAM vAra anaMtI, sAmagrIe huM navi jAgyo, yauvanakALe te rasa cAkhyo, tuM samaratha prabhu mAgyo.' (2, 5) zAstromAM varNavelI dharmarUpa yauvanakALanI vAta kavie suMdara rIte gUMthI che. A yuvAvasthAmAM paramAtmAnA dhyAnano raMga lAgyo che. A dhyAnanA raMgane varNavatAM kahe che; piMDa-padastha-rUpasthe lIno, caraNakamaLa tuja grahIyAM.' kavie A cAre dhyAnane paramAtmadhyAna sAthe joDyA che, te joIe. kavi kahe che ke, bhakti vinA navi mukti, huyeM koI bhagatane ho lAla..' paraMtu A bhakti mATe paNa paramAtmAno paricaya to hovo ja joIe. prIchyA viSNu kima dhyAnadazAmAMhi lyAvatA ho lAla.' (5, 2) 52mAtmAne prIchavA, oLakhavA mATe rUpa to joIe. mATe ja kavi kahe che, ama sat puNyaneM yoge, tume rUpI thayA ho lAla.' (5, 4) amArA prabaLa puNyanA udaye ja tame dehane dhAraNa karI rUpI thayA. eTaluM ja nahi, jIvAtmA 52 upakAra karavA (5, 2) amRta samANI vANI, dharamanI kahI gayA ho lAla. teha AlaMbIne jIva, ghaNAe buyiAre lAla.' (5, 4) Ama, saMsAra para upakAra karanAra paramAtmAno deha paNa parama upakAranuM kAraNa che. AthI ja kavi kahe che;. 110 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mATe tuja piMDa guNakAraNo ho lAla. sevyo dhyAyo haryuM. mahAbhayavAraNo ho lAla. paramAtmAno deha paNa guNanuM kAraNarUpa hoI te mahAbhayanAzaka che. kavi ethI ja paramAtmadahanI sevA karavAnuM kahe che. "havaNa vilepana mALa, pradIpane dhUpaNA ho lAla. nava nava bhUSaNa bhALa, tilaka zira khUpaNA ho lAla." (5, 3) tema ja paramAtmAnA dehanA ekAgracitte karela dhyAnane ja piMDaWdhyAnatarIke oLakhAve che. Ama, kavi dhyAnazAstromAM prasiddha paMcamahAbhUtonA dhyAnarUpa piMDastha dhyAnane kAvyAtmaka rIte paramAtma-dehanA dhyAna sAthe joDe che ane kahe che; prabhunuM piMDastha bAna, karo thaI IkamanA ho lAla." (5, 7) Ama, kavie pAMcamA stavanamAM Distha dhyAnanA svarUpane suMdara rIte varNavyuM che. tyAra bAda padastha dhyAnane varNavatAM kavi kahe che, dehane pratyakSa jovo A pAMcamA ArAmAM saMbhava nathI. paramAtmA atyAre pratyakSarUpe vicaratA nathI. paraMtu sAdhakane mATe paramAtmAnuM nAma paNa priyajananA nAmanI jema ja atyaMta AnaMdadAyaka che. nAma surNatA mana ulTameM, locana vikasita hoya. romAMcita hurve dehaDI, jANe miLiyo soya. (6, 2). have A nAma ja AdhArarUpa hovAthI kavi kahe che, "nAma japatA dIhA gamuM (6, 1) nAmanA jApa dvArA ja divaso pasAra karuM chuM. eTaluM ja nahi tAruM nAmasmaraNa svayaM eka divya maMtrazakti che. jema maMtrano pATha karavAthI devatA pratyakSa thAya che, tema prabhunA nAmasmaraNanA pratApe bhagavAna bhaktanA hRdayamAM AvI maLe che. "nAma pratye AvI miLe, mana bhItara bhagavAna. maMtrabaLe jima devatA, vAhalo kIdho AhavAna. paramAtmA joDenA milanamAM paramAtmAnuM nAma ja AvuM sahAyaka hovAthI kavine anya koI maMtra ke padanA dhyAnanI jarUriyAta anubhavAtI nathI. paramAtmAnuM nAma e ja paramamaMtra samAna lAge che. dhyAna padastha prabhAvathI. cAkhyo anubhava svAda' padastha dhyAnanA prabhAvathI paramAtmAnA milanarUpa anubhavano svAda cAkhyo che, ema kahI chaThThA stavanamAM padastha dhyAnano mahimA varNavyo che. have kavi paramAtmAnA rUpastha dhyAnane varNave che. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 9 111 For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ arihaMta paramAtmA samavasaraNamAM birAjatA hoya te arihaMtanI rUpastha dazA gaNAya che. A samaye paramAtmA cotrIsa atizayo, vANInA 35 guNo, ATha mahA prAtihAryo AdithI suzobhita hoya che. teo nirmaLa kevaLajJAna vaDe lokAlokanA sarva padArthone jANanArA hovA chatAM rAga ke dveSathI para hoya. AvA tIrthaMkara paramAtmAnA rUpane varNavatAM kavi kahe che, niravikAratA nayanamAM, mukhaDuM sadA suprasanna. bhAva avasthA sAMbhare, prAtihAranI zobha. 1 lokAlokanA vibhAvA, pratibhAne paratakSa. tohe na rAce, navi ruseM, navi aviratino pakSa. 2 hAsya, na rati, na arati, nahIM bhaya zoka dugaMcha. nahIM kaMdarpa kadarthanA, nahIM aMtarAyano saMca. 3 moha mithyAta nidrA gaI, nAThA doSa aDhAra. cotrIsa atizaya rajato, mULAtizaya rahAra. 4 pAMtrIsa vANI guNe karI, deto bhavi upadeza. 5 (7, 1-2-3-4-5) AvuM kevaLajJAnI avasthAnuM aneka parimANI AzcaryakArakarUpanuM Alekhana kavie karyuM che; mahimA malli jirNodano, eka jIbhe kahyo kima jAya. yoga dhare bina yoga zuM, cALA paNa yoganA dekhAya. mahimA vayaNe samajAve sabhA, mane samajAve anuttara deva dArika kAyA prate, deva samIpe karAve seva. mahimA bhASA paNa savi zrotAne, nija nija bhASAe samajAya harakhe nija nija rIjhamAM, prabhu to niravikAra kahAya. mahimA.' . (19, 1-2-3) mallinAtha-tIrthakaranuM paramayogIzvara-AzcaryakArakarUpa varNavatAM kahe che, teo mana vaDe ahIM beThA beThA anuttara vimAnanA vAsI devatAonA saMzaya dUra kare che; vacana vaDe samagra sabhAne samajAvI rahyA che, temaja kAyA vaDe devatAo pAse sevA karAvI rahyA che. Ama, traNa kAryo ekasAthe karI rahyA che. teonI dezanAnI bhASA paNa evI camatkArI che ke, sau zrotAone potapotAnI bhASAmAM te vastu samajAI jAya che. sau prANIo upadeza sAMbhaLI AnaMda pAme che, paraMtu paramAtmA nirvikAra ja rahe che. AvA paramAtmAnuM rUpastha dhyAna paramAtmAnA guNonuM smaraNa karAve che, mATe paramAtmAnA rUpanuM darzana karAvanArI mUrti ane paramAtmA vacce kavine bheda jaNAto nathI. Ima tuja biMba tAharo, bhedano nahi lavaleza.' (7, 6) Ama rUpastha dhyAna sAthe kavi prabhumUrtinA dhyAnane paNa sAMkaLI de che. paramAtmAno mokSa thayA bAda koI rU5 rahetuM nathI. siddhasvarUpa evA A paramAtmAnA rUpAtItapaNAne 112 covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNavatAM kavi kahe che; tuM to akaLa svarUpI jJatamAM, manamAM keNe na pAyo. zabada bolAvI oLakhAyo, zabadAtIta ThaharAyo.' tuM hI cAhibA re. (8, 1). AvA rUpAtIta-zabadAtIta paramAtmAnuM vedamAM varNavelA neti netinI yAda apAve evuM 'sarvathI para rUpanuM varNana kare che. zabada na rasa na gaMdha nahI, pharasana varaNane veda, nahI saMjJA cheda na bheda na hAsa nahI nahI kheda' (8, 3) A prakAranuM nakArAtmaka varNana traNa kaDI sudhI vistare che. paraMtu AvA rUpAtatapaNAmAM aMte zuM che? evo prazna ApaNA hRdayamAM jAge tyAre kavi uttara ApatAM jaNAve che; puraNa brahma cidAnaMda sAhiba, dhyAyo sahaja samAdhi.' (8, 6) eTale ke, kevaLajJAna-kevaLadarzanamAM AnaMdapUrvaka nivAsa karanAra "pUrNabrahma cidAnaMda siddhasvarUpa paramAtmA che. AvA siddhasvarUpa paramAtmAnI pUjA kaI rIte karavI ? rUpAtItanuM dhyAna kaI rIte karavuM? bahAranI sarva dravya pUjA to AvA paramarUpa-rUpAtItane sparzI ja na zake, eTale ja kavi kahe che, 'cidAnaMdaghana kerI pUjA, niravikalpa upayoga. Atama paramAtamane abhede, nahi koIe jaDano joga.' (8, 8). AvA cidAnaMdaghana paramAtmAnI pUjA mAnasika sarva vicAro-vikalpomAMthI mukta thaI nirvikalpa upayogane siddha karavAmAM rahI che. A prakAranI rUpAtIta dhyAna-dazAmAM AtmA ane paramAtmA ekarUpaabheda thaI jAya che, koI jaDa vastuno yoga raheto nathI. kavi navamA stavanamAM AThamA stavanamAM varNavelI rUpAtIta dazAne vistAra sAthe varNave che; heje navi bole re, staviyo navi Dole re; hIyaDuM navi khole re, tuja tole traNa jagamAM ko nahi niHsaMgIyo re. nahi tuse na ruse re, na vakhANe na duse re nahi Ape na mUse re, navi bhUMse re na maMDe re koIne re kadA. (9, 2-4) Ama, kavie stavanomAM cAra prakAranA dhyAnane gUMthI laI sAdhakane paramAtmAnAM darzana, nAmasmaraNa, rUpanA dhyAnathI rUpAtIta evA paramAtmAnA dhyAna vaDe paramAtmA joDe abheda sAdhavAno mArga darzAvyo che. kavie A cAra dhyAnanI sAthe ja jainadarzanamAM padArthanAM cAra rUpo nikSepa rUpe oLakhAya che, te paNa samAviSTa bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 113 For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyA che. "arihaMtanuM nAma te nAmanikSepa ane tenuM dhyAna padasthadhyAna sAthe joDAya che. arihaMtanI mUrti te arihaMtano sthApanA nikSepa-paramAtmAnI mUrti-paramAtmarUpane oLakhAvanArI hovAthI rUpastha dhyAna sAthe sthApanAnikSepanuM anusaMdhAna che. temaja rUpastha dhyAnamAM pratyakSa samavasaraNastha paramAtmAnuM dhyAna hovAthI, te samavasaraNastha dazA ja arihaMtano bhAva nikSepa' hovAthI rUpastha dhyAnamAM bhAvanikSepanuM dhyAna samAveza pAme che. tyAre paramAtmAnI kevaLajJAna pUrvenI temaja mokSagamana bAdanI avasthA dravya-avasthA hovAthI rUpAtIta dhyAnamAM mokSagamana bAdanI avasthAnuM dhyAna hovAthI A plAna dravya-avasthAnuM dhyAna banI rahe che. kavinI A covIzI mukhyatve paramAtmAnA dhyAna para kendrita thaI hovAthI rUpasthadhyAnanA anusaMdhAnamAM paramAtmAnuM darzana, nAmazravaNa, paramAtmAnA dehanI sugaMdha, paramAtmAnI stavanA ane sparza dvArA kramazaH AMkha, kAna, nAka, jIbha ane sparzendriya yAne pAMce indriyo parama AnaMda pAmI ane mane paNa paramAtmAnA guNomAM rakta banyuM tenuM kAvyAtmaka varNana karyuM che. tuja guNa saMstavane rasanA, chAMDe anya lavanI tRSNA ho. pUjAye tuja tanu pharase, pharasana zItala thaI ulase ho. mananI caMcaLatA bhAMgI, savi ThaMDI thayo tuja rAgI ho. (10, 4-5) mukhyatve dhyAnane kendramAM rAkhIne kavie A stavanonI racanA karI che. chatAM temAM bhaktahRdayanI Urmiono AviSkAra paNa manabhara rIte thayela che. kavi paramAtmAnuM manohArI rUpavarNana karatAM kahe che; locana zAMta sudhArasa subhagA, mukha maTakALuM suprasana. yogamudrAno laTako caTako, atizaya to atidhana, (2, 3) AvA apUrva mukhanuM prabaLa AkarSaNa anubhavAyuM che ane mana rAta-divasa prabhu pAse ja rahevA icche che. AthI ja paramAtmA sAthenuM virahaduHkha sahana thaI zakatuM nathI. kavi kahe che; kuMtha jinesara jANajo re lAla, muja manano abhiprAya re. tuM Atama alavesaru re lAla, rakhe tuja viraho thAya re tuja viraho kima veThiye re lAla, tuja viraho dukhadAya re. tuja viraho na khamAya re, khiNa varasAM so thAya re. viraho moTI balAya re. (17, 1) sAcA premInA bhAvane abhivyakta karatAM kahe che, "khiNa varasAM so thAya re virahamAM eka kSaNa paNa so varSa jevI AkarI jaNAya. A virahanuM duHkha vadhu AkaruM jaNAya che, kAraNa ke bhakta paramAtmAnA guNono AsvAda anubhavyo che; miLiyAM guNakaLiyAM pachI re lAla, virata jAye prANa re. (17, 3) 114 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ manohara vyatireka alaMkAra dvArA potAnA virahadagdhatAne varNavatAM kahe che; vana dava dadhAM rukhaDAM re lAla, pAlhave vaLI varasAta re. jize. tuja virahAnalano baLyo re lAla, kALa anaMta gamAre. jiNe (17, 6) jaMgalamAM dAvAnaLathI dAjhelAM vRkSo punaH varasAdathI navapallavita thaI jAya, paraMtu tArA virahAnalamAM baLelA jIvane navapallavita thavAmAM anaMtakALa vahI jAya. AthI ja kavi kahe che ke, have A vichUTA thavAnuM, judA paDavAnuM duHkha sahana thatuM nathI. Ama, kavihRdayanI lAgaNInuM bhAvasparzI citra ahIM AlekhAyuM che. kavinuM paramAtmA joDenuM hRdayagata aikya sthaLe-sthaLe AlekhelA madhura upAlaMbhomAM pragaTe che. paramAtmA pAse anaMtasukhanI yAcanA karatA kahe che; bhAta bhaNI marudevIne 2, jina RSabha khiNamAM dIdha. Apa pIyAruM vicAratAM re, Ima kima vItarAgatA siddha (14, 4). mAtA jANIne RSabhadeva bhagavAne marudevAmAtAne kSaNabharamAM hAthI para beThelA hovA chatAM kevaLajJAna ApyuM. potAnI mAtA hovAthI emane kSaNabharamAM kevaLajJAna ane ame keTalAya samayathI icchIe toya na maLe he prabhu! tArI vItarAgatA kevI ? kaTAkSanI paraMparA vistAratA kavi kahe che ke, A anaMtajJAna Adi to bhaktanA AtmAmAM rahelA che, te ja tene ApavAnA che, chatAM tane zuM muzkelI anubhavAya che? tehane tehanuM ApavuM re, tihAM zyo upaje che kheda ? " (14, 6) to ApaNane prazna thAya ke, AtmAmAM ja jJAnAdika guNo rahelA che, to sAdhaka paramAtmA pAse kema vAce che? enA uttaramAM kavi kahe che; mAhare pote che savere, paNa vice AvaraNanI bhita. tapa japa kiriyA mogare re, bhAjI paNa bhAMgI na jAya. eka tuja ANa lahe thake re, helAmAM parahI thAya.' (14, 2, 3) mArA potAnA A jJAnAdika guNo vacce karmonA AvaraNanI bhIMta rahelI che. te dUra karavA tapa - japa- kriyA Adi lokhaMDI gadAnA prahAro vaDe prayatnazIla chuM, paraMtu te dUra thatI nathI. paraMtu prabhu, tamArI ANa vartAvatAM to palakamAtramAM dUra thaI jAya che. kavi AthI ja paramAtmAno saMga koI hisAbe choDavA icchatA nathI. zrI zAMti jinesara sAhibA, tuja nAThe kima chUTazya. meM lIdhI keDa ja tAharI, teha prasanna tharyuM mUkAye.' (16, 1) bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 115 For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAne pote bhaktithI vaza karI hRdayamAM vasAvyA che, ane have paramAtmA chUTavA icche to teno upAya paramAtmAne darzAvatAM kahe che; "jo bhedarahita mujazuM miLe, to palakamAMhi chUTaya.' (16, 4). Ama, bhaktinA baLe kavi paramAtmA sAthenA abhedanI yAcanA ramatiyALa rIte karI le che. AvA ja madhura upAlaMbho kavi caMcaLatA saMdarbhe prayoje che. sAmAnya rIte manuSyanuM mana atizaya caMcaLa gaNAtuM hoya che, paraMtu kavi kahe che ke, paramAtmA ! tAruM mana to mArAthI paNa caMcaLa che. to e kaI rIte ? muja manaDuM che capaLa svabhAve, to he aMtarmuhUrta prastAve. tuM to samaya - samaya badalAye, Ima kima prIti nivAho thAya? (1, jI mAruM mana capaLa kahevAya che, topaNa eka viSayamAM eka aMtarmuhUrta (48 miniTamAM 1 samaya ochothI mAMDI cAra AvalikA sudhInA samayane oLakhAvanAra jaina pAribhASika zabda) sudhI eka viSayamAM sthira rahe, tyAre tAruM mana to eTaluM caMcaLa che ke eka samaya (jaina kALagaNanAno sUkSmatama bhAga) paNa sthira rahI zakatuM nathI. jainadarzana anusAra kevaLajJAnI bhagavAna eka samaya kevaLajJAnanA upayogamAM hoya eka samaya kevaLadarzananA upayogamAM hoya. prathama samaye vastunA vizeSarUpane jANe, bIjA samaye sAmAnyarUpe jANe.) eTale ke, huM to asaMkhya samayanI eka AvalikA evI cAra AvalikAthI mAMDI be ghaDImAM eka samaya ocho, tyAM sudhI mAruM mana sthira karI zakuM ane tuM to eka samaya paNa mana sthira na karI zake? konI caMcaLatA vadhe? mArI ke tArI? AmAM snehasaMbaMdha paNa kevI rIte sAcavavo? A madhura upAlaMbha aMte to bhaktahRdayanI prArthanAmAM pUrNa thAya che; te mATe tuM sAhiba mAharo, huM chuM sevaka bhavobhava tAharo. eha saMbaMdhamAM ma hajo khAmIvAcaka mAna kahe ziranAmI." (1, 5) he paramAtmA! tArA AvA kevaLajJAna ane kevaLadarzanamaya rUpane lIdhe ja tuM mAro svAmI che ane huM tAro sevaka chuM. A saMbaMdhomAM koI khAmI na Avo evI mastaka namAvIne karAyelI prArthanAno svIkAra karo. mAnavijayajInI kavipratibhAno eka ramya unmeSa rUpakaracanAmAM jovA maLe che. zrI zreyAMsanAtha stavanamAM tIrthaMkara paramAtmA mATe malhAra rAgamAM AlekhAyeluM meghanuM rUpaka atyaMta AkarSaka che. zrI zreyAMsa jisaMda ghanAghana gahagahyo re. ghanA. vRkSa azokanI chAyA subhara chAI rahyo che. subhara0 116 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAmaMDalanI jhalaka jhabUke vijaLI re. jhalaka. unnata gaDha tiga iMdradhanuSa zobhA milI re. dhanu (1) deva duDino nAda gahira gAje ghaNuM re. gahira bhAvika-jananAM nATika mora krIDA bhaNuM re. mora0 cAmara kerI hAra calaMtI bagaDatatIre. calaMtI. dezanA sarasa sudhArasa varase jinapati re. varase. (2) samakita cAtaka vRMda tRpati pAme tihAM re. tRpati sakaLa kaSAya dAvAnaLa zAMti huI jIhAM re. zAMti. janacitta vRtti su-bhUmitre hAlI thaI rahI che. hAlI, teNI cemAMya aMkura vatI kAyA lahI re. vatI. (3) zramaNa kRSI baLa sajja huye tava ujamA re. have guNavaMta janama nakSatra samAre saMyamI re. samA, karatA bIjAdhAna sudhAna nipAvatA 2. sudhAna jeNe jaganA loka rahe savi jIvatA 2. rahe. hajI gaNadhara giritaTa saMgI thaI sUtra gUMthanA re. thaI. teha nadI paravAha huI bahu pAvanA che. bahu eha ja moTo AdhAra viSama kALe lahyo 2. viSama mAnavijaya uvajhAya kahe meM sadahayo re. kahe' (5) (rU. 11) - zrI zreyAMsanAtha rUpI mahA-megha AkAzamAM pragaTyo ane azokavRkSanI chAyA jANe vAdaLInI jema AkAzamAM chavAI gayo. kavie atyaMta manohara kalpanA karI che. paramAtmAnI pAchaLanA bhAmaMDalanI vIjaLI camake che ane traNa gaDho (aupTa, suvarNa, ratnamaya suvarNa) iMdradhanuSanI manohara zobhA dhAraNa karI rahyA che. samagra jIvanamAM kavie paramAtmAnI dezanAthI pariNamatI janasAmAnya paranI asarane varSARtunI vividha zobhAnAM rUpakothI varNavyAM che. sAdhuo rUpI kheDUtoe sajja thaI saMyamarUpI bhUmine samArIne dharmarUpI sudhAnya pakAvyuM, tenA baLe ja loko jIvI rahyA che ane gaNadhararUpI parvato te A varasAdane jhIlI sUtrarUpI nadI vahetI karI che ane A AgamasUtro viSamakALamAM moTo AdhAra che, ema kavi A manohara rUpakakAvyanA aMte kahe che. AvuM ja eka suMdara rUpaka neminAtha stavanamAM prApta thAya che. neminAtha jaLakrIDA samaye moharAjAno parAbhava kare che, tenuM rUpakAtmaka varNana kAvyamAM thayuM che. gopIonI zRMgAracejhanuM rUpakAtmaka varNana koIka tAkI mUkatI, ati tIkhAM kaTAkSanA bANa re. vedhaka vayaNa baMduka goLI, je lAge jAya prANa re. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) - 117 For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgulI karI ghocatI, uchALatI veNI kapANa re. siMtho bhAlA ugAmatI, siMgajaLa bhare koka bANa re. ladaDA goLI nAkhe, je sattva gaDhe kare coTa re. kucayuga kari kuMbhasthaLe, praharatI hRdaya kapATa re." (22, 2-3-4) AvA moharAjAnA prabaLa AkramaNa sAme neminAtha bhagavAnanI vIratA juo, zilasannAha unnata sabe, ari zastranA goLA na lAgyA re. sora karI mithyA sabe, mohasubhaTa daho dilse bhAgyA re.. (22, 5) have jyAre "mohasubhaTa evI gopIonA zastro cAlatA nathI, teo daze dizAmAM bhAgI jAya che, tyAre 'navabhavayoddho sAme Ave che. navabhavanI priyatamA rAjulane moharAjAnA yoddhA tarIke oLakhAvavAmAM kavinuM kauzala rahyuM che. prabhue te rAjulane paNa moharAjAnI cAkarI choDAvIne zivapura dIdhuM. Ama samagra kAvya eka uttama rUpaka kAvyano AsvAda karAve che. | aMtima stavanamAM paNa kavie vividha karyaprakAro sAthe paramAtmAnuM rUpakAtmaka yuddhavarNana AlekhyuM che. temAM aMte thayelA paramAtmAnA vijayane varNavatA kahe che; jaya jaya huo ! moha ja muo, huo jaganAtha. lokAloka prakAza thayo tava, moha calAve sAtha.' (24, 8) samartha mahAvIrasvAmIe pote vIratvapUrvaka karmone harAvyA, pote jItyA ane bhaktane paNa vijaya apAve evA sAmarthyavaMta che; jItyo tima bhagatane jItAve, mUkAve - mUkAve, (mUkyo- mUkAve) taraNa tAraNa samaratha che tuM hI, mAnavijaya nita dhyAve." (24, 9) Ama, mAnavijayajInI A covIzI-racanA dhyAnanirUpaNa, manohara Urmi-upAlaMbha Alekhana, suMdara rUpakaracanAo tema ja geyatA Adine kAraNe noMdhapAtra bane che. A covIzI aMge AcArya zrI kuMdakuMdasUri paNa kahe che; bIjanA caMdranI kaLAmAM dinapratidina vRddhi thAya che, tema A stavanamALAnA eka pachI eka stavanamAM parovAnA (tA) cittane paNa pUjya stavanakAra maharSinA caDhatA pariNAmanI nirmaLa bhaktisudhA varasAvatAM AtmacaMdranA darzana thAya che. "mahAvIra jagamAM jItyo' e stavanamAM pUjyazrInA haiyAnI bhaktino bhAva parAkASThAe pahoMcyo che.' 43. ane 44 pAThAMtara juo. zrI mAnavijayajI kRta stavanacovIzI (gujarAtI vivecana sAthe. vivecaka pU. AcAryadeva zrI kuMdakuMdasUrIzvarajI prakAzaka - smRtigraMtha samiti, muMbaI-27. prathamAvRtti. 118 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnavimalasUri kRta stavanacovIzI prasiddha vidvAna ane zIghrakavi "jJAnavimalasUrie aneka stavano, sajhAyo Adi racyAM che. temano samaya saM. 1694thI saM. 1782 (I.sa. 136 8thI 1726) che. teo bhinnamAla zaheranA vatanI vIzAosavAla gotrIya vAsavazeThanA patnI zrAvikA zrI kanakAdevInA putra hatA. temanuM saMsArI nAma nAthumala hatuM. saM. 1702mAM 8 varSanI vaye tapAgacchanA dhIravimalagaNi pAse temaNe dIkSA lIdhI hatI. dIkSA bAda temanuM zrI navimala evuM nAma rakhAyuM hatuM. teo aneka zAstronA abhyAsathI vidvAna banyA hatA, temaja temaNe aneka kAvyaracanAo paNa karI che. - temaNe zatruMjaya yAtrA prasaMge karelI zIdhra kAvyaracanAothI prabhAvita thaI gacchAdhipati vijayaprabhasUrijIe AcArya tarIke oLakhAvyA. tyAra bAda saM. 1748mAM AcAryapadavI apAI, te samaye temane jJAnavimalasUri nAma apAyuM. jJAnavimalasUrinA hAthe aneka saMghayAtrA, pratiSThA Adi kAryo thayAM. temanI saMskRta ane prAkRta (gujarAtI) baMne bhASAmAM racanA maLe che. temanI gujarAtI kRtiomAM caMdrakevalI rAsa, azokacaMdra rohiNI rAsa Adi ATheka rAsa racanAo temaja aneka stavana, sajhAya, stuti, bAlAvabodha Adi racyA che. temanI kRtionA vipula phala temaja kAvyazaktine kAraNe temane mATe kahevAyuM che - jema saMskRtamAM hemacaMdrasUri tema prAkRta (gujarAtI)mAM jJAnavimalasUri." kavino saM. 1782mAM 88 varSanI vaye khaMbhAtamAM svargavAsa thayo. temanI traNa covIzIracanAmAMthI 5 ane e be covIzIo pUrNa upalabdha thAya che, tyAre trIjI covIzInA 4, 6, 7, 9, 12mA stavano prApta thatAM nathI, eTale kula 19 stavano prApta thAya che. jJAnavimalasUri upAdhyAya yazovijayajI pratye parama Adara dharAvatA hovAne kAraNe, zakya che ke teoe 45. kavinA vadhu paricaya mATe juo - zrI jJAnavimalasUri caritra rAsa tathA zrI jJAnavimalasUrIzvarajInuM jIvanacaritra mATe - jJAnavimalabhakti prakAza pR. 19thI 30 se. kIrtidA jozI pra. "zrI jJAnavimalabhakti prakAza prakAzana samiti, muMbaI prathamavRtti, 1999. 46. (2) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 225thI 245. (3) bhaktirasajharaNAM bhAga-2 saM. abhayasAgarajI pR. parapathI pa48. (T) 1151 stavanamaMjUSA - saM. sArAbhAI navAba. mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 9 119 For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA sarjanamAM yazovijayajInI jema ja traNa covIzI, eka vIzI ane AnaMdaghana-covIzI para Tabbo racyo che. temanI traNa covIzIracanAmAMthI be covIzIno bhaktipradhAna prakAramAM samAveza thato hoI temAMnI vizeSatAo vicArIe. paramAtmA parama lokottara tejavaMta-tejanidhAna che. A lokottara tejane samajAvavA mATe kavioe vAraMvAra sUrya ane caMdranI upamAno Azraya lIdho che. jJAnavimalasUri paNa paramAtmA mATe caMdranuM rUpaka manohara rIte Alekhe che. paramAtmAnA mukharUpI caMdrane jotAM pragaTelA ullAsane abhivyakta karatA kahe che; zrI zreyAMsa jirNadanuM, meM nIrakhya ho apUrava mukhacaMda to, nayana cakorA ullasyA, sukha pAmyA ho jima suratarukaMda to." (11, 1) have paramAtmArUpI caMdra sAmAnya caMdra karatA kaI rIte viziSTa che tenuM vistArathI varNana karatAM kahe che; 'bihu pakhe pUraNa sarvadA, tribhuvanamAM ho e pragaTa prakAzato. udayakaraNa ahaniza ache, vaLI karato ho bhavi kumuda vikAsato.' (, 11, 2) , ' jagatano caMdra zuklapakSamAM vadhe, kRSNapakSamAM ghaTe, paraMtu paramAtmArUpI caMdra nizcaya ane vyavahAranaya e beya pakSe pUrNa che, temaja teno prakAza tribhuvanamAM phelAya che ane bhavika jIvarUpI kumudano vikAsa kare che. paramAtmArUpa caMdra bIjI paNa kevI viziSTatAo dharAve che; anubhava jalanidhi ullase, AnaMdita ho hoI bhavijana koka to. sarasa sudhArasa vayaNathI, vaLI nAze ho mithyAmata zoka to. (, 11, 5) paramAtmArUpa caMdrane jotAM anubhavarUpI samudramAM bharatI Ave che, tema ja bhavyajIvorUpI cakora pachI AnaMdita thAya che. paramAtmAnA amRta jevA vacanathI miththAmati ane zoka nAza pAme che. kavine paramAtmAnA tejamaya svarUpanI evI to laganI lAgI che ke, vAraMvAra paramAtmAnI caMdranI upamA dvArA stuti kare che; zrI caMdraprabha sAhibA re, caMdra kiraNa sama deha mana rA mAnyA. nitya udaya nikalaka tuM re, anupama acarija eha. Avo Avoho vakhANa, tuM to tribhuvanabhAsaka bhANa." (4, 8, 1) he caMdraprabhasvAmI ! tamAro caMdrakiraNa samAna saumya tejavALo deha mArA manamAM vasyo che. tame nitya udita rahenArA, niSkalaMka caMdramA cho, e moTuM Azcarya che. AthI ja kavi paramAtmAne traNabhuvanamAM prakAza phelAvanArA sUrya tarIke oLakhAvI hRdayamaMdiramAM padhAravA vinaMtI kare che. kavie paraMparAgata upamA-rUpakonI sAthe ja kAvyaguNanI dRSTie aneka viziSTatA dharAvatuM paramAtmAnA guNa mATe haMsanuM manohara rUpaka saryuM che. tuma guNa anubhava dhavala vihaMgama, lIlA karato AvejI. muja mAnasasaramAMhi, jo kabahi rati pAvejI. 120 - covIzIH svarUpa ane sAhityA For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANI caMcu taNe supasAya, tattvakhIra pragaTAvejI. nIra para je alagA dAkhe, daMbha svabhAva-vibhAvejI. (2) darzana prIti saguNa muktAkla kaMThe hAra banAvejI. sahaja saMtoSa lahe tava samatA, ghUgharI nAda bajAvejI. zuddha haMsa saMtati nimapaNa, kAraNa guNa upajAvejI. kumati kamalinI kaMda ukheDe, zuddha subhUmi jagAvejI. (3) nizcayanaya - vyavahAre bihu pakha, zobhA samudaya thAvejI kaluSa kuzAsana jala navi seve, dharato samatA bhAvejI. jina zAsanamAM rAjahaMsa sama, Atama nAma dharAve che. je (3, 18, 2-3-) he paramAtmA ! tArA guNanA anubhavarUpa zveta haMsapakSI mArA manarUpI mAnasarovaramAM krIDA karato Ave che. te mArA manarUpI mAnasarovaramAM rahelI zubhamatirUpI haMsI joDe krIDA kare che ane kumatirUpa kamalinIonA mULa UkheDI zuddha bhUmi taiyAra kare che. te potAnI vANIrUpI cAMcathI paudgalika vastuonA AkarSaNarUpa pANIne dUra karI zuddha AtmatattvanI oLakhANarUpa kSIrane chUTuM pADI Ape che. A kSIranA upabhogathI te AnaMdita thaI saMtoSarUpI ghUgharIno nAda bajAve che. Ama, AnaMdapUrvaka sumati haMsI joDe krIDA karatAM mArA manamAM paNa tArA guNo jevI ja guNarUpI saMtatinuM nirmANa kare che. nizcaya ane vyavahAra e be nayarUpa zveta ujvaLa pAMkhonI zobhA dhAraNa karato A rAjahaMsa azubha kuzAsanarUpI jaLanuM sevana na karatAM samatAbhAva dhAraNa karato jainazAsanamAM 'AtmA'nuM yathArtha nAma meLave che. paramAtmAnA guNothI bhaktanA AtmAno je apratima vikAsa sadhAya che, tenuM manohArI rUpakAtmaka Alekhana AdhyAtmika dRSTie to atyaMta noMdhapAtra che ja, paraMtu kAvyadRSTie paNa ucca guNo dharAve che. madhyakAlIna sAhityamAM prApta aneka rUpakaracanAomAM A racanA jevI sajIva, tAdaza ane bhAvasabhara che, tevI racanA bhAgye ja jovA maLe che. 17mAM tIrthakara kuMthunAtha bhagavAna cakravartI paNa hatA ane jaina paraMparA anusAra cakravartI je rIte digvijaya kare che, tenuM dharma-mArganA cakravartI saMdarbhe karAyeluM Alekhana paNa noMdhapAtra che. cho cakrI SaTakhaMDa sAdha, abhyatara jema SaDaripu sAdha. tripadI tripatha gaMgA upakaMThe, navanidhi traddhi siddhi utkaMThe" koI ajeya rahyo nahi deza, tema koI na rahyA karmaniveza. dharma cakravarti padavI pAmI, e prabhu mAho aMtarajAmI. (4, 17, 2-3) cakravartI jema cha khaMDa bhUmi jIte tema tIrthaMkara paNa atyaMtara cha zatruo para vijaya meLave. cakravartI jema gaMgAtIrtha kare, tema tripadIrUpa tIrthanI sthApanA kare. navanidhi Rddhisiddhi paNa bahAra nahi, paraMtu sarva bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 4 121 For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyaMtara prApta kare. cakravartIthI jema vizvano koI deza jItavAno bAkI raheto nathI, tevI ja rIte prabhunAM koI karma jitAvAnAM bAkI rahyAM nathI. Ama, prabhue dharmacakravartI pada prApta karyuM che ane teo ja mArA aMtarane jANanArA, mArA hRdayanA paNa svAmI che. kavie keTalIka racanAomAM paraMparAgata alaMkAronI eka bhavya zreNI racI che, eno pravAha bhAvakane mugdha karyA vinA raheto nathI. vItarAga paramAtmA ane anya devo vacce sarakhAmaNI karatAM kahe che, kihAM sAyara kihAM chila, kihAM dinakara khadyota. kihAM ghutapurane kusakA, kihAM mRgapati mRgapota. 3 kihAM tArApati tArikA, kihAM ciMtAmaNi kAca. kihAM caMdana kihAM AkaDo, kihAM kakkara kihAM pAca.' 4 (21, 3) kyAM sAgara ane kyAM khAbociyuM? kyAM sUrya ane kyAM AgiyA ? kyAM ghevara ane kyAM bhAtanAM chotarAM? kyAM siMha ane kyAM haraNanuM baccuM? kyAM caMdra ane kyAM ulkA ? kyAM ciMtAmaNiratna ane kyAM kAca? kyAM caMdananuM vRkSa ane AkaDo ? kyAM kAMkarA ane kyAM nIlama ? kavie zleSa alaMkAranI manohara gUMthaNI paNa sthaLe sthaLe karI che, jIho ! zrInaMdanapaNe rUpano, jIho pAra na pAme koya. jIho ! Izvara savi sevA kare, ehI ja acarija hoya.' (, 17, 3) kuMthunAtha paramAtmA zrIdevImAtAnA putra che, bIjA arthamAM zrInaMdana' kahetAM kAmadeva che. tenA rUpano pAra koI pAmI zakatuM nathI. temanI sarva Izvara sarva devatAo) sevA kare che, (anya arthamAM temanA Izvara nAmanA adhiSThAyaka devatA sevA kare che. te moTuM Azcarya ja che. aho ! bhava viNa tuM hi maheza che, jIho azaraNa zaraNa kahAya.' (3, 17, 5) paramAtmA mokSe gayelA hovAthI "bhava vinAnA che, zaMkara mahezanuM bIjuM nAma "bhava che. paramAtmA bhava vinAnA hovA chatAM maheza" kahevAya che e Azcaryajanaka che. kavi paramAtmAnI AMkhonuM varNana karatAM manohara rUpaka prayoje che, upazamarasano kuMDa che, nirUpama tuja nayaNAM.' (G, 18, 2) paramAtmAnA guNonI anaMtatA darzAvatAM kahe che, jina ! guNa tAharA re, lakhiyA kimati na jAya. bhavane bhavAMtare re, pATha paNa na kahAya.' (3, 14, 3) 122 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmA hRdayamaMdiramAM vase e mATe prabaLa jhaMkhanA abhivyakta karatAM kahe che, 'tAharA cittamAM dAsa buddhi sadA huM vasuM, ehavI vAta dUra re. paNa muja cittamAM tuM hi jo nita vase, to kizuM kIjIye mohazuM re.' (, 16, 5) kavie mallinAtha stavanamAM temanuM lAMchana "kaLazanA lokavyavahAra ane jainakhagoLagata arthone sAMkaLI laIne eka manohara arthacitra khaDuM karyuM che. mallinAtha bhagavAnanA pitAnuM nAma kuMbha eTale paramAtmA kuMbhathI utpanna thayA, te kuMbhaja bhavasamudrane zoSe e Azcarya che. jenakhagoLa anusAra samudramAM rahelA pAtALakaLaza (kuMbha) samudramAM bharatI lAve, tyAre Azcarya e che ke A kuMbhamAMthI janmelA samudrane zoSI rahyA che. vaLI, lAMchana nimitte pUrNa kuMbha tamArI sevA kare che, ethI ja lokoe kaLazamAM tArakaguNanI sthApanA karI che, eTaluM ja nahi mAMgalika kAryomAM paNa kaLazanI sthApanA paramAtmAnI sevAne kAraNe thAya che. Ama, kavie pitA kuMbha, lAMchana kuMbha, pAtALakaLaza temaja mAMgalika ane tAraka kaLazanA saMdarbhe gUMthI manoharakAvyaracanA karI che. kavie AvI ja zleSa-gUMthaNI mahAvIra svAmI bhagavAnanA stavanamAM karI che. vardhamAne jinavarane dhyAne vardhamAnasama thAvejI. vardhamAna vidyA supAye, vardhamAna sukha pAvejI: (4, 24, 1) vardhamAna mahAvIra) svAmInA dhyAnathI sAdhaka vardhamAnasvAmI samAna thAya che. mahAvIrasvAmIne kendramAM rAkhIne karAtI vardhamAna vidyAnA prabhAve sAdhaka vardhamAna - satata vadhatA sukha pAmanAro bane che. AvA manoramya arthAlaMkAronI sAthe ja kavie varNAnuprAsa, yamaka Adi zabdAlaMkAro paNa suMdara rIte prayojyA che. "tuM pAkuMbha! gataraMbha! bhagavAna ! tuM sakala vilokane siddhi ghatA. trANa muja! prANa muja! zaraNa AdhAra tuM.. tuM sakhA! mAta ne tAta ! bhrAtA.' (, 16, 5) AtamarAma abhirAma abhidhAna taja, samaratAM janmanA durita jAve. (, 16, 6) uparanI paMktimAM kavie "AkAranA punarAvartana dvArA varNAnuprAsa ane samAna zabdo vaDe manohara yamaka alaMkAra dvArA potAnA bhAvanI abhivyakti karI che. kavie aneka sthaLe hRdayagata bhAvonI manohArI ane hRdayasparzI abhivyakti karI che. jainasAhityamAM virala gaNI zakAya evI paramAtmA pratye vAtsalyabhAva darzAvatI viziSTaracanAmAM kavi mAtRbhAva Alekhe che; zItalajina ! sohAmaNo mAharA bAluDA ! phularAva naMdA mAya mAharA nAnaDIyA. - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 123 For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnasamovaDI tuM ache. mArA dIThe ama sukha thAya. mArA mukhaDe caMda hAtiyo, mAharA bAluDA. teje sUraja koDI. mArA rUpa anopama tAharuM. mAca avara na tAharI joDI. mArA AMkhaDI kamaLanI pAMkhaDI. mA cAle hAryA haMsa. mArA tujathI ama saubhAgiyA. mArA pavitra karyo ama vaMza. mArA je bhAve te sukhaDI. mArA lIyo ApuM dharI neha. mArA kholAmAMhI besIe. mA tuM ama manoratha meha, mArA amIya samANe bolaDe. mAca bole caturasujANa. mArA bhAmaNaDe huM tAhare. mArA tuM ama jIvanaprANa. mArA khamA khamA mukhe ucare. mAca jIvo koDi virasa. mA jJAnavimala jina mAvaDI. mArA dIye ema nita AziSa, mArA (9, 10) kyAMka potAnA doSono ekA2 karI nirmaLa banavA cAhatA sAdhakanA prAyazcittabhAvanuM citra jovA maLe che; narabhavaH dohilo re, pAmI mohavaza paDiyo. parastrI dekhIne re, muja mana tihAM jaI aDiyo. kAma na ko saryA re, pApe piMDa meM bhario, sudha budha nati rahI re, teNe navi Atama tarIo.' (va, 3, 4) paraMtu sAdhaka hRdayamAM vizvAsa che ke, A 5ramAtmA ja bhavabhramaNamAMthI tA2ze. anaMta bhava huM bhamyo re, bhamatAM sAhiba maliyo, tuma viNa koNa diye re, bodhi rayaNa muja baliyo.' (3, 3, 7) 'sAheba' ja tA2ze ane tAravAnA sAdhanarUpa bodhi' samyaktvanI prApti paNa paramAtmAnI sevA vinA prApta thavAnI nathI. AthI kavi paramAtmAnI sevAmAM dRDhacitte lAgyA che. paramAtmAnI sevA vAstavika arthamAM 5ramAtmAnA AjJApAlana dvArA ja zakya thaI zake. eTale kavi AjJApAlana ane zAsana (dharma-AjJA-vyavasthA) pratye paNa aMtarano apUrva Adara dharAve che. paramAtmAnI AjJAnI oLakhANa ApatA kahe che, siddhasukha AzikA, bhAMti niSkAzikA, jihAM thakI zira dharI ANatorI apa2 pariNati gaI, Apa pariNati bhaI, jJAna anubhava kriyA dora jorI.' (6, 23, 6) siddha sukhane denArI, bhAMti dUra karanArI evI tamArI AjJA jyArathI mastake dhA2Na karI che, tyArathI 124 * covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya vastuomAM rasarUpI piraNita gaI che ane jJAna, anubhava (darzana) ane kriyA (cAritra) rUpI dorInA jore AtmasvabhAvanI pariNati pragaTa thaI che. pUrve paramAtmAnI AjJArUpa zAsanano Adara na karanAra jIvAtmAnI kevI sthiti hatI, enuM Alekhana karatAM kahe che, kuguru-kudeva kudharma-kuvAsana, kAla anaMta vahAyo. meM prabhu ! AjathI nizcaya kIno, so mithyAtva gamAyo.' (6, 1, 4) jyAM sudhI jIvAtmA kudeva-kuguru ane kudharmanA saMgamAM hato, tyAM sudhI saMsAranuM paribhramaNa cAlu ja hatuM, paraMtu have paramAtmAnA apUrva darzana temaja zAsana pAmI AMtarika zakti pAmela AtmA kahe che, prabhu tuja zAsana vAsana zakta, aMtara vairI harAyo.' (6, 1, 3) Ama, paramAtmAnI sevA, paramAtmAnuM AjJApAlana ane paramAtmAnuM zAsana kavihRdayamAM atyaMta dRDhabhAve vasyA che. A daDhacittanI sevA-bhaktine kA2Ne ja 52mAtmA sAthe AtmIyatA janmI che ane AtmIyatAmAMthI mitra bhAve madhura upAlaMbhonI paraMparA vahI che. kavi 52mAtmAnA vItarAgapaNA 52 upAlaMbha Ape che, saMbhAruM nizadina karI guNa ekaThA ho lAla. paNa devAnI vela dIso cho manameThA ho lAla. Aja lage koI kAma karyA hoye dAsanA ho lAla. to dAkho leI nAma hoye jo AsanA ho lAla. nirAgI zuM prIta dhare te thoDIlA ho lAla.. moja na pAme kAMI bhAnunRpa lADIlA ho lAla.' (, 15, 1, 2) A upAlaMbha dvArA vItarAga paramAtmA bhaktane kazuM detA nathI, ema chatAM bhakta temane koI hisAbe choDavA taiyAra nathI e vAta spaSTarUpe anubhavAya che. kyAreka kavi ramatiyALa banI madhura upAlaMbha Ape che, ki koI hANI che ! re ke koI bese che ? dAma eka guNa tAharo re, detA kahyuM kizuM svAmI. khoTa na tAhare re, thAze sevaka kAma. yaza tuma vAdhaNye re eka kriyA doI kAma' (3, 14, 4) bhaktanI vAraMvAranI AgrahabharI vinaMtIthI bhagavAna aMte prasanna thayA. (eTale ke, bhaktanI bhakti ja svayaM paramAtmA pratyenI dRDha zraddhAne kA2Ne samyaktvarUpe pariNamI.) tema ja bhaktane premapUrvaka tattvazraddhArUpa bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-1) 125 - For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktvaratna bheTa ApyuM. araja suNI karI re, suprasanna thaI have svAmI eka guNa ApIo re, nirmala tattvazraddhAna.' (9, 14, 5) ane A nirmaLa tattvazraddhArUpa samyaktvaratna prApta thatAM ja sAdhakanuM bhavobhavanuM dAritrya dUra thayuM. zakti svabhAvathI re, nAThA duzmana dUra vAMchita nIpajyA re, Ima kahe jJAnavimalasUri.' (6, 14, 5) eTaluM ja nahi, samyaktva prApta thatAM AtmAno zuddha-zaktiyukta svabhAva pragaTa thayo ane e zaktimaya svabhAvane lIdhe sau AMtarazatruo hAra pAmyA ane pUrNa zuddha dazAnI prAptirUpa vAMchita pUrNa thayA. jJAnavimalasUri uttama bhakta ane kavi tarIke suprasiddha che, te ja rIte teo eka jJAnIpuruSa ane dhyAnayogI sAdhaka paNa che, tenI pratIti paNa A stavanomAM anubhavAyA vinA rahetI nathI. paramAtmAne pAmavAnA upAya tarIke dhyAna-yogane darzAvatAM kahe che, jIho ! akaLa svarUpa che tAharuM, ho kImahi na kahyuM jAya. ho ! dhyAyaka bheda thakI lahe, tumo sahaja svabhAva. ho ! dhyAnAdika hete karI, ho pragaTe ekI bhAva.' (6, 17, 8-9) paramAtmAnuM akaLa svarUpa buddhi dvArA koI rIte kaLI zakAtuM nathI, paraMtu tamAruM dhyAna karanAra sAdhaka hoI apUrva rahasya vaDe tamArA sahaja svabhAvane pAme che. paramAtmadhyAnamAM sAdhakanA 2sa-utsAhathI 52mAtmA sAthe ekIkaraNa bhAva pragaTe che. temaja paramAtmAnA dhyAna vaDe kevI AtmatattvamAM nirmaLatA-ekAkAratA pragaTI che te varNavatAM kahe che, zuddha anidAna tujha dhyAna guNa jJAnathI, muja upAdAna prabhutA prakAzI. vikaTa mithyAtvanI bhAMti nikaTe nahi, dUra rahI laulyatA dIna-dAsI.. (6, 23, 2) tArA guNonA zuddha sAMsArika icchA vinAnA dhyAnathI mArA upAdAna (Atmatattva)nI prabhutA pragaTa thaI. bhayAnaka evuM mithyAtva saMpUrNa dUra thayuM. lobhabhAva ane dInatA Adi sau doSo cAlyA gayA. Ama, jJAnavimalasUrimAM jJAna-bhakti ane kAvyatva traNeno apUrva sumeLa jovA maLe che. A baMne covIzImAMnAM keTalAMka stavano svataMtra kAvyarUpe paNa mahattvanI siddhio darzAve che. Ama, A baMne covIzIo covIzInI svarUpamAM dhyAnapAtra banI rahe che. 126 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 bhaktipradhAna covIzI khaMDa - 2 (saM. 1750thI saM. 1825) sArametanmayA labdhaM, zrutAbdhe'vagAhanAt bhaktirbhAgavatI bIjaM, paramAnanda saMpadAm / upAdhyAya yazovijayajI bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 2 127 For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktipradhAna covIzI (2) (saM. 1850thI saM. 1925) samagra madhyakALamAM bhAratavarSamAM prasarelA bhaktinA vyApaka AMdolananA prabhAva heThaLa aneka saMta sarjako bhaktisabhara padonI racanA karavA prerAyA. saguNa bhaktidhArAmAM zrIkRSNa, rAma jevAM svarUponAM bhaktigAna vizeSa mahattvanAM banyAM, to nirguNa bhaktidhArAmAM akhAjI, prItama, dhIrA bhagata jevA kavio dvArA brahmanI upAsanA kendramAM rahI. jaina paraMparAnA saMdarbhe saguNa-nirguNa jevA spaSTa bhedo karavA muzkela che. ema chatAM yazovijayajI, AnaMdavardhanajI, samayasuMdarajI jevA bhaktiyogane pradhAna gaNanArA kavio potAnI racanAmAM tIrthakaronA guNavaibhava pratyeno Adara ane emAMthI janmelI bhaktine savizeSapaNe Alekhe che. AnaMdaghanajI, devacaMdrajI jevA sarjako potAnI racanAmAM paramAtmasvarUpa nimitte AtmAmAM rahelA paramabrahma svarUpanI oLakhANa-pichAna karAve che, e arthamAM temanuM nirguNa paraMparA sAthe anusaMdhAna rahyuM che. temane nirguNa-paraMparAnA kuLa-gotranA gaNI zakAya. yazovijayajI, AnaMdaghanajI jevA samartha sarjakonA prabhAva tema ja samagra madhyakALanI bhaktipradhAna paripATIthI prerita thaI uttaravartI kALamAM paNa aneka sarjakoe covIzInuM sarjana karyuM che. AmAMnI aneka covIzIo kALanA pravAhamAM lupta thaI gaI haze, keTalIka covIzIo hajI bhaMDAromAM hastapratarUpe sacavAyelI haze, tema chatAM Aje aneka covIzIo prakAzita upalabdha thAya che. te upalabdha covIzIomAM potAnA upAlaMbhasabhara vaktavyane kAraNe anokhA vaLAMkavALA lAlityasabhara kAvyatattvathI viziSTa mudrA dharAvanAra mohanavijayajI laTakALA)nI covIzI atyaMta noMdhapAtra che. te ja rIte saMskRta kAvya paraMparAnI vidvattA ane kAvyarItinA saMskArathI sabhara haMsaratnajInI covIzIracanA sarjakatAsabhara kAvyabAnInA viniyogane kAraNe dhyAnapAtra che. nyAyAgarajInI covIzIracanA tIrthakara deha para suzobhita lAMchananA rahasyane alaMkAramaya chaTAomAM prastuta kare che. prasiddha rAsakavi udayaratnajInI covIzImAM AlekhAyeluM zraddhAnuM saraLa-manohara citra AkarSaka che e ja rIte kanakavijayajI, rAmavijayajI (prathama) ane jagajIvanajInI covIzIracanAo lokoktionA viniyoga tema ja prasanna mAdhuryasabhara abhivyaktine kAraNe noMdhapAtra bane che. bhaktipradhAna covIzI sarjananI A paraMparA vikramanA 20mA ane 21mA zatakamAM paNa vistaratI rahI che. vikramanA 20mAM ane 21mA zatakanA covIzI sAhityano saMkSipta nirdeza prakaraNa-ramAM karavAmAM Avyo che. - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 129 For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mohanavijyajI mahArAja kRta stavanacovIzI vakroktimAMthI sphuratuM kAvyatattvaprIta purAtana sAMbhare re! kavi tapAgacchanA vijya senasUrinI paraMparAmAM thayelA rUpavijyajInA ziSya che. temanI racanA saM. 1754thI saM. 1783 sudhInI upalabdha che, tenA AdhAre kahI zakAya ke, kavi vikramanI aDhAramI sadInA uttarArdhamAM hayAta haze. temanI mAnatuMga-mAnavatI rAsa' 'guNasuMdarI rAsa' 'caMdrarAjAno rAsa' 'narmadAsuMdarI rAsa' Adi kRtio noMdhapAtra che. kavi potAnI viziSTa zailIne kAraNe 'laTakALA' evA upanAmathI prasiddha che. temanA covIzInA kAvyo eTale paramAtmA joDenI anAdikALanI maitrInuM madhura smaraNa ane teno Alekha. jIva paramAtmA joDe jJAna, darzana, cAritra guNa samAna che, evuM nizcaya-nayanuM kathana che. paraMtu sarva jIvo vyavahAranayathI karmo vaDe baddha hoya che, keTalAka jIvo A karmabaMdhanane dUra karavA samartha bane che, to te parama pada pAme che. A parama pada pAmela jIva joDe guNonI samAnatAthI maitrIno anubhava to aneka kavioe varNavyo che. zItalajina ! tuja muja vice AMtarUM nizcethI naMvi hoya.' (yazovijayajI) paraMtu mohanavijyajI mahArAja eka vilakSaNa maitrInI - samAnatAnI vAta kare che. jema jIva ane ziva vacce guNonI samAnatA che, tema jIva ane ziva vacce anAdikALanA karmabaMdhananI paNa samAnatA che. anAdikALa sudhI vyavahAranayanI dRSTie rahelI A samAnatA AgaLa dharI jIvanI paramAtmA joDenI 'purAtanaprIti' yAda karAve che. jANe dvArakAnA mahArAjA banelA zrIkRSNane tyAM sAMdipanI AzramanI maitrI yAda karIne AvelA sudAmA. paraMtu sudAmA potAnI garIbI pratye sabhAna che, ane te mitra AgaLa mAMgatAM saMkoca pAme che, paraMtu ahIM to kavi anAdikALanI maitrInuM smaraNa karI niHsaMkocabhAve 5ramAtmA pAse 1.bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 481thI 515. A covIzImAM zrI RSabhadeva, zrI ajitanAtha, zrI anaMtanAtha, zrI kuMthunAtha ane zrI neminAtha e pAMca tIrthaMkaronAM be stavano upalabdha thAya che, tyAre zrI zAMtinAtha bhagavAnanAM traNa stavano upalabdha thAya che, eTale A covIzI kula 31 kAvyonI covIzI che. 130 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMgaNI kare che. eTaluM ja nahi, paramAtmAne aneka kaTAkSo, vyAjastuti, vakrokti Adi vaDe potAnI maitrInI yAda devaDAvI paramAtmAne temanuM sAmarthya jAgrata karI bhaktane tAravA mATe kahe che. A vilakSaNa vakrokti e A covIsIno mukhya AsvAdya aMza bane che. kavi potAnA paramAtmA joDenI anAdikAlIna maitrI saMbaMdhanI vAta AlekhatAM kahe che; prabhujI! olaMbhaDe mata khIjo bALapaNa ApaNa sanehI, ramatA nava nava veze. Aja tune pAmyA prabhutAI, ame to saMsAraniveze." (1, 1, 1) ApaNe saMsAramAM sAthe ramatA hatA, te vAta tane sAMbhare che? A purAtana prItinuM smaraNa kavinA aMge-aMgane romAMcita kare che. prathama tIrthakara sevanA, sAhibA ! udita hRdaya sasaneha jirNoda morA he. prIta purAtana sAMbhare, sAhibA romAMcita zuci deha. (1, 2, 1) A yuga-yuga jUnI prItine kAraNe sAhibAnI navaraMga rItonuM kavine atyaMta AkarSaNa che. sAhibA ! dura thakAM paNa sAjaNA, sAhibA sAMbhare navaraMga rIta. (1, 2, 4) paramAtmA puNya vaDe jinezvara deva thayA che, paraMtu pote anAdinI maitrI bhUlyA nathI, e vAta kavi pote bhArapUrvaka jaNAve che; ApaNa bALapaNanA svadezI, to have kima thAo cho videzI. puye adhika tuma huA jipsadA, Adi anAdi ame to baMdA. (2, 2, 1) bhaktane mATe paramAtmA bALapaNanA mitra che, AthI Aje bhale paramAtmA jagatanA nAtha banyA hoya, paraMtu pUrva maitrI saMbhAratA kavinA hRdayamAM paramAtmA pratye gADha prIti janmI che. paLapaLa bhakta paramAtmAnuM smaraNa kare che. prabhujI zuM bAMdhI prItaDI, e to jIvana gadAdhAra sAco te sAheba sAMbhare, khiNamAMhe koTika vAra. (5, 1). A prItimAM paramAtmAnuM alaukika rUpa paNa AkarSaNanuM kAraNa banyuM che. hAM re tAre mukhane maTake aTakyuM mAharUM mana jo, AMkhaDalI aNIyALI kAmaNagArIA re lo. 2.ahIM je traNa aMko darzAvyA che, temAM prathama aMka tIrthaMkaranA aMkane sUcave che. bIjo eka stavanane sUcave che, ane trIjo eka kaDI sUcave che (1, 1, 1) eTale RSabhadeva bhagavAnanA pahelA stavananI pahelI kaDI. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 131 For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAMre mArA nayaNAM laMpaTa jove khiNa khiNa tuja jo, catAM re prabhu rUpe rahe vArIA re lo. (15, 6) paramAtmAnA addabhuta rUpa para potAnI AMkho laMpaTa banI che, ane paramAtmAnA rUpamAM rAtA' pUrNa Asakta banyA che. A eTaluM suMdara che ke A rUpa joIne indronI AMkha maLI nathI, teo A rUpane jotAM jotAM "animeSa netra dharAvanArA thayA che. A vAta varNavatAM kahe che, vimala jirNadazuM jJAnavinodI mukha chabi zazI avihelejI suravara nirakhI rUpa anopama, hajIye nimeSa na maLe. (13, 1) caMdrane paNa jhAMkhI pADatI prabhunI mukha-chabi ane anupama rUpa jotAM ja Azcaryacakita thayelA iMdro animeSa banI gayA che, Ama kahevAmAM kavinI alaMkAraracanAnI kuzaLatAnAM darzana thAya che. AvA adbhuta paramAtmA joDe gADha prIti jAgI che, AthI te paramAtmAne paLa paLa saMbhAre che, tenuM Alekhana karatA kahe che ke, ho! prabhu khiNa na visAruM tuja jo taMbolInA patra taNI pherato re lo. ho ! prabhu lAgI ane mAyA jora jo. diyaravAsI susAhiba tumane herato re lo. (20, 2) taMbolI pAna sukAI na jAya, e mATe vAraMvAra pAnane pheravato rahe che, evI ja rIte mArA manamAMthI tamAruM smaraNa kadI dUra nathI thatuM ema kahetAM kavinuM upanAnAvinya tarata dhyAna kheMce che. paramAtmAmAM DUbeluM mana paramAtmAno saMga koI paNa hisAbe choDavA icchatuM nathI. paramAtmA bhale aneka rUpa badale, paraMtu pote paramAtmAno sAtha choDaze nahi, enI vAta AlekhatAM kavi kahe che, tuM jo jaLa to huM kamaLa, kamaLa to huM vAsanA. vAsanA to huM bhamara na cUkuM AsanA. tuM choDe paNa huM kema choDuM ? tuja bhaNI. (16, 1, 4) paramAtmA jaLa samAna hoya to jIvAtmA kamaLa ane kamaLa hoya to sugaMdha, sugaMdha hoya to bhamaro Ama bhakta have koI paNa hisAbe paramAtmAno saMga choDavA taiyAra nathI, sadA paramAtmAno ja saMga Icche che. AvA paramAtmAnA aneka guNo hRdayamAM vasyA hovAthI pUrNa prIti pragaTI che, ane A pUrNa prItine kAraNe bhaktanuM mana paramAtmAnI sevA karavA tatpara banyuM che. hAM re ! mAre dharma jirNoda zuM lAgI pUraNa prIta jo, jIvaDalo lalacANo jinajInI oLage re lo. 132 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavine hRdayamAM daDha zraddhA che ke, mAro svAmI kyAreka prasanna thaze, ane temanI kRpAthI mArI sarva vAto siddha thaze. AthI ja bhakta Arjava hRdaye prArthanA kare che ke, cAhIne dIje ho caraNanI cAkarI, gho anubhava ama sAja. kavi jemanAM caraNonI sevA jhaMkhI rahyA che, te paramAtmA kevA che? prabhu thoDAbolo ne nipuNa ghaNo, e to anaMta kAja karanAra.' (5, 2) mAro sAheba bahu bolanAra nathI, paraMtu thoDuM bolIne ghaNuM kArya siddha karanAra che. thoDuM bolavAthI zuM, emanI kevaLa karuNA-najara paNa bhaktane mATe tAranArI banI zake ema che. ekaNa karUNAnI leheramAM, nivAje kare nihAla - sanehI.' (5, 3) keTalAka loko bhaktanI bhavasthiti pAke tyAre ja mokSa thAya evuM jaNAve che. paramAtmA sAdhakane paramapada kevI rIte ApI zake evo prazna pUche che. tyAre kavi teone uttara ApatA jaNAve che ke, AMbo RtumAM ja pAke, e vAta tamArI sAcI, paraMtu RtumAM AMbA pAkavA mATe paNa tenI yogya sevA karavI joIe. Ama mokSa meLavavA mATe paNa paramAtmAnI sevA Adi yogya upAyo karavA ja paDe 'phaLa to sevAthI saMpaje, viNa paNa na bhAMje khAja.' (5, 6) khaNyA vinA khaMjavALa dUra thatI nathI, tema yogya puruSArtha karyA sivAya paramapadanI prApti thatI nathI. paramAtmAne "sAheba" tarIke ane potAnA jIvAtmAne sevaka tarIke to svIkAryA, paraMtu pUrvanI maitrInA madhura smaraNanA baLe kavi sAheba pratye premoccArapUrvaka vividha kaTAkSo ane vakroktibharI bhASAmAM potAnI vAta rajU kare che. paramAtmA sAhiba' joDe hRdayanI maitrI che, AthI "sAhebathI kazuM chupAvyA vinA maheNAM mAre che, kaTAkSo kare che ane vakroktisabhara vacano vaDe paramAtmAne tAravAnI vinaMtI kare che. - kavi kahe che ke, tame svAmI, huM sevAkAmI, mure svAmI nivAje. nahi to haTha mAMDI mAMgatAM, kizavidha sevaka lAje. (3, 4) paramAtmA, tamAro kRpA karavAno dharma che, ane have kRpA na karo to tame ja lAjazo? sevaka haTha karI mAMgatA kema lAjaze? vaLI sevakano uddhAra karatA yaza to tamAro ja gavAze - dAsa udhAse ho sAhebajI! ApaNo rUM hIve sujasa savAya. (12, 3) - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) - 133 For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevaka para kRpAdRSTi karavAthI ja svAmIno yaza ja gavAze, koI niMdA nahi kare tenI punaH khAtarI ApatAM kahe che, sunijara karazo to varazo vaDAI, sukahIzuM prabhune laDAI. tame amane karaDyo moTA, kuNa kaheze prabhu! tumane khoTA re. (21, 2, 3). potAnI joDe prIti-saMbaMdha karavAmAM koI manamAM aMtara na rAkhavA kahe che, to ja tamAro kaLiyugamAM yaza gavAze. | niravahezyo jo prIta amArI, kalimAM karati thArthe tamArI re. dhUtAI citaDe navi dharazyo, kAMI avaLo vicAra na karazyo re. paramAtmA anekone tAravA samartha che, to pachI potAnAthI kema aMtara rAkhe? te tAya koI koDa, to mujathI zI hoDa A che lAla! meM evaDo zyo alehaNojI.. " muja aradAsa anaMta, bhavanI che bhagavaMta A che lAla ! jANane zuM kahevuM? (4, 6) kyAreka paramAtmA pAse ati namra banI samyakatvanI yAcanA kare che. samakitadAtA samakita Apo, mana mAMge thaI mIThuM" (3, 1). paramAtmA samyakatva-guNanA svAmI che. paramAtmAne samyakatva prApta thayeluM che. prApta thayelA guNane pharI prApta karavAmAM zuM moTAI ? paraMtu vyaktine je vastunI jarUrata hoya te vastu ApavAmAM ja moTAI che, ema kavi vinaMtI kare che. Ima mata jANo je Ape lahIe, te lAdhu zuM levuM paNa paramAratha prIchI Ape tema ja kahIye devuM. (3, 2) paramAtmA AgaLa pote pUrNa-bhaktibhAva dharAve che, paraMtu paramAtmA bhakta pratye Avo ja premabhAva dharAve che ke nahi, evo bhaktane prazna thAya che. ame paNa khijamatamAMhi khoya kima thAyaryuM? (16, 1, 5) bhakta sevAmAM khoTo nathI, AthI ja adhikArapUrvaka kahe che ke, pUraNa prema rAkho vimAso zuM?' avasara lahI ekAMta vinavIe chIe ame. (16, 1, 6) 134 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAne pUrNa prema rAkhavAnI vinaMtI avasara joI ekAMtamAM kare che. paraMtu bhaktane prazna thAya che ke, paramAtmA mArI A sevAno pratyuttara kema detA nathI ? jarUra koI vadhu AkarSaka tattva paramAtmAnA saMbaMdhe baMdhAyela haze ! parama 2sabhIno mAho, nipuNa nagIno mAho sAhebo prabhu morA padmaprabha prANAdhAra ho. paramAtmAnI sevA karatA karatA kino (dveSa) TALyo, eTale paramAtmA manamaMdira padhAryA che. jyoti2mA AliMgIne prabhu achaka chakyo dina cata ho. oLaga paNa nahi sAMbhare prabhu to darasaNa zI vAta ho. (6, 1) jJAna-jyoti rUpI suMda2 strImAM lIna 5ramAtmA pUrNa gaMbhIra bhAve (achaka) temAM DUbelA che, te 5ramAtmA mArI karelI sevA paNa saMbhAratA nathI, to darzananI to vAta zuM karavI ? paramAtmA bhaktane kaLiyugamAM choDI mokSanagaramAM birAjamAna thayA che. A samaye sau potAno (ApopuM) svArtha sAdhe che, paraMtu saMta puruSa ja bIjAno vicAra kare che. kavi kaTAkSamAM kahe che ke, he prabhu ! jo tuM mAro vicAra kare to ja sAco saMta, nahi to tArI para paNa kaLiyuganI asara thaI che. phUDo kaliyuga choDIne re ji Apa rahyA ekAMta dila ApopuM rAkhe ghaNA re ji para rAkhe te saMta dila (11, 4) paramAtmA vItarAga che, mATe bhakta para prema darzAvatA nathI, te paramAtmAnI rIta yogya nathI, kAraNa ke bhakte to 5ramAtmA joDe gADha rAga bAMdhyo che. bhakta bicAro kyAM jAya ? jANe kamaLanA premamAM DUbelo bhamaro, ke jaLadhA2nA premamAM DUbeluM cAtaka paMkhI. AthI kavi bhagavAnane spaSTa zabdomAM jaNAve ke, nipaTa nirAgI ho jinavara tuM sahI, e tuma khoTI rIta. (12, 6) dilanI vAtAM ho kiNane dAkhavuM, zrI vAsupUjya jinarAya. (12, 7) AthI paramAtmA bhaktanI sevA svIkAre ke na svIkAre, pote to sevA AdarI ja che. bhakta kahe che ke, huM naTa chuM, ane naTa banIne navA navA veza dhAraNa karavAnuM jANuM chuM. he paramAtmA ! karmasaMyoga pramANe tArI AgaLa corAsI lAkha veza bhajavuM chuM. have,jo paramAtmA tane veza game to anubhavanuM dAna de ane na game to veza baMdha karavAnuM kahe, Ama catura bhakta baMne rIte potAnI mukti mAMgI le che. huM naTa navala vividha gati jANuM, khiNa eka to lyo mujarojI. For Personal & Private Use Only (13, 4) bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) * 135
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ de anubhava dAna game to, nA rUce to kaho ma ANejI' (13, 5) Ama zailInA laTakA vaDe paramAtmA pAse bhakta vividha rIte muktinI yAcanA kare che. karUNA rasabhaMDAra, birUda kema pALazyo ? ho lAla. OM nivasyA tume siddha, sevakane avagaNI ho lAla. dAkho avihaDaprIta, jAvAdyo bhoLAmaNI ho lAla. jo koI rAkhe rAga, nirAga ma rAkhIe to lAla. (19, 4) paramAtmAne karuNArasabhaMDAra biruda sAcavavA mATe paNa dayA karavAnuM kahe che. tame bhale vItarAgI, paraMtu tamArA rAgI para to prema dhAraNa karI AvI vinaMtI kare che. AvA vItarAga paramAtmA dUra jaI bhale vasyA hoya, paraMtu bhakta to bhagavAnane bhakti vaDe bharamAvIne hRdayagharamAM rAkhavA icche che. bhakti guNe bharamAvI ho samajAvI prabhujIne bhoLavI , kAMI rAkhuM hRdaya majhara. (18, 4). bhakta ema kahe che ke, bhagavAna, jo tame ema vicAratA ho ke, siddhazilAmAM ochI jagyA che, to zAstra dvArA meM jANyuM che ke, siddhazilA to evuM sthAna che ke, jyAM saMkirNatA - gyAnI ochapa zakya ja nathI. "akSayapada detAM bhavijanane saMkirNatA nahi thAya zivapada devA jo samaratha cho, to jaza letAM yuM jAya.' (1, 4) he bhagavAna! tyAM gyAnI ochapa nathI, vaLI tame samartha cho to AvatA kema nathI ? kavi bhagavAna AgaLa laTakA karatAM vakroktino dora AgaLa calAvatA kahe che, sevA guNa raMjyo bhavijanane, jo tame karo vaDabhAgI to tame svAmI ! kema kahAvo ? niramamane nirogI.' (1, 5) bhaktanA sevA guNathI prasanna thaI sevakane uttama pada Apo to svAmI zuM tamAruM vItarAgapaNuM jokhamamAM AvI jAya ? kavino paramAtmA pratyeno kaTAkSa Ama be dhAre cAle che. paramAtmAnA svarUpane oLakhAvanArA be vizeSaNo karuNAsAgara ane vItarAga - dekhItI rIte paraspara virodhI che, teno lAbha laI kavi paramAtmA joDe narma-marmayukta ramUja karatA rahe che. jo paramAtmA kRpA na kare to "karuNAsAgara' para jokhamamAM ane karuNA kare to vItarAga pada jokhamamAM. kavi AvA laTakA karI zake che, mATe ja kavi jaina paraMparAmAM "laTakALA' evA upanAmathI suprasiddha che. kavi "vItarAgatA' para kaTAkSanI dhArA AgaLa vistAratA paramAtmAnA bAhya aMgaracanA hAthI-ghoDAnI zobhA Adi vaibhava para dRSTi Therave che. kahevAo paMcama caraNanA dhArI, kima AdarI azvanI asavArI. 9, 1) 136 kara covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ cho tyAgI zivalAsa vaso cho, daDharathasuta rathe kima beso cho. (9, 2) paramAtmA cAritrane dhAraNa karanAra hovA chatAM ghoDA para kema beso cho evo prazna pUche che. vaLI zivavAsamAM vasanArA hovA chatAM daDharatharAjAnA putra rathamAM kema beso cho evA prazna pUche che. praznanI hAramALA AgaLa calAvatA kavi kaTAkSanI dhAra vadhu tIvra banAvatA jAya che. AMgI pramukha parigrahamAM paDazo, hariharAdikane kaNa vidha naDazyo. (9, 2) dhurathI sakaLa saMsAra nivAryo. kima pharI devadravyAdika dhAryo. tajI saMjamane thAyo gRhavAsI, kuNa AzAtanA tajaze corAsI." (9, 3) paramAtmAnI bhakti mATe karAtA vividha aMgaracanA ane devadravya Adi parigrahane lIdhe paramAtmAnI vItarAgatA jo naSTa thaI jAya, to te harihara Adi devatAthI viziSTa kevI rIte rahe ane gharavAsI banI jAya, to bhakto sevA paNa zA mATe kare ? kavinI A kaTAkSa paraMparAno uttara aMte kavi pote ja Ape che. devadravya, AMgI Adi bhaktonI bhakti dvArA AcaravAmAM AvelI karaNI' che, tenAthI tamane koI doSa lAgato nathI. tame koIthI lopAtA nathI. mAruM kahevuM aghaTita ayogya che A 'ayogya vacana potAne kahevA yogya nathI, ema mAphI mAMgI kavi paramAtmA joDe eka mIThI ramata ramI le che. - kavinI A samagra kaTAkSa-lIlAnA mULamAM che - paramAtmAnA jaina paraMparAe darzAvelA dekhItI rIte virodhI lAgatAM be rUpo - vItarAga' ane "karuNAsAgara-dAtA." rAgarahita vyakti sevA karanAra para prasanna kevI rIte thAya? prasanna thaI icchita vastu mokSa' Adine ApanAra kevI rIte bane ? jainadarzanamAM Ano uttara apAyo che ke, vItarAga evA paramAtmA pote bhaktanI icchA svayaM pUrNa karatA nathI, paraMtu temanI sevAnA adbhuta prabhAve bhaktanI icchA pUrNa thAya che. jema sUrya-caMdra pote koI paNa bhedabhAva vagara samagra jagatane prakAzita kare che, je rIte nadIo sarvane nirmaLa jaLa Ape che, e rIte tIrthakaro svabhAvathI sarva jIvonuM kalyANa karanArA hoya che. temaNe pUrvanA be bhavamAM tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA karatA sarva jIvonuM kalyANa mokSanI bhAvanA bhAvelI, te daDhIbhUta thaI svabhAva rUpe pariNamI che. AthI anya devonI jema koI jIva para dayA-kRpA karavA teo svayaM vItarAga hovAne kAraNe jatA nathI, paraMtu svabhAvathI ja "karuNAsAgara' hovAne kAraNe je jIva temanI sevA-upAsanA kare che, te jIva potAnA icchita phaLanI prApti kare che. sUrya jema saune samAnabhAve prakAza Ape che, jarUrata che kevaLa sUryanI sanmukha thavAnI. nadI saune samAnabhAve jaLa Ape che, jarUrata che kevaLa nadIkinAre pANI pIvA javAnI. Ama tIrthakaronI upAsanA - bAhya ane atyaMtara guNonuM dhyAna bhaktane tIrthakara samAna banAvavA samartha bane che. Ama "vItarAga" ane "karuNAsAgara' vacceno dekhIto virodha TakI zakato nathI. paraMtu kavi mohanavijayajI bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 9 137 For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ to paramAtmAnI joDe maitrInA saMbaMdha A virodhane ja AgaLa dharatA rahe che, ane upAlaMbhanI ramya lIlA kare che. vaLI tIrthaMkara vyavahAranayathI "karuNAsAgara-dAtA che. tIrthaMkaranuM A vyavahAra-nayanuM svarUpa "namoghurNa jevA sUtromAM suMdara rIte AlekhAyuM che. "abhayadayANa', "AIgaraNa' Adi pado vaDe tIrthakarano jIvamAtrane saMsAra-sAgaramAMthI samyakumArga prabodha karI tAranArA evA rUpanuM Alekhana karAyuM che. to nizcayanayanI dRSTie tIrthakara vItarAga hovAthI koIne mATe kazuM na karanAra niraMjana' rUpa kahevAyA che. kavie tIrthaMkaranAM A be virodhAbhAsI rUpano sahAro laI potAnA vaktavyamAM vistAra karyo che. kavi paramAtmAnI joDenA A hRdayapUrvakanA saMbaMdhane lokottara koI prIta AvI tujathI banI (16, 1, 4) kahI potAnI prItine lokottaraloka vilakSaNa alaukika prIti tarIke oLakhAve che. A alaukika prItine kAraNe aMte namrabhAve paramAtmAne vinaMtI svIkAravA vinaMtI kare che. ho prabhu jagajIvana jinarAya jo, munisuvrata jina mujaro mAnajyo mAhyo re lo. ho prabhu, paya praNAmI jinarAya jo, bhavabhava zaraNuM sAhiba! svAmI! tAharUM re lo. paramAtmAnA bhavobhava zaraNanI mAMgaNI karI - kavi paramAtmAne hRdayamAM sthirabhAve padharAvavA icche che. paramAtmA agocara hovAthI paramAtmAne pAmI zakAtA nathI, paramAtmA vize vividha mato, naya ane kalpanAne kAraNe aneka prakAranA vivAdo cAlI rahyA che. mata mata naya - naya kalpanA, sAhibA ! ittara ittara pariNAma. rUpa agocara navi lahe, sAhibA vivAda e mahiANa. (1, 2, 5) AvA vivAdonI vacce kavine paramAtmAnA agocararUpano bheda maLyo che. paramAtmA zAMta-rasanA bhaMDAra che, zAMta-rasa svarUpa che. ane A zAMtarasa-zama-dama Adi guNo ane zuddha svabhAvamAM vase che. Ama paramAtmAnA AMtarika guNo pratye dRSTi keLavAI che, ane A rUpa pAmavA pratye kavi utsuka banyA che. amadama zuddha svabhAvamAM, sAhibA ! prabhu! tuma rUpa akhaMDa. bhagati vadita saMlInatA, sAhibA ! ethI pragaTa pracaMDa. (1, 2, 6) paramAtmA pratyenI bhakti ane prItimaya lInatAthI ja paramAtmA bhaktanA hRdayamAM "akhaMDa" rUpe pragaTe che. A akhaMDa rUpe pragaTelA paramAtmAne kAraNe ja "pragaTa-pracaMDa AtmavizvAsathI jAherAta kare che ke, 138 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohana kahe manamaMdira re, kAMI vasiyo tuM visavAviza re.' prabhu (24, 8) Ama kavinA hRdayamAM paramAtmAnI upasthitinI anubhUti sAthe covIzI pUrNa thAya che. A covIzImAM kavie paramAtmA sAthe apUrva maitrI sAdhI che, ane A maitrInA baLe kaTAkSa-vakrokti vaDe samagra covIzImAM lAlityapUrNa rItie 5ramAtmA sAthe hRdayano saMvAda sAdhyo che. kavie A covIzImAM mukhyatve vakrokti ane virodhAbhAsa alaMkArano Azraya lIdho che. te uparAMta bIjA paNa aneka suMdara alaMkAronI chaTA vaDe potAno bhaktibhAva pradarzita karyo che. potAne lokottara upakArI paramAtmA maLyA, te ahobhAgyane varNavatA kahe che, ziva eka caMdrakalA thakI, lahI IzvaratAI. anaMta kaLAdhara meM dharayo, muja adhika puNyAI. (2, 1, 4) zivanA mastake eka caMdrakaLA hoI tene IzvarIya mahattA maLI che. tenI sarakhAmaNIe meM to anaMta samAna paramAtmA kaLAvALA caMdrane hRdayamAM dhAraNa karela che ema kahI paurANika saMdarbhano alaMkAra-gUMthaNImAM sacoTa upayoga kare che. 52mAtmA mahAna guNovALA hovA chatAM temanA guNo potAnA nAnakaDA hradayamAM kevA samAyA che, tenuM Alekhana paNa dRSTAMta alaMkAranI madadathI suMdara rIte Alekhe che. svAmI guNamaNI tuja nivaso manaDe muja A che lAla ! paNa kahiMye khaTake nahIjI. jima 24 nayaNe vilaMga, nIra jhare niravaMga A che lAla ! paNa pratibiMba rahe saMsIjI.' (4, 3) jema AMkhomAM rajakaNa paDe to e rajakaNa AMkho sahana karI zakatI nathI, paraMtu moTA pratibiMbane grahaNa karI le che, te ja rIte kaSAyorUpI raja manamAM khaTake che, paraMtu mahAna evA paramAtmaguNo hRdayamAM khaTakatA nathI. - paramAtmAnI sevA potAne kevI vahAlI che tenuM upamA alaMkAra ane zabdAlaMkArothI zobhatuM citra - 'vAlhA meha bapiyaDA, ahikuLane mRgakuLane tima vaLI nAde vAhyo ho rAja. madhukarane, navamallikAne, tima mujane ghaNI vAhalI sAtamA jinanI sevA ho rAja.' kavi paramAtmA joDe potAnI jAtanI tulanA karatA upamA alaMkAranI zreNI suMdara rIte Alekhe che. tume cho mugaTatriMhulokanA sA huM tuma paganI kheha ho. tuma cho saghana Rtu mehulo sA huM pacchima dizi vreha ho. (10, 3) bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) * 139 For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi kyAreka laukika vyutpattino sahAro laI zleSa alaMkAra sarje che, tuja mUratI mAyA jisI re lo. urvazI thaI uare vasI re lo.' ( ). kavi paramAtmAnI tAraka-zaktine ananvaya alaMkAra dvArA mUrta kare che. te jima tAya tima kuNa tAre ? kuNa tAraka kahuM eDavo, sAyaramAna te sAyara sarIkho, tima tuM piNa tuM jehavo. ( ). sAgara"nI jema tulanA na hoya, tema tamArI tAraka-zaktinI paNa kevI rIte tulanA thAya? kavi pArzvanAtha bhagavAnanA AMtarika ujajvala rUpane virodhAbhAsa alaMkAra ane camatkRti dvArA Alekhe che, purisAdANI zAmaLa varaNo, zuddha samakitane bhAse. zuddha pUja jiNe kIdho tehane, ujvaLa varaNa prakAze. (23, 1) purisAdANI pArzvanAtha bhagavAnanuM vizeSaNa) Apa varNamAM thAma cho, paraMtu Apa atyaMtara samyaguNone kAraNe mithyAtvanI kALAza dUra karI hovAthI te mithyAtva karmadaLanA pUMjane zuddha karyA hovAthI ujvaLa varNavALA zobhI rahyA cho. paramAtmAnA apUrva jJAnAdika guNonI yAcanA kavi vyavahArajIvananA daSTAMtanI sahAyathI kare che. tamArI eka karuNASTi mArAM kAryo siddha karanArI thaze ja, e mATe kavi kahe che, jema paDe kaNa kuMjara mukhathI, kIDI bahu dhanavaMtI.' (23, 5) kavie vividha sthaLoe paurANika saMdarbho chUTathI vAparyA che, je jaina kavinI bahuzrutatAnI sAbitIrUpa bane che. dA.ta., vimalanAtha bhagavAnanA stavanamAM varAha avatArano ullekha. caMdra kaLA dhAraka zivano ullekha. paramAtmAnI upAsanA-sevA kaI rIte karavI ? te aMgenA paraspara-virodhI matone mAMDI kavie 'virodhAbhAsa alaMkAra dvArA potAnA mananI mUMjhavaNa rajU karI che. loko manane rAga-dveSarahita karavAnuM kahe che, paraMtu paramAtmA pratye snehabhAva dhAraNa karavo te paNa "rAga' ja kahevAya. nicage prabhune bAIe, kAMI te piNa rAga kahevAya. (24, 2) keTalAka paramAtmAnA nAmanuM dhyAna karavAnuM sUcave che, topaNa kavi prazna pUche che ke, prema (rAga) vagara tAna kevI rIte Ave ? nAma dhyAtAM jo dhyAe re, kAMI prema vinA navi tAna re." (24, 3). Ama cAre bAju - sAdhanAmArgamAM paNa mohavikArane phelAyelo joI bhakta pUche che ke, 140 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohavikAra jihAM tihAM re, kAMI kema tarIe guNadhAma re.' (24, 3) have keTalAka loko karmanA baMdhathI aTakIne mokSa pAmavAnI vAta kare che. tyAre kavi pharI potAnA laTakA dhAraNa karI prazna pUche che - temAM zo pADa caDAvIe re, kAMI tame zrI mahArAja re. viNa karaNI jo tAraso, kAMI sAcA zrI jinarAja re.' ame 'karmabaMdhana baMdha karavA rUpa karaNI karIe, ane tame tAro emAM koI zobhA nathI. tame amArI koI paNa prakAranI karaNI vagara tAro to tame sAcA "jinarAja' kahevAo. aMte A sarva virodhAbhAsanuM samApana karavA kahe che, prema magananI bhAvanA re, kAMI bhAva tihA bhava nAsa re. bhAvatihA bhagavaMta che re, kAMI uddezya AtamasAra re. (24, 5) Ama, kavie bhaktibhAvanAmAM bhAvanAza svIkArI paramAtmAnuM zaraNa grahavA kahyuM che. kavie zabdAlaMkAromAM paNa sthaLe-sthaLe suMdara prAviSya darzAvyuM che. dA. ta., yamaka alaMkAra bhavapharIyo darIyo taryo, paNa koI ho aNusarIo na dvIpa have mane pravahaNa mAharuM, tuma pada bheTe ho meM rAkhyuM chIpa. (14, 1, 3) mugati vanitA ho ! rAja sAmAnya vanitA ho rAja tajI pariNItA re, vAhalA kAM tame Adaro. (22, 1, 5) varNAnuprAsa alaMkAra - agama alaukika sAhibA, sAhibA kAgaLa paNa na lakhAya aMtaragatanI je vAtaDI, sAhibA jaNa jaNane na kahAya. (1, 2, 1) mukha paMkaja mana madhukarU, rahyA lubdhA ho guNajJAne lIna. (14, 1, 2) ratnajaDita bhUSaNa atisuMdara, AMgI aMgI udAra ati ucharaMga bhagati nautana gati, upazama rasa dAtAra. (163, ) AvA aneka zabdAlaMkAro ane arthAlaMkAro vaDe kavie hRdayanA bhaktibhAvathI bharyA stavanone zobhAyamAna karyA che. kavinI alaMkAraracanAmAM nAvinya tarata dhyAna kheMce evuM che. kavi paraMparA prApta alaMkAro karatAM potAnI pratibhAbaLe sarjelA navA alaMkAro yoje che. - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 141 For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMkhomAM rajakaNa ane citra (sta. 4) bhInuM kaMbala (. 7) taMbolInA patra (rU. 20) hRdaya para lapaTAyela viSadhara (sta. 21) Adi noMdhapAtra che. paraMtu A sarvathI vizeSa ullekhapAtra to kavinA upAlaMbho - vakroktio ja che. ethI ja A covIzInA mAdhuryasabhara upAlaMbhone kAraNe zrI abhayasAgarajI jaNAve che; vartamAnakALanI badhI covIzIomAM prabhu paramAtmA sAthe bhaktiyoganA gAmamAM ekAkAra banI vAto karavA rUpe vividha laTakA ane mIThA upAlaMbhane sUcavanArA zabdo vAkyothI zobhatI A covIzI khUba sarvotkRSTa che. A uparathI AnA kartA zrI mohanavijayajI ma. "laTakALA" e upanAmathI prasiddha thayA che." to A covIzInI bhAvagaMbhIratA aMge anya vidvAne paNa kahyuM che; "laTakALA' e upanAme vikhyAta thayelA paMDita pravara zrI mohanavijayajI mahArAjanI A prastuta covIzI arthagaMbhIra che ema kahevA karatAM bhAvagaMbhIra che ema kahevuM te samucita che. stavanamAM temaNe bharelA bhAvomAM paramAtmA pratyenI AtmIyatA zabda zabda khaDI thAya che. jene potAnA mAnyA hoya tenA upara vizvAsa rAkhIne AtmA potAnI bIjAne na kahevA jevI vAto paNa kahe che. akaLAIne ghaNuM ghaNuM kahI nAkhe che. e akaLAmaNa paNa darzanIya ane ramya hoya che. A covIzInuM AkarSaka aMga koI hoya to te akaLAmaNa ane tene adhIna thaIne paramAtmAne apAtA olaMbhA che. covIzInA dareka stavanamAM e bhAva judI judI rIte je rajU karavAmAM Avela che, te kharekhara vAcakane mugdha karI de che ane kartA pratye bahumAna upajAve che." Ama kavine premapUrvaka laTakALA' upanAmathI sanmAnita karAvanArI A baMkima covIzIracanA samagra madhyakALamAM potAnA upAlaMbhasabhara kAvyatattvane kAraNe eka mahattvanI kRti tarIke noMdhapAtra bane che. 3. bhaktirasajharaNAM - bhAga-2 pR. 13 prastAvanA) 4. paMDita zrI mohanavijayajI gaNivarya kata zrI jinastavanacovIzInuM prakAzakIya nivedana pR. 3 artha saMkalanakAra paM. zrI rAmavijayajI ma. zrI jainasAhityavardhakasabhA, amadAvAda. 142 4 covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI haMsaratnajI kRta stavanacovIzI navanavonmeSazAlinI sAdyaMta kAvyAtmakatAnI anubhUti karAvatI racanA prasiddha upAdhyAya zrI udayaratnajInA saMsArI sahodara ane dIkSAmAM kAkAguru zrI haMsaratnajIe vi.saM. 1755 (I.sa. 1699)mAM A covIzInI racanA karI che. teo poravADajJAtinA vardhamAna zeTha ane mAnabAInA putra hatA. temanuM saMsArI nAma hemarAja hatuM ane tapAgacchanI ratnazAkhAmAM vijya rAjaratnasUrinI paraMparAmAM jJAnaratnajI pAse dIkSA lIdhI hatI. temaNe 'zikSA zataka dodhaka' nAmanI gujarAtI kRti ane 'adhyAtma kalpadruma' para bAlAvabodha Adi saMskRta kRtio racI che. temaNe udayaratnajIe pravacanamAtAnA mobhI' tarIke oLakhAvyA che. je temanI vidvatAne oLakhAve che. saM. 1798mAM bharUca pAse mIyAMgAmamAM kALadharma thayo hato. kavie potAnA hRdayabhAvanI abhivyakti karavA covIzI'nA prakArano viniyoga karyo che. samagra covIzImAM sarjaka kavi-pratibhAno ramya unmeSa anubhavAyA vinA raheto nathI. kavinI pratibhA mukhyatve vividha alaMkAronI mano2ma gUMthaNImAM pragaTe che. kavie 19mA stavanamAM 52mAtmA mATe abhinava AMbAnuM manohara rUpaka gUMcyuM che. kavinuM A kAvya narasiMha mahetAnuM 'gokula AMbo mhoryo'nI yAda apAve evuM manohara banyuM che. kAvyanA prAraMbhe; jina abhinava AMbo moriyo, jehanI zItala tribhuvana chAMhi. hAMjI amala dhavala jasa jehano, parimala maheke jagamAMhi. e to abhinava AMbo mhoryo. (19, 1) A AMbo tribhuvanamAM zItaLatAvALI chAyA phelAve che ane jeno ujjvaLa yaza ane manohara sugaMdha samagra jagatamAM maheke che. vaLI, A AMbAmAM sahaja vasaMtaRtu sadaiva vase che, jenA dRDha dhIrajarUpI mULa che. jemAM guNarUpI gaMbhIra pallavo khIlyA che. je AMbAnI sugaMdhathI prerAyelA devatAo ane manuSyo bhamarAnI jema cAre bAju 5.bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 447thI 474. For Personal & Private Use Only bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 143
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaMkArava karI rahyA che ane koyalanI jema gaNadharo kalarava karI rahyA che Avo A abhinava AMbo pragaTyo che. A abhinava AMbAnuM rUpaka mallinAtha bhagavAna mATe ekadama ucita che. kAraNa ke temanA zarIrano raMga paNa navakisalaya (navA Amrapatra) jevo lIlo che. hAMjI ! nava kisalaya daLa sArikhI, chabI jehanI nalavAna hAMjI! malli jinesara muja mane, jaMgama suravRkSa samAna.. ' (19, 6) Ama, kavie AmavRkSanuM rUpaka mallinAtha bhagavAna mATe sAvaMta manohara rIte AlekhyuM che. AvuM ja bIjuM eka rUpaka paramAtmAnI vANIne varSARtu sAthe sarakhAvavA mATe prayojyuM che. zayAmavarNa munisuvratasvAmIne zyAma meghanuM rUpaka ApIne 20mA stavanamAM kavie aucityapUrvaka vaSastunuM nAnuM zuM rUpaka kAvya ja racyuM che. "aina aSADho umaTyojI, tribhuvanane hitakAra. jinavara ulaTaTyo e jaladhAra. varase varase vacana sudhArasa jora re, nirakhI harake parakhadA janamana more re." .. (20, 1) vacana rUpI amRtane varasAvanAra munisuvratasvAmInA varNanuM megha sAthenuM sAmya varNavatAM kahe che; zyAma zIre ope nakha ujAsa re, jalaghaTAmAM jANe vIja prakAza re; suraduMdubhino uThyo zabda akhaMDa re, garjArava zuM gAjI rahyo brahmAMDa." (20, 2) paramAtmAnA zyAma dehamAM tejasvI camakatAM nakho jANe vAdaLanI vacce vIjaLIno prakAza ne hoya evA zobhAyamAna thaI rahyA che. ane suraduMdubhino avAja to jANe vAdaLonA gaDagaDATa vaDe AkhA brahmAMDane gajAvato hoya evo anubhavAya che. A varasAdanI manuSyonA mana para thayelI AnaMdadAyaka asarane ravAnukArI zabdo ane varNAnuprAsayukta padAvalI dvArA vaNavatAM kahe che; jharamara jharamara jhaDimaDI varasaMta re, cAtakanI pare caturapuruSa harakhaMta re thaI romAMcita zItaLa sahunI deha re, manamedanIye pasaryo pUraNa neha re. (20, 4) paramAtmAne vaMdana karavA mATe AvatAM devatAo jANe AkAzamAM bagalAnI zreNi jevA zobhI rahyA che. temaja dharmadhvaja iMdradhanuSa jevI zobhI rahI che. dukALa ane tApa dUra cAlyA gayA che. AvA manohara vAtAvaraNamAM, pramudita munivara ghadura Dahake jyAMhi re, jinaguNa rAtA bhavika mamolA tyAMhi re. Avyo vege durita javAsa ko aMtare, girivaranI pere hariA thayA guNavaMta re' (20 6) 14 ne covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ A varSARtumAM muni rUpI deDakAo AnaMdita thaIne avAja karI rahyA che ane jinezvaranA guNamAM rAtA banelA mamolArUpI (eka prakAranA pANImAM rahenArA jIvo) bhAvika jIvo AnaMda pAmI rahyA che. pAparUpI javAsA sukAI gayA che ane parvatonI jema guNavaMta puruSo hariyALA thaI gayA che. kavinI racanA zabdonI pasaMdagI, bhASA, bhAva-vaibhava sarva dRSTie jANe varSARtuno vaibhava ja dhAraNa karI le che. thaI navapallava sata zAkhA sukhavela re, cihu dize pUre cAle sukata rela re. pravacana racanA sarovara lahira taraMga re, sudho jina sArasa khele adhika umaMga re. (20, 7) satarUpI vRkSonI zAkhAo sukharUpI velIo navapallavita thaI che, cAre dizAmAM sukRtarUpI pUra AvyuM che. pravacana-racanArUpI sarovaramAM taraMgonI lahero UThI rahI che. sArasarUpI jaina bhAvako A manohara vAtAvaraNamAM umaMgapUrvaka krIDA karI rahyA che. A samagra kAvya madhyakAlIna jainasAhityamAM eka uttama paMktinA rUpakAtmaka stavanakAvya tarIke noMdhapAtra che. kavie sUrya ane caMdranI paraMparAgata upamAne paNa padmaprabhasvAmI ane caMdraprabhasvAmInA stavanamAM manohara rIte AlekhI che. sUrya karatAM paNa paramAtmA vadhu tejasvI ane zreSTha che te vAta kavi suMdara rIte Alekhe che. dinakarane vAdaLa ruMdha. vaLI te aMge adhUro muja prabhu apratihata prakAsI, sakala padAratha pUro. 6 aMbaramaNi aMbaratala mAraga, AThe pahore bhamato re acaLavilAsI e muja sAheba, zivavadhU saMge ramato. 7 (6, 6-7) sUryane vAdaLa rUMdha che ane te paurANika mAnyatA anusAra paga vinAno hovAthI aMge adhUro che. mArA prabhu to kyAreka rUMdhAya nahi evA apratihata prakAza dharAvanArA ane sarva padArthomAM pUrNa che. sUrya AkAzano maNi bhale kahevAto hoya, paraMtu te AkAzamArga para AThe prahara-divasa-rAta) satata paribhramaNa kare che, tyAre mArA prabhu acaLa che, ane zivavadhUnA saMge rame che. caMdra sAthe paramAtmAnuM sAmya darzAvatAM kahe che, amRtasAvI caMdramA, prabhu anubhava rasa geha catura bhavika cakorane re, neNa upAe neha. (, 4) caMdramA amRtane varasAve che, tyAre paramAtmA amRtathI paNa adhika madhura anubhavarasanA bhaMDAra che. je catura bhavikajano rUpI cakoranI AMkhamAM sneha janmAve che. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 145 For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie arihaMta paramAtmA mATe zAstramAM varNavelI mahAsArthavAhanI upamAne 10mA stavanamAM suMdara rIte gUMthI che. 10muM stavana chaMdonA upayoganI dRSTie paNa noMdhapAtra che. saMsArarUpI bhayAnaka vananuM varNana karatAM kahe che, katAra cihudizI mahAbhiSaNa, caturagati saMsAra. bhava gahana gahavara ati bhayaMkara, jotA na dise pAra. . jihAM vividha ciMtA rUpa bahulI, jhaMse jhakhara jALa. jagatu bhUlA bhamara detA, bhami teha vicALa. (10, 1) cAra gatirUpI saMsAra bhayAnaka jaMgalanI jema cAre dizAmAM phelAyeluM che. vizALa, bhayaMkara ane jotAM pAra na Ave evuM A jaMgala vividha ciMtA rUpI bahu jALInA phelAvAthI gherAyeluM che. jagatanAM jaMtuo bhUlAM paDelAM, bhamarI detAM Ama tema te bhUminI vacce pharI rahyAM che. temaja, tyAM tRSNArUpI nadInuM bhayAnaka pUra AvyuM che, jemAM lobharUpI kAdavanuM kaLaNa che ane tyAM abhimAnarUpI ajagara badhAne gaLavA mATe dhasI rahyo che. mithyAtvarUpI parvate ghaNI UMcAI dhAraNa karI che ane mahAmUDhatArUpI aMdhakArane kAraNe nirmaLa jJAnano prakAza phelAto nathI. vaLI, vikarALa moharUpI virUpa pizAca bhayAnaka huMkAra karI rahyo che. paMcaiMdriyonA viSayarUpI bhayAnaka lUMTArAo vase che, jeo jIvane lUMTatAM vAra lagADatA nathI. temaja karmarUpI bhayAnaka dAvAnaLa cAre dizAmAM phelAyelo che ane krodharUpI sarpa huMkArA mArI rahyo che. AvA bhayAnaka vanamAMthI bahAra nIkaLavAno mArga dekhAto nathI. tyAM ja koI puNyasaMyoge sadgarano yoga thayo ane temaNe mane saMsAramAMthI pAra utAranAra sArthavAha samAna paramAtmAnAM darzana karAvyAM. bhavaduHkhothI trasta jIva AvA saMsArarUpI jaMgalamAMthI tAravA mATe sArthavAha samAna paramAtmAne bhAvapUrvaka vinaMtI kare che, tuM zivapurano sArathavAhajI, pAra utAre dharI uchAhajI.' (10, 5) AvA bhava-vanamAM sArthavAha samAna paramAtmAne potAnA manamaMdiramAM padhAravA vinaMtI kare che temAM mArdava ane hRdayanI komaLatA pragaTa thAya che; muja manamaMdira prAhuNA re. jo Avo ekavAra to rAkhuM pAlava jhAlIne ho lAla, ghaNIya karI manohAra.' (12, 2). potAnA manamaMdirane paramAtmAnA Agamana mATe kevuM suzobhita karyuM che tenuM paNa kavie suMdara varNana karyuM che. 'tuma vasavAne yogya che re, manohara muja manageha. citrazALI jihAM cihuM dizehI lAla, ji anubhavaraha. sumati aTArI zobhatI re, maMDapa jihAM suviveka mohatimira TALyA vaLI ho lAla jJAna pradIpa che. 146 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSa Adi jihAM re, kaTaMka kIdhA dUra. yaLyo jihAM karuNAjane ho lAla, pAtika paka paMDUra. nirmaLa tuja guNacaMdrikA re, dhavalita suMdara dhAma. vAhalA tuma vasavA bhaNI ho lAla, meM kIdhuM abhirAma.' (12, 3-4-5-6) potAnuM hRdaya paramAtmAne vasavA yogya ja che. temAM manohara citrazALA cAre dizAmAM zobhI rahI che. temAM sumati - aTArI zobhI rahI che. vaLI jJAnarUpI dIpaka vaDe moha aMdhakAra dUra karyo che. rAgadveSarUpI kaMTakone mArgamAMthI dUra kADhyA che, ane pApa-kAdavane karuNAjana vaDe dUra karavAmAM Avyo che. tArA guNonI nirmaLa cAMdanI vaDe A manamaMdira camakI rahyuM che. Ama tamane vasavA mATe manamaMdirane atyaMta suMdara banAvyuM che. paramAtmAnA guNonI cAMdanIthI ja A manamaMdira camakI rahyuM che ema kahevAmAM kavinA bhaktibhAvanI UMcAIno anubhava thAya che. paramAtma guNonuM apUrva AkarSaNa potAnA hRdayamAM rahyuM che tenuM Alekhana karatAM kahe che, tuja guNa kamaLa parAga sugaMdhI, muja mana madhupa rahyo manabaMdhI sAhebA ! muja araja suNIje, jIvanA! kAMI mehera karIe. amUla bahula parimalano bhogI, thaI ekacitte rahyo thira thobhI. (4, 1) kavie paramAtmA joDenA daDha guNAnurAganuM bhamarAnA rUpakathI Alekhana karyuM che. tArA guNarUpI kamaLanA parAganI sugaMdhathI mArA manarUpI bhamaro AkarSita thayo che. tArI mUlyavAna ane puSkaLa sugaMdhano lobhI evo mArA manarUpI bhamaro ekacitta ane sthira thaIne rahyo che. kavi bhaktimAM ekatAna thaI paramAtmA joDe sakhya anubhave che. ene lIdhe paramAtmAnI sAthe kaTAkSa ane vakroktimAM paNa vAta karI le che. huM cAhuM tuja cAkarI ho lAla, tuM timatima rahe dUra * ye gUnha rAkho nahI ho lAla, mujane Apa hajUra. (11, 2) kaThina hRdaya sahI tAharuM re, vaja thakI paNa beja niguNa guNe rAce nahI, tila mAtra nahi tuma heja.' (21, 4) tAruM mana vajathI paNa vadhu kaThaNa che, ane temAM talamAtra paNa sneha nathI. eTale tArI upAsanA, bhakti karavAno zuM artha? paraMtu kavine AzA che ke, bhakta bhagavAnanI zaraNAgati svIkArI che, ane potAne zaraNe AvelanI "karuNAsAgara' "bhaktavatsala" kahevAtA paramAtmA kaI rIte upekSA karI zakaze ? eTale paramAtmA potAnA biruda sAcavavA paNa manavAMchita dAna dIdhA vinA raheze nahi. kavie zAMtinAtha bhagavAnanA stavanamAM zAMtinAtha prabhue megharatharAjAnA bhavamAM pArevAM para kevI mArA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 147 For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayA darzAvI tenI kathA gUMthI che, tema ja zAMtinAthanuM saMkSipta jIvanacaritra suMdara rIte AlekhyuM che. zrI suvidhinAtha stavanamAM aSTamahAprAtihAryonuM suMdara varNana karyuM che. A stavanomAM manohara padAvalI, bhAvonI ramya chaTA, aucityasabhara ane sacoTa alaMkAragUMthaNI, saMskRta bhASAnI asaravALI ane layayukta zabdapasaMdagI ityAdi guNasamRddhi dvArA kavipratibhAno paricaya thAya che. vaLI kaLazamAM temaNe potAnI padaracanAne oLakhAvatAM kahyuM che, tene lIdhe kavinI kavikarma pratyenI sabhAnatAno paricaya thAya che. sarasa suvAsa suvRtta manohara, varaNa kusuma samudAyA nava-nava padaracanA bahubhegI, sulalitabaMdha suhAyA. | (kaLaza, kaDI 2) sarasa sugaMdhI chaMdo, suMdara varNo(akSaro)rUpI puSpo, navI navI (navanavonmeSazAlinI) padaracanA ane lAlityapUrNa baMdho vaDe A kRti zobhI rahI che. madhyakAlIna sAhityamAM aneka zaktizALI kavio upekSita rahyA che, emAM haMsaratnajI jevA zaktizALI kavinuM nAma jaina-paraMparAmAM paNa vizeSa pracalita nathI. paraMtu temanI kRtino sArdhata abhyAsa karatAM anubhavAya che ke, A kavi mAtra jainasAhityamAM ja nahi, paNa samagra madhyakAlIna sAhityamAM kevaLa be kRtio racavA chatAM uccakavitvazakti dharAvatA kavi tarIke noMdhapAtra sthAnanA adhikArI bane che. 148 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nyAyasAgarajI kRta stavanacovIzI uttamasAgarajInA ziSya nyAyasAgarajI mahArAje be stavanacovIzIonI racanA karI che. teo bhinnamAlamAM osavAla jJAtinA moTA zAha ane rUpAMdenA putra hatA. temanuM pUrvAvasthAnuM nAma nemidAsa hatuM. tapAgacchIya prasiddha vidvAna dharmasAgarajInI paraMparAmAM thayelA uttamasAgarajI pAse dIkSA grahaNa karI hatI. nyAyasAgarajI atividvAna ane vAdavivAdamAM nipuNa hatA. temaNe be covIzI, eka vIzI, zrAvaka vratarAsa nAmaka rAsakRti, samyaktva vicAra garbhita stavana Adi kRtio racyAnI noMdha maLe che. saM. 1797mAM amadAvAda mukAme temano kALadharma thayo hato. temano samaya saM. 1728thI saM. 1797 gaNI zakAya. temaNe be 'stavanacovIzIo racI che. temAMnI prathama stavanacovIzInA stavano traNa-cAra kaDInA TUMkA saMgItAtmaka yAne geyatApradhAna che. bIjI covIzInA moTA bhAganA stavanomAM kavie manoramya kalpanAothI utprekSA alaMkAra sarjI te dvArA lAMchananA rahasyane spaSTa karavA icchaThyuM che. A banne covIzIracanAomAM kavinI pratibhAnAM darzana avAranavAra supere thAya che. kavine tIrthaMkara paramAtmAnI sevakabhAve upAsanA karavAnI icchA che. ajita jigaMdA sAhiba ! ajita jirNadA tuM merA sAhiba meM terA baMdA, sAhiba ajita jiNaMda. (9, 2, 1) 5ramAtmA prati Avo sevakabhAva jAgyo che kAraNa ke paramAtmAe sakaLakarmo jItIne ajita pada pAmyuM che, tema ja te ajita'pada pAmavAno mArga jagatanA jIvone darzAvyo che. cyAre rupere cauvidha dezanA re, detA vijana kAja mAnuM e caugatinA jana tA2vA re, chAje jyuM jaladhara gAja. (6, 1, 3) samavasaraNanA madhyabhAgamAM cAre dizAmAM cAra rUpo dhAraNa karI jagatanA lokone tAravALA mATe dezanA ApanArA teo jANe upakArarUpI vRSTi mATe vAdaLa jevA garjI rahyA che. 6. () bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 601thI 618 (va) bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 622thI 640 bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) * 149 For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA paramAtmAnAM jemaNe pratyakSa darzana karyAM - teonI vANInuM zravaNa karyuM tevA jIvonI dhanyatAne varNavatAM kahe che; te dhana prANI re jiNe tuma desanAre, samaye nirakhya nUra, karNa kacole re vANInI sudhAre, pIdhI jeNe bharapUra. (3, 1, 4). paramAtmAnuM mohanavijetA evuM svarUpa kavicittamAM daDhapaNe vasyuM che. moharAjA sAmAnya rIte sau jIvone pIDanArA che, paraMtu paramAtmAnA apUrva sAmarthya AgaLa tenuM kazuM cAlatuM nathI. moha nRpati je aTala ayo, tuma Age na rahyo tasa cAro. viSaya kaSAya je jagane naDiyA, tuma jhANAnala zalabha kyuM paDiyA. (3, 2, 3-jI. moharAjA je aTala ane baLavAna che, tenuM sAmarthya paNa tamArI AgaLa kAMI cAlI zakyuM nahi. jagatane kaSTa denArA viSayo ane kaSAyo to dhyAnarUpI agnimAM pataMgiyAnI jema sAmethI AvIne bhasmIbhUta thaI gayA. AvA sAmarthyavaMta paramAtmAnI sevA, temanuM dhyAna paNa bhaktanA bhavaduHkhono nAza karavA samartha che, e aMge kavi dagaMta ApatA kahe che, pavasarovara te raho re, paNa tasa mAruta tApane cUre re paNa tama dhyAna kAmita pUre re, bhakti karavA kaho kuNa sUre re. (3, 3, 3) padmasarovara to dUra hoya, paNa mArgamAMnA pathikane dUrathI ja sarovara parathI Avato pavana tApane dUra karI de, e ja rIte tamAruM dhyAna mAtra paNa sarva manovAMchitane ApanAruM thAya che. AvI sAmarthyavALI tamArI bhakti hoya tyAre bhakti karavAmAM koNa pAchaLa rahe? kavi paramAtmAnA prabaLa sAmarthyane kAraNe temanI nizadina akhaMDa bhAve sevA karavA icche che. A pAMcamA ArAmAM paramAtmAnAM pratyakSa darzana zakya nathI, tyAre kavi AlaMbana svarUpa paramAtmamUrtinI sevApUjA karavA icche che. kezara ghora ghasI zUci caMdana leI vastu udara aMge caMgI avala banAI, melavI ghanasAra jAI juI caMpaka maruo, ketakI macakuMda bolasirI vara damaNo ANI, pUrve jiNaMda mastaka mugaTa pragaTa virAje, hAra hiye sAra kAne kuDala sUrajamaMDala, jANIye manuhAra. , 2-3, 4) Ama, vividha dravyothI pUjA karavAne kAraNe hRdayamAM jAgelA ullAsapUrvaka sAdhaka paramAtmAnI bhAvastavanA kare che. te bhAvastavanAnuM rUpakAtmaka Alekhana karatAM kahe che; 150 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbhavajina manamaMdira teDI, sakaLa deva zira moDI bhAvapUjA nita karo karajoDI. 1 zamarasa gaMgAjaLa navarAvo, bhAva taNi nahi khoDi bhaktirAga kezara thaI sukhaDa, orasie mana moDi. 2 dhyAna sugaMdha kusumeM pUja, vaLI nijamana doDi. dhUpa rUpa jinako ghaTavAso, dUra TaLe dukha joDi. 3 mahAnaMda vRta mana varti, bhakti thALamAM choDi. jJAnapradIpa jagAvI jote, ArAtrika kara joDi. 4 ja, 3, 1-2-3-4) kavie bhaktirUpI thALImAM mahAnaMdarUpI ghI pUrI jJAnarUpI dIpako vaDe AratI karavAnI kalpanA karI che, te manohara che tema ja tenA dvArA jJAna ane bhaktinuM sAdhanAmArgamAM sAyujya darzAvela che. A bhAvapUjA vAstavika rIte paramAtmA manamaMdiramAM padhAre tyAre ja zakya bane. paramAtmAnA AgamananI pUrvabhUmikArUpe manamaMdira kevuM sajAvyuM che tenuM varNana paNa AkarSaka ane bhAvasabhara che. zuddha karI che bhUmikA re, mithyAkaMTaka nAhI re. 1 samakita guNa zuddha dRSTi che re, kiriyAruci zubhavAsa re. virati caritra siMhAsane re, maitrIpada bIchAya re. 2 zAna paramarasa svAdanA re, pAra na bolyA jAya re. thoDuM jhAjhuM jANajo re, tuma Avye sarva sahAya re. 3 | (vara, 12, 1-2-3) paramAtmAne manamaMdiramAM virati ane caritranA siMhAsana para birAjavAnuM kahyuM che, te sAdhanAmArgamAM tyAganI anivAryatA samajAve che. paraMtu A virati (tyAga) ane cAritrarUpa siMhAsana para maitrInA paTa bichAvyA che, kAraNa ke sarva jIvo pratyenA maitrInA pariNAma vinAno zuSka tyAga paNa phaLadAyI banato nathI. mATe paramAtmAne hRdayamaMdiramAM padharAvavA icchatA bhakta jaDa padArtho pratye viraktirUpa tyAga - viraticaritranuM siMhAsana ane jIvamAtra pratye maitrIrUpa paTa manamaMdiramAM suzobhita karavo paDe che. jJAnarUpI madhura bhojanano mahimA to varNavAya ema nathI. paraMtu A sarva paramAtmA samAna traNa bhuvananA nAtha evA mahAna AmaMtrita mATe ochuM ja kahevAya, mATe A thoDIka taiyArIne vizeSa karI svIkAravAnI prArthanA kare che. tema ja A sarva svAgatanI pUrva taiyArI to ja saphaLa ane sArthaka bane jo paramAtmA manamaMdire padhAre ema kahI potAnA prabaLa bhaktibhAvane abhivyakta karela che. Ama, kavie paramAtmAnA svAgatarUpe sAdhanAmArganA traNa AdhArastaMbho - jIvamaitrI, jaDavirakti ane jinabhaktine sAMkaLI lIdhA che. kavi paramAtmA pratyenI daDha prItine abhivyakta karatAM kahe che, zrI anaMtajina sAheba mAhare, thAMzuM avihaDa neha ho. pheDyo to kima phITe lAgo, jima pAthara zira reha ho. varu, 14, 7-8) bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 4 151 For Personal & Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ he paramAtmA ! tArI joDe dRDha sneha baMdhAyo che. ene dUra karavAno prayatna karuM to koI upAye dUra thaI zake ema nathI. jema paththara para aMkAyelI rekhA dUra thatI nathI, tema mArA hRdayamAM janmelo tArA mATeno dRDha sneha dUra thaI zakato nathI. paramAtmA sAthenA AvA dRDha snehanI prabaLa kAraNarUpe paramAtmAnA guNonI apUrva sugaMdha rahI che. muja mana bhamarI piramala samarI, caraNakamala jaI aTake ho rAja. (, 24, 3) A paMktimAM kavie prayojela yamaka alaMkAra paNa manoha2 che. to, 5ramAtmAnA parama zAtAdAyaka guNane varNavavA kavi manohara utprekSA alaMkAra prayoje che; viSayakaSAyane zAmavA, abhinava jANe barAsa. to paramAtmAno prema lokaprasiddha upamAnothI varNavatAM kahe che, jyuM ghana mora cakora, zazI cakavA dinakAra. pAvasapaMthI geha, kulavaMtI bharatAra. (9, 10, 2) (7, 20, 3) cAtaka mehA nehA e saghaLA upacAra. prema taNA e upama nahIM, tima aMtara cAra. (9, 20, 5) Ama, kavie potAno paramAtmA pratyeno prema A sarva upamAnothI vizeSa ane anupama che, ema darzAvyuM che. Avo premamAM DUbelo bhakta potAnA priyatamanA aMgeaMganuM jhINavaTabharyuM nirIkSaNa kare che. ema karatAM tIrthaMkara bhagavaMtanA jaMghAnA bhAgamAM 'lAMchana' tarIke oLakhAtuM eka viziSTa cihna hoya che te dhyAnamAM Ave che. A lAMchana dareka tIrthaMkaranI viziSTa oLakha nakkI karavAmAM sahAyabhUta bane che. paraMtu je-te tIrthaMkara paramAtmAnA zarIra para A ja lAMchana zA mATe ? teno zAstramAM uttara maLato nathI, paraMtu jyAM na pahoMce ravi tyAM pahoMce kavi' e nyAye bhakta kavikalpanAne sahAre mukhyatve utprekSA alaMkArane AdhAre A 24mAMthI 17 tIrthaMkaronA lAMchananuM rahasya AlekhavAno prayatna kare che. A prakAranuM Alekhana kavinA pUrvakAlIna pArzvacaMdrasUri ane bhAvatiyajI jevA kavimAM paNa jovA maLe che. kavie ajitanAtha, saMbhavanAtha, munisuvratasvAmI naminAtha, neminAtha, mahAvIrasvAmI A cha stavanomAM kramazaH hAthI, ghoDo, kAcabo, nIlakamaLa, zaMkha ane siMha lAMchanano kevaLa ullekha karyo che, tyAre zrI RSabhadeva stavanamAM temanA vRSabha lAMchanano ullekha paNa nathI. A lAMchanarUpa padArthomAM keTalIka vastuo caMdra, kamaLa, vaja Adi tejomaya ane pavitra padArtho kahI zakAya evI che. temAM padmaprabhasvAmInA lAMchanarUpe 'kamaLa' aMge kavi suMdara kalpanA karatAM kahe che, 152 * covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara pada mukha kaja zobhathI re lo! jItI paMkaja jAta. laMchana misi sevA kare re lo ! dharatRpa susImA mAta re. (, 6, 4) hAtha, paga ane mukha kamaLanI zobhAthI paramAtmAe kamaLanI jAtane jItI lIdhI che. AthI have kamaLa laMchanarUpe dhararAjA ane susImAM mAtAnA putra padmaprabhusvAmInI sevA kare che. tyAre caMdra caMdraprabhasvAmI paramAtmAne vinaMtI karatA kahe che; vadane jIta dvija rAja, rahyo sevA kare ho lAla. laMchana misi nitu pAya, rahyo kare vinati ho lAla. nitya udaya nikalaMka, karo muja jinapati ho lAla. (, 8, 1-2) paramAtmAnA mukhanI zobhAthI caMdra jitAI gayo che. laMchananA nimitte caraNomAM rahI sevA karato vinaMtI kare che ke, he paramAtmA! mane tamArA jevo ja sadA tejasvI ane niSkalaMka banAvI do. tyAre bhavabhramaNathI bhaya pAmelA iMdra dharmanAtha paramAtmAnuM zaraNa icchI rahyA che, mATe temaNe sevAnA nimitte vaja potAnuM zastra)ne lAMchanarUpe rAkhyuM che. have divya vastuo pachI aSTa mAMgalikamAM gaNAtI cAra vastuo paNa paramAtmAnA lAMchanarUpe zobhe che. kavi kahe che ke, svastika zrI supArzvanAtha bhagavAnanA lAMchanarUpa hovAthI jagatamAM mAMgalikarUpe gaNAya che. paramAtmA jene anukULa hoya te nAnI vastu paNa jagatamAM vizeSa Adarane pAme che. vaLI, zrIvatsa paNa zItalanAtha paramAtmAnA lAMchanarUpa hovAthI mAMgalikamAM gaNAya che. tema ja naMdyAvarta paNa aranAtha bhagavAnanA guNone kAraNe ja mAMgalikamAM sthAna pAmela che. tyAre kuMbhe paNa lAMchanarUpe paramAtmAnI sevA karI hovAthI ja te tAraka guNa dharAvanAra banyo che. A ane bIjA cAra (bhadrAsana, vardhamAna, darpaNa ane mInayugala) jaina paraMparAmAM 'aSTamAMgalika' tarIke vikhyAta che. paramAtmA vihAra karatA hoya tyAre paramAtmA sanmukha AgaLa AgaLa devoe racelA aSTamAMgalika cAle che. tema ja gharanI bahAra maMgaLa mATe paNa A "aSTamAMgalikAnA citro AlekhavAnI prathA che. lAMchanamAM keTalAMka pazu-pakSIono paNa samAveza thayo che. AmAM kauMca ane khagI geMDo) laMchana sAthe jainaparaMparAnA saMdarbho joDAyA che. kalpasUtramAM tIrthaMkara paramAtmAnI vividha upamAo darzAvatAM tIrthakara paramAtmAne khagI (geMDA) jevA ekalamalla eka ziMgaDAvALA tarIke oLakhAvyA che. kavi kahe che ke, zreyAMsanAtha bhagavAna paNa khaDugInA upamAnavALA (ekalamalla) hovAthI khagrI temanI sevA kare che. tyAre kauMca pakSI sAthe sahajapaNe ja rAmAyaNanA nimitta samI krauMcavadhanI ghaTanAnuM smaraNa thAya, paNa kavi jaina paraMparAnI kathAnuM smaraNa kare che. metArya nAmanA tapasvI muni sonIne ghare gocarI mATe gayA hatA, tyAre munine joI vahorAvavA mATe sonI aMdaranA oraDAmAMthI khAdya padArtho levA gayo. te samaye sonI sonAnA java banAvato hato. A javane sAcA java mAnI krauMca pakSIe khAdhA. bahAra AvIne sonAnA javane na bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) A 153 . . For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ jotAM sonI munine pUchavA mAMDyo. paraMtu muni krauMca pakSI pratye apAra karuNAbhAvane kAraNe mauna rahyA. krodhita thayelA sonIe lIlI nAghara vIMTI taDakAmAM UbhA rAkhyA. lIlI nAghara sukAtAM cAmaDI kheMcAI hADakAM tUTavA mAMDyAM. paraMtu munie A upasarga zAMtabhAve sahana karyo. munino deha paDyo ane munie nirvANa prApta karyuM. A ghaTanAmAM kauMca pakSI nimittarUpa hovAthI jANe A doSa dUra karavA lAMchanarUpe kaucapakSI sumatinAtha paramAtmAnI sevA kare che. jI ho ! metAraja aparAdhIo, jI ho ! ThIMca vihaMganI jAta. jI ho ! te aparAdhane mAMndhA, jI ho ! laMchana misi vikhyAta. (3, 5, ) kavie varAha ane magaramaccha jevAM prANIo mATe lokaprasiddha paurANika saMdarbhono viniyoga karyo che. viSNue varAha-avatAra dhAraNa karI pRthvIno uddhAra karyo, AthI have thAkelo "varAha vimalanAtha bhagavAna pAse AvI sukha-zAMti mATe vinaMtI kare che. kavimAM rahelI zleSa alaMkAra sarjavAnI zakti magaramaccha' lAMchananA saMdarbhe pUrNapaNe khIlI UThI che. magaramacchane saMskRtamAM "makara' kahevAya che. kAmadevatAno dhvaja paNa "magaranI nizAnIvALo hovAthI te paNa makaradhvaja evA nAmathI oLakhAya che. suvidhinAtha paramAtmAe makaradhvaja evA kAmadevane jItI lIdho che, tenI vijayapatAkArUpe caraNomAM makaradhvaja magaramaccha)ne dhAraNa karyo che. jItyo kAmavikAra, na rahyo jAsa pracAra Aja ho ! mAnuM re makaradhvaja dhAryo te bhaNIjI. (3, 9, 3) Ama, kavie lAMchana joDe joDAyelA aneka sAMskRtika saMdarbhone sAMkaLI tenAM rahasyone kAvyAtmaka rUpa ApyuM che. keTalAMka pazu-pakSIo A jagatamAM dIna pazu-pakSIo tarIke prasiddha che. bakaro potAnuM dInatva dUra karavA kuMthunAtha bhagavAnanI sevA kare che. to haraNa paNa zAMtinAtha bhagavAnane caraNomAM zaraNa ApavA vinaMtI kare che. zAMtinAtha bhagavAne je rIte zaraNAgata pArevAnI prANanA bhoge rakSA karI hatI. e rIte haraNa potAnuM rakSaNa karavA vinaMtI kare che, ema jaina-kathAnA saMdarbhe gUMthI A vinaMtI vadhu bhAvavAhI banAvI che, tema ja zAMtinAtha paramAtmAnA "karuNAsAgara svarUpane paNa vizeSa uThAva Apyo che. keTalAMka prANIo jagatamAM krUra prANI tarIke prasiddha che. nAga potAnA jherIpaNAne dUra karavA pArzvanAtha bhagavAnane vinaMtI kare che, to yena (sIMcANo) potAnI krUratA dUra karavA anaMtanAtha paramAtmAnAM caraNonI sevA karI rahyo che. tyAre paramAtmAe vAnarathI paNa atizaya capaLa evA manane vaza karyuM che e joI vAnara paramAtmAnA caraNamAM sevA karI rahyo che. temaja paramAtmAe cha javanikAya (samagra jIvarAzi) pratye je karuNA darzAvI che, ane jainadarzana dvArA karUNAno mArga vaheto karyo che. AthI sAmAnya rIte bali rUpe caDhAvAto mahiSa pADo) cha jIvanikAyanA pratinidhi rUpe jANe paramAtmAnI sevA kare che. * 154 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama kavie jaina - hiMdu paurANika saMdarbho tathA bhASAnA vipula jJAnanA baLe ane kavitvazakti vaDe vividha lAMchanonAM rahasyane pragaTa karyuM che, je nyAyasAgarajInI bahuzrutatA ane kavipratibhAnuM dyotaka banI rahe che. kavie lAMchananA rahasyanI jema ja keTalAka paramAtmAnA kramanI joDe jaina tattvajJAnanA prasiddha padArtho ke lokaprasiddha saMkhyAo joDIne jANe kamanI yathArthatA sUcavela che. cothA jinane sevatAM guNa0 lahIye cotho varga. (3, 4, 5) sAte sukha AvI mILe ho akhaya acala sarisiddha (3, 7, 4) ATha karmono nAza karI aDasiddhi lahI ho lAla. (3, 8, 5) nAme navahanidhAna, Aya miLe eka thAta Aja ho! jehanI re ANA che navatatte minIjI. (3, 9, 4) tera kriyA vaLI jiNe re, terasamA jinabhANa (G, 13, 5) cauda guNaThANa sopAna caDhI nija guNa, AvatA ApamAMhi saMbhALe , 14, 4) panarabhede siddha dekhAve, paramo jina dIpe. (4, 15, 5) sattarabhede saMyama ArAdhI, pAmI re jeNe sahaja samAdhi. , 17, 1). pApasthAnaka aDhAra nivAratA, dhAre baMbha aDhAra. vi, 18, 1) Ama, kavie keTalAka tIrthakaronA stavanamAM kramane jaina tattvajJAnanA padArtho sAthe joDI daI manohara kAvyarUpa ApyuM che. kavinAM keTalAMka stavano para AnaMdaghanajI, yazovijayajI jevA samartha purogAmIno prabhAva joI zakAya che. nAma-sthApanA-dravya-bhAva Adi cAra prakAranA dharmonI carcA karatuM paMdaramuM dharmanAtha stavana AnaMdaghanajInA agiyAramA zreyAMsanAtha stavanano prabhAva darzAve che. e ja rIte vibhinna darzano potapotAnA devatAo jue che, paraMtu te sarva eka ja paramAtmA che. A vAta AnaMdaghanajInA prasiddha pada 'rAma kaho rahamAna kahonI yAda apAve che. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 155 For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavinAM aneka stavano para upAdhyAya yazovijayajIno prabhAva paNa spaSTapaNe joI zakAya che. kavie paNa guNAnurAgapUrvaka aneka stavanomAM "suyaza' evA zabda dvArA upAdhyAya yazovijayajI pratye ahobhAva darzAvyo che. ghebara bhojana sarasAM pIrasyAM, kukasa bAkasa kINa jime ? (4, 6, 1) zrI padmaprabha jinarAjane re lo ! vinatI karuM karajoDa re mAhare tuM prabhu eka che relo ! muja sama tAhare koDare. A paMktio para yazovijayajInI prathama covIzInA kramazaH 16mA ane 11mA stavanano prabhAva spaSTapaNe anubhavAya che. kavinI racanAmAM jyotiSazAstranA aneka saMdarbho gUMthAyA che. caMdraprabhasvAmI tIrthakaronA kramamAM AThamA che ane jyotiSazAstranI dRSTie AThamo caMdra azubha gaNAyo che. paraMtu ahIM to Azcarya che ke, AThamo caMdane sukhakara, acarija eha che ho lAla.'' | (, 8, 4) temaja, siMhikeya suta bhIti nivAraNa kAmanA re. tiNa kAraNa huM sevaka svAmI tAharo re. (3, 16, 5) 'siMhikeya suta" eTale "rAhu. sAmAnyapaNe rAhudoSanI zAMti mATe jaina paraMparA anusAra neminAtha bhagavAnanI upAsanA darzAvavAmAM Ave che. paraMtu kavi ahIM zAMtinAthabhagavAnanI upAsanA karavAnuM kahe che. kAraNa ke, kavine bAhya rAhu karatA atyaMtara moharUpa rAhu-AvaraNane dUra karavAmAM vizeSa rasa che. kavie keTaleka sthaLe tIrthakaronA jIvanacaritranA saMdarbha gUMthI lIdhA che. kavi "17mAM kuMthunAtha bhagavAnanA diIkSA prasaMge temanI aneka strIonA viraha-vilApa Alekhe che. "rupe rati zrI rAnI jAyA, araja kare aMtariyA.' vi, 17, 1) A aMtaHpuranI rANIonI prArthanA zuM che? nAha vivAha uchAha karIAe, avaguna bina karavuM parihariyA? khaTakhaMDa jItI ari vaza kIne, bhUMje bina kyuM phala hariyA?" (4, 17, 3-4) 7.juo navagrahazAMtistotra 8.AvuM ja viraha vilApayukta kuMthunAtha stavana mATe juo dhIravijayajI kRta stavanacovIzI prakaraNa-7 156 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ he nAtha ! amArI joDe bahu utsAhapUrvaka lagna karyA ane have amane amArA koI avaguNa-aparAdha vinA kema choDo cho ? vaLI tame cakravartI tarIke bahu puruSArtha karI zatruone jItI A cha khaMDanI samRddhi prApta karI tene Ama ja bhogavyA vinA choDI dezo? paraMtu, zrI kuMthunAtha AvA viraha-vilApathI muMjhAyA vinA sarva samRddhino tyAga karI dIkSAne dhAraNa karI le che, ane jagatanA sau jIvonuM kalyANa kare che. e ja rIte neminAtha stavanamAM rAjula saMyamasuMdarIne potAnI zokya gaNAve che. te navabhavanA snehanI yAda devaDAvI neminAthane saMyamasuMdarI joDe saMbaMdha bAMdhavAnI nA pADe che. paraMtu "anubhavamitra'; rAjula ane saMyamasuMdarI joDe manameLa karAve che ane aMte baMne sAthe zivamaMdiramAM praveze che. aMte mahAvIra svAmI stavanamAM paramAtmAnA jIvanacaritranA saMdarbhe gUMthI paramAtmAnA upakAra ahobhAva darzAve che. laghuvayathI jeNe meru caLAyA, vIra vetALa harAyAjI. durdhara moha joha jItIne, jyotirme jyoti milAyAjI jasa zAsanathI khaTaddhavya pAyA, syAdvAda samajAyAjI abhinava naMdanavananI chAyA, darzana jJAna upAyAjI. (3, 24, 3jI bAlyavayamAM ja meruparvata para abhiSeka samaye iMdranA mananI zaMkA dUra karavA meruparvata calAyamAna karyo, ane potAnA apUrva parAkrama vaDe parIkSA levA AvelA vaitAlane (devatAne) harAvyo, ane A ja parAkramanI paraMparAmAM bhayAnaka mohane harAvI siddhigati prApti karI. AvA nAmathI paNa vIra ane karmathI paNa vIra evA viprabhunA zAsanathI cha dravyonuM jJAna ane syAdvAdanuM jJAna prApta karyuM. A yathArtha jJAnanI ane darzananI prAptinA kAraNe A zAsana abhinava naMdanavana (iMdranA udyAna) jevuM ja zobhAyamAna ane zItala jaNAya che. kavinI prathama covIzInI stavanaracanA geyatAne kAraNe noMdhapAtra che. geyatva mATe kavie karelI samagra stavanane sAMkaLI letI prAsaracanA noMdhapAtra che. prabhu tAharI sUrati meM dharI dhyAnamAM! dhyAnamAM dhyAnamAM dhyAnamAM re vRSabhalaMchana jina vinItA vAsI, paNa zata dhanu tanu mAnamAM. jagauraNa savi kIdho teM to, dhana varasIdAnamAM. nAbhirAyA kuLamaMDana gAuM, marudevI suta gAnamAM. caraNotsava iMdrAdika sAre, zrI jina bese jAnamAM. gIta gAna prabhu Age nAce, sAce rAce tAnamAM. nyAyasAgara prabhu sevaka mAce, vANI amRta pAnamAM. vi, 1) 9. bhaktirasajharaNAM bhAga-2 prastAvanA mR. 15 bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 157 For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie prayojelA dhyAna, mAna, dAna, jAna, gAna, tAna, pAna Adi pUrvavartI. aMtyAnuprAsa noMdhapAtra che. gajhalanA radipha-kAphiyAnI yAda Ape e prakAranA A prAsonI kRtrimatA thoDI kaThe paNa che. AvA pUrvAnuvartI aMtyAnuprAso A covIzImAM aneka sthaLe che. dhana, tana, mana, sana, anna, vana (sa. ) aMtyaprAso ghasiyA, ghasamasiyA, ullasiyA, tasiyA, khasiyA, hasiyA (rU. 12) aMteuriyAM, variyAM, parihariyAM, hariyAM, variyAM, ThariyAM, anusariyAM (sa. 17) Adi noMdhapAtra che. Ama, kavinI prathama covIzI tenI viziSTa zabdaracanA ane geyatAne kAraNe dhyAna kheMce che, to bIjI covIzI keTalAMka bhAvasabhara varNano ane vizeSa to temAM varNavelA lAMchananA rahasyane kAraNe vizeSa ullekhanIya bane che. A bIjI covIzI aMge zrI abhayasAgarajI jaNAve che; "vartamAnakALe upalabdha thatI saghaLI covIzIomAM A covIzI prabhujInA lAMchanonA AdhyAtmika rahasya samajAvanAra tarIke khUba mahattvanI che." Ama, nyAyasAgarajInI kavitvazakti ane lAMchana-rahasya Alekhanane kAraNe A covIzIo covIzInA itihAsamAM noMdhapAtra che. 158 - covIzI: svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ udayaratnajI kRta stavanacovIzI udayaratnajI tapAgacchanA rAjavijayasUrinI paraMparAmAM thayelA zivaratnajInA ziSya hatA. temaNe potAnA saMsArI baMdhu ane kAkAguru haMsaratnajI mATe lakhelI sajhAyane AdhAre temanA jIvana vize jANI zakAya che. teo poravADa jJAtinA vardhamAna zeTha ane rAmabAInA putra hatA. muni haMsaratnajI temanA saMsArI avasthAmAM bhAI thAya. kavinI racanAo vikramanA aDhAramA zatakanA uttarArdhamAM racAyelI prApta thAya che, tenA AdhAre kahI zakAya ke, teo aDhAramA zatakanA uttarArdhamAM thayA hatA. A covIzI paNa saM. 1772nA bhAdaravA suda 13, budhavAra, amadAvAda mukAme pUrNa thaI che. evI noMdha maLe che. udayaratnajInA sarjanamAM lIlAvatI-sumativilAsa-rAsa" "bhuvanabhAnu kevalIno rAsa jaMbusvAmIrAsa" aSTaprakArIrAsa' Adi vIseka rAkRtio, zAlibhadrano saloko, zaMkhezvarapArzvanAthano saloko, vimala mahetAno saloko Adi salokAo, neminAtha rAjImatI teramAsA, sthUlibhadra nava raso Adi kRtio noMdhapAtra che. temanA aneka stavano, sajhAyo Adi upalabdha che. temanI pArzvazaMkhezvarA sAra kara sevaka' nAmanI kRti sAthe uttara gujarAtamAM AvelA prasiddha zaMkhezvara tIrthanA maMdiranA baMdha bAraNA khUlavAnI camatkArika ghaTanAnI daMtakathA joDAyelI che. A covIzIracanAmAM udayaratnajInI anya kRtiomAM jovA maLe che, tevo saraLatAno guNa jovA maLe che. A covIzImAM udayaratnajInI vItarAga tIrthaMkara paramAtmA pratyenI daDha zraddhA-bhakti punaH punaH ghUMTAtI anubhavAya che. A covIzImAM kavihRdayanI zraddhAnI anubhUti kendrastha rUpa dhAraNa kare che. tIrthaMkara paramAtmA anya devo karatAM rAga-dveSarahita vItarAga avasthAne dhAraNa karanArA hovAthI viziSTa che. jeo pote rAga-dveSathI mukta thayelA hoya, teo ja anya jIvone tAravAmAM sahAyabhUta thaI zake. kavinA hRdayamAM paNa paramAtmAno A tArakaguNa vasyo che. AthI ja kavi kahe che. siddhArathAnA sutanA preme pAya pUjo re. duniyAmAM hi eha sarikho, deva na dujo re. 1 (4, 1) 10. anya TUMkI racanAo mATe juo - udayaarcanA saM. kAntibhAI bI. zAha, kIrtidA jozI prakA. 11. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 382thI 391 -- bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) eka 159 For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma letAM je nize pheDe bhavano phado re janama maraNa jarAne vaLI duHkhano daMdo re. 2 (2, 2) tIrthakara deva bhavasaMbaMdhI sarva duHkho janma-maraNa ane roga-vRddhAvasthA Adi sarvane TALavA samartha che. kAraNa ke, temaNe A duHkhonA mukhya kAraNarUpa karmano kSaya karyo che. A karmanA mukhya kAraNasamAM cAra kaSAyo ane rAga-dveSane paNa naSTa karyA che. manuSyanI AzA-icchA-tRSNA A rAgadveSanI vRddhinuM mukhya kAraNa banatI hoya che. paraMtu tIrthakara deva sarva prakAranI icchAothI rahita thayA hoya che. AzA dAsI karIne thayo, tuM udAsI. (20, 1) A AzArUpI dAsIne nirAza karavAne kAraNe prabhu tAro bhavabhramaNano 'phAMso TaLyo che, ane mokSanAM sukha bhogavanAra thayo che." mugati vilAsI, tuM avinAzI, bhavanI phAMsI re. bhAMjIne bhagavata thayo tuM, sahaja vilAsI re. (20, 2) moha kSaye paramAtmA vItarAga dazAne pAmyA ane A vItarAga dazAne pariNAme kevaLajJAnarUpa samagra . vizvane oLakhAvanAra jyoti pragaTa thaI. cauda rAja pramANa, lokAloka prakAzI re. udayaratna prabhu aMtarajAmI, jyoti vikAsI re. (20, 3) AvA vItarAga ane pUrNa jJAnamaya paramAtmAne kavi yathArtha rIte ja "satyasvarUpI sAhibo' tarIke oLakhAve che, ane tenA raMge ja rAcavAnuM kahe che. sAdhaka paramAtmAnA dhyAnamAM joDAya che, eTale bhavabhramaNanA kAraNasamA kaSAya, kumati, ajJAna mATe hRdayamAMthI vidAya levA mAMDe che. krodha rahyo caMDALanI pare, dUra dhITho re. ajJAna rUpa aMdhakArano have vega mITho re. (3, 2) to A ajJAnanA paNa mULa samAna kumati - jIvAtmAnI azubhamati paNa paramAtmadarzana sAthe dUra thaI che. AthI ja kavi kahe che, kumatie mAharI keDa tajI, sumati jAgI re (13, 2) ane kumatinA parivAra samA viSaya-kaSAya paNa have kumati dUra thatAM dUra thayA che, 160 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodha mAna mAyA lobhe zIkha mAgI re paMca viSaya vikArano, have thayo tyAgI re. (13, 2-3) AvA apUrva sAmarthyavaMta paramAtmAnI prAptine kAraNe sAdhakano AtmavizvAsa atizaya prabaLa banyo che. sAdhakane pIDA karanArA moharAjAnA senApati samA viSayo ane kaSAyone dUra thayelA joI sAdhaka hRdayamAM paramAtmA pratye daDha zraddhA pragaTI che. A daDha zraddhAne kAraNe ja kavi sarva sAdhakone uddezIne kahe che; mohAyanI pheja dekhI, kAM tame dhUjo re abhinaMda oThe rahIne jore jhaMjho re. (4, 2). durgatinA kAraNarUpa mohanirbaLa banI gayo che, eTale have sAdhakane durgatino bhaya to saMpUrNapaNe naSTa thayo che. duragatinAM sarave dukhanuM have dvAra dauM re udayaratna prabhu ! zivapaMthanuM meM saMbala lIdhuM re. (18, 3) AvA moharAjAne harAvanArA paramAtmAnAM vacano para daDha zraddhA pragaTa thaI che. sAdhakane paramAtmAnAM vacano ane darzana baMne amRta samAna anubhUti karAvanAra thAya che. tuja nayaNa vayaNe mAhare, amRta pIdhuM re. (18, 2) AvA guNavaMta paramAtmA pratye daDha zraddhAnuM bIja vavAyuM che. A daDha zraddhArUpI bIjane poSanAruM baLa paramAtmAnA apUrva guNo rUpI megha ja che. ethI ja kavi kahe che, bodhibIja vadhAravA, jema guNano meho re. mana, vacana kAyA karI huM dAsa tehano re. (6, 2) sAdhakane pote jenuM dAsatva svIkAryuM che evA parama guNavaMta sAhebanA nitya darzananI icchA jAgI che. darasana tehanuM dekhavA muhane, lAgI Tevo re. (5, 2) . eTaluM ja nahi sAdhaka sarva pApakriyA choDI paramAtmAnuM rAta-divasa dhyAna karavA icche che. Azrava phudhI eka buddhi, Asana vALI re dhyAna emanuM manamAM dharo, leI tALI re. (10, 2) mA bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 9 161 For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane A dhyAnanA pariNAme sAdhaka paramAtmA joDe abheda sAdhavA icche che; eka palaka jo rahasya pAmuM. koIka thAne re huM tuM aMtarameM haLImaLuM, abheda jJAne re. ' (21, 3) guNavaMta ane saMsArasAgarathI pAra utAranAra paramAtmAnI bhavobhava sevA icchatAM kahe che, bhajana tAharo bhavobhave cittamAM cAhu re. udayaratna prabhu jo mile to, cheDo sAhuM re.' (14, 3) ane paramAtmAnA caraNakamaLamAM daDha zraddhApUrvaka saMsArasAgaramAMthI tAravAnI prArthanA prastuta kare che; tuM vinA trilokameM kehano nathI cAro re. saMsAra pArAvArano svAmI, Apane Aro re. 4 udayaratna prabhu jagameM jotAM tuM che tAro re. tAra tAra re mune tAra tuM. saMsAra sAro re. 5 (24, 4-5) Ama, A stavanacovIzInA moTe bhAge traNa kaDI dharAvatAM stavanomAM kavihRdayanI prabaLa zraddhAnuM anuraNana anubhavAya che. A padonA bhAvavizvamAM pravezanAra sAdhakane paNa A vAraMvAra cUMTAtI zraddhAnI anubhUti hRdayamAM zraddhAno apUrva nAda jagADavAmAM sahAyaka bane che. sAdhanAmArganA prathama krame ja sAdhaka mATe nirmaLa-samyakatva Avazyaka gaNAyuM che. paramAtmA pratyenI zuddha zraddhAne ja nirmaLa samyakatva kahevAya che. tattvavicAranAM gahana rahasyone samajavAnI azakti dharAvanArA sAdhakone paNa A saraLa padAvalImAM vAraMvAra anuraNana pAmatuM daDha zraddhAnuM citra kavinI zraddhAno paricaya to karAve ja che, paNa sAdhakanI zraddhA daDha karavAmAM parama sahAyaka bane che. Ama, A covIzI sAdhanAmArganA prathama sopAne sAdhakane paramAtmA sAthe saMbaMdha bAMdhavAmAM sahAyabhUta bane che. kavie paramAtmA pratyenI daDha zraddhAnuM citra AlekhavAnI sAthe ja keTalAka suMdara kAvyAtmaka unmeSo paNa pragaTAvyA che. kavinI varNanazaktinuM eka dyotaka dAMta caMdraprabhasvAmI stavanamAM prApta thAya che, zveta rajatasI jyoti birAje, tananI tAharI re Asaka thaI te upara bhame, AMkhaDI mAharI re. 1 caMdraprabhanA mukhanI sohe kAMti sArI re koDi caMdramAM nAnuM vArI, huM balihArI re. 2 (8, 1-2) 162 - covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ to kavi paramAtmA samakSa thatAM nRtyamahotsavanuM ravAnukArI ane varNAnuprAsamaMDita varNana Alekhe che, vAI vAI re amarI vINa vAje, mRdaMga raNake re. Thamaka pAya vichuvA Thamake, bherI raNake re. ghama ghama ghumarI ghamake, jhAMjharI jhamake re nRtya karatI devAMganA, jANe dAminI damake re doM dI kiMdo dudubhi vAje, cUDI khalake re phUdaDI letA phUmatI pharake, jhAla jhabUke re (17, 1-2-3) nRtya karatI apsarAnI vegavaMta gatine vIjaLInA camakArA sAthe sarakhAvavAmAM kAvyatvanI camatkRti paNa anubhavAya che. paramAtmA sAthenI potAnI daDha prItinuM citra paNa kavie suMdara upamAo dvArA AlekhyuM che; manaDAmAM jima mora icche, ne gAje gagana re cittaDAmAM jima koIla cAhe, mAsa gana re. evI tujazuM AsakI, mune bharuM Dagana re. 9, 2-3) supAsajI tAruM mukhaDuM jotAM raMga bhIno re. jANe paMkajanI pAMkhaDI para bhramara lIno re. (7, 1) kavinI zaktinuM eka utkRSTa dagaMta pArzvanAtha stavanamAM prApta thAya che. yamaka, aMtyAnuprAsa, varNAnuprAsa Adi zabdAlaMkAronI sahAyathI kavie vAtsalyabhAvanuM suMdara nirUpaNa karyuM che. A prakAranI racanA jainasAhityamAM maLatI jUja racanAomAMnI eka che. cAla, cAla re kuMvara! cAla tAharI cAla game re. tuja dIThaDA vinA mIThaDA, mAharA prANa bhame re. 1 khoLAmAMhi paDatuM mehale, rIse dame re. mAvaDI vinA AvaDuM chuM koNa khame re ? ra. mAtA vAmA kahe mukhaDuM jotAM, dukhaDAM zame re. laLI laLI udayaratna prabhu! tujane name re. 3 sta. 23) paramAtmAnI bAlyAvasthAnI cAlanuM gatimaya varNana bhAlaNanuM rAmanI cAlane varNavatAM padanI yAda apAve che. kavinI sahaja varNana zailIne lIdhe A pada sadya hRdayane sparze che. dIThaDA, mIThaDA, mukhaDuM, dukhaDAM jevI bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 163 For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ yamaka racanA, to game-bhame, zame-name jevI prAsayojanAo ane mAvaDI vinA.' jevI sahaja-suMdara bhAvAtmaka uktione kAraNe A padanuM zabdamAdhurya paNa manane AkarSe che. kavinI A sa2La-sahaja abhivyakti samagra covIzInI viziSTatA che. temanA vaDIlabaMdhu haMsaratnajInI stavanaracanAomAM vidagdhatAno guNa prAdhAnya bhogave che, tyAre udayaratnajInI racanAomAM saraLatAno guNa pradhAna che. jANe sAdhanAmArganA prathama bhUmikAnA jIvone sparzavA atyaMta saraLa bhASAmAM kavi potAnI zraddhAnuM citra Alekhe che, ane sAdhakonI zraddhAne dRDha karavA sahAyabhUta bane che. sAthe ja emAM saraLa-sahaja zabdAlaMkAro ane keTalAMka mAdhuryapUrNa arthAlaMkAro varNanazakti AdinA camatkAro paNa udayaratnajInI kavipratibhAnA manohara ujjala dyotaka bane che. te paNa AnaMdakArI che. Ama, A covIzI hRdayanA bhAvonI sa2La rajUAtane kAraNe covIzInA itihAsamAM noMdhapAtra che. 164 * covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rAmavijyajI (prathama) zrI vimalavijayajI ziSyavRta stavanacovIzI A kavino samaya lagabhaga vikramanI aDhAramI sadInA uttarArdha che. temanA vize bIjI vigato upalabdha nathI. temaNe ratnasUrirAsa, vIrajina paMcakalyANaka stavana Adi kRtio racI che. kavi potAnA hRdayamAM paramAtmA pratye kevo gADha prema anubhave che te jaNAvatAM kahe che, hAM re ! prabhu! tAharI bhakti bhInyuM mAruM citta jo, tala jima tele tele jema suvAsanA jo.' (1, 6) - talanA dANe-dANAmAM je rIte tela chavAyeluM hoya che, evI rIte paramAtmA pratyenI bhakti hRdayanA khUNekhUNe chavAyelI che. paramAtma-bhakti aMgenI talanI upamAnuM nAvInya dhyAna kheMce che. paramAtmA pratyenuM potAnuM prabaLa AkarSaNa kavi suMdara zabdAlaMkAra ane layamAM gUMthIne rajU kare che, prabhujI pAsajirNada ! hA re hArI re mudrA abhinava mohinI re evI duniyAmAM hi bIjI re bIjI re dIThI meM nahi koInI re kAmaNagArI tuja kIkI re kIkI re nIkI pari hiyaDe vasI re neNA lepaTa muja, cAhe re cAhe re jovA niNakhiNa ullasI re (23, 2) A paramAtmA kevA sahaja upakAraguNane dharAve che, tenuM Alekhana karatAM kavi kahe che, tarU Ape phaLa phUlaDA, jaLa Ape jaLadhAra Apa savAratha ko nAhI, kavaLa para upagAra tima prabhu jagajana tAravA, teM lIdho avatAra (3, 2-3) 12, bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. pa22 thI 541 bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 4 165 For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA paramopakArI paramAtmA sAdhakane pAchA sahajabhAve maLI gayA che, moTo ratnakhajAno jANe acAnaka prApta thaI gayo che je duniyA meM dUralabha neha, te meM pAmI prabhunI bheTa Alasune ghera AvI gaMgA, pAmyo paMthI sakhara turaMga tirase pAyo mAnasa tIra, vAda karatAM vAdhI bhIra citacorayA sAjanano saMga, aciMtyo maLyo caDhate raMga (6, 2-3) duniyAmAM durlabha gaNI zakAya evA paramAtmAno mane bheTo thayo. ALasune ghare gaMgA Ave, pravAsI janane vegavAna ghoDo prApta thAya ane tarasyo mAnasarovaranA kinArAne pAme evI rIte cittacora priyajanano acAnaka ja saMga thaI gayo ane rAgano raMga vadhyo. AthI ja kavi paramAtmA sAthenI prItine "ajaba banI re mere ajaba banI' kahI Azcarya tarIke oLakhAve che. paramAtmAnI jagatamAM "vItarAga' tarIkenI oLakhANa che. paraMtu, kavi virodhAbhAsa alaMkAranI sahAya laI paramAtmAne prazna pUche che ke, tame A rAga-dveSa na dhAraNa karavA chatAM A krodha samAna yoddhAone tame kevI rIte mAya vaLI jeoe tamArI sevA karI teone kRpA karIne saMsArasAgarathI pAra kevI rIte utAryA? krodha sarIkhA yodha, te to khiNamAMhi mArIA re je vaLI alyA bAMhi te to hejazuM tAriyA re. * (7, 4) paramAtmAnA AvA apUrva guNone kAraNe kavi paramAtmA mATe eka suMdara rUpaka prayoje che, tribhuvanaDemanI muMDI re, tuM to amulakha naMga 2. (12, 2) paramAtmAnA guNavaibhavathI AkarSita bhakta potAnI bhaktirUpI bheTanuM paramAtmAne dhare che ane paramAtmAne "samakita rIjha' karavAnI prArthanA kare che. mAharo mujaro lyone rAja, sAhiba zAMti saluNA acirAjInA naMdana tore, darazaNa hete Ayo samakita rIjha karIne svAmI, bhagati bheTazuM lAvyo (16, 1) paramAtmAne vItarAgI thaI chUTI na javAnuM kahI kavi potAnI para kRpA karavAnI mAMgaNI doharAve che, vaLI bALakabhAve paNa paramAtmAno prema mAMgI le che. AmAM kAvyatvanI ramya chaTA jovA maLe che. 166 H covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaheze loka na tANI kahevuM, evaDuM svAmI Age, paNa bALaka jo bolI na jANe, to kima vahAlo lAge. (16, 3) aMte bhaktanI vinaMtI svIkArI paramAtmA bhakta para kRpA-prakAza phelAve che tenuM kavi suMdara rUpakAtmaka Alekhana kare che. adhyAtama ravi ugyo muja ghaTa, moha timira haryuM jugate (16, 5) paramAtmAno prakAza hRdayamAM patharAyA bAda sAdhakanA jIvanamAM moha rUpI aMdhakAra ke kevI rIte? sAdhakanA hRdayamAMthI aMdhakAra cAlyo gayo che ane sAdhaka have nirmaLa hRdayathI paramAtmabhaktimAM DULyo che, te nizcita prabhuguNa gAI rahyo che. kavinuM A stavana jaina ArAdhakavarganuM atyaMta priya ane mAnItuM stavana che. aranAtha taNA guNa gAsyAM jI, dilaraMge jinaguNa gAsyAM jI. (18, 1) A guNagAnanI mahephila' kevI manohara che tenuM rUpakAtmaka varNana karatA kahe che, jinaguNa samaraNa pAna sopArI, samakita sukhaDI khAsyAjI, samatA suMdarI sAthe suraMgI goThaDI, ajaba banAsyAMjI.' je dhUtArI tRSNAnArI, teharyuM dila na milAyAM. . (18, 1, 1-2) paramAtmA joDe AvI prItino raMga jAmyo che, AthI have mukti atyaMta nizcita che. kAraNa ke guNavAnano saMga nirguNane para tAranAro bane che, e aMge daSTAMta ApatAM kahe che, niraguNa paNa bAMhi rahyA sA. girUA cheDe kema ho '' viSadhara kALA kaMTha e sA rAkhe Izvara jema ho. (20, 3) kALA viSadhara nAgane paNa zivajI potAne gaLe vaLagADIne rAkhe che. nirguNano paNa eka vAra hAtha pakaDe to pachI gauravavaMta mahApuruSo tene choDI detA nathI. ahIM zivajI ane sarpanuM dagaMta nirguNa ane guNavAnanA saMdarbhamAM ekadama baMdha bese che. to vaLI apUrva AtmavizvAsapUrvaka gAya che ke, AvI muja AMgaNe e, suragavI haja savAya ke ciMtAmaNI muja kara caDhya e, pAyo tribhuvana rAja ke (24, 2) A stavanacovIzImAM 22muM (neminAtha bhagavAnanuM stavana rAjulanA AkarA kaTAkSanI daSTie noMdhapAtra bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 4 167 For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ dila meLane kIdhI duzamana dhavo jo, abaLAne bALI yAdava mIThaDe jo.' (22, 1) raheze duniyAmAMhi vAta viditI jo, vAhalejI kIdhI che ehavI rItaDI jo. zuM jANyuM! visaraze kiNa avatAra jo, toDI je yadunAthe kAcI prItaDI jo. (22, 3) aMte neminAthanA dhyAnamAM DUbelI rAjulanuM neminAtha joDenuM mokSanagaramAM thayeluM milana paNa kavi suMdara rIte varNave che. nemisarane dhyAne rAjulanArI jo, meLo te managamato lahe zivamaMdira jo. (22, 5) A covIzImAM bhaktibhAvanA ane kAvyAtmakatAnA keTalAka ramya unmeSo pragaTa thayA che je kavinI manohara siddhi che. 168 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kanakavijayajI kRta stavanacovIzI tapAgacchamAM vijayasenasUrinI paraMparAmAM vRddhivijayajInA ziSya kanakavijayajI thayA hatA. temaNe saM. 1877mAM auraMgAbAdamAM cAturmAsamAM Aso suda pUnamanA divase A covIzInI racanA pUrNa karI che. A covIzImAM paramAtmA pratyeno prabaLa bhaktirAga, hRdayano apUrva ullAsa ane nAvInyasabhara alaMkAra racanAo jovA maLe che. kavine paramAtmAnAM darzana karavAnuM prabaLa kheMcANa anubhavAI rahyuM che. paramAtmAnuM AkarSakarUpa cittamAM vasyuM che. AthI ja kavi kahe che ke, araja suNo muja sAhibA ! alavesara arihaMta rikhabhajI mujha manaDuM mohI rahyuM. darasaNa tumha dekhata rikhabhajI araja suNo muja sAhibA. (1, 1) paramAtmAnA mukhakamaLanuM darzana thatAM ja tenA prabaLa AkarSaNathI mana mohavaza banI jAya che. muja mana mohyuM tuja mukhamaTakaI, lAgI lAla trilocana laTakaI re. jinajI sukhakArI anopama tribhuvana mohaI, suMdara surati sohaI 2. nijI sukhakArI (3, 2) A paramAtmAnuM tribhuvanamohaka suMdararUpa kavi vadhu vistArathI varNave che. namijana rUpa abaja banyo, ati suMdara mukha chabi baraNI na jAya tribhuvana jotaI ehavuM, nahIM dasaI je dIThaI nayaNa TharAya. manaDuM re joti jagatamAM vistarI, joti avara te rehI, sahu ehamAM samAya. caMdrasurija gaha je dipaI, te paNi lahI jasa adhika pasAya. (21, 1-2) 13. bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 251thI 279 - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) - 169 For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAnuM rUpa evuM suMdara banyuM che ke, tenA mukhanI chabIne - suMdaratAne varNavI zakAtI nathI. traNe bhuvanamAM zodhavA chatAM AvuM adbhuta rUpa joI zakAtuM nathI. A suMdara jyoti jagatamAM evI vistarI che ke, anya sarva jyota AmAM ja samAI jAya che. caMdra, sUrya, graho je dIpe che, te sarva paNa paramAtmAnI kRpAne laIne ja prakAzI rahyA che. AvA anupama rUpane anya rIte varNavatAM kahe che - tuha locana jalaja samAna, vadana zArada zazI mahArAja tujha sohaI rUpa anUpa, bIjuM ehavuM nahIM mahArAja ! tujha abhinava guNa samudAya, kahyo jAya nahIM mahArAja tujha teja jhigamaga jotI taraNi jima lahalaI mahArAja ! paragaTa tuha paratApa, durita jehathI TalaI mahArAja ! (16, 2-3) paramAtmAnuM tejomaya varNana - tAruM teja sUrya samAna jhaLahaLe che ane tArA pratApathI sau aniSTa dUra thaI jAya che, e varNana AkarSaka che. AMkho rUpI kamaLa mATe vAparelo jalaja zabda pANImAM janmela). kavino saMskRta bhASAno paricaya darzAve che. samagra varNanamAM prayukta padAvalI bhaktibhAvasabhara ane gauravavaMtI che. AvA adbhuta rUpavALA paramAtmA premanA paNa bhaMDAra che, te temanI amRtamaya AMkhothI anubhavAya che. locana abhiya kacolaDAM ho lAla vAlA ati ghaNA ho ji hasaMta ho lAla. , (7, 3) AvA paramAtmA kevI rIte hRdayamAM rahelA mithyAtvane dUra karI pragaTa thAya che, te AlekhatA kahe che, je rUpa puraMdara guNa maNi maMdira dIpato sobhAgI chAMDI sahu chalanaI, ratipati balanaI jIpato sobhAgI mithyAmati bhedI AgamavedI abhinavo sobhAgI. . (21, 2). A paramAtmA rUpamAM iMdra samAna, guNarUpI ratnonA maMdira samAna, sahu bhramo dUra karanArA, kAmadevanA baLane jItI lenArA, mithyAtvanA aMdhakArane dUra karI AgamanA (zuddha zAstronA) navA teja phelAvanArA ane saubhAgyavaMta che. AvA paramAtmAnI vANI paNa atyaMta manohara che vimala vimala jina madhurI vANI, ApaNI hRdaya majhAri mAciI mana dhari dhyAna, raMga prabhu mukha dekhI rAcI raho. (13, 1) paramAtmAnA mukhamAMthI pragaTelI vANIne rUpaka alaMkArathI oLakhAvatAM kahe che 170 ja covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ niramala brahma thakI je pragaTI, paramahaMsa jasa vAha sakala vibudha janamanamAM mAnI, chAnI nahI je jagamAMhi (13, 2) nirmaLa paramAtmAnA mukha rUpI "brahmamAMthI pragaTelI - hovAthI jinavANI paNa sarasvatI devInI jema ja brahmAputrI che. A vANI paramahaMsa - Atmatattvane vAhana banAvanArI haMsagAminI sarasvatI samI che, ane sarasvatInI jema sarva buddhizALIomAM priya ane jagatamAM yazasvI che. jinavANI ane sarasvatIdevInI ekatA sUcavatuM rUpaka suMdara ane kavipratibhAnAM manohara unmeSa darzAvanAruM che. vaLI kavi paramAtmAnI vANIne bIjI paNa suMdara upamAo dvArA oLakhAve che, ghanagaMbhIra dhIra dhuni jehanI, kali kalmakha dava nIra bhava bhaya tApa saMtApa nivAraNa, zItala jeha paTIra raMgaI. (13, 4). megha jevA gaMbhIra dhvanivALI tema ja kalikALanA dAvAnaLane zAMta karavA zItaLa jaLa samI ane bhavabhayanA tApa-saMtApanuM nivAraNa karavA caMdana samI paramAtmAnI vANI che. AvuM adbhuta kalyANakArI, bhaktane tAranAruM, sahu sukha ApanAruM rUpa joI bhaktanA hRdayamAM paramAtmA pratye prabaLa AkarSaNa na jAge to ja navAI. vaLI A darzana ghaNA puNyanA yoge prApta thayuM che, A durlabha paramAtmAno meLApa aneka yugonA aMtara bAda ja thAya che, mATe ja kavi kahe che, caurazI lakhayoni, caugatimAM bhamato lahyo jina nirUpama tuha dIghara, mujha manamAM thira thaI rahyo jina, - (17, 3) corAsI lAkha yoni ane cAra gatimAM bhaTakatA jIvane mahAna puNyanA yoge paramAtmAnA apUrva dedArane jovAno avasara maLyo, ane A mahAmUlo avasara prApta thatAM bhaktanA hRdayamAM paramAtmAnuM rUpa sthira thaI gayuM. Aja sudhI bhakta pote paramAtmAnI sevAmAM hAjara na thaI zakyo e aparAdhanI mAphI mAgatA kahe che; cAha ghaNI cittamAM huMtI re lo, AvavA tumha paya pAsa re vAlvesara paNi aMtarAya taNaI vazaI re lo, navi pugI mana Aza re vAlvesara 4, 3) have AvA samartha svAmInI prApti pachI mana sadA paramAtmAnA caraNakamaLanI sevA icche che. prabhu pAse sevAnI yAcanA karatAM kahe che, mujha citta tumha caraNe vasyuM, ulasyuM mahArAja ho! mahira karo mujha uparaI, girUA jinarAja ho ! Apo caraNanI cAkarI, tuhe gariba nivAja ho ! mAma vadhAro mAharI, sAro vachita kAja ho! (11, 3) bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 171 For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ he svAmI! tame mane caraNonI sevA ApIne mArI kIrtimAM vRddhi karo ane mArA manavAMchitanI siddhi karo. paramAtmAnA pratyakSa-darzana-milananA ullAsane varNavatuM 20muM stavana yazovijayajInA AvA ja ullAsasabhara stavananI yAda apAve evuM manohara banyuM che. paramAtmadarzana bAda hRdayano saMkalpa che. e sAhibanI sevanA, navi mUkuM niradhAra.' (20, 5) hRdaya paramAtmasevA mATe tIvra AkarSaNa anubhave che; khiNa paNi rAkhyuM nahi rahaI, kheMcyuM navi kheMcAya rikhabhajI kamalaI madhukaranI paraI, adhika rahyuM lalacAya rikhabhajI (1, 2) bhaktanuM mana kSaNa paNa darzana vinA rahI zakatuM nathI, pAchuM kheMcavA Icche to kheMcAtuM nathI. mana kamaLa para mohelA bhamarAnI jema vadhu ane vadhu lalacAI rahyuM che. paramAtmA mATe manamAM evo te prabaLa prItino raMga anubhavAyo che ke, koI rIte maTe ema ja nathI. juga jo jAI ke I vahI, tohaI na miTaI je lAgo raMga re. vedhaka viNa jANaI nahIM, prIti taNo parasaMga re. (18, 2) keTalAya yugo vItI jAya chatAM A prItino raMga maTe nahi. A prItino prasaMga to anubhavanAra vinA koI jANe nahi. "ghAyala kI gata ghAyala jAne ora na koI mIrAMbAIe enA jevuM ja. A prItino prasaMga bhakta koI hisAbe mUkavA icchato nathI. Avo lAkheNo sAthI vAre vAre maLato nathI. pAmI suguNanI goThaDI, kaho kima karI mUkI jAya re. suguNa sAthaI aNamilyAM, khiNa Ika varasAM so thAya re. (18, 3) paramAtmA jevA suguNa sAthI joDenI goThaDImAM have bhakta eka paLa-mAtrano vilaMba icchato nathI. paramAtmA vinAnI eka kSaNa paNa bhaktane so varSa jevI AkarI lAge che. paraMtu sevakanA hRdayamAM zaMkA che ke, paramAtmA guNavaMta hovA chatAM vItarAga che. to A vItarAgIpaNAne lIdhe temanI sevA niSphaLa to nahi jAya ? ghoDo doDI doDI maraI, navi AI ho ! manamAM asavAra kaI ! premaI pataMga paDaI sahI, navi jANaI ho! dIvo niradhAra kaI (9, 2) ghoDo doDI doDIne mare paNa savAra jo manamAM kAMI ANe nahi to evI ghoDAnI doDa artha vinAnI banI rahe che. bIjuM, premanA vizvamAM khAsa karIne gajhalamAM) bahuprasiddha dIvo ane pataMgiyAnA rUpakane laI kavi pUche che ke, premamAM pataMgiyuM dIvAmAM kUdako mAre che, paraMtu dIvAnA hRdayamAM pataMgiyA mATe kAMI prema nathI. 172 - covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna paNa dIvA jevA ja vItarAga che, e to sevA karanArA bhakta ane sevA na karanArA ke virodha karanArA sahune samAna ja gaNe che, to pachI sevAnuM phaLa kevI rIte prApta thAya? jima huM cAhuM tuhanaI prabhu re, tima tuM navi cAhaI mujha re vAlvesara tuM sahunaI sarikhA gaNaI ho lAla; aMtaragata tuha vAtaDI re, kima karI jAMNaI abujha re ? je kaMcana kAMkara sama giI ho lAla. (10, 3) bhaktanA hRdayano A dhAradAra prazna che ke, huM tamAre mATe prANa pAtharuM chuM, paraMtu tamArA hRdayamAM mAre mATe tenuM sthAna che kharuM ? tamArA aMtaragatanI vAta huM sAmAnya mANasa kema karIne jANuM? tame to suvarNa (bhaktajana) ane kAMkarA virodhI) sahune samAna gaNo cho. paraMtu kavi hRdayamAM vizvAsa che ke, AvA uttama paramAtmAno saMgAtha niSphaLa javAno nathI. pote paramAtmAnI dIrghakALa sudhI sevA karI che, te avazya phaLadAyI ja banaze. A vizvAse ja paramAtmAne madhura-upAlaMbha ApatAM kahe che, uttama nara huMI jeha te sevAla diI, ho lAla ! te sevAla diI khAlI khijamatI khoya kaI apajaza navi lAI (14, 3) sevA karanAranI mAtra vAMcanA sAMbhaLI sevAphaLa dIdhA vinA apayaza levAnuM tamane zobhatuM nathI. to potAnA manamaMdiramAM paramAtmAne vasAvyA che ane chatAM te paramAtmA sarvajJa hovA chatAM, bhaktanA mananI vAta ja jANatA nathI. ema kahI paramAtmAnI mIThI-majAka paNa karI le che. amaha manamaMdiramAM haI vasatAM, suM mana vAta na jANo ! kRpA karI naIM darisaNa daI, atighaNo haTha navi tANo ! (15, 2) bhaktanA manamAM to dina-rAta eka ja vAta ghUMTAya che ke he bhagavAna, kRpA karIne darzana do, mArI vadhu AkarI parIkSA na lo. temanA mAtra darzanathI tRpti thatI nathI. sAdhaka icche che ke paramAtmA sadA sthira bhAvathI hRdayamAM vAsa kare ke jethI karI sAdhaka sarva saMpatti pAme. vItarAga evA paramAtmAnuM dhyAna sarva-saMpattinuM denAruM che. jotAM tRpati na pAmI haiM, ANaMda ati ghaNa paragaTa hoya nita vRtti mujha ghaTamAM vaso, niramalarUpI sAhiba soya. (21, 4) AvA suguNa-nirmaLa paramAtmA hRdayamaMdiramAM vase to sAdhakane mATe apUrva-avasara thAya. AnaMdamaMgaLa pragaTe. eTale ja kavi kahe che, mana vaca kAyA thira karI, dharatAM avihaDa je jina dhyAna kanakavijaya sukha saMpadA pAmII, parama pramoda nidAna (21, 5) - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 4 173 For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie neminAtha stavanamAM rAjulanI aneka sakhIo vaccenA vArtAlApa dvArA rAjulanI virahavyathAnI abhivyakti karI che. bIjI sakhInA saMvAdamAM neminAthanA na paraNavAnA kAraNamAM lokabolI ane kahevata dvArA dhAradAra rajUAta karI che. mana mAnyA viNa vAha paraNavA Ayo mAnyo mAnyo' kahI joI na juDaI prIti, bAMdhyo kalabIe gAma vasaI nahIM (22, 5) neminAthanuM mana paraNavA mATe mAnatuM nahotuM, paraMtu lagna mATe sahamata che evI khoTI jAherAta karI hatI. paraMtu evA dabANathI prIti joDAtI nathI jema parANe vasAvelA kaNabI kheDUtothI gAma vasI zakatuM nathI, e ja rIte AvA dabANavALo saMbaMdha yogya rIte snehamaya rUpa dhAraNa karI zakato nathI. kavie A stavanane aMte sAmAnya rIte varNavatAM nema-rAjulanA dIkSArUpa milanane sthaLe kevaLa rAjula neminAthane manAvavA giranAra gaI eTalo ja ullekha karyo che te paNa vilakSaNa che. | aMtima stavana mahAvIrasvAmI bhagavAnanA nirvANa ane gautamasvAmInA vilApano saMdarbha gUMthI rahyuM che. A stavanamAM paNa paramAtmAnA virahanuM duHkha gautamasvAmInA pAtra-mAdhyame suMdara rIte abhivyakta thayuM che. gautamasvAmI, mahAvIrasvAmIne saMbodhIne kahe che ke mane vizvAsamAM rAkhI sneha kema toDyo? vizvAsaghAta kema karyo ? huM zuM tamAre keDe lAgI kevaLajJAnamAM bhAga mAgato hato ? tame Ama bahAnuM batAvI mokSe cAlyA gayA, to zuM mokSamAM mAre mATe jagA nahotI ? AvA prasiddha virahavacanonI sAthe ja kavipratibhAnA dyotaka madhura upAlaMbha ApatAM kahe che. moha toDI mukI jAya re, pahilAM jo jANata eha to tumha sAthaI evaDo re, zyAnazuM karata saneha (24, jI tame moha toDIne Ama ja mUkIne cAlyA javAnA cho, e huM jANata to huM tamArI sAthe ATalo sneha ja kema karata? vaLI, mahAvIrasvAmIe dezanAmAM aneka sthaLe goyama' 'goyamane uddezI dezanA ApI che, e dvArA paramAtmAe paNa jANe gautamasvAmI pratye premanI abhivyakti karI che evuM gautamasvAmI anubhave che. e saMdarbhane dhyAnamAM laI kavi kahe che, goyamAM goyamAM Ima kahI re, bolAvatA keI vAra INa velAI te kihAM gayo re, takhta mana kero pyAra (24, 5) AvA aneka upAlaMbhone aMte gautamasvAmIe moha rAjAne jItI kevaLajJAnarUpI lakSmIne prApta karI evA Alekhana sAthe covIzI samApta thAya che. A covIzImAM je vividha lokagItonI dezIono upayoga karyo che, te paNa noMdhapAtra che. IDara AMbA AMbalI re, IDara dADima drAkha', "koyalo paravata dhaMdhalo re', thArA mahelA uparimeha jharokhaI vijalI 174 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ ho lAla' 'Aja hajArI Dholo pAhuNo' jevI dezIono vyApaka upayoga e paNa A covIzInI viziSTatA gaNavI rahI. kavie potAnA hRdayano prabaLa bhaktibhAva samagra covIzImAM khUba suMdara rIte pragaTa karyo che. potAnA hRdayamAM pragaTelI viraha-vyathAnuM Alekhana mIrAM, yazovijayajI ke AnaMdavardhanajI jevA samartha kavionI yAda apAve evuM thayuM che. upamA, rUpaka jevA sahaja arthAlaMkAro ane mAdhuryasabhara yamaka, prAsa Adi zabdAlaMkAro ane mAdhurya temaja prasAda guNathI opatI padAvalI A covIzImAM ucca kAvyatattvano anubhava karAve che. racanAnI bhASA vize vicAra karatAM bheDi pUMchi bhADava nadI kuNa grahI utaryo pA2 (6, 4) karArI (3, 3) mInati (11, 5) bAMdhyo kalaMbIe gAma vasaI nahi (22, 5) jevA zabdaprayogo ane kahevatono upayoga paNa noMdhapAtra che. AvI bolacAlanI bhASAnA upayogane kA2Ne A kRtinuM madhyakAlIna bhASAnA abhyAsanI dRSTie paNa mahattva che. bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) * 175 For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jagajIvanajI kRta stavanacovIzI vikramanuM 19muM zataka 19mA zatakanA prAraMbhamAM thayelA jagajIvanajI lokAgacchanA sAdhu hatA. teo rUpaMjInA ziSya jItajInA ziSya laghuvarasiMhanA ziSya jasavaMtanA rUpAsiMhanI paraMparAmAM dAmodara pachI karmasiMha ane pachI anukrame kezavajI, tejasiMha, kAnhajI, tulasIdAsanA ziSya jagarUpanA ziSya hatA. temanI A covIzI14 dIva, porabaMdara jevA aneka sthaLoe lagabhaga 25 varSanA samayagALAmAM lakhAI che. temanA pitAnuM nAma joItA ane mAtAnuM nAma ratanA hatuM. I.sa. 1743mAM teo pATa para AvyA hatA. sAmAnya rIte kartA samagra covIzIne aMte kaLazamAM covIzInA racanA sAla sthaLano nirdeza karatAM hoya che, paraMtu A covIzImAM judA judA agiyAra sthaLe racanA sAla ane sthalano nirdeza karyo che. vibhinna stavanonA racanAsAlanA ullekhane kA2Ne samajAya che ke, lagabhaga pacIsa varSanA kALakhaMDamAM A covIzI racAI che. Ama, samagra covIzInI racanAprakriyAno Alekha A kRtimAMthI prApti thAya che, je virala che. kavinuM hRdaya paramAtmA pratye vilakSaNa bhaktibhAva dharAve che. temanuM mana paramAtmAne maLavA atyaMta vyAkuLa thAya che. manamohana mahArAjazuM re prabhu vAlAjI, muja milavA manoratha thAya.' (2, 2) potAnA AvA prabaLa AkarSaNanuM kAraNa varNavatAM kavi kahe che, viSaya vimana rUpa vAsIyA re prabhuvAlAjI ! ali dIThA deva aneka jina laTakALAjI tuja viNa manamAne nahI hai prabhu vAlAjI ehavI bhavabhava muja mana Teka laTakALAjI. (2, 4) 14. bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. 565thI 595 saM. abhayasAgarajI 176 * covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicitra bhogalAlasAthI virUpa mana dharAvanArA evA aneka devone meM joyA che, paraMtu vItarAga, tArA jevo nirmaLa devatA eke joyo nathI. mATe, tArA sivAya anya koI devamAM mAruM mana mAnatuM nathI, evI mArI bhavobhavanI pratijJA che. potAnA hRdayanI vAta kavi be dagaMto dvArA rajU kare che, khIrasAgara vana svAdIo re dadhi lavaNa bhuvana na suhAya ji naMdanavana ramyA AnaMdazuM re, prathira mana na karIra vana thAya ji. (2, 5) kSIrasamudranA amRta samAna jaLa pInArane lavaNasamudranuM pANI ghare lAvavAnuM kaI rIte game? temaja naMdanavanamAM AnaMdapUrvaka krIDA karI hoya ene keraDAnA jhADanuM vana kevI rIte game? paramAtmAnA caraNomAM mana daDhapaNe vaLagyuM che, te paramAtmA kevA guNabhaMDAra che? anaMta nirmalatA tAharI nirakhI, zAstrathakI jina parakhI. (6, 4) paramAtmA anaMta nirmaLatAnA bhaMDAra che, e vAta kavie zAstromAMthI pArakhI, tapAsI che. to paramAtmAnI guNasamRddhine varNavatAM kahe che; causaMpattino dhArI niradhArI, saMpatti ziva taNI ho. kevala kamalA vimalakata, bhagatajanano bhAtA. sudAtA jJAtA lokane ho. (10, 2) anaMta jJAna, darzana, cAritra, vIrya Adi mokSanI saMpattine dhAraNa karanArA, kevalajJAnarUpI vimala lakSmInA pati ane bhaktajanonA baMdhu temaja uttama prakAranAM dAna denArA ane samagra lokane jANanArA he bhagavAna ! tame evA guNavaMta cho. to AvA guNavaMta paramAtmAnuM dhyAna paNa sAdhakane mATe kevuM upakAraka bane che. tenuM Alekhana karatAM kahe che, anaMtaguNI guNaAgara, sAgara nAgara nehazuM ho hArA nAthajI dhyAnathI dhyAneM pArve sidha, dhyAtA beyano kAraka, bhayavAraka, tAraka bhava taNo ho mArA nAthajI (10, 3) A anaMtaguNanA bhaMDAra sAgara samAna paramAtmAnuM jeo snehapUrvaka dhyAna kare che, teo siddhi prApta kare che. paramAtmAnuM dhyAna mokSarUpa beyane ApanAruM, sarva bhayone dUra karanAruM ane sAdhakane bhavathI tAranAruM che. paramAtmAnA guNo evA to zaktizALI che ke, je sAdhakanA hRdayamAM paramAtmA vasyA hoya tene A saMsArasamudrano bhaya raheto nathI. A vicArane kavi rUpaka alaMkArathI abhivyakta kare che; - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 177 For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu guNa garuDa taNo rava suNine, durita panaga bhaya nAsajI. sainya caturavidhi nArve aradha, gaMdhahastine pAse saMbhava svAmIjI. (3, 5) prabhunA guNarUpI garuDano avAja sAMbhaLIne pAparUpI sarpo DarIne dUra cAlyA jAya che. cAra prakAranuM sainya paNa jema gaMdhahastInI pAse AvI zakatuM nathI, tema paramAtmAnA guNo hRdayamAM vasyA hoya to koI pApa ke aniSTa hRdayamAM pravezI zakatuM nathI. AthI ja kavi paramAtmAnA guNonI stavanA karavA prerAyA che. sAmAnya rIte kavio kaLazamAM potAnI racanAno hetu spaSTa karatA hoya che. paraMtu kavi anyatra paNa potAno hetu spaSTa kare che, varada bhagati hayaDe vasI re, mujha pekhate pratipAla ! vAhyo muja mana vAlho re, deva stavayo danadayALa. (17, jI. prabhu! tArI varadAna denArI sahu sukha denArI) bhakti hRdayamAM vasI che. ene kAraNe he prabhu! tuM mArA manamAM vasyo che. mATe he jagatanA pAlaka dInadayALa ! tArI huM stavanA karuM chuM. to vaLI A stavanAnA heturUpe potAnI samyakatvanI (zuddha tattvadarzana)nI icchAne AlekhatAM kahe che, Aza karI AvIyA, je samIpa tujha taNuM durita daridra tasa dUri kIdho. meTio anAdino dUri mithyAtane , samyapha rayaNa teNe dIdho. teha jANI karI stavanaracanA racI. manazuddha bhAvanA eha terI. (12, 2-3) Ama, kavi paramAtmAnI stavanAnA guNakIrtana ane samyakatvanI prApti evA be Azayo rajU karyA che. kavie aneka sthaLe paramAtmAnI vANInI stuti karI che. kavie agiyAramA stavanamAM manuSyabhavanI durlabhatA varNavI che. temaja viSama evA pAMcamA ArAmAM paramAtmAnI vANI ja parama AdhArarUpa che ema vANInI mahattAne varNavI che. soLamAM stavanamAM vANIne paramAtmArUpI parvatanA hRdaya rUpI sarovaramAMthI pragaTa thanArI varavAhinI (zreSTha nadI) tarIke oLakhAve che. A nadIthI kRta (zAstra) rUpI samudra poSAyo che. ema varNavI kavi paramAtmA, vANI ane zrata mATe suMdara rUpaka alaMkAra prayoje che. kavie paramAtmAnA eka vacana dvArA aneka jIvonA saMzayane ekasAthe dUra karavAnA pANInA guNano paNa ullekha karela che. 178 ra9 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavinAM keTalAMka stavano AnaMdaghanajI, devacaMdrajI jevA samartha purogAmI kaviono prabhAva jhIlI jJAnapradhAna chaTA paNa dhAraNa kare che. kavinuM caMdraprabhasvAmI stavana paNa AnaMdaghanajInA caMdraprabhasvAmI stavananI jema bhavabhramaNane varNave che. temaja A bhavabhramaNamAM mahApuNyanA yoge prApta thayelA daza dAMtothI durlabha manuSyajanmamAM prApta thayela paramAtmAne hRdayagRhamAM sthira rAkhavA kahe che. paramAtmA ane potAnI vacce bheda darzAvatAM kahe che, potAnA jIve karmanI ghanatAne kAraNe saMsAramAM bhramaNa karyuM ane temaja paramAtmAnA AnaMdaghanarUpanuM jJAna prApta na karyuM, tethI bhavabhramaNano aMta na thayo. nahitara tuM ane huM samAna ja hota. navamAM zrI suvidhinAtha stavanamAM paramAtmAnI guNasaMpadAnuM varNana potAnA aMtara-AtmAnI oLakha mATe che ane A guNasaMpadAnuM dhyAna zubha dharma ane zukla dhyAnarUpa che, ema kavi varNave che. kavi 23mAM pArzvanAtha stavanamAM devacaMdrajInA 21mA naminAtha stavanano prabhAva jhIlI abhinava varSanuM rUpaka prayoje che, je ghaNe aMze devacaMdrajInA kAvyanI anukRti ja banI rahe che. paraMtu madhyakALamAM AvuM sahaja svAbhAvika ja gaNAtuM hovAthI maulikatAnA mApadaMDano upayoga asthAne che. kavi paramAtmAne devacaMdranI jema ja parama zuddha nimitta gaNAvI teno ja Adara karavA, ane bAhya nimittano tyAga karavA kahe che, zuddha dharama na jANe navi ThANe parimANa jo, vAtalaDI vigatA lIye jana jana bholavyA re lo. jina parama ahiMsaka bhAra ( vinA nahi siddhijo bAhya nimitte rAcI Atima rolarve re lo. (24, 3) paramAtmAnA parama ahiMsaka zuddha bhAvanA dhyAna vinA siddhi nathI, e sivAyanA bAhya nimitto AtmAne saMsAra paribhramaNanI vRddhinA kAraNa bane che. AvA paramAtmAnuM dhyAna tAraka-zakti dharAve che, mATe ja kavi kahe che, patita pAvana biruda vaho tume, patita pate bhava tArojI. dhyAnAruDhe re jinapada pAmaze, te upagAra tamAro. (8, 5) je sAdhaka dhyAnamAM AruDha thaI jinapada pAmaze, temAM nizcitapaNe ja tamAro upakAra rahyo che. Ama kavinAM keTalAMka stavano jJAnapradhAna svarUpane dhAraNa kare che. kavinI racanA mukhyatve bhaktipradhAna che, paraMtu cAra stavanomAM kavie tIrthakaronA jIvanacaritra gUMthyA che. kavi AdinAtha bhagavAnanA stavanamAM temanA pUrvabhavano (devabhavano saMdarbha gUMthI letAM kahe che, - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) 179 For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibudha bhavana sukha vilasIneM, varada AI jiNaMda avatarIyA iMdra Adeza thakI sura dhanade, 5Na niketana bhariyA.' (1, 3) zrI AdinAtha bhagavAna devalokamAM sukha bhogavI nAbhirAjAnA ghare avataryA, tyAre iMdranA AdezathI kuberadeve suvarNaratno AdithI prabhunA pitAno bhaMDAra bharI dIdho. A padAvalIomAM bhASAnI eka ramya chaTA jovA maLe che. samagra stavanamAM AdinAtha bhagavAnanuM jIvanacaritra varNavatAM kavie AvA aneka ramya unmeSo pragaTAvyA che. jaganAyaka yauvana vaya jANI, sunaMdA sumaMgalA rANI vyAha maghavA karI jinavara variyA, sukha vilarse guNakhANI.' (1, 5) paramAtmAnI yauvana vaya jANI AdinAtha bhagavAna avasarpiNImAM prathama hovAthI te samaye loko lagna Adi vyavahAramAM ajJAna hovAthI iMdramahArAje sunaMdA-sumaMgalA nAmanI strIo joDe lagnamahotsava karyo ane RSabhakumAre beya guNavAna patnIo sAthe sukhabhoga bhogavyA. A ja rIte supArzvanAtha stavanamAM mAtAne AvelAM cauda svapna varNavatAM tasa ure AvI upanA tArakajI, supana lahyAM daza-cyAra ho. haMsagamanI mRgaloyaNI tArakajI, jaI vinavyo bharatAra ho. zrIsu (7, 3) 22mA neminAtha stavanamAM kavi vrajabhASAno viniyoga karI neminAtha bhagavAnanuM caritra varNave che. zaMkha zabda suNI kaMpyo mukuMdA, kou nArAyaNa bharyo ahaMkArI ho rAja sabhAjana tujha bala dekhI, hari vicAryo paraNAuM eka nArI. (22, 2) aranAtha stavanamAM paNa kavie rasika zailImAM temanuM jIvanacaritra varNavyuM che. A stavanomAM alaMkAramaMDita padAvalIo vaDe manoha2 rIte jIvanacaritra varNavavAnI kavinI zaktinuM darzana thAya che. kavie potAnI racanAmAM bhAva-bhaktine prabaLapaNe abhivyakta karavA aneka sthaLe suMdara alaMkAraracanAo AlekhI che. paramAtmAnI vANInI durlabhatAne yamaka alaMkAramaya padAvalImAM varNavatAM kahe che, "muMjha puNya saMjoge, durita vijogeM, tujha gira pAmI lo.' (13, 3) to paramAtmAnuM nAma kevo tAraka mahimA dharAve che te paNa yamakamaya padAvalImAM varNavatAM kahe che, 180 * covIzI svarUpa ane sAhitya . For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktavatsala pratipAla dayAla dayA karI ho. parama pAvana tujha nAma tAraka, jagamAM "tarI ho. (15, 3) to paramAtmamUrtinI ananyatA varNavatAM kahe che, saumya surati jina tAharI, dekhI prIti ghanerI re lo. zAMti sudhArasa sAdhatI, nahI tumi anerI re lo. (20, 3) Ama, kavie aneka sthaLe potAnA bhaktibhAvanI manohara abhivyakti karI che. paramAtmAnA guNo kavicittamAM apUrvapaNe vasyA che ane je sAdhakanA manamAM A guNo vasaze tene paNa mokSasukha sahelAIthI prApta thaze ema varNavatAM kahe che, je jina guNa rAce mana sArce mahArAja jo, te janane ziva saMpatti prApati sohilI re lo. (24, 4). paramAtmA AvA guNavaMta che, mATe ja sAdhaka potAne tAravAnI bhAvabharI vinaMtI kare che, araja karI agha ghana paTa calavA, vAyusama) sukhano sAthIjI nice nathI re je jana jANaye, hRdayabhitara nija nAthojI (8, 6) potAnA AtmA para jAmelA viSayavikAra rUpI vAdaLanA AvaraNane dUra karavA bhakta vinaMtI kare che. kavi kahe che, vAdaLa pAchaLa sUrya rahelo che ane vAyu dvArA vAdaLa dUra thatAM ja sUrya prakAze. ema nizcayanayathI AtmAmAM rahelI jJAnAdika guNasaMpattine kAraNe AtmA paramAtmA ja che. paraMtu tenI anubhUti paramAtmAnA dhyAnarUpI vAyuthI karmarUpI vAdaLa thayA pachI hRdayanI aMdara rahelA paramAtmAno prakAza pragaTa thAya, tyAre ja thAya. Ama, kavino UchaLato bhaktibhAva stavanomAM suMdara rIte pragaTa thAya che. A covIzI mukhyatve bhaktipradhAna che, paraMtu tenA cAra stavanomAM tIrthakaronA caritra saMkSepamAM rasamaya rIte gUMthyA che, te uparAMta jJAnapradhAna zailInI rIte keTalAka zAstrIya viSayo paNa gUMthyA che, te tenI viziSTatA gaNI zakAya. A uparAMta A covIzInA stavano nizcita kramamAM racAyA nathI, tenI noMdha kavie stavana aMte Apela sthaLa, mAsa, varSa AdinA ullekhathI jaNAya che. trevIsamA zrI pArzvanAtha stavananI saM. 1806mAM, 15. hoDI - bhaktipradhAna covIzI (khaMDa-2) * 181 For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA saMbhavanAtha stavananI saM. 1807mAM divamAM racanA karI hovAno ullekha temaNe stavananA aMte karyo che. e ja pramANe RSabhadeva, supArzvanAtha, kuMthunAtha stavananI 1, 7, 17mA kramanI racanA porabaMdaramAM saM. 1878mAM karI che. aDhAramuM aranAtha stavana saM. 1810, 19muM mallinAtha stavana saM. 1814, vasamuM ane covIsamuM munisuvrata ane mahAvIrasvAmI stavana saM. 1824mAM temaja 21muM naminAtha stavana saM. 1825mAM racyAnI noMdha karI che. pAchaLathI A covIze stavanone saMkalita karAyAM che. A kAraNathI ja kadAca AmAMnAM chUTaka stavanonI vibhinna hastaprato jovA maLe che. te paNa A covIzInI racanAdRSTie noMdhapAtra viziSTatA gaNAya. kavinI praziSTabhASA, suMdara upamA-rUpaka Adi arthAlaMkAro ane yamaka-varNAnuprAsa Adi zabdAlaMkAro temaja bhAvamaya zailI ane zAstrIya padArthonA saraLa Alekhanane kAraNe A covIzInAM stavano hRdayasparzI banyAM che. Ama, 19mA zatakanA pUrvArdhamAM jagajIvana eka pratibhAzALI vidvAna covIzI sarjaka tarIke noMdhapAtra sthAna dharAve che. 182 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 jJAnapradhAna covIzI svAmI guNa oLakhI svAmIne jeha bhaje, darisaNa zuddhatA teha pAme. jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI karma jhIpI vase muktidhAmeM - devacaMdrajI bhagatane svarga svargathI adhiku jJAnIne phaLa deI re. - yazovijayajI jJAnapradhAna covIzI eka 183 For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradhAna stavanacovIzI bhaktino saMbaMdha mukhyatve hRdayanI Urmi sAthe rahyo che. bhaktine parama premarUpa ke anurakti rUpe kahevAyelI che. jJAnano saMbaMdha mukhyatve vicAra sAthe rahyo che. jJAna zabdamAM mukhyatve jIva, jagata ane Izvara vaccenA saMbaMdhonI carcA-vicAraNA temaja brahmatattva vizenA jJAnano samAveza thato hoya che. covIzIe covIsa tIrthakaronI bhaktisabhara stavanA che, to temAM jJAnapradhAna evI covIzI kevI rIte saMbhavI zake evo prazna thAya. keTalAka bhakto ane bhaktimArganA mImAMsako bhaktimArgamAM jJAnane varya gaNe che. teonI e mATenI mukhya dalIla e che ke, jJAnane lIdhe mAnavInuM mana pAMDityanA bhAra nIce dabAI jAya che. te zuSka banI jAya che, paramAtmA pratyenI vividha lAgaNIo anubhavavA mATenI hRdayanI sukumAratA naSTa thaI jAya che. kalApI jevA A kavinI paMkti kadAca A mArgano mudrAlekha che; bhUlI javAtI cho badhI lAkho kitAbo sAmaTI joyuM na joyuM cho bane jo eka yAdI ApanI." nArade paNa bhaktisUtramAM kahyuM che; yo vedAnapi saMnyasyati kevalamavicchinnAnurAgaM labhate bhaktisUtra // 46 // bhaktisUtra bhakto hiMdudharma anusAra jJAnanA parama srota samA vedono paNa tyAga kare, kevaLa avicchinna-akhaMDa premanI dhArA dhAraNa kare. A avicchinna premadhArA mATe dAMtarUpe vraja-gopI jevA nirdoSa zAstrAbhyAsa rahita prema para bhAra paNa mUke che. paraMtu A bAbatamAM apavAda darzAvatAM kahe che; tatrApi na mAhAtmyajJAna vismRtvapavAda: // 22 // paramAtmAnA mAhAtmajJAna vinAnA premane to jAra puruSa pratyenA prema tarIke, para-puruSa sAthenI rati tarIke oLakhAve che. Ama, badhuM bhUlavA chatAMya paramAtmAnA apUrva guNamAhAsyanuM vismaraNa bhaktimArgamAM apekSita nathI. A jJAna ja bhaktimArganuM parama sAdhana che. A jJAnane lIdhe ja bhakti vadhu baLavattara bane che, temAM UMDANa 1. gujarAtI UrmikAvyo pR. 51 saM. jayaMta pAThaka, ramaNa pAThaka 2. nArada bhaktisUtra - jJAnapradhAna covIzI -ka 185 For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che ane vizeSa phaLa denArI bane che. devacaMdrajI mahArAje paNa kahyuM che; "svAmI guNa oLakhI svAmIne jeha bhaje, darisaNa zuddhatA teha pAme." jarU. 24, 4 devacaMdrajIkRta covIzI). Ama darzananI zuddhi eTale ke bhaktinI nirmaLatA paramAtmAnA guNonA jJAnathI pragaTe che. paramAtmAnA guNonuM jJAna sAdhakane bhaktimArgamAM vizeSa sahAyaka bane che. anya bhaktisUtrakAra *zAMDilya paNa AtmA ane paramAtmA ubhayanA jJAnane bhaktimArgamAM Avazyaka sAdhanarUpe svIkAre che. prAcIna RSiomAM A aMge vAda-vivAda rahyo che. keTalAka kevaLa paramAtmAnA guNanA jJAnane ja bhaktimArgamAM Avazyaka gaNe che, to bAdarAyaNa jevA bhaktimArganA AcAryo kevaLa AtmAnA jJAnane Avazyaka gaNe che. A saMbaMdhI vAdavivAdanA niSkarSarUpe kahI zakAya ke, sAdhakane paramAtmasvarUpanI sAcI oLakhANa rUpa jJAna hoya e pUratuM che. A jJAnanA pariNAme paramAtmAnA sakaLa karmothI rahita, nirmaLa, darpaNa samAna avikArI zuddhAtma svarUpanuM darzana thAya che. A zuddhAtmasvarUpanA darzanane lIdhe jema darpaNamAM moTuM jotAM ApaNuM mukha joI zakIe chIe ema zuddha AtmA evA paramAtmAne jotAM eTale ke, ApaNe ApaNA AtmAne oLakhI zakIe chIe. AtmasvarUpanA jJAna ane anubhUtimAM paramAtmasvarUpanuM jJAna atyaMta upakAraka bane che. Ama, paramAtmasvarUpanuM jJAna bhaktimArgamAM atyaMta Avazyaka che, A jJAnanA pariNAme sAdhaka AtmasvarUpanuM jJAna prApta karI zake che. bhaktino apUrva mahimA karanAra yazovijayajIe paNa kahyuM che; bhagatane svarga svargathI adhiku, jJAnIne phaLa deI re." yazovijayajI kRta sva.co. prathama sta. 18, 3) Ama, bhakti svarganA phaLa denArI che, paraMtu jJAnayukta bhakti svargathI vizeSa phaLa denArI che. bhaktimArganA Avazyaka sAdhanarUpe svIkRta thayelA paramAtmasvarUpa ane AtmasvarUpanA jJAnanA sAyujyathI pariNamelI bhakti e jJAnapradhAna covIzIno kAvyaviSaya che. kevaLa zuSka jJAna e jJAnapradhAna covIzIno jJAnaviSaya nathI. paraMtu A prakAranuM jJAna-bhaktinuM sAyujya ja iSTa che. Ama, jJAnapradhAna stavanacovIzI mATe vAstavika rIte "jJAnayukta bhaktipradhAna stavanacovIzI' jevI saMjJA vAparavI joIe. paraMtu "covIzI' zabdamAM ja stavana zabda bhaktisUcaka hovAthI kevaLa "jJAnapradhAna stavanacovIzI' ema kahevA mAtrathI jJAnayukta bhaktinuM sUcana thaI jAya che, mATe A "jJAnapradhAna stavanacovIzI' saMjJA nirdhArita karavAmAM AvI che. A jJAnanA prAraMbha srota rUpe paNa bhakti rahI che. paramAtmAnA guNo mATenI prIti ja tene guNonA jJAna prApta karavA tarapha prere che, teno krama prastuta che. 3.zrImad devacaMdra bhAga-2 pR. 432 4.zAMDilya bhaktisUtra - 2:1:5 The Shandilya sutram. With The commentry of svapnesvara - Published by - Sudbindra nath Basu. pa.ejana - 2:1:4 6.bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 49 se. abhayasAgarajI. 186 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradhAna covIzI bhaktithI jJAnanI saphara... bhaktiyoganI sAdhanAmAM sAdhaka darzana, vaMdana zravaNa Adi vividha rIte upAsya devanI bhakti kare che. AvI vividha prakAranI bhaktimAM "guNakIrtana' nAmanI bhaktino paNa moTo mahimA rahyo che. bhakta jagata samakSa paramAtmAnA guNonI kIrti kare te kIrtana' che. A guNonuM kIrtana - mahimAgAna karatA bhaktanA hRdayamAM paramAtmAnA A guNo vize UMDI jijJAsA jAgrata thAya che. te guNonA hArdane samajavA prayatnazIla bane che. upAsya devamAM A guNo kevI rIte pragaTa thayA te samajavAno prayatna kare che. upAsyadevanA guNonI bAhyasvarUpanI oLakhANathI AgaLa vadhI AMtarika svarUpanI oLakhANa prApta kare che. jaina siddhAMta anusAra pratyeka AtmAmAM sarvakarmothI mukta siddha, buddha, niraMjana nirAkAra banavAnI kSamatA rahelI che. hakIkatamAM, tenuM vAstavika svarUpa nirmaLa ja che, paraMtu karmonA AvaraNe tenA zuddha svarUpane DhAMkI dIdhuM che. sAdhaka puruSArtha vaDe zuddhasvarUpa prApta karI zake che. upAsya tIrthakaronA guNakIrtana karato sAdhaka tenA guNonI gahanatA joI Azcaryacakita thAya che. tIrthakaroe zuddha svarUpa siddha karyuM che ane jagatanA sau jIvone zuddhasvarUpa siddha karavAno mArga darzAvI upakAra karI rahyA che. bhakta-kavi paramAtmAnA guNonuM mAhAtma gAto gAto AvA apUrva guNomAM tanmaya banI jAya che. jema koI mAnavanA hAthamAM amUlya ratna prApta thAya, tyAre prathama to enA divya teja joI Azcaryacakita thaI jAya che, tyAra bAda e vismayamAMthI ja tenuM mUlya nakkI karavA puruSArtha kare che, ane jyAre tenuM aDhaLaka mUlya jANe che tyAre to enA svAmitvanI paNa icchA kare che. tyAM ja koI ratnano jANakAra jhaverI jaNAve che, tArI pAse rahelA sAmAnya jaNAtA ciMtharAmAM DhAMkelA paththaramAM paNa AvA ja divya, mUlyavAna ratno chupAyA che, tyAre te harSathI gAMDoghelo banI jAya che. e paththaro paranI azuddhi dUra karavAnA, tenA ghATa ghaDavAnA puruSArthano prAraMbha karI de che. te je rIte jIvAtmA prathama vAra paramAtmAnAM darzana thatAM apUrva vismaya thAya che, ane tenA guNone mA jJAnapradhAna covIzI - 187 For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavAno prayatna kare che. tenA adbhuta guNo joI vadhu mohita thAya che, te ja samaye koI jANakAra gurubhagavaMta bhaktanA deharUpI cIMtharAnI pAchaLa rahelA AtmAmAM paramAtmAnAM darzana karAve che, tyAre to tenI navAIno pAra ja raheto nathI. ane e jIvAtmA sAdhanAnA puruSArtha vaDe zuddha svarUpa prApta karavAno puruSArtha svIkAre che. paramAtmAnI bhaktipradhAna stavanAmAM mukhyatve paramAtmAnuM guNamAhAsya rahyuM hoya che, tyAre jJAnapradhAna stavanAmAM paramAtmAnA AMtarika guNono vizada paricaya temaja potAnA AtmAnA paramAtmA sAthenA vAstavika dRSTinA sAmya ane ekatvanI anubhUti rahyA hoya che. A aMge zAstramAM bakarInA ToLAmAM moTA thatA siMhabALanuM dRgaMta paNa prasiddha che. eka siMhaNa vanamAM nAnakaDA baccAne mUkI maraNa pAmI. vanamAM pharatI bakarIe nAnakaDA baccAne joyuM ane enA hRdayamAM e bALaka mATe sneha spharyo tethI potAnAM baccAo joDe rAkhyuM. dhIme dhIme e bALaka bakarInI vacce ja moTuM thavA lAgyuM, ane potAnI jAtane bakarI ja samajatuM hatuM. eka vAra eka siMhanI garjanA sAMbhaLI badhI ja bakarIo bhAgI gaI. zarUAtamAM siMhanuM baccuM paNa bhAgavA mAMDyuM, paraMtu potAnA mULa jAtigata svabhAvathI tene bhAgavuM ThIka lAgyuM nahi. tyAM ja siMhe AvI e bALakane pakaDI taLAvanA kinAre UbhuM rAkhyuM. siMhanA baccAe potAnuM vAstavika svarUpa oLakhyuM ane bakarIpaNuM choDI dIdhuM. saMsAramAM paribhramaNa karato AtmA potAne atyaMta kSudra gheTAM-bakarAM jevo tuccha pazu samaje che, paraMtu potAnA vAstavika siMha samAna AtmAnA apAra aizvaryane jANato nathI. jyAre siMha samAna paramAtmA diSTipatha para Ave che, tyAre ja tenA zuddha svarUpa joI AMtarika svarUpanI jAgRti Ave che, ane jagataguru samAna paramAtmA ApaNane zuddhasvarUpanI pUrNa oLakhANa karAve che, tyAre ja aikyanI anubhUti thAya che. AvA paramAtmAnuM zuddha svarUpanuM varNana ane tenI upAsanA te ja jJAnapradhAna stavanA che. dA. ta., dITho suvidhi jiNaMda, samAdhi rasa bharyo ho lAla." bhAsyo AtmasvarUpa, anAdino visaryo ho lAla. sakala vibhAva upAdhi cakI mana osaryo ho lAla. (devacaMdrajIkRta covIzI 9, 1) jyAre sAdhaka paramAtmA sAthenA sAmya ane aikyanuM jJAna ja nahi, paNa amuka aMze anubhUtinI paNa prApti kare che, tyAre tenA avAjamAM jagatathI alipta avadhUtano raMga pragaTe che; "hama magana bhaye prabhu guNa dhyAnameM, bisara gaI duvidhAtanamanakI, acirA suta guNagAnameM harihara brahma puraMdara kI traddhi Avata nahi koI mAnameM cidAnaMdakI moja macI hai samatArasake pAnameM. cidAnaMdajI kRta zAMtinAtha stavana) A kAraNosara jJAnapradhAnabhaktine lakSamAM laIne navadhAbhaktinA prakAra A rIte darzAvyA che, 7. zrImad devacaMdra bhAga-2 pR. 199 8. sajjana sanmitra saM. popaTalAla kezavajI dozI pR. 410 188 a covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zravana kIratana ciMtavana, sevana vaMdana dhyAna, laghutA samatA ekatA bhakti pravAna.' ahIM pracalita zravaNa, kIrtana, smaraNa, pAdasevana, arcanA, vaMdanA, dAsya, sakhya, Atmanivedana jevI navadhA bhaktimAMthI zravaNa, kIrtana, smaraNa citana), vaMdanano svIkAra karyo che, tyAre arcanA, pAdasevana, dAsya A traNa prakArono "sevanamAM ja samAveza karyo che. tyAre jJAnapradhAnabhaktine vizeSa anukULa Ave evA dhyAna, laghutA, samatA, ekatA jevA cAra navA prakArono samAveza karyo che. paramAtmAnI dhyAna dvArA bhakti darzAvI che, temAM tIrthakaronA nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra nikSepanuM dhyAnanuM mahattva rahyuM che. te ja rIte tIrthakaronA dravya, guNa, paryAyanA dhyAnane paNa paramAtmA sAthe ekatvanI anubhUti denAruM varNavyuM che. temaja mAnavijayajI jevA kavioe piMDastha tIrthaMkaradehanuM dhyAna, padastha tIrthakaranA nAmanuM dhyAna, rUpastha tIrthakaronA samavasaraNastha rUpanuM dhyAna ane rUpAtIta - siddhAvasthAnuM dhyAna e rIte cAre prakArone tIrthaMkara dhyAnamAM prayojyA che. tIrthakaronA nAmanuM nikSepa dhyAna eTale covIsa tIrthakaronA nAmono jApa, logassasUtrano jApa ke sarva tIrthakaronA sUcaka - 3OM hrIM ahaM namaH ke namo arihaMtANaM jevA maMtronuM dhyAna, sthApanAnizepanuM dhyAna eTale tIrthakaronI mUrtionuM dhyAna. temAM vividha pRthvIlokanAM tIrthomAM tema ja svargalokanI mUrtionuM dhyAna. dravyanikSepanuM dhyAna eTale (1) paramAtmAnA pUrvabhavathI mAMDI avana, janma, janmAbhiSeka, bAlyakALa, vivAha, rAjyAbhiSeka ane dIkSA Adi vividha avasthAonuM dhyAna. (2) mokSagamana bAda siddhazilAmAM birAjamAna - nirmaLa-aSTakamarahita siddhasvarUpa paramAtmAnuM dhyAna. tIrthakaronA bhAvanikSepanuM dhyAna eTale samavasaraNamAM birAjamAna, kevaLajJAnane dhAraNa karanArA, ATha pratihAryo ane cotrIsa atizayonI zobhAthI yukta, lokottara samRddhivALA, bhavya jIvone dezanA laI dharmamArga darzAvanArA evA tIrthakaronuM dhyAna te bhAvanikSepanuM dhyAna che. te ja rIte, anya rIte dravya-guNa paryAyanI darzAvavAmAM AvI che. dravyanI rItie dhyAna eTale tIrthakaranA zuddha AtmatattvanuM dhyAna. guNanI rItie dhyAna eTale e zuddha dravyanA kevaLajJAna-kevaLa darzana temaja anaMta cAritra Adi guNonuM dhyAna temaja ATha prAtihArya ane cAra mukhya atizaya evA arihaMtanA bAra guNo ane vizvAtsalya jevA aneka guNonuM dhyAna. temaja paryAyanA dhyAnamAM tIrthakara bhagavAnanI vividha avasthAonA dhyAnano samAveza thAya che. 9, banArasIdAsajI kRta "samayasAranATaka' sajjana sanmitra pR. 808 10. nAmAkRti dravyabhAve punatastrIjagajjanam (hemacaMdrAcArya-sakalArhata stotra - zloka-2) kSetre kAle ca sarvasminarhataH samupAsmahe / 11. arihaMta pada dhyAto cakro, dabUha guNa pakvAyare, bheda cheda karI AtamA arihaMta rUpe mAya re. navapada pUjA - upAdhyAya yazovijayajI. - jJAnapradhAna covIzI - 189 For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA vividha prakAre dhyAna karato sAdhaka prathama vyavahAranayanI bhUmikAe laghutAnI anubhUti kare che. kyAM guNasamudra samAna paramAtmA ane kyAM tuccha khAbociyA samAna huM? A anubhUti bAda zAstronA avagAhana, ciMtana, manana temaja paramAtmadhyAna Adine kAraNe sAdhakane anubhavAya che ke, mArAmAM paNa paramAtmA jevuM ja Atmatattva vilasI rahyuM che. A samAna AtmatattvanI anubhUti te ja samatva-samatA. athavA jJAna-dhyAnanA vimarzane kAraNe sAdhakanA rAga-dveSa maMda thatA jagatanA sau padArtho pratye samatvanI anubhUti thAya, manamAMthI kaSAyo kSINa thAya e "samatA" aMte jema iyaLa bhamarInuM svarUpa dhAraNa kare che, tema sAdhaka dhyAnanA prabhAve paramAtmA sAthe ekatvanI anubhUti prApta kare che. AvI sthitinuM varNana karatA AnaMdaghanajI kahe che; tuja mujha aMtara aMtara bhAMjaze re, vAjo maMgala tura; jIva sarovara atizaya vAdhaze re, AnaMdaghana rasapUra. (AnaMdaghana sva.co. 6, 6) TUMkamAM jJAnapradhAna stavanacovIzInAM lakSaNo A pramANe nizcita karI zakIe. (1) A stavanacovIzImAM jJAnayukta bhakti hoya che. (2) AmAM bhaktinA bIjA prakAro karatAM guNamAhAtya vizeSa jovA maLe che. (3) AmAM paramAtmAnA guNonuM mahimAgAna hoya che, paraMtu A mahinAmAM guNonA dArzanika svarUpa samajAvavAno hetu mukhyapaNe rahyo hoya che. A kAraNosara stavanamAM jainadarzananA tAttvika viSayo-jJAnanuM svarUpa, naya, nikSepa, syAdvAra darzana, samyakatva prAptino mArga, AtmasvarUpanuM varNana vagere viSayonuM A stavanamAM Alekhana thatuM hoya che. A stavanomAM ghaNI vAra jainadarzananI syAdvAda zailInI rIte tIrthaMkara guNonuM varNana karavAmAM Ave che. (4) A stavanomAM jainadarzanamAM varNavelA prIti, bhakti anuSThAnathI AgaLa vadhI vacanAnuSThAna - tIrthakaronAM vacana pramANenA dhamanucaraNa ane asaMgAnuSThAna - sahajapaNe thatA dhamanucaraNa prati gati jovA maLe che. (5) A covIzIne ekabAju jaina tattvadarzananI paraMparA sAthe gADha saMbaMdha che, to bIjI bAju nirguNa bhakti paraMparA sAthe paNa saMbaMdha che. kabIra, nAnaka AdithI prerita thayelI saMta paraMparAmAM 'AtmatattvanA darzana para vizeSa bhAra mukAto hoya che. A sAthe ja A paraMparAmAM parama tattvanI zodha mukhya banatI hoya che, ene lIdhe keTalIka vAra rahasyavAdI chAMTa paNa pragaTatI hoya che. AnaMdaghanajInA AvA vraja-hindI mizrita bhASAnAM pado to prasiddha che ja, covIzImAM paNa parama-tattvanI zodhano sUra anubhavAya che. temaja parama tattvanI anubhUti pAmavA mATe dhyAna-Adi prakriyAnuM Alekhana paNa jovA maLe che. 10 H covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) A covIzIomAM tAttvika viSayonA Alekhanane kAraNe stavananuM UrmikAvyasvarUpa keTalAMka stavanomAM saheja aLapAya che. e kevaLa tAttvika carcAnAM kAvya banI jAya che. saMskRta kAvyasAhityamAM samaMtabhadrAcArya, siddhasena divAkara jevA AcAryonI stutiomAM aneka dArzanika viSayone kAvyomAM gUMthAyelA maLe che. hemacaMdrAcAryanA prasiddha "vItarAgastavamAM paNa paramAtmAnA lokottara guNonuM suMdara rIte Alekhana thayeluM jovA maLe che. madhyakALamAM pArjacaMdrasUrinI covIzImAM paNa keTalAka dArzanika viSayono sparza joI zakAya che. paraMtu AnaMdaghanajInI covIzImAM to aneka dArzanika viSayonA Alekhane madhyakAlIna gujarAtI stavana-kavitA mATe dArzanika viSayono mArga prazasta karyo. te mArge devacaMdrajI, pavijayajI, vijayalakSmIsUri, ratnavijayajI, jinavijayajI tema ja arvAcInakALamAM buddhisAgarasUri jevA aneka kavioe prayANa karyuM. temAMnA keTalIka noMdhapAtra stavanacovIzIkArono abhyAsa prastuta che. jJAnapradhAna covIzI 191 For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMdaghanajI kRta stavanacovIzI AnaMdaghanajI e madhyakAlIna jainasAhityanuM eka atizaya gauravavaMtuM nAma che. temanA jIvana vize vizeSa paricaya prApta thato nathI. temanuM mULa nAma lAbhAnaMda hatuM ane moTe bhAge temaNe tapAgacchamAM dIkSA dhAraNa karI hatI. temanA vize aneka daMtakathAo pracalita che. temAMnI eka - samaya thatAM AnaMdaghanajIe vyAkhyAna cAlu karyuM, gAmanA zeTha moDA AvyA, ane AnaMdaghanajIne kahevA lAgyA ke, mArA AvavA pUrve vyAkhyAna kema cAlu karyuM ? huM tamane niyamita anna-vastra ApuM chuM ane mArI ja rAha na joI? tyAre AnaMdaghanajI kevaLa eka vastra rAkhI anya sarva vastro, upAdhi Adino tyAga karI jaMgalamAM cAlyA gayA. A kathA khUba pracalita che, paraMtu tene koI AdhAra nathI. saMbhava che ke, AnaMdaghanajInI kRtiomAM pragaTa thatA parama niHspRha vyaktitvathI prerita thaI A ane A prakAranI anya daMtakathAo pracalita thaI hoya. kavinI kRtiono abhyAsa karatAM, eTaluM nizcitapaNe jANI zakAya che ke kavi jaina darzana ane anya darzanonA UMDA abhyAsI hatA, tema ja nirguNa saMtaparaMparA sAthe temanuM anusaMdhAna hatuM. kavinI bAnImAM pragaTa thato paramAtmaprApti mATeno uccatara kakSAno nizcayanaya garbhita AdhyAtmika vicAra keTalAka kevaLa vyavahAranayapradhAna sAdhuo - zrAvako samajI na zakavAthI AnaMdaghanajImAM doSonuM paNa darzana karatA haze. paraMtu yazovijayajI jevA guNarUpa vidvAna puruSoe AnaMdaghanajI sAthenA milana samaye AnaMdaghanajInI stutirUpa 'AnaMdaghana - aSTapadI' racI che. A aSTapadImAM AnaMdaghanajInI AdhyAtmika UMcAIno ane yazovijayajInA hRdayamAM rahela AnaMdaghanajI pratyenA bhAvabhInA AdaranI abhivyakti thaI che. yazovijayajIe AnaMdaghanajInAM bAvIsa stavano para vivaraNa lakhyuM hatuM, je ApaNA durbhAgye Aje upalabdha nathI. AnaMdaghanajIno vihAra mukhyatve meDatA AsapAsa rahyo hato ane Aje paNa meDatAmAM 'AnaMdaghanajIno upAzraya' nAme eka upAzraya prasiddha che. kavino svargavAsa paNa meDatAmAM thayo hovAnI saMbhAvanA che. kavinI racanAomAM pado ane stavano atyaMta mahattvapUrNa sthAna dharAve che. kAraNa temAM AnaMdaghanajIe jaina tattvajJAnano arka pragaTa karyo che. emanI racanAonA apUrva tAttvika mUlyathI prerAIne tenA rahasyamaya 12. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 se. abhayasAgarajI pR. 1thI 27 1924 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha karavA mATe madhyakALamAM yazovijayajI, jJAnavimala sUri ane jJAnasArajIe TabdhArUpe tathA arvAcIna kALamAM prabhudAsa becaradAsa pArekha, DaoN. kumArapALa desAI Adi vidvAnoe vivaraNa-vivecanarUpe racanA karI che. A sahu vivaraNakAroe AnaMdaghanajInA stavanonA tAttvika mUlyane ane gaMbhIra arthane samajAvavA para vizeSa lakSa ApyuM che. prabhudAsa pArekhanI pramodA' TIkAmAM kAvyanA lAlityaguNano paNa ullekha karyo che. jJAnasArajI jemaNe mohanavijayajI kRta "caMdarAjAnA rAsa' para kAvyazAstranI dRSTie uttama vivaraNa karatI kRti racI che, temaNe AnaMdaghanajInI covIzInA kAvyaguNane pArakhIne eka kuzaLa jhaverInI dRSTie stavanonA lAlityano nirdeza karyo che. potAnI stavanonA artha karavAnI azaktino nirdeza karI jJAnasArajI kahe che; para suM karuM? karyA vinA rahyuM na gayuM. padonI sulalitatA. artha Azaya gUDha, anya padono ehavo na dITho tethI artha karyuM." Ama, AnaMdaghanajInAM kAvyonA arthagAMbhIryane ane manohara lAlityaguNane sarva vivaraNakAroe navI navI arthachaTA ane sauMdarya chaTArUpe anubhavIne AlekhyA che. sADatrIsa varSanA dIrgha ciMtana bAda vivaraNa lakhanAra jJAnasArajInA zabdo sAthe sarva loko saheje sahamata thAya; Azaya AnaMdaghana taNo, ati gaMbhira udAra * bAlaka bAMha pasArI jima, kahe udadhi vistAra kavie bhAva ane bhASAnuM evuM anupama sAyujya sAdhyuM che ke, tattvajJAnane nirUpatAM A stavanoe uttama kAvyarUpa paNa prApta karyuM che. AnaMdaghanajInA samartha vivaraNakAra jJAnasArajIe paNa AthI ja 'AnaMdaghana rasakUpa' kahI A stavanone AnaMda ane rasanA akhUTa bhaMDAra samAna kahyA che. kavinI bhASA atyaMta ujvaLa ane lAlitya sabhara che. kavine potAnuM vaktavya pragaTa karavA mATe mAdhurya, ojasa ane prasAda e traNe guNonA samuccayavALI bhASA prApta thaI che. AthI ja A bhASAmAM bhaktahRdayanI komaLatAne abhivyakta karatuM mAdhurya phure che to sAdhakanI avirata AtmasAdhanAnI oLakhANa karAvatuM ojasa paNa pragaTyuM che ane sAthe ja jIvamAtra pratye karuNA ane vAtsalya dharAvanAra hitaciMtakaupadezakano prasAda guNa paNa phuryo che. kivie prathama stavanamAM RSabhadeva bhagavAnane aMtaratamathI potAnA priyatama tarIke svIkAryA che. kavi paramAtmA pratye apUrva prema dharAve che, paraMtu A prema dunyavI - sAMsArika premathI vilakSaNa che. saMsAranA prema sAthe nazvaratA joDAyelI che. keTalIka strIo e premane amara mAnI pati pAchaLa satI thavA icche che, paraMtu kavi kahe che ke, mRtyu pAmyA bAda dareka manuSya potAnA karma anusAra gati prApta kare che. priyatamanI pAchaLa mRtva svIkAravAthI priyatama joDe milana zakya banatuM nathI. paramAtmA ja evA priyatama che ke tenI prasannatA thAya ane ApaNI joDe saMbaMdha baMdhAya to A saMbaMdhano kyAreya aMta Avato nathI. 13. bhaktiguMjana le. abhayasAgarajI pR. 36 prakA. prAcIna grutasaMrakSaka samiti 14. bhaktiguMjana pR. 37 kapaDavaMja. - jJAnapradhAna covIzI 193 For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka tApasaAdi mArganA upAsako paramAtmAnI kRpA meLavavA ghaNuM tapa kare che. athavA keTalIka strIo paNa potAnA priyatamano prema prApta karavA vividha vrato-tapazcaryA Adi kare che. paraMtu kavi kahe che ke, AvI kaSTarUpa tapazcaryA meM svIkArI nathI. huM to paramAtmA sAthe dhAtumeLApa eTale ke, pUrNarUpa ekatA sAdhavAnI bhAvanA dharAvuM chuM. A paramAtmAnI upAsanA-pUjAnA phaLarUpe sAdhakanuM citta prasanna thAya che, te tenuM mukhya phaLa che. paramAtmA rAgadveSarahita hovAthI upAsakanI kAryasiddhi lIlAmAtramAM kare e zakya nathI. kavie prathama kaDImAM ja paramAtmA pratye apUrva snehabhAvane abhivyakta karyo che. RSabha jinesara prItama mAharo re, ora na cAhuM re kata. rIjhayo sAhiba saMga na parihare re, bhAMge sAdi anaMta. (1, 1) A paMktimAM punaH punaH Avato "ravarNa ane kaMta sAthe "anaMta'no prAsa bhakta hRdayanA prabhu pratyenA apAra bhaktibhAvarUpa zRMgArane madhura rIte abhivyakta kare che, sAthe ja eka vAra saMbaMdha sthapAyA bAda tUTavAno nathI, tenI gauravAnvita udghoSaNA sAdhaka hRdayanA vIratva-ojasane pragaTa kare che. eka vAra paramAtmA hRdayamAM birAjamAna thAya to A saMbaMdha akhaMDa ja banI rahe evI prItipUrNa pratItithI parama prItiyogathI A covIzIno prAraMbha thAya che. bIjI kaDImAM AvatA 'ghAya" ane "hAya" jevA prAsa laukika saMbaMdhanI AkuLatA-vyAkuLatAmaya rIti Alekhe che. to pAMcamI kaDImAM "la" dhvanighaTakanuM punarAvartana apUrva mAdhurya utpanna kare che. bIjA stavanamAM priyatamarUpe svIkArelA paramAtmAnI zodha AlekhavAmAM AvI che. paramAtmAno mArga divya hovAthI sthULa carmacakSu dvArA joI zakAto nathI. e mArge paraMparAno Azraya levAnuM kahevAmAM Ave che, paraMtu aneka matabhedone kAraNe zuddha paraMparA pAmavI muzkela che. jANe AMdhaLA pAchaLa AMdhaLo jato hoya evI sthiti pravarte che. tarka ane vAda paraMparAo evI jaTila mAyAjALa samAna che ke, tenA AdhAre paramAtmAnA mArganuM darzana karavuM atizaya kaThina che. AvA viSaya samaye punaH kALalabdhinI eTale ke uttama samaya Ave tenI rAha jovAnI rahe ane tyAM sudhI paramAtmAno mata jevo samajaNamAM Avyo che te ja AdhArarUpa gaNI levo rahe. A stavananA prAraMbhe ja kavie manohara zleSa alaMkAra gUMcyo che; paMthaDo nihALuM re bIjA jina taNo re, ajita ajita guNadhAma. je te jityA re, teNe huM jItiyo puruSa kiyuM muja nAma. bIjA tIrthaMkara ajitanAtha koIthI jitAya evA nathI ane aneka guNonA dhAma che. bIjI paMktimAM A bhAvano vistAra karatA kahe che, he ajita ! je AMtarazatruone tame jItyA che, tenA vaDe huM ja jitAyo chuM, mAruM AMtarika vitarya kyAM che? AthI mAre mATe puruSa' evuM nAma dhAraNa karavAno koI artha nathI, 14 e covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt jagatamAM sAcuM puruSatva kevaLa ApanuM ja che. kavie aMtima paMktimAM manohara varNAnuprAsa alaMkAra dvArA potAnI AzA abhivyakta karI che. "te jana jIve re jinajI jANajo, AnaMdaghana mata aMba.' trIjA stavanamAM kavi paramAtmAnI sevAnuM rahasya darzAve che. kavie sevAnI prathama bhUmikA mATe traNa guNo Avazyaka gaNyA che. 'abhaya, adveSa, akheda' kAraNa ke, bhaya, dveSa ane kheda sAdhakane sevAmAM AgaLa vadhavA detA nathI. kavi bhayanI vyAkhyA karatAM tene cittanI caMcaLatA, vicAronI asthiratA tarIke oLakhAve che. paramAtmAnI sevA-upAsanA karanAranuM mana asthira hoya to yogya phaLanI prApti thatI nathI. e ja rIte dveSa eTale "arocaka bhAva. sevAmAM ruci na hoya to paNa sevA saphaLa thatI nathI. paramAtmA ane tenI upAsanAmAM utkaTa ruci hovI joIe. keTalAka upAsako rucivALA hoya che, paraMtu thoDo samaya upAsanA karyA bAda kaMTALatA hoya che Avo kheda nAmano doSa paNa na hovo joIe. Ama, abhaya, adveSa ane akheda guNo vaDe prathama bhUmikA sthira thayA bAda ja sAdhaka sAdhanAmArgamAM AgaLa vadhI zake che. A guNonI prAptinA sAdhanono nirdeza karatAM kavi carama pudgala parAvartana ane vyavasthitiparipAkano ullekha kare che, tema ja pApano nAza karanArA sAdhu bhagavaMtono paricaya ane uttama AdhyAtmika graMthonA zravaNa, mananano mahimA kare che. - kavie prathama kaDImAM "abhaya, adveSa, akheda ema kahI varNAnuprAsa alaMkAra to sAcavyo ja che, sAthe ja kramazaH caDhatA kramanI varNasaMkalanAnA Ayojana dvArA sAdhanAnI unnata gatinuM paNa sUcana karyuM che. kavi paramAtmA mATe eka vizeSaNa prayoje che "AnaMdaghana rasarUpa' emAM paramAtmA pratye kavinA hRdayamAM raheluM apUrva AkarSaNa ane bhAvanI bhInAza abhivyakta thAya che. cothA stavanamAM paramAtmadarzananI durlabhatA varNavI che. trIjA stavanamAM kavie sevAnI durlabhatA varNavI hatI, A stavanamAM e paramAtmAnuM darzana paNa kevuM durlabha che, te varNave che. kavie darzana zabda dvArA samyagudarzanano mahimA karyo che. jainadharmane upAsanArA vividha gaccho, saMpradAyo Adi paNa potAno ja mata sAco che evo daDhAgraha seve che. paraMtu sAmAnya manuSyo mATe paramAtmAnuM darzana durlabha che. jenI AMtaradRSTi UghaDI nathI ane vadhArAmAM matAgrahothI kuMThita thayelA che te loko paramAtmAnuM darzana pAmatA nathI. kavi A mATe eka suMdara upamA prayoje che; madameM gheryo aMdho kima kare, ravi zazi rUpa vilekha. (4, 2) paramAtmadarzana pAmavA mATe nayavAdanI samajaNa joIe, paraMtu te atizaya kaThina che. Agamo dvArA paNa samyagudarzananI samajaNa prApta thaI zake, paraMtu Agamanane samajAvanAra koI guru nathI. paramAtmA ane sAdhakanI vacce ghAtikarmarUpa parvato ADA Ave che. jagatanA sAmAnya manuSyo A divya tRSAne samajI zakatA nathI ane sAdhakanI dazA raNamAM tarasyA bhaTakatA rojha jevI thAya che. sAdhakane icchA to che samyagudarzanarUpa amRta pAnanI, paraMtu tene bhAgye ekAMtadarzanarUpa viSapAna ja tenI samakSa Ave che. eTale - - jJAnapradhAna covIzI 15 For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhakane tRpti thatI nathI. pAMcamA stavanamAM kavi paramAtmadarzananI prApti mATe samarpaNano mArga darzAve che. paramAtmAnA caraNomAM Atmanivedana karavuM e eka utkRSTa prakAranI bhakti che ane paramAtmA sAthe abheda sAdhavAno rAjamArga che. kavi paramAtmAnA darpaNa jevA nirmaLa caraNomAM AtmasamarpaNa karavAnuM kahe che. AtmAnA traNa prakAro che; bAhya pravRttimAM rAcato AtmA te bahirAtmA, je aMtaraMgamAM praveze ane bAhya pravRttino sAkSI bane te aMtarAtmA ane sarva upAdhione choDI sva. svabhAvamAM sthira thayela, aneka guNone dhAraNa karanAra te paramAtmA. je bahirAtmAno tyAga karI aMtara-AtmAmAM praveze ane paramAtmasvarUpa sAthe tanmayatA sAdhe te ja sAcuM AtmasamarpaNa che. kavie A stavananI prathama paMktimAM ja manohara yamaka alaMkAra yojyo che; sumati caraNakaja Atama arapaNA, darapaNa jema avikAra.' yamaka alaMkAranI sAthe ja 'rakAranA punarAvartanane kAraNe A paMkti atyaMta hRdayasparzI banI che, ane yogya kaMTho dvArA gavAya tyAre samarpaNanA bhAvane sucArurUpe abhivyakta kare che. ' kavie chaThThA stavanamAM jIva bahirAtmA rahyo ane paramAtmA vizuddhadazAne pAmyA tenuM kAraNa darzAvyuM che. paramAtmA ane jIva vacce je bheda che te karmanA AvaraNane kAraNe che. A karmanA prakRti, sthiti, anubhAga, pradeza Adi apekSAe mukhya ane gauNa evA ghaNA bhedo paDe che. jyAM sudhI jIva A karma sAthe joDAyelo rahe che, tyAM sudhI saMsArI kahevAya che. karmonA pravezanI prakriyA "Azrava kahevAya che ane rokavAnI prakriyA saMvara' kahevAya che. teo anukrame heya-upAdeya choDavAyogya grahaNa karavA yogya) che. paMDitajano graMthone AdhAre kahe che ke, jIve rAga-dveSa-mamatva Adi cIkAzane kAraNe karmone grahaNa karyA che ane guNakaraNa dvArA aMtara dUra karI zakAya. guNakaraNa eTale guNono vikAsa karavo. sAdhaka pote guNakaraNa mATe tatpara thayo che ane AzA che ke, have aMtara dUra thaze ane paramAtmA sAthe milana thaze. A milanane kAvyAtmaka rIte varNavatAM kahe che; tuja muja aMtara aMtara bhAMjaze re, vAjaze maMgaladUra jIva sarovara atizaya vadhaze re, AnaMdaghana rasapUra. (6, 6). sAdhaka ane paramAtmA vaccenuM hRdayanuM AMtarika aMtara dUra thaI jaze, ane "maMgaLa turI ( divyavAdya) vAgaze ane AtmArUpI sarovara AnaMdarUpI ghananA rasa vaDe (AtmasvarUpanA anubhava vaDe) vRddhi pAmaze. jIva zivanA milananuM A manohara citra kavie hRdayanA ullAsathI AlekhyuM che. kavinI A manohara AlekhanarItine kAraNe A tattvajJAnapradhAna kAvya paNa aMte kAvyatattvanA AlhAdaka chAMTaNA jevo anubhava karAve che. kavie sAtamAM stavanamAM paramAtmA joDe ekatA sAdhavA mATe guNakaraNano mArga darzAvyo che te mATe 15. maMgaLa turI e sAdhanAnA pariNAme pragaTa thatA "anAhata nAdano sUcaka che. 196 covIzI: svarUpa ane sAhitya : For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNo jenAmAM pUrNapaNe vikasita che evA paramAtmAnI guNavAcaka nAmo dvArA stavanA karI che. - kavi paramAtmAne sukha-saMpattinA hetu svarUpa tarIke oLakhAve che, sAthe ja zAMtarasanA samudra ane saMsArarUpI samudramAM setu rUpe oLakhAve che. kavi temanI kalyANakArI zaMkara, jagatanA Izvara jagadIzvara, rAga-dveSa jItanAra jina, devapUjya ahaMta, tIrtha sthApanAra tIrthakara, lakSyAtIta alakha, niraMjana, vAtsalyamaya, vItarAga, aDhAra doSarahita evA vividha nAmo dvArA stavanA kare che. kavie eka kaDImAM manohara varNAnuprAsa alaMkAramAM paramAtmanAmo gUMthyAM che; parama puruSa paramAtamA, paramezvara paradhAna. parama padAratha parameSThi, paramadeva paramAna.' (7, 6) AvAM vividha nAmonI stavanAne aMte kavi A nAmo para "anubhavagamya vicAra manana-ciMtana karavAnuM sUcave che. AThamA stavanamAM kavi AvA guNa-gaNa bhaMDAra paramAtmAnA pratyakSa darzananI abhilASA abhivyakta kare che. jIva jyAre pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati Adi ekendriya avasthAmAM hato, temaja beiMdriya teIndriyamAM hato tyAre paNa AMkhanA abhAve darzana na thayAM. caturindriyamAM AMkha AvI paNa mana na hovAthI darzana na pAmyo. paMcendriyamAM deva-nArakI anArya deza Adi avasthAmAM mana hovA chatAM samajaNa na hovAthI paramAtmAnAM darzana durlabha ja rahyAM. have Aryadeza Adi uttama saMyogo prApta thavAthI darzananI anukULatA thaI che, tethI have mana darzana mATe vyAkuLa banyuM che. kavinI A vyAkuLatA AMtarA rUpe punaH punaH ghUMTAtI prathama paMkti dekhaNa de re sakhI ane dekhaNade mAM anubhavAya che. kavi aneka bhavo bAda prApta thayela A ratna samAna paramAtmAnI pUrNa samarpita bhave yogAvaMcaka) sevA karavAnuM kahe che, jethI phaLAvaMzakayoganI prApti thAya, eTale ke sevAnuM uttama phaLa prApta thAya. navamA stavanamAM kavie durlabha ratna samA paramAtmAnI bAhya ane atyaMtara rIte sevA-upAsanA karavAno vidhi darzAvela che. kavi hRdayamAM ullAsa dhAraNa karI bAhya-atyaMtara zuddhipUrvaka derAsaramAM pUjA mATe javAnuM kahe che. kavi derAsaramAM jALavavAnA vidhirUpe daza-trika ane pAMca abhigama sAcavavAnuM jaNAve che. A sarva vidhi cittanI ekAgratAnI siddhi mATe jALavavAnI che. pUjAnA prathama caraNamAM sAdhake paramAtmAnI uttama dhUpa, dIpa, naivedya, gaMdha, phaLa, jaLa Adi dravyo vaDe pUjA karIne pachI bIjA caraNamAM bhAvapUjA karavAnuM kahyuM che. A pUjAnA phaLa kavi manohara yamaka alaMkAra dvArA varNave che; ehanuM phala hoya bheda sUNIe, anaMtara ne paraMpara re. AjJApAlana citta prasannI, mugati sugati suramaMdira re. kavi tyAra bAda utkRSTa pUjArUpe paramAtmA joDe ekIkaraNarUpa pratipattipUjAno mahimA kare che. jJAnapradhAna covIzI eka 197 For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamA stavanamAM kavi paramAtmAnI bhAvapUjArUpe paramAtmAnA bahuparimANI guNonI oLakhANa ApI stavanA kare che. eka arthamAM A stavana jainadarzananI syAdvAda zailIe 5ramAtmAnA guNone oLakhAve che. paramAtmAmAM sarvajanonuM kalyANa karavA rUpa karuNA che, to karmasamUhane naSTa karavAnI tIkSNatA che ane samagra saMsArathI aliptatAno bhAva dhAraNa karatI udAsInatA che. kavi A guNo varNavatAM kahe che; zItala jinapati lalita tribhaMgI, vividha bhaMgI mana mohe re. karuNA komaLatA tIkSNatA, udAsInatA sohe re.' kavie 'lalita tribhaMgI' zabda prayojI ane teno vividha bhaMgI' sAthe manohara yamaka alaMkAra dvArA A ciMtanapradhAna kAvyano bhAvasabhara-manamohaka prAraMbha karyo che. kavie 5ramAtmAnI yogI, bhogI, na yogIna bhogI, nigraMthatA, tribhuvanaprabhutA, na nigraMthatA - na tribhuvanaprabhutA jevI guNonI tribhaMgIo AlekhI che. A sarvane samajavA jaina darzananA vizeSa paricayanI AvazyakatA rahe che. samajAtAM A ciMtanapradhAna kAvyanuM manoha2 arthagAMbhIrya anubhavAya che. ba. ka. ThAkore jene 'nArikela pAka' jevI samajavAmAM agharI paNa samajAyA bAda aneka artho vaDe manohara evI vicArapradhAna kavitA kahela tenuM A udAharaNa gaNI zakAya. agiyAramA stavanamAM kavi adhyAtmanA vividha rUpo (nikSepa)no paricaya Ape che. kavi nAmadhArI adhyAtmasAdhako, dekhAva karanArA dravya sAdhako ane 'adhyAtma' evI kevaLa sthApanA karanAra sarvane choDI . 'bhAva-adhyAtma'no mahimA kare che. bAramA vAsupUjyasvAmI stavanamAM zuddha cetanane barAbara oLakhI puddagalo sAthenA kSaNika saMbaMdho choDavAnuM jaNAve che. AtmAnA vAstavika svarUpane yathArthapaNe vaLagI rahevAthI ja AtmAnaMda mANI zakAya che. je yathArthapaNe AtmajJAnI che, te ja bhAva-zramaNa che, bIjA zramaNa vezane dhAraNa karanArA dravyaliMgI che. Ama kahevA dvArA kavi AtmajJAnanI mahattA kare che. kavie sUtrAtmaka rIte zramaNanI vyAkhyA karI che; AtamajJAnI te zramaNa kahAve, bIjA te dravyaliMgI re.' AvAM TaMkazALI vacanone kAraNe ja jJAnasArajI AnaMdaghanajInA stavanone nagada suvarNa jevAM gaNAve che. 13mA stavanamAM hRdayanA bhaktibhAvanI utkruta saravANIo vahe che. jJAnasArajIe bAlAvabodhanA prastAvanAnA duhAomAM A stavanone 'rasakUpa' tarIke oLakhAvyA che, paraMtu A 13muM stavana vAMcatAM to A stavana jANe rasano apUrva dhodha hoya tevo anubhava thAya che. kAvyano prAraMbha ja hRdayanA bhaktirasanI apUrva abhivyakti sAthe thAya che. darzana mATe taDapato sAdhaka paramAtmAnAM darzana thatAM ja AnaMdathI gadgada vANIe uccAre che; duHkha dohaga dUre TaLyA re, sukha saMpadazuM bheTa. dhIMga dhaNI mAthe kIyA re, kuNa naragaMje kheTa. vimala jina, dIThA loyaNa Aja, mArA siddhayA vAMchita kAja. (13, 1) 198 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhakano paramAtmadarzanathI pragaTelo AtmavizvAsano raNako A kaDImAM saMbhaLAya che. paramAtmAnAM darzana thatAM sarva duHkha-dAriya dUra thaI gayA ane zama, dama, dharma ruci ane prabaLa-prItirUpI sukhasaMpadAnI prApti thaI. Aje vimalanAtha bhagavAnanAM darzana thayAM. temanA jevA samartha svAmI mAthe hoya to A duniyAno kayo mAnava bhaktane harAvI zake? paramAtmAnA vimaLa' nAma para zleSa-alaMkAra racatAM kahe che; paramAtmAnA caraNakamaLamAM lakSmI vasI che, kAraNa ke caraNakamaLa nirmaLa ane sthira che. jagatanAM bIjAM sarva kamaLone malina ane asthira joI te sarva kamaLone lakSmIjIe tuccha gaNI choDI dIdhAM che. caraNakamaLa kamaLA vase re, niramala thirapada dekha samala athira pada paraharI re, paMkaja pAmara pekha. (13, 3) A paMktimAM kamaLA - lakSmIno vyavahArika artha lakSmI letAM paramAtmAnA caraNakamaLamAM suvarNanA navakamaLarUpe lakSmI vase che, teno artha paNa baMdha bese che, ane pAramArthika dRSTie vicAratAM lakSmI eTale kevaLajJAnarUpa lakSmI paramAtmAnA nirmaLa cAritra para mugdha thaI paramAtmAnI sevAmAM sthira-vAsa karI rahI che. A kAvyapaMktinA manohara kAvyatva vize zrI prabhudAsa pArekha kahe che; "A kaDImAM zrI AnaMdaghanajI mahArAje mahAna kavine chAje tevI kalpanA karIne kAvyacamatkArathI bharapUra uttama prakAranI kavitAno gujarAtI bhASAmAM suMdara namUno Apyo che." - kamala; kamalA pAmara paMkaja nirmaLa-samaLa sthira pada - asthira pada vagere zabdonI pasaMdagI paNa bahu ja rasa umere che; zabdathI ane arthathI ema baMne rIte suMdara kAvyano eka namUno che, upamA, uakSA, rUpaka vagere ghaNA alaMkArono ahIM sumeLa sadhAyo che." - jema lakSmI sthira rIte paramAtmAnA caraNakamaLomAM vasI che, e ja rIte bhaktanuM hRdaya paNa paramAtmAnA caraNakamaLamAM vasyuM che, AthI jagatanA anya aizvaryavaMta bAbato meruparvata, iMdra, caMdra ke nAgendrane paNa sAdhaka raMka gaNe che. tyAra pachI AvatI bhaktahRdayanI parama zaraNAgatinI abhivyakti karatI paMktio hRdayanA utkaTa bhAvane Alekhe che. "sAhiba samaratha tuM dhaNI re, pAmyo parama udAra. mana vizarAmI vAlaho re, Atamaco AdhAra." (13, 4) kavi paramAtmAne mananA vizrAma ane AtmAnA AdhAra tarIke oLakhAve che, A kaDInuM zabdaracanAnuM mAdhurya ja ApaNane pulakita karI de evuM che. paramAtmAnA darzana thayA bAda manamAM azraddhA, avizvAsa Adi aneka saMzayo rahyA hoya to te TakatA 16. zrI AnaMdaghana covIzI - pramodA vivecanAyukta bIjI AvRtti prakAzaka - zrI jaina zreyaskara maMDaLa, mahesANA pR. 196. - jJAnapradhAna covIzI 9 199 For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. paramAtmAnI nirmaLa mukhamudrAmAM ja sAdhakanA sarva saMzayone dUra karavAnI zakti rahI hoya che. A aMge dAMta ApatA kavi kahe che ke, dIna kara - kara bhara pasatA re, aMdhakAra pratiSedha.' (13, 5) dinakara sUryanAM kiraNono samUha phelAya pachI aMdhakAra kevI rIte saMbhave ? kavie A paMktimAM karelI yamaka alaMkAranI racanA paNa noMdhapAtra che. kavi paramAtmAnA pratyakSa darzananA AnaMdane varNavatAM kahe che, amIyabharI mUrati racI re, upamA na ghaTe hoya zAMta sudhArase re jhIlatI re, nirakhata tRpti na hoya. he paramAtmA ! tArI mUrti amRtamAMthI banI che. A mUrti evI adbhuta che ke jene mATe koI upamA ApI zakAya nahi. parama zAMti sudhArasane jhIlatI A mUrtine jotAM ja rahevAnuM mana thAya che. ene jotAM tRpti thatI ja nathI, basa hRdayamAM tene jovAnI eka divya pipAsA jAge che. A paMktio bhaktahRdayanI apUrva paramAtmaprItinI-parama anurAganI jANe dyotaka banI rahe che. A paMktio aMge zrI prabhudAsa pArekhanuM vivecana atyaMta mArmika che; "mATe "upamA na ghaTe koya" A kaDImAM goThavAyelo ekeeka zabda bhaktahRdayane hacamacAvavAne pUrepUro samartha che. temAMya nirakhata tRpti na hoya e zabdo bolatAM bolatAM te zabdo bhaktanA hRdayane uchALyA vinA rahe tema nathI. evI khUbIthI zabdo vaparAyA che ane kavizrIne paNa barAbara joItA zabdo maLI ja gayA che, e vaLI bIjI khUbI che. ghaTatA zabdo kavIndronA caraNamAM ja hAjara thAya che." paramAtmAnI AvI bhAvavibhora stuti karyA bAda aMte sevaka paramAtmAne vinaMtI kare che ke, "he AnaMdaghanarUpa paramAtmA, mane ApanA caraNonI sevA Apo, A sevakanI ATalI vinaMtI svIkAro." samagra stavana apUrva bhAvollAsanA phuvArA samuM che. prathama stavanathI prAraMbhAyelo prItiyoga ahIM bhaktiyoganuM rUpa dhAraNa kare che. trIjA stavanamAM jo kadAcita sevaka yAcanA' hatI, te have ahIM bhaktinA baLathI keLavAyelA AtmavizvAsane kAraNe - eka araja sevaka taNI re, avadhAro jinadeva, kRpA karI muja kijIye re, AnaMdaghana pada seva.' bhAvabharI spaSTa yAcanA banIne Ave che. kavitA to lAgaNIno ulpharta dhodha hoya che. e kAvyavyAkhyA A kAvyamAM sArtha bane che. je vAMcatAM ApaNane kharekhara lAgaNInA uskurta dhodhano anubhava thAya che. 17. A paMktinA samAna bhAva mATe juo bhaktAmara stotra zloka-22 18. pramodA vivecanA bIjI AvRtti pR. 200 200 covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ A stavana vize prabhudAsabhAI kahe che; 19"kAvyacamatkAranI dRSTie vicAra karatAM zrI siddhasena divAkarAcArya ane zrI samannubhadrAcArya kRta saMskRta bhASAmAMnI alaukika stutinA namUnAono spaSTa bhAsa gujarAtI bhASAnI A stutimAM thato anubhavI zakAya che." Ama, A stavana jJAnayogI AnaMdaghanajInA hRdayamAM rahelA apUrva bhaktibhAvane yathArthapaNe oLakhAvanAra bane che. zrI anaMtanAtha stavananA prAraMbhe kavi vyatireka ane dAMta alaMkAra dvArA paramAtmasevArUpa cAritrapAlananI kaThinatA darzAve che. dhAra talavAranI sohilI dohilI caudamA jina taNI caraNasevA. dhAra para nAcatA dekha bAjIgara sevanA dhAra para na rahe devA. talavAranI dhAra para cAlavA karatAM paNa caudamA jinanI sevA karavI duSkara che. talavAranI dhAra para to naTa-bAjIgaro paNa cAlI zake che, paraMtu cAritrapAlana to devatAo paNa karI zakatA nathI. keTalAka loko vividha kriyAo karI paramAtmAnI sevA kare che, paraMtu tenuM yogya pariNAma meLavI zakatA nathI. tenuM kAraNa hRdayamAM rahelI sAMsArika eSaNAo che. pAMcamA ArA (kaLikALa)nI viSama paristhitine lIdhe aneka sAdhuo potAnA gaccha AdinA mamatvamAM paDyA che, zuddha tattvanI vAta kyAMya saMbhaLAtI nathI. potapotAnA matanA poSaNa mATe loko AgamasUtra viruddha bolatA paNa acakAtA nathI. AvAM vacana bolanArAo pote to DUbe che, bIjAone paNa DubADanAra thAya che. temanI sarva dharmakriyAo paNa chAra paranA lIMpaNa jevI nirarthaka bane che. A stavanamAM samakAlIna paristhiti pratyeno kavino Akroza anubhavAya che. AnaMdaghanajI sahu sAdhakone zuddha vyavahAra mATe mArgadarzaka siddhAMta Ape che; pApa nahIM utsutra bhASaNa jisyo, dharma nahi koI jagasUtra sarakho." dharmanAtha stavanamAM kavie dharma zabda para zleSa karI dharmanuM svarUpa samajAvyuM che. kavie 14 stavana sudhI mukhyarUpe icchAyoga ane zAstrayogane kendramAM rAkhyA che, A stavanathI sAmarthyayogarUpa dharmanI bhUmikAnuM varNana prAraMbhAya che. kavi stavananA prAraMbhe ja paramAtmA pratyenA nizcayAtmaka bhaktibhAvanI abhivyakti kare che. dharma jinezvara gAuM raMgazuM, bhaMga ma paDajo ho prIta jinezvara. bIjA manamaMdira ANuM nahi, e ama kulavaTa rIta jinezvara. A saMsAramAM sau manuSyo dhama dharma karatA phare che, paraMtu manuSyo dharmano marma jANatA nathI, paraMtu dharmanAtha bhagavAnanI hRdayapUrvaka sevA karanAra karma bAMdhato nathI. sadguru pAsethI pravacanarUpI aMjana AMje 19. zrI AnaMdadhana covIzI pramodA vivecanAyukta bIjI AvRtti - pR. 201 mArA jJAnapradhAna covIzI - 201 For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ to hRdayamAM rahela paramanidhAna samAna AtmAnuM paramAtmasvarUpa oLakhAya. saddaguruno yoga ane paramAtmA pratyeno prabaLa prema hoya tyAre ja A paramAtmasvarUpane oLakhI 9.kAya, e be vastuo vinA mana ghaNuM doDe, paNa kazuM prApta thatuM nathI. paramAtmAnI jyoti vaDe ja AtmAmAM rahela jyotino anubhava thAya che ane AvI jyotino anubhava karanAra mahAmunio potAnI AMtarika anubhava samRddhine lIdhe ratnamaya parvata jevA banyA che ane temanI pAvana upasthitine kAraNe temanI nagarI, mAtA, pitA, kuLa, vaMza Adi sarva dhanya che. kavie zAMtinAtha stavanamAM zAMti' zabda para zleSa karI zAMtinuM svarUpa samajAvela che. kavie A kAvyamAM sAdhaka ane paramAtmA vacce saMvAda yojI AkhA stavanane tAttvika carcAnA stavanarUpe jIvaMta banAvyuM che. sAdhaka paramAtmAne zAMtisvarUpa pUche che, tyAre paramAtmA sAdhakane AvA prazna mATe dhanyavAda Ape che. A jagatamAM sAmAnya rIte jIvamAtra bhautika sukhanI lAlasA ane pravRttino vistAra icche che, paraMtu AMtarika vikAsa pAmelo sAco sAdhaka sarva karmothI nivRttirUpa parama zAMtinI jhaMkhanA kare che. paramAtmA zAMtinA prathama upAyarUpe nava tattva, cha dravya Adi zAstrAvacanamAM zraddhA dhAraNa karavAnuM kahe che. bIjA upAya rUpe A zAstrone yathArtharUpe samajavA mATe Agamone jANanArA, zuddha paraMparAvALA ane ujvaLa anubhavanA AdhAra samA gurune svIkAravAnuM kahe che. sAdhaka potAnA jIvanamAM evA guruno yoga pAmI, temanuM AlaMbana svIkAre ane potAnI sarva tAmasika vRttio choDIne sAttvika jIvanarItio dhAraNa kare. to, sAdhanAmArgamAM AgaLa vadhato sAdhaka kramaza: vadhu ane vadhu zuddha dharma svIkArI parama samabhAvanI sthitine pAme. zAMtinA upAya tarIke ahIM zAstromAM varNavAyela sAmarthyayoganuM varNana karela che. mAna-apamAnane samAna gaNe tema ja sonuM ke paththara, vaMdana karanAra ke niMdA karanAra sahu koIne samAna gaNe. eTaluM ja nahi mokSa ane saMsArane paNa A sAdhaka samAna gaNe. kAraNa ke saMsAranuM kAraNa paNa manuSyanuM mana che. mananI citra-vicitra icchAone kAraNe ja saMsAra saMsAra rUpa che. jyAre sarva prakAranI IcchAone tyAga kare, sarvatra samabhAvano anubhava kare tyAre saMsAra ane mokSa vacce paNa bheda jaNAto nathI. A sthiti gItAnA kuTasthayogamAM varNavelA videha-jIvanamukta mahAtmAne maLatI Ave evI che. A parama-samabhAva saMsArasAgaramAMthI pAra utAranAra che. ApaNA AtmAnA zuddha bhAvamAM sthira thavuM ane anya sahu parivAra, padArtha, deha Adine mAtra saMyogathI prApta thayelI vastu mAnI le evI AtmasvabhAvamAM sthiratAne tIrthakaro zAMtinA parama upAya tarIke varNave che. A zAMtinA divya svarUpane paramAtma mukhe sAMbhaLIne sAdhaka dhanyatAno anubhava kare che ane paramAtmA dvArA saMsArasAgara pAra karavAno mArga pAmI potAnI dhanyatA varNavatAM kahe che; aho ! aho! huM mujane kahuM namo muja namo muja re. amIta phaLa dAna dAtAranI, jehane bheTa thaI tuja re." AvA apUrva-aizvaryavaMta phaLanA dAnathI sAdhaka potAnI aMdara rahelI prabhutAne oLakhanAra banyo che. A prabhutAnAM darzanathI dhanya thayela sAdhaka potAnI aMdara rahela parama tattvane namaskAra kare che. A zAstrAbhyAsa, sadguruyoga, uttama AcAra ane tenA pariNAmarUpe sarvatra samabhAva rUpa zAMtinuM svarUpa A stavanamAM kavie saMkSepathI varNavyuM che, tene anya zAstromAM vistArapUrvaka varNavavAmAM AvyuM che. 202 - covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zAMtisvarUpane hRdayamAM bhAvanAra sAdhaka siddha padane pAmanAra thaze. A stavanamAM aneka tAttvika viSayonuM Alekhana thayeluM hovA chatAM saMvAdanI zailIne lIdhe stavana bhAvakane grAhya bane che. stavanane aMte AvatA sAdhakanA bhAvanAsabhara pratyuttarane lIdhe A saMvAda kRtrima praznottara rUpe na rahetAM eka jIvaMta saMvAdakAvyanuM rUpa dhAraNa kare che. sattaramA stavanamAM kavi parama zAMtinI prAptimAM aMtarAyarUpa banatAM mananI upara vijaya meLavavA mATe prArthanA kare che. A mananI caMcaLa gatine kAraNe mane rAta-divasa, AkAza-pAtALa, janapadomAM ane nirjana sthaLe sarvatra pharatuM rahe che. enI prabaLa gatine rokavAno prayatna karavAmAM jJAnI ane dhyAnI puruSo paNa saphaLa thatA nathI. temanA sAdhanAnA sarva prayatno A vairI mana niSphaLa karI de che. AgamanA jANakAra evA muni bhagavaMto paNa A manane pUrNapaNe vaza karI zakatA nathI. kavi kahe che ke, A manane Thaga kahuM to e irAdApUrvaka koIne chetaratuM nathI ane AvA lIlAmaya vyavahArane kAraNe zAhukAra paNa kahI zakAya ema nathI. 'mana' mATe gujarAtI bhASAmAM napuMsakaliMgano prayoga thAya che, paraMtu e sarva puruSone jItI le evuM baLavAna che. AvA baLavAna manane je jItI le che, teNe sarvane jItyA che, e vAta yathArtha che. kavie AgamagraMthone AdhAre nirNaya karyo che ke, A manane jItanArA puruSa paramAtmA ja che. kavi paramAtmA sAthe eka mIThI ramata karatAM kahe che ke, tame mArA manane jItI do, to ja huM mAnIza ke tame kharekhara manane jItyuM. Ama, A kAvyamAM mana jItavAno upAya paNa parokSa rIte darzAve che ke, paramAtmA samAna mana jItanArA mahApuruSonA caraNakamaLanI sevA ja manane jItavAmAM sahAyabhUta bane che. A stavanamAM rAjasthAnI bhASAnI chAMTa ane bolAtI bhASAnI asara vizeSa pramANamAM anubhavAya che. kAlo bhUkhaMnA arthamAM), Thele, jhele, sAlo jevA zabdo ane "sApa khAyane mukhaDuM thothuM jevI kahevatanA upayogane kAraNe A stavananI bhASA viziSTa banI che. "sApa khAya ne mukhaDuM thothuMmAM sApa zabdathI ajagarano saMdarbha sUcavyo hoya tema jaNAya che. ajagara bhakSya padArthone sIdhesIdho gaLI jato hovAthI tenuM moDhuM svAdanA anubhava vinAnuM ja rahe che. aDhAramuM aranAthe stavana AtmatattvanA gahana rahasyane darzAve che. A stavana paNa saMvAdanI rItithI prAraMbhAya che. sAdhaka dharmanA parama-rahasya vize prazna pUche che, enA uttaramAM paramAtmA sva-svabhAvamAM sthira rahevuM e svadharma che ane jyAM para svabhAvanI chAyA paDe che te para-svabhAva che ema samajAve che. AtmAnA jJAna, darzana, cAritra Adi guNo paNa AtmAnA paryAya che. jema sUryano udaya thatAM tArA-nakSatra-graho-caMdra Adi sarva jyoti sUryaprakAzamAM samAveza pAme che, e ja rIte zuddha AtmatattvanA divya prakAzamAM AtmAnA guNono prakAza samAveza pAme che. A aMge bIjA daSyata dvArA samajAvatAM kahe che, suvarNanA bhArI, pILA, cIkaNA Adi aneka guNarUpa paryAyo che, paraMtu e paryAyamAM daSTi na laI jatAM, tenA 'suvarNatattvane ja kendramAM rAkhavuM joIe. AtmAnA paNa darzana, jJAna, cAritra Adi guNone kAraNe aneka svarUpa thAya che, paraMtu e guNonI paryAyadaSTine paNa sAdhanAnI uccatara bhUmikAe choDI daI kevaLa zuddha Atmatattva para lakSya kendrita karavAnuM che. vyavahAra nayanI dRSTie A lakSyane pAmI zakAtuM nathI, paraMtu zuddhapAramArthika - jJAnapradhAna covIzI 203 For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcayanayanI dRSTie ja A lakSya siddha karI zakAya. paramAtmAe darzAvela A paramadharmanuM svarUpa samajIne bhakta kahe che ke, he prabhu Ape ja A zuddhAtmasvarUpa pragaTa karyuM che, mATe meM tamane ja lakSya rUpe rAkhI tamArI sAthe ekapakSI prIti joDI che ane tame mArI para kRpA karI mArI sevAno svIkAra karajo. A stavanamAM kavie nizcaya dRSTino mahimA karI aMtima kaDImAM vyavahAra ane nizcayano samanvaya darzAvyo che. aranAtha prabhu dharmatIrthanA cakravartI che ane A tIrthano sAra Atmatattva che. je sAdhako tIrtha (vyavahAradharma)nI upAsanA kare che te kramazaH tIrthanA sArA samAna tattva ( nizvaya dharma)ne prApta kare che. A stavananA prAraMbhe ja kavie dharama parama aranAthano' kahI manohara yamaka alaMkAra prayojyo che. to bIjI kaDImAM 'para paDIchAMyaDI jihAM paDe, te parasamaya nivAsa remAM varNAnuprAsa alaMkAranI ramyalIlA karI che. kavie AtmatattvanA gahana vicArane sUrya-tArA ane sonAnA dRSThata vaDe grAhyarUpa ApyuM che. ogaNIsamA mallinAtha stavanamAM kavi paramAtmAnA doSarahita nirmaLa svarUpane varNave che. paramAtmAe zuddha jJAnasvarUpa pragaTAvyuM ane dIrghakALanI saMgAthinI evI ajJAnadazA cAlI jatA manamAM zoka paNa na anubhavyo. e ja rIte cothI ujAgara dazA AvatAM nidrA ane svapnadazA risAyAM, tene paramAtmAe manAvyAM nahi. samakita sAthe daDha saMbaMdha bAMdhyo ane mithyAdaSTine to gharamAMthI bahAra kADhI mUkI. prabhu kSapaka zreNI rUpI hAthI para caDhatA hAsya AdinA kaSAyo kUtarAnI dazA pAmyA. rAga-dveSa rUpa aviratinA yoddhAo vItarAgapaNe jAgrata thatAM mUrNanI jema nAsI gayA. traNa prakAranA vedo ane pAMca prakAranA aMtarAya Adi aDhAra prakAranA doSo dUra karI nirduSaNapaNuM prApta karyuM che, AthI ja munigaNa paramAtmAnI stavanA kare che. kavie kAvyanI zarUAta kaTAkSamaya zailIthI karI che. A aDhAra doSo Aja sudhI saMgAthe hatA, mATe dIrghakALanA sahavAsane lIdhe temane sevaka tarIke oLakhAve che ane kahe che ke, A sevakanI avagaNanA kema karo cho ? tema ja A doSone sAmAnya rIte loko svIkAratA hoya che, tyAre tame to enuM mULathI ja nivAraNa karI lIdhuM che. stavanamAM prayojAyelA kANa, dhurasAlI, boghA jevA zabdaprayogo kavinuM lokabhASA sAthenuM daDha anusaMdhAna darzAve che. vIsamA vanamAM vividha darzanonI daSTie Atmatattva vicArane Alekhe che. A stavanamAM paNa kavi paramAtmA sAthe saMvAdanI rIti Alekhe che. AtmatattvanuM jJAna nirmaLa cittasamAdhi mATe Avazyaka che. kavi vedAMta-sAMkhya Adi darzanonA mata rajU karatAM kahe che ke, teo eka tarapha Atmatattvane baMdharahita alipta mAne che, to bIjI bAju paNa karmanA kSaya mATe ane puNyanA baMdha mATe snAnasaMdhyA Adi kriyAo kare che. temane jaIne pUchIe ke A phaLano bhoktA koNa che? to teo cIDAI jAya che. keTalAka jaDa-cetana sarvatramAM eka ja Atmatattvane mAne che. paraMtu temanA matamAM AvatA saMkara doSane joI zakatA nathI. je jIvo caitanyamaya che, te sukhadu:khane anubhave che jene jaDa padArtho anubhavI zakatA nathI, to beyane sarakhA kaI rIte mAnavA ? bauddha darzanavAdIo Atmatattvane kSaNika mAne che, paraMtu tyAM paNa baMdha, mokSa, sukha, duHkha Adi kevI rIte saMbhave ? cArvAka mata mAtra cAra bhUtomAM mAne che, enAthI vibhinna Atmatattvane 204 covIzIH svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ svIkAratA nathI. sAdhaka paramAtmAne punaH vinaMtI karatA cittasamAdhi mATe AtmatattvanA darzananI abhilASA vyakta kare che. A praznanA saMdarbhe jinezvara deve Apelo uttara atyaMta lAkSaNika che; valatuM gaguru eNI pere bhAkhe pakSapAta sahu ThaMDI. rAgadveSa moha pakha varajita AtamasuM ti maMDI. (21, 9) kavi jainadarzana pramANe nityAnitya bhinnAbhinna evA syAdvAdI AtmasvarUpanuM varNana ka2vAne badale sAdhakane A sarva dArzanika gaDamathala choDI daI pakSapAtarahitapaNe nirmaLa AtmatattvanuM dhyAna karavA kahe che. A sarva dArzanika gaDamathala to eka prakAranI vAjALa che, zuddha Atmatattva ja lakSya che. AvA dArzanika vAda-vivAdathI 52 zuddha tattva pratye lakSya dharAvatI AnaMdaghanajInI dRSTi A racanAnI vizeSatA che ane ethI ja AnaMdaghanajI mAtra jaina sAdhu tarIke nahi, paNa janasAmAnyane sparzatAM AtmatattvanA upadezaka tarIke bhAratIya saMtaparaMparAnuM ujjvaLa nAma che. emanAM padomAM AnaMdaghanajInuM AvuM sarvasparzI vyaktitva vizeSapaNe anubhavAya che. ekavIsamA stavanamAM kavie AtmatattvanI pUrNa oLakhANa ApavAmAM niSphaLa thayelAM darzano aMzataH paNa Atmatattvane oLakhavAmAM sahAyabhUta bane che, e dRSTie temanI jinezvaradevanA aMgarUpe sthApanA darzAvI che. hirabhadrasUrie paNa SaDdarzana samuccaya' graMthamAM vividha darzanonA uttama tattva prati nirdeza karyo che. kavie sAMkhya ane yoga baMne darzano AtmatattvanI sattAno svIkA2 ka2tA hovAthI A darzanone jinezvara devanA caraNakamaLarUpe svIkAryA che. sugata (bauddhadarzana) ane mImAMsaka darzana e baMne darzano jinezvara devanA hAtharUpe che. bauddhadarzana sarva kSaNikatAnA upadeza dvArA vairAgyabhAva dRDha kare che, to mImAMsaka darzana AtmAnA amaratvane darzAvI jinezvaranA hAtha tarIke sthAna pAmela che. tyAre nAstika-lokAyatika darzana paramAtmAnA peTanA sthAne che. nAstika darzana paNa pratyakSa pramANane svIkAratuM hovAthI kadAca ene peTanA sthAne rAkhyuM hoya. mastakanA sthAne jaina darzana che, ane te sarva aMgomAM uttama aMga che. sAdhake A rIte cha darzanano nyAsa karIne jinezvaradevanuM dhyAna karavAnuM che Ama, A stavanamAM kavi dArzanika viSayathI dhyAnanA viSayamAM praveze che. kavi kahe che ke, jinezvaramAM sarvadarzanono samAveza thAya che, paraMtu sarva darzano jinezvaramaya che ema na kahI zakAya. AvA jinezvaranuM jinasvarUpa thaIne (akSara, mudrA, nyAsa Adi vaDe potAnA AtmAmAM jinezvaradevanI sthApanA karIne) dhyAna dhare to te jinezvaradeva thAya che. kavi A saMbaMdhe bhamarA ane iyaLanA prasiddha dRSTAMtano ullekha kare che. kavie stavanamAM prAraMbhe darzanapuruSarUpe jinezvaranuM dhyAna dharavAnI prakriyA darzAvI hatI, tenA anusaMdhAnamAM kavi AgamapuruSanA dhyAnanI prakriyA darzAve che. cha darzano jema darzanapuruSanA aMgarUpa che, tema AgamapuruSa (samayapuruSa)nA aMgarUpa sUtra, cUrNI, vRtti, niryukti, bhASya, anubhava (jIta vyavahAra)ne jJAnapradhAna covIzI 205 For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzAve che. kavi A cha aMgo pratye AdarabhAva dharAvavAnuM sUcave che. A samayapuruSanA dhyAna mATe paNa mudrA, bIja, dhAraNA, akSara, nyAsa Adi adbhuta prakriyAono zAstromAM ullekha che, paraMtu tenuM yogya mArgadarzana ApanArA sadguruo nathI, tevo viSAda AnaMdaghanajI jevA samartha yogIpuruSo anubhave che. paramAtmAnA caraNomAM AgamapuruSanI zuddha sevAnI prArthanAnI icchA sAthe stavana samApta thAya che. A stavanamAM kavie darzanapuruSa ane samayapuruSa jevI be unnata kevaLa dArzanika nahi paNa AdhyAtmika saMkalpanA (concept) gUMthI che. je kavinI gahanatama viSayone stavanamAM gUMthavAnI sUjhanA paricAyaka bane che. bAvIsamuM stavana navA viSaya ane navI bhAta sAthe prAraMbhAya che. uccatama kakSAnA dArzanika ane AdhyAtmika vicAronA Alekhana bAda kavi kathAtmaka viSayonA Alekhana vaDe saraLa abhivyakti tarapha vaLe che. | rAjulanI hRdayadrAvaka vinaMtI sAthe ja A kAvyano prAraMbha thAya che. ATha ATha bhavathI akhaMDa snehasaMbaMdha dharAvanAra priyatama nemakumArane vinaMtI karatAM te kahe che, ghari Avo ho vAlima ! mArI AzAnA vizarAma ratha phero ho sAjana ! ratha phero sAjana mAharA manoratha sAtha. rAjula kahe che ke, Izvare paNa adhagamAM strIne dhAraNa karI che ane tuM mAro hAtha nahi grahaNa kare ? haraNonA pokAra sAMbhaLI nemakumAre ratha pAcho vALyo hato, e saMdarbhe rAjula kahe che, te prANIo para dayA karI ane manuSya para dayA na kare e tAro kevo vyavahAra che? tame premarUpI kalpavRkSane chedIne yoga rUpI dhaMtUrAne dhAraNa karo cho, tamane AvuM zikhavADanAra maLyuM hatuM koNa? tame vArSika dAna daI sahunA manovAMchita pUrNa karo cho ane A ATha ATha bhavathI sevA karanArI ardhAginIne Ama tarachoDo cho te yogya nathI. mArI sakhIo tamArA zyAma varNane anulakSIne zyAma kahetI hatI, paraMtu huM kahetI hatI ke Apa lakSaNothI zveta cho. paraMtu have mane paNa lAge che ke, A bAbatamAM mArI sakhI sAcI hatI. rAjula kahe che ke, tamane muktisuMdarI joDe prema karavo zobhato nathI, te aneka siddho dvArA bhogavAyelI che, pAchI A vAta lokomAM prasiddha che. mArI tamane kevaLa eka ja vinaMtI che ke, je najare huM tamane jouM chuM, te ja najare tame paNa mane juo. rAjule AvI bhAvasabhara vinaMtI karyA bAda hRdayamAM vicAryuM ke, mArA prANanAthe vItarAgatA AdarI. che. svAmInA mArganuM sevaka anusaraNa kare temAM ja sevakanI zobhA che. AthI teNe paNa neminAthane anusarIne dIkSA grahaNa karI. A neminAtha dhAraNa, poSaNa ane tAraNa karanArA tema ja hRdayanA navaserA hAra jevA anupama che. rAjule kArya-anAryanI siddhino vicAra karyA vagara kAraNanI ja uttama rIte sevA karI, to tene paNa 'AnaMdaghana" evuM mokSanuM pada prApta thayuM. kavie rAjulanI virahoktine vedhaka ane sacoTa banAvI che. temAM paNa prema kalpataru chedIyo re, dharIyo yoga dhatura' jevI rUpakasabhara ukti zrotAonA hRdayane vIMdhI de che. A bAvIsa stavanonA ja TabbA maLe che, temaja yazovijayajInA graMthonI pATaNamAM upalabdha thayelI 206 - covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ jUnI graMthasUcimAM paNa "AnaMdaghana bAvIsI TabbAlI patra 34' jevo ullekha prApta thayo hovAthI A bAvIsa stavanonA saMdarbhe ja AnaMdaghanajInuM kartutva nizcita thayeluM che. kavinAM A stavanomAM bhASAnuM eka evuM anupama teja pragaTyuM che ke, tenA AdhyAtmika rahasyo na samajanArAo paNa A bhASAnA tejane lIdhe stavano tarapha mohita thAya che. kavie sabhAnapaNe alaMkAraracanAo karI hoya ke yamaka-varNAnuprAsanI kRtrima mIThAza lAvavAno prayatna karyo hoya evuM lAgatuM nathI, paraMtu kavi pAse sahajapaNe ja bhASAe potAnuM sauMdarya kholyuM che. kavie stavanane aMte potAnuM 'AnaMdaghana' nAma paNa je vibhinna arthomAM zleSa alaMkAra dvArA prayojyuM che, e paNa kavinA bhASAsAmarthyano paricaya karAvI de che. AnaMdaghanajInI upalabdha 174 jeTalI hastaprato aneka mudrita AvRttio ane aneka vivaraNo AnaMdaghanajInI apAra lokapriyatAnA bolatA purAvA che. AMtarika sAdhanAnA anupama arUpe AvelA A stavanoe aneka mumukSu sAdhakone mArgadarzana ApyuM che. keTalAya sAdhakone AMtarazodha karavA preryA che. AthI ja zrI prabhudAsa pArekhe covIzIne AtmavikAsa digdarzikA' tarIke oLakhAvI che. kavie bhASA ane arthamAdhurya vaDe kavitArasikone paNa tRpta karyA che. alabatta, tenA arthamAdhuryane mANavA mATe vizeSa saMjjatAnI apekSA rahe che kharI. zrI AnaMdaghanajIe paramAtmAnI manohara guNatribhaMgI mATe dasamA stavanamAM kahyuM che; ityAdika bahu bhaMgI tribhaMgI camatkAra citta detI re acarijakArI citravicitrA, AnaMdaghana pada letI re." AnaMdaghanajInI covIzI paNa suMdara zabda, artha ane adhyAtma e tribhaMgIne dharAve che, tema ja bhAvakanA cittane A lalita tribhaMgI Azcarya cakita karatI, aneka parimANayukta arthagAMbhIryane lIdhe citravicitra anubhava karAvatI ane yogasAdhanAnAM gahana rahasyothI yukta hovAne kAraNe AnaMdaghana pada denArI bane che. kavinAM bAvIsa stavana bAda apUrNa rahelAM be stavano pUrNa karavA prayatno thayA che. paraMtu tejasvI pANIdAra motInA hAramAMthI ujvaLa be motIo koIka kAraNe sarI paDe ke gUMthavAnA bAkI rahI gayA ' hoya ane sAmAnya motIo dvArA hAra pUro gUMthavAmAM Ave to e je rIte nisteja anubhavAya e rIte A stavano paNa anupama stavano AgaLa sAmAnya jaNAya che. ema chatAM, jJAnapradhAna stavanonI paraMparA saMdarbhe vibhinna cAra sarjakonAM be stavanono saMkSipta paricaya prastuta che. prAsa prabhu praNamuM siranAmI' ane karuNA kalpalatA zrI mahAvIranIthI prAraMbhAtAM be stavano jJAnavimalasUrikRta TabbAmAM pUrtirUpe mUkyAM che. pArzvanAtha stavanamAM kavie pArzvanAtha prabhune pArasamaNi' tarIke loDhAne sonuM banAvanAra, AtmAne paramAtmapada ApanAra tarIke varNavyA che. tyAre mahAvIrasvAmI stavanamAM paramAtmA mahAvIranI mIzrI (sAkara) samAna madhura karUNArUpI kalpavelInuM varNana karyuM che. tema ja paramAtmAnI darzana-jJAna-cAritrarUpa trividha vIratAnuM paNa Alekhana karyuM che. AnaMdaghanajInA samartha vivaraNakAra ane jayasAgarasUrie jene laghuAnaMdaghana tarIke oLakhAvyA mArA jJAnapradhAna covIzI - 207 For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ che te jJAnasArajIe paNa be stavano racyAM che. temAMnuM pArzvanAtha stavana pAsajina tAharA rUpanuM mujha pratibhAsa kima hoya re.) AtmA ane paramAtmA vaccenuM nizcayanayanuM ekatva ane vyavahAranayanI bhinnatA temaja tenAM kAraNo varNave che. tyAre mahAvIrasvAmI stavana (carama jiNesara vigata sarUpanuM re bhAvU kema sarUpa)mAM nirAkAra evA paramAtmAnuM kevI rIte dhyAna karavuM enI carcA karavAmAM AvI che. AnaMdaghanajInA nAme atyaMta prasiddha ane devacaMdrajI kRta evA dhruvapada rAmI ho svAmI" (pArzvanAtha stavana)mAM paramAtmAnI sarvavyApakatA saMbaMdhe carcA karavAmAM AvI che, ane aMte pArzvanAtha bhagavAnarUpI pArasa-rasane evA divyarasa tarIke oLakhAvela che ke, je bhaktane suvarNa nahi paNa pArasa potA samAna) ja banAvI de che. "zrI vIra jinezvara caraNe lAguM, virapaNuM te mAguM re (mahAvIrasvAmI stavana)mAM paramAtmaprAptine lIdhe potAnA apUrva AtmavizvAsane varNave che ane aMte sarva sAdhano choDIne zuddha bhAvamAM sthira thavA dvArA paramAtmatattva jAgrata karavAnA upadeza sAthe samApana kare che. A uparAMta evAM be stavano paNa upalabdha thAya che jenA kartA nizcita karI zakAtA nathI. praNamu padapaMkaja pArzvanA' pArzvanAtha stavana) pArzvanAtha bhagavAnanA anupama caraNono mahimA karI temanAM maitrI, kAruNya, mAdhyacya Adi guNayukta svarUpane varNave che. vIra jinezvara paramezvara jayo' (mahAvIrasvAmI stavana)mAM paramAtmasvarUpane pAmavA mATe indriyo, vacana, naya, nikSepa, zAstro AdinI maryAdA darzAvI anubhava mitrane paramAtma prAptinA mukhya upAya rUpe darzAve che. koI kavinI apUrNa kRtine pUrNa karavA vibhinna samartha kavio prayatna kare ane chatAM kRtine pUrNarUpa ApavAmAM niSphaLa nIvaDe e ja mULa kRtinI mahattA sUcavI jAya che. jJAnapradhAna covIzInA bIja upalabdha racanAomAM sarvaprathama pArjacaMdrasUrinI racanAnAM keTalAMka stavanomAM joI zakAya, paraMtu tenuM pUrNa vikasita manohArI svarUpa to AnaMdaghanajImAM joI zakAya che. AnaMdaghanajIno prabhAva uttaravartI aneka kavio para rahyo che. ema kahI zakAya ke AnaMdaghanathI ja jJAnapradhAna stavanacovIzIno prAraMbha thayo ane vijayalakSmI sUri, padmavijayajI, jJAnasArajI, devacaMdrajI, jinavijayajI, uttamavijayajI Adi kavioe ochevatte aMze AnaMdaghanajInuM anusaraNa karI temane AdarzarUpe sthApyA che. 20. A cAra sarjakonA be stavano mATe juo - pR. 285thI ra97. AnaMdaghana eka adhyayana - DaoN. kumArapALa desAI 208 covIzIH svarUpa ane sAhitya na For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizuddha prItino mArga darzAvatI kRti devacaMdrajI kRta vartamAna jinacovIzI zrImad devacaMdrajI dravyAnuyoga (jainatattvajJAna)nA vidvAna ane adhyAtmajJAnI tarIke prasiddha che. temano janma saM. 1746mAM bikAneranA upanagaramAM thayo hato. pitA tulasIdAsa luNiyA ane mAtA dhanabAInA dharmasaMskArano vAraso prApta thayo hato. temaNe dasa varSanI vaye kharataragacchIya vAcaka rAjasAgarajInA ziSyaparivAramAM dIpacaMdrajI pAse dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye temanuM rAjavimala' evuM nAma apAyuM, paraMtu temanI devacaMdrajI mahArAja'nA nAmathI ja vizeSa khyAti thaI hatI. temaNe potAnI gurusevA ane gurukRpA dvArA vividha viSayomAM adbhuta jJAna prApta karyuM hatuM temaja khAsa karIne tattvajJAnanA viSayamAM vizeSa nipuNatA meLavI hatI ane adhyAtmajJAnane hRdayastha karyuM hatuM. temaNe siMdha, mulatAna, gujarAta, rAjasthAna, mALavA Adi pradezomAM vihAra karI aneka jIvone dharmAbhimukha karyA hatA. teo dIkSAnI dRSTie kharataragacchIya hatA, paraMtu adhyAtmanI gahanatAmAM pahoMcyA hovAthI vizALa dRSTi dharAvatA hatA. teo upAdhyAya yazovijayajI pratye utkaTa Adara dharAvatA hatA. temanI pAse jinavijyajI, uttamavijayajI, vivekavijayajI Adi tapAgacchIya sAdhuoe abhyAsa karyo hato. temaNe covIzI uparAMta snAtrapUjA, dhyAnadIpikA, dravyaprakAza, AgamasAra, vicA22tnasAra, jJAnamaMjarI TIkA, nayacakrasAra, atIta jinacovIzI, viharamAna jina vIsI Adi gujarAtI, hindI, saMskRta, prAkRta bhASAomAM kRtio racI che. temaNe potAnI racelI covIzI para bAlAvabodha racyo hovAthI covIzInA rahasyane pAmavAmAM saraLatA rahe che. saM. 1812mAM 66 varSanI vaye amadAvAdamAM temano kALadharma thayo hato. zrImad devacaMdrajInI covIsIe AnaMdaghanajInI covIzIthI prAraMbhAyelI jJAnapradhAna covIzI . paraMparAnI eka atyaMta mahattvanI kRti che. jinavijyajI, uttamavijayajI Adi jJAnapradhAna covIzI sarjakonA teo vidyAguru hatA. padmavijyajI ane ratnavijyajI e uttamavijayajInA ziSya hatA. e arthamAM devacaMdrajI 21. bhaktirasajharaNAM bhAga-2 seM. abhayasAgarajI pR. 97thI 129, 22. zrImad devacaMdra bhAga-2 saM. buddhisAgarasUri prakA. adyAtmajJAna prasAraka maMDaLa, muMbaI pR. 217thI 438 jJAnapradhAna covIzI * 209 For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ pote aneka jJAnapradhAna kavionA gurupadane zobhAvanArA che - kavikulaguru che. devacaMdrajInI vizeSatA e che ke, temaNe AnaMdaghanajIthI zarU thayela covIzImAM tattvajJAna nirUpaNane vizeSa pAribhASika svarUpa ApyuM. AnaMdaghajImAM moTe bhAge siddhAMta nirUpaNa tarapha jhoka raheto. tene badale devacaMdrajIe siddhAMtacarcA umerI, bhaktitattvanI sthApanA karavA tarapha lakSa kendrita karyuM. te samaye jainadharmAnuyAyIomAMnA keTalAka dArzaniko mokSaprApti mATe AtmAne ja upAdAna-kAraNa (mukhya kAraNa) mAnatA ane paramAtmAne nimitta kAraNa (gauNa kAraNa) mAnatA hatA. te dArzaniko ane temanA anuyAyIo sAdhanAmArgamAM bhakti-upAsanAne gauNa athavA nahivat sthAna ApavAnuM dRSTibiMdu dharAvatA hatA. tenA pratyuttara rUpe devacaMdrajIe stavanomAM dArzanika carcA gUMthIne lAkSaNika uttaro darzAvyA che. kavi kahe che ke, paramAtmA bhale nimittakAraNa hoya, paNa paramAtmArUpa nimittanI prApti vinA kArya siddha thatuM nathI. A saMdarbhe bakarInA ToLAmAM bALapaNathI UcharelA siMhanA prasiddha dacaMtano ullekha karIne kahe che ke, bakarInA ToLAmAM rahela siMhamAM siMhapaNuM to hatuM ja, paraMtu jyAM sudhI teNe anya siMhanAM darzana karyA nahotAM, tyAM sudhI tenuM siMhapaNuM jAgrata thayuM nahotuM. eTale siMhasvarUpanI jAgRtimAM anya siMha ja kAraNa banyo, ema AtmA paNa zuddhasvarUpI hovA chatAM karmonA AvaraNane lIdhe bakarInA ToLAmAM rahetA siMha jevo che ane zuddhAtmAsvarUpa paramAtmAnAM darzana thatAM tenuM paNa zuddhasvarUpa hure che. have siMhanA siMhapaNAnI jAgRti mATe anya siMharUpI AlaMbana kAraNanI atyaMta AvazyakatA rahI che, te ja rIte AtmAne zuddha svarUpanI prApti mATe paramAtmAnAM darzana rUpa kAraNanI jarUra paDe che. kAraNamAM ja kartAbhAva svIkAravA tArA, eTale ke paramAtmAne ja mokSasukhanA kartA samajI arihaMta bhagavAnanI upAsanA svIkAravI joIe. kevaLa zuddha AtmArUpa upAdAnakAraNa (mukhya kAraNa)nA dhyAnathI AtmAmAM zuddhatA pragaTa thatI nathI. e zuddhatA to mukhya nimittakAraNa evA arihaMta bhagavAnanA darzanathI pragaTe che. kavie A siddhAMta carcA vizeSarUpe trIjA, aDhAramA, chaThThA, vIsamA stavanamAM karI che. arihaMta paramAtmAnA darzanathI AtmAnI zuddhatA pragaTe che tene varNavatAM kahe che; dITho suvidhi jiNaMda samAdhirase bharyo, ho lAla. bhAsyo AtmasvarUpa, anAdino vIsaryo ho lAla. sakala vibhAva upAdhi thakI mana osaryo ho lAla. sattA sAdhana mArga bhaNI e saMcaryo ho lAla. - 9, 1) samAdhirasathI bharelA evA suvidhinAtha bhagavAnanAM darzana karavA mAtrathI anAdinuM bhulAyela AtmasvarUpa prApta thayuM ane mana sAMsArika viSayavAsanAthI pAchuM pharyuM che ane potAnA zuddha svarUpane pAmavA mATe prayatnazIla banyuM che. kavi paramAtmAne mokSanA mukhya nimitta to gaNAve ja che. e sAthe puSTa nimitta paNa gaNAve che. koI paNa kArya siddha karavA mATe sAdhanonI apekSA rahetI hoya che, temAMnA keTalAMka sAdhano (nimitto) kArya ra10 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha karavAno tema ja kAryanAza karavAno paNa guNa dharAvatAM hoya che. jemake, mATaluM banAvavA mATe daMDalAkaDInI jarUra paDatI hoya che, paraMtu te ja daMDa dvArA mATaluM phUTI paNa zake che. eTale tene apuSTa nimitta kahevAya che. telane sugaMdhI banAvavAmAM phUlo joIe, paraMtu A phUlomAM kyAreya telane durgadhI banAvavAno guNa hoto nathI, mATe te puSTa nimitta kahevAya che. paramAtmA paNa mokSamArgamAM prabaLa sahAyaka nimittarUpa hovAthI puSTa nimitta che. te mATe kavi sarva sAdhakone paramAtmAno prabaLa Adara karavAnuM kahe che. kavi potAnI vAtane sUrya, uttarasAdhaka ane pArasamaNinAM udAharaNo dvArA paNa spaSTa kare che. kavi A rIte bhaktinI dArzanika sthApanA kare che, paraMtu teo samajaNa vinAnI bhaktino mahimA karatA nathI. bhaktimAM jyAre paramAtmaguNonuM jJAna bhaLe, tyAre bhakti vizeSa phaLavatI bane che. Aja sudhI jIve sAMsArika-laukika prItimAM svanA mohane, svArtha sAthe prIti karI che. A jIva anAdikAlIna rIte ja paramAtmA sAthe prIti karavA lalacAya che. paraMtu kavi mana para saMyama rAkhI paramAtmAne ja temanI zuddha, nirviSa prIti karavAno mArga prathama stavanamAM pUche che. samagra stavanacovIzImAM A vizuddha prItino mArga gUMthAyelo che. A nirmaLa prIti eTale guNonI prIti, paramAtmAnA guNone jANIne karAyelI prIti. kavi A prItinuM varNana karatAM kahe che; jJAnAdika guNasaMpadA re, tuja anaMta apAra. te sAMbhaLatA upanI re, ruci teNe pAra utAra. (2, 1). te ja rIte paramAtma guNonI anaMtatA varNavatA kahe che; "carama jaladhi jamiNe, aMjali, gati Ape ativAyajI sarva AkAza olaMghe caraNe, paNa prabhutA na gaNAyajI. (10, 2) svayaMbhUramaNa samudra (ati vizALa samudra)nA jaLane koI aMjalithI mApI zake, zIdhra gatithI pavanane jItI zake ke samagra AkAzane cAlIne pAra karI zake paraMtu paramAtmaguNono pAra pAmI zakAto nathI. ema chatAM, kavi paramAtmAnA guNone vividha rIte varNavavAnA vividha stavanomAM prayatna kare che. kavi sAtamA stavanamAM paramAtmAnA paraspara virodhI evA guNone oLakhAvatAM kahe che, he prabhu, tame saMrakSaNa vinA paNa sarva jIvonA zaraNarUpa hovAthI nAtha cho ane dhana-kaMcana Adi dravyothI rahita hovA chatAM parama guNasaMpattine dhAraNa karanArA hovAthI dhanavAna cho, tema ja koI kriyA na karavA chatAM AtmasvabhAvanA kartA cho. Apa agamya, agocara ane paugalika sukhothI para zAzvata sukhanA bhoktA cho. kavi agiyAramA stavanamAM AnaMdaghanajInI jema tribhaMgI vaDe paramAtmaguNonuM varNana kare che. kavi kahe che ke, paramAtmAmAM eka eka guNa traNa traNa rUpe pariNamyA che. paramAtmA pote kevaLajJAnarUpa guNa dharAve che, e guNa vaDe sarva jagatane jue che. sarva jagata e kAraNa che, ane jovuM e kriyA che, paraMtu kevaLajJAna e evuM jJAna che ke, jene lIdhe samagra jJAna jJAnI sAthe ekarUpa banI rahe che, mATe kartA, kArya ane kAraNanI ekarUpatAthI A traNe paramAtmAguNa rUpe pariNamyA che. - jJAnapradhAna covIzI H 211 For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ teramA stavanamAM kavi paramAtmAnI vimalatAno mahimA kare che, tema ja paramAtmAnA guNonI anaMtatA varNavatAM kahe che; sayala puDhavI giri jala tarujI, koI tole ema haththa. teha paNa tuja guNagaNa bhaNIjI, bhAkhavA nahi samaratha. (13, 2) kavie soLamA stavanamAM paramAtmAnA manohara samavasaraNastha rUpane temaja paramAtmAnA pratyakSa darzananA AnaMdane suMdara rIte varNavyA che; jagatadivAkara jagatakRpAnidhi, vAlA mArA samavasaraNamAM beThA re. caumukha cauhi dharma prakAze, te meM nayaNe dIThA re. bhavikajana harakho re nirakhI zAMtiniNaMda bhavi. upazamarasano kaMda nahIM INa sarIkho re. (16, 1) sattaramA stavanamAM kavie paramAtmavANInA guNo varNavyA che. paramAtmA jIvAjIvAdika nava tattvane samajAve che, temaja pratyeka padArthanuM naya, gAya, bhaMga, nikSepa (vividha dRSTikoNo, pAsAMo vagere)nI dRSTie vivaraNa kare che. paramAtmAnI A dezanAne kAraNe sAdhaka sva-svabhAvanI prApti karI zake che. kavi anubhave che ke, AvA upakArI paramAtmAnA sarva nikSepa upakArI che. paramAtmAnA samavasaraNamAM eka dizAmAM mukha rAkhI dezanA de che, ane anya dizAmAM devakRta mUrtio ja dezanA de che, paraMtu te mUrtio paNa upakArI bane che, te ja rIte bhAvane sAdhavAmAM sahAyaka banatA nAma, sthApanA, dravya A traNe paramAtmAnA nikSepa sAdhaka mATe upakArI che. paramAtmamUrtinI upakArakatA varNavatuM 14muM stavana manohArI kAvyarUpa dhAraNa kare che; mUrati ho prabhu mUrati anaMta niNaMda, tAharI ho prabhu tAharI muja nayaNe vasIjI. samatA ho prabhu samatArasano kaMda, sahaje ho prabhu sahaja anubhavarasa lasIjI. (14, 1) anaMtanAtha bhagavAnanI manohArI mUrti AMkhomAM sthirarUpa dhAraNa karI rahI che. samatArasanA kaMda samAna A mUrti anubhavarasathI paripUrNa che ane tenI zItaLatAthI bhavya jIvonI bhavarUpI dAvAnaLanI pIDA dUra thaI jAya che. vaLI A mUrti moha-mithyAtvanuM jhera dUra karavA jAMgulI maMtra samAna che. paramAtmamUrti sAdhakane mokSarUpI sukha devAmAM samartha hovAthI bhAvaciMtAmaNi samAna che, ane AtmAnAM darzana, jJAna, cAritra Adi tattvomAM sthiratA karavA mATe paramatattva samAna che. paramAtmadarzanathI karmonA AvavArUpa Azrava naSTa thAya che ane karmone rokavA rUpa saMvara guNanI vRddhi thAya che. paramAtmamUrti jANe darzana, jJAna, cAritra A traNe guNonI mALA samAna che ane tenA dvArA AtmasvarUpa pragaTa thAya che. 212 - covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenI mUrti paNa AvI pAvanakArI che tevA paramAtmA sAthe kavi 2samaya ekatA karavA icche che. A rasamaya ekatA mATe kavi pAyAnI zarata darzAve che; bAhya padArthothI vimukhatA Ave to ja A rasamaya ekatAnI anubhUti thaI zake. pudgala anubhava tyAgathI, karavI jasu paratIta ho mItta.' (4, 1) kAraNa ke, 52mAtmA zuddha svabhAvavALA che, pudgalathI para che. paramAtmA jema pudgaladravyathI alipta che, tema sAdhaka paNa kramazaH paudgalika bhAvathI vibhinna thato jAya ane 2samaya ekatAnI prApti kare che. sAdhakane vAtsalyabharI salAha ApatAM kahe che, parapariNAmikatA ache, je tuja puddagalayoga ho mitta jaDacala jaganI eMThano, na ghaTe tujane bhoga ho mita,' (4, 5) kavi sarva pudgalone 'eMTha' tarIke oLakhAvI te padArthothI alipta thaI AtmatattvanA vizuddha svarUpamAM kendrita thavA kahe che. A rasamaya ekatAnI pUrvabhUmikArUpe sevA karavAnuM sUcave che. paMramAtmAnI vividha nayonI dRSTie sevAnuM Alekhana kavi AThamA stavanamAM kare che. vaMdana, namana, arcana, guNonuM kIrtana stavana karavuM e sarva 5ramAtmAnI dravyasevA che ane paramAtmA sAthe ekatA sAdhavAno bhAva te ja bhAvasevA che ema jaNAvI prabhu guNono saMkalpa karavo te naigamanayathI sevA che, tema jaNAve che. paramAtmAnI sarva AtmasaMpattinuM ciMtana karavuM te saMgrahanayathI sevA che, to paramAtmAnA upakAranuM smaraNa ane jJAna pratye Adara e vyavahAranayathI sevA che, te ja rIte paramAtma guNomAM satata tanmaya thavuM te RjusUtra nayanI sevA che. tyAre zAstromAM varNavelA zukla dhyAnanA prathama prakAranuM dhyAna te zabdanayathI paramAtmAnI sevA che, ane kramazaH dazamA temaja bAramA guNasthAnakane prApta karavA te samabhirUDha ane evaMbhUta nayanI sevA che. A sarva prakAro apavAdathI darzAvyA che, utsarganI dRSTie to kramazaH eka eka nayamAM vizeSa vizeSa guNavRddhi karI caudame guNaThANe siddhapadane pAmavuM te bhAvathI sAtamA evaMbhUta nayanI sevA che, Ama, kavie utkRSTa rIte 5ramAtmAnI sevA eTale sAdhake paNa kramazaH guNonI unnati karI paramAtmapadane pAmavuM te ja che ema darzAvyuM che. kavi bhavyajIvonA hRdayamAM sevA mATe kevo ullAsa che tene 21mA stavanamAM meghanA rUpaka dvArA varNave che; zrI nami jinavara seva, ghanAghana umpayo re. gha dIThAM mithyA raurava, bhavika cittathI gamyo re. bha zuci AcaraNA rIti te, abhra vadhe vaDAM re. a AtmapariNati zuddha, te vIja jhabUkaDA 2 || te // 1 // vAje vAyu suvAyu, te pAvana bhAvanA re. te iMdradhanuSya trikayoga, te bhakti eka manA re. te nirmaLa prabhu stavaghoSa, dhvani ghana garjatA re. dhva tRSNA grISmakALa, tApanI tarjanA 2e. tA || 2 || For Personal & Private Use Only jJAnapradhAna covIzI " 213
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha lezmAnI Ali, te bagapaMkti banI re. te zreNI sarovara haMsa, vase zuci guNa muni 3. va caugati mAraga baMdha, bhAvika nija ghara rahyA re. bhA cetana samatA raMga, raMgameM umahyA re. 2 // 3 // samyagdRSTi mora, tihAM harakhe ghaNuM re ti dekhI adbhuta rUpa, parama jinavara taNuM re. 50 prabhuguNano upadeza, jaladhArA vahI che. te dharmaruci cittabhUmi, mAMhe nizcala rahI re. mAM || 4 || cAtaka zramaNa samUha, kare tava pAraNo re. ka anubhavarasa AsvAda, sakala duHkha vAraNo re. sa azubhAcAra nivAraNa, tRNa aMkuratA re. pR. virati taNA pariNAma, te bIjanI pUratA re. te // 5 // paMcamahAvrata dhAnya, taNAM karSaNa vadhyA che. ta sAdhyabhAva nija thApI, sAdhanatAyeM sadhyAM re. sA kSAyika risana jJAna, caraNa guNa upanA re. ca Adika guNa bahu sasya, Atamaghare nIpanA re. A || 6 || prabhu risaNa mahAmeha, taNe pravezameM re. ta paramAnaMda subhikSa, thayo mujha dezameM re. tha devacaMdra jinacaMdra, taNo anubhava karo re. ta Adi anaMto kAla, Atama sukha anusaro re. A| || 7 || kavi gahana dArzanika carcAmAMthI acAnaka ApaNane kavitArUpI bhAvanArUpI varSAnI laherImAM laI jAya che. devacaMdrajInuM dArzanika carcAvicAraNAne kA2Ne asphuTa raheluM kavitva paramAtmAnI sevAnA utkaTa AzayanA varNanamAM saMpUrNapaNe khIlI UThyuM che. bhavya jIvonA hRdayamAM paramAtmAnI sevA rUpI megha-ghaTA caDhI Ave che, tyAre mithyAtva-avidyA Adi duSkALanA bhaya cAlyA jAya che. nirmaLa jIvanavyavahAra vadhe che ane tenI vacce zuddha AtmasvabhAvanA jhabakArA thAya che. kavie AtmasvabhAvane vIjaLInA jhabakArA sAthe sarakhAvI sUcavyuM che ke, sAdhanAnI prAthamika bhUmikAe to zuddha AtmAno prakAza to vIjaLInA jhabakArAnI jema ja paLabhara AvI cAlyo jAya che. bhAvanArUpI pavana vahe che ane mana-vacana-kAyAnI ekatArUpa iMdradhanuSa zobhI rahyuM che ane paramAtmAnI stavanArUpI dhvani AvI rahyo che. jema varasAdathI tRSNA-tApa dUra thaI jAya che, tema A 52mAtmabhaktinA citta-AzayarUpI varSAthI AMtarika tApa zamI jAya che. managaganamAM zubhalezyArUpI bagalAnI paMktio sarjAya che, tema ja munio upazama athavA kSapaka zreNIrUpa sarova2mAM haMsanI jema vAsa kare che. varSARtumAM jema mora nRtya kare che, ema pa2mAtmAnI sevAno avasara joI samyagdRSTi moro 214 * covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRtya kare che, cAtaka samAna zramaNono samUha anubhavarasa vaDe pAraNuM kare che. bhaktinA pariNAme vratarUpI kaNasalAM vadhe che, pariNAme darzana, jJAna, cAritra rUpI ujvaLa pAka taiyAra thAya che. jinabhaktinA AzayarUpI vAdaLanA pariNAme paramAtmadarzanano varasAda thayo, jenA pariNAme AtmadezamAM sarvatra sukALa pravaryo. kavie A stavanamAM kAvyatattvanI manohara vRSTi karI che. bAvIsamAM stavanamAM devacaMdrajI anya kavionI jema rAjulanA vilApanA Alekhanane badale paramAtmAnA saMganA pratApe rAjule paNa karmakSaya karyo ane siddhigati prApta karI tenuM varNana karyuM che. rAjula nArI re tArI mati dharI avalaMvyA arihaMtojI uttama saMge uttamatA vadhe, sadha AnaMda anaMtojI. (22, 2). jema rAjula neminAtha paramAtmAnA dhyAna vaDe potAnA AtmatattvanuM dhyAna pAmyA, e ja rIte sAdhake paNa paramAtmadhyAna dvArA AtmatattvanuM dhyAna pAmavAnuM sUcana kavi kare che. neminAtha stavanamAM sAmAnya rIte anya sarva kavio rAjulanA vilApanuM Alekhana kare, tyAM paNa tAttvika viSayonuM Alekhana devacaMdrajInI gADha adhyAtmapriyatA sUcave che. ' caudamA stavanamAM jinamUrti darzana nimitte hRdayanA bhaktibhAvano dhodha vahyo hato, ekavIsamA stavanamAM paramAtmAnI bhaktinA udaya sAthe rUpakAtmaka kavitAnI meghavarSA thaI hatI, to trevIsamA stavanamAM punaH paramAtmamUrtinA darzana nimitte zAMtarasathI paripUrNa bhaktinI saravANI vahe che; sahaja guNa Agaro, svAmI sukhasAgaro, jJAna vayarAgaro, prabhu savAyo ! zuddhatA ekatA sItA bhAvathI, moharipu jItI jayapaDaha vAyo." (23, 1) sahaja, svAbhAvika guNonA dhAma, sukhasAgara, jJAna, vairAgya vaDe paripUrNa ane potAnI karma naSTa karavA dvArA pragaTelI zuddhatA, AtmatattvanI ekAgratA ane pracaMDa vIyallAsa vaDe prabhue moharAjAne harAvI jagatamAM vijayaDaMko vagADyo che. A sahaja guNone lIdhe paramAtmamUrti kevI prazAMta ane kalyANakArI jaNAya che tenuM varNana karatAM kahe che, *upazama rasabharI sarvajana zaMkarI, mUrti jinarAjanI Aja bheTI.' (23, 6) A prasaMganI dhanyatA varNavatAM kahe che, Aja kRtapuNya dhanya diha mAro thayo, Aja narajanma saphala meM bhAvyo. devacaMdra svAmI trevIsamo vadiyo bhaktibhara citta tuja guNa ramAvyo." (23, 8) nA jJAnapradhAna covIzI - 215 For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIzInA aMtima stavanamAM prabhu guNa mATenI jhaMkhanA ane bhaktahRdayanuM Arjava apUrva rIte pragaTyA che, tAra ho tAra prabhu muja sevaka bhaNI, jagatamAM eTaluM sujasa lIje! dAsa avaguNabharyo jANI potAtaNo, dhyAnidhi dIna para dayA kIje." (24, 1). parama vidvAna kavi paNa paramAtmAnA caraNomAM hRdayapUrvaka potAnA doSonI mAphI mAge che, ane paramAtmAnI kRpAyAcanA icche che, je emanA hRdayanI saraLatA ane paramAtmA pratyenA apUrva Adarane pragaTa kare che. kavi kahe che ke, paramAtmAnA apUrva guNonuM nimitta pAmI, mAro AtmA jo zuddha nahi thAya to kyAre thaze ? bhakta paramAtmAnA guNonI sAcI oLakha pAme, to tenuM darzana zuddha thAya che, ane zuddha darzana anukrame jJAna, cAritra, tapa ane vIryamAM ullAsa prerI muktimAM laI javA samartha che. svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darisana zuddhatA pAme. jJAna, cAritra, tapa, virya ullAsathI karma jIpI vase muktidhAme. jagatavatsala mahAvIra jinavara suNI, citta prabhucaraNane saraNa vAsyo tArajo bApajI biruda nija rAkhavA, dAsanI sevanA rakhe na jozo. (24, 6) he mahAvIra svAmI jagata para vAtsalyabhAva dharAvanArA jANI ApanA caraNanuM meM zaraNa rahyuM che. have tamArA tArakanA birudane sAcavavA mATe paNa mArI sevAnI UNapa joyA vinA tArajo. aMte A vinaMtIno svIkAra thatAM sevakanI vimaLatAno prakAza phelAze ema sUcavI covIzI pUrNa thAya che. covIzInA prAraMbhe kavie prabhu pratyenI vizuddha prItinA mArga viSe jijJAsA darzAvI hatI, te kramaza: aneka stavanomAM paramAtmAnA vividha guNonA varNana dvArA vizuddha prItino mArga kavie darzAvyo che. e sAthe ja AtmA nizcayanayanI dRSTie nirmaLa che, chatAM paramAtmArUpa nimittane grahaNa karyA vinA potAnI zuddhatA pragaTAvI zakato nathI, sAdhakane saMsArasAgarathI pAra utAravAnI paramAtmAmAM tAraka zakti rahelI che e dArzanika carcA aneka stavanomAM karavAmAM AvI che, ane aMtima stavanamAM paramAtmAnA tAraka guNane anulakSI hRdayanI prArthanA karavAmAM AvI che. kavie kaLazamAM upasaMhArarUpe covIsa tIrthaMkaronA 145ra gaNadharone namaskAra karyA che, temaja caturvidha saMghanuM smaraNa karyuM che. dharma-ArAdhanA vaDe sakaLa karmone kSaya karavAno mArga darzAvyo che. A sAthe potAnI guruparaMparA rAjasAgara upAdhyAyanA ziSya jJAnadharma pAThaka ane temanA ziSya dIpacaMdrajI pAThakano AdarapUrvaka ullekha karyo che. devacaMdrajIe bhaktitattvane sthApavA mATe jema aneka dArzanika carcAo karI che, tema sarva darzanonA parama dhyeya evA AtmasvarUpanuM sucAru rIte varNana karyuM che. je devacaMdrajInI anubhUtinA gahana staramAMthI pragaTa thatuM anubhavAya che, tema ja anubhUti sabhara lekhanane lIdhe A covIzIne AdhyAtmika sparza 216 4 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta thAya che. paramAtmadarzananuM nimitta pAmI je AtmasvarUpa huryuM che tene varNavatAM kahe che; mohAdikanI ghUmI, anAdinI Utare, ho lAla. amala, akhaMDa alipta svabhAva ja sAMbhare, ho lAla. tattvaramaNa zuci dhyAna, bhaNI je Adare ho lAla. te samatArasadhAma, svAmI mudrA vare, ho lAla. (9, 4) paramAtma-darzane mohanidrA dUra thaI ane AtmAno zuddha svabhAva jAgrata thayo. nirmaLa, akhaMDa ane saMsArathI lepAyA vinAnA AtmAno anubhava thayo, ane AtmAe kramazaH paramAtmA jevI ja zAMtarasanA bhaMDAra samI sthiti pAmavAnI dizAmAM prayANa karyuM. e ja rIte dharmanAtha stavanamAM paramAtmAno dharma (svabhAva) AtmatattvamAM sthira rahevAno che te darzAvI ApaNo AtmA paNa tevo ja zuddha svabhAvano dhAraka che te jaNAvyuM che. AtmatattvanI nirmaLatAnuM Alekhana karatAM kahe che; "tahavi sattAguNe jIva e nirmalo, anya saMzleSa jima sphaTika navi sAmalo. je paropAdhithI duSTa pariNati rahI, bhAva tAdAsyamAM mAharuM te nahi? (15, 7) jIva rAgadveSane lIdhe karmo dhAraNa kare chatAM tenuM zuddha paramAtmAsama nirmaLa svarUpa naSTa thatuM nathI. e sattAmAM to rahe ja che. jema sphaTika tenI pArzvabhUne kAraNe zyAma Adi raMgo dhAraNa kare, paNa vAstavamAM te nirmaLa pAradarzaka ja hoya che. AtmasvarUpanA varNanane vizada karatAM kahe che; zuddha niprayAsa nijabhAva bhogI yadA, AtmakSetre nahi anya rakSaNa tadA. eka asahAya nitsaMga nirdhadratA, zakti utsarganI hoya sahu vyaktatA. (15, 9) jyAre AtmA zuddha, nirmaLa ane prayAsarahita evA AtmasvabhAvano bhoktA thAya che, tyAre Atmapradeza para anya karma pudgalo ke rAgadveSa rahI zakatA nathI. te sarva nAza pAme che ane sahAyarahita, karmasaMgarahita, rAgadveSarahita (nirTandra) parama Atmazakti pragaTe che. AtmatattvanuM AvuM vizada Alekhana zrI devacaMdrajInI apUrva AdhyAtmika tanmayatAnAM darzana karAve che, ene lIdhe A covIzI jJAnapradhAna covIzImAM mahattvapUrNa sthAna dharAve che. devacaMdrajInI A bhavya siddhi sAthe eka maryAdAnI paNa noMdha levI rahI. A covIzImAM siddhAMta carcA nA jJAnapradhAna covIzI eka 217 For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane pAribhASika zabdonA vyApaka viniyogane kAraNe kAvyatattvane spharavAnI vizeSa tako maLI nathI. devacaMdrajImAM uccaprakAranI kavitvazakti che tenAM udAharaNo pUrNapaNe caudamA ane ekavIsamA stavanamAM ke keTalAMka stavanonI paMktiomAM avazya prApta thAya che, paraMtu te sivAyanAM stavanomAM A zakti kavinI dArzanika pratibhAnA bhArane kAraNe pragaTa thatI nathI. AnaMdaghanajI dArzanika viSayamAM paNa bhASAdvArA ke ekAda bhAvAbhivyakti vaDe kAvyAtmaka rUpa Ape che, evuM devacaMdrajImAM bhAgye ja jovA maLe che. A covIzI kAvyadRSTie vizeSa noMdhapAtra na hovA chatAM covIzI-svarUpamAM eka navA prasthAna tarIke noMdhapAtra che. AnaMdaghanajIe bhaktipradhAna evA A kAvyasvarUpamAM jainadarzananA gahana vicAro temaja AdhyAtmika anubhUtione AlekhIne covIzIsvarUpamAM tattvavicArane sthAna ApI mahattvano vaLAMka Apyo. devacaMdrajIe e ja paraMparAmAM siddhAMtacarcA dvArA paramAtmAnI sAdhanAmArgamAM parama - upakArakatA siddha karI, tema ja bhaktine paramAtmaguNonA AlaMbana vaDe vadhu samRddha banAvavAno mArga darzAvyo. AtmatattvanA Alekhana vaDe sAdhakane asaMga-anuSThAnanI siddhi mATe mArgadarzana ApyuM. te dRSTie A paraMparAne navuM parimANa ApyuM. covIzIe kAvyasvarUpa che e kharuM, paraMtu tene dhArmika paraMparA joDe daDha saMbaMdha rahyo che, bIjuM, jJAnapradhAna covIzI to aneka dArzanika viSayone varNave che, eTale jJAnapradhAna covIzImAM navA dArzanika-AdhyAtmika viSayone AlekhanAra sarjakane paNa navaprasthAnakAra gaNI zakAya. e uparAMta koI paNa sarjaka anugAmI peDhI para kevo prabhAva pAthare che. anya sarjako tenuM anusaraNa kare che ke nahi te sarva paribaLo paNa koI sarjakane navaprasthAnakAra che ke nahi te nizcita karavAmAM mahattvano phALo Ape che. A dRSTie devacaMdrajI jevI siddhAMtacarcAnI UMcAI anugAmI peDhImAM kadAca nathI, paraMtu padyavijayajI, lakSmIsUri, ratnavijayajI ke arvAcIna yuganA buddhisAgara sUri sudhInA jJAnapradhAna covIzI sarjako para AnaMdaghanajInI sAthe sAthe ja devacaMdrajIno prabhAva vistarato rahyo che. A sarva kAraNosara zrImad devacaMdrajI covIzI-svarUpamAM apUrva navaprasthAna karanArA dArzanika, AdhyAtmika sarjaka tarIke noMdhapAtra che. devacaMdrajIno svopajJa bAlAvabodha paNa temanA samayanI dArzanika carcAnI bhASAnA udAharaNa tarIke noMdhapAtra che; valI rAjImatI strImeM paNa ruDI mati aMgIkAra karI sarva parigrahanA saMgano tyAga karIne zrI arihaMta deva upara arihaMtano rAga dharI upagArIpaNe guNIne Adare avilaMvyA eTale bhartArapaNAno azuddha rAga TAlI devatattvane rA AdaryA, ema vicAryuM ke uttamane saMge uttamatA vadhe, eTale cAritravaMta sarvajJa zrI nemIzvara bhagavAna te sarvottama che to enA saMgathI mahArI paNa uttamatA eTale siddhatA pUrNAtmatA vadhe valI sadha ketAM nIpaje. AnaMda ketAM AtyaMtika, ekAMtika, nirlaMda, nirAmaya sukha thAya, te mATe tehIja karavuM ghaTe, ema sarva bhavya jIvomeM vicAravuM." (rU. 22, kaDI 2) zrI devacaMdrajIe rAjulanA manobhAvonuM suMdara citra stavanamAM pragaTa karyuM che, tene gadyarUpe bAlAvabodhamAM vizeSa spaSTa karyuM che. 218 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI devacaMdrajI kRta atIta jinacovIzI zrI devacaMdrajInA hRdayamAM tIrthakaro pratye atizaya-bhaktibhAva hato. A bhaktibhAvathI prerita thaI kavie vartamAna covIzInI sAthe ja mahAvideha kSetramAM vicaratA vIsa viharamAna tIrthakaro ane bhUtakALanI covIzInA tIrthakaro vize bhAvapUrvaka stavanonI racanA karI hRdayagata bhaktibhAvanI abhivyakti karI che. kavinA tIrthaMkaro pratyenA bhaktibhAva saMbaMdha temanA jIvanano eka prasaMga noMdhapAtra che. pATaNamAM sahastrakuTa (1024 tIrthakaronI pratiSThA hatI. loko temanAM nAma vize jANatA nahotA. samartha jJAnI jJAnavimalasUrie paNa devacaMdrajIne A nAmo aMge pUchyuM, tyAre devacaMdrajIe bhaMDAramAMthI prata maMgAvI nAmo darzAvyAM. A prasaMga kavinI vidvattA ane tIrthakaro pratyenA hRdayagata bhaktibhAvano paricaya karAve che. zrI devacaMdrajInI AgaLa joI gayA te vartamAna jinacovIzImAM eka adhyAtmajJAnI sAdhakanI mudrA pragaTa thAya che. te kRtimAM paNa kAvyatattvanA rasabiMduo to rahyA che ja. ema chatAM kRtinA kendramAMnuM tAttvika vicAraNA karatuM vyaktitva vizeSa pragaTa thAya che. e ja kavinI A bIjI kRtimAM kavi ane jJAnIno sumeLa thayo hoya evI rasasabhara racanAo vizeSapaNe prApta thAya che. AtmatattvanI anubhUti agocara che, paraMtu AdhyAtmika kavi A anubhUtine abhivyakta karavA yogya iMdriyagocara rUpako, pratIko AdinuM Ayojana karI potAnA bhAvajagatane spaSTa kare che. vartamAna jinacovIzImAM kavie varSARtunuM rUpaka yojyuM hatuM, A racanAmAM kavi vasaMta RtunAM be rUpako prayoje che. kavi AThamA dattaprabhu stavanamAM jinaguNanI AdhyAtmika vasaMtanuM varNana Alekhe che. A vasaMtanA Agamanane varNavatAM kahe che; tatvapratIta vasaMtaru pragaTI, gaI zizira ku pratIta lalanA. dUramati rajanI laghu bhaI ho, sadgodha divasa vadita. (8, 1) ajJAnarUpI zizira tattapratItirUpa vasaMtaRtu pragaTa thavA sAthe ja dUra thaMI gaI che. kharAba buddhirUpI 22. zrI devacaMdrajI kRta atIta jinacovIzI - bhaktirasajharaNAM bhAga-2 pR. (sta. 1thI 21) saM. abhayasAgarajI pR. 130thI 155 sajjana sanmitra - pR. 56 2thI 573 (24 stavano) mAyA mAlA jJAnapradhAna covIzI - 219 For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAta nAnI thaI che ane AtmAnI sAcI samajaNa rU5 divasa udaya pAmyo che. A tattvapratItirUpI vasaMtamAM kavi sAdhakane paramAtmAnA adbhuta guNo vaDe vasaMta krIDA karavA AmaMtre che, prabhu guNagAnazuM chaMdazuM ho, vAjiMtra atizaya tAna. zuddha tattva bahu mAnatA ho, khelata prabhununa dhyAna. guNa bahumAna gulAlazuM ho, lAla bhae bhavi jIva. rAga prazasta kI ghuma meM ho, vibhAva vikAre ativa. (8, 3-4) prabhu guNagAnanA utsAhamAM hRdayanA harSarUpa vAjiMtro atizaya tAnamAM vAgI rahyA che. je sAdhakone zuddha tattvanI anubhUti thaI che, teo prabhu-guNadhyAnamAM krIDA karI rahyA che. A guNa pratye AdarabhAvarUpI gulAla UchaLI rahyo che, temAM bhavya jIvo lAla thaI rahyA che. zuddha tattva pratyenA unnatarAga prazastarAga)nA layamAM bhavyajIvo potAnI paugalika sukhonI AkAMkSA Adi vikAromAMthI mukta thayA che. kavi A AdhyAtmika vasaMtamAM jinavANIrUpI adbhuta rasapAnane varNavatAM kahe che, " tatva pratIta hAle bhare ho, jinavANI rasapAna. nirmala bhakti lAlI jagI ho, rIjhe ekatvatA tAna. bhAva vairAga abIrazuM ho, carana ramanazuM mahaMta. sumati gupati vanitA rame ho, khele zuddha vasaMta. (8, 5-6) bhavya jIvo tattva pratItirUpI pyAlAmAM jinezvaradevanI vANInuM pAna kare che. tene pariNAme zuddha bhaktirUpa lAlI pragaTa thaI che ane sAdhakane jina joDe nijanI ekatAnuM bhAna thayuM che. te vairAgyabhAvarUpI abIla vaDe samiti, gupti (aSTapravacana mAtA tarIke oLakhAtA cAritranA hArdarUpa niyamo) sAthe cAritramAM ramavArUpa zuddha vasaMta krIDA kare che. A apUrva AdhyAtmika vasaMtamAM vasaMtaRtuno utsava hoLIno khela paNa AtmAnA zuddhabhAvanI chaTA dhAraNa kare che; cAcara guna rasiyAliye ho, nija sAdhaka pariNAma. karmaprakRti arati gaI ho, ulasita aprita udama. thira upayoga sAdhaka mukhe ho, picakArI kI dhAra. upazama rasa bharI chAMTatA ho, gaI tatAI apAra. (8, 8-9) sAdhakanA paramAtmaguNa gAvAnA ullAsasabhara pariNAmoe ja cokamAM gavAtA cAcara (vasaMtaRtunA gIto)nuM svarUpa dhAraNa karyuM che. prabhu pratyenI aratirUpa karmaprakRti naSTa thaI che, ane sarvatra amRta chalakAI rahyuM che. sthira upayogarUpI picakArI vaDe upazamarasa chaMTAI rahyo che, jene lIdhe sAdhakanI sarva garamI dUra 220 - covIzI : svarUpa ane sAhitya mArA For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. Ama, jinaguNanI krIDA karatAM karatAM sAdhakanA nijaguNono udaya thayo ane nijaguNanI - potAnI AtmAnubhUtinI vasaMtakrIDAno prAraMbha thayo. jinaguNa khelameM khelateM ho pragaTyo nirguNa khela. Atamaghara Atama 2me ho samatA sumati ke mela. 'Atamaghara Atama 2me' e narasiMhanI brahma laTakAM kare brahma pAse'; jevI samartha AdhyAtmika vANInuM smaraNa karAve che. kavi cothA mahAjasasvAmI stavanamAM AtmaguNonI vasaMtane varNave che, Atamapradeza raMga thala anopama, samyagdarzana raMga re. nija sukha ke sadhaIyA, tuM to nija guNa khela vasaMta re. pa2 pariNati ciMtA tajI jinameM, jJAna sakhA ke saMga. (4, 1) A vasaMtaRtunuM raMgasthaLa krIDA udyAna anupama-viziSTa che, te bAhya koI udyAna nahi, paNa AtmapradezarUpI anupama raMgasthaLa che. AtmapradezamAM sAdhake samyagdarzanarUpI raMga vaDe sva-guNonI vasaMtamAM ramavAnuM che. anya padArthonI ciMtA choDIne, jJAnasakhAnA saMge A vasaMtaRtu ramavAnI che. A vasaMtakrIDAmAM 'jJAna' mitra che, tyAre jinaguNanI vasaMtamAM sAdhyaruci'ne sakhA tarIke gaNAve che. jinezvaranI bhaktirUpI vasaMtamAM 'sAdhyaruci' eTale darzana guNano sahacAra mukhya che, tyAre AtmAnubhavamAM jJAnaguNa mukhya che. A vasaMtaRtunAM dravyo paNa viziSTa che; 1 vAsa basa suruci kesaraghana, chAMTo parama pramoda re. Atama ramaNa gulAla kI lAlI, sAdhaka zakti vinoda re. (4, 2) ane A vasaMtamAM hoLI paNa karmone bhasmIbhUta karavArUpa zukladhyAna rUpa prakaTAvavAmAM AvI che, zukladhyAna horI kI jvAlA, jAle karma kaThora re. zeSa prakRtidala kSiraNa nirjarA, bhasma khela atijora re. (4, 4) Ama sAdhaka niguNanI vasaMtamAM potAno karmakSaya karI zuddha dazA pAme che. A nijaguNanA khelamAM paNa mahAjasaMsvAmI tIrthaMkara devanA guNonuM avalaMbana to avazya rahyuM che ja. kavie A baMne kAvyo dvArA paramAtmaguNanI vasaMtakrIDA ane tenA pariNAme pragaTa thatI sva-svabhAvaramaNarUpa krIDAnuM manohara varNana karyuM che. kavie A be manohara rUpakonI sAthe ja A covIzImAM keTalAka suMdara alaMkAro prayojyA che. paramAtmA pratyenA potAnA gADha snehane vividha upamAo dvA2A varNavatAM kahe che; For Personal & Private Use Only jJAnapradhAna covIzI * 221
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIna, cakora, mora, matagaMja, jala, zazI, ghana, nIcanathI tima mo mati sAhiba suratathI ora na cAhuM manathI. (20, 5) jema mAchalI, cakora, mora AdinuM mana anukrame pANI, caMdra, vAdaLa AdimAM hoya che, te rIte he prabhu! tArA mukhanA anupama sauMdaryamAM lAgyuM che. paramAtmadarzana kevuM sukhakArI che te vAta paNa upamAnI mALAo dvArA abhivyakta karavA kahe che, marudharameM ho jima surataru luMba ke, sAgarameM pravahaNa samo. bhava bhamatAM ho bhavijana AdhArake, prabhu darasana sukha anupamo. kavi prathama tIrthakara kevaLajJAnI'nA nAmano mahimA zleSa alaMkAra dvArA karatAM kahe che, nAme gAje parama AlhAda, pragaTe anubhavarasa svAda tethI thAye mati suprasAda, sugaMtA bhAMje re kAMI viSayaviSAda. sarva prameya pramANa, jasa kevalanANa pahANa. tiza kevalanANI abhihANa, jasa dhyAne re kAMI munivara jhANa re. . (1, 1-3) jenAM nAma sAMbhaLavA mAtrathI parama AlhAda thAya che, ane sAdhakane anubhavarasano svAda pragaTe che. suMdara buddhinI prApti thAya che, ane viSayavAsanAnAM duHkho dUra thAya che, te nAma sarva prameyothI pramANita (sarva vastune kevaLajJAna dvArA jANatA hovAthI) evA kevaLajJAna sUcaka abhidhAna kevaLajJAnI che. A kevaLajJAnI padanuM munio dhyAna kare che. to cothA sAgarasvAmIne guNa-Agara sAgarasvAmI' tarIke oLakhAve che. kavie paramAtmAnA vItarAga ane upakAraka evA dekhItI rIte paraspara virodhI guNonuM ekasAthe varNana karyuM che. patita uddhAraNa ho tAraNavatsala, kara apaNAyata eha. nitya nirAgI ho nispRha, jJAnanI zuddha avasthA deha. . (21, 2) . to paramAtmAnI niHsvArtha upakArakatA varNavatAM kahe che; svAratha viNuM upagAratAre, adbhuta atizaya riddhi. AtmasvarUpa prakAzatAre, pUraNa sahaja samRddhi. (17, 1) paramAtmA pratyenI prItinA kAraNane varNavatAM kahe che, paramAnaMdI ho paramAtamAM, avinAzI tuja rIta. e jANI ho tuma vANI thakI, ThaharANI muja prIta. (21, 3) 222 covIzIH svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ to paramAtmAnA virahaduHkhane varNavatAM kahe che, samukha mukha prabhune maLI na zakyA to zI vAta kahAya. nija para vItaka vAta lahI sahu paNa mane kima pratitaAya. (7, 1) paramAtmAnA pratyakSa darzanano viraha thayo che. sAdhake A paramAtmAnA darzana vinA saMsArasAgaramAM paribhramaNa karyuM che tenuM vRttAMta chaThThA stavanamAM darzAvyuM che. A stavana para AnaMdaghanajInA AThamAM stavanano prabhAva rahyo che. kavi potAnA purogAmI kaviono prabhAva jhIlato hoya che, paraMtu samartha sarjaka e prabhAva jhIlI eka DagaluM AgaLa vadhe che. devacaMdrajIe paNa jaina paribhASA anusAra saMsAraparibhramaNanI aneka sUkSma vigato varNavI potAnI paraMparAne samRddha karI che. kavie paramAtmAnA sthiratA guNane suMdara rIte varNavyo che, atirUDI re atirUDI jinajIthI thiratA atirUDI. sakala pradeza anaMtI, guNa paryAya zakti mahaMtI lAla. tasu ramaNe anubhavatI, para ramaNe. je naramatI lAla. 1 utpAda vyaya palaTaeNtI, dhruva zakti tripadIsaMtI lAla. utpAde utapatamaMtI pUrava paraNita vyAyaMtI lAla. 2 navanava upayoge navalI, guNa chatIthI te nita acalIlAla. padravya je navi gamaNI, kSetramaMtaramAMhi na ramaNI lAla. (10, 1-2-3) paramAtmAnA A manohArI guNonuM dhyAna sAdhakane potAnI aMdara rahelA te te guNone pragaTAvavAmAM sahAyaka bane che. te aMge kavi kahe che, thiratAthI thiratA vAdha, sAdhaka nija prabhutA sAdhe lAla. . prabhu guNane raMge ramatA, te pAne avicala thAna. (10, 6) to zuddhatA (vimalatA) guNa mATe paNa kahe che, SNIpare vimala jinarAjani vimalatA, dhyAna maMdire je dhyAve. dhyAna pRthakatva savikalpatA raMgathI re, dhyAna ekta avikalpa Ave. paramAtmAnA guNo to sAdhakanI sAdhanA siddhi mATe upakArI bane ja che, paraMtu sAdhakanA doSo paNa paramAtmadhyAnane prabhAve guNarUpa banI jAya che. rAga sAmAnya rIte karmabaMdhano hetu che, paraMtu paramAtmA sAtheno rAga mokSa sAdhavAmAM sahAyabhUta bane che. baMdhanA hetu rAgAdi tuja guNa razi, teha sAdhaka avasthA upAya.' (5, 3) jJAnapradhAna covIzI - 223 For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmA sAthenA rAgathI citta ekAgra banI mokSa sAdhavAmAM sahAyabhUta bane che. jenA guNo AtmaguNanI prAptimAM sahAyaka bane ane sAdhakanA doSo paNa jenA guNapratApe mokSanI sAdhanAmAM sahAyaka banI jAya evA paramAtmA pratye potAnA dhana, mana, tana ane vacana Adi sarva sAdhaka samarpita karI de che. saMsAra paribhramaNanA kAraNarUpa A sarva paNa paramAtmaguNo sAthe saMbaMdha bAMdhI upakAraka banI jAya che, mATe ja kavi kahe che; dhanamana tana vacanA save, joDyA svAmI pAya. bAdhaka tAraNa vAratA, sAdhaka kAraNa thAya. (11, 9) zrI devacaMdrajIno A hRdayagata samarpaNabhAva, paramAtmA pratyeno Adara A covIzImAM sarvatra anubhavAya A covIzImAM paNa aneka pAribhASika varNano che, ema chatAM vartamAna jinacovIzInI tulanAe kavi ahIM tattvajJAna ane kAvyano vizeSa samanvaya karatA jovA maLe che. 19mA kRtArtha jinastavanamAM devacaMdrajImAM bhAgye ja jovA maLatI ramatiyALa zailInAM paNa darzana thAya che. keTalIka paribhASAone yogya rIte samajI levAya to jema akhAjInA vedAMta vizenAM kAvyo rasaprada bane che, tema A atIta jinacovIzInAM kAvyonI rasAnubhUti paNa avazya thaI zake. 224 4 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ padravijayajI kRta stavanacovIzI padmavijayajI potAnI vividha kAvyaracanAo vaDe prasiddha evA jaina sAdhu che. temano janma amadAvAdanA zrImALI vaNika gaNezajI ane mAtA jhamakune tyAM saM. 1792 (I.sa. 1736)mAM thayo hato. 13 varSanI bALavaye tapAgacchanA satyavijayajInI paraMparAmAM thayela prasiddha vidvAna uttamavijayajI pAse dIkSA grahaNa karI. TUMka samayamAM ja aneka zAstrono abhyAsa karavAne lIdhe vijayadharmasUrie temanI 18 varSanI vaye paMDitapada ApyuM. temaNe aneka kRtio sarjI, temaja aneka tIrthonI pratiSThA ane yAtrA Adi kAryo karyA. saM. 1862 (I.sa. 1806)mAM pATaNamAM temano kALadharma thayo. temaNe temanAtharAsa, uttamavijaya nirvANarAsa, samarAdityakevaLI rAsa, madana-dhanadevarAsa, jayAnaMdarAsa Adi rAsa kRtio, navapadapUjA, siddhAcala - navANuprakArI pUjA Adi pUjAo, comAsI devavaMdana temaja aneka stuti, stavano, sajhAyo racyA che. temaNe be covIzIo paNa racI che, temAMnI eka covIzI mukhyarUpe tIrthakaronA kalyANaka Adi vigato nirUpe che, tyAre bIjI A covIzI aneka AdhyAtmika viSayonuM Alekhana kare che. kavinA hRdayamAM paramAtmAnuM sarvakarmothI rahita, niraMjana, nirAkAra svarUpa vasyuM che. jJAnapradhAna covIzImAM A nirAkAra svarUpano mahimA vizeSa rahyo che. bhaktipradhAna covIzImAM vizeSarUpe tIrthakaronA jagatuupakAraka aSTa pratihArya sahita svarUpano mahimA vizeSa che, eTale teno saMbaMdha saguNa bhaktidhArA sAthe vizeSarUpe rahe che, jyAre tIrthakaronA siddhasvarUpano mahimA karatI jJAnapradhAna covIzIne nirguNa paraMparA joDe anusaMdhAna rahe che. kavi prathama stavanamAM siddhasvarUpane varNavatAM kahe che; avyaya acala arcita anaMta che, azarIrI annAhArIjI. avinAzI zAzvata sukhano dhaNI, para pariNati nivArIjI. (1, 2) paramAtmA vyaya na pAmanArA, acala, anaMta, azarIrI, aNAhArI, avinAzI, zAzvata sukhanA svAmI 23. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 66 1thI 685 mArA jJAnapradhAna covIzI * 225 For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, temaja sarva paugalika sukho tyajI Atma-svabhAvamAM ramI rahyA che. A paramAtmA jagatanA sarva padArtho jANe che, chatAM temAM kyAMya potAnA manane tanmaya banavA detA nathI, te sarvathI alipta ja rahe che. A RSabhadeva paramAtmA vyavahAra daSTie RSabha lAMchana dhAraNa karanArA che, paraMtu sarva karmo dUra karyA hovAthI vAstavamAM nilaMchana che ane anaMta guNone dhAraNa karanArA che. bIjA stavanamAM kavi potAnA nizcayanayanI daSTie zuddha AtmasvarUpane jue che, tenI sAthe paramAtmA joDe ekatA anubhave che. ajita jIna ! tuma muja aMtaro, jotAM dIse na koya 2? (2, 1) paraMtu vyavahAranI bhUmikAe je aMtara paDyuM che tenuM tIvra duHkha paNa anubhave che. paramAtmAnA sarva guNa rUpI nidhAne pragaTa avasthA pAmyA che, tyAre sAdhakanA guNa DhaMkAI rahyA che, tirobhAva dhAraNa karI rahyA che. jANe koI gRhasthanA gharamAM nidhAna hoya, chatAM te nidhAna kyAM che te na jANavAthI nidhana dazAne pAme. AvI upahAsapAtra sthiti A saMsAranA sahu jIvonI che. te sthiti dUra karavA paramAtmaguNonuM AlaMbana levAnI bhaktahRdayanI icchA kavie AlekhI che. kavi trIjA stavanamAM potAnuM bhavabhramaNa vadhyuM ane paramAtmAthI aMtara paDyuM tenA kAraNarUpe pote je azubha karmo karyA tenuM prAyazcitta karyuM che ane paramAtmArUpI AlaMbananI sahAyathI sahu karmo dUra karavAno saMkalpa karyo che. cothA stavanamAM kavi tIrthakaronI vANIne zrAvyamAMthI dazyarUpa ApI vANInA yojana sudhI vistaratA prakAzane jovA mATe kahe che; tuhe jojyo jojyo re vANIno prakAza. UThe che akhaMDa dhvani, jone saMbhaLAya. nara tirIya deva ApaNI sahu samajhI jAya. (3, 1) A vANI pAMtrIsa guNo vaDe alaMkRta ane bhavya jIvonA saMzaya chedanArI che. heya upAdeya choDavAyogya grahaNa karavAyogya)no viveka samajAvanArI che. pAMcamA stavanamAM kavi paramAtmAnA roga-zokathI mukta, parama AnaMdamaya svarUpane varNave che. chaThThA padmaprabhasvAmI stavanamAM padma zabda para zleSa karI prabhune karmarUpI kAdavamAM janmelA ane bhogarUpI jaLathI vRddhi pAmelA hovA chatAM e sarvathI alipta che, ema varNave che. kavi paramAtmAnA rUpane varNavatA manohara ravAnukArI zabdovALI padAvalI yoje che; raktapA sama deha tagatage, jaga lage rUpa nihALa. jhagamage samavasaraNamAMhi, page page riddhi rasALa.' lAla kamaLa jevo deha zobhe che ane tamArA rUpane vizva Azcaryacakita thaI jue che. samavasaraNamAM jhagamagatA prabhunA caraNomAM vihArasamaye kamaLarUpe rasamaya riddhio zobhI rahI che. 226 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI supArzvanAtha stavanamAM kavie prayojelA kyuM hi? kyuM hi? yuhi? yuhi? evA parivartita dhruvapado bolacAlanI chaTA sAthe saMkaLAya che. kavi A stavanamAM virodhAbhAsanI paraMparA Alekhe che, tuM siddhasvarUpe) rUpAtIta che, to tArA rUpanuM varNana kema karavuM ? tuM guNAtIta che to tArA guNanuM varNana kema karavuM ? tuM arUpa hoya to paNa lokone saMsArasAgarathI kaI rIte tArI zake? pachI potAnA ja praznanA samAdhAnamAM kahe che, jevI rIte pANImAM cAmaDAnI mazaka tare te tenI vacce rahelI havAne AdhAre tare che, tema rUpAtIta evo tuM paNa bhaktane arUpI hovA chatAM tAranAra thAya che. Ama, kavi paramAtmAnA tArakaguNano mahimA kare che. kavi samakSa hemacaMdrAcArya, yazovijayajI AdinA aneka apUrva graMtho rahyA hatA. A graMthonA saMskRta bhASAmAM gUMthAyelA apUrva tattvo sAmAnya bhAvika janone paNa upalabdha thAya e mATe kavi prayatnazIla hatA. AthI kavie te samayanA atyaMta pracalita evA stavana prakAramAM A graMthonA rahasyArthane gUMthyA che. kavinA prasiddha comAsI devavaMdananA pAMce stavano hemacaMdrAcArya kRta vItarAgastavananA bhAvAnuvAda che. temAMnuM prathama stavana prathama jinezvara praNamIe jAsa sugaMdhI re kAya' to jaina bhAvikone hRdayastha che. kavi covIzInA AThamA caMdraprabhasvAmI stavanamAM yazovijayajInA jJAnasAra graMthanA prathama pUrNatASTakano bhAvAnuvAda karavAno prayatna kare che. paraMtu vItarAga stotranI hRdya bhAvAnuvAda karanAra kavi koIka kAraNosara pUrNatASTakanA tattvajJAnanuM sugeyaM ane hRdayasparzarUpa ApavAmAM niSphaLa jAya che. kavinA anuvAdamAM pUrvamAna, stimita samudra jevA saMskRta zabdo ane jagadbhutanodAya jevA samAso AkhA ne AkhA tejarUpe rahI javAthI kavino tattvajJAnano gujarAtI bhAvAnuvAdano hetu niSphaLa jato anubhavAya che. navamuM suvidhinAtha stavana paNa jJAnasAranA sthiratA-aSTakanA keTalAka zlokono bhAvAnuvAda che, paraMtu tyAM kavine thoDIka vizeSa saphaLatA prApta thaI che. dasamA zItalanAtha stavanamAM zAstromAM varNavAyelA anupama siddhatvanA sukhane varNave che. devonA sukhane anaMtavAra varga karo topaNa siddhanA sukhanI AgaLa te ekadama ochuM ja rahe, evuM apUrva siddhanuM sukha che. A prakAranuM varNana kavie Avazyaka niryuktinA AdhAre karyuM che. kavi agiyAramAM ane bAramA stavanamAM mokSagamana samaye karAtI zeSa sakaLa karmonA kSaya mATenI zaileSIkaraNanI prakriyAne varNave che. vAsupUjya svAmInA lAla raMgane joI kavi anubhave che ke, karmo sAthe aMtima yuddha karavA temaNe A lAla raMga dhAraNa karyo che. vAsavarvati vaidiejI, vAsupUjya jinarAya. mAnuM aruNa vigraha karyojI, aMtara ripu jayakAra (12, 1) kavi A stavanomAM pAribhASika zabdo dvArA samagra zailezIkaraNanI prakriyAne varNave che. kavi teramA stavanamAM "vimala nAma para zleSa karI vimaLatAne oLakhAvanAra tarIke temano mahima kare che. jIve Aja sudhI potAnA A bAhya pudgalamaya astitvane ja AtmA mAnI lIdho hato, te bhrAMtinuM nA jJAnapradhAna covIzI aMka 227 For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolacAlanI chaTAmAM varNana karatAM kahe che, pudgala saMgathI pudgalamaya, nija khIranIra pare appA re. etA dina lage ehi ja bhrAMti, pudgala appA thappA re. (13, 2) caudamA stavanamAM paNa kavi zleSamaya rItie anaMtanAtha bhagavAnanI anaMtatA varNave che. tIrthaMkaroe varNavelA cha dravyamAM pudgala dravyanA paramANu sahuthI vizeSa che, te sarva pudgala dravyanA anaMta dravya guNaparyAya thAya, ane tene paramAtmA potAnA jJAnamAM pratyakSarUpe jue che. evI 5ramAtmAnA jJAnanI anaMtatA che. paMdaramA dharmanAtha bhagavAnanA stavanamAM paramAtmAe je anaMta dharma (zuddha svabhAva) pragaTa karyo che, te svamAM pragaTa karavA paramAtmAne AlaMbanarUpa svIkAre che. kavi A stavanamAM suratamAM birAjamAna dharmanAthamUrtino mahimA paNa kare che. zrI zAMtinAtha stavanamAM siddhanA 31 guNonuM varNana karavAmAM AvyuM che. paramAtmAnA 31 guNa pragaTa thayA che ane sarva doSo dUra thayA che. sattaramA stavanamAM bAhyadravyapUjA ane bhAvapUjA karavAnI rIta darzAvI che. bhAvapUjAmAM rUpAtIta svabhAvanuM dhyAna karavAnuM sUcave che. aDhAramA aranAtha stavanamAM 'upamiti bhava prapaMcA' ke 'tribhuvanadIpakaprabaMdha'nI jema moharAjAnA parivAranuM rUpakAtmaka varNana karyuM che. moharAjA kubuddhimaMtrI, mithyA maheto hisAbanIza), krodha, mAna, mAyA, lobha A cAra mukhya sipAIo ane rAga-dveSarUpI malla evo vizALa parivAra dharAve che. A moharAjAe jIvane bAMdhI dIdho che ane jIvane paNa A baMdhana game che. chatAM have thoDI samajaNa AvI che, mATe jIva prabhune A baMdhanamAMthI mukta karavA vinaMtI kare che. ogaNIsamA mallinAtha stavanamAM sarva dravyonA guNa paryAya jANavArUpa paramAtmAnA jJAnaguNane varNave che. A jJAnaguNa paramAtmAmAM pragaTa thayela che, to sAdhakamAM prachannapaNe rahela che ane sAdhaka te pragaTa ka2vA icche che. vIsamA stavanamAM kavie A jJAna-guNanuM vistArathI varNana karyuM che. 52mAtmAnuM kevaLajJAna e pUrNa jJAna che, eTale pUrNajJAnanA udaya bAda mati Adi apUrNa jJAno rahetAM nathI. A vAtane bArInA udAharaNathI spaSTa karatAM kahe che; matyAdika caunANa abhAvathI jAsa jo kevalajJAna te sUrya ugyo jehane re. 2 vAtAyana pamukha kIdhA vi dUrajo tava kahevAya sUrajano prakAza re. 4 (20, 2-4) kavie ekavIsamA stavanamAM paramAtmAnA paraspara virodhI guNonuM varNana karyuM che. bAvIsamA stavanamAM kavie rAjulanA viraha vilApanuM Alekhana karyuM che, A sAthe 5ramAtmAnA traNa kalyANakanA sthaLarUpe giranAra tIrthano mahimA karyo che. 228 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ trevIsamA stavanamAM kavie madhyakALamAM saMskRta kaviomAM pracalita anekArthaka zabda vaDe paramAtmAnI stuti karI che. paravAdI ulUko pi2 hira sama, hira seve jasa pAyA haritavAne prabhunI gati gaja sama, hira seve jasa pAyA. (23, 1) anya darzanIo rUpI ghuvaDa mATe sUrya (hira) samAna, hira (iMdro) jemanI sevA kare che te hiratavAna (lIlA raMgavALA), gaja jevI gativALA he prabhu! hira (nAga) tamArA caraNanI sevA kare che. Ama, kavie eka paMktimAM 'hari' zabdane traNa arthamAM prayojI kAvyacAturI darzAvI che. A samagra stavanamAM kavie caMdranA arthanA vividha zabdo, kauzikanA ghuvaDa ane iMdra evA be artho, kuvalayanA kamaLa ane pRthvImaMDaLa evA be artho prayojI temaja evA bIjA zabdonA paNa be arthano lAbha laI zabdacAturImAMthI pragaTatI kAvyacAturIno AsvAda arpI che. covIsamA stavanamAM TUMkANamAM paramAtmAnuM jIvanacaritra varNavela che. kavie covIzIne aMte kaLaza ke guruparaMparAno ullekha karyo nathI, paraMtu aDhAramA stavanamAM kavie guruparaMparAno ullekha karyo che. A stavanacovIzImAM kavie jainadarzananI aneka dArzanika vibhAvanAone AlekhI che. vizeSarUpe siddhanuM ane kevaLa jJAnanuM svarUpa aneka stavanomAM AlekhyuM che. pArzvanAtha stavana zabdacAturInI dRSTie paNa noMdhapAtra che. samagratayA, A covIzI jJAnapradhAna covIzIomAM eka mahattvanI covIzI che. For Personal & Private Use Only jJAnapradhAna covIzI * 229
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijyalakSmIsUri kRta stavanacovIzI 'upadezaprasAda' jevA vizALa saMskRta-kathA graMtha ane jJAnapaMcamI devavaMdananA kartA vijayalakSmIsUrino janma Abu pAse pAlaDI (zihorI ji. rAjasthAna)mAM thayo hato. poravADa vaNika pitA hemarAja ane mAtA ANaMdabAInA A putrano janma saM. 1797mAM thayo hato. saMsArI nAma suracaMda hatuM. 17 varSanI vaye dIkSA dhAraNa karI ane dIkSA samaye suvidhivijaya nAma hatuM. te ja varSe temane sUripada ane vijayalakSmIsUri evuM nAma apAyuM. temanA guru tapAgacchanA viyANaMdasUrinI paraMparAmAM saubhAgyasUri hatA. kavinI anya prasiddha racanAomAM cha aThThAInuM stavana, vIsasthAnaka tapapUjA, jJAnapaMcamInI DhALo, paMcamIviSayaka stuti-sajjhAya, neminAtha stavana Adi upalabdha thAya che. kavie racelA jJAnapaMcamI devavaMdana ane jJAna-paMcamI viSayaka anya kRtionI yAdI jotAM ja kavinA jJAna mATenA UMDA Adarano khyAla Ave che. 24A covIsImAM paNa kavie aneka prakAranI tattvavicAraNA suMdara rIte AlekhI che. kavi prathama RSabhadeva stavanamAM jinezvaradevanA darzananA AnaMdane varNave che. paramAtmAnI zivapurasthAnakamAM anupama jJAnamaya ramaNatA che ane teo parama zuddhatAmaya sthitine dhAraNa karI rahyA che. temanA darzane bhaktanI cetanA prabhuguNaraMgI thAya che. paramAtmA mokSanuM mukhya kAraNa hovAthI temanAmAM ja kartyabuddhi sthira karI temanI praNidhAnapUrvaka (ekAgratApUrvaka) upAsanAno prAraMbha karavo joIe ema jaNAve che. bIjA stavanamAM 52mAtmAnA caraNonI sevA sukharUpI saritAnA akhaMDa pravAhane ApanArI che. cAra gatinA paribhramaNa bAda sukRta (sArAkArya) rUpI rAjAnA pasAye prApta thayela manuSyabhavamAM prabhu-caraNanI uttama rIte sevA karavA, temaja tenuM piMDastha - padastha Adi dhyAna karavA kahe che. - kavi trIjA saMbhavanAtha stavanamAM paramAtmAnA dekhItI rIte paraspara virodhI lAgatA guNonuM varNana kare che, tema ja paramAtmAne mokSamArga mATe puSTAlaMbana gaNI temanuM dhyAna karavA kahe che. prabhunA dhyAnanA prabhAve AtmA ATha karmonA daLa choDI potAnA zuddha svarUpane bhogavanAra thAya che. kavi ethI ja paramAtmAne adhyAtmarUpa tarIke oLakhAve che. cothA stavanamAM paramAtmAnuM sthAna ane svarUpa varNavatAM kahe che; 24.685thI 715 bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI. 230 * covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nivRttinagarIye chAjatA, rAjatA akSayarAje re. atizaya niramaLa vara ruci, mhArA paramezvaraneM divAje re nivRttinagarImAM vasatA, akSaya sukhanA bhoktA parama zuddha evA paramAtmAnI prabhutAnuM je bhakta AlaMbana svIkAre che, te karmone bhedI jinasvarUpa prApta karanAra thAya che. pAMcamA sumatinAtha stavanamAM kavi potAnA jIva ane paramAtmAnI tulanA karatAM kahe che ke, he paramAtmA ! Apa jJAnAdika guNanA samudra samAna cho ane zabda Adi iMdriyonA viSayathI dUra cho, jyAre huM svapnamAM paNa A viSayonA saMgane zodhuM chuM. tame teramA-caudamA evA uttama guNasthAnako para birAjamAna thayA cho, tyAre huM krodhAdi kaSAyone kAraNe saMsAramAM rakhaDI rahyo chuM. potAnA tucchasvarUpanI sarakhAmaNImAM paramAtmAnA tejasvI svarUpane varNavatAM kahe che, tume jagazaraNa vinIta sujANa, tame gagana vikAsanA bhANa. alakha agocara jina jagadIza. - azaraNa nAtha nAyaka anIza. (5, 7-10) paramAtmA dedIpyamAna sUrya samAna ane azaraNanA zaraNa temaja temanI para koI svAmI nathI (anIza che) sevake sadAya paramAtmAnI sevA svIkArI che. chaThThA paprabhasvAmI stavanamAM kavi AnaMdaghanajInA naminAtha stavananI jema AtmA saMbaMdhI vividha cha darzanonA mata jaNAve che. aMte jagataguru evA paramAtmAe anekAMta daSTie sarva matono samanvaya darzAvI samabhAvapUrvaka e mArga para cAlavAnuM kahela che. sAtamAM stavanamAM kavi sAta nayonA mata darzAvI A sarva mato AMdhaLA dvArA hAthInA vividha avayavone ja hAthI mAnavAnI pravRtti samAna darzAvI syAdvAdarUpI divya netro vaDe A jagatane samajavAnuM kahe che. AThamA caMdraprabhasvAmI stavanamAM paramAtmAe ATha karmone dUra karI siddhasvarUpa prApta karyuM che. temanI anaMtajJAna, darzana, avyAbAdha Adi guNamaya sthitinuM varNana karyuM che. - navamA suvidhinAtha stavanamAM jIva kaI rIte karmakSaya karato karato paramAtmAnA samyagudarzana pAmI paramAtmAnI stavanAnI yogyatAne pAme che te darzAvyuM che. dasamA zItalanAtha stavanamAM kavi cha dravyomAM jIva eka ja cetanavaMta dravya che, tema darzAvI anya pAMcenAM lakSaNo varNavyAM che. zrI zreyAMsanAtha stavanamAM kavi paramAtmAnA kevaLajJAna guNanI sarva vyApakatA varNave che. bAramA vAsupUjya svAmI stavanamAM kavi paramAtmarUpanI apUrNatAne varNavatAM kahe che; sahuthI lakSaNa lakSita, jItyA savi upamAna ho. rUpa anaMta guNa dehamAM, zAMtarUpI asamAna ho. (12, 5) cakravartI, vAsudeva, idro ke anuttara devatA karatAM paNa vizeSa suMdara rUpane dhAraNa karanArA, sarva upamAnone jItanArA ane anaMta guNovALA paramAtmA zAMtarasanA bhaMDAra che. A rUpanuM AlaMbana laI sAdhaka potAnA -- jJAnapradhAna covIzI 231 For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ nijasvarUpanI prApti karanAra bane che. teramA stavanamAM kavi paramAtmAnA nirvikAra rUpane varNave che. caudamA stavanamAM paramAtmAnI vANInuM prAsAnuprAsayukta bhASAmAM alaMkAramaMDita evuM varNana kare che; guNamaNIkhANI satyavatI, navagrAmadhAraka dhanavaMtI bhavi cittapaMkaja vilasaMtI. tribhuvanapati trigaDe sohe, tribhuvanajananAM mana mohe taraNI pare jana paDibohe. ji 3 navi mata ekAMta bhaNaMtI, jeha cyAra nikSepArvatI khaTa bhASAmAM praNamatI. ji. 4 (14, 2-3-4) paramAtmAnI vANI aneka guNothI yukta, satyamaya, sAta nayothI yukta ane bhavya jIvonA cittakALamAM ullAsa kheranArI che. samavasaraNanA traNa gaDhamAM birAjamAna paramAtmA traNe bhuvananA manane mohe che ane taraNI (sUryanI jema sarvajIvono pratibodha kare che. jinezvaranI vANI syAdvAdamaya hovAthI ekAMtamatano upadeza ApatI nathI, cAra nikSepathI yukta hoya che ane cha bhASAomAM tenuM pariNamana thatuM hoya che. A vANInA uddabhavasthAnane varNavatAM kahe che; kevala kAsArathI nikasI. nizcaya vyavahAra prazaMsI. mithyA kalimala viddhasI. (14, 8) kevaLajJAnarUpI sarovaramAMthI pragaTelI, nizcaya ane vyavahAranaya e be pakSonA samanvayavALI ane mithyAtvarUpI kAdavane dUra karanArI A jinavANI sarvajIvone hitakArI che. paMdaramA stavanamAM kavi paramAtmavANInA mULa kevalajJAnanA prasaMgane varNave che. kavie samovasaraNaracanAnuM alaMkArakhacita ane bhAvapUrNa varNana karyuM che. paramAtmAnA traNe dizAmAM zobhatA pratibiMbane joI AnaMdita thatAM devI-devatAone varNavatAM kahe che; jIho ! nirakhI harakhe sura nA lAlA ! pAmI jima pika aMba. (15, 3) paramAtmAe kevaLajJAna dvArA sarva jIvone upakAraka, zreSTha dharma darzAvyo che, ane A dharmanuM AlaMbana levAthI AtmAno zuddha dharma (zuddha svabhAva) pragaTa thAya che. kavi soLamA stavanamAM AvA dharmaprarupaka jinezvara devanI vividha nAmothI stavanA kare che. jIre ! sadAziva vidhi viSNu, viSNu puruSottama svayaMprabhu jI re ! kSamI damI nirardabha, aMtarajAmI nAmI vibhu." (16, ) AvA aneka zubhanAmo paramAtmAnA guNone lIdhe yathArtha thayA che ane paramAtmAnuM vividha nAmothI 232 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatuM dhyAna sarvasukhasaMpadAna ApanAruM thAya che. sattaramA stavanamAM pAMca samavAya kAraNo - kALa, svabhAva, niyati, karma ane udyama e pAMce potapotAnA mato rajU kare che ane potAnI zreSThatA jAhera kare che, paraMtu jinezvaradeva e sarva matono samanvaya karI kAryasiddhi mATe A pAMca kAraNonI anivAryatA darzAve che. A kAvyamAM vividha matonI potapotAnI sthApanA mATenI nATyAtmaka rajUAta asarakAraka che. - kavi aDhAramA stavanamAM aranAtha bhagavAnanuM darzana e potAnA AtmasvabhAvanA darzananuM nimitta bane che, tema jaNAve che. jagatamAM sahu loko darzana, darzana ema kare che, paraMtu te sarva tarkarUpI samudramAM mojA samAna thAya che, darzanano koI yathArtha bheda laI zakatuM nathI. paraMtu paramAtmAnuM darzana karanAra zuddha anekAMta darzanarUpa tattva pAmI zake che, mATe kavi punaH punaH paramAtmadarzanane icche che. harihara Adi anya darzano karatA paramAtmadarzanane ja sarvazreSTha gaNAve che ane te aMge ramya daSTAMta ApatAM kahe che; dekhI zazIkAMti harSa cakorane re, tAraka gaNathI te nAhI." (18, 7) pUrNa jyoti-caMdra samAna paramAtmAnA darzanathI bhavika-cakorane je AnaMda thAya te sAmAnya darzanathI kema thAya? aMte dazya jinezvaradeva) ane darzaka (bhavya jIva) vacceno bheda TaLe to ja paramAtmadarzanarUpa kalpavRkSa saphaLa thayuM che ema jANIza, ema kahI paramAtmA sAthe ekarUpatA jhaMkhe che. kavie darzana zabdane jovuM, tattvajJAna, Atmaanubhava jevA vividha arthomAM ekasAthe prayojIne A kAvyamAM paramAtmadarzananI upakArakatAnuM sacoTa varNana karyuM che. zrI mallinAtha stavanamAM paramAtmAnA cAra nikSepanAma, sthApanA, dravya, bhAvanuM varNana karyuM che, e ja rIte vIsamA munisuvratasvAmI stavanamAM paramAtmaguNonI anaMtatA ane te guNonI varNananI sAmAnya jIvonI asamarthatA darzAvI che. ekavIsamA naminAtha stavanamAM paramAtmAnA rUpanuM bhAvavAhI ane sugeya dezImAM varNana karyuM che. lAyo zazi mukha joya, tapana khata sama hoya. A che lAla ! adhara aruNodaya sama prabhAjI. (21, jI. tamArA tejasvI ane suMdara mukha joI caMdra zaramAI jAya che, sUrya AgiyA jevo nisteja thaI jAya che. vaLI hoThanI sUryodaya samAna suMdara lAla tejasvitA che. kavi kahe che ke, rUpa mATe sarva zreSTha upamAna gaNAtA iMdra, caMdra, nAgeMdra, Adi sau tamArA caraNamAM name che. bAvIsamA neminAtha stavanamAM kavi dravya ane bhAvapUjAnI vidhi darzAve che, temaja dravyapUjA mATe thatI hiMsA vAstavamAM vidhinA yogathI hiMsA rahetI nathI, tevuM pratipAdita karI hRdayanA ullAsapUrvaka anubhavanA bhaMDAra samI pUjA karavA kahe che. trevIsamA stavanamAM paramAtmAnI pUrNatA ane sthiratAnuM sucAru rIte varNana karyuM che. covIzamAM stavanamAM vividha guNabhaMDAra evA mahAvIra svAmI pAse bhAvapUrNa rIte dAsyabhAva abhivyakta karyo che; - jJAnapradhAna covIzI ala 233 For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aja mahArA prabhujI ! sAtamuM juvo. sevaka kahIne bolAvo. Aja hArA prabhujI ! mahira karIne sevaka sAhasuM nihALo. karuNAsAgara mahira karIne, atizaya sukha bhUpALo. (24, 1) paramAtmAnA karuNAguNane vistArathI varNavatAM kahe che; bhagatavachala zaraNagatapaMjara tribhuvananAtha dayALo. maitrIbhAva anaMta vahe ahaniza, jIva sAyela pratipALo. (24, 2). paramAtmA vItarAga hovA chatAM svabhAvathI ja sarva jIvo pratye maitrIbhAvane dhAraNa karanArA che, ane sarva jIvonuM bhAvathI pratipAlana karanArA che. paramAtmAnI karuNAnA saMdarbhe temanA jIvananA prasaMgane smarIne potAnI para paNa karuNAvarSA karavA kahe che; yajJakAraka, cau vedanA dhAraka, jIvAdi satA na dhAre. te tuja mukha dinakara nirakhaNathI, mithyA timira parajAle. ilikA bhamarI nyAye jinesara, Apa samAna te kIdhAM ima aneka yaza trizalAnaMdana, tribhuvanamAMhe prasiddhA. (24, 6-7) yajJane karanArA, cAra vedone dhAraNa karanArA ane jIva-ajIva Adine yathArthapaNe na samajanArA evA agiyAra brAhmaNoe tamArA mukhanAM darzana mAtrathI mithyAtva bALI dIdhuM, ane samyaktvadAna devA rUpa caTakA vaDe temanAmAM rahela zuddha Atmatattvane pragaTAvI potAnA jevA ja karyA. AvA to aneka yaza trizalAnaMdana evA mahAvIrasvAmInA nAme prasiddha che. Ama kavi bhaktibhAva pUrNa hRdaye A jJAnapradhAna covIzI pUrNa kare che. | vijayalakSmIsUrinI A covIzImAM aneka mahatvapUrNa dArzanika saMkalpanAo dA.ta, sAta naya (rU. 7) ATha karma (sta. 8) cha darzana (rU. 6), cha dravya (sta. 1O), jJAna, darzana vIryanI anaMtatA (rU. 11), pAMca samavAya (. 17), samyagudarzana (sta. 18) cAra nikSepa (sta. 19) paramAtma guNonI anabhilApyatA (sta. 20) dravyapUjA ane bhAvapUjA (sta. 22)ne spaSTa karavAmAM AvI che. te uparAMta jinavANI ane jinarUpa, samavasaraNa AdinAM paNa suMdara varNano prApta thAya che. e arthamAM A racanA jainadarzana vizenA eka nAnakaDA koza jevI racanA che. kavie 14mA stavanamAM kareluM paramAtmAnI vANInA svarUpanuM Alekhana temaja covIsamA stavanano dAsyabhAva atyaMta hRdayasparzI che. kavinI bhASA aneka dArzanika viSayone varNavatI hovA chatAM pramANamAM saraLa che. temanAM aneka stavano para AnaMdaghanajI ane devacaMdrajIno prabhAva che, paraMtu saraLa, spaSTa zailI ane maulika evA viSayanirUpaNane kAraNe A covIzI jJAnapradhAna covIzIomAM eka noMdhapAtra covIzI che. 234 eka covIzI : svarUpa ane sAhitya kAma For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa-6 caritrapradhAna stavanacovIzI AstAM tava stavana masta samasta doSam tvatsaMkathApi jagatAM duritAni hanti duraiH sahasrakiraNaH kurute prabhaiva padmAkareSu jalajAni vikAsabhAMji / he prabhu! samasta prakAranA doSone nAza karanAruM tamAruM stavana to dUra rahyuM, paNa mAtra tamArI A bhava ane parabhavanI caritrakathA ja traNa jagatanAM prANIonAM pApano nAza kare che. jema sUryodaya to pachI thAya, paNa te pUrve tenI - kAMti ja sarovaramAM rahelAM kamaLone viphasvara karI de che. nA caritrapradhAna stavanacovIzI 235 For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritrapradhAna stavanacovIzI bhakta bhaktimAM tanmaya thaI paramAtmAnI vividha rIte upAsanA-arcanA-stavanA kare che. A paramAtmA pratyenI stavanAmAM paramAtmA pratyenAM guNAnurAga ane prIti-bhakti mukhya hoya che tyAre bhaktipradhAna kAvyanuM sarjana thAya che ane jyAre paramAtmAnA guNono vistRta paricaya temaja AtmasvarUpamAM rahelA paramAtma guNonuM darzana karavA dvArA te dvArA paramAtmA sAthenI ekatA mukhya bane che, tyAre jJAnapradhAna kAvyanuM sarjana thAya che. e ja rIte bhaktakavi jyAre paramAtmAnA guNakIrtananI sAthe ja temanA caritranuM kathana ane caritramahimA karavA prerAya che tyAre caritrapradhAna kAvyanuM sarjana thAya che. aneka sarjakoe tIrthakaronAM vistRta-caritronuM sarjana karyuM che. covIzI prakAra mukhyatve UrmikAvyarUpa stavanonI mALAno hovA chatAM, keTalAka sarjakoe tIrthakaronA samagra caritranuM Alekhana to nahi, paraMtu keTalIka vigato pasaMda karI bhaktipUrvaka padabaMdhamAM gUMthavAnuM pasaMda karyuM che. A prakAranA stavanasarjana dvArA prANezvara evA tIrthakara bhagavaMtonA caritranuM potAne smaraNa rahe, svAdhyAya thAya tema ja aneka bhAvika bhakto paNa A vigato padabaMdhamAM hovAthI kaMThastha karI smaraNamAM rAkhI zake e prayojana rahetuM. madhyakALamAM mudraNanA sAdhananA abhAve mAhitIo yAda rAkhavAno mahimA raheto, tethI padyabaMdhamAM saMgRhIta mAhitI sahelAIthI kaMThastha karI zakAtI. . ' bhaktonA hRdayamAM paramAtmAnA jIvanasaMbaMdha jijJAsA hovI svAbhAvika che. temane janma ApanArAM mAtA-pitA koNa ? temanI paramatIrtha janmabhUmi kaI? temanI dIkSAnagarI - kevaLajJAnanagarI - nirvANanagarI te sarvanI tithio, temanA mukhya ziSyo Adi mATenI jijJAsAmAMthI ja bhakta caritrazravaNa karavA ane tenuM punaH punaH smaraNa karavA ke kaMThastha karavA prerAya che. bhaktAmara stotramAM zrI mAnatuMgasUrie paNa caritrakathanano mahimA varNavatAM kahyuM che; AstAM tava stavana masta samasta doSam tvatsaMkathApi jagatAM duritAni hani duraiH sahasrakiraNaH kurute prabhaiva padmAkareSu jalajAni vikAsabhAMji / (mavattAmastotra-1) caritrapradhAna stavanacovIzI a 237 For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ he svAmI ! samasta prakAranA doSone nAza karanAruM tamAruM stavana to dUra rahyuM, paNa mAtra tamArI A bhava ane parabhavanA caritranI kathA ja traNa jagatanAM prANIonAM pApano nAza kare che. jema sUryodaya to pachI thAya, paNa te pUrve tenI kAMti ja sarovaramAM rahelAM kamaLone vikasvara karI de che. AvA caritranA mahimAthI prerAI aneka caritrasarjakoe eka-eka tIrthakaranA jIvanane vistArathI varNavatI caritrakRtio racI che. te uparAMta puSpadaMta, svayaMbhU, zilAMka, hemacaMdrAcArya jevA kavioe covIse tIrthakaronA jIvanane rasamaya rIte vistArathI varNavyA che. dhanapAla kavie racelI 'tilakamaMjarI' nAmanI RSabhadeva prabhunA jIvanacaritrane varNavatI kAvyakRti prasiddha che. te uparAMta temaNe racelI "RSabhapaMcAzikA' nAmanI stutimAM paNa RSabhadeva bhagavAnanA jIvanano mahimA suMdara rIte gUMcyo che. kavi paramAtmAnA janmathI dhanya banelA nAbhirAjAnA gharane varNavatAM kahe che; laThThataNAhimANo sabbo savvaThThasuravimANassa paiM nAha ! nAhikulagara - dharAvayArumahe ncho| | (RSabhapaMcAzikA - zloka 5) he nAtha ! jyAre Apa nAbhirAjAnA ghare avatAra levA taiyAra thayA ane temanA ghare avataryA, tyAre devavimAnomAM atyaMta suMdara evA sarvArthasiddha vimAnano suMdaratA saMbaMdhI samasta garva gaLI gayo. e uparAMta aneka kavioe stuti-caityavaMdana jevA prakAromAM saMkSepamAM tIrthakaronA jIvananI vigato varNavI che. stavanacovIzI prakAra mukhyatve to bhaktipradhAna che, paraMtu A prakAramAM paNa keTalAka kavioe paramAtmAnA jIvanacaritrane varNavyuM che athavA paramAtmAnA jIvananI vigatoneM varNavI kathAtmakatAno sparza Apyo che. - bhaktipradhAna covIzI mukhyatve darzanaguNa, samyakatva guNane nirmaLa karanArI che. paramAtmA sAthe daDha prIti baMdhAvanArI hovAthI tene darzanapradhAna paNa kahI zakAya, tenuM mokSamArganI sAdhanA mATe Avazyaka prathama guNa samyagudarzanaguNa sAthe joDANa rahyuM che. jJAnapradhAna covIzI paramAtmaguNone oLakhAvanArI che. sAthe ja paramAtmA ane AtmAnA nizcayadaSTinA sAmyanuM jJAna ApanArI hovAthI mokSamArganI sAdhanAnA bIjA pagathiyA samyagujJAnanI sAthe jJAnapradhAna covIzI joDAya che. tIrthakaronA caritramAM temaNe karelI guNaprApti mATe cAritrasAdhanA mahattvanI bane che. Ama caritrapradhAna covIzIne anya zabdamAM cAritrapradhAna kahI zakAya ane sAdhanAmArganA trIjA pagathiyA samyagucAritra joDe A covIzI prakAranuM anusaMdhAna rahyuM che. Ama, jaina sAdhanAmArganAM traNa sopAna samyagdarzana - samyagujJAna - samyagucAritranI sAdhanA je ratnatrayInA nAme suprasiddha che ane jaina sAdhanAnuM hArda che te covIzInA traNa prakAromAM kramazaH AlekhAyela 238 ka covIzI: svarUpa ane sAhitya. For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ jovA maLe che. caritrapradhAna covIsIomAM covIsa tIrthaMkaronA jIvananI je vividha vigato mukhya rUpe AlekhAI che te vigato ahIM saMkSepamAM prastuta che. vinItAnagarI (ayodhyAnagarI)nA rAjA nAbhi kulakaranI patnI marudevAnI kukSie phAgaNa vada AThamanA zubha dine uttarASADhA nakSatramAM zrI RSabhadevano janma thayo. janmapUrve mAtAe 14 svapnamAM prathama RSabhane joyo hovAthI putranuM nAma "RSabha' rakhAyuM. temano varNa dedIpyamAna sonA jevo ane lAMchana RSabha hatuM. RSabhadeva A covIzInA sarvaprathama tIrthaMkara - sarvaprathama dharmamArgano prAraMbha karanArA tema ja lokavyavahAranI paNa 'Adi karanArA hovAthI "AdinAtha' evA bIjA nAme paNa prasiddha thayA che. yuvAvasthA prApta thatAM sunaMdA ane sumaMgalA nAmanI suMdara strIo joDe lagna thayAM. temane bhArata-bAhubali Adi 100 putro ane brAhmI-suMdarI nAmanI be dIkarIo thaI. ghaNAM varSo sudhI rAjyanuM pAlana karyA bAda temaNe rAjyavaibhava choDI phAgaNa vada AThama, uttarASADhA nakSatramAM vinItAnagarInI bahAra udyAnamAM dIkSA dhAraNa karI. temaNe eka varSa uparAMtanA dIrghakALa sudhI loko sAdhune kaI rIte bhikSA devAya te na jANatA hovAthI bhikSAnI prApti na thaI. tyAra bAda hastinApuranA rAjA zreyAMse jAtismaraNajJAna dvArA IkSarasane yogya bhikSA jANI dAna dIdhuM ane tyAM dIkSA bAda prathama bhojana grahaNa karavArUpa pAraNuM thayuM. A pAraNAno divasa Aje paNa akSayatRtIyA nAme prasiddha che. 1000 varSanI ugra tapazcaryA bAda puritAmala udyAna (prayAga), allAhAbAdamAM vaDavRkSa nIce mahA vada agiyArasanA dine kevaLajJAna prApta thayuM. kevaLajJAna bAda zAsananI sthApanA karI. temanA prathama gaNadhara sAdhuomAM mukhya puMDarika svAmI hatA, tema ja 84 gaNadharo hatA. sAdhvIomAM mukhya sAdhvI brAhmI hatI. 84,000 sAdhuo ane traNa lAkha sAdhvIo, zrAvako 3,5000 zrAvikAo 5,54,000 hatAM. eka lAkha pUrvamAM eka hajAra varSa ochAM varSa sudhI dharmadezanA ApI. te pachI aSTApada parvata para 108 sAdhuo sAthe poSa vada 13nA divase cha upavAsanA tapa sAthe abhijita nakSatramAM mokSa pAmyA. temanI UMcAI 500 dhanuSya hatI, tema ja samagra AyuSya 84 lAkha pUrvanuM hatuM. temanAM tIrthomAM zatruMjaya pAlitANA - saurASTra), ayodhyA Adi prasiddha che. temanA adhiSThAyaka yakSa gaumukha ane yakSiNI cakrezvarI devI che. bIjA tIrthakara zrI ajitanAtha bhagavAnano janma zrI RSabhadeva bhagavAnanA nirvANa pachI 50 kroDa sAgaropamanA kALa bAda ayodhyA vinItA)nagarImAM mahAsuda AThamanA divase rohiNI nakSatramAM jitazatru rAjA ane vijayArANIne tyAM thayo. temano raMga suvarNavarNa ane hAthInuM lAMchana hatuM. temanI UMcAI 450 dhanuSya hatI. pa3 lAkha pUrva rAjya bhogavI mahA suda chaThThanA divase rohiNI nakSatramAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA bAda chaThTha tapanA pAraNe brahmadatta rAjAnA ghare khIra dvArA pAraNuM karyuM. bAra varSanI sAdhanA bAda poSa suda 11nA divase ayodhyAnagarImAM kevaLajJAna prApta karyuM. temanA siMhasena nAmanA prathama gaNadhara (sAdhu) ane phalga nAme sAdhvI hatAM. temano lAkha sAdhuono parivAra hato ane traNa lAkha trIsa hajAra sAdhvIo - caritrapradhAna stavanacovIzI 239 For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI. be lAkha aThThANuM hajAra zrAvako ane pAMca lAkha pistALIsa hajAra zrAvikAo hatI. teo 72 lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karI sametazikhara para eka mAsanuM anazana karI caitra suda pAMcamanA divase mRgazIrSa nakSatramAM mokSe gayA. temanA tIrtha tarIke tAraMgA (guja.) ane ayodhyA prasiddha che. temanA adhiSThAyaka yakSa mahAyakSa ane yakSiNI ajitA che. trIjA tIrthaMkara zrI saMbhavanAtha bhagavAnano janma zrI ajitanAtha bhagavAnanA nirvANa bAda 30 lAkha koTi sAgaropamano kALa vItyA bAda thayo. temano janma zrAvastinagarImAM mAgazara suda 14nA divase mRgazIrSa nakSatramAM jitArI rAjA ane senArANIne tyAM thayo. temanuM lAMchana ghoDAnuM ane varNa dedIpyamAna suvarNa jevo hato. temaNe 44 lAkha pUrva - 4 pUrvAga sudhI rAjyanuM pAlana karI mAgazara suda 15nA divase mRgazIrSa nakSatramAM zrAvastinagarImAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA bAda chaThTha tapanA pAraNe surendradattanA ghare prathama bhojana prApta thayuM. 14 varSanI sAdhanA bAda Aso vada pAMcamanA divase mRgazIrSa nakSatramAM zrAvasti nagarInI bahAra AvelA sahastrApravanamAM kevaLajJAna prApta karyuM. temanA cAru nAmanA prathama gaNadhara (sAdhu) thayA ane yAmAM nAmanI prathama ziSyA thaI. temanA gaNadharo 95 hatA. temanA kula sAdhuo be lAkha ane sAdhvI traNa lAkha chatrIsa hajAra thayAM. e ja rIte zrAvako 2,93,000 ane 5,45,000 zrAvikAo thayAM. teo 1 mAsanuM anazana karI caitra suda pAMcamanA divase mRgazIrSa nakSatramAM sametazikhara parvata para mokSe gayA. temanuM kula AyuSya 60 lAkha pUrva hatuM ane UMcAI 400 dhanuSya hatI. temanAM trimukha ane duritAri nAme adhiSThAyaka yakSa-yakSiNI che. zrI zrAvasti saMbhavanAtha bhagavAnanuM prasiddha tIrtha che. cothA tIrthaMkara abhinaMdana svAmIno janma zrI saMbhavanAtha bhagavAnanA nirvANa pachI 10 lAkha koTi sAgaropamanA aMtare ayodhyAnagarImAM saMvara rAjAnI siddhArtharANInI kukSie thayo. temanuM lAMchana vAnara hatuM ane varNa tejasvI suvarNa jevo hato. mahA suda bIjanA divase abhijita nakSatramAM temano janma thayo hato. 36| lAkha pUrva ane 8 pUrvAga ayodhyAnA vaibhavI rAjyane saMbhALyA bAda mahA suda 12nA divase abhijita nakSatramAM ayodhyAnagarInI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. temaNe dIkSA samaye chaThThano tapa karyo hato ane dikSA bAda IndradattanA ghare pAraNuM karyuM. 18 varSanI sAdhanA bAda poSa suda 14nA dine abhijita nakSatramAM (anya mata pramANe mAgazara suda 14) ayodhyAnagarInI bahAra AvelA udyAnamAM nirmaLa kevaLajJAna thayuM. temanA vajanAbha nAme prathama sAdhu ane ajitA nAme sAdhvI ziSyA thayAM. kula gaNadhara 116 hatA. kula sAdhu traNa lAkha ane sAdhvI cha lAkha trIsa hajAra hatAM. be lAkha aThyAsI hajAra zrAvako ane pAMca lAkha sattAvIsa hajAra zrAvikAo hatAM. teo aMte eka mAsanuM anazana karI vaizAkha suda 8nA divase puSya nakSatramAM sametazikhara parvata parathI mokSe gayA. temanA adhiSThAyaka yakSa yakSeza (Izvara) che ane yakSiNI kAlI devI che. abhinaMdana svAmInuM kula AyuSya 50 lAkha pUrva hatuM. temanA tIrtha tarIke ayodhyA prasiddha che. pAMcamA tIrthaMkara zrI sumatinAthano janma zrI abhinaMdana svAmInA nirvANa bAda 9 lAkha koTi sAgaropamano kALa gayA bAda ayodhyAnagarImAM megharatha rAjA ane maMgalArANIne tyAM vaizAkha suda AThamanA 240 covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha divase maghA nakSatramAM thayo. temaNe 29 lAkha pUrva ane 12 pUrvAga sudhI ayodhyAnagarInA rAjyanuM uttama rIte pAlana karyuM. temano varNa kAMcana (suvarNa) samAna hato ane krauMca pakSI lAMchana hatuM. zrI sumatinAtha bhagavAne vaizAkha suda nomanA divase maghA nakSatramAM ayodhyAnagarInI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye ekAsaNAnuM tapa hatuM ane prathama pAraNuM padmanA ghare karyuM. prabhue 20 varSa sudhI dhyAnasAdhanA karI, tyAra bAda caitra suda 11nA dine ayodhyAnagarInI bahAra udyAnamAM zAlavRkSanI nIce dhyAnastha hatA tyAre kevaLajJAna prApta thayuM. temanA prathama gaNadhara (ziSya) amara hatA ane sAdhvI kAzyapI hatI. prabhune 100 gaNadharo hatA, tema ja sAdhuparivAra traNa lAkha vIsa hajAra ane sAdhvIparivAra pAMca lAkha trIsa hajAra zobhato hato. zrAvakasaMkhyA be lAkha ekyAsI hajAra ane zrAvikA pAMca lAkha soLa hajAra hatI. prabhu eka mAsanuM anazana karI sametazikhara parvata parathI caitra suda nomanA dine punarvasu nakSatramAM mokSamAM gayA. temanAM adhiSThAcakra yakSa tuMbaru ane yakSiNI mahAkAlI che. sumatinAtha prabhunuM kula AyuSya 40 lAkha pUrva hatuM. sumatinAtha prabhunAM ayodhyA ane mAtara prasiddha tIrtho che. chaThThA tIrthakara zrI padmaprabha svAmIno janma sumatinAtha svAmInA nirvANa pachI 90 hajAra koTi sAgaropamano kALa pUrNa thayA bAda thayo. temanA pitA kauzAMbInagarInA zrIdhara rAjA ane mAtA susImAdevI hatAM. temano janma Aso vada bArasa, citrA nakSatramAM thayo hato. temanuM lAMchana manohara kamaLanuM hatuM ane temano varNa vidgama paravALA) samAna lAla hato. temaNe 21 lAkha pUrva ane 16 pUrvAgano kALa kauzAMbInA rAjA tarIke zobhAvyo hato. manathI vairAgyavaMta evA prabhue sukhavaibhavanI vacce paNa alipta rahI Aso vada terasanA divase citrA nakSatramAM kauzAMbI nagarInI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye prabhue nirmaLa chaThTha tapa karyo hato ane somadevanA ghare khIra vaDe pAraNuM karyuM. cha mAsa bAda vihAra karatA prabhu kauzAMbInagarInI bahAra udyAnamAM chatravRkSanI nIce dhyAna dharatA hatA tyAre caitra suda 15nA divase citrA nakSatramAM kevaLajJAna thayuM. temanI dezanA sAMbhaLI suvrata nAme prathama ziSya ane rati nAme prathama sAdhvI ziSyA thaI. prabhunA kula 107 gaNadharo thayA. prabhunA sAdhuo traNa lAkha trIsa hajAra ane sAdhvI cAra lAkha vIsa hajAra thayAM. zrAvako be lAkha chotera hajAra ane zrAvikA pAMca lAkha pAMca hajAra thayAM. prabhu sametazikhara parvata parathI eka mAsanuM anazana karI kArataka vada 11nA divase citrA nakSatramAM nirvANa pAmyA. prabhunAM kusuma nAme yakSa ane ayyatA nAme yakSiNI che. prabhunuM kula AyuSya 30 lAkha pUrva hatuM. padmaprabhusvAmInAM tIrthomAM kauzAMbI ane pAbaLa (mahArASTra) mahimAvaMta che. sAtamA tIrthaMkara zrI supArzvanAtha bhagavAna zrI padmaprabha svAmInA nirvANa pachI 9 hajAra koTi sAgaropamano kALa vyatIta thayA bAda thayA. temanA pitA vArANasInagarInA supratiSTha rAjA ane mAtA pRthvIdevI hatAM. jeTha suda 12nA divase anurAdhA nakSatramAM prabhuno janma thayo hato. prabhunuM lAMchana svastika hatuM ane varNa tapAvelA sonA jevo tejasvI hato. prabhunI mAtAne janmapUrve pAMca phaNAvALo sarpa dekhAyo. hovAthI aneka sthaLe zrI supArzvanAtha bhagavAnanI mUrtimAM pAchaLa pAMca phaNAvALo sarpa hoya che. temaNe 14 lAkha pUrva ane 20 pUrvAga sudhI vArANasInI prajAnA yogakSemanuM rAjavI tarIke dhyAna rAkhyuM. tyAra bAda mA caritrapradhAna stavanacovIzI * 241 For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ samagra vizvanA kalyANa mATe jeTha suda 13nA divase anurAdhA nakSatramAM vArANasInagarInI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThThanI tapazcaryA hatI ane prathama pAraNuM mahendranA ghare khIra dvArA karyuM. nava mAsa sudhI chabastha (kevaLajJAna pUrvenI sAdhu-avasthAmAM) rahyA bAda mahA vada chaThanA divase anurAdhA nakSatramAM zirISa vRkSanI nIce lokAloka prakAzaka kevaLajJAna prApta karyuM. prabhunI prathama dezanA sAMbhaLI vidarbha nAme prathama ziSya ane somA nAme prathama sAdhvI thayAM. temanA 95 gaNadharo, traNa lAkha sAdhu, cAra lAkha trIsa hajAra sAdhvIo, be lAkha sattAvana hajAra zrAvako, cAra lAkha trANu hajAra zrAvikAo hatAM. prabhu mahA vada sAtamanA divase mULa nakSatramAM sametazikhara parvata parathI eka mAsanuM anazana karI mokSe gayA. prabhunAM mAtaMga nAme yakSa ane zAntA (dharaNI) nAmanAM yakSiNI che. zrI supArzvanAtha svAmI vArANasI (bhadainI), mathurA ane mAMDavagaDha tIrthamAM zobhI rahyA che. AThamA tIrthaMkara zrI caMdraprabha svAmI bhagavAna zrI supArzvanAtha bhagavAnanA nirvANa pachI 90 koTi sAgaropamanA aMtare thayA. teo caMdrapurInA rAjA mahAsana ane lakSmaNAdevInA putra hatA. temano janma mAgazara vada 12nA divase anurAdhA nakSatramAM thayo. teo caMdra lAMchana ane ujjavaLa varNathI suzobhita hatA. yogya vayamAM AvyA bAda vivAha tema ja rAjyAbhiSeka thayA. 6 || lAkha pUrva ane 24 pUrvAga sudhI rAjyadhurA saMbhALyA bAda mAgazara vada terasanA divase anurAdhA nakSatranA zubha yoge caMdrapurI (caMdrAnanAnagarI)nI bahAra sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThTha tapa karyo hato. tenuM pAraNuM prabhue somadattane tyAM karyuM. traNa mAsamAM cAra ghAtI karmono kSaya karI phAgaNa vada sAtamanA divase anurAdhA nakSatramAM caMdrAnanAnI bahAra AvelA udyAnamAM punAga vRkSanI nIce kevaLajJAna prApta karyuM. temanAM prathama ziSya dina ane ziSyA sumanA hatAM. temanAM 95 gaNadharo hatA. teonA aDhI lAkha sAdhu ane traNa lAkha vIsa hajAra sAdhvIo hatAM. aDhI lAkha zrAvako ane cAra lAkha ekANu hajAra zrAvikAo hatAM. prabhue pRthvIloka para aneka varSo sudhI dharmadezanA ApatAM paribhramaNa karyuM. tyAra bAda eka mAsanuM anazana karI zrAvaNa vada sAtamanA divase zravaNa nakSatranA yoge samatazikhara parvata parathI mokSagamana karyuM. prabhunuM kula AyuSya 10 lAkha pUrva hatuM ane UMcAI doDhaso dhanuSya hatI. prabhunAM vijaya nAme yakSa ane jvAlAmAlinI (bhRkuTinAme yakSiNI che. zrI caMdraprabha svAmInAM caMdrapurI, prabhAsapATaNa tIrtho prasiddha che. navamA tIrthaMkara zrI suvidhinAtha bhagavAnano janma zrI caMdraprabha svAmInA nirvANa pachI 9 koTi sAgaropamanA aMtare kAnandInagarImAM sugrIva rAjA ane rAmArANInA putrarUpe thayo. temanA dAMta kuMdapuSpa jevA suMdara hovAthI temanuM aparanAma puSpadaMta paNa prasiddha che. temano janma kArataka pAMcama, mULa nakSatramAM thayo hato. temano varNa ujvaLa hato ane lAMchana magaramacchanuM hatuM. temaNe 50 hajAra pUrva ane 28 pUrvAga kakandImAM rAjya karyuM, tyAra bAda sarva saMsArano tyAga karI kArataka vada chaThanA divase mULa nakSatramAM kAkandInagarImAM pravajyA dhAraNa karI. prabhue chaThThano tapa karyo hato ane puSpa nAmanA bhAgyazALI sajananA ghare khIra vaDe pAraNuM karyuM. cAra mAsanI sAdhanA bAda kArataka suda trIjanA divase mULa nakSatramAM kAkanvInagarInI bahAra AvelA udyAnamAM mAlura vRkSa nIce kevaLajJAna prApta karyuM. temanI prathama dezanA sAMbhaLI varAha nAmanA 242 covIzI : svarUpa ane sAhitya - mArA vAlAvAvALA mArAmArI For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama gaNadhare (sAdhu) ane bIjA 93 gaNadharo dIkSita thayA, tema ja vAruNI nAmanI prathama sAdhvI ziSyA thaI. prabhuno sAdhuparivAra be lAkha ogaNatrIsa hajAra, cAra lAkha botera hajAra sAdhvIparivAra, be lAkha ogaNatrIsa hajAra zrAvako ane cAra lAkha botera hajAra zrAvikAono parivAra hato. aneka varSo sudhI saMsArasAgarathI pAra utAranArI dharmamArganI dezanA ApI bhAdaravA suda 9, mULa nakSatranA divase sametazikhara parvata para eka mAsanuM anazana karI mokSe gayA. temanuM kula AyuSya be lAkha pUrva hatuM ane UMcAI 100 dhanuSya hatI. temanAM ajita yakSa ane sutArA nAme yakSiNI adhiSThAyaka rUpe sthApita che. temanI tIrthabhUmi kAkandInagarI prasiddha che. dazamAM tIrthakara zrI zItalanAthano janma thayo. zrI suvidhinAtha bhagavAnanA nirvANa pachI eka koTi sAgaropama kALa vItyA bAda thayo. bhakilapuranagaramAM daDharatha rAjAnI rANI naMdAdevInA ghare parama puNyanidhAna zItalanAtha bhagavAna poSa vada 12, pUrvASADhA nakSatramAM janmyA. zItalanAtha bhagavAna dedIpyamAna suvarNa jevA tejasvI ane zrIvatsalAMchanane dhAraNa karanArA hatA. yuvAvasthAmAM AvatAM temano suMdara rAjaputrI joDe lagna mahotsava thayo ane potAnA pitAnI jema ja rAjA banI 50 hajAra pUrva sudhI rAjyanuM pAlana karyuM. tyAra bAda poSa vada 12, pUrvASADhA nakSatramAM eka varSa sudhI dAna daI dhAmadhUmapUrvaka bhadrilapuranagaranI samIpe AvelA sahastrApravanamAM cAritra grahaNa karyuM. dIkSA samaye chaThano tapa karyo hato ane punarvasu nAmanA bhAgyavaMta AtmAne gharethI khIra dvArA prathama pAraNuM karyuM hatuM. be mAsa sudhI chadmasthAvasthAmAM rahyA bAda mAgazara vada 14nA divase pUrvASADhA nakSatramAM bhadrilapuranagara samIpe udyAnamAM priyaMgu vRkSa nIce prabhu sarvajJa avasthAne pAmyA. temanA prathama ziSya AnaMda thayA ane sAdhvI ziSyA sulasA thayAM. gaNadharo 81, sAdhu eka lAkha, sAdhvI eka lAkha cha hajAra, zrAvaka be lAkha nevyAsI hajAra, zrAvikA cAra lAkha aThThAvana hajAra thayAM. aneka varSo sudhI dharmadezanA dIdhA bAda eka mAsanuM anazana karI caitra vada bIje pUrvASADhA nakSatramAM sametazikhara parvata parathI zeSa cAra ghAtI karmono kSaya karI mokSe gayA. prabhunuM kula AyuSya eka lAkha pUrva hatuM ane UMcAI 90 dhanuSya hatI. prabhunAM zAsana adhiSThAyaka brahma yakSa ane azokA yakSiNI suprasiddha che. zrI zItalanAtha svAmInI tIrthabhUmimAM bhadrilapura Adi mukhya che. agiyAramA tIrthaMkara zrI zreyAMsanAtha bhagavAnano janma zrI zItalanAtha bhagavAnanA mokSagamana pachI 54 sAgaropamanA kALa pUrNa thayA bAda thayo. teo siMhapurInagarInA rAjA viSNunI patnI viSNudevInA putra hatA. prabhuno janma mahA vada 12 ane zrAvaNa nakSatramAM thayo hato. prabhuno varNa dedIpyamAna suvarNa jevo hato ane khagI geMDA)nuM lAMchana hatuM. prabhu bAlyAvasthAthI rAgarahita hovA chatAM yogya vayamAM AvatAM mAtA-pitAnA AgrahathI potAnAM bhogakarmone jANI lagnabaMdhanamAM baMdhAyA. 42 lAkha varSa sudhI rAjyane saMbhALI mahA vada 13nA dine zravaNa nakSatramAM siMhapuranagarInI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye prabhune chaThThano tapa hato ane bIje divase naMda nAmanA rAjAne tyAM khIrathI pAraNuM karyuM. poSa vada amAsanA divase siMhapurInagarI samIpavartI udyAnamAM taMduka vRkSa taLe zravaNa nakSatramAM kevaLajJAna prApta karyuM. kevaLajJAna bAda gaustubha (kacchapa) nAmanA prathama gaNadhara ane dhAriNI (dharaNI) nAmanI ziSyA A caritrapradhAna stavanacovIzI - 243 For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayAM. prabhunAM gaNadharo 76, sAdhuo corAsI hajAra, sAdhvI eka lAkha traNa hajAra, zrAvaka be lAkha ogaNyAeMsI hajAra, zrAvikA cAra lAkha aDatAlIsa hajAra thayAM. prabhue aneka jIvone pratibodhyA. khAsa noMdhapAtra che ke, temanA zAsanakALamAM paramAtmA mahAvIrano jIva tripRSTha vAsudeva thayo je zreyAMsanAtha prabhuno parama bhakta hato. prabhu aMte sametazikhara parvata parathI eka mAsanuM anazana karI zrAvaNa vada trIjanA divase dhaniSThA nakSatramAM sarva karmono kSaya karI mokSane pAmyA. Izvara yakSarAjI ane mAnavI (zrIvatsA) yakSa-yakSiNI rUpe zobhe che. temanuM sarva AyuSya 84 lAkha varSanuM hatuM ane UMcAI 80 dhanuSya hatI. zrI zreyAMsanAtha svAmInAM tIrthomAM siMhapurI prasiddha che. bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjya svAmIno janma zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanA mokSagamana bAda 54 sAgaropamano kALa pUrNa thayA bAda thayo. caMpAnagarImAM vasupUjya nAme rAjAnI jayA nAmanI patnIe zatabhiSA nakSatramAM mahA vada bArasanA zubha dine putraratnane janma Apyo, jene garbhAvasthAthI devo vaDe pUjita hovAne kAraNe "vAsupUjya' evuM nAma apAyuM. teo bAramA tIrthaMkara "vAsupUjya svAmI tarIke khyAti pAmyA. temano varNa vidgama paravALA) jevo lAla hato ane mahiSa lAMchanane dhAraNa karanArA hatA. 'triSaSTizalAkA puruSacaritranA mate vAsupUjya svAmIe lagna karyA vinA tema ja rAjyagrahaNa karyA vinA ja dIkSA dhAraNa karI. tyAre 'caupanna mahApuruSa cariyanA mata mujaba prabhue lagna paNa karyA ane thoDoka samaya rAjya saMbhALyuM. e je hoya te, tIrthaMkara prabhu bAlyAvasthAthI ja vairAgyane dhAraNa karanArA hoya che, temanA bhogAvali karma anusAra rAjya dhAraNa kare ke lagna kare ke na kare, paraMtu temanA tIrthakaratvamAM koI pharaka paDato nathI. prabhue mahA vada amAsanA dine zatabhiSA nakSatramAM caMpAnagarInI zobhA samA vihAragRhavana udyAnamAM paMcamuSThi loca karI sarvavirati (dIkSA)ne dhAraNa karI. prabhue dIkSA samaye upavAsanuM tapa karyuM hatuM ane bIje divase sunaMda rAjAne tyAM khIra vaDe pAraNuM karyuM. zAMta citte dharma-zukladhyAnanI vividha bhAvanAo bhAvI, jenA pariNAme mahA suda bIjanA divase zatabhiSA nakSatramAM vihAragRhavanamAM pATala vRkSa nIce caMpAnagarImAM sarva saMsArane pratyakSa dekhADanArA kevaLajJAnanI prApti thaI. prabhunAM sudharma nAme prathama ziSya ane dharaNI nAme ziSyA thayAM. kula gaNadharo 66, sAdhu botera hajAra, sAdhvI eka lAkha, zrAvaka, be lAkha paMdara hajAra ane zrAvikA cAra lAkha chatrIsa hajAra thayAM. 54 lAkha varSamAM eka mAsa ocho eTalA dIrgha samaya sudhI dharmadezanA ApI punaH caMpAnagarImAM eka mAsanuM anazana karI aSADha suda 14nA uttarAbhAdrapada nakSatramAM mokSane pAmyA. vAsupUjya svAmInAM pAMce kalyANako caMpApurInagarImAM thayAM. anya koI paNa tIrthaMkaranAM pAMce kalyANaka eka ja nagaramAM thayAM nathI. e rIte caMpAnagarIno mahimA jaina tIrthomAM viziSTa che. vAsupUjya svAmInAM tIrthomAM caMpApurI, surendranagara, AMtarolI Adi prasiddha che. teramA tIrthaMkara zrI vimalanAtha bhagavAnano janma vAsupUjya svAmIthI 30 sAgaropamano kALa pUrNa thayA bAda kAMDilyapuranagaramAM thayo. kRtavarma rAjA ane zyAmAdevI prabhunAM mAtA-pitA hatAM ane prabhuno 244 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma mahAsuda 3 uttarAbhAdrapada nakSatramAM thayo. paramAtmAno varNa camakatA sonA jevo ane lAMchana varAha (sUvara)nuM hatuM. - paramAtmA rAgarahita hovA chatAM pUrvanAM bhogAvali karma anusAra lagna karyA ane kAMpilyapuranA rAjyanuM 30 lAkha varSa sudhI sucAru saMcAlana karyuM. potAnAM bhogAvali karmono kSaya thayelo jANI mahA suda cothanA divase kAMpilyapuranI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. prabhue dIkSA samaye chaThTha tapa karyo hato. ane dhAnyakarTakapura (dhAnyakuTa)nA jaya nAmanA rAjAne tyAM khIra dvArA prathama pAraNuM karyuM. traNa varSa sudhI chadmastha avasthAmAM vihAra karyA bAda poSa suda chaThThanA dine uttarAbhAdrapada nakSatramAM kAMDilyapuranagaranI bahAra udyAnamAM jAMbunA vRkSa nIce jJAnanI pUrNakaLA samAna kevaLajJAnane prApta karyuM. temanAM prathama sAdhu maMdara ane sAdhvI zivA (dharA) hatAM. 57 gaNadharo prabhunA caraNanI sevA karatA hatA ane sAdhu 68,000 sAdhvI eka lAkha ATha hajAra, zrAvaka be lAkha ATha hajAra, zrAvikA cAra lAkha coMtrIsa hajAra hatAM. prabhue 14,99,998 varSa sudhI pRthvIlokane dharmadezanA dvArA pAvana karI. aMte potAnA AyuSyanI pUrNatA jANI sametazikhara parvata para eka mAsanuM anazana karI jeTha vada sAtamanA dine revatI nakSatramAM siddhapadane pAmyA. paramAtmAnuM kula AyuSya 60 lAkha varSa hatuM ane UMcAI 60 dhanuSya hatI. temanAM pamukha ane viditA (vijayA) nAme yakSa-yakSiNI che. zrI vimalanAtha prabhunAM tIrthomAM kAMDilyapura, balasANA (mahArASTra) prasiddha che. 14mA tIrthaMkara zrI anaMtanAtha bhagavAnano janma zrI vimalanAtha bhagavAnanA nirvANa pachI cAra sAgaropamanA aMtare thayo. ayodhyAnagarImAM siMhasena rAjA ane suyazA rANInA ghare zrI anaMtanAtha bhagavAna avataryA. prabhuno janma caitra vada terasa, revatI nakSatramAM thayo hato. prabhu tejasvI suvarNa varNavALA ane siMcANo lAMchana dharAvanArA hatA. anaMtanAtha bhagavAna yogya vayamAM AvatAM mAtApitAnA AgrahathI lagnabaMdhanamAM joDAyA, tema ja 15 lAkha varSa sudhI ayodhyAnagarInA rAjA tarIke prajAnuM yogakSema karyuM. tyAra pachI ayodhyAnagarInI samIpe AvelA sahasAmravanamAM caitra vada 14nA dine revatI nakSatranA zubha yoge pravajyA grahaNa karI. prabhue bIje divase vijaya rAjAnA ghare khIra vaDe pAraNuM karyuM. traNa varSa sudhI sAdhanA karyA bAda punaH caitra vada 14 ane revatI nakSatranA zubha yoge ayodhyAnagarInI najIka AvelA udyAnamAM azoka vRkSa nIce dhyAnastha avasthAmAM hatAM tyAre lokAloka prakAzaka kevaLajJAna thayuM. anaMtanAtha bhagavAnanAM prathama ziSya yaza ane ziSyA zuci paDyA) nAme hatAM. prabhunAM 50 gaNadharo, cosaTha hajAra sAdhuo, bAsaTha hajAra sAdhvIo, be lAkha cha hajAra zrAvako, cAra lAkha cauda hajAra zrAvikAo hatAM. 7,49,997 varSa dharmopadeza ApyA bAda teo sametazikhara tIrtha para padhAryA. tyAM eka mAsanuM anazana karI caitra suda pAMcama ane revatI nakSatramAM nirvANane prApta karyuM. zrI anaMtanAtha bhagavAnanuM sarva AyuSya 30 lAkha varSa hatuM ane UMcAI 50 dhanuSya hatI. temanAM adhiSThAyaka yakSa pAtAla ane yakSiNI aMkuzA che. ayodhyA tIrtha prasiddha che. 15mA tIrthaMkara zrI dharmanAtha bhagavAnano janma zrI anaMtanAtha bhagavAnanA mokSagamana pachI traNa palyopamanA aMtare bharatakSetramAM thayo. teno ratnapurInAM bhAnu rAjA ane suvatArANInA putrarUpe mahAsuda mAmA caritrapradhAna stavanacovIzI - 245 For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIja ane puSya nakSatramAM janmyA. temanuM lAMchana vajanuM hatuM ane varNa tapta suvarNa jevo zobhAyamAna hato. bALapaNathI nispRha hovA chatAM bhoga karmonI prabaLatAne jANI gRhasthajIvananAM sukho bhogavyAM ane pAMca lAkha varSa sudhI rAjyavaibhavane bhogavyo. janmathI ja vairAgyavaMta prabhu potAno dIkSAyogya kALa Avelo jANI ratnapurInagarInA samIpavartI aneka vRkSo vaDe suzobhita prakAMcanavanamAM mahA suda terasa ane puSya nakSatramAM cAra mahAvratono svIkAra karI sAdhu thayA. dIkSA samaye chaThano tapa dhAraNa karanArA jagatanA svAmIe dharmasiMha rAjavInA ghare khIrathI prathama pAraNuM karyuM. be varSanI sAdhanA pazcAtuM sakala ghAtI karmono kSaya thavAthI poSa suda 15 ane puSya nakSatranA zubha yoge ratnapurI samIpanA udyAnamAM dadhiparNa vRkSa nIce kevaLajJAnano udaya thayo. paramAtmA pAse ariSTa nAme prathama sAdhu ane aMjunA nAme prathama sAdhvI dIkSita thayAM. prabhunAM gaNadharo 43 thayA, cosaTha hajAra sAdhuo, bAsaTha hajAra sAdhvIo, be lAkha cha hajAra zrAvako, cAra lAkha bAra hajAra zrAvikAo hatAM. be lAkha ogaNapacAsa hajAra navaso aThThANuM varSa sudhI dharmanAtha prabhue dharmadezanA dvArA mokSamArga darzAvyo. aMte sametazikhara parvata para eka mAsanuM anazana karI jeTha suda pAMcama ane puSya nakSatramAM parama siddhigatine pAmyA. zrI dharmanAtha bhagavAnanuM kula AyuSya 10 lAkha varSanuM hatuM ane UMcAI 50 dhanuSyanI hatI. temanAM adhiSThAyaka yakSa kinnara ane yakSiNI kaMdarpI prajJapti) che. zrI dharmanAtha bhagavAnanAM tIrthomAM ratnapurI, amadAvAda (haThIsiMhanuM deruM) prasiddha che. soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha bhagavAna zrI dharmanAtha bhagavAnanA nirvANa pachI poNA palyopamanA aMtare thayA. temano janma hastinApuranagaranA rAjA vizvasenanI acirAdevI nAmanI rANInA putrarUpe vaizAkha vada 13nA roja bharaNI nakSatramAM thayo hato. teo mRga lAMchanavALA ane suvarNa samAna varNa krAMtine dharAvanArA hatA. prabhu garbhamAM AvyA tyArathI ja samagra rAjyanA rogomAM zAMti phelAI hovAthI guNasUcaka "zAMti evuM nAma rakhAyuM hatuM. zAMtinAtha bhagavAna tIrthaMkara uparAMta chaThThA cakravartI paNa hovAthI yuvAvasthAmAM rAjyAbhiSeka thayA pachI bharatakSetranA cha khaMDanA sarva rAjAone jItyA. cakravartI tarIke aneka strIone paraNyA. 50 hajAra varSa sudhI rAjyapAlana karyuM, paraMtu AvA akhUTa vaibhava pratye paNa nispRha rahI vaizAkha vada 14 ane bharaNI nakSatranA samaye hastinApuranagaranI bahAra AvelA sahasAmravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThThano tapa hato ane prathama pAraNuM sumitra nAmanA rAjAne tyAM khIra dvArA karyuM. bIje varSe poSa suda nomanA dine hastinApuranI bahAra AvelA udyAnamAM naMdIvRkSa nIce ghAti karmakSaya dvArA kevaLajJAna prApta thayuM. tyAM cakrAyudha nAme prathama gaNadhara (sAdhu) ane bhAvitA (sUci-zruti) nAme prathama sAdhvI ziSyA thayAM. prabhunAM 36 gaNadharo hatA, bAsaTha hajAra sAdhuo, ekasaTha hajAra chaso sAdhvIo, eka lAkha nevuM hajAra zrAvako, traNa lAkha trANuM hajAra zrAvikAo hatAM. zAMtinAtha bhagavAne covIsa hajAra navaso navvANuM varSa sudhI lokopakAra mATe dharmadezanA dIdhI. te pachI sametazikhara parvata para eka mAsanuM anazana karI vaizAkha vada 13, bharaNI nakSatramAM mokSe gayA. zAMtinAtha bhagavAnanuM kula AyuSya eka lAkha varSanuM ane UMcAI 40 dhanuSya hatI. paramAtmA hastinApura, ziyANI (saurASTra) bhopAvara bhapra.), adbhutajI (rAjasthAna) 246 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adi aneka tIrthomAM tIrthanAyaka tarIke zobhI rahyA che. sattaramA tIrthaMkara zrI kuMthunAtha bhagavAnano janma zrI zAMtinAtha bhagavAnanA nirvANa pachI poNo palyopama kALa vItyA bAda hastinApuranagaramAM sura rAjA ane zrIdevI rANIne tyAM caitra vada 14nA dine kRtikA nakSatramAM thayo. temanuM lAMchana bokaDAnuM ane varNa tejasvI suvarNa samAna zobhato hato. yogya vayamAM AvyA bAda temanA vivAha ane rAjyAbhiSeka thayA. teo sAtamA cakravartI hovAthI zAMtinAtha bhagavAnanI jema cha khaMDa para vijaya meLavI samagra bharatakSetranA rAjA banyA. 47,500 varSa sudhI rAjyanuM pAlana karyA bAda samagra rAjyavaibhavano tyAga karI hastinApuranagaranI bahAra AvelA sahasAmravanamAM caitra vada pAMcama ane kRtikA nakSatramAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThThano tapa hato ane prathama pAraNuM vyAghasiMha nAmanA rAjAnA ghare khIra dvArA karyuM. prabhue 16 varSa bAna sAdhanA karI, tyAra bAda caitra suda trIja, kRtikA nakSatranA divase hastinApuranA samIpavartI udyAnamAM tilaka vRkSanI nIce kevaLajJAna prApta karyuM. temanAM svayaMbhU (sAMba) nAme prathama ziSya ane rakSitA (rakSikA) nAme prathama sAdhvI thayAM. prabhunAM gaNadharo 35 hatA, sAdhu 6000, sAdhvI 60,60, zrAvaka eka lAkha eMsI hajAra, zrAvikA traNa lAkha ekyAsI hajAra hatAM. temaNe 23,736 varSa sudhI dezanA ApI. tyAra bAda eka mAsanuM anazana karI caitra vada ekamanA kRtikA nakSatranA dine mokSe gayA. zrI kuMthunAtha bhagavAnanuM kula AyuSya 95,000 varSanuM hatuM, UMcAI 35 dhanuSya hatI. temanAM adhiSThAyaka yakSa gaMdharva ane balA (ayyatA) che. hastinApura tIrthabhUmi tarIke prasiddha che. aDhAramA tIrthaMkara zrI aranAtha bhagavAnano janma zrI kuMthunAtha bhagavAnanA nirvANa pachI pA palyopama kALa vItyA bAda hastinApuranagaramAM thayo. temanAM pitA sudarzana rAjA ane mAtA devIrANI hatAM. phAgaNa suda bIjanA dine revatI nakSatramAM janma thayo hato. zrI aranAtha svAmInuM lAMchana naMdyAvartanuM ane varNa dIpta suvarNa jevo zobhAyamAna hato. temane saMsAramAM koI Asakti na hovA chatAM avadhijJAna vaDe bhogakarmanA udayane jANatA anya tIrthakaronI jema ja lagna ane rAjya dhAraNa karavAnuM kArya karyuM. AThamA cakravartI hovAthI cha khaMDano vijaya karI samagra bharatakSetranA svAmI thayA. 42,000 varSa sudhI rAjya bhogavyA bAda potAno dIkSAyogya samaya jANI mAgazara suda 11nA dine revatI nakSatramAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThThano tapa hato ane prathama pAraNuM aparAjita rAjAne ghare khIra dvArA karyuM. traNa varSanI sAdhanA bAda hastinApuranI zobhA samAna udyAnamAM AmravRkSanI nIce kArataka suda bArasanA dine revatI nakSatramAM kevaLajJAna prApta karyuM. prabhunAM prathama ziSya kuMbha ane ziSyA rakSikA thayAM. zrI amaranAtha svAmInAM 33 gaNadharo, pacAsa hajAra sAdhuo, sATha hajAra sAdhvIo, eka lAkha corAsI hajAra zrAvako ane traNa lAkha botera hajAra zrAvikAo hatAM. 20,997 varSa sudhI avirata dezanA pravAha dvArA aneka bhavya jIvone tAryA bAda sametazikhara parvata parathI eka mAsanuM anazana karI mAgazara suda 10nA dine revatI nakSatramAM mokSane pAmyA. paramAtmAnuM kula AyuSya 84,000 varSanuM hatuM. temanI UMcAI 30 dhanuSyanI hatI. pakSendra ane dhAriNI nAmanAM yakSayakSiNI adhiSThAyaka tarIke paramAtmAnA caraNakamaLanI upAsanA kare che. hastinApura ane nAgapura tIrthamAM aranAtha svAmI tIrthanAyaka tarIke zobhe che. caritrapradhAna stavanacovIzI * 247 For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNIsamA tIrthaMkara mallinAtha bhagavAnano janma aDhAramA aranAtha svAmInA nirvANa pachI eka hajAra kroDa varSanA aMtare mithilAnagarImAM kuMbharAjAnI rANI prabhAvatInI kukSie mAgazara suda 11, azvinI nakSatramAM thayo. temano nIlavarNa hato ane lAMchana kuMbhanuM hatuM. sAmAnya niyama evo che ke sarva tIrthakaro puruSo hoya che, paraMtu ghaNA samaya bAda koIka kALacakramAM apavAdarUpe tIrthaMkara trIrUpe janma le che, jene jenazAstromAM accherA (Azcarya)nI saMjJAthI oLakhavAmAM Ave che. mallikumArInA rUpa-yauvanathI AkarSAI pUrvabhavanA cha mitro mithilAnagarImAM AvyA, paraMtu vairAgyavAna mallikumArIe sahune yuktipUrvaka manuSyadehanI asAratA samajAvI vairAgyanA mArge vALyA. mAgazara suda agiyArasanA divase revatI nakSatramAM mithilAnagarInI bahAra AvelA udyAnamAM dIkSA dhAraNa karI. te ja divase eka prahara bAda (anya mate eka divasa bAda) azoka vRkSa nIce kevaLajJAna prApta karyuM. pUrvabhavanA cha mitroe prabhu pAse dIkSA lIdhI. mallinAtha bhagavAnanAM prathama gaNadhara abhikSaka (Indra) sAdhvI baMdhumatI (vadhumatI), 28 gaNadharo, cAlIsa hajAra sAdhuo, paMcAvana hajAra sAdhvIo, eka lAkha tyAsI hajAra zrAvako, traNa lAkha sittera hajAra zrAvikAo hatAM. dIrghakALa paryata kevaLajJAnI paNa aneka jIvone mokSano mArga batAvyo. phAgaNa suda bArasanA divase azvinI (bharaNI) nakSatramAM eka mAsanuM anazana karI sametazikhara parvata parathI mokSe gayA. zrI mallinAtha bhagavAnanuM AyuSya 55,000 varSanuM hatuM ane UMcAI 25 dhanuSanI hatI. temanAM adhiSThAyaka yakSayakSiNI kubera ane vairATyA (dharaNapriyA) che. mithilA ane bhoyaNI (guja.) temanI mahimAzALI tIrthabhUmi che. vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvrata bhagavAna zrI mallinAtha bhagavAnanA nirvANa pachI 54 lAkha varSanA aMtare bAda thayA. rAjagRhInagarImAM sumitra rAjA ane prabhAvatI rANI rAjya karatAM hatAM. prabhAvatI rANIe vaizAkha vada AThamanA dine zravaNa nakSatramAM putraratnane janma Apyo. tenuM "munisuvrata" evuM nAma rAkhyuM. teo zyAmavarNanA ane kAcabAnuM lAMchana dharAvanArA hatA. zrI munisuvratasvAmInA yogya vaye vivAha thayA, tema ja pitAe rAjagRhInuM rAjya soMpyuM. 15,000 varSa sudhI nyAya-nItisaMpanna rAjya vahIvaTa karyA bAda phAgaNa suda bArasanA divase zravaNa nakSatramAM rAjagRhInagarInI zobhAsamA nIlagRhoMdhyAnamAM sarva saMga tyAga karI dIkSA dhAraNa karI. prabhue dIkSA samaye chaThThano tapa karyo hato ane dIkSA bAdanuM prathama pAraNuM brahmadattanA ghare khIra dvArA karyuM hatuM. agiyAra mAsa sudhI niraMtara caDhatI sAdhanA bAda mahA vada bArasanA dine zravaNa nakSatramAM mithilAnagarInA udyAnamAM caMpaka vRkSa nIce tribhuvanane jANanArI divyajyoti svarUpa kevaLajJAna prApta thayuM. paramAtmAnI madhura dezanA sAMbhaLI kuMbha nAme prathama gaNadhara thayA. te ja samaye bIjA 17 gaNadharo thayA. sAdhIgaNamAM mukhya sAdhI puSpamatI puSpAvatI) thaI. bhagavAnanAM sAdhuziSya trIsa hajAra, sAdhvIziSyA pacAsa hajAra, zrAvaka eka lAkha botera hajAra, zrAvikA traNa lAkha aDatAlIsa hajAra thayAM. prabhue 7,499 varSa sudhI dharmamArga darzAvyo. te pachI sametazikhara parvata para eka mAsanuM anazana karI vaizAkha vada AThamanA divase revatI nakSatramAM zuddha, buddha, niraMjana padane (mokSane) pAmyA. zrI munisuvrata svAmInuM AyuSya eka lAkha varSanuM hatuM ane 20 dhanuSyanI UMcAI hatI. zrI munisuvrata svAmInAM tIrthasthaLa tarIke rAjagRhI, azvAvabodha tIrtha (bharUca), thANe, agAzI prasiddha che. temanA yakSa-yakSiNI ane varuNa ane naradattA nAme prasiddha che. 28 covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva jIvonA uddhAraka, dharmamArganA sUryasamA 21mA tIrthaMkara neminAtha bhagavAnano janma zrI munisuvrata svAmI bhagavAnanA nirvANa pachI 5 lAkha varSanA samaya bAda thayo. temanI janmanagarI mithilA hatI ane pitA mithilArAja vijaya rAjA temaja mAtA viprArANI (vaprArANI) hatAM. temano janma aSADha vada AThama, azvinI nakSatramAM thayo hato. prabhu nIlakamala lAMchana dharAvanArA ane tejasvI suvarNa jevo varNa dharAvanArA hatA. 5,000 varSa mithilAnA rAjavI tarIke nyAya-nIti saMpanna rAjya-vahIvaTa karyo, tyAra bAda rAjyavaibhava paTarANI Adi sarvano tyAga karyo. eka varSa parvata varSIdAna daI jeTha vada nomanA dine revatI nakSatramAM mithilAnagarInA bAhya parisaramAM AvelA sahastrApravanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThanuM tapa hatuM ane prathama pAraNuM datta dina) rAjAne tyAM khIra dvArA thayuM. nava mAsa sudhI kama para jaya karavAnI sAdhanA karI, enA pariNAme mithilAnagarInI bahAra AvelA udyAnamAM mAgazara suda agiyArasanA dine revatI nakSatramAM bakula vRkSanI nIce dhyAnastha avasthAmAM hatA tyAre cAra ghAtikarmo naSTa thaI nirmaLa kevaLajJAnane prApta karyuM. zrI naminAtha svAmInAM zubha nAme prathama ziSya ane analA (anilA) nAme ziSyA thayAM. prabhunA parivAramAM sattara gaNadharo, vIsa hajAra sAdhu, ekatAlIsa hajAra sAdhvIo, eka lAkha vIsa hajAra zrAvako, traNa lAkha ogaNacAlIsa hajAra zrAvikAo hatAM. ra,499 varSa dhamadazanA daI, aMte eka mAsanuM anazana karI caitra vada 10nA dine sametazikhara parvata parathI sakala karmono kSaya karI siddhigatine prApta karI. zrI naminAtha bhagavAnanuM kula AyuSya 10000 varSanuM hatuM ane UMcAI 15 dhanuSyanI hatI. bhUkuTi ane gAMdhArI nAmanAM yakSayakSiNI paramAtmAnAM adhiSThAyaka tarIke jAgratabhAve sevA kare che. mithilAnagarI tIrthabhUmi tarIke prasiddha che. bAvIsamA tIrthaMkara zrI neminAtha svAmIno janma neminAtha bhagavAnanA nirvANa pachI 5 lAkha varSa bAda thayo. zaurIpurInagarInA samudravijaya rAjAnI zivAdevI rANInA putrarUpe zrI ariSTanemi athavA neminAtha svAmIno janma thayo. zrAvaNa mAsanI suda pAMcama emanI janmatithi hatI ane citrA nakSatra janma nakSatra hatuM. zaMkha lAMchanane dhAraNa karanAra ane manohara zyAmakAMtine dhAraNa karanArA hatA. teo zrIkRSNa vAsudevanA pitarAI hatA. potAnA parivAra sAme jarAsaMdhanA AkramaNanA bhayathI zrIkRSNa dvArikAmAM vasavATa karyo, tyAre teo paNa potAnA vaDIlo sAthe dvArikAmAM AvyA. eka vAra bAlyAvasthAmAM zrI neminAthe krIDA karatAM ramataramatAM zrIkRSNano zaMkha vagADI pracaMDa udghoSa karyo. A udyoSathI zrIkRSNa temanAmAM apUrva baLa jANyuM. zrI ariSTanemikumAra potAnA pratispardhI na bane mATe nAnI vayamAM ja temane paraNAvavAno vicAra karyo. zrI ariSTanemi paraNavAnI sahamatI darzAve te mATe potAnI rANIo sAthe jaLakrIDA mATe mokalyA. zrIkRSNanI rANIo temane vividha rIte lagna mATe manAvavA mAMDI, paraMtu nemikumAra koI rIte mAnyA nahi. temaNe vividha temanI mohaprerita vAto sAMbhaLI kevaLa smita karyuM. temanA smitane ja sahamatI samajI zrIkRSNa lagnotsava mATe taiyArI karI. mathurAnagarInA ugrasena rAjAnI putrI rAjImatI sAthe sagAI jAhera thaI. zrAvaNa suda pAMcamano lagnadivasa nizcita thayo. vividha mahotsavapUrvaka jAna ugrasena rAjAne tyAM gaI, paraMtu tyAM toraNa AgaLa ja vadha mATenAM pazuonA avAja mA caritrapradhAna stavanacovIzI A 249 For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMbhaLyA. A hiMsA potAnAM lagna mATe che ema jANI ratha pAcho vALyo. rAjImatI ane kuTuMbIjanonA vilApanI vacce paNa nirlepa rahI revata parvata para zrAvaNa suda chaThanA dine citrA nakSatramAM chaThTha tApUrvaka saMyama mArga dhAraNa karyo. prathama pAraNuM varadatta rAjAnA ghare khIra dvArA karyuM. 54 divasanI sAdhanA bAda rivatagiri parvata para bhAdaravA vada amAsanA dine citrA nakSatramAM vekasa vRkSanI nIce kevaLajJAna prApta thayuM. temanAM prathama ziSya varadatta (naradatta) ane yakSA lakSadikSA) nAme prathama sAdhvI thayAM. prabhue agiyAra gaNadharone sthApyA. aDhAra hajAra sAdhuo ane cotrIsa hajAra sAdhvIo tema ja eka lAkha ogaNasittera hajAra zrAvako ane traNa lAkha ogaNacAlIsa hajAra zrAvikAo paramAtmAnI AjJAnuM pAlana karatAM hatAM. rAjImatI paNa paramAtmA pAse dIkSita thaI zrI neminAtha bhagavAnanA mokSagamana pUrve mokSamAM gaI. sAtaso varSa kevaLajJAnI tarIke ane jIvone dharmano bodha ApI eka mAsanuM anazana karI aSADha suda AThamanA dine citrA nakSatramAM raivatagiri parvata parathI sakala karmano kSaya karI mokSamAM gayA. zrI neminAtha svAmInuM AyuSya 1,000 varSanuM ane UMcAI 10 dhanuSya hatI. zaurIpurI, giranAra, bhorola (ji. banAsakAMThA), vAlama (mahesANA), rAMteja (mahesANA) Adi prasiddha tIrthabhUmio che. trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAthano janma zrI neminAtha bhagavAnanA nirvANa pachI 83,750 varSanA aMtare vArANasInagarImAM azvasena rAjAnA kuladIpakarUpe thayo. vArANasInagarInA rAjA azvasenanI vAmAdevI paTarANIe mAgazara vada dasamanA dine vizAkhA nakSatranA zubhayoge putrane janma Apyo, jenuM pADyuM evuM nAma rakhAyuM. teo zobhAyamAna nIlakamaLa jevI kAMti dharAvatA hatA ane temane jaMghA para sarpanuM lAMchana zobhatuM hatuM. temanAM lagna prabhAvatI nAmanI rAjakumArI sAthe thayAM. eka vAra pArzvakumAre nagaranI bahAra AvelA eka tApasanI dhUNImAMthI lAkaDAMnI vacce saLagatA nAgano jJAna dvArA jANIne uddhAra karyo ane navakAramaMtra saMbhaLAvyo. nAga mRtyu pAmI bhavanapati nikAyamAM dharaNendra nAmano devatA thayo. tApasa potAnI jAtane apamAnita thayelo mAnI pArzvakumAra pratye verabhAva dhAraNa karI ugra tapazcaryA karavA mAMDyo. te maraNa pAmI meghamAli nAme vyaMtara thayo. keTalAMka varSo sudhI yuvarAja tarIke rahyA bAda bhogakarmano kSaya jANIne sarvasaMgano tyAga karI mAgazara vada agiyArasanA dine vizAkhA nakSatramAM vArANasInagarInI bahAranA udyAnamAM pravajyA dhAraNa karI temanI yogasAdhanAnA kALamAM pUrva bhavano vairI kamaThaje vairI meghamAli nAmanA vyaMtare devatAI prabhAva dvArA meghavarSA karI ane ghaNuM kaSTa ApyuM, paraMtu paramAtmA A kaSTamAM sthira rahyA. potAnA upakArI evA tIrthaMkaranA kaSTanA nivAraNa mATe dharaNendra potAnI paTarANI padmAvatI sAthe AvI kaSTanivAraNa karyuM. 84 divasanI sAdhanA bAda vArANasInagarInA samIpavartI udyAnamAM phAgaNa vada cothanA divase vizAkhA nakSatramAM dhAtakI vRkSa nIce kevaLajJAna prApta thayuM. dina Adi 10 gaNadharo thayA ane puSpacUlA nAme prathama sAdhvI thaI. 16,0 sAdhuo ane 38,000 sAdhvIo, eka lAkha cosaTha hajAra zrAvako ane traNa lAkha sityottera hajAra zrAvikAo thayAM. 70 varSa sudhI potAnA caraNakamaLo vaDe prabhue dharAtalane pAvana karyuM. aMte eka mAsanuM anazana karI sametazikhara parvata parathI zrAvaNa suda AThama ane svAti nakSatramAM sarva karmono kSaya karI mokSagamana karyuM. zrI pArzvanAtha prabhunuM AyuSya 100 varSanuM ane 250 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ UMcAI nava hAthanI hatI. temanA nAmasmaraNano mahimA vyApaka jovA maLe che. AthI zaMkhezvara, kalikuMDa, nAgezvara, surata, amadAvAda, pATaNa, vArANasI, sametazikhara, ahichatrA Adi aneka tIrthomAM birAjamAna che. temanAM vividha prasaMgo-sthaLo AdinA saMdarbhe aneka nAmo pracalita thayAM che. temAM paNa 108 nAmono mahimA vizeSa che. temanAM pArzvayakSa ane padmAvatIdevI yakSa-yakSiNIrUpe suprasiddha che. covIsamA tIrthaMkara zrI vardhamAna svAmIno janma zrI pArzvanAtha svAmInA nirvANa bAda 250 varSano kALa pUrNa thayA bAda magadhadezanA kSatriyakuMDanagaramAM thayo. temanA pitA kSatriyakuMDanA rAjA siddhArtha ane mAtA trizalAdevI hatAM. suvarNa varNanI apUrva kAMti samagra dehamAM zobhatI hatI, tema ja jaMghA para parAkramI siMhanuM lAMchana hatuM. zrI vardhamAna svAmIno janma caitra suda terasanI madhyarAtrie uttarAphAlyunI nakSatranA nirmaLa yogamAM thayo hato. bAlyAvasthAmAM ja vardhamAnakumAre darzAvelA apUrva vIratvane kAraNe mahAvIra' evuM devatAo dvArA nAma apAyuM, je vizeSa prasiddhi pAmyuM. yogya vayanA thatAM vardhamAnakumAranA yazodA nAmanI rAjakumArI joDe dhAmadhUmapUrvaka lagna thayAM. tenAthI priyaMvadA nAmanI putrI thaI. vardhamAnakumAranI 28 varSanI vaye mAtA-pitAno svargavAsa thayo, te bAda vaDIlabaMdhu naMdIvardhana pAse dIkSA grahaNa karavAnI anumati mAgI. bhAInA AgrahathI vadhu be varSa gharamAM rahevAnuM svIkAryuM. eka varSa dIkSA mATe pUrvataiyArIrUpa sAdhanA karI ane eka varSa AvanArA sau vAcakone puSkaLa pramANamAM dhana-dhAnyanuM dAna karyuM. 30 varSanI vaye kArataka vada 10nA dine uttarAphAlganI nakSatramAM svajana-parivAra saune raDatA mUkI kSatriyakuMDanI bahAra AvelA jJAtakhaMDavanamAM dIkSA dhAraNa karI. dIkSA samaye chaThThano tapa hato ane dIkSA bAdanuM prathama bhojana pAsenA kollAga sannivezamAM dhanya nAmanA gRhapatine tyAM karyuM. mahAvIra paramAtmAno sAdhanAkALa sADAbAra varSano hato. A sADAbAra varSamAM aneka kaLe-upadravo samatApUrvaka sahana karyA. temaNe karmanA kSaya mATe karelI tIvra tapazcaryAnuM kalpasUtra, sthAnAMgasUtra Adi AgamagraMthomAM jhINavaTabharyuM vRttAMta upalabdha thAya che, je mahAvIra paramAtmAmAM rahela apUrva samatA, vairya, karuNA Adi guNonuM ane kaThina paristhitimAM paNa dAkhavelI lokottara vIratAnuM darzana karAve che. devo, mAnavo ane pazu-paMkhIo dvArA karAyelA aneka upadravone sahana karI mahAvIra paramAtmAe potAnAM gADhakarmone naSTa karyA. tenA pariNAme vaizAkha suda dasamanI sAMje uttarAphAlvanI nakSatramAM RjuvAlikA nadInA kAMThe zAla vRkSanI nIce kevaLajJAnarUpI sUrya udita thayo. bIje divase bhagavAna sAthe vAdavivAda karavA AvelA vidyAbhimAnI iMdrabhUti Adi agiyAra brAhmaNone veda-padono sAco artha samajAvI potAnA gaNadharo ( ziSyo) tarIke sthApyA. temAMnA prathama iMdrabhUti ke je gautamasvAmInA nAme prasiddha che teno mahimA jaina saMghamAM vyApaka che. mahAvIrasvAmInI AjJAnuM pAlana karanArAM 14,000 sAdhuo, caMdanabALA pramukha chatrIsa hajAra sAdhvIo, AnaMda kAmadeva pramukha eka lAkha pa6 hajAra zrAvako ane sulatA-revatI Adi traNa lAkha aDhAra hajAra zrAvikAo hatAM. mahAvIra paramAtmAe 30 varSa sudhI dharmadezanA ApI. A dharmadezanAno keTaloka aMza bhagavatI sUtra (vivAhapannati), uttarAdhyayana sUtra Adi AgamagraMthomAM upalabdha che. mahAvIrasvAmI bhagavAna pAvApurInagaramAM aMtima cAturmAsa mATe birAjamAna hatA, tyAM Aso vada caudazathI caritrapradhAna stavanacovIzI 4 251 For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ saLaMga be divasa aMtima dharmopadeza Apyo. e dezanA ApatA chaThThanA tapapUrvaka samavasaraNamAM ja Aso vada amAsanI rAtrinA pAchalA bhAge AThe karmono kSaya karI nirvANa pAmyA. mahAvIrasvAmInuM AyuSya 72 varSanuM hatuM ane UMcAI sAta hAthanI hatI. mAtaMga yakSa ane siddhAyikA devI nAmanAM yakSa-yakSiNI adhiSThAyakarUpe temanI sevA kare che. kSatriyakuMDa (lacchavADa), pAvApurI, pAnasara (gujarAta), rAtA mahAvIrajI (rAjasthAna), muchAlA mahAvIrajI (rAjasthAna), mahAvIrajI (rAjasthAna), nANA, diyANA, nAMdiyA (traNe jIvita) svAmItIrtha tarIke prasiddha (rAjasthAna) Adi tIrthabhUmio che. teo aMtima tIrthaMkara ane vartamAna zAsananA sthApaka hovAthI jana-sAmAnyamAM vizeSa pracalita tIrthaMkara che. A saMkSipta jIvanacaritranI vigato uparAMta tIrthaMkaronA jIvananI aneka vigato prasiddha che. satarisaya ThANaM' jevA graMthomAM tIrthaMkaronA pUrvabhavanA caritrathI mAMDI mokSagamana paryaMtanI 170 jeTalI vigatono samAveza karavAmAM Avyo che. madhyakALanA covIzIsarjaka kaviomAMthI keTalAka kavioe potAnI covIzI mATe vividha vigatomAMthI nizcita saMkhyAnI vigatonI sahAya laI tIrthaMkaronA jIvanacaritranI rekhA AlekhI paramAtmAnI stavanA karI che. sattaramA zatakamAM thayelA jasasomanI saM. 1676mAM nAgoramAM racAyelI covIzImAM sarvaprathama saMpUrNa caritrapradhAna covIzIno ullekha prApta thAya che. A covIzIracanAnA kaLazane AdhAre temAM sAta vigato jema tIrthaMkaronuM nAma, nagara, mAtA, pitA, lAMchana ane jinezvara devanAM sevaka adhiSThAyaka yakSa ane yakSiNIne varNavyAM che. jene kavie jaina paraMparA anusAra 'sAta bola' tarIke oLakhAvyA che. A ja zatakamAM thayelA tapAgacchanA vijyadAnasUrinI paraMparAnA muniharSanA ziSya bhAvavijyajIe be covIzIonI racanA karI che. eka covIzI bhaktipradhAna che, to bIjI covIzImAM agiyAra bolathI tIrthaMkaronA jIvanacaritrane varNavyuM che. temano sarjanakALa samaya saM. 1690thI saM. 1735 (anumAna AdhArita) che. teo uttama vidvAna hatA ane saMskRta bhASA para suMdara prabhutva dharAvatA hatA. temaNe uttarAdhyayana sUtra vRtti, caMpakamAlA kathA jevA graMtho racyA che, to vinayavijayajI mahArAjanA suprasiddha graMtha 'kalpasubodhikA'nuM paNa saMzodhana karela che. bhAvavijayajI kRta covIzInAM stavano pAMca-pAMca kaDInAM che ane temAM kavie (1) nAma, (2) vaMza, (3) janmanagarI, (4) mAtA, (5) pitA, (6) lAMchana, (7) zarIranI UMcAI, (8) AyuSya, (9) zarIrano varNa, (10) yakSa, (11) yakSiNI. eTalI vigato gUMthI che. kavinI zailI saraLa ane bhAvavAhI che : siddhArathAno naMdana thUNatAM, sakaLa duHkha nigamIye, hIM ho siddhipurImA ramIe.' 1. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 saM. abhayasAgarajI pR. 251thI 267 2. prathama aMka tIrthaMkarasUcaka ane bIjo aMka kaDIsUcaka che. (4, 1) eTale abhinaMdana svAmI stavana pahelI kaDI. 252 * covIzI: svarUpa ane sAhitya (4, 1) For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANArasI navarImeM udayo, jima dinakara AkAze. (7, 1) gaja gati gaja laMchana dharuM re, bIjo e jagadIza. (2, 5) vaMza IkSAga divAkara bAvo, rAga timIra zamavAne (5, 3) to kyAMka vidagdha kAvyazailI paNa jovA maLe che : aMgane raMge gaMdha taraMge nIlakamala vana jayakArI (19, 3) zrI mallinAtha bhagavAna nIlavarNanA hovAthI temanA aMgano raMga dhAraNa karavAthI nIlakamala pote paramAtmA jevI ja sugaMdha dhAraNa karanAruM ane sarva phUlomAM zreSTha sthAna pAmanAruM banyuM. 21 tIrthakarono IkvAku vaMza hovAthI kavie paramAtmAne vividha stavanomAM ikvAku vaMzanA zRMgAra, sUrNa IzvAku draznarUe sarukara caMdra vaMzarUccha kaccha mATe kalahaMsa rUche samudranA suramaNi, vaMzarUpa meruparvata paranA kalpavRkSa, RSabha vaMzamAM muktAmaNi, vaMzarUpI gharamAM uttama dIpaka, bhUSaNa - alaMkAra, vaMzarUpa malayAcalamAM caMdana vRkSa, mastakanA maNi, IkvAku vaMzarUpI udayagiri paranA sUrya jevAM vaividhyasabhara rUpakoupamAo dvArA ekanI eka vAtane vibhinna rIte AlekhavAnA kAvyakauzalyano suMdara paricaya Apyo che. kavie sucArurUpe yojelA alaMkAro kAvyasauMdaryamAM vRddhi kare che, jema ke - sujasA jasavatI huI jagamAM, je jinane janamI guNavata. (14, 2)mAM aMtaryAmaka devanaMdana rUpa nihALI devI paNa mohaMta re. (18, 2)mAM zleSa guNamaNi maMDita daMDita duramati, khaMDita pApa upAyA. bhAva kahe bhavamAMhi bhamatAM, e prabhu puye pAyA. (13, 5)mAM varNavaibhava vaMza IkvAga udaya giri dinakara, avaguNa timira nikAre (23, 2)mAM varNano nAdavaibhava noMdhapAtra che. taduparAMta kavie aneka sthaLe lAMchano aMge paNa manohara uakSA alaMkAro yojyA che. Ama, bhAvavijayajInI kAvyaracanAmAM manohara kAvyAtmaka unmeSo prApta thAya che, paraMtu atiTUMkANane kAraNe tIrthakaronA jIvana aMgeno kathAtmaka sparza prApta thato nathI. bhaktipradhAna covIzImAM mahattvanuM pradAna karanAra yazovijayajIe aDhAramA zatakanA prAraMbhe cauda bolayukta caritrapradhAna covIzI racI che. A covIzImAM - 3. yazovijayajI kRta stavanacovIzI caudabola yukta) bhaktirasajharaNAM bhAga-1pR. 84thI 107 jaina gUrjara kAvyasaMgraha. mA caritrapradhAna stavanacovIzI - 253 For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) tIrthaMkaranuM nAma (2) pitAnuM nAma (3) mAtAnuM nAma (4) janmanagarI (5) lAMchana (6) zarI2varNa (7) zarIranI UMcAI che. (8) dIkSA piravAra (9) AyuSma (10) sAdhusaMkhyA (11) sAdhvIsaMkhyA A 14 vigato moTA bhAganAM pAMca kaDInAM stavanomAM gUMthavA chatAM kavie sthaLe sthaLe hRdayanA bhaktibhAvanuM Urmisabhara Alekhana karyuM che, khiNa khinna samarUM hai guNa prabhujI taNA, e muja lAgI re Teva.' (12) nirvANasthaLa (13) adhiSThAcakra pakSa (14) adhiSThAyikA yakSiNI (5, 2) suvidhi jinarAja muja mana ramo, sati gamo bhava taNA tApa re.' (9, 2) laTakALe tuja loaNe re lAla, mohyA jaga jana citta re.' (15, 5) jinajI ! tujachyuM muja mana neha, jema cAtakane mehare. tuM che guNa maNi geha re. (10, 1) kavie vigatonA AlekhanamAM paNa sthaLe sthaLe kAvyAtmakatAno sparza Apyo che : siddhikAminI kara grahe re, lAla sametazikhara ati raMga sahasa cosaTha sohAmaNA re lAla, prabhunA sAdhu abhaMga. lakSa corAzI pUrvanuM AukhuM pALe, (15, 3) amiya samI dIyeM dezanA, jaga pAtika TALe. (7, 3) Ama, kavie upamA, rUpaka, yamaka jevA alaMkAro ane manohara prAsayojanA dvArA tIrthaMkaronA jIvananI vigatone manohara stavanarUpa ApyuM che. kavinAM vizeSa ullekhanIya stavano - bAvIsamuM neminAtha stavana ane covIsamuM mahAvIrasvAmIstavana (1, 2) traNa lAkha prabhunA muni girUA, cyAra lAkha trIsa hajAra re, guNamaNi maMDita zIla akhaMDita, sAdhvIno parivAra 3. neminAtha stavanamAM aMtaryamaka sabhara phAgunI dezImAM nava doharI kaDIomAM neminAthanA jIvanacaritranA 254 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahattvanA prasaMgonuM rasasabhara Alekhana karyuM che. rAjula sAthenA neminAthanA sagapaNa ane lagnamahotsavanuM varNana karatI kaDI - guNamaNi-peTI beTI ugrasena nRpa pAsa, tava harI jAeM mArca, mAthe prema vilAsa; tura divAje gAje; chAje cAmara kati have prabhu AvyA paraNavA, nava-navA utsava hati. (22, 5) neminAtha dvArA zaMkha vagADavAno prasaMga : eka dina ramato Aviyo, atulabaLI arihaMta, jihAM harI AyudhazALA, pUre zaMkha mahaMta. (22, 1) ane rAjulanA hRdayamAM neminAtha darzane pragaTatA snehane AlekhatI paMktio - gokhe caDhI mukha dekhe, rAjImatI bharI prema, rAga amIrasa varameM harakhe pekhI nema.' (22, 5) Ama, A kAvyamAM kavie kathanAtmakatA ane kAvyAtmakatAno suMdara sumeLa sAdhyo che. mahAvIrasvAmI stavanamAM mahAvIrasvAmInA jIvananI vigatone sAMkaLI manohara jIvanarekhA AlekhI che, sAthe ja paramAtmA pratyenA prabaLa bhaktibhAvanuM Alekhana A kAvyane kathana ane UrminA rasamaya saMyojanane kAraNe noMdhapAtra banAve che. vIra tuM kuDapura nayara bhUSaNa juo, rAya siddhArtha trisalA tanujo, siMha laMchana kanaka varNa sapta kara tana, tuja samo jagatamAM ko na dujo. . (24, 2) paramAtmAnAM dIkSA ane mokSagamanane varNavatI paMktio juo, ' siMhapare ekalo dhIra saMyama rahe Ayu bahotera varasa pUrNa pALI; purI apApAye niHpApa zivavahuvaryo, siMhA thakI parva pragaTI divALI. (24, 3) paramAtmA pratyenA daDha zraddhAbhAvanuM Alekhana - siMha niza-dIha jo hRdayagiri muja meM tuM suguNa-lIha avicala nirIho. to kumata-raMga-mAtaMganA yUthathI, muja nahIM koI lavaleza bIho. (24, 5) mA caritrapradhAna stavanacovIzI 255 For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrasvAmInA jIvanamAM je vIratva che, te saMdarbhe teo mATe siMhanI upamA sarvathA sArthaka che. he siMha jevA prabhu, tuM jo mArA hRdayamAM rame to mane have anya kumatarUpI hAthIthI jarA paNa Dara nathI. ane evA daDha vizvAsathI thayeluM samarpaNa - zaraNa tuja caraNa meM caraNa guNanidhi grahyA, bhava taraNa karaNa dama zarama dAkho; hAtha joDI kahe jazavijaya budha IchyuM, deva! nija bhuvanamAM dAsa rAkho. (24, 6) caraNa' zabdano zleSa paNa manorama che. prathama caraNa paramAtmAnA pAda kamaLa mATe ane bIjI vAra vaparAto 'caraNa" zabda cAritranA arthane sUcave che. kavihRdayanI prabhaLa Urmimaya bhakti, kathanane alaMkAramaya rItie varNavavAnI zakti ane keTalAMka stavanomAM jovA maLato kathanAtmaka - UrmikAvyano AviSkAra A stavana-covIzIne caritrapradhAna covIzIomAM atyaMta noMdhapAtra sthAnanI adhikArI banAve che. . "harakhacaMdajI nAme be sAdhukavi ane zrAvakakavinA ullekho prApta thAya che. A racanA zrAvakakavi harakhacaMdajInA nAme jaina gUrjarakavio bhA. 6'mAM noMdhAyelI maLe che, paraMtu racanA aMtargata 16mA stavanano ullekha munirUpe karAyelo maLe che. prabhu ke caranakamala kI sevA cAhata muni harSacaMda (16, 5) A ullekhathI spaSTa thAya che ke, A racanA muni harakhacaMdajInI ja che. jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhA. ramAM ullekha che ke, pArjacaMdra gacchanA labdhicaMdrajInA ziSya harakhacaMdajInI A racanA che, te yathArtha jaNAya che. kavinI caritrapradhAna A covIzImAM temaNe nava bola - nava vigato gUMthelI che. tIrthaMkaranuM nAma, mAtA, pitA, janmanagarI, lAMchana, UMcAI, varNa, AyuSya ane vaMza ema nava bola prayojyA che. kavinI A covIzIracanA vraja-hiMdInA mizra upayogane kAraNe mAdhuryasabhara banI che : ajita jina ko dhyAna kara, mana ati jina ko dhyAna (2, 1) nirakha vadana sukha pAyoM. prabhu tero (5, 1) citta cAhata sevA caranana kI, vizvasena acirAjI ke naMdA, zAMtinAtha sukhakaranana kI. (16, 1) kavinA hRdayamAM paramAtmAnA caraNakamaLano mahimA vasyo che. AthI kavie aneka stavanomAM 4. bhaktirasajharaNAM bhAga-1, pR. 297thI 311. 256 covIzIH svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNakamaLanI sevA IcchI che. aTakyo citta hamAro rI, jina caraNakamala meM (10, 1) aba to udhAryo mohi cahiye jinaMdarAya rAkhoM meM bharoso rAva re carana ko (11, 1) carana zarana meM taka Ayo terI (14, 1) prabhu ke caranakamala kI sevA, cAhata muni harSacaMda (16, 5) aise sAhiba ke pada kaja kA, harakhacaMda prabhu baMdA (7, 5) Ama, aneka sthaLe caraNakamaLanI sevAno mahimA, tenI jhaMkhanA ane yAcanA abhivyakta thayAM che. kavie kuMthunAtha stavanamAM AlekheluM mana-madhukaranuM ane caraNakamaLanuM rUpaka AkarSaka che : re mana madhukara ! citta hamAre kuMthunAtha ke caraNakamala te neka na hojituM tyAre ! padakaja sahaja sugaMdha sukomala zrIyuta zubha sukhakAra re. rAga doSa kaMTaka nahIM yAke, pApa paMka se nyAre. vikasita rahata niza-vAsara, ati adbhuta avikAra re aise padapaMkaja tajI Ita-uta, Dolata mUDha kAhAre. (17, 1-2-3) he manarUpI bhamarA ! tArA cittane tuM A caraNakamaLathI kadI dUra na kara. A kamaLa sahaja sugaMdhavALAM, sukomaLa ane kaivalyarUpI lakSmInAM nivAsasthAna che. sthaLamAM UganArAM phUlomAM kAMTA hoya che, to jaLamAM UganArAM phUlo kAdavavALAM hoya che, paraMtu A puSpo rAgadveSarUpI kAMTA ane pAparUpI kAdava baMnethI alipta che. A phUlo rAta-divasa vikasita rahenArAM, atiadbhuta ane nirvikAra che. evAM caraNakamaLa choDIne he mUDha mana ! tuM Amatema kema DolI rahyuM che? kavinAM stavano vrajabhASA ane temAM ghUMTAtI rahetI caraNa-sevAnI icchAne kAraNe AkarSaka banyAM che. 19mA zatakamAM kula traNa kavio dvArA caritrapradhAna covIzI racAI che. padmavijayajI, jJAnasArajI ane dIpavijayajI A traNa kavionI caritrapradhAna racanAo upalabdha che. "zrI padmavijayajI mahArAja tapAgacchamAM satyavijayajI mahArAjanI paraMparAmAM thayelA uttamavijayajInA ziSya hatA. temano AyuSyakALa saM. 1792 (I.sa. 1736)thI saM. 1862 (I.sa. 1806) eTale 80 5. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 641thI 660, saM. abhayasAgarajI caritrapradhAna stavanacovIzI - 257 For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSano hato. temaNe ghaNA graMtho ane kAvyonuM sarjana karyuM che. temanI eka covIzI aneka mArmika AdhyAtmika viSayone sparze che, tyAre eka covIzImAM pAMca kalyANakonuM Alekhana karyuM che. kavie tIrthaMkara paramAtmAnA jIvananA pAMca mahattvanA prasaMgo, je jaina paribhASAmAM jagatanA sau jIvo mATe kalyANakArI hovAthI "kalyANaka' tarIke oLakhAya che te - avana, janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANanI tithione stavanamAM gUMthyAM che. tenI sAthe ja eka tIrthakarathI bIjA tIrthakara vaccenAM aMtara, UMcAI, varNa ane AyuSya A cAra vigato samAvIne stavanaracanA karI che. kavie moTe bhAge AkarSaka dhruvapaMktiothI stavanano prAraMbha karyo che: suMdara abhinaMdana jinarAjanI, huM jAuM balihArI ho. (4, 1) zItalanAtha ahaMkaDuM, namatAM bhavabhava jAya (10, 1) kuyujinesara parama kRpAgurU, jaga gurU jAgatI jyota (17, 1) tyAra bAda moTe bhAge A nave vigatonuM Alekhana jovA maLe che. A vigatonA AlekhanamAM kyAMka kyAMka kavino AdhyAtmika sparza paNa jovA maLe che. zrI kuMthunAtha bhagavAnanA nirvANane varNavatAM kahe che; varasa vaizAkha vadi paDave ziva vaya, azarIrI aNAhAra. (17, 4) e ja rIte muni suvrata svAmInA kevaLajJAnane varNavatAM kahe che, phAgaNa vadi bArasa dine prabhujI, kSapaka zreNI Arohe. lahe jJAnane dIdhI dezanA, bhavijana upakAre. . (20, 2-3) saMbhavanAtha stavanamAM kevaLajJAna varNavatAM kahe che, loka aloka khaTa dravya je, paratakSa nANa pramANa. Ama, kavie sahaja rIte prayojelA kSapaka zreNI, padravya jevA pAribhASika zabdo kavinuM citta kevuM jaina dArzanika vicAradhArAmAM ramamANa haze te darzAve che. kavie keTaleka sthaLe hRdayagata bhaktibhAvanuM Urmimaya Alekhana karyuM che, e to jinavara jagagurU mIThaDo, mAharA Atamaco AdhAra re bhava bhava zaraNe rAkhajyo, kahe padmavijaya dharI pyArI re. (5, 5) jina kalyANaka dIThaDAMjI, dhanya uttama nAra padma kahe saphaLo karyojI, mAnavano avatAra. (11, 5) 258 covIzI: svarUpa ane sAhitya mArA For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie caMdraprabhasvAmI mATe prayojeluM apUrva caMdranuM rUpaka noMdhapAtra che. koI apUratacaMdramA ehajI, laMchane avikArI navi rAhu grahaNa kare jehajI, nita udyotakArI vi megha Ave jasa AgejI, kAMti zobhA hArI navi khaMDita hoya koI mArgejI, sahu name niradhArI. (8, 4) Ama, padmavijayajI mahArAjanI A covIzI kalyANakatithinA ullekha tema ja AdhyAtmika sparzane kA2Ne dhyAnapAtra bane che. saM. 1878mAM thayelA zrI kRSNavijyajInA ziSya 'dIpavijyajIe be covIzIo racI che. emAMnI eka covIzI caritrapradhAna covIzI svarUpanI che. kavie A stavanomAM 10 vigatane sthAna ApyuM che. (1) pUrvanA trIjA bhavanuM nAma (2) pUrvano devaloka (3) tIrthaMkaranuM nAma (4) janmanagarI (5) janmanakSatra (6) janmarAzi (7) janmagaNa (8) chadmasthatA kAlamAna (9) kevalajJAna vRkSa (10) nirvANa parivAra aMtima be bhavonAM nAma Alekhanane kAraNe kyAMka alpa kathAtattvano sparza thayo che. dA. ta. vimala jIva va2 thAnaka sevI lahyuM vijya vimAna sukha bhArI. jaga anukaMpA dharI ayojjhA meM, thayo navara deva avatArI. 6. bhaktirasajharaNAM bhAga-2, pR. 416 (2, 2) paraMtu evA kathAtmaka unmeSo jUja che; moTe bhAge pUrvabhavanAM nAmono ullekha ja kavinuM mukhya dhyeya che; muni sudarzana jyaMta vimAna, deva bhava tajI cavIyo acAMna 1 (5, 2) kavie vimalanAtha stavananA prAraMbhamAM manohara kAvyAtmaka varNana karyuM che; vimala jiNaMda zukla pakhadhArI, vhAlA mArA ! indrakiraNa sama dIpe re karma zyAmalatA chaMDII re, rUpe anaMgane jIpe re. For Personal & Private Use Only (13, 1) caritrapradhAna stavanacovIzI : 259
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ evuM ja zleSa alaMkArasabhara varNana padmaprabha svAmI stavananA prAraMbhe maLe che; jalathI paDA rahe nyAro rahe re, vAlo mAro tima vicare gharavAsa re kavinI varNAnuprAsa sabhara padAvalI paNa noMdhapAtra che; nemi navaladala aMtarajAmI. zAmalIo ziradAra re. (22, 1) muni mana mAna sarovara haMsa, guNamugatAphlaphyU lIno re (9, 1) kavie madhyakALanI paraMparA pramANe stavanomAM potAno nAmollekha karyo che te paNa viziSTa rItano che. sAmAnya rIte kavi spaSTapaNe potAnA nAmano ullekha kare che yA zleSa alaMkArapUrvaka nAmollekha karatA hoya che paraMtu A stavanomAM kavi zleSa alaMkAra prayojavA mATe potAnA nAmanA kriyApadamAM vaparAtA rUpane prayoje che. (dIpAvIsta) (7, 8, 15), (dIpesta) (9, 10, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 23), (dIpatosta) (16). Ama, 24 stavanomAMthI 16 stavanomAM thayelA kriyAtmaka rUponA upayogane kAraNe A stavano svataMtra hoya to kartA-nAmano nirNaya karavo muzkela thAya. kharataragacchamAM ratnasAra muninA ziSya jJAnasAra thayA. teo ucca koTinA vidvAna hatA. temaNe AnaMdaghana covIzI para lakhelo Tabbo prasiddha che. temano samaya saM. 1801thI 1899 hato. temano vizeSa nivAsa bikAneramAM rahyo hato. temaNe be covIzIo racI che. temAMnI eka AnaMdaghanajIno prabhAva jhIlanArI, dArzanika viSayone sparzatI che, tyAre anya covIzImAM 47 bolonuM Alekhana karIne racanA karI che. kavinI bhASA hindI-mAravADI mizra che. kavie A covIzImAM vigatonuM saMkalana karavA khUba prayatna karyo che. kavinA ja zabdomAM joIe to, meM to mArI buddhithI kiMcita kasara na kIdha * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * pravacanasAra udhArathI sodhyA koI sadya keIka yaMtrAdika thakI, sodha karyA anavadya. prastAva, duhA 3, 4) kavie pravacanasArauddhAra Adi aneka graMtho ane yaMtro (koSTako)nI sahAya laI saraLa bhASAmAM sAmAnya jananA hita mATe tIrthakaronA jIvanasaMbaMdhI sugama prabaMdha racavAno puruSArtha karyo che. kavie kula 47 vigatone samAvI che te A pramANe che: nagara, tithi, janma, tIrthakaranuM nAma, pitAnuM nAma, mAtAnuM nAma, janmanakSatra, janmarAzi, lAMchana, deha, AyuSya, varNa, rAjyAbhiSeka, pANigrahaNa, vratagrahaNa parivAra, vratanagarI, vatatapa, vratatithi, prathama pAraNAno 7. jJAnasArajIkRta stavanacovIzI - 1151 stavanamaMjUSA - saM. sArAbhAI navAba 260 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ dina, prathama pAraNA karAvanAra, prathama pAraNAnI vastu, chabasthakALa, kevaLajJAna tapa, kevaLajJAnanagara, kevaLajJAna vRkSa, jJAnatithi, gaNadharasaMkhyA, sAdhusaMkhyA, sAdhvIsaMkhyA, yakSa, yakSiNI, mokSaparivAra, mokSasthaLa, mokSatithi, samakita pAmyA pachInA bhava, tapavana, pUrvabhavanA devalokanuM nAma, pUrvabhavanuM AyuSya, pitAnI gati, mAtAnI gati, vaMza, eka tIrthaMkarathI bIjA tIrthakaranuM aMtara, kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, cauda pUrvadhara, kula paryAya. Ama, kavie kula 47 bolo varNavI vigatasabhara covIzIracanA karI che. kavinuM lakSya A vigatone kAvyAtmaka sparza ApavA tarapha rahyuM ja nathI. teo mAtra vigatanA saMgraha tarapha ja lakSya dharAve che. eka arthamAM A stavano tIrthakaronA jIvananI vigatonuM chaMdomayarUpa ja che. dA. ta. varasa sahasa Ika vIte upanuM kevalanAMNa, puritAmala lahi kevala saMgha paIDDA jAMNa. tapa tIna upavAse vaDa taa pAmyo nANa. phAgaNa vada IgyArasa kevalanAMNa pramANa. (1, 4) kavie aMtima stavanamAM mahAvIrasvAmI bhagavAnanAM uttarAphAlyunI nakSatra ane siMha rAzi darzAvyAM che. paraMparA anusAra kanyA rAzi ja prasiddha che. kavie kayA graMthane AdhAre A pramANe darzAvyuM teno prazna rahe che. aMte kaLazamAM kavi kahe che; Ima tavyA saitAlIsa borDe covIse tribhuvanadhaNI, meM sUtrathI jima bola lAdhA tema gUMthyA hitabhaNI. Ama, kavino cha-sAta kaDInAM stavanomAM 47 bolone vigatone) samAvavAno prayAsa tenA vizALa Ayojanane kAraNe caritrapradhAna covIzIomAM noMdhapAtra che. . pramodasAgarajI nAmanA kavie paNa 13 vigatothI yukta covIzIracanA karI che. kavino samaya tema ja temanA ja vize anya vigato prApta thaI zakyAM nathI. kavie je tera vigato samAvI che te A pramANe che : nAma, lAMchana, janmanagarI, mAtA, pitA, AyuSya, UMcAI, zarIravarNa, gaNadharasaMkhyA, sAdhusaMkhyA, sAdhvIsaMkhyA, yakSa, yakSiNI. kavinI varNanarIti AkarSaka ane saraLa che; zItalanAtha suhaMkarU, zItala vacana rasALa re. jinazuM dila lAgyuM re. zItalatA nayaNe thaI, jinapati vadana nihALa re. (10, 1) zrI jinarAja jayaMkarU, zrI padmaprabhu rAje re, dinakara vAne dIpato, jJAna guNe karI gAje re. (6, 1) jJAnaguNa kusuma tanuM vAsita, bhAsita lokaaloka re, pramodasAgara prabhu citta dharo, jima dhare dinakara koka re. 8. bhaktirasajharaNAM bhAga-2, pR. 1thI 23. caritrapradhAna stavanacovIzI - 261 For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtima stavanamAM tera pade meM jinavara gAyA' kahI A stavanomAM tera vigato gUMthI che teno ullekha karyo che. trevIsamA stavanamAM pArzvanAtha bhagavAnanA adhiSThAyaka tarIke zAstromAM pArzvayakSano ullekha che, te sthaLe kavie lokaprasiddha dharaNendrane adhiSThAyaka deva tarIke varNavyA che. stavanonI dezIo geya tema ja AkarSaka che. 18mAM zatakamAM thayelA jJAnavimalasUrie traNa covIzIo racI che, temAMnI be bhaktipradhAna che. eka stavanacovIzI caritrapradhAna che, paraMtu tenA viSayavastu tarIke bhavavarNana che. sAmAnyataH upalabdha caritrapradhAna covIzIomAM vigato gUMthAtI hoya che, tenA karatAM AgalA bhavonI kathAnA Alekhanane kAraNe A covIzI viziSTa bane che. pUrvabhavanI kathAnuM jaina dharmamAM moTuM mahattva rahyuM che. pratyeka jIvAtmA sAdhanAmArgamAM AgaLa vadhato paramAtmasvarUpanI prApti karI zake che. tIrthakaro paNa pUrvabhavamAM kevI sAdhanA karI tIrthakara banyA teno citAra temanI pUrvabhavanI kathA dvArA prApta thaI zake che ane sAdhakane te sAdhanAmArgamAM sahAyarUpa bane che. aneka caritrakAroe tIrthakaronAM pUrvabhavayukta caritro varNavyAM che. stavanomAM paNa mahAvIra svAmI bhagavAnanA 27 bhavanA varNanavALAM stavano glAlavijayajI, raMgavijayajI ane anya kavionAM prasiddha che. svayaM jJAnavimalasUrie zAMtinAtha bhagavAnanA 13 bhavanA varNanavALuM vistArayukta 81 kaDInuM stavana racyuM che, paraMtu covIsa tIrthakaronA pUrvabhavavarNanane kAraNe A covIzI viziSTa bane che. kavie A stavanomAM saMkSepathI pUrvabhava varNavyA che. stavanano prAraMbha sIdho bhavavarNanathI thAya che; prathama jinezvara vadie, sArathapati dhananAma lAla re. pUrvavidehe sAdhune, dIdhAM vRtanAM dAna lAla re. (1, 1) tIrthakaroe kevI sAdhanA pUrvabhavamAM karI hatI teno paNa kavi stavanamAM ullekha kare che; mahAbala ho ke mahAbala nAme bhUpa, dIpe ho ke jIpe aribala tejasyuMjI leve ho ke leve vimalasUri pArsi, seve ho ke seve saMyama hejaryuM che. (4, 3) kavie aMtima bhavanA varNanamAM janmanagarI, mAtA, pitA, lAMchana ane moTe bhAge varNa eTalI pAMca vigato varNavavAno upakrama svIkAryo che. kavie aMte kaLazamAM kayA tIrthakaronA keTalA bhavo varNavyA che teno ullekha karyo che: 9. jJAnavimalasUrikata stavanacovIzI 1151 stavanamaMjUSA, saM. sArAbhAI navAba 10. sajjana sanmitra, pR. 445, saM. popaTalAla kezavajI dozI 11. zrI jinendra stavanAdi kAvyasaMdoha, pR. 191. bhAga pahelo, saM. cAritravijayajI 12. jJAnavimala bhaktiprakAza, saM. kIrtidA jozI 262 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSabhanA tera bhava zAMtinAe, vaLI bAra bhava suvrata svAmInAe nemi nava pAsa daza vIranAe, sattAvIza bhava zeSanA traNa suryAe ATha bhava caMdraprabhunA kahyA e, teha ANyA meM nahIe. (kaLazagAthA-5, 6, 8). RSabhadeva ane zAMtinAtha bhagavAnanA tera bhava, muni suvrata svAmInA bAra bhava, neminAtha svAmInA nava bhava, pArzvanAtha bhagavAnanA 10 ane mahAvIrasvAmInA 27 bhava varNavyA che. e sivAyanA 18 tIrthakaronA traNa bhavonuM varNana karyuM che. caMdraprabha svAmInA ATha bhavono kyAMka ullekha maLe che, paraMtu kavie tenuM varNana karyuM nathI. kavie kaLazamAM muni suvrata svAmInA bAra bhavano ullekha karyo che, paraMtu vAstavamAM stavanamAM nava bhavanuM ja Alekhana thayuM che. kavi potAnA AdhAra graMtho paNa jaNAve che; ekaso sattara ThANAmAMe. valI somasuMdara kRta panAmAMe (kaLazagAthA-6) Ama kavie sattariyaThANe ane payanA jevA graMthonA AdhAre A stavanacovIzInI racanA karI che. viziSTa viSayanuM Alekhana ane stavanacovIzIne ApelA kathAtmaka vaLAMkane kAraNe A covIzI caritrapradhAna covIzImAM ja nahi, paNa samagra covIzI-sAhityamAM viziSTa bane che. A upalabdha ATha caritrapradhAna covIzIo uparAMta aneka stavanacovIzIkAra kavioe potAnA stavanamAM tIrthakaronA jIvananI vigatono chUTaka chUTaka ullekha karyo che. te sarvamAM rAmavijayajI vimalavijayaziSya) ane RddhivimalajI ziSya kIrtivimalajI noMdhapAtra che. dhIravijayajInI stavanacovIzImAM paNa tIrthakaronA jIvananI aneka vigatonuM Alekhana karavAmAM AvyuM che. A aprasiddha covIzIonA vizeSa abhyAsa mATe juo prakaraNa-7, caritrapradAna sivAyanI anya moTA bhAganI sarva covIzIomAM paNa neminAtha stavanamAM rAjula sAtheno kathAsaMdarbha gUMthAyo che. moTA bhAganA covIzIkAra kavione nema-rAjulano nava bhavano premasaMbaMdha Urmi ane kathAnI abhivyakti mATe anukULa lAgyo che. temaNe stavana-svarUpamAM A saMbaMdhanI vAta karatAM Urmi ane kathananuM sAyujya sAdhyuM che. AnaMdaghanajIe rAjulanI vyathAne abhivyakta karatAM upAlaMbha sabhara sacoTa uktiono Azraya lIdho che. yazovijayajIe bIjI covIzImAM vraja-urdU mizrita zabdo dvArA rAjulanI manodazA abhivyakta karI che; dilajAni are ! merA nAha na tyajiI neha kachu ajAnI. (22, 1) hAra ThAra ziMgAra aMgAra azana vasana na suhAI. (22, 6) 14. bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. 716 13, bhaktirasajharaNAM bhAga-1 pR. para2 saM. abhayasAgarajI caritrapradhAna stavanacovIzI - 263 For Personal & Private Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimalavijayanA ziSya rAmavijayajIe rAjula dvArA sakhIone karAtA saMbodhanarUpe virahoktio AlekhI che. vinItavijayajIe saMyogazRMgAranI komaLa icchA varNavI virahoktine sacoTa banAvI che. pika jovananA dina jAya ke, avasara lAho lIjIye re. pila ! phUlamALA sukumALa ke, kumalAye tuja kAminI re piu! dina jAye janavAta ke, paNa nahi jAye yAminI re. (22, 2) eno nemakumAra dvArA apAyelo uttara paNa lAkSaNika che; piyA! e saMsAra asAra ke, mugatimaMdiramAM Avajo re. Ama, aneka kavioe vividha rIte vipralaMbha zRMgAranI kathanAtmaka abhivyakti karI che. e sivAya keTalAka kavioe mahAvIrasvAmI, mallinAtha, AdinAtha, zAMtinAtha Adi tIrthakaronA jIvanacaritranA prasaMgo varNavyA che, tema ja aneka stavanomAM vividha tIrthakaronA jIvananI keTalIka vigato paNa gUMthI che. caritrapradhAna covIzI prakAramAM sAmAnyataH kavi je cokkasa taiyAra mALakhuM pasaMda karato hoya che, te anusAra ja tene Alekhana karavAnuM hoya che, paraMtu keTalAka sarjakapratibhAnA sparzavALA kavioe potAnA pasaMda karelA vigatonA mALakhAne yathAvat rAkhIne temAM bhAva, bhASA ane UrminA Alekhana dvArA potAnI racanAne prANavAna banAvI che. kavionA A sarjanakarmo pramANamAM vigatapracura evA A svarUpane kAvyatattvanI manohara chaTA dhAraNa karAvI che. A svarUpamAM kathAtmaka svarUpanA ughADanI zakyatA rahetI hovA chatAM, koI kavi tIrthakaronAM cAritronA kathAtmaka vistAra AlekhavA tarapha vaLyA nathI. kadAca, te mATe te kALamAM pracalita rAsA, sakjhAya, caritra jevAM kathAtmaka svarUponI ja sahAya lIdhI che. stavanasvarUpamAM mukhyatve temaNe tIrthakaronA guNakIrtananI sAthe temanA jIvananI vigatonuM ja Alekhana karyuM che. 264 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana cattAri aTThadasa doa, vaMdiA jiNavarA cauvvIsaM / paramaTTha niTThi aTThA, siddhA siddhiM mama disaMtu / (siddhANaM buddhANaM sUtra) cAra, ATha, dasa ane be, ema vaMdana karAyelA covIse tIrthakaro tathA jemaNe paramArthane saMpUrNa siddha karyo che, tevA siddho mane siddhi Apo. - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana : 265 For Personal & Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana sAhitya-saMzodhana ane abhyAsanI bhUmikAmAM aneka daSTikoNo hoya che. kartAne dhyAnamAM rAkhIne karAto abhyAsa, kRtine dhyAnamAM rAkhI karAto abhyAsa, svarUpa ke yugane kendramAM rAkhIne karAtA abhyAsa - Ama vividha rIte saMzodhana ane abhyAsa thatAM hoya che. svarUpane kendramAM rAkhIne karAtA abhyAsamAM je-te svarUpanI sarva kRtio upalabdha hoya to te svarUpamAM sarjake pragaTAvelI sarva zakyatAo tema ja svarUpanI siddhi ane maryAdAno paNa sAco khyAla AvI zake. madhyakALanA sAhitya abhyAsanI eka moTI maryAdA che ke, e samayanI aneka kRtio Aje paNa bhaMDAromAM hastapratarUpe che, tenI saMpAdita vAcanAo upalabdha nathI. che paraMtu covIzI-svarUpanI aneka mahattvapUrNa kRtio Aje mudrita svarUpamAM upalabdha che. jene AdhAre covIzIsvarUpano eka Alekha avazya upalabdha karI zakAya. A Alekhane vadhu pramANabhUta karavA pAMca aprakAzita covIzIonI vAcanA ane tenuM adhyayana A prakaraNamAM prastuta che. temAM prathama guNacaMdrajInI covIzInuM kAvyadRSTie mUlya UMcuM che. uttamavijayajInI covIzI jJAnapradhAna covIzI-dhArAnI eka aitihAsika mahattvanI racanA che. anya traNa kavio potAnA saraLa bhaktibhAva ane sukumAra kAvyatattvathI AkarSaka abhivyakti dharAve che. nA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 267 For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ M 268* yovIzI : sva35 mane sAhitya P dAtAra yAkarItAnadanAre mokamAnasa For Personal & Private Use Only linesamalimApatityAnamAladilo janAdAjitaNAre gudevA zrIti vidarAya balidorIsvapanajirodatAre prANI prAmAjitharadilAjinamatArapoma livalItIratharAyU padilAdhammacakrIjagajyAboreguNIjanAMcanAnagAyakabAdamAgalA bhUnivAravaDAyariUdhitikArakAmagAra vidyAvinyasAravAvAcArorenizpakapaki tarakAri 3 sadasavarasalagavivasvAsayA mAradhAnimalazakalamanAvasyakAlA zikasamayamerenApajAdyueda,kedalA nArA samavasaraNamasidinAcavI disyAdhyAreanuyoga satataMgIghaTaganAye jIre syAdavAdazuSasaMyomyAMvara ravivecanasikAlAtira samajhAvAjinadharmanI nAvi svayArazIpAegIkaraNAre jinapada manAmanAerIti- upagArakatvAri DAratepadADomujhasaMgarAzayamita zrIjagalAthajIrepadakajasevanagarApatipayamatirthayatelavatAkadavAnA tinIdevaNa diyAnaMdAkinaDImuphamananAdasvAre aMtarayAmAyAtamananAdhAramajIvAlAnA lAgariamitAjaNedayurebAjAsusturaMgakaruditadAkadAre edavAivala tijomAdImArI ramajAya ekaraNIvhara daravAjAlanAmAdidhAnAre vatArasanArasIdAdIbAsasa hIradAsuravagaviSayanAmokSamAra parArajApatizAtapAsaNaviSayakAyatedoghe pitA aree zrI guNacaMdrajIkRta stavanacovIzI prathama patra
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNacaMdragaNikata stavanacovIzI bhale mIMDuM zrI guru gaNapatibhyAM namaH (vATakI viloku re bhAvI jinataNI re e dezI.). zrI vinItAnagarI ati relIyAmaNI re jihAM rAje traNiye bhuvananA rAya nAbhibhUpa marudevinA naMdanA re moruM mana tasu sevAi ThaharAya 1. huM balihArI re RSabha niNaMdanI re. e AMkaNI prathama rAjezvara pahilA jinapatI re prathama kevalI tIratharAya pahilA dharmacakrI jagapUjya cho re guNIjana pAMce nAmeM gAya. 2. huM bali. jugalA dharma nivArIyuM jyo re thIti kAja karavA upagAra vidyA vinaya sIkhAvI cAturI re nipuNa karavA keI naranAriI 3. huM bali. sahasa varasa lage vicaDhyA saMyamI re bAI niramala zukla dhyAna traya kAla jANe prabhu Ika samayama re nIpajAvyuM evuM kevalanAMNa 4. huM bali. samavasaraNamAM besI dezanA re upadezyA cyAre anuyoga saptabhaMgI SaTadravya naryo sajI re syAdavAda zuddha saMyoga . huM bali. supera vivecana zikSA bhavyane re samajAvI jinadharmanI nIti ratnatrayI raMgI prANI kayA re jinapada nAmanI e rIti 6. huM bali. Ima upagAra karyA arihaMtajI re te prabhusyuM hojyo muja saMga guNacaMdra gaNine zrI jagannAthajI re padakuMja sevana raMga 7. huM bali. iti zrI prathama tirthapate stavane 1. - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana : 269 For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ kapura cAMdanAM gItanI dezI vijayAnaMdana jinajI muja manamAM vasyA re aMtarayAmI Atamano AdhAra majITho raMga lAgo re ajita jirNadasyuM re bIjA surasuM raMga karuM hive nahIM kada re ehavI acala pratijJA mAharI sAra 1. majI. e AMkaNI harihara brahma umA lakSmI sAvitrInAM re dayitA rasamAM rasIyA dIse dAsa. ma. mohI rahyA suravarga viSayanA mohamAM re paragaTa jANyA premataNA te pAsa. ma. 2. viSaya kaSAyane doSa dUSita devatA re jANyA meM jina Agamane supasAya. ma. muja mana madhukara tuma padapaMkaja raMjIyo re guNanidhi pratidina rasanA tuma guNa gAya ma. 3 jItazatru nRpa kula mAnasasara haMsalo re vaMza IkvAge kalpataruno choDa. ma. rAgI janane darzana ApI raMgamyuM re karo paraNati samakitaguNanI koDi. ma. 4 zraddhA zuddha guNa saghalAI saMpaje re sAco raMga te Atamane cira thAya. ma. te guNacaMdane prabhujI zrI jaganAthajI re dinadina adhika mahAnaMda padavI thAya. ma. 5 iti ajitaprabho stave 2 sAhibA paMcamI maMgalavAra prabhAtuM cAlavuM re lo e dezI sAhibA saMbhavajinamyuM kema karI sAco milo re sAhibA samaratha svAmI pAmI bhavabhaya niradalo re. sA. e che devano deva ke parama dayAla ure lo. sA. managamatI hai moja ke rAja mayAla ure lo. 1. sA. 270 covIzI: svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ traSyi bhuvanamAM ANa akhaMDa che ehanI re lo. sA. jagamAM pasare nIti sudharmanI jehanI re lo. sA. maMgalamukha mahArAja senAde naMdanA re lo. sA. jitArI bhUpAla kule AnaMdanA re lo 2. sA. gaNadhara khAsa pradhAna ke Sijamati bahu kare re lo sA. surapati causaThi surasyuM sevA anusare re lo. sA. siddha siMghAsana Upari beThA sohAI re lo. sA. saMgha caturavidha mujarAthI mana mohII re lo. 3. sA. deza sarva virati doyanA hukama hajurathI re lo. sA. pAmI bhavya aneka taryA bhavapUrathI re lo. sA. desaNa cAritra mohasubhaTa hoya tADIyA re lo. sA. bahu bhavya saMbhavajina amala vajADIyA re lo. 4. sA. ehavI samarthatA svAmItaNI meM olakhI re lo. sA. sevuM thaI nijanAtha mahimathI huM sukhI re lo. sA. saMbhava prabhu guNa rIjhe tevo jinanAthane re lo. sA. vichita Alasya sAra udAra susAthane re lo. 5. sA. iti saMbhavajina stavana. 3. aDAlajanI vA4i jo kRpA karI aMbAvijo e dezI abhinaMdana arihaMta jo vAhalo bhayabhaMjana bhagavaMta jo. sAravavAha mahaMta jo vAlo jasa guNa agama anaMta jo. 1. zivapurino sAtha calAve jo managamatA mitra milAve jo. saMsArano pAra dekhAve jo duragati paDavAthI rakhAve jo. 2. bhava aTavInAM dukha vAre jo saMkaTa Apada nistAre jo. bhavijanane saMbala sAre jo karuNA karI pAra utAre jo. 3. saMvaranRpa vaDavIra jo vAhalA maMdira ...vIra jo. siddhArthanaMdana hIra jo vAlo samatAsAgara pIra jo. 4. mahAmAhaNa niyamI jo mahAgopa saMghano svAmI jo. bhalo sAthe temano pAmI jo huM nahi bhUluM hitakAmI jo. 5. - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 271 For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ avalaMbana eha AdhAre jo je nija upAdAna samAre jo. nija Atamane hita dhAre jo te kAraNa puSTa prakAre jo. 6. ema cothA zrI jinarAya jo sevakane sukhadAya jo. guNacaMda prabhu supasAya jo jinarAjataNA guNagAya jo. 7. iti zrI abhinaMdana jinastavane 4. rAsa rame devasuMdarI jo - e dezI meghanariMda AnaMdanA jo devI maMgalA kerA naMda jo. guNa gAye sumati jiANaMdanA jo surasuMdarI navanava iMda jo. 1. manaDuM mohyuM jinarAyaNyuM jo jeNe jItyo mohanariMda jo. jasu pragaTyA sahajAnaMda jo mana. e AMkaNI. garbhathI be jananI taNo jo vAya tehano rosa gajeMdra jo sumati kare rahyo kaMdarA jo nAto jema mRgeMdra jo. 2. mana. nAma sumati tiNe thApIuM jo jasu nAm sumati supasAya jo. kumati mithyA kalikAlamAM jo dukha durgati pUra pulAya jo. 3. mana. narapati sukha ati nirmalA jo prabhunAma dhyAnane sahAya jo. bhaviyaNa sura sukha anubhavI jo pUrNAnaMda padavI pAya jo. 4. mana. ima jasa gAya apsarA jo pharaharatI phUdaDI phera jo. cacapaTa tAlI le nAcatI jo ghamaghamatI ghUgharI ghera jo. 5 mana. samakita sukhaDI mAMgatI jo gorI bhAvatI prabhu guNasArajo. bodha bIja cIja AsvAdatI jo guNa caMdraprabhu darabAra jo. 6. mana. iti zrI sumati jina stavana 5 AsaNarAyogInI e dezI zrI padmaprabha jagano tAru dITho nirdoSa dadAru re zAsana sobhAgI vikasita nANa desaNa hoya vAra kevala ravi zasi sahakAru re 1. zA. zAsanarAgIne sahaje tAro e moro tuma upagAro re zA. AMkaNI krodha nahIM mada mAnaneM kIDA abhANa lobha nahIM vaDA re zA. mAyA nidrA rati arati nAnaDA bhaya zoga nahIM vaha pIDA re zA. 2. 272 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ alIya vayaNa prabhu kadIya na bole prema poSa nahIM rasa ghole re zA. corI macchara bihu citta navi cole saMga hAsya nahi citta tole re 3. zA. aDhAra doSa rahita arihaMtA aDhAra sahasa zIla ratha vahetA re zA. naya nizcaya vyavahAra niyaMtA sevita munijananA maMhatA re 4. zA. jinazAsana mAnasara haMsA dhara rAyakule avasA re zA. mAta susImAnA uttama aMzA surapati kRta guNa parasaMsAre 5. zA. daza doya guNa jasa aMge dIpe gati malapati vana gaja jIpe re zA. aDahie sahasa lakSaNa ati ope jinapada saMpada savi joDe re 6. zA. Ima jinamudrA nIrakhI sArI karaye je dhyAna karArI re guNacaMdra kahe tehane niradhArI zivakamalA vacce sArI re 7. zA. iti zrI padmaprabha jinastavane 6 suraMgI yogiNI rUDI be e dezI svAmI supAsa surUpa nIhAlI rejI rahyuM muja mana nayaNa amI vayaNe stavuM citta lAI prema lagana 1. sagyAnI sAhiba merA che aNI hAM meM sevaka terA che - AMkaNI nRpa gRpapatithI adhika vyaMtara bhavanAdhipa zazi sUra vaimAnika ahameMdrathI sura adhika anuttara nUra. 2 su. labdhivaMta muni cauda pUravadhara adhikI gaNadhara kAMti tehathI anaMta rUpAlau prabhu caraNa aMguSTa sobhaMti. 3. su. vIrya anaMtane dAna anatuM lAbha bhogaupabhoga sukha anaMtA saMpajyA jina nAma saMpada saMyoga. 4. su. rUpa dharyuM jinarAya karavA bhavi upagAra rUpa nimitte rAgIyA bhavi kAraya sAdhe sAra. 5. darasaNathI hoI samakita nirmala tehathI bhAsana zuddha zraddhA caraNa paraMparA ima ramaNa guNe aviruddha. 6. su. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ka 273 For Personal & Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnatrayI lAdhI prabhu rupe parakhI grahI nija aMga guNacaMdra prabhu jinarAyaNyuM rAkhI dharI pUraNa raMga. 7. su. iti zrI supArzva prabhu stavane 7 Ayo Ayo he bAIjI yogIDAro sAtha bAIjI yogIDAro sAtha AIne UtarIo caMpAbAgameM hojI - e dezI. Avo vAlima he prabhu bheTiche Aja jina bhaTii Aja caMdraprabhunI cittamAM cAha che ho lAla dekho vAlima he ope zAradacaMdranI opa, ope zAradacaMdranI opa mukhaDuM jovAno ucchAha che ho lAla 1. suNo vAlima he zazi deza upamAna zazi deza. caMdraprabha mukhanA pravacana kahyAM ho lAla su. sarvata anupama eha sarvata anupama eha nikalaMka jina mukha sarahyAM ho lAla 2. kare vAlima he vidhu mita kSetre prakAza vidhu mita kSetre prakAza jinazasi lokAloka ujAsatA ho lAla su. dravya guNanuM payaya SaTadravya guNane paryAya sahabhAvIka ma bhAvI bhArDe bhAsato ho lAla. 3 suNo vAlima sadA sadAgama piyUSa sadA sadAgama piyUSa agaNIta karaNe amI jhare ho lAla dekhI dekhI mahAsena naMdanarUpa vibudha kumuda vikasvara kare ho lAla. 4 sAro vAlima he lakSmaNA mAta sujAta lakSa. sAro re suranAyaka sevA anusare ho lAla pAve vAlima he sevA la sahakAra sevA. bhaviNa zivakamalA vare ho lAla pa. pUjo vA. kahuM suguNA re kata manaharaNA re kata sumatisuMdarI kahe svAmineM ho lAla sAda 274 covIzI : svarUpa ane sAhityakAra For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkho vA. e jinamyuM daDha raMga e ji. palaTe na anya sura pAmine ho lAla. 6 suNI vAlima he e sIkhaDIne rasAla e sI. zira dharI rAkhyo nijI caMdraprabha cittamAM ho lAla. bhaNe vA. guNacaMdra prabhu guNavaMda bhAsa gu. rasiyo paramezvara prema pratItamAM ho lAla. 7 iti zrI caMdraprabha jina stavane 8 kuMvArI raMga DholaNAM - e dezI jaya jaya jagaguru jagatilo ho lAla jagabaMdhavane jagapUjya re huM tArI jinarAyane jagaciMtAmaNi suratarU ho lAla vinatI sUNo eka mujha re 1 huM. daze dRSyate dohilo ho lAla lAdho mAnavano avatAra re huM. kuru uttama kula janma je ho lAla te lahyo puNyAnusAra re 2 huM. sAmagrI gurusaMgathI ho lAla parakhyo tuM eka ja svAmi re huM. suvidhi jisara sAhibA ho lAla prema joDyo meM tumanAmi 2 3 huM. nAmasmaraNanA dhyAnathI ho lAla pAve mana parama pramoda re huM. dila vikase tanu ulhase ho lAla Upaje adhika Amoda re 4. huM jJAnakalA Atama vadhe ho lAla tasu la viratino poSa re huM Azrava rodhe te thakI ho lAla saMvara lahe niradoSa re 5 huM. tala tapathI nirjarA ho lAla tehathI akrIyapada hoI re huM kriyA nivarce ayoginuM ho lAla pada bhaviaNa pAve soi re 6. huM sujhiva nRpa rAmA taNo ho lAla naMdanane nAma pasAya re huM. guNacaMdra prabhutAthI vadhe ho lAla zrI suvidhi jinendra sahAya re 7 huM. iti zrI suvidhi jina stavane 9. dezI sAhibIA lAlanI jina guNaraMgI cetanA ehI ja jIvita sAra re raMgIlA lAla - e dezI jagameM asaMvata pUjanA vArIyo jinarAja re guNabhariyA lAla kumati mataMga namAvI to zAsanagiri mRgarAja re 1 guNa. nA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ka 275 For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItalanAtha pratApathI mohanRpati gayo bhAjI re gu. viSaya pradhAna vizeSathI saje na hila phiri sAre 2 gu. rAgadveSa ripu tADIyA vItarAga vaDavIra re gu. ghAtI prakRti to haNI samatA sAhasa dhIra re 3 gu. kSAyika bhAvai kevalI nAMNa desaNa saMpanna 2 gu. samyaka paNa dAnAdinI labdhi caraNa pratipanare 4. gu. kevala saMpada bhogavi zeSa prakRti karI nAsa re gu. zailezIkaraNe rahI asparza gati abhyAsa re 5 gu. samaya ekamAM ziva vaya avyAbAdha apAra re gu. naMdAnaMda AnaMdameM daDharatha suta sukhasAra re 6. gu. jaya paDahA jinarAyanA maMgala dUra amaMda re gu. ' guNacaMdra prabhu jaganAthajI pheDo bhava bhaya da re gu. 7 iti zrI zItalaprabho stavana 10 . phUlanA cosara prabhujIne zira caDhe - e dezI zrI zreyAMsa jiNaMda sohAmaNA bhaviaNa bheTo Ugate sUra re darzana dIThe dukha dohaga Tale pariyalavAdha puNya padUra re 1. zrI zreyAMsa. desaNa moha gaye darzana ruci thAI thira pariNAmI jIva re jIvAdika tattva jinavara bhAkhIyA sadahe sulabhabodhi sadIva re 2 zrI zreyAMsa. sAmAnyuM darzana nirmala sadha pAve samyagu nAMNa pradhAna re caraNa ramaNanI cittamAM cAhanA thApe te bhavi Atama thAna re 3 zrI zreyAMsa. Ima dravyadarzana pAme bhAvanI sahaNA zuci rucine tyAre re darzana te samati guNa jANajyo te prabhujIne bheTya pAve re 4 zrI zreyAMsa. je jinaravi darzanarati nahi kare te mithyAta nizAcara jANo re tasu zraddhA navi zuddha na hoI kadA maNue janama pAmyo apramANo re 5. zrI zreyAMsa. viSNu nRpatino vaMza vadhAravA abhinava jaladharano avatAro re rANI viSNu udari muktAmaNi saMghasakalano sura sahakAro re 6 zrI zreyAMsa. darzana vaMdana stuti pUjanapaNe dravya ArAdhI bhAvanabhAvo re guNacaMdra prabhu darzanathI sukha lahe zrI zreyAMsa jinarAya prabhAvo re 7 zrI zreyAMsa iti zrI zreyAMsa jina stavane 11 276 9 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aja hajArI Dholo grAhuNo - e dezI zrI vAsupUjyano vAlaho jayArANIno prANa AdhAra jiNaMda maharo he vAsupUjya mujha mana vasyA jina zAsananA siNagAra 1. jirNada mAharo he sAhibIU kima visare e AMkaNI. heje rahyA hoyaDA hajUra ji. prema uttama navi pAlaTe | dilathI navi thAI dUra ji. 2. sA. athira asAra saMsArameM lahyo thira mana melano yoga ji. lAbhano lAga bhUluM nahI pAmyo je puNya saMyoga ji. 3 sA. nalinI dinakara kumudinI caMdra caMdrikA jima rasa rIti ji. tima alagathI jANajyo muja thira che thAsuM prIti ji. 4. sA. bIjAsya hireM joDuM nahIM sneha sopAdhikasyuM mana ji. tuM gati tuM mati tuM dhaNI vAlo muja prANajIvana ji. 5 sA. jima ali kajakusumeM vAsanA adhyAtama Atma svarUpa ji. tima muja mana maMdira rame jina nAmanuM dhyAna anUpa ji. 6 sA. ima prabhu dhyAnathI saMpaje anubhavanI Atama Rdhi ji. guNacaMdra prabhunA premathI hoI sarvadA sakala samRddhi ji. 7 sA. iti zrI vAsupUjya svAmI stavane 12. mAlI kere bAgameM doya nAraMga pakkarI lo aho doya nAraMga pakkarI lo - e dezI vimala svarUpa nihAlatAM nayaNAM sukha pAvai re lo aho nayaNAM. hRdayakamala haraSita hove samakita ruci lyA re lo aho sama. 1 pudgala bhAva vibhAvanI paraNati je mAne re lo aho paraNagati te nija vastu svarUpaneM pote pahicAne re lo aho pote. 2 svapararne pahicAna kare heyanI hANI re lo aho kare. jJAneM guNI jinarUpanI chabi kima rahe chAnI re lo aho. 3 biMbataNe avalaMbane nAmadravya jaNAI re lo aho nAma. traSyi nikSepa kAraNapaNe bhAva kArye sajAI re aho. bhAva. 4 mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 277 For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpAtIta prabhu taNI mudrA upacAre 3 lo aho mudrA. ThavaNa nikSepe thApanA thApI paDimA kare re lo aho thApI. 5 ima re nikSepamAM prabhu rUpI parakhyA re lo aho prabhu. vaMdana pUjana stuti je kare te hoI tuma sarikhA re lo aho hoI. 6 kRtavamAM bhUpAla tasa syAmAM sutasaMge re lo aho syA. guNacaMdra prabhu jinanAtharyuM raheyo manaraMge re lo aho rahe. 7 iti zrI vimalanAtha stavane 13 dila lagA re vAdala varaNI - e dezI zrI jinahRdaya gaMbhIra udedhIthI pragaTI pIyUSa samANI dilavaraNI zrI jinavANI sArAjApada tApanI haraNI ajara amara padadharaNI dilavaraNI zrI. 1 nagama Adika naya anusaraNI anekAMta uddharaNI dila. ekAMtika mata dUra pariharaNI sakala saMdeha nistaraNI di. 2 zrI mukhya sUtrasiddhAMta kahyA gaNadhara mukha gUMthANI di. abhilApya bhAve jeha vakhANI anabhilAkha samANI di. 3 bhavi manamaMDapanA nATikaNI sUri hade kelikaraNI dila. paDravidha bhAsa vitarka vistaraNI kumati latAnI kataraNI di. 4 artha anaMta anaMta jinavANI samakti guNa sahinANI di. je nisuNe bhaviaNa saparANI tasu ziva pahoMtI sakarANI di. 5 siMhasena nRpasuta guNakhANI janamyA sujA rANI di. tasu raMge rahijyo hita jANI prema dharI bhavi prANI di. 6 meM to mujha mana kharI pahicAnI thiratA karI ThaharAnI di. guNacaMdra rijhI kharI guNamAnI zI jinarAyanI vANI di. 7 iti zrI anaMtanAtha jina stavane 14 caMdrabAhu jinarAja tuma parivArI cho - e dezI bhAnunRpati suta vaDasobhAgI caDhe moha pari asavArI cho dharma niNaMda mahArAya jIta tumArI cho 278 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya akAdamI, ja sarakAra para For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ upazama gaja samatA aMbADI thiratA dilamAM dhAra cho 1. dharma jiNaMda mahArAya jIta tumArI cho vacana vargaNA tikalapacArI sArI sena haMkArI cho dha. kSapaka kavaca nija tanu pahirIne bhAva samazera samArI cho dha. 2 anaMtAnubaMdhI umarAva aTAre mohasaNa trikayArI cho dha. Ayu tIna hajArI harAye bhAgi gaye dila bhArI cho 3. dha. egidiyAdika sola prakRtiarI khare kIye khuvArI cho dha. ATha aTala umarAvake baMdhava bAMdhilIye kyuM bimArI cho 4. dha. veda napuMsaka strI doya heru hAsyAdika gae hArI cho dha. puraSa prapaMca covaTi saMjAlakI toDI tinakIThagArI cho 5 dha. nidrA duga jhagI aMtarAyakI phAMsi samUli uSArI cho dha. AvaraNa leha koTa aMdara teM e karayA karma mahArI cho 6 dha. bhAMji mevAsa moharipu mAyo jina kevala jayakArI cho dha. guNacaMdra prabhu jinarAyakI gAje guherInI sAtha nagArI cho 7. dha. | iti zrI dharmanAtha stavane 15 UMcA UMcA iDaragaDharA mehala, mehalAmeM mehalAmeM he DaryuM ekalI re vAMkArAvalelo - e dezI geharI geharI azokatarurI chohi chAyAmeM chAyAmeM he nIrakho jinapatI re mAMhakAyA rameNAM. nIce nIce phUlagara bharapUra pUrAmeM pUrAmeM hejhagamage tanuvRti re mAMka. 1 gAje gAje divya dhvanIrI phalIlAmeM laphalAmeM he harakhe bhavi moraDA re hAMkA. dekhI dekhI prabhu mukhacaMdra suraMga raMgIlA raMgIlA he camara cakoraDA re hAMkA. 2. 'UMcI UMcI siMghAsanarI sobha sobhAmeM sobhAmeM he jhalake rUDA hIralA re hAkA. beThA beThA tInabhuvanara iza jagameM jagIse he mohyA mana kIralA re mahAkA. 3. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 279 For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAje rAje zira upari tIna chatra chatrArI chatrArI he calaki mAnuM caMdrikA re hAMkA. guMje guMje duMdubhi kerA nAda sunArde sunArda he harAvI ghanamAlikA re hAMkA. 4. bhAse bhAse bhAmaMDalarI bhAsa ujArse ujArse he samosaraNa sabhA re mahAkA. rAje rAje acirAdevI naMda vaMdIe vaMde jasu he vidhisya UbhA re hAMkA. 5. vAlo vAlo vizvasena kumAra udAre udAre he jinapada zrI lahI re hAMkA. sevo tevo zAMti jirNada amaMda amarde he harakharUM umatI re hAMkA. 6. pyAro pyAro prANa taNo jIvana mA manameM mo manameM he - ramaNa tuM eka vasyo re hAMkA. gAyo gAyo guNacaMdra prabhu zrI zAMti kAMti khAMtisyuM che gAvata citta ulhasyo re hAMka. 7. iti zrI aSTaprAtihArya garbhita zAMtiprabhu stavana. 16 citralakIro bhamara sujANa muMghAM motI mUlaveM mAMharA rAji - e dezI zrI kuMthuniNaMda amaMda divAkara dipato jinarAya mithyA rajanI aMdhakAra pracArane jIpato jinarAya uttamajina zAsana zaila zikhara pari UgIyo ji. prahabhAsa ujAsanuM nUra daza loke pUgIyo ji. 1. paragaTa sAvaya nigraMtha do paMtha prakAsato ji. sAmAnya ane utsarga vicAra vilAsato ji. krodhAdika taskaravargane dahardizi kADhato ji. guharI vANI nirdoSa viSayane trADato ji. 2. madirA vikathAdika uMgha tajAte jinaravi ji. rAgIlA prANI jAgI sobhAve nijachabi ji. 280 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni kamala vikazvara hUA prabhumukha pekhatAM ji. kauzika mithyAtvI dUra gayA sahu dekhatAM ji. 3. Azrava kIcaDa kare soSa doSa~ varajita sA ji. saMvaraguNa kiNano poSahI nAza nahIM kA ji. dezathI upama dinarAya anopama tuM jyo. ji. sUra vaMze abhinava sUra zrI devIro suta bhayo ji. 4. mukti ramaNIo bhamara sujANa bhavika je tuja bhaje ji. stuti vaMdanapUrvaka dhyAna prabhAta sameM saje ji. te vimalalA guNacaMdra lahe sukha saMpA jina. dina dina jinarAya pasAya pAchI Tale ApadA jina. pa. iti zrI kuMthunAtha stavanaM 17 jhara jhara jhArI hai sAthiNa mAMhI sAhibAneM hAthi UTho rANI dAtaNa moDi kabako vAlima vinatI karejI zivasukhadAyaka hai nAyaka mhArA arijanarAya saptamacakI avatAra mAta devI kUrkhi UpanojI jasu sura pAyaka he lAyaka thAMhA seve pAya bharatakSetra siNagAra kumara sudarzana bhUpanojI 1. nRpati nihAle he saMbhAle nija AyudhazAla cakra ratana utapanna mAnuM e pIMDa nija puNyanojI haya gaya bahulA he spaMdana patti senanA sAja cakrA mugacale caDhe sAdhe cha khaMDa pati sainyanojI. 2. vaza kIyo mAgadha he hAradika bheTaNa lAvi bheTI milyo nRpa pAsi vinaya kare kara joDIneM jI ima sura asuriMda he narava2 anamI aneka e dezI. gaMgA siMdhu devI doya ucita tyAre savi doDIneMjI 3. iNi pari vaitADhya hai uttaradiza tina ja khaMDa Aze akhaMDa lahakhaMDa varatAvI jina tuM jyojI navanidhi caude he gehe jyuM 2yaNanI koDi atulabalI ama svAmi bhogaabaMdhaka tuM bhayojI. 4. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 281 For Personal & Private Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ saguNano katAM he bhoktA nijasukha bhagavaMta tapaniyama sAdhana doya grahI nijakAraya sAdhIyuMjI paraNati zuddhe he Atamane samyagadAna ApI thayA dharmavaMta saMpradAnakAraka vAdhIyuMjI 5 karmanI vargaNA he anAdi bIjeha anaMta te nija dezathI dUri acala apAdAna the karyojI agaNita guNaneM he AdhAra thayA arihaMta SaTakArakamaya svAmi vimalakevala saMpada varyojI 6. ima dharmacakrI he sAhiba mAMharA parama kRpAla prema nijarathI nihAli dAsa manoratha pUrajyojI guNacaMdra prabhujI he sAhiba mAMrA zrI aranAtha tuM hi ja grahyo meM sAtha jarA maraNa duHkha cUrajyojI 7 iti zrI aranAtha stavane 18 vADImAMhi vaDa ghaNAjI pIpala guhira gaMbhIra e dezI mahAmaMDalamAM sura yathAjI, dIThI nA dAya. malli jirNoda surataru milyojI, daraza nayaNa sukha pAyajI. 1 jinajI ruDA ho lAla bhavi harakha dharI karo bheTa ho ji. e AMkaNI dAnAdika Are bhalIjI zAkhA sarala pralaMba pUrNa dayA thaDa sobhatojI, saMgha sadala avilaMba ho. ji. 2 sAhUNI mAMhya re mahakatajI gaNi gaNa lAla pravAla gaNadhara haMse sevatojI, jinakalpa AtIhiM vizAla he ji. 3 sAdhu bramarale vAsanA, prabhu pIna makaraMda zItala chArye jina tANIjI, vizrame bhaviaNa vRdaho ji. 4 prabhAvatI kuMbharAyanojI, suta sudgama sama sAra. guNacaMdra prabhu vinavyo, vaMchita phla dAtAra ho ji. 5 iti zrI malliprabho stavane. 19 282 covIzI : svarUpa ane sAhitya jANavA For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlIne pIlI vAralI re rAji varase mohalAM sira rAya punaH sIyAle khATu bhalI re rAji unAleM ajamera nagIno | nita hI bhalo re rAji zrAvaNa vIkAnera 1 kamadhajIyA rAji, lasakara rahyo re umAMhI. kAlI kAMti ghanaghaTa lAla, abhinava jinavara deha. zrI munisuvata umalho re lAla, zAsana mahitala meha. 1 sAhibo re hAMne pyAro prANajIvana manacyuM na mukAya. e AMkaNI. guhirI vANI gAjato re lAla, varaseM vayaNa siddhAMta mana morDe bhavi moraDAre lAla suNi catura cAtuka harapaMta. 2 sA. sarca suguNa hRdaya dharA re, jina tApa tuSA kare dUra. zama saMvegAdika guNA re lAla, jina udaya karAa aMkura. 3 sA. kumati nidAdha nivArato, jina dharma pravRtti sugAla paraNIta kaumalatA kare, jina jaladhara dIna dayAla 4 sA. bhAva sudhArasanI nadI re, jina saMvara bharIyA tarAka RSi kRSIbala harakhita karyA, jina dhyAna sasyano supAka 5 sA. jJAnAdika guNa nIpanAre, jina ratnatrayI la eha sumitra nRpano suta lAla, jina pavA uttara diga meha. 6 sA. guNacaMdra prabhunI mahirathI re lAla, sukhIre thayA sAvi loka. zrI jinarAya zArada zazi re lAla, bhaviANa harakhe koka. 7 sA. iti zrI munisuvatajina stavane 20. dezI cAMdaliyAnI zrI viprAdevInA naMdA, sohe pUraNa zArada caMdA. vijya bhUpati kula AnaMdA re 1 sAhibIyA sAhiba nikalaMka kahAve sarvadA sarva kSetre sohAve, dIpe ati caDhate dAve re. 2 sA. moha rAhu kadA navi pharase, udayAta viSaya navi tarase, zItala amI kiraNe varaseM re 3 sA. dezavirati kumuda vikasAve, sarvavirati cakora sukha pAve, bhava davanA tApa zaramAve 4 sA. mAmA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ka 283 For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda rANAyara vAdhe, naya sapta ujArse sAdha, bhaviANa caMdrakAMta alhAde re. 2 sA. vidhu sola kalA paramANyo, prabhu meM anaMta kalAdhara jANyo, kima jAve te svAmI vakhANyo re. 6 sA. prabhu tuM zazi anopama mAharI, guNacaMdra kalAdhika sAro, jinarAya tuM prANa pIAro re. 7 sA. iti zrI namiprabho stavane 21 ho pIu paMkhIyaDA e dezI ho Diu sAmalIyA toraNa AvI Apa jo ratha pherI manamatha ripu jIpaNane calyA ho jI. ho prila . . . . valyA ho jI. 1 priu. amaneM kavaNa AdhAra jo, vAlima mujha vAMkavinA ye risa hojI ho Du yAdavakula rojiMda jo. rANI viNa sI rAjavaTa karasyo vicArIyeM ho jI. 2 ho prila neha uttama kara raha jo, sAhiba meM sAdhyo tima nava bhavano sahI ho jI. do Du. sneha pari teha jo palaka ekamAM troDo prItama niravahI hojI. ho Diu. 3 divasa parAdhanI bADijo, uttama jananI prIti te nIti graMthe bhaNI hojI ho Diu. te tuhe tatakhiNa chaDijo, jAuM kAM prANezvara mujhane avagUNI ho jI. Diu. 4 paMkhI pazu zira doSa jo deI ni, manameluM mujha mukI gayo hojI huM melyuM to zuM sajo, samudravijaya suta tuhane kima nAvI dayA hojI. 5 ho pri. ima rAjImatI vilepatajo, giri girinAre saMketita sthAne jaI milyA hojI. ho miu. 284 covIzI: svarUpa ane sAhitya ane For Personal & Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ nija patithI harakhaMta jo, zira upara kara melavi mahAvata sAMbhalyA hojI. 6 ho Diu. mugati sakhI zuM raMga jo, svAmi thakI pahilA ziva mahelAMmeM vasyA hojI. guNacaMdraprabhu jina rAya jo, nemi jisaMdazya tana mana ulhasyo che. 7 iti zrI nemiprabho stavane 22 jharamara jharamara ho jhINA mAru varaselo meha e dezI kuzala maMgala taru ho sIMcaNa abhinava megha pRthivInI pIThe prabhu parisadAjI. pekhI pekhI teha ho jirNoda, thAruM sarasa dIdAra cAtakanI pari bhaviyaNa haraSiyAjI. 1 pariyala pragaTyA ho rudyataTa premanAM pUra kheda viSAda mithyAtatA, upazamyAMjI avirala jAgyo ho samakita nIla aMkUra nija avaguNa prabhu nirakhya nIgamyA. 2 aviratiraMgI ho paraNati jeha anAdi temanI sAdi thaI prabhu juhAratAMjI. Ima prabhu tuma ho mudrAnI balihArI adhika aneka lahI upagAratAjI. 3 surataru suramaNI ho prabhu tuma upama leza phleza rahita phaNi surapati the karyojI. vaDa thaDa deze to dhyAna dharI jinarAya ghanamAlI sura darpa the saMvaryojI. 4 aribala maMjaNa ho jagatajaNa raMjana pAsa vAsavadAsa thaIne meM jaga kareche. biMdu kara joDine ho koDi game devavarga mani mohi prabhu ANi te anusarejI. 5 husameM ho jirNada jana tuma darzane ho lAla. Alara tela - maka jima AMbalojI. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana : 285 For Personal & Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ sala lyA savi ho mujha mananA abhilASA dUra karyA durjana mAmalojI. 6 sujasa zubhodaya ho jirNada thArA darasa pasAya vaMchita siddhi hojyo - AjathIjI. guNacaMdra gaNi kahe ho pAsajI pUrajyo Asa dAsa sadA sukhIyo jinarAjathIjI. iti zrI pArzvaprabho stavana. 23 che AkarI bhavijana dharma karo re pApe kA piMDa bharo re e dezI vIrajInI ANi pAlo re, bhavi hita sIkha saMbhAlo re ehi jinadeva dayAlo re, nirupama rUpa nihAlo re. e AMkaNI. e re devanI sevanA sAru, ujamathI UjAu cho bholA thaIne kAmamAM bhUlA phogaTa sya phUlAuM cho. vara 1 bha. e. ni. kAcanAM sAcanAM pArakhAM pAmI, dilathI bahu ThaMDAu cho. vIra jhaverI saMga karyA vina, Apa bhavamA uthAu cho vI. bha. 2 e. ni. Apamato chAMDI dyo alago, Agama choIne jANo. vIra jiNaMda samA upakArI deva bIjo na TharANo vI. bha. 3 e. ni. jainA bhASA artha taNA lava pAmI gaNadhara pote zadvAratha khaTaddhavyane samajyA, tripadI vicArI jote. vI. bha. 4 e. ni. tIrathapati saghalA che sarikhA, guNa anaMtAne lekhuM tehamAM vIra nikaTa upagArI, tIrthezvara niHzeSe vI. bha. 5 e. ni. bAra varasa tapa saMyama pAlI, yalI vibhAva vizeSa kevalajJAna kalA ajuAlI, paramAnaMda azarSe vI. bha. 6 e. ni. abhyadaya vIra prabhune guNacaMdra prabhujI gAtAM zrI gulAlacaMdra vibudha viniIne vIrajI sukhadAtA. vI. bha. 7 e. ni. 286 covIzI : svarUpa ane sAhitya bhAgamAM For Personal & Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ CAMERIojI parivArajanAmA mAlavAra hitakaritAtitakA jIvakAsodhAta zivarAya LAOH For Personal & Private Use Only - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana : 287 sAlA kAjamathAnizA lonAlAdhamAkAsTala mitikAvatAsAratAparadAyAdhI disadhAbAkAvArakAdAsa~gakasyAvinayApana hAvApanApumatIko gozAmakAjAhArajamAdalA devajIjAnavarATanagaepamipa janAlAyItagAlava yAmAgAdharayAta sudhAravATa vinesamayayAtripadIkviAmIjati vIganaya 4e nihAlIpalisalAsArikA muzalatAnalA tidAvI nikaTajayagArA likhiranizie chApalayabAravasmatAsayanarAlI lAlA kevalajJAtakalADoyAmI paramAnadAya" pani ayudara dArAne inujogAtI zrIyulAsavidhavinAInehI 150 zrI guNacaMdrajIkRta stavanacovIzI aMtima patra
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNacaMdragaNita stavanacovIzI prataparicaya masjidabaMdara zrI anaMtanAthajI jaina jJAnabhaMDAranI vakra-2181 kramAMkanI A hastaprata kula ATha patro dharAve che. pratanA akSaro bAjubAjumAM lakhAyelA ane asvaccha che, temaja prata paNa vaccethI keTaleka sthaLe khaMDita che. pratanI sAIjha 25x11 se.mI. che ane paDimAtrAno kyAMka upayoga thayo che. aMte pratanI puSpikA na hovAthI lekhana saMvata, lipikAra Adino paricaya jANI zakAto nathI. kavi paricaya gujarAtI sAhitya koza - khaMDa-1mAM guNacaMdra-1nA nAme ullekhAyela kavi te ja A guNacaMdrajI che. kavi jayacaMdranI paraMparAmAM gulAlacaMdranA ziSya tarIke ullekhAyA che. sAhityakozamAM kavinA gacchano ullekha nathI, paraMtu jayacaMdra nAmanA traNa kaviono paricaya sAhityakozamAM apAyo che. temAM eka tapAgacchIya, eka kharataragacchIya, eka pArjacaMdragacchIya che. "caMdra evI nAma paraMparA pArthacaMdragacchamAM vyApaka hovAthI kavi pArjacaMdragacchanA hoya evI saMbhAvanA vizeSa che. kavino samaya I.nI 18mI sadIno madhyabhAga dhAravAmAM Avyo che. kavinI A racanA uparAMta 13 kaDInuM zrI sImaMdharasvAmI stavana (racanA saM. 1793) 11 kaDInuM goDI pArzvanAtha stavana (saM. 1824) ane 21 kaDInuM jJAnapaMcamI stavana upalabdha thAya che. kavinI A covIzIno sAhityakozamAM ullekha karavAmAM Avyo nathI, paraMtu A pramANamAM moTI kahI zakAya tevI racanAne AdhAre kahI zakAya ke, kavimAM vidvattA ane kavitvazaktino sumeLa sadhAyo che. kRtiparicaya guNacaMdrajI pratibhAzALI, vidvAna sAdhu che. temaNe jene AdhyAtmika graMtho (dravyAnuyoga)no UMDo abhyAsa karyo che tenI sAthe ja saMskRta-bhASA, kAvyaparaMparAnuM jJAna dharAvatA hovAnI anubhUti temanI kAvyaracanAo vAMcatAM anubhavAya che. kavie saMbhavanAtha stavanamAM paramAtmAnA devAdhideva svarUpanuM varNana karyuM che te varNana kavinI zaktinuM eka suMdara udAharaNa che. paramAtmA siddha-avasthArUpa siMhAsana para birAjamAna che ane gaNadharorUpI pradhAno 288 covIzI svarUpa ane sAhitya : For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaja cosaTha IMdro paramAtmAnI sevA karI rahyA che. caturvidha saMgha paramAtmA samakSa mujaro karI mana mohI rahyA che ane paramAtmAnA dezavirati (zrAvaka dharma) ane sarvavirati (sAdhudharma)nA Adeza svIkArIne aneka jIvo saMsArasAgarathI pAra pAmyA che. kavie AvuM ja suMdara varNana caMdraprabhasvAmI stavanamAM caMdrathI paNa prabhu kaI rIte caDhiyAtA che. tenuM varNana karatAM kahyuM che. paramAtmAne pUrNa oLakhAvavA caMdranI upamA to ochI paDe, kAraNa ke, caMdra to amuka maryAdita kSetramAM ja prakAza phelAvI zake, tyAre paramAtmA sarva kSetromAM prakAza phelAvanArA che. cAMdanI suMdara che, paraMtu paramAtmAnA mukhamAMthI pragaTela pravacana to anupama suMdaratAne dhAraNa karanAra che. kavinI varNanazakti temaja ravAnukArI zabdo ane punarAvartita zabdo dvArA laya niSpanna karavAnI zaktino addabhuta anubhava zAMtinAtha stavanamAM thAya che. paramAtmAnI pAchaLa samavasaraNamAM zobhatA azokavRkSa ane puSpavRSTinuM manohara varNana karatAM kavi kahe che; geharI geharI azokatarUrI chIMhi chAyAmeM chAyAmeM chAyAmeM he nIrakho jinapati re. mAMhakAyA rasaNA. nIce nIce lakjhara bharapUrapUrAmeM rahe jagamage tanavRti re (16, 1) to manohara bhAmaMDala prAtihAryanA tejanuM varNana karatAM kahe che, bhAse bhAse bhAmaMDala rI bhAsa ujAse ujAsa he samosaraNa sabhA re (16, 5) kavinA A kAvyamAM tIrthaMkara-paramAtmAnA aSTamahAprAtihAryanuM manohara rIte varNana thayuM che. kavie paramAtmAnA tribhuvana upakArI, dedIpyamAna rUpane varNavavA traNa manohara rUpakonI yojanA karI che. kaMthunAtha stavanamAM paramAtmAne sUryanA rUpakathI oLakhAvyA che. zrI kuMthunAtharUpI sUrya jinazAsanarUpI parvatanA zikhara para udaya pAmyA che, ane temano prakAza daze dizAmAM pahoMce che. teo sUryanI jema ja pramAda vikathA Adi nidrAne dUra kare che ane AzravarUpI kIcaDane sukAvI de che. kavi kuMthunAtha bhagavAnanA pitAnA nAmano ullekha karI zleSa alaMkAra sarje che, sUradze abhinava sUra zrIdevI ro suta bhayo. (17, 4) sUra rAjAno vaMzamAM navo kuMthunAtha (zrIdevInA putra)rUpI sUrya udaya pAmyo che. kavie mallinAtha stavanamAM paramAtmAne kalpavRkSarUpe oLakhAvyA che. A kalpavRkSa bhavya jIvo rUpI pravAsIo mATe vizrAma samAna che. gaNadharo rUpI haMso tenI sevA kare che, ane sAdhurUpa bhamarAo tenI - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 289 For Personal & Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhura sugaMdhathI AkarSAIne AvyA che. kavi munisuvrata svAmI zyAmavarNanA hovAthI temanA mATe haMsaratnajInI jema ja abhinava meghanuM rUpaka prayoje che. munisuvratasvAmIrUpI manohara meghanI siddhAMta-vacanarUpa varSAne kAraNe bhavya jIvo rUpI moranAM mana mohita thayAM che, ane buddhizALI puruSorUpI cAtako AnaMdita thayA che. guNavAna puruSonI hRdayadharAne sIMcatA A megha dvArA kumatirUpI grISmaRtu dUra thaI che ane kheDUto samAna RSio dhyAnarUpI samRddha pAka le che. A traNe stavano kavinA bhASAvaibhava ane alaMkAra Ayojana zaktinA suMdara paricAyaka bane che. kavie keTalAMka stavanomAM paramAtmAnA jIvanacaritranA saMdarbho suMdara rIte gUMthyA che. sumatinAtha stavanamAM paramAtmAnuM nAma sumati kaI rIte rakhAyuM tenuM kathAnaka saMkSepamAM suMdara rIte AlekhyuM che. sumatinAtha bhagavAna garbhamAM hatA, tyAre rAjadarabAramAM eka puruSanI be patnIo pitAnA maraNa bAda eka bALakanA mAtRtva mATe laDatI AvI. bALaka janmathI ja beya mAtA pAse Ucharelo hovAthI te paNa potAnI mAtA vize nirNaya jaNAvI zakyuM nahi. rAjyasabhAmAM birAjamAna vidvAno, maMtrIo Adi koI nirNaya laI zakyA nahi. paraMtu paramAtmAnI mAtAe dhananA lobhane kAraNe laDatI be ya mAtAonA krodharUpI hAthIne zAMta karyA. teNe nirNaya karyo ke, bALakanA be bhAga karavA ane dhanasaMpattinA paNa be bhAga karavA. A sAMbhaLI sAvakI mAtA zAMta rahI, paraMtu sAcI mAtA tarata bolI UThI, evuM na karo evuM na karo, bALakanA be bhAga karavAnuM rahevA do. bALaka paNa bhale enI pAse rahyuM ane dhana paNa enI pAse rahyuM. strInA A vacane ja tenI mAtA tarIkenI saccAInuM pramANa ApI dIdhuM. mAtAnI A sumati garbhamAMnA bALakanA prabhAve hovAthI bALakanuM 'sumati" evuM nAma apAyuM. kavi A prasaMganuM suMdara uakSAtmaka rItie Alekhana karatAM kahe che; garbhathI be jananI taNo jo vAryo rosa garjeTa jo sumati kare rahyo kaMdarA jo, nAdato jema mRgeMdra jo. (5, 2) garbhamAM ja rahyA rahyA che mAtAonA roSarUpa hAthIone vAryA, jANe "sumati' rUpI siMhe guphAmAM rahIne garjanA karavA mAtrathI bahAra rahela hAthIo zAMta thaI gayA. kavie pArzvanAtha bhagavAnanA stavanamAM nAgane surapati pada ApyuM e ghaTanAno ullekha karyo che temaja pUrvabhavanA vairI evA meghamALI (ghanamALI) devanA abhimAnane dUra karyuM e prasaMgano paNa ullekha karyo che. neminAtha stavanamAM rAjulano vilApa kavie paraMparAgata rItie paNa hRdayadrAvaka ane suMdara rIte Alekhyo che. aranAtha stavanamAM cakravartI tarIkenA bhavya digvijayanuM varNana ramya padAvalIo dvArA aranAtha bhagavAnanI mahAnatAno khyAla Ape che. stavanane aMte kavi paramAtmAe bAhya zatruonI jema ja atyaMtara zatruo jItI dharma-cakravartI pada zobhAvyuM teno mahimA karyo che. kavie bhaktibhAvasabhara alaMkArayojanAo karI che, to amuka stavanomAM paramAtmAmAnA caritranA saMdarbho paNa gUMthyA che. e sAthe ja kavie aneka tAttvika viSayonuM Alekhana paNa karyuM che. kavi prathama 20 - covIzI : svarUpa ane sAhitya nA kAja para kAma karavA For Personal & Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ stavanamAM AdinAtha prabhunAM pAMca nAmono mahimA karI temanI navanikSepayukta svAdvAdamaya vANInuM suMdara varNana kare che. padmaprabhasvAmI stavanamAM krodha, mada, mAna, lobha Adi 18 doSothI rahita ane arihaMta paramAtmAnA bAra guNothI yukta nirmaLa svarUpane varNavyuM che. zrI zreyAMsanAtha stavanamAM paramAtmadarzana karavA dvArA darzana-mohanIya karma kSaya pAmyuM ane samakitanI prApti thaI tenuM Alekhana karyuM che. tyAra bAda kramazaH sAdhaka kevI rIte sAdhanAmArgamAM unnati kare che tenuM varNana karyuM che. kavi paramAtmAnA darzanane atyaMta Avazyaka gaNe che ane je jIvo A darzanamAM rUci dharAvatA nathI, te jIvo mATe nizAcara'nI upamA ApatAM kahe che : je jinaravi darzana rati navi kare te mithyAmata nizAcara jANo re. tasu zraddhA navi zuddha na hoI kadA maNue janama pAmyo apramANo re. (11, 5) e ja rIte vimalanAtha stavanamAM paramAtmAnA vimalasvarUpano mahimA karI paramAtmAnA nAma-sthApanAdravya A traNa bhAvanikSepanA kAraNa tarIke oLakhAve che. sthApanA-nikSeparUpe paramAtma-mUrtino mahimA kare che ane cAre nikSepanI vaMdana-pUjana-stuti vaDe ArAdhanA karavAnuM sUcave che. kavie dharmanAtha stavanamAM paramAtmAnuM moha-rAjA sAthenuM yuddhavarNana rUpakAtmaka rIte karyuM che. dharmanAtha svAmI upazama hAthI para samatA aMbADImAM birAjamAna thayA che, ane kSapaka zreNI rUpI kavacane dhAraNa karyuM che. paramAtmAe moharAjAnA subhaTo ane umarAvo Adine lIlA-mAtramAM harAvyA ane loDhAnA killAmAM pravezI moharAjAne mAryo mATe kavi yogya rIte ja paramAtmAne karmanA mahA-ari tarIke oLakhAve che. ajitanAtha stavanamAM paramAtmAnI vizeSatArUpe temanA nirmohIpaNAnA guNane suMdara rIte varNavyo che. anya devone kAmadevatA pIDe che, ane teo suMdara strIonA rasamAM DUbelA che, paraMtu tIrthakaro ja kevaLa vItarAga hovAthI A doSothI rahita che. kavie anaMtanAtha stavanamAM paramAtma-vANIne jinezvaronA hRdaya rUpI samudramAMthI pragaTela amRta sAthe sarakhAve che. A vANIrUpI amRta saMsAranA sau tApa dUra karanAra, sAta nayothI yukta, gaNadharo dvArA sUtrabaddharUpa pAmanAruM che. A vANI bhavya jIvonA mana-maMDapamAM AnaMdapUrvaka nRtya kare che ane anaMta artha dharAvanArI che. temaja dhyAnathI sAMbhaLanArA bhavyajIvone zivagati tarapha prayANa karAvanArI che. Ama, kavie AnaMdaghanajI ane devacaMdrajI jevA jJAnapradhAna kavionI paraMparAmAM A covIzImAM aneka zAstrIya viSayonuM ucita alaMkAronI sahAyathI rasaprada rIte varNana karyuM che. kavinAM stavanomAM tAttvika vicAraNAnA AlekhananI sAthe ja hRdayanA bhaktibhAvasabhara unmeSo paNa AlekhAyelA che. kavie abhinaMdana svAmI stavanamAM zAstromAM arihaMta paramAtmA mATe varNavAyelI cAra upamAo mahAgopa, mahAnirdhAmaka, mahAmAhaNa, mahAsArthavAhano ullekha karI potAne bhava aTavImAM prabhurUpI sArthavAha prApta thayA che, to have teo prabhuno sAtha koI rIte choDavAnA nathI, tevI potAnI pratijJA jAhera - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana : 291 For Personal & Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che. zrI supArzvanAtha stavanamAM paramAtmAnA atizaya suMdara rUpanuM varNana karela che. paramAtmAnuM rUpa jyotiSa, bhavanapati, vaimAnikanA iMdrothI caDhiyAtA evA anuttara devo (ahamiMdra devo)nA rUpa karatAM paNa anekagaNuM caDhiyAtuM che. paramAtmAnA paganA aMgUThAnuM rUpa paNa A devatAonA rUpa karatAM aneka gaNuM zobhAyamAna che. paraMtu A rUpanI vizeSatA e che ke, A rUpanA darzana karI bhavya jIvo potAnAM kAryo siddha kare che. paramAtmadarzana dvArA samyakatva nirmaLa kare che, nirmaLa samyakatva dvArA jJAna paNa nirmaLa thAya che ane paraMparAe uttama-cAritranI prApti thavAthI mokSanI prApti thAya che. vAsupUjya svAmI stavanamAM paramAtmA pratyenA potAnA snehane abhivyakta karatAM kahe che; vAsupUjya muja mana vasyA, jinazAsananA ziNagAra. jirNoda mAharo he sAhibIU kema vIsare.' (12, 1). prabhu bhale mokSamAM vasyA che ane pote saMsAramAM dUrahovA chatAM daDha sneha dharAve che e aMge upamA (dagaMta) prayojatAM kahe che; nalinI dinakara kumudinI caMdra caMdrikA jima rasa rIti tima alagathI jANajyo, muja thira che thAstuM prIti." (12, 4). ahIM kavinI paraMparAgata upamAone paNa nAvinyasabhara rIte AlekhavAnI sUjhano paricaya thAya che. kavie RSabhadeva stavanamAM prathama rAjavI, prathama jinezvara, prathama kevaLajJAnI, prathama dharmacakravartI ane jagatapUjya RSabhadeva svAmInA A pAMce nAmono bhaktibhAvasabhara ullekha karyo che. temaja yugalAdharma nivAraNa karI lokone vidyA, vinaya, viveka, cAturI Adi zikhavADI je lokopakAra karyo che eno RNasvIkAra karyo che. temaja tIrthakara tarIke dharmamArga pravartAvyo e upakAranuM Alekhana karatAM kahe che; supara vivecana zikSA bhavyane re, samajAvI jinadharmanI nIti ratnatrayI raMgI prANI karyA re, jinapada nAmanI e rIti. (1, 6) AvA upakArI paramAtmAnA caraNakamaLanI kavi raMgapUrvaka sevA karavA icche che. kavie prathama tIrthaMkara RSabhadeva svAmInA upakArano jema AdarapUrvaka ullekha karyo che, tema aMtima tIrthaMkara mahAvIrasvAmInA upakArano paNa bhAvasabhara ullekha karatAM kahe che; "tIrathapati saghalA che sarikhA, guNa anaMtAne lekhe tehamAM vIra nikaTa upakArI, tIrthezvara niHzeSe." | (24, 5) Ama, kavi nikaTa-upakArI mahAvIrasvAmInA dIrgha-tapazcaryA Adi guNonA ullekha sAthe bhaktibhAvapUrNa rIte covIzI samApta kare che. 22 covIzI : svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie covIzImAM aneka tAttvika viSayono samAveza karyo che, paraMtu kavie A sarva viSayone jANe kAvyatattvanA rasAyanathI rasyA che, AthI moTA bhAganAM stavana kAvyomAM kAvyatattvano ramya sparza anubhavAyA vinA raheto nathI. A covIzInI bIjI viziSTatA che temAM prayojAyelI dezIo - je dezIo lokagIto para AdhArita che. AmAMnAM ghaNAM lokagIto Aje lupta che. paraMtu keTalAMka alabhya lokagItonI prathama paMktio ane kyAMka to kaDIo A covIzImAM sacavAI che. dA.ta, sAhibA paMcamI maMgalavAra prabhAte cAlavuM lo e dezI (rU. 3) Ayo Ayo he bAIjI yogIDAro sAtha, bAIjI yogIDAro sAtha AIne UtarIo caMpAbAgameM hojI e dezI (sa. 13), UMcA UMcA IDaragaDha rA mehala mehalAmeM mehalAmeM he DaravuM ekalI vAMkArAva lelo e dezI (sa. 16) Adi dezIo noMdhapAtra che. dezIomAM rAjasthAnI lokagItonI dezInuM prAdhAnya jaNAya che. prApta prati aneka sthaLe bheja AdithI khaMDita hovAthI keTaleka sthaLe saMdarbha, prAsa AdinI dRSTie ucita pATha besADyo che, to keTaleka sthaLe pATha bese ema na hoya tyAM jagyA khAlI rAkhI che. navo pATha umeryo che te sthaLe - karavAmAM AvI che. A kAvyadRSTie noMdhapAtra kahI zakAya evI covIzIno durbhAgye madhyakAlIna sAhityakoza khaMDa-1) ke jaina gUrjara kaviomAM ullekha prApta thato nathI. paraMtu A covIzInI vAcanA upalabdha thatAM tenA kAvya sauMdarya bhaktibhAvanA ramya unmeSo ane jaina tattvajJAnanA Alekhana Adine kAraNe A covIzI vikramanA 18mA zatakanA uttarArdhanI covIzIracanAomAM eka gaNanApAtra covIzIracanA che. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 293 For Personal & Private Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ N 294 * yovIzI : sva35 mane sAhitya AARAKADAMJILAME.KICKimantukatasethOMARACK gaanaagurunyaanmH|prmpprmessttimaareraajeprmaattmtiaayaaptimiraa paaglkttttrojinekrivndyotaaatuliblnprihaarisssjinesaadhijehne| va:rAgAsamorachArobeTosavalayapAsAMjehatAgrahAnasiname suranarakhAsa|| varAsiAzaaulibalaarihAri sstminesaapurbaarchsaadhnkiyaare|| jigachApragaTasvaruyAjehatA jJAnasamuMmArarASaTyaratnamA mAzapracalanaratna - jehaneviSero jimtripdi| jgmaahi||oysklsaadhk tapazisahalatemanamohimA labamA sraaynnteprnigaare| teNenAdhasanAghAnehalavaMdanaka|| saMretighAlanija mAzimalibalaarihAriphlajanesAsiva2kiMkA rahanorotasacaraNemujacAsAtAsaviSaguNAbolatAre cirasaMcitamaghanA pAra saakssaatlblaaprghmmhiypshliomunire|prdhaanninnNddyaalaadhimaavi| jayajinasevatAre uttmlheguNgaamaalaamliblmtimaakpsstvn| - For Personal & Private Use Only . R A Ra Muttarwarmarwade-tasCRE BALASARAMAEERames m chacity... . ewwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwane uttamavijayajIkRta covIzI prathama patra
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttamavijyajIkRta stavanacovIzI zrI gurubhyo namaH parama puruSa parameSTimAM re je paramAtama jyoti pApa timira Agala kahai re jehanai karava udyota atuli bala arihA riSabha jinesa 1. jehane vairAgya samohathI re chedyo bhavabhaya pAsa jeha bhaNI ahinisa name haiM suranara vAsavAsa 2 atuli bala arihA riSabha jinesa puruSAratha sAdhana kriyA re jiNathI pragaTa svarUpa jehanA jJAnasamudramAM re Sadravya ratna anupa 3. atuli bala. ratnatraI jehane viSe re jima tripadi jagamAMhi dhyeya sakala sAdhaka taNo re saddahUM te manamAMhiM 4. atuli bala, maraNapaNe te prataMgrahuM re teNe huM nAtha sanAtha teha bhaNI vaMdana karuM re tiNathI lahUM nija Athi pa. atuli bala arihA riSabha jinesa. bhava bhava kiMkara tehano 2e tasa caraNai mujha vAsa tAsa viSaI guNa bolatAM re cira saMcita adha nAsa 6. astuli bala. prathama mahipa pahilo muni re, prathama jiNaMda dayAla khimA vijya jina sevatAM re uttama lahe guNamAla 7. anuli bala. iti zrI RSabha stavana saMpUrNa aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 295 For Personal & Private Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahijAnaMdi sAhibo re parama puruSa para nAma sakala vibhAva abhAvathI re thayo nija saMpatti svAmi ajita jina gAIzuM re dhyAnabhUvanamAM sAhiba ahanisi dhyAOMI re AMcalI tatvarucI anubhava thakI re haNIyA jodhA sAta mAhA kaSAya mohatrika bali re karatA darisaNa ghAta 2. ajita jinagAIi re Au trikanI jogyatA re thINa trika nAmani tera che zreNI kSapaka taNI re grahi karamAM samasera 3. ati jina gAIi re. aDa kaSAya duga vedane re hAsya chakka ! veda zukla dhyAna anale dahI re huyo Apa aveda 4. ajita. : - turIya kaSAyanI cokaDi re AvaraNa duga aMtarAya' niravikalpa upayogamAM re Sayakari thayo jinarAya 5. ajita. kevalajJAna dazA bhajyo re kevala darasana khAsa kSAyaka cAritra anubhave re lAyaka vIrya ulAsa 6. ajita. zailizIkaraNe karI re zeSa karama cakacUra khimAvijaya jinavara lahe re uttama sUkha bharapUra che. ajita. iti zrI ajita jinastavane jJAnamAM kevalajJAna cakri jima bhUpamAM re. ca. grahagaNamAM jima caMdra, vaiDuryamaNi ratnamAM re. vai. ratnAkaramAM sAgara muMgaTa AbharaName re. mu. vastramAM pyomaka pAsaja puMDarika kamalameM re. 1. ke 5. caMdanamAM gosIsa oSadhiyUta himagiri re. o. nadIyAmAM siradAra sitodA mahAsarI re. si. jaladhimAM caramodadhi pasaeNmAM kesari re. 5. rUcika nRpti mahIdharamAM gajamAM surakarI re. 2 nAgamAM dharaNe garuDa khagamAM lahyo 2. ga. girImAM meru vanamAM naMdanavana kahyo che. ne. 296 4 covIza: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ svargamAMhiM brahmaloka sthi tela vasattamAM 2. sthi. dAnamAM abhaya pradhAna sabhAmAM sohamA re. sa. 3 zukla dhyAna jima dhyAnamAM raMgamAM kiramaji. re. lezyAmAM jima zukla mahattvapaNe bhaji re ma. vaja RSabha nArAca vaDuM saMgheyaNamAM. re. saMDANe samacorasa jabutaru vRkSamAM re. ja. 4 mahAvideha jima kSetramAM mukhyapaNe bhaNuM re. mu. caturaMgI zenyAmAM rathasenA gaNuM re. brahmacarya paradhAna kahyuM vratamAM yathA re. zrI saMbhava jaganAtha vaDo munimAM tathA re. va. 5 bhinna bhinna guNadharma paradeze paraNameM 2. pa. guNaguNano AsvAda lahe eka samaya 2. la. khImAvijaya jinacaraNa sadA je anusare re. sa. divya anuttara sukha lahI uttamapada vare 2 ke. u. 6 iti saMbhavanAtha jina stavane. abhinaMdana jinarAja suNo muja vinatI viSayA saMgI jIvaI pApa karavAM ati mohanikarmanI sthitI utkRSTi je rUci thAnaka tehanA trisa sevArthe mana rUcI 1 jalamAM bolI sAsa nIrodhI tarasane vAdhara vIMTI sIsa mogara mukha daIne mukha dAbI galapAso deI jivane haNatAM bAMdhyo moha mahA naradaya paNe 2 haNavuM vAMchu bahu jananA adhikArinuM kArya karyuM nahi jJAna tathA nija svAmInuM dharma viSayI ujamAlane bhraSTa kari hasyo jina arihAnA avaguNa kahaivA ulayo 3 AcAraya uvajhAyanI niMdAya dahyo nAya mArga unamArga nimittAdika kahyo aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 297 For Personal & Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthabheda ga7bheda kahyA kugraha prati dekhI jJAnI jJAna pradvaiSa dhasyo cahi 4 saMjata thaI kari paMcaviSaya sukhapoSaNA bahuzruta tapa vinA kIdhI tehanI ghoSaNA agni dIkhAvI nagara prAmAdika bAlIyo pote AcarI pApa bIjA zira DhAliyo 5 jehathI jJAnapUjA lahi tehane dUhavyA | mAyA kapaTe doSa potAnA gopavyA. samAM vaira udecya visvAsI ghAtiyA mitrAdikanI strIrUM kAmeM vyApiyA 6 brahmacAri viNa biruda vahyuM brahmacArinuM kumArAvasthAtI meM kahyuM kumArapaNuM " jirNo dhanADhya kayo tehanuM paNa dhana ihai aNadekhato deva dekhuM mukha Ima kahe 7. jiNathI sobhA lahIya avajJA tasa kare avarNavAda ridharvatamU parvanA uccare gAma nagaranA nAyakano vadha IchIo ati saMklero Atama tattva na pIchIo 8 tIsa bola ima sevI moha mAhA racyo sUdha dazA nija hAri parabhAve mo khimAvijaya jinarAya bhagata jo mana dhare jJAnacaraNa nija pharasi uttamapada vare 9 iti zrI abhinaMdana jina stavane 4 bhavi sumati jinesara sevii je munijana mana siNagAro re vitarAgatA purasajJAnatA jehamAM te deva siradAro 2 1. bhavi. che viSaya kapAI jIvana je devanuM biruda dhare che re te maNInI yoti Agala yathA kAca sakalanI zobhA vahe che re 2. bha. muni parama puruSa jehane kahyuM je pApa tamira pura bhAno re jasa pApI ajarAmara suI je sidhamAraga zivanAMnyore 3. bha. 298 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ je akhaya anaMta avaMcita che je brahmA Izvara netA re jogIzvara eka aneka je je jJAna amala sUkhatA re 4. bha. paMcama jina paMcama gatI vasyo taji Adhi ane savi vyAdhyo re zrI khImAvijaya jina bhogaa uttama sukha AvyAbAdho re 5 bha. iti zrI sumatinAtha stavane 5 prathama govAlA taNe bhavejI e dezI padamaprabhu prabhUtA maIjI parama ahaMsaka jeha chae kAya rakhavAla tojI e vatyahAra dhareha guNAkara dhana dhana tuM jaganAtha 1. e AMkaNI satya dharama jasa ulahaseja Atama paraNita rUpa tirSe vacana avirAdhiyAMjI paddhavya ratna anupa guNA. 2 para grAhaka Atama nahIjI e zradhAi re caMga kidho tyAga adattanojI sAdhana dharmasya raMga guNA. 3 anvaya Apa svabhAvamAMjI ramaNa kare tere zIla vyatireka pariNatiruM tajajI paMca viSayamAM lIla guNA. 4 Atama saMpade ApamAMjI jANI anaMta anaMta mamatva taje paraNIta bhajejI nispRha lIlAvaMta guNA. 5 aNAhAri apudgalijI narakhI AtamarAma rayaNI bhojanane tajajI je bahu hiMsA ThAma guNA. 6. khaTapaTa bhAji bhavataNIjI pAli padyuta zudhi khImAvijaya jinarAyanI uttama guNa aviruddha guNA. 7 iti zrI paDAprabhu jina stavane 6 zrI supAsa jina tribhuvananAtha sAco e zivapurano sAtha jina sevI IhalokAdi bhaya je sAta tAsa nivAraka jagavikhyAta janajI 1 narane narathI bhaya Ihaloka devapasuthI bhaya paraloka jinajI rakhe dravya hare mama koya bhaya Adana kahIje soya jinajI 2 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 299 For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikaMpa baMdhakaneM gAja Akasmika bhaya sunnata avAja jinajI jasa ichakanIe apayazalIka, AuM nikaTa sUNI maraNani bIka jinajI 3 dravyahINa nara ciMte Ima hai hai kAle kahyuM kema jinajI AjivikA bhaya saptama soya athavA avidha bIjA hoIM jinajI 4 hira kira sAgara baMdhana sApa, jUdha dAvAnala ne rujatApa ji. bAhaya atyaMtara bhaMjana deva khimAvijya jina uttama Teva jinajI 5 iti zrI sUpAsa jina stavana 7. prANI vANI jina taNI e dezI zrI caMdraprabhu jina AThamA je aSTamagati dAtAra re aSTa karama helAM haNI thayo sivaramaNI bharatAra re 1 thayo sivaramaNI bharatAra. saMma phUla vilasato guNageha re guNageha ameya acheha bhUvanaguru dIpato gatideha re e AMcalI bheda pAMca ajJAnaghAtanA kSaya karatAM guNa hoya paMca re navavidha darzana varNanA kSayathI guNanavano saMcare kSaya. 2 sAtA asAtAne teM guNa adbhuta hoya prakAza re caraNa isaNa mohanAsathI guNa. cAritra samakita khAsa re guNa. 3 Au cyAra abhAvathI guNa cAra anopama huMta re subha asubha hoya nAmanA SayathI guru duga vilasaMta re 5, 4 gotra dvividha aMtarAyanA nAsathI guNa DuMga paMca hoya re sarva milI ekatrIsae guNa sidhi namo sahu koya 2 5 AcArya vina AvarNano bheda na ghaTaI tiNa guNa bhinna re siddha anaMtA dravya che paNa sarva satAIM abhinna re sa. 6 kSetrakAla avagAhanA bhede te bheda jaNAya re eka jinavara uddezIneM ima uttama muni guNa gAya re ima uttama. 7 iti zrI caMdraprabhu stavana saMpUrNa 8 saiMNo sUvidhi jiNaMda sobhAgI mujha tujha caraNe laya lAgI huM to bhavadava AheM dAdho teM to sIdha saMpUrNa sAdho. 300 * covIzI svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only 1
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM to mAyA macchara bharIo tuM to ArthavaguNano dariyo huM to krodha kaSAye balio tuM to samatArasamAM bhalIyo huM to lobha mAhai muchaNo tuM to saMtoSI guNa rANo huM to jAti mAdikaeN mANyo tuM to mArdava guNamAM rAcyo. 2 huM to viSayAsukhano saMgI tuM to viSayAtIta nisaMgI huM to cahugati mAMhi raliyo tuM to sivasuMdarine maliyo. 3 prabhu tuM to asaMkhya pradesI huM to pariNAme saMkalezI tuM to jJAnAnaMde pUro huM to karmabaMdhanamAMhi sUro. 4 tuM to vItarAga suprasiddha huM to rAgadoze vaza kIdha tuM to kevalajJAna anupa, meM to AvavuM Apa sarupa 5 tuM to satyavAdImAM lIha huM to avaguNagrAhI abIha tuM to sarvavedI syAdavAdI huM to mohI mathyAvAdI. 6 tuM to devano deva dayAla, huM to tujha sevaka zukamAla mujha sarakhA sevaka jhAjhA tujha sarakhA eka jinarAja 7 mujha upara kari maherabAnI kukhta jANo sevaka prANI jo bhedarahita mujha narakhIM thAya sevaka sAhiba sarikho 8 hIre hIro vIMdhAya ima loka kahevata kahevAya guNavaMta thaI guNI thAvaI to ridhi anaMti pArve. 9 tuMme sehaja svabhAva vilAsi nija sUdha svarUpa prakAzI dhyAyaka dhyeya dhyAnamAM dhyAa to jinapada uttama pArve 10 iti zrI suvidhinAtha stavane saMpUrNa zItala jinavara zivagatagAmI Atama saMpada svAmi re ratnatraya jiNI helAM pAma viSaya vikArane vAmi re zI. 1 krodha nahi nahi mAna ne mAyA, lobharahita jaza AyA re ananvaya samatA mArdava riyutA muktidharma saMyutA re zI. 2 nirvachikatAI tapa kAri svapara jayaNAdhArI re cauvIha vratadhare sukhakAri bhAvasece adhikArI re zI. 3 mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 301 For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ akiMcana brahmacarya e dazavidha dharma anuttara pAlI re dhyAna anuttara lahi nirvikalpa karma ghAtiyA gAlI re zI. 4 kevalajJAnAdika ridhdha pAmyA sAdi anaMtaha bhaMge re ajogI guNaThANuM lahi jina uttama sukha AliMge re zI. 5 * iti zrI zItalanAtha stavane 10 zrIyAMsa jiNaMda pAye lAguM samakita amRtarasa mAguM parabhAva triSA jihI bhAge sudha cetanA pariNati jAge 1 jagataguru sevIe bahu rAge jima ramIe anubhava vAge (bAge) jagataguru sevIe bahu rAge. cAritra paramAna karAve je viSaya kadana vAvai jima sama sAmrAjaneM vilarsa tima asubhakarama bahunikarsa 2 jagataguru sevIe bahu carthe jima ramIye anubhava vAge bAge). e AMcali. anukarameM anuttara darazI jJAnacaraNa anuttara pharasI valI Arthava mArdava pati guNa pragaTe anuttara mukti jaga. 3 parathaka vitaraka zavicAra zukla dhyAna prathama pada sAra lahi mohani najaDa kADhe jAya risANI jima gADha jaga. 4 e gata vitaraka avicAra zukla dhyAna dvitIya sukhakAra niravikalA upayoga pAma tava dhAti zeSanai vAme jaga. 5 apratihata darzana jJAna lahihui jagatano jANa guNaThANe ajogI pArve tava zivasuMdarI ghara jAve ga. 6 zrI khImAvijaya jagadIsa jinarAja namuM nisadIsa jo bhAvathI sevA kirja to uttama padavi lIje jaga. 7 iti zrI zreyAMsajina stavane 11 vAsapujya jiNaMda jayakAri tujha guNani jAuM balihArI re gaMDa gaDa jhAM jhAM jasa nobata vAje devaduMdubhi aMbara gAje gaMDa. 1 tragaDe beThA jaganAtha calaA zivapurano sAtha re gaMDa. 2 tujha jJAna anopama dipe paravAdinA mada jIpe re gaMDa. 3 302 - covIzI : svarUpa ane sAhitya mA sarakAranA kAkA kAkaDAzAsakArA For Personal & Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ tumeM vastu sakalane dekho, parabhAvaneM saharSe uvekho re gaMDa. 4 joI atizaya zobhA sArI, bhamari lII amara kumArI re gaMDa 5 dhanya deza nagara te gAma jihAM vihAra kare guNadhAma re gaMDa. 6 vasupUjya nariMda kula dIvo jayA devI suta cIraMjIvo re gaMDa. 7 mahiSa lAMchana caraNa virAjai chatra traya sira para chArja re gaMDa. 8 raktotpala sama tuma kAyA iMdrAdika sevai pAyA re gaMDa. 9 caMpAnagarI abhirAma prabhu paMcakalyANaka ThAma re gaMDa. 10 varasa bahAra lAkhanuM pAli Au Apa sakata ajuAlI re gaMDa. 11 khaTa zata munis paravariyA jaI zivasuMdarIne varIyA re gaMDa. 12 zrI khImAvijaya jina zevA uttama bhavijanamana evA re 13 iti zrI vAsupUjya jina stavane 12 nAbhi naresara naMdano ho rAja e dezI vimala jinesara vAMdatA ho rAja nAse dUramata dura vAri morA sAhibA diThe nayaNAM ullase ho rAja samasyAM sukha bharapUra vA. 1 moha mahipati mahA ari ho. tehano kidho aMta vA. yathAkhyAta mahA mahelame ho rAja akSaya lIla karaMta vA. 2 tujha guNa gaMgapravAhameM ho, pAvana mana jiNe kIdha vA. te tAnakAda anubhavi ho. pAme nija guNa sIdha vAri. 3 stavanA karatAM bahu bhavi ho, pApa paMka khaya jAya vA. kataka dya saMjogathI ho, nirmala jala jema thAya vAri. 4 rAya kRtavamAM kulatilo ho zyAmA kurai ratana vA. kAMpillapurano rAjiu ho, sAhiba tuM dhana dhanya vA. 5 sametazikhara aNasaNa rahyA ho, mAsa kari upavAsa vA. paTu sahasa aNagAranuM ho puchatA zivapura vAsa tA. 6 sATha varasa lAkha AukhuM ho, sovanavaraNa sarIra vA. jinavara ANa vahyA thakI ho, uttama lahe bhava tIra vA. 7 iti zrI vimalajina stavane. 13 - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 303 For Personal & Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta jinesara Apajyo prabhu mArA akhaya anati Aya ho bhavATavi mAMhi mujha malyo prabhu mahArA avihaDa zivapura sAtha ho. 1 guNano dhAraka hAro, sukhano kAraka hAro du:khano vAraka mAharo sAhibo prabhu mAharA bhavodadhi pAra utAri ho e AMkaNI jJAna anaMtu tAharaI pra. zeya anaMta prakAra ho. dekhe darizaNa guNa thakI pra. vastu samAna vizeSaI ho guNa. su. du. mA. pra. 2 Apa svarUpa mAMhi ramo .. avyAbAdha anaMta ho kSAyaka varasano dhaNI pra. mahimAvaMta mahaMta ho guNa. 3 dhanya siMhasena nRpa tAtane pra. dhanadhanya sujasA mAta ho nagarI ayodhyA vicaratA pra. pavitra kare kula jAti ho guNa. 4 laMchaNa sIMcANo bhalo pra. deha dhanuSa paMcAsa ho lAkha varasa trIsa AukhuM pra. pItavaraNa tanuM khAsa ho guNa. 5 sametazikhara gIra upara pra. sAta hajAra murzida ho sAthe jinavara pAmIyA pra. uttama sahajAnaMda ho guNa. 6 iti zrI anaMtanAtha stavane 14 nAno te nAhAno nAhalo re e dezI - dharama jirNoda jagatadhaNI re seve suranara pAya lAgI mohanI re nayanA upasamarasa bhayA re dIThAM harSa na mAya lA. 1 rUpa anuttara surathakI re anaMta guNo ullasaMta lA. dezanA amRta sArakhI re traNanA tApa miTaita lA. 2 deva manuja tirAMcanA re samakAle saMdeha lA. chede sara darkhatathI re tuma vayaNAM guNageha lA. 3 sUdha nimita jinarAja cho re huM viSayArasa sakta lA. viSaya tajI prabhumAM rame re to hovai anubhava rakta lA. 4 tuma sarikhA sAhiba male re huM kima dUragata jAuM lA. bhAji anAdAna bhekhaDI re samakita sUkhaDI pAuM lA. 5 have akhaya sukhasaMpadA re dyo dAtA siradAra lA. mahAridharvata sevaka bhaNI re nija sama kare niradhAra lA. 6 304 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ vItarAga sevyA vinA re vitarAga kima hoya lA. te mATe jina caraNane re sevai uttama loya lA. 7 iti zrI dharmanAtha stavana naNaMdala hai ke naNaMdala zAMti niNaMda dIe dezanA sUNe paraSada khAsa naNaMdala bhUkha tarasa lAge nahI jAI jo khaTa mAsa 1. naNa. zAMti. naNaMdala. jIvAdika navatattvaa naya gama bhaMga saMpUta naNadala jJAnAvaraNa Saya upasameM jANI kaiI jaMtu 2. na. zAMti. naNaMdala. kAla anAdanI Akari rAgadveSa ni agraMthi na te bhedI saMmati lahe niramala zivano paMtha 3. na. zAMti. naNaMdala. virUyA viSaya kaSAyathI pAmyA dUkhya anaMta na ima jANI cAritra lII keIka zraddhAvaMta 4. naNaM zAMtijirNa. naNaMdala. Sapaka zreNI mAhai bhaluM dhyAtAM naramala dhyAna na. ghAtI karma SayathI lahe keIka kevalajJAna 5. naNaM. zAMti. naNaMda. paMcavIsa sahasa varasa lage re gAma nayara pura sAra na puSkara meha taNI parauM karatA bhavi upagAra 6. naNaMdala vizvasena rAjA pItA acirA rANIno naMda naNaM. sameta sIkhara sIdhe gayA pAmyA paramAnaMda 7. naNaMdala nAma gotra jasa sAMbhalya thAye karamano nAsa naNa. to jinavara sevA dai uttama pada sukhavAsa 8. naNaMdala | iti zrI zAMtinAtha stavane 16 kuMthanAtha jagadIsa re tribhUvana upagAri bhavijana hitakAri samakita dAtAri sukhakAri re pada tAharUM re 1. atisayata arihaMta re gata sarva apAyA yogIsvara dhyAyA suranara guNa gAyA jAyA Atma sUkha svAdIyA re nagama bhaMga pravAhathI jinavaraNI vANI gaNadhara grahai vANI Agama guMthANI sevI prANI re bahu nistaryA re 2. eka vAra kare vaMdanA re guNarve anusaratA anubhavarasa mAtA akSaya sUkha racatA gyAtA lahai pada tAharUM re 3. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 305 For Personal & Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSa uchedIyA re dhanya tumeM avatAro jinapada zrIkAro tribhUvana AdhAro tAro sevaka jina ApaNo re 4. jJAna darzana sUkha viryanA bhogI gAyaka jagajaMtupAlaka nija para vijJAyaka lAyaka zivavadhU saMgano re 5. sametazikhara giri upare muni sahasastuM sAdhI nija sahaja samAdhi gaI sarva upAdhI sidhI jinajIneM uttama saMpadA re 6. iti zrI kuMthunAtha jina stavana 17. zrI aranAthanI zevanA nayagama bhaMga pramANa ora nikharSe alaMkarI ratnatrayI guNakhANa zrI. 1 dravyabhAva bhede karI karatA Atama heta adhyavasAya nisudhatA lahe zraddhA sameta zrI. 2 kapura caMdana kusameM kari paMjo jinavara aMga akSata dipane dhUpaNAM la Thavirya caMga zrI. 3 bhAvapUjA mAMhe bhAvato rUpAtIta svabhAva jJAnAnaMde pUraNo pragaTa thayo karma abhAva re zrI. 4 athavA bhAva stavana kare anubhava ramaNa ramaMta re , khimAvijaya jinasevathI uttama sUkha vilasaMta 2 zrI. 5 iti zrI aranAtha stavane 18. narakhi narakhi tujha baMbane e dezI caugati mAraga chedato calave sivapura sAtha bhUvanaguru dipato Iti upadrava vArato vicarato jaganAtha bhU. 1 krodha mAyA mada mAnano uchedaka bhagavAna lobha arati rati bhaya nahi nahi nidrA ajJAna bhU. 2 macchara soka na alikatA nahI adattAdAna bhU. 3 atisaya Ara janama thakI karma khappAthI agyAra bhU. 4 ugaNIsa atisaya devanA kidhAM ati addabhuta bhU. pAMtrIsa vacanAtisaya karI miThI vANI atyaMta bhU. 5 306 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva avasthA jinataNI sUNatAM acarija thAya bhU. dhanya te nara jiNe narakhIyA tragaDe tribhuvanarAya bhU. 6 ugaNIsamA jina pAIyA ajarAmara sUkhasAra bhU. jina guNa gAI sala karo uttama nija avatAra bhU. 7 iti zrI ugaNIsamA jina stavane 19 moha timIra uchedatA sAhibajI. jJAna divAkara jyoti ho muni mananA bhamara thAryuM prItaDi sA. bhavodadhi pAra utAravA sA. bhAvanirNAyaka hota to 1. muni. karmaroga nivAravA sAva anopama vaida viveka ho jIvanikAya rakhavAlavA sA. mAhA gopa tuM eka ho 2. muni. bhavATavi ulaMghavA sAzivapUra sArathavAha ho muni. tRSNA tApa samAvavA sA. niramala gaMgapravAha ho 3. muni. tribhuvana zira mugaTamaNI sAva jagata tAraka tuma nAma ho to udharatA ekane sAcuM lAge che dAma ho 4. muni. munisuvrata jinarAjanI sA sevA surataru to lahu ho muni. bholi bhagata rIjhamA sA. uttama karea kallola ho 5 muni. iti zrI munisuvrata jina stavane 20 namo namo ekavIsamo vItarAga kidho paMcaviSayano tyAga saMyama zreNI caDhyo mAhAbhAga, moha mahipati re moha mahipatino karo tyAga re jipsadA torA mAragani balihAri balihAri re manohAri re ji. 1 e to bhaviyaNa hItakAri re ji. torA mAraga cale ho madhyAdoSa, AtmaparaNatAno kare poSa, Azrava tajavAno hoI mokha anubhava lIlA re anubhava lIlAno hoe joSa re ji. 2 mAragamAMhi niramala jJAna, vAyaka zradhAmula nidAna saMvara dharamai caraNa pramANa tapa mAhere tapa mAhere dhyAna pradhAna re ji. 3 mAraga meghaghaTA bhaI ghora nArthe samakita di mora mArce virati jAcaka jora nAsai moha rorava kari sora 2 ji. 4 mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 307 For Personal & Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAraga sevI keI manasUdha cali sarva vibhAva asUdha pAmyA paMcama jJAna vIsudha anukarameM re anukarameM thayA sIdhabudha re ji. 5 mAraga ArAdhaka te dhanya mAraga bahu mAnI kRta pUnya zrI jinavijaya sUguru pratipana uttamavijayane re uttamavijayane ehamA mana re ji. 6 iti zrI ekavisamA jina stavana bAvisa parisaha jipavA huM vAri lAla bAvisamo jinarAya re huM pragaTyo aparAjitathI huM pAli madhyama Aya re huM zrI nemine karuM vaMdahuM 1. jAdavavaMzane tAravA huM. zivA kukhe avatAra re huM zravaNa sUdi paMcami dine huM janamyA jagadAdhAra re huM 2. ne. aSTa bhavatara nehathI huM. rAjUla sanamUkha jAya re huM mAnuM kahevA ApaNe huM raheluM ekaNa hAya re huM 3. zrI. zrAvaNa suda chaThThI dine huM deI saMvacharI dAna re huM saMyama zreNi pharasatAM huMmanaparyava lahe zAna re huM 4. zrI. caupana dina chadamastathI huM ghAtakarma khapAya re huM lokAloka prakAsatA huM kevalajJAna pasAya re huM 5. zrI. sAtamI narakathI ANIyo huM trIjI narake heva re huM jinapada khAyaka darasaNI huM, kIdho kRSNa vAsudeve re huM 6. zrI. devakinaMdana paTa bhalA huM, punarapi ATha dasAra re huM sAMba pradyumna kumara vali huM pohacADyA bhavapAra re huM. 7. zrI. vasudeva nariMdanI huM. rANIne thaI siddha re huM beuna botera sAhasane huM, tuma upagAra prasiddha re huM8. zrI. ajhamahiNI kRSNanI huM atahara siratAja re cAra mAhaata deIne huM ApyuM akSayarAja re huM. 9. zrI. rAjula rUpe mohIu huM rahanema sarikho sAdha re huM tene paNa meM udharI huM dIdhuM avyAbAdha re huM 10. zrI. ima anekane udhdharI huM caDhIyA gaDha giranAra re huM pAMcase chatrIsa sAdhuNyuM huM, variyA sivavadhu sAra re huM 11. zrI. 308 covIzIH svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagabaMdhava jaganAtha cho huM jagatavachala jagabhANa re huM jina guNa gAtAM harakhajyuM huM uttama koDi kalyANa re huM 12. zrI. iti zrI nemInAtha stavane 22 bhavagara pIDita jIvane re agadekAra samAna re jagatarAya pAsa prabhutrevisamo ho lAla ziva zrI vara guNavAna re jagatarAya 1 nAtha niraMjana vAhAlayo ho lAla. karamAM zastra dhare nahi re aMka vadhuI sUnya re jaga. netra te samarase jhIlatA ho lAla seve je kRta punya re 2. ga. nA. aparAdhI sura upare re pujaka upara jAsa re jaga. sama citta vRtti varaseM sadA ho lAla namo namo te guNa rAzi re jaga. 3 nA. azvasena kula dinamaNI re vAmA umarasara haMza re jaga. phaNIdhara laMchaNa dIpato ho lAla lokottara tuma vaMza re jaga. 4 nA. anukrame guNa pharasI kari re pAraMgata huyo deva re jaga. sidha bUdha paramAtamAM ho lAla gaI siddhatA heva re jaga. 5 nA. lokottara guNavaMta cho re ajarAmara gatazoka re jaga. khimAvijaya jinarAyaneM ho lAla sevai uttama loka re jaga. 6 nA. iti zrI pArzvajina stavane saMpUrNa 23 trisalAnaMdana jina jayakArI jagajatu hitakArIjI anupama Atama anubhavadhArI ghAtikarama nivArijI 1. tri. kevalajJAna lahi jaganAyaka dezanA amRtadhArAjI varasI siMgha caturavidha zAvyo tribhuvana janaAdhArajI 2. tri. zrI gautama pramukha jinavaraneM cauda hajAra murzidajI chatrIsa sahasa ajjAno parivAra namatAM nItya ANaMdajI 3. tri. eka lakSa ogaNasaTha sahasa vratadhArI zrAvaka sArajI traya lakSya sahasa aDhAra prabhune zrAvikA sUdhAcArajI 4. tri. sAtameM kevalajJAnI vaikIya labdhIdhara aNagArajI paMcase vipulamati jANa nANI traNa pUravadhArajI pa tri. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 309 For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ teraseM sAdhu avadhI jJAnI vAdi muni roccArajI sAtamaiM sAdhu caudaseM ajjA pAmyA bhavano pArajI 6.tri AThase sAdhu anuttara sura sUkha pAmyA zeSa munisajI ArAdhaka te sataaDa bhavamAM laharo sIdha jagIsajI 7. tri. sUsamakAla thakI paNa mAhAre dusamakAla pradhAnajI jehamAM mujha hRdayAcala pragaTyo samakti abhinava bhANajI 8. tri. paMcame Are paNa dhanya te nara je jina ANa vahese jI zraddhA jJAna caraNa guNa pharasI te uttama bhava tarasejI 9. tri. iti zrI covisamAM vardhamAna jina stavane 24 ima covisa jinavara atisaya harae hularAyA jasa stavanA karatAM zraddhA bodha vadhAyA 1 nAma gotra sUrata jasa mahAniza thAya to sadguNa guNatAM siMdhavadhu kara sAya 2 gabhasarve jehanA stavana karaI sUrarAya janma samaye merU gIrasIkhare nahavirAya 3 grihavasthA chAMDI khamadama samaNAM jAyA tape karama khapAvi kevala lachI pAyA 4 dezanAmRta varasI sItala kayA jiyA samakita cAritranA dAna anopama dayA 5 zailesIkaraNanI corI madhya sUDAyA dhyAnAnala mAMhi karama Ara jalAyA 6 sudhatA kaMsAra ja ati madhUra nIpAyA AsvAdana karatAM ANaMda aMga na mAyA 7 guNa maMgala varati viramaNI ghara lAyA athIya sthiti hai jai malatAM bheda gamAyA 8 jihAM janama maraNa nahi nahi saMtApa na kAyA nahi kAmakaMdarpaNa nahi mada machara mAyA 9 310 a covIzI: svarUpa ane sAhitya - ka For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahi hAsya na aratI nahi bhaya soga na vAya nahi krodha na lobha nahi rati rIsa pasAya 10 avyAhata zakti parai guNa samudAya nahi sAdhana sAdhaka nahi kAraja na upAya 11 kevala A dazamA lokAloka jaNAya ima dAnAdika guNa akhaya anaMta kahAya 12 guNasAyara jala lava stavanA kuMbha bharAya samajina gharamAMhiM maMgala kalasa TharAya. 13 muni ratnavijyanA kahaNathI jina guNa gAyA Atama arathI janamana paNi hoya sUsavAyA 14 AcAri paMDita satyavijya gururAyA vara kapUratiya kavi sUvihita muni sUkhadAyA. 15 zrI khImAvijya budha zAsana adhIka dvipAyA ziSya jinavijya bahu lAyaka ziSya nipAyA tAsa karuNa diI amRtavRSTi pasAyA muni uttama vijye jUgate jagapati gAyA 16 iti zrI sakala jinapati kalarsa saMpUrNa. saMvata 1809nA varSa phAguNa suda 8 dIne lakhIta paM. mAnakusala tat sISya paM. zAMtikusala tat sISya paM. pUnyakusala celA jivA lakhita nAvAnagare vAstavya Thakara jIvA vAcanArthaH zubhaM bhavatu aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 311 For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sa m asome-rearma aam ana saraswaminaruw d e ena ............me.nayawatesm AcAriparita satyavijayagururAyA varakAravijayekavi saMvihitamuniSadAyA-15 mAghI mAcijayabudha zAsanaadhIkadipAyA ziSyajinavijayajalAyakaziSyanipATA tAsakaruNa hiSTImamataSThiIpasAyA mubhijanamavijayagatajagayatigATA 16 itizrIsakalajinapatisaka| lasasaparNAsavatazpyaeenAvarSaphAgugadamdAnelaghAtapamAnaUsatatavazidhyapaMgAvisalamAna | trsiidhypnpuuslcelaajivaalssitnaabaangrevaastvvkrjiivaavaacnaardhcnenvH|| zrI uttamavijayajIkRta covIzI aMtima patra A mermameermierarmernam mammernamane . e muansareeminine 312 * yovIzI : sva35 sane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttamavijayajI kRta stavanacovIzI prati paricaya zrI lAlabhAI dalapatabhAI prAcya vidyAmaMdiranI 18446 kramAMkanI hastaprata kALI zAhIthI lakhAyelI che. 11 patro dharAvatI A prata 26411 se.mI.nI sAIjha dharAve che. keTalAMka pAnAMomAM saLaMga lakhAyuM che, to keTalAMka pAnAomAM vacce jagA rAkhI DijhAina karavAmAM AvI che. pratanuM anya koIe lakhyA bAda nirIkSaNa karyuM hoya tevo saMbhava che. keTalIka jagyA para hrasva-I dIrghaI AdinI nizAnI karyA bAda bhUMsavAmAM AvI che. prata svaccha che ane paDimAtrano upayoga karavAmAM AvyA nathI. covIzInA aMtamAM apAyelI puSyikAnA AdhAre jANI zakAya che ke A racanA saM. 1807mAM lakhAI che. eTale A kRtinI racanA samaya cokkasapaNe saM. 1807 athavA te pUrveno gaNI zakAya. uttamavijayajInI dIkSA saM. 1796mAM thaI che, ane temanA ziSya ratnavijayajInI vinaMtIthI A kRtinI racanA uttamavijayajIe karI che. 1796nI dIkSA pachI emanA ziSya thAya, ane e ziSyanI vinaMtIthI racanA karAya te mATe cha-sAta varSano gALo gaNIe to saMbhavita racanAvarSa saM. 1802thI saM. 1807mAM mUkI zakAya. A prata lakhanAra jIvA Thakara potAne paMDita puNyakuzalanA ziSya (celA) tarIke oLakhAve che, temaja potAnA vAcana mATe A prata lakhI che ema jaNAve che te samAjazAstrIya daSTie noMdhapAtra che. Thakara" aTake mukhyatve lohANAmAM vizeSa pracalita che. saMbhava che ke te samayamAM Thakara jainadharma pALanArA paNa hoya. temaNe kadAca paMDita puNyakuzaLanA upadezathI jainadharma svIkAryo hoya, paraMtu te gRhastha uttamavijayajI jevA kavinI AdhyAtmika viSayo vALI covIzInI hastapratanI nakala karI te tenI adhyAtmapriyatA sUcave che. kavi paricaya uttamavijayajIno janma amadAvAdamAM AvelI zAmaLAnI poLamAM thayo hato. temano saM. 1760mAM janma thayo hato. pitA lAlacaMda ane mAtA mANekanA A putranuM saMsArI avasthAnuM nAma pUMjAzA hatuM. temaNe gRhasthAvasthAmAM prasiddha adhyAtmayogI devacaMdrajI pAse dhArmika abhyAsa karyo hato. saM. 1796mAM vijaya devasUrinI paraMparAnA tapAgacchIya sAdhu zrI jinavijayajI pAse dIkSA dhAraNa karI. thoDA samaya bAda punaH aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 313 For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI devacaMdrajI pAse AgamasUtrono abhyAsa karyo, gurue temane 'anuyogAcArya'nuM pada ApyuM. temanA ziSyomAM padmavijayajI ane ratnavijyajI prasiddha che. padmavijayajInAM kAvyonI jainasaMghamAM vyApaka khyAti che. A covIzI2canA uttamavijayajI paNa ziSya ratnavijayajInA kahevAthI lakhAI che, evo kaLazamAM ullekha che. temanI vividha saMghayAtrA, pratiSThA Adi pravRttionI noMdha paNa prApta thAya che. saM. 1827mAM 67 varSanI vaye kALadharma thayo hato. temanI anya kRtiomAM saMyamazreNI garbhita mahAvIra jina stavana, jinavijaya nirvANa rAsa, jinaAgama bahumAna rAsa, aSTaprakArI pUjA Adi noMdhapAtra che. jJAnapradhAna covIzI paraMparAnI eka mahattvanI kaDI samAna A covIzInI saMpAdita vAcanA saha adhyayana ahIM prathamavAra ja upalabdha thAya che. kavinA pAMca stavano A pUrve jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvya prasAdI bhA. 2 (prakA. zeTha nagInabhAI maMchubhAI jainasAhityodvAra phaMDa)mAM prakAzita thayA che. paraMtu samagra covIzI prathama vAra ja ahIM prastuta che. kavinA vidyAguru devacaMdrajInI jJAnapradhAna covIzI prasiddha che, to guru jinavijyajIe paNa be covIzIo sarjI che temAM paNa jJAnapradhAna jhoka vizeSa che. ziSya padmavijyajI ane ratnavijyajInI paNa jJAnapradhAna covIzIracanAo prasiddha che. Ama, kavinI pUrvavartI ane anugAmI baMne peDhIonI jJAnapradhAna covIzIracanAo prasiddha hatI, tyAre A covIzIracanA saMpAdita thatAM prathama vAra traNe peDhInI racanAo eka sAthe upalabdha thAya che. kRti paricaya kavie prathama stavanamAM ja paramAtmAnA jJAnasamudrano ane temAM rahelA padravya rUpa anupamaratnano mahimA karyo che. kavie caMdraprabhasvAmI stavanamAM kayA 31 doSonA kSayathI siddha 52mAtmAne 31 guNo pragaTa thayA che, tenuM varNana karI paramAtmAnI stuti karI che. kavie ajitanAtha bhagavAnanA stavanamAM prabhue sAta prakAranA mohanIyonuM ucchedana karyuM che tenuM suMdara varNana karyuM che. e ja rIte abhinaMdana svAmI stavanamAM mohanA 30 sthAnakonuM Alekhana karI A sarvane choDI zuddha dazAnI prApti icchI che. sumatinAtha stavanamAM vItarAga deva ane anya devo vacceno taphAvata suMdara upamA dvArA darzAvyo che; te maNInI (jayoti Agala yathA kAca sakalanI zobhA vahe che. (5, 2) sAtamA supArzvanAtha stavanamAM kavie Ihaloka-paraloka Adi sAta bhayonuM nivA2Na ka2nA2 athavA anya rIte hari kari (siMha, hAthI) Adi ATha bhayonuM nivAraNa karanAra supArzvanAtha bhagavAnanI stuti karI che. te ja rIte aDhAramA aranAtha stavanamAM bAhya pUjAnI rIto darzAvI aMte rUpAtItapaNAnA dhyAnane bhAvapUjAnI rIta tarIke darzAvela che. mallinAtha stavanamAM paramAtmAnI rAga-dveSarahita evI bhAva-avasthAnuM varNana che. kavie zAMtinAtha bhagavAnanA stavanamAM paramAtmadezanAthI bhavika jIvone thatA lAbhanuM jaina siddhAMta anusAra suMdara varNana karyuM che. 52mAtmAnI dezanA sAMbhaLI aneka jIvonI anAdikALanI rAgadveSanI graMthio 314 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUra thaI nirmaLa samyakatva prApta karyuM. keTalAka lokoe viSayavAsanAthI vimukha thaI cAritra grahaNa karyuM, temaja keTalAka loko kSapaka zreNImAM nirmaLa dhyAnanI zreNImAM AgaLa vadhatA sarva karmono kSaya karI mokSa pAmyA. A paramAtmAnI vANI jIvAdika navatattvane samajAvanArI ane naya, gama, bhaMgathI saMyukta che, temaja sAMbhaLanAranI cha mahinAnI bhUkha paNa dUra thaI jAya evI madhura ane tRptidAyaka che, ema kahI kavi vANIno mahimA kare che. kavinuM saMbhavanAtha stavana yazovijayajInA "munipatimAM he paravaDo' pahelI covIzInuM trevIsamuM stavana) stavananI yAda apAve evI upamAvalI prayoje che. kavinI upamAvalIomAM jainadharma saMbaMdhita upamAo vizeSa prAdhAnya bhogave che. kavi jJAnamAM kevaLajJAna e upamAthI ja prAraMbha kare che. nadIomAM yazovijayajI lokaprasiddha gaMgA nadIno ullekha kare che, tyAre uttamavijayajI jaina zAstromAM prasiddha mahAvideha kSetramAM vahetI sItA nadIno ullekha kare che. kavie dAnamAM abhayadAna, saMghayaNamAM vajaRSabhanArAya saMghayaNa, sthAnamAM samacorasa saMsthAna, vRkSamAM jaMbuvRkSa (jabudvIpanI madhyabhAgamAM zobhatuM vRkSa), sabhAmAM sudhamAM, devalokamAM brahma devaloka, nAgamAM dharaNendra, levAmAM zukla lekSA jevI jaina tattvajJAna ane lokavyavasthA saMbaMdhI aneka vigato gUMthI che. A vigatone kAraNe A stavana dekhItI rIte yazovijayajInA stavananI anukRtirUpa hovA chatAM svataMtra kAvyakRti bane che. sAthe ja, teno AsvAda pAmavA mATe jaina paraMparAno vizeSa paricaya paNa apekSita bane che. yazovijayajIe paNa jaina paraMparAnA maMtramAM navakAra 'samudramAM svayaMbhUraNa samudra Adi gUMcyA hatA, paraMtu temAMnI vigato AvI zuddha jaina dArzanika paraMparA joDe saMbaMdhita saMghayaNa' "saMsthAna' Adi jevI vizeSa nahotI. kavie zrI suvidhinAtha stavanamAM zrI kAMtivijayajInA "prabhujI muja avaguNa mata dekho'nI yAda apAve e rItanuM stavana racyuM che. jemAM AtmA ane paramAtmAnA guNonI suMdara rIte tulanA karI che. A stavana bhAvavAhI ane manohara zabdo dvArA AkarSaka banyuM che. huM to lobha mAMhe muzkaNo, tuM to saMtoSI guNa rANo huM to jAtimadAdi kai rAcyo, tuM to mAdavaguNamAM rAkhyo. " (9, 2). kavinA prathama 11 stavana karatA bAramA stavanathI covIzI thoDo vaLAMka dhAraNa karatI hoya evuM anubhavAya che. kavinAM stavanomAM AdhyAtmika vicAraNAnI sAthe sAthe jIvanacaritranI vigato samAveza pAme che. kavinuM bAvIsamuM stavana jIvanacaritranA ullekhanI daSTie noMdhapAtra che. sAmAnya rIte neminAtha stavanamAM AvatA rAjulanA vilApane badale kAvyanA prAraMbhe ja paramAtmAne yaduvaMzanA uddhAraka tarIke oLakhAvyA che. stavanamAM rAjulanI sAthe navabhavanI prItine kAraNe zivamaMdiramAM sAthe maLavAno saMketa karavA jAna laIne gayA hatA, tevo kAvyAtmaka ullekha che. paraMtu samagra stavanamAM devakInA cha putro, ATha dazAha, sAMba, pradyumna vAsudevanI be sivAyanI botera hajAra rANIo ane kRSNanI ATha mukhya paTarANIone pratibodhita karI bhavasAgarathI pAra utAryA tenI vAta gUMthAI che. AgamagraMthomAM AvatA dvArakA-dahana ane te prasaMge vividha yaduvaMzIoe lIdhelI dIkSAnA varNanane kavie stavanamAM gUMthI kAvyamAM navA viSayano samAveza karyo che. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 315 For Personal & Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ e ja rIte mahAvIrasvAmI stavanamAM temanA gaNadhara, sAdhu, sAdhvI, kevala jJAnI, manaH paryavajJAnI, avadhijJAnI, zrAvaka, zrAvikA Adi parivArano ullekha karyo che. pArzvanAtha stavanamAM kamaTha ane dharaNendra pratyenA samabhAvanuM citra manohara che. racanAtte ApelA kaLazamAM sarva tIrthakaronuM sAmAnyarUpanuM caritra suMdara rIte varNavavAmAM AvyuM che. AmAM kavie potAnI guruparaMparA darzAvI che. temaja A stavana zrI ratnavijayajInA kahevAthI racAyA che, tevo ullekha paNa prApta thAya che. kavie (athavA lipikAre) cha stavanomAM ja prayojAyelI dezIno ullekha karyo che. sAmAnya rIte madhyakALanI sarva geya racanAomAM dezIno ullekha raheto hoya che. TUMkamAM, A stavanacovIzI kAvyadRSTie keTalAka ramya unmeSo darzAve che. ane keTalAMka stavano jJAnapradhAna covIzInI paraMparAnuM suMdara pratinidhitva karatI tAttvika carcA-vicAraNAne samAve che. A racanA aitihAsika daSTie vizeSa noMdhapAtra che, jene kAraNe jJAnapradhAna covIzIracanAnI traNa pATa sudhI vistaratI eka akhaMDa paraMparAno paricaya prApta thAya che. 316 je covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ - For Personal & Private Use Only mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 317 pAprApArzanAcAyanamaziravAnadAyoreloera vimalAcalaraligrAmaNorelonidomArAsararahatAracaraall rikAkAkAkarajAeyAra. lokadarzakavalAsinatAta castarAza vimalAcalaralara prA magAralodyAcalAiNimAI sAhitasAmAsasvArelA 2H banavAvArasvaranararara yAsaMghalaIpAukAralA. 5 jyazayAmaIsanIpArasvaranna rAzmilANasAbamaan paziralonikaranasnAnAriMza caranaranavavInatavAsAtasazaralAzatanAsuganimakArarAvara narAvamalApatimAdhazatapAvanAralonamaNajANoniradhAra 33SED zrI dhIravijayajI kRta covIzI - prathama patra
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dhIravijayajIkRta stavanacovIzI zrI pArzvanAthAya namaH girathI nadIyAM UtaraI re lo e dezI vimalAcala raLiyAmaNo re lo, jihAM AdIsara arihaMta re caturanara kAkaraI kAkaraI jANayo re lo. kahaI kevalI siddha anaMtA re caturanara 1 vimalAcala ralIAmaNo re lo AMcalI. iNi giri Adila samosaryA re lo, pUrava navANuM vAra re. caturanara. rAyaNa phukha talaI pAdukA re lo. pUjyaI pAmaI bhavano pAra re caturanara0 2 vimalA, sAta chaTha aThama upari re lo je karazuM naranaI nAri 2. caturanara. bhava trIjaI tathA sAtamaI re lo. te jAI mugatimajhAra re caturanara0 3 vimalA, pratimA dhanuzata pAMcanI re lo, namaNa jANo niradhAra re caturanara. ukalA kola AvI TakaI re lo, tirthe akhaya amRtadhAra 2. caturanara 4 vimalA, celaNa talAvaDI celaI karI re lo, siddhasilAMnI joDa 2. caturanara. SNa giri sidhA keI sAdhujI re lo, asaMkhya anaMtA koDa re caturanara. 5 vimalA, yAtrakaraI chaharI pAlatAM re lo, tehanI chUTaI karmanI koDa re caturanara.. varamAlA tehanaIM ThavaI re lo, mugartivaduAvI de hAra caturanara. 6 vimalA, devarUpIe DuMgaro relo, sevai pAmaI vaMchita koDa 2. caturanara. zrI gurU kuMara vijaya taNo re lo, dhIra kahaI karajoDa che. caturanara. 7 vimalA iti zrI RSabhastavane saMpUrNa 1 318 covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ sosaTha desa sohAmaNo e dezI tAraMgaI ajita jinerU, jitazatru rAyanonaMda mere lAla vijayA ura sara haMsalo, mukhe mohaI punyama caMda mere lAla 1 tAragaI ajitajinesa30 poDhI pratimA suMdarU, gajalaMchana abhirAma mere lAla.. kAmakuMbha jANe suratarU aniziM japIzuM nAma mere lAla 2 tAraMgaI. jina prAsAda sohAmaNo re merUsyuM mAMDaI vAda mere lAla nATaka sura suMdari karaI gAyaI madhuraI sAda mere lAla 3 tAraMgaI caja tajI saMyama lII deI varasI dAna mere lAla karma khapAvI jinavaru bAI sukladhyAna mere lAla. 4 tAraMgaI mugati pohotA naMdI kaMcana varaNI kAya mere lAla. paDita kuara vijaya taNo, dhIravijaya guNa gAya mere lAla 5 tAraMgaI. iti zrI ajitanAtha stavane saMpUrNa 2 sumati sadA dilamAM dharo e dezI zaMbhava trIjo gAII, parighala AMNI prema sanehI uttama jinajI pAmInaI avara huM dhyAuM kema sanehI 1 zaMbhava trIjo gAIzuM 2. AMcalI ghaDI bhalI torI sevA taNI avara te AlajamAro sanehI caMdanakI TukaDI bhalI, kAhA kIjaI kAThako bhAro sanehI. 2 saM. aMgIkRta naI pAlII, uttama e AcAra sanehI dusamana dUra daphaI karo jyu vadhaI lokamAM kAra sanehI 3 saM. je ghaDI ghaTamAM tuM sahI, sA ghaDI AnaMda ogha sanehI darisana dekhI tAhare, pAmuM huM vaMchita bhoga sanehI 4 se. manamaMdiramAM tuM sahI, jAgati jyoti niNaMda sanehI zrI gurU kuMaravijaya taNo, dhIra bhaNaI ANaMda sanehI 5 saM. | iti zrI zaMbhava jina stavane saMpUrNa 3 hariyA mana lAgo e dezI abhinaMdana manamAM vasyo, cothA jina sukhakAra re. jinavara sukhakara. mAtA siddhArathA kuMaru, nayarI ayodhyA avatAra re. jinavara sukhakara 1 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 319 For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanuSa sADhA traNisaItaNuM, uccapaNaI tanumAna re jina. sevara nRpa suta suMdara, kAyA te kaMcanavAna 2 2 jina. pUrava lAkha pacAsanuM pAlI pUraNa Aya re jina sameta zikharagiri upara, mugati pohotA jinarAya re 3 jina nAma nirUpama tAharuM japatAM jaya jayakAra re ji. pratidina UThI naI karuM, vaMdana vArovAra re 4 jina. kAmakubha ciMtAmaNI kAmita ladAtArare jina, zrI gurU kuMaravijaya taNo, dhIravijaya jayakAra 2 pa jina iti zrI abhinaMdana jina stavana saMpUrNa 4 nIMdaraDI vayaraNa hoI rahI e dezI vAgheMsara suNo vInatI dila ANI ho duniyAnA divAna sumati jiNesara sevatAM pAmyo pAmyo ho mahImaMDala mAna kiM 1 vAgheMsara suNo vInatI. AMcalI. he jAlA he jana choDiI kIjaI kIjaI ho dilabhara dilasAra kiM amRtala jiNi cAkhIyAM kima rAcaI ho hala kAcaI asAra kiM 2 vAlve kesara kaMTha lagAvInaI kuNa karaI kesUDAno saMga ki jagajIvana jina choDIne navi kijaI ho niSThurasya raMga ki. 3 vAlve huM rAgI guNe tAhare tuM so lAgI ho vAlhA vItarAga kiM nehalIe nayaNe nirakhajyo jyu vAdhaI ho mujha adhiko caga kiM 4 vAlve maMgalAcuta mana mAharaI vasIo vasIo ho megharAjAno naMda kiM zrI guru kuMaravijaya taNo sIsa pabhAI ho muni dhIra ANaMda kiM 5 vAlve vAgheMsara suNo vanatI. iti zrI sumatinAtha stavana saMpUrNa 5 dezI motIDAnI pavaprabhajina chaTho sohaI jasa darisana tribhuvana mohaI re jIvanAM jinajI re hamArA, sAhibA jinajI re hamArA mohanAM jinajI re hamArA sAhibA jinajI re hamArA AMcalI kosaMbI nagarIno svAmI, nita uThI namo siranAmI 2 jI. 320 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya mArA For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ suiigara surapatiIM navarAyo, valI chapanna digakumarI gAyo 3 jI dhanuSa aDhIsad uMcI kAya, rAtaIM raMgaIM jinajI suhAya 4 jI pUrata lakhyuM trIsanuM Aya, pAlI pUraNa zivapura jAya 5 jI ehavA jinajIne pAe, lAguM baIM karajoDI naIM zivasukha mAMgu 6 jI paMDita kuMaravijyano sIsa, munI dhIra nAmanizadIsa 7 jI itizrI padmaprabhajina stavana saMpUrNa. 6 eka dina sAratha pati bhaNaIM e dezI. sarasa vacana ghauM sArAre, avihaDa AMNI rAga zrI supAsa jina gAyatAM re, phlIA hamArA bhAga re. 1 bhavijana bheTIIM zrI supAsa jilaMdo re bhatijana bheTIIM calI. karagata pANInI paraIM re jANaIM tuM vizvanA bhAva bhavasAyara paDatAM thakAM re AlaMbana jina nAva re 2 bha saptaNI sira sobhatAM re, maMDita chatrAMkAra pratiSTa susImA kuMaru vANArasI avatAra re. 3 bha dhanuSa bisaIM unnatapaNaIM re, kanaka varNatanu Iza pAlI pUraNa AyukhuM re pUrava lakhya kerUM viMsa 2e 4 bha sameta zikhara girI uparaIMre, mugati pohotA jilaMda paMDita kuMara vijya taNo re dhIra bhaNaIM ANaMdo re 5 bha iti zrI supArzvanAtha stavana saMpUrNa. 7 dolita dAi dIi e dezI caMdra prabhu jina AThamo moro manamaMdirano mAla ho bhAva dharI sakhi pUiM pratidina jinajI trig2akAla ho 1 caMdraprabhu jina AThamo - AMcalI kesara caMdana ghana ghaso, mAMhi melhI gulAbanuM nIra ho prativAsa mRgamada mUkInaiM pUjo pahiMrI dakhkhaNa cIra ho 2 caMdra0 rati divasa sUtAM jAgatAM, mana moDuM tosyuM lIna ho sarojamukhI sakhi pUjatAM, mAharA pApa thayAM chIna chIna ho. 3 caMdra0 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 321 For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpaka mogara mAlatI vara leI jAsUla phUla ho jAI jUI ketakI caDhAvo gulAba amUla ho 4 caMdra doDhaso dhanu tanu dIpato ujjala tuha tUnu vAna ho pUrava daza lakhya AukhuM tumha tAta mahasena rAjana ho 5 caMdra tAharaI sevaka chaI ghaNA paNi mAharI karo saMbhAla ho AMkhaDI ulakhaI ApaNo lakhya mANasamAM tatakAla ho 6 caMdra caMdrAvatI nagarI dhaNI mAtA lakSmaNA kero naMda ho kuMara vijaya kaviyaNa taNo gAyo dhIra dhari ANaMda ho 7 caMdra iti zrI caMdraprabha jina stavane saMpUrNa. 8 nATakIi nATaka mAMDya re lo e dezI suvidhi jiNesara cita vasyo jina nomo chai sukhadAilo aho jI re nAhI dhoi suci thaI jina pUjo umAhI re lo aho. 1 aMtarayAmI iSTa tuM jinajIvana tuM kaIM prAna re lo aho, ji. sugrIva vaMza udayAcalai jina ugo abhinavo bhAga re lo aho ji. 2 kAkaMdI nagarI dhaNI rAsadevIno tuM jAta re lo aho rA. dhanuSa zata unnata dehaDI rUpya raMgai jinajI vikhyAta re lo 3 pUrava chaI lakhya AyakhuM bhogavI zrI bhagavaMta re aho bho. sametazikhara girI uparai jina pAmyA sukha anaMta re lo aho ji- 4 sakala vAcaka mugaTamaNI zrI Rdhivijaya uvajhAya re lo ahI zrI, tasa budha kuMaravijaya taNo ziSya dhIravijaya guNa gAya re aho zi. 5 iti zrI suvidhi jina stavana saMpUrNa. 9 ehavo huM re anAthI e dezI zItala jinavara dazamo suhAvaI bhakilapurano vAsI naMdAnaMdana nayaNe nirakhyo mAharAM dukha gayAM sAva nAnI kiM 1 mahAjana zItala jinavara pUjo AMcalI. zrI vatsa china suMdara mohaI, daDharatha rAyano naMda araviMda locana anopama opai vadana zAradako caMda kiM. ra mahA 322 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMcanavaraNI kAyA bhAsura adbhuta opaa tumha rUpa tina bhuvanano tuM chaiM dIvo tujha praNamaiM suranara bhUpa kiM 3 mahA pUrava lakhya kerUM Ayu unnata neu dhanusAra mAsa ekanuM agrasaNa Adara pohotA mokhya majhAra 4 mahA zItala jinavara sukhakara gAyo SohotAM veMchita koDa budha kuMaravijyano aMtevAsI dhIra namaiM karajoDa 5 mahA iti zrI zItalajina stavana saMpUrNa. 10 dhana samaratha prIu nAnhaDo e dezI zreyAMsa jinajI igyAramo morA hIyaDA kece chaiM hAra jIvana jADa jina mAho pyAro chaiMvalI prANAdhAra 1 zreyAMsajinajI igyAramo AMcalI. more mana jinajI tuM vasyo avara deva na AvaiM dAya eka dIThaIM dila ulasaIM eka dekhata hiM ulAya 2 zreyAMsa nIcano neha chaIM ehavo jevo sohaiM raMga pataMga caTaka dekhAvad AgaiMthI pachai phIkAno ehI ja DhaMga 3 zreyAMsa jinajI tuja sAthae nehalo maiM kIdho chaiM colamajITha darisaNa dejyo dinaprati mujha uparri valI karo sumiTa 4 zreyAMsa girumAM sahajad guNa kara koDa divAlI karajyo rAja ThAlA hoi to jhalajhalaIM bharI kAMI na karai AvAja 5 zreyAMsa girUo jinajI teM ache mujha mana maMdirano maMDANa aravijya kavirAjano sIsa dhIranaIM horyo koDa kalyANa 6 zreyAMsa jinajI agyAramo. iti zrI zreyAMsajina stavana saMpUrNa. 11 dezI 2sIAnI vAsupUjya bheTo re bhavikA bhAvasyuM hIyaDaiM ANI re heja guNAkara zItala gupte karI caMdana sArikho taraNi jItyo re teja guNAkara 1 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 323 For Personal & Private Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsupUjya bheTo re bhavikA bhAvasyuM AMcalI saumya guNe karI caMdramA sarikho udara sIhasama jANa re guNAkara kara gaMbhIra guNe karI sAgara jIpato guNamaNi kerI re khANi guNAkara ra vAsu apramatta bhAraMDa paMkhInI pari, kuMjara sama soMDIra hoya guNAkara vasupUjya naMdana jagajana vAMdatAM navanidhi maMgalIka hoya guNAkara 3 vAsu unnattapaNai sittara dhanu dehaDI varSa lakhya bahottara Aya guNAkara rAtai raMgai jinavara rAjato, jayArAMNI tuhmataNI mAya guNAkara 4 vAsucaMpAnagarIno narapati jANI i ISyAga vaMza avatAra re guNAkara zrI guru kuMaravijaya kavirAjano dhIranaI ho jayajayakAra re guNAkara 5 vAsupUjya bheTo re bhavikA bhAvasyu iti zrI vAsupUjya jina stavana saMpUrNa. 12. vAlhojI vAI chaI vAMsalI re e dezI vimala jiNesara sevAI re priya ugamataI sUra nAma japatAM jehanuM re mAharA pApa gayAM sAva dUra 1. vimala jisesara sevAi re AMcalI kapilAnagarIno dhaNI re kRtavahya achadaM tumha tAta abdaya sAThi lAkha AyakhuM re zyAmArANI chaOM tuha mAta- 2 vimala rAtadivasa sUtAM jAgatAM re japII jinajInuM nAma aSTa mahAsiddhi saMpajaI re valI sIjha vAMchita kAma 3. vimala, kanakavarNa mohakaru re sAThi sAraMga deha unaMga sametazikhara girI uparai parama pada pAmyA abhaMga 4 vimala teramo jinajI je jAI re tAsa namaI suranaranI koDa paMDita kuMaravijaya taNo re muni dhIra namai karajoDa 5 vimala jiNesara sevAi re iti zrI vimalanAtha stavane saMpUrNa. 13 beDalaI bhAra ghaNo chaiM rAja e dezI pAsa jisesara pAe namInaI praNamI nija gurU pAya anaMta jinavara caudamo gAtAM muja mana ulaTa thAya 1 324 covIzI : svarUpa ane sAhitya. For Personal & Private Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu Upari mahira dharejyo rAji duragati mAharI dura harejyo AMcalI bhavasAyara bhamatAM maTaeN pAyo, tuM sAhiba jinarAja aMgaNa moraOM surataru slIo, jaba milIe tribhuvana rAja 25 Upa0 morai citta jinavara vasIo, huM lobhIkaI mana dAma mAtapitA baMdhava tuM mero valI haI AtamArAma 3mu Upa0 manamaMdiramAM tuhI ja vyApyo, jaryuM tila vyApyo tela trikaraNa sudhi tujhanaI namasyaOM tata ghari raMganI reli 4mu Upa0 trisa lAkha varasanuM Ayu unnata dhaNu paMcAta kanakavaraNa virAjaOM bhAsura, puraiM mujha mana Asa 5mu Upa0 nayarI rAjagrahI trijaga vadito siMhasena rAjAnA tAta tuhmArUM suyazAmAtA, surNi tuM tihuaNanA bhANa 6 mu Upa0 sakala vAcaka zira seharo jANo zrI Rdhivijaya uvajhaya kovida kuaravijayano vinayI dhIravijaya guNa gAya 7mu Upa0 iti zrI anaMtanAtha stavane saMpUrNa. 14 bhAMgaDalInA bhogI hAMrA lAla e dezI dharma jisesara sevo mahArAM lAla, dharma to dharmano dAI che jo lakha corAsI bhamI mahArA lAla gata Are avagAI chai jo 1 dharma jisesara sevo hAMrA lAla AMcalI. tAhIM pAra na pAmyo hAMrA lAla, havaI jina milIo sakhAI chai jo tiNa mai nii kIdho mahArAlAla, duragati dura ramAI chaijo 2 dharma daza lAkha varasanuM Ayu hAMrA lAla, paItAlIsa dhanuSa kAya chaI jo bhAnu bhudhavanaMdana hAMrA lAla rAvatA tuha taNI mAya chaiMjo 3 dharma, ranapurInA vAsI harAlAla, niramala nayaNanirakhyo chaijo bhAvaTha bhAMjaNa bhedyo hAMrA lAla, jilDaro mero harakhyo chaiMjo 4 dharma pUnaramo jina gAyo hAMrA lAla, gAtAM bahu sukha pAyo chaI jo. kovida kuMaravijayano hAMrA lAla, dhIranaI manaI bhAyo chaI jo. 5 dharma, iti zrI dharmanAtha stavane saMpUrNa. 15 mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 9 325 For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezI kUbakhaDAnI ' zAMti jirNasara solamo manavaMchita phala dAtAra salUNe sAjanAM AkaMTha amRta jamInaI kuNa karaI kAMjI AhAra salUNe sAjanAM 1 e AMcalI tuja sevA ekaI ghaDI avara te Ala amAro salUNe sAjanAM khIradhI pANI pIinaI kuNa vAMchaTha nIra ja khAro salUNe sAjanA 2, tima tujhanaI choDI karI je avarasyuM joDI eMI hAtha salUNe sAjanA AlaI mAro tehano tiNaI dIdhI bAula bAtha salUNe sAjanA 3 lAkha varasanuM Ayurkha AlIsa dhana tumha kAma salUNe sAjanA vizvasena narapati naMdano acirA tuhataNI mAya salUNe sAjanA 4 solamo jinavara jaga jyo gajapura nagarano rAya salUNe sAjanA kuMaravijaya kaviyaNa taNo muni dhIra namai zAMti pAya salUNe sAjanA 5 . ' iti zrI zAMtinAtha stavana saMpUrNa. 16 dezI lekhanIrI sahasa cosaTha kAMI kAminIjI suNo katajI, kaho karo haThavAda kuMthu guNavaMtajI 1. kuta vinA rahivuM kizuM suNo katajI, kata bina keho savAda kuMthu guNavaMtajI almo guNavaMtI goraDI suNo katajI, almo abalA chuM bAla kuthu guNavaMtajI 2. kata vinA kAminI taNI suNo katajI kuNa karaI sArasaMbhAla kuthu guNavaMtajI buDhapaNai vrata tulle liayo suNo katajI, havaDAM vatanI sI vAta kuMthu guNavaMtajI 3. pahilAM kathana to mAnatA suNo katajI havaDAM e sI thaI ghAta kuMthu guNavaMtajI nehabhara nayaNaDe nirakhatAM suNo katajI kiyAM gayo tehija neha kuMthu guNavaMtajI 4. caMda vinA kehI cAMdrANI suNo katajI chAyA vinA keho jhADa kuMthu guNavaMtajI kata vinA kAminI taNI suNo katajI kuNa pohacArDi lADa kuMthu guNavaMtajI pa. nayaNe bAMdhyo nehalo suNo katajI vayaNe kIdho vilAsa kuNu guNavaMtajI tyAM lagI neha na vIsarazuM suNo katajI jyAM lagai ghaTamai sAsa kuMthu guNavaMtajI 6. chaTakI cheha na dAkhIi suNo katajI tuM kaI kAminI kero pratipAla kuMthu guNavaMtajI thoDAM thoDAM choDIi suNo katajI jima javA chaDi pAla kuMthu guNavaMtajI 7 ehave kAminI kere bolaDe suNo katajI kuMthu na calyo lavalesa kuMthu guNavaMtajI saMvatsarI dAna deinaI suNo katajI saMyama lIno TAlI nilesa kuMthu guNavaMtajI 8. 326 - covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma khapAvI jinavarU suNo katajI mugati pohotA kuMtha jiNaMda kuNu guNavaMtajI paMDita kuMaraviyataNo suNo katajI, dhIra mani huo ANaMda kuMthu guNavaMtajI 9. iti zrI kuMthunAtha stavana saMpUrNa. 17 mayagala mAto re vanamAMhi vasaI e dezI arajinajInuM re darIsaNa dukha harai, kIjai rAtyanaI dilasojI. navanidhi bahulI re tarasa ghara AMgaNaI, je ja5i tujha jagadIsojI 1 arajinanuM re darisaNa dukhaharaOM AMcalI. baMdhavAbelI re bahu beTa ghare valIyA cumai lAjojI. bAlagopAla re sahu e tehano, mana myuM dharaI ghaNuM Ajo jI. 2 ara0 pavAputra paraI parai pekhatAM, AMkhaDI amRta bharAyojI gajapuravAsI re tAta tuhayataNo, sudarzana chaOM mahArAyojI 3 ara0 sAtamo cakI re jinajI jyo, ucca paNaI dhanu trIsojI saMyama leIra karma khapyA ghaNAM pAmyA mokya jagIsojI 4 ara0 sahasa corAsI re keruM Ayurkha, puraNa pAlI nAthojI , zrIgurU kuMaravijaya kavirAjano, muni dhIra namai joDi hAthojI 5 arajinanuM darisaNa dukha harazuM. iti zrI aranAtha stavane saMpUrNa. 18 sudhana dina lekhaI jANuM re Aja e dezI mallI jiNesara mAharAjI, jIvana prANAdhAra tuja sAthaI mujha prItaDIjI, teha jANaI kiratAra 1 jiNesara tuM mujha devadayAla AMcalI. cakkI cAhuM bhAna naIMjI, satI samaraI bharatAra. caMda cakora yuM prItaDI, kekAnAM jaladhAra 2 ji. sAhiba suparaI niravAhIijI, valI valI kahuM jinarAja. anugraha sevakano karoi, bAMha grahekI lAja 3 ji. tima samaruM tujhanaI sadAjI prabhAvatI kezaputra. mithilApati kuMbhanaresarujI, rAkhuM gharanuM re sUtra 4 ji. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 327 For Personal & Private Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahasa paMcAvana AyukhuMjI, unnata dhaNu paMNavIsa paMDita kuMaravijyataNojI, praNamaiM dhIra muni sIsa. 5 jijJesara iti zrI mallinAtha stavana saMpUrNa. 19 dezI virupa nATakIAnI munisuvrata jinavIsamo re, manamaMdirano thaMbha jinava2 gajyo. mukhachaba dekhI tAharI re maiM kIdho premAraMbha 1 jinava2 gajyo AMcalI. cAha karI karuM cAkarI re, tenuM muja re morI ANa. jinava2 jagayo prIta jori maiM tohacyuM re, karI zAkhI paramesara bhANa 2 jinavara gayo. gokula dAna bhumi taNuM re, ko IMIM saMcaNa koDa jinava2 gayo. paNi tujha darasaNa dekhatAM re lavaleza nAvaiM toDa jiNavara gayo 3 prIta tumhArI navI sarai re, joM ghaTa bhItara prAMNa jinavara gayo. mata utAreyo mayAre, tuM chaiM catura sujANa jinnavara gayo 4 darIsaNa dekhatAM tAharuM re, bhAMjai bhavanI bhIDa jiNavara go ulaTa aMgi upajai re, vAdhai hIyaDAnuM hIra jiNavara gayo 5 rAjagRhI nagarI dhaNI re, sumitra tA (ta) chaiM sAra jijJavara gajyo. prANadevalokathI cavI ? padmA udare avatAra jiSNavara gayo. 6 sahasa trIsanuM AyukhuM re, dhanuSa vIsa ucI kAya, jiNava2 jagayo. paMDita kuMaratijyataNo re, dhIravijaya guNa gAya. jiSNavara jgayo. 7 iti zrI munisuvrata jina stavana saMpUrNa 20 dezI dhaNA DholAnI namijina chaiM ekavIsamo re, bhAMja bhavanI bhI2 jinajI merA prANa pihara tuM mAharaU re, samudra sama gaMbhI2 jinajI meca 1 bheTo bheTo ho bhagavaMta jirNa karamano ANyo aMta jinajI meca aMtarayAmI AtamA re jinajIvana tuM tanna jinajI meca, prIta to tAharI sarAhasyuM re tuM vasika morai manna jinajI merA 2 karuNAnidhi karuNAkarU re vaDavakhatI vaDabhAga, jinajI meca caMdrA rANI vijya rAyano re, naMdana stuM avihaDa rAga jinajI meca 3 328 * covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ ulaTa AMkhaDI upano re, darisaNa dekhyo dIdAra jinajI merA bheTatAM jina sukha thayo re, mana jANaMI kiM kiratAra jiNajI merA 4. sAnidhya karajya sAhiMbAre, tuM chaI akala abIha. jinAjI merA. mana thakI mata vIsAyo re, sI sIkhAmaNa dAMtA jIha jinajI merA 5 panara dhanuSa uMcI dehaDI re, sahasa dasa jIvita jAsa jinajI morA. mithilApati suta mAnajyo, dejyo caraNe vAsa. jinajI morA 6 kuara vijaya guru mAharo re, paMDitamAMhi pravINa jinAjI merA. tasa pada paMkaja madhukarI re, dhIra jina sevA lINa. jinajI morA 7 iti zrI namijina stavane saMpUrNa. 21 ghare AvojI AMbo moriu e dezI hAMjI yAdavayAM nale AvIuM, sAthi yAdavano parivAra ghare AvojI AMbo morIo AMcalI hAMjI gokha caDI jUI rAjUlA, nija sahiara naI parivAra 1 ghare, joI joI re sahiara mAharA varanA mukha TakAnuM nUra ghare adhara vidyumanI velaDI, nilADilejanuM pUra 2 ghare Avo. hAMjI bhaluM re karyuM tema nAhalA, titopAlI pUravanI prIta ghari nomA bhavano neha jagAvIla, uttamanI eha ja rIta ghari3 meM to paramesara pUjyo prabhu, mAharaI jAgyo punya prakAra ghari hAMjI. Asa karatAM jehanI, mujha maliu te bharatAra ghari. 4 ghare Avo nemajI nAhalo ghare Avo yAdavanA nAtha. ghaDi. hAMjI lagnavelA jAI vahI, ApaI kIjaI melAvo hAtha. ghari. 5 aNamilatAno dukhanahiM milatAryuM miliI vAro vAra. ghari. bhANA khaDa khaDa dohilI, kaI virahaNI rAjulanAri ghari. 6 ehavaI tihAM zravaNe sUyo, sAmalIi pasua pokAra rathavAlI nema nIkalyo - vegaI pohatA gaDha giranAri ghari. 7 rAjalani dukha je thayuM. ke ho te kahII avadAta ghari. hAMjI virahavedana dohalI, te to jANaI virahaNI vAta ghari. 8 - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 329 For Personal & Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ DuMgarII rahavuM na kIjII jihAM kATho jaMgalavAsa ghari DuMgariyA dUrathI bhalA pAsaI 5hatAM na lAgai khAsa ghari. 9 hAMjI Ima kahetAM rANI rAjulA puhatI prAunaI pAsa saMyama deI sAMmalaI muMkI mugati taNaI AvAsa ghari. 10 sAthatAM sukha dIo sAmalA morA manatarUno kara ghari. hAMjI kuMara vijaya kavirAjano dharIneha kahaI munidhIra ghari0 11 iti zrI nemanAtha stavana saMpUrNa. 22 mAharI sahI re samANI e dezI kanaka kacolI ni kesara gholI pUjo pAsa kasArI re mAharI sahI re salUNI , mRgamada melI ni ghanasAra bhelI hAtha lyo chAbaDi sArI re 1 mAharI sahI re salUNI AMcalI jAI jUI macakaMda mogaro jAdAM jAsU caMpakavelI re mA. pAsajI pUjaNa Atura rAmA pUjaI eka ekani ThelI re mA. 2 suMdara toDara prabhu kaMTha hatI keI ThavaI phUlamAlI re mA. navaraMgI aMgi prabhu sohaI jina mUrati jovA cAlI re mA. 3 pUjI praNamI bhAvanA bhAvuiM tyAM milI saghalI sAhelI re mA vAmAnaMdana pAsajI pUjatAM svarganAM sukha lahelI re mA. 4 kaNayara kabadhuM lalakatI lalanAM nAcatI nija tanu vAlI re mA. eka nArI prabhunAM oAraNAM letI eka rAcatI nija mukha bhAlI re mA. 5 ubhI rahI re pAsajI pUjI huM paNi AvuM vahelI re mA. sahiara saghalI TolaI malIni jinaguNa gAvaI gelI re mA. 6 pAsa jiNesara bhuvaNa disesara moSya mArga dII melI re mA. kovida kuMaravijayano vinayI praNamata dhIra trivelI re 7 mAharI, iti pArzvajina stavana saMpUrNa. 23 rAga dhanyAsI vIra jisesara vaMdIi sAsanano ziradAra jinajI sidhAratha kula siMhalo trisalA mAta malhAra jinajI 1 330 covIzI: svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahiali mahimA jAgato tAro pragaTa pratApa jinajI eka manAM ArAdhatAM yalaI bhavataNAM pApa jinajI 2. nANai ni vali nAMdITha jIvita svAmi juhAra jinajI varavADaI jina vIranI sevAthI sukhakAra jinajI 3 pUrava puNyathI tuM lahyo teNaI pAyo suyaza mAna jinajI neka najari nihAlayo sAsananA sulatANa jiNajI 4 bAlapaNaI sura jItIu tirSi toruM mahAvIra nAMma jinajI kSatriyakuMDano rAjIu sAta hAtha tanusvAmi jinajI 5 bahuttari varasanuM AukhuM jIvata jinajI pramANa jinajI kanaka pari kAyA bhalI pAvApuri nirvANa dinajI 6 vIra. sakala vAcaka mugaTamaNI zrI dhavijaya uvajhAya jinajI tasa budha kuMaravijayataNo dhIra ni ho sukhadAya jinajI 7 vIra jirNosara vaMdI iti zrI mahAvIra jina stavane saMpUrNa. 24 gaNi dhIravijayakRta cauvIsa tIrthaMkaranAM stavana saMpUrNa. saMvata 1727 varSe kArtika mAse kRSNapakSe 14 vAra bhome lakhita. che. zru zrAvakA punya prabhAvakA bAvratadhAraka bAI maTI lakhAvIta che. graMthAgraM 275 cha cha chaH - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 331 For Personal & Private Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ cava/saMvArSakArtikamAmichalapatavAranomelawianaul zrAvakAnyatAdakAMbAravArakaMbAImaTIlAvInan angraugr ghAyaM2an zrI dhIravijayajIkRta covIzI aMtima patra FAMSAST Cameremecource satI nAziva patra 18 332* yovIzI : sva35 mane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhIravijayajI kRta stavanacovIzI prataparicaya zrI lAlabhAI dalapatabhAI prAcya vidyAmaMdiranI 11438-258 naM.nI hastaprata (je kheDA 2 naM.nA bhaMDAra aMtargata che.) 25 x 14 1/2 se.mI.nI sAijha dharAve che. A prata kALI ane lAla zAhIthI lakhAyelI che, 18 patro dharAvatI A pratanA akSaro moTA che, paraMtu keTalAka akSaro samAnatAnI bhrAMti karAve evA che. paDimAtrAno vyApakapaNe upayoga thayo che, paraMtu sarvatra paDiyAtrA nathI, e paNa bhrAMtimAM vRddhi ka2nA2 tattva che. kaviparicaya kavi kRtimAM potAne RddhivijayajI vAcakanA ziSya paMDita kuMvaravijyajInA ziSya tarIke oLakhAve che. A sivAya kavino vizeSa paricaya upalabdha thato nathI. saM. 1727mAM A hastaprata lakhAI che, eTale kavino samaya e pUrveno hovAnuM nizcita che. eTale A covIzIracanA 17mA zatakamAM athavA aDhAramA zatakanI prathama pacIsImAM racAI hovAnuM anumAna karI zakAya che. A kavino jaina gUrjara kavio bhAga-mAM ullekha prApta thAya che, tema ja sAhityakoza-khaMDa-1 (madhyakAlIna)mAM paNa ullekha prApta thAya che. kRtiparicaya dhIravijayajInI A racanA prAsAdika, saraLa, geya padyaracanA tarIke noMdhapAtra che. kavinI A racanAmAM aneka tIrthono ullekha paNa dhyAna kheMce che. kavie prathama stavanamAM RSabhadeva bhagavAnanA tIrtha zatruMjayano mahimA karyo che. tyAMnI 500 dhanuSanI pratimAyukta guphA, manohara rAyaNavRkSa, celaNa taLAvaDI Adi sthaLono kavie bhAvapUrvaka ullekha karyo che. te uparAMta A tIrthanI ArAdhanA vidhi rUpe sAta chaThTha-aThThama Adino ullekha karyo che. temaja A parvatane devarUpI DuMgaro' kahI tIrtha pratyeno potAno bhaktibhAva suMdara rIte abhivyakta karyo che. ajitanAtha bhagavAnanA stavanamAM tAraMgA tIrthanA maMdiranuM citrAtmaka varNana karyuM che. jina prAsAda sohAmaNo re merusyuM mAMDaI vAra mere lAla nATaka surasuMdara karai gAyaiM madhurad sAda mere lAla (2, 3) aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 333 For Personal & Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavie mahAvIrasvAmI stavanamAM temanA jIvitasvAmI tIrtha tarIke nANA, nAMdIyAno mahimAM karyo che, temaja vIravADA nAmanA tIrthano paNa ullekha karyo che. ajitanAtha stavanamAM tAraMgA temaja pArzvanAtha stavanamAM khaMbhAtamAM birAjamAna kaMsArI pArzvanAthano ullekha karyo che. kavinAM keTalAMka saraLa dRSTAMto, upamAo Adi paNa tenI saraLa abhivyaktine kAraNe AkarSaka banyAM che. paramAtmA sAthe paLa vIte te paNa dhanya e bhAva abhivyakta karatAM kahe che : caMdana kI TukaDI bhalI, kAhAM kIjai kAThako bhAro (3, 2) to paramAtmA sAthe eka vAra prIti thayA bAda anya devamAM mana lAgatuM nathI e aMge upamA darzAvatAM kahe che : kesara kaMTha lagAvInaI, kuNa karaI kesuDAno saMga ki (5, 2) to paramAtmA guNavaMta hovAthI sahajarIte dAna denArA che e aMge lokoktine kAvyAtmaka rIte gUMthatAM kahe che : hAla hoi to chalachalaI, bharI kAMIna karaI avAja . (11, 5) to paramAtmAnA guNo varNavatA prasiddha upamAone AlekhatAM; saumya guNe karI caMdramA sArikho, udara sIha sama jANa re guNAkara. gaMbhIra guNe karI sAgara jIpato, guNamaNi kerI re khANi guNAkara (12, 2) nIcanA snehanI asthiratA varNavatAM kahe che : nIcano neha cha8 ehavo, sohaI raMga pataMga. caTaka dekhAvai AgaIthI pachI phIkAno ehI ja DhaMga. : (11, 3) e ja rIte paramAtmA pratinA daDhapremane abhivyakta karatAM kahe che : cakkI cAhe bhAnu naIjI, satI naI bharatAra. caMda cakorayuM prItaDIjI, kekInaI jaladhAra (19, 2) jema cakravAkI sUryane cAhe, satI patine cAhe, cakora caMdrathI prIti dhAraNa kare ane mora jema varasAda mATe prema rAkhe evI ja rIte mArA hRdayamAM tAre mATe prema rahyo che. to lokajIvananI chAMTa laI AvatI upamA paNa AkarSaka che : AkaMTha amRta jamInaI, kuNa karaI kAMjI AhAra saluNe sAjanAM. (16, 1) Ama A covIzImAM AvA keTalAka hRdya unmeSo jovA maLe che. sattaramuM zrI kuMthunAtha stavana temanI cosaTha hajAra patnIonA hRdayadrAvaka vilApane kAraNe karuNarasanuM 334 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya - mA For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdara kAvya banyuM che. zrI kuMthunAtha bhagavAnanI patnIo virahanI sthitine varNavatAM kahe che; caMda vinA kahI cAMdrANI suNo kaMthajI, chAyA vinA keho jhADa kuMthu guNavaMtajI. e ja rIte potAnA akhaMDita premane varNavatAM kahe che: nayaNe bAMdhyo nehalo suNo katajI, vayaNe kIdho vilAsa kuMthu guNavaMtajI tyAM lagaI neha navi saraI suNo ketajI jyAM lagaI ghaTamaI sAsa kuMthu guNavaMtajI (17, 6) AvI manohara bhAvapUrNa uktione kAraNe samagra stavana eka suMdara virahavyathAnuM kAvya banyuM che. A ja rIte rAjulanI virahokti paNa nemanAtha stavananI dhruvapaMkti dvArA ja vedhaka rIte pragaTe che. kavie dezI ane dhruvapaMkti eka ja prayojyA che. ghari AvojI AMbo morIuM' e paMktinuM punaH punaH thatuM Avartana prAraMbhe priyatama maLyAnA AnaMdane sacoTa rIte varNave che, ghare Avo nemajI nAhalo, ghare Avo yAdavanA nAtha ghari AvojI AMbo moriuM (22, 5) . to neminAtha patirUpe maLyA e ghaTanAnA ahobhAgyane varNavatAM kahe che : meM to paramesara pUjyo prabhu, mAharaI jAgyo punya prakAra ghari0 hAMjI Asa karatAM jehanI, mujha maliu bharatAra ghari. (22, 4) kavie keTaleka sthaLe lokaprasiddha kahevatone suMdara rIte gUMthI che. rAjula neminAthane paNa giranAra na javA vinave che, temAM paNa DuMgara dUrathI raLiyAmaNA jevI kahevata (athavA tenuM pUrvarU5) gUMthAIne Ave che. DuMgariI rahavuM na kIjI, jihAM kATho jaMgalavAsa DuMgariyA dUrathI bhalA, pAsaI puhaMtA na lAgaI khAsa (22, 9). zrI pArzvanAtha stavanamAM ullAsapUrvaka pUjA karatI strIonuM Alekhana paNa eka suMdara svabhAvoktimaya citra tarIke ullekhanIya che. jAI jUI macakaMda mogaro, jAdA jANuM caMpakavelI re pAsajI pUjaNa Atura rAmA, pUjaI eka eka niThelI re. mA. 2 suMdara toDara prabhu kaMTha ThavaMtI, keI ThavaI phUlamAlI re. navaraMgI aMgI prabhu sohaI, jina mUrati jovA cAlI re mA. 3 (23, 2-3) mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ne 335 For Personal & Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavinI A saraLa, hRdya, bhAvasabhara, sajIva zailIne kAraNe A stavano AkarSaka banyA che. A uparAMta A stavanomAM aneka caritrAtmaka vigato gUMthAyelI che. mAtA, pitA, nagarI, UMcAI, varNa, AyuSya, mokSasthaLa Adi vigato 4, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21 ema kula 15 stavanomAM ochevatte aMze AlekhAyelI jovA maLe che. temaja caudamA stavanamAM kavie pAsa jinesara pAe naminaI ema maMgalAcaraNa karIne prAraMbha karyo che. zakya che ke, kRtinA madhyamAM paNa punaH maMgalAcaraNa karavAnI paraMparAnuM anusaraNa karyuM hoya. joke kRtinA AraMbhe ke aMte maMgalAcaraNa nathI. TUMkamAM, A covIzIracanA potAnI saraLa-sahaja zailI, evA ja manorama saraLa alaMkAro ane bhaktibhAvanI abhivyakti tema ja keTalAka manohara kAvyAtmaka unmeSone kAraNe covIzIracanA tarIke noMdhapAtra 336 ka. covIzI : svarUpa ane sAhitya saritA For Personal & Private Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - rAgaragAha riharighAsuka hAeTAlAramAmanAmAhmAnaMdanAramAhanarUparasAnahArita damanarajAtAvidyAbalavisAlAhazAmAmuravanimakocaMdAnAviSTamisasisamatAlaho| nayanakamalanApASaDArA tAnnadharavAlAhAzAmApAsaNagAspoAsAtasadAkavikusumavaramA lAhAnAsiMkalagaraUlitilapAmasAdatIsukamAlAhamANarUpadharAdadAtahavArajahavAsA pattapyArAhAraMgirametArAU vazamAhasaUraparivArAhadhAramANalAlAriSataniziMdana bAlapaNatirAmAhAraSamamunika honyathAsarazvaMbitakAmarahAdhAramAratijJA tAdavastavanAzarAgasAraMgAdorImA rahaXrAsalAgIraraharinAnAmapihAlAdapurANa samajarAmA hidAyatAtrayodhyAnamAramArajidriAdAjisatrurAjAgharivijayAnAsAkavi sAhazAradAmAniNadAzAmarAmanAmArIrajita niNesasAsuravAsavitArayAyAjiAgaja laMbanArarUpiguNittokAMcanavaragArakAyAjArAma rANasutamuUratirararAzA sutajanamAamil riMgivadyAvaranaMdAjiAdavAdadAmilAmanamA hiharasuMgAvalamaracaMdAjiminamaraloko taka bolamA dAyAsaMyamavasarararamAnAnidhyAnasukalAradhArisakalAlasAprakaTayokavalarejA nAjidharamaNakaramaprAvana jinajAdhyakazAsAsatamAmyorasugamAniAyakatrIsajita jinazA - - For Personal & Private Use Only - -maprazita yovIzImo mane tenuM madhyayana * 339 premamunita covIzI prathama patra
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ premamunikata stavanacovIzI rAga goDI - hari hariNASI zuM kahaI e DhAla mo mana mohyo naMdana, mohanarUpa rasAla ho. * riSabhadeva mana raMjato, vidyAbala vizAla ho. 1 mo. mukha punima ko caMdalo aSTamI sasi sama bhAla ho. nayana kamalanI pAMkhaDI rAtA adhara pravAla ho. 2 mo saNagAryo sobhaI sadA kaMThI kusuma varamALa ho. nAbhi kulagara kuli tilauM, marudevI sukumAla ho. 3 mo. rUpa dharaI deva tehavAM jehavAnuM prabhu pyAra ho. raMgi ramato rIjhavaI mohaI saha parivAra ho. 4 mo. lIlA riSabha jirNidanI bAlapaNaI abhigama ho. prema muni kahaI punyathI saraI vAMchitakAma ho. 5 mo. iti RSabhadeva stavane 1. rAga sAraMga - dorI mAharI lAgI re harinAM nAmanuM e DhAla iMdapurI sama jagamAhi dIpatI. ayodhyA uttama re ThAma. jirSidA ! jItazatru rAjA ghari, vijayA nArI kaThi soI dAma. jidiA. 1 mero mana mohyo re ajIta jiNesa, suravara savIta re pAya jI. 338 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya mArA sIna karavA For Personal & Private Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaja laiMchana hai rupi guNi bharyo kAMcana varaNI re kAya jI. 2 mero subha muhuti re rANI suta janamIu raMgI vadhAvai re naMdajI. devadevI mIlI manamAMhi harakhassuM gAvaI kulamaI re caMdAjI. 3 me amara lokAMtaka bolaI AvIyA saMyama avasara re mAna ji dhyAna sukala re dhara sukala lesA prakaTyo kevala 2e jJAna ji 4 me karama AThanaI jinajI khaya karI sAsata pAmyo re suThAma ji guNa ekatrIsa ajIta jina rAjatA prema prabhu sAco re nAma ji. 5 me iti ajitanAtha stavanaM. 2 rAga goDI mana bhamarA re DhAla - su25ti jima sukha bhogavaI manamohanA rAya jitAri jANI lAla manamohanA. senA rANI sobhatI ma bolaI madhurI vANi lAla manamohanA. 1 amara cavI kukhi avataryo ma supana lahaI dasa cyAra lA paMDita teDI pUchIyA ma supana mAphka sAra lA0 2 janadi jana AnaMdiyA ma rAya rANI thayo nihAla lA lAbha ghaNo vyApAra maMI mAMgyA va2saI meha lA 3 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 339 For Personal & Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUdha ghaNo surabhi to ma phlu ghaNA sahakAri lA vari vanavAsI thayA ma putravaMtI bahu nAri lA 4 subha velA suta janamIu ma haya laiMchana guNadhAra. lA saMbhava nAma ja thApIuM ma saMtoSI parivAra lA pa sukhIyA loka vasaI sahu ma saMbhavanAtha pasAya lA prema muni jina nAmathI ma pAtaka dUra palAya lA0 6 iti saMbhavanAtha stavanaM 3 rAga kedAro - mere mana jinajI vasyo re lAla e DhAla saMvarAya dhira suMdarI re lAla sidhArathA jina mAyA sukhadAtA re. kapi laMchana virAjato re lAla sura nara sevaI pAya sukhadAtA re. abhinaMdana jina mohano re lA. tribhuvana tAraNahAra su0 janama samaya jaMga jANII re lA. harakhyo sahu saMsAra su0 2 abhi raMga ramAvaI godimaI re lA kaMThi ekAvalI hAra su0 sira TopI suhAmaNI re lA sobhato karaI saNagAra. su0 3 abhi atisaya cyAra janamathI re lA sovana vAna sarIra su bAlapaNaI buddhisAgaru re lA lakhaNa guNagaMbhIra su 4 abhi cavaNa janama saMyama bhalo re lA kevalajJAna niravANa su0 prema muni sukhakAriyAM re lA jinanAM paMcakalyANa. su0 5 abhi iti zrI abhinaMdana stavana 4 rAga dhanyAsI - hA caMdrAbhA(te) kihAM gaI e DhAla sumati jijJesara vaMdII, sumati sA sukhakArI re. megha nahi~da manoharu, tasa dhara maMgalA nArI re. 1 su 340 * covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhIMca laMchana karuNAnidhi, upano sura avatArI re. buddhi bhalI thaI rANInI, kalaha kumati nivArI re. 2 su sauki laDe sutakAraNi, saMpati sahunaI pyArI re. neha ghaNo hoI mAyanaI, Apyo putra vicArI re. 3 su nAma yathAratha thApiyo, sumati kumara mati sArI re. rAja lIlA sukha bhogavaI, kamala rahaI jima vArI re. 4 su. sahasa puruSa sAthi lII, saMyama kevala dhArI re. paMcama gati jina paMcamo, prema prabhu jayakArI re 5 su. iti sumatinAtha stavane. 5 rAga goDI - mAI dekhata ko kAnha vAro e DhAla mAI dekhata ko jina pyAro re, padama laMchana tanu lAla. padama prabha sura nara mohana gAro. 1 mAI. dhara rAjA dhari nArI susImA kuyara kula saNagAro. padamavRSTi sura Dohalo pUryo, kula kI kIratI kAro. 2 mA. saMdhyArAga pataMga raMga sarIkho, jAni asthira saMsAro re. rAja ridhi tajI sahasa puruSasuM, lIdho saMyama bhAro re. 3 mA tapa agani pavana sukaladhyAna, karama khapAvI Aro. AnaMda lIla anaMta sukhadAyaka, upajyo jJAna ujAro. 4 mA krodha lobha rAga dveSa nahIM, jinamaI jIvana prAna AdhAro. eso deva he prema muni ko, tribhuvana tAraNahAro. 5 mA iti padmaprabha stavane 6 rAga AsAvarI sidhuM manaDo mohaI re mAharA nAthajI toraI nAmi puruSottama supAsa Asakara, sAtamo jinavara sohI re. 1 ma. pitA pratiSTa mAtA rANI pRthivI svastika laMchana deha re. leI saMyama kevalajJAna pAmI, pohatA mugati teha re. 2 ma. - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 341 For Personal & Private Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI mUrati mAnaI nija hAthi, kola likhaI rupa paTa bhaI re. jAka rUpa na rekha na kAya, so u vasaI deva ghaTamaI re. 3 ma Apa sarikhI saMpatti ApaI, je IchaI te pAvaI re. prema muni ko nAtha nirupama, bhagatajanAM mani bhAvaI re. 4 ma. iti zrI supArzvanAtha stavane 7 rAga sAraMga - pagi pyAro lAgaI vIMchIyo e DhAla caMdravadana caMdrasArikhI karati jasa kahavAya re. mahasena ghara sulakhiNI lakhamaNA tasa mAya re. 1 huM to vaMdu jinavara AThamo, caMdraprabha munirAya re. sasI laMchana aMgi ati banyo, nAmi navanidhi thAya re. 2 huM to kevalajJAna parakAsato, sAMbhali pariSada bAra re. amRta vANI ucAI, dayAdharama jAgi sAra re. 3 huM to. jaMgama tIratha jagaguru, samadIThI samabhAva re.. tIratha Ara naI tAraNo, jima jaladhi maI nAva re. 4 huM to. zAMta thaI sevo sadA, dhyAna dharo mana dhIra re. prema prabhu jina ujalo, niramala gaMgA nIra re. 5 huM to iti caMdraprabha jina stavana. 8 rAga kAphI - tuM bhalo virAjA ToDaro re lAla e DhAla. svargabhuvana sukha bhogavI re lAla, supana dikhAvaI sAra jina sohaI re. sugrivarAya paTarAginI re lAla rAmA hari avatAra jina sohaI re. 1 suvidhi jiSNasara sohato re lAla, suvidhi save sukhadAya ji. pukadaMta jina navamo re lA. bIjo nAma kahavAya ji. 2 su giri vaItADha khIrodadhi re lAjijyo mugAtAla hAra. ji. rajata kubha haMsa sArIkho re lA. dhavala vadhu guNadhAra ji. 3 su. suNa makara laMchana manamohanA re lApAmyo bhavodadhi pAra ji. sidha thayA guNa jJAnamaI re lAprema muni jayakAra ji. 4 su. iti suvidhinAtha stavana. 9 342 - covIzI : svarUpa ane sAhitya akAdamI For Personal & Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga kAphI - mohana bina mana na rahaI e DhAla sItala jinaMda dukha haraI, sivapaMtha sahAI. janama maraNa jarA nivAraNa, anaMta sukhadAI. 1 sI krodha anala ati kaThina, garaba kI garamAI. sItala nAma ghana salIla, sIMcataI samAI. 2 sI pharasaI dRDharatha aMga, jina kI naMdA mAI caMda caMdanathI ju sItalA, tRSA tApa miTAI. 3 sI dhari saMyama lahyo jJAna, pura mugati pAI. prema muni sItala prabhu, sajana kuM suhAI. 4 sI iti sItalanAtha stavanaM. 10 rAga sAraMga harijI ho dvArikA kero rAya e DhAla sovanavAna sobhAkaru ho, khaDagI laMchana dhAra. viSNu nAma mAtA pitA ho, janmyo jaga hitakAra. 1 jinajI naI nAmi siva sukha thAya, jehanaI mAnaI munivara rAya jina paMcakaraNa visa karI ho, jItyA kaSAya Ara paMca jJAna pAmI lahI ho, paMcama gati sirAra. 2 jina zreya kaI zreyAMsajI ho ekAdasamo deva. prema muni sukha saMpajaI ho, bhAre kIjaI seva. 3 jina iti zreyAMsanAtha stavanaM 11 rAga dhanyAsI TUMka vici ToDA vici re lo e DhAla vasupUjya rAya vakhANII re lAla, jvA rANI jina mAya. mahiSa laMchana kula veMsa maI re lAla, upajyo harakha upAya. 1 vAsupUjya vAMdIye re lAla, lAla varaNa jina deha. saMkha niraMjana sArIkho re lAla, sIla saMyama guNa geha. 2 vA vANI jojana gAminI re lAla, siMhAsana zobhaMti. cAmara vRSTi phUlanI 2e lAla, devaduMdubhi vAta. 3 vA asoka taru soka TAlato re lAla, bhAmaMDala jhalakata jaMgama tIratha tAravA re lAla, samosaraNa rAjata. 4 vA - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 343 For Personal & Private Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha thayA sukha sAsatAM re lAla, vAsupUjya bAramo jina. prema prabhu tAraI tehane 2e lA jehanaI sudhI mana 5 vA iti vAsupUjya stavanaM. 12 rAga kedAro - mukha naI marakalaDo e DhAla vimala vimala mati dhyAuMjI, jina guNa gAuMjI manavaMchita saMpati pAujI jina mRta varama rAjA sohaIjI ji ghari syAmA rANI manamohaIjI 1 ji mAya naI vimala mati kIdhIjI ji jasa kIrati jagamAhi lIdhIjI. kumara vimala nAma kIdhuMjI ji pariyaNa naI bahu mAna dIdhuMjI. 2 ji sUkara laMchana sukhadAyojI ji rAja tajI saMyama jJAna pAyojI. ji sidhapurI pohatA svAmIjI ji prema muni naMI si2nAmIjI 3 ji rAga dhanyAsI - koIlo parabata dhuMdhalo re loI e DhAla sukala pakhi jima dIpato re lAla, siMhasena kuli caMda re jijJesara. satyavatI rANI sujasA re lAla, naMdana AnaMdakaMda re jijJesara. 1 me mani nijI vasyo re lA anaMtanAtha dayAla re ji sovana vAna sena laMchane re lA sevakajana kripAla re ji 2 mere sabada rupa gaMdha surabhI re lA rasa pharasa sukhakAra re ji paMca viSaya sukha bhogavI re lA saMyama le jiMga sAra re. 3 mere dasanathI aratha lobhathI re lA prIti ghaNI kahavAya re ji aNa dITho rAga upajyo re lA anaMta guNa pasAya re ji 4 mere athira ridhi navi rAcII re lA vAMchuM sidhi sukha vAsa re ji prema muni jina sevatAM re lA pUraI vaMchita Asa re ji 5 mere iti anaMtanAtha stavanaM. 14 rAga dhanyAsI - madhukaranI DhAla sUravIra ati sAhasI, bhAnu nRpa bhAnu samAna sajanI sIlavatI nArI suvratA, dina prati ApaI dAna sajanI 1 dhanya zrI jina dharmanAthajI, jina dharmathI jvakAra. sa dAna sIla tapa bhAvanA, dharmanA AAra prakAra sa0 2 dhanya 344 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuladevI mAnaI IchaI, putra 2mAvuM huM koDi sa rANI mina AsA dharaI, sAdhu vaMdaI karajoDi. sa0 3 dhanya sAmAIka vrata sAcavaI, Azrava TAlaI dUra sa supana dIThAM suta janamIu, prakaTyo AnaMdapUra. sa0 4 dhanya0 jina dharmathI jasa pAmII, dharmathI sukha saMtAna. prema muni kahaI jANaI, dayA dharama pradhAna sa 5 dhanya iti dharmanAtha stavanaM. 15 rAga dhanyAsI - sarasati sAmini vInavuM e DhAla sAMti jinanaI si2nAmIe, sAMtikaraNa jaga sAmIe, pAmIe. janamabhUmi gajaporamaI, ki hovaI, ki hovaI pAmIe. janamabhUmi gajapora maI ki hovaI. 1 dAna dIyo saMvacharI, sahasa puruSa suM parivarI. saMyama sirI raMgi dharI, jina solamaI ki hovaI ki hovaI ki hovaI saMyama sirI raMgi dhI jina solamaI ki hovaI 2 dharatAM dhyAna sukala dina trIse niramala kevalajJAna pAmyo tiNI samaI ki hovaI 3 nara nArI mahipati AvaI, paMca abhigama sAcavaI bhAvaI e dharamakathA hiyaI dharaI. ki hovaI 4 jojanagAminI vANIe, sAkara jisI jANII janama saphLa suranara kaI, ki hovaI 5 sa25 mora AgaI 2maI, vAgha mRga naI nita daI mana samaI vaIra virodha, dUra TalaI ki hovaI 6 jina atisaya vakhANI, e samosaraNa vithi ThANI. e prANI punyavaMta dharma sAMbhalaI ki hovaI 7 sakala karama naI sUrie, pohatA mugatipurIe, surie iMdrAdika mahochava karaI ki hovaI 8 prema muni guNa gAvaIe, eka manA jina dhyAvaIe. pAvaI e zivaramaNI sukha saMpadya ki hovaI 9 iti zAMtinAtha stavana. 16 aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 345 For Personal & Private Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga mAruNI - jo re sakhI UbhI ALasa moDaI e DhAla ' jo re sakhI nAha thayo vaIrAgI kaThina vacana maI kahyuM nathI kAMI yoga levA mati jAgI. 1 jo re, kari saNagAra gali hAra motInako ubhI sanamukha AgI. hAva bhAva vidhyama dekhADyo bolI vacana sarAgI. 2 jo re. vinaya karInaI ati ghaNuM vinavyo mAna ghaNuM huM mAgI uttara na ApaI nAtha hamArA Aja havo nirAgI. 3 jo, cosaTha sahasa ramaNi rAja chAMDI saMyamanuM laya lAgI. prema munI kahaI kuMtha jiNesara turata mahAbhoga tyAgI. 4 jore. iti kuMthunAtha stavane 17 , rAga kAphI - dhamAlinI DhAla sakala sukhAkara guNarata nAgara, sudarasana suta sAra. devI ko aMgaja deva sarIkho, upajAvaI ati pyAra. 1 aranAtha jiNesara jaga jayo ho jasa nAmi pAtika jAya. ara0 laMchana naMdAvarI naresarA, cakesara pada dhAra. bhAminI cosaTha vara bhogI, sura namaI sola hajAra. 2 ara0 tyAgI vaIrAgI thayo tIrathapati, nirakhela kevalajJAna. prema muni prabhu mugatipura maI, mAnaI sukha mera. samAna. 3 ara0 iti aranAtha stavana. 18 346 3 covIzI : svarUpa ane sAhitya mArA For Personal & Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga dhanyAsI - pyAro pyAra karatI e DhAla kAma kalasa samo guNadhArI, kuMbha nRpati jana sukhakArI. punyavatI prabhAvatI nArI, tiNe janamI mallikumArI ho lAla. tAri tAri prabhu mallijI 1 bolaI chaya rAjA malijI, pUravalI prIti raMgaralijI. jima dUdha maI sAkara bhalijI ho lAla. 2 tAri kumarI rUpa anupa kahAvI, SaTa nRpa AvaI samabhAvI. mUrati Apa sarikhI banAvI, samajhAvA buddhi upajAvI ho lAla. 3 tAri, AnaMdabhari kumarI AvaI, mUrati sira pi dhAna lAvaI nisariyo gaMdha na suhAvaI, pudgala pariNAma kahAvaI ho lAla 4 tAri, athira kAya jimyo kuMbha kAco, dhana rUpa yauvana mata vAco. mani ANo jinavara vAco, satyalIla dharma chaI sAcI ho lAla. 5 tAri, jJAna jAtisamaraNa pAvaI, khamApati pAya khamAvaI taba sAte sahodara miliyA, saMyama laI bhAyaga phaliyA ho lAla 6 tAri, ghaTa laMchana jina nIla vAna, anna aMbara hama diI dAna. eka divase doya kalyAna, saMyama vara kevalajJAna ho lAla. 7 tAri, aSTakarma ripudala moDI, jarA janma maraNa bhaya choDI siddhi gati pohatA mukha koDI, munI prema vaMdaI kara joDI ho lAla. 8 tAri, iti mallinAtha stavana 19 rAga malhAra - aImutAnI sajhAyanI DhAla, zrI munisuvata jina vIsamo syAmavaraNa vijaI deha re jima jaladhara jagamAhi vallo, mahAtali jina gagane mehare. mahI. 1 sajala ghana varasato jina sohaI re mohaI mAnava sura mana. sajala. jhaba jhaba jhabakaI vIjalI, mugatA bihU dhAra re. gaMbhIra sabadi ghana gAjato. mayurA karaI madhura kekAra re. mayurA. 2 sa0 bhAmaMDala siri jhalakaI bhalo, vadaI amRtavANi udAra re. sura duMdubhi vAjaI sahI, bhavikajana harSa apAra re bhavi. 3 sa. AnaMda raMga vinoda vadhAmaNAM, jaba AvaI meha jinaMda re. 'lAbha ghaNo pRthivI phlavatI, dUri jAI dalidra dukhadaMdare. duri4 sa - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 347 ' For Personal & Private Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAna jala ati ghaNo samakita dharmabIja ruhaMta re prema muni kahaI sivapado jina pAmyA sukha anaMta 2. sajala.. iti munisuvrata stavana. 20 rAga sAraMga - naNaMdalanI DhAla jiNavara tuM sAhiba naminAthajI jIvana prAna AdhAra ho jiNavara duralabha darasana tAharI nAma lIyA jayakAra ho. 1 jiNavara tuM. vijaya rAjA ghari jANII, prAdevI bahumAna ho ji. laMchana nIlotpala tanu sohaI sovanavAna ho. 2 jituMji nadI sarovara chaI ghaNAM, haMsA mani saramAna ho jita cAhaI cakora caMdanaI, nitya karuM guNagAna ho. 3 jituM, ji deva deva sahu ko kahaI, dayAbhAve jinadeva ho jita kevalajJAna kari jANavo sAcI karuM manaseva ho. 4 jituMji anaMta sukha AnaMdamaya Apo, avicala vAsa ho ji prema muni prabhu vinatI, pUro vaMchita Asa ho. 5 jituM iti naminAtha stavana. 21 rAga rAmagirI - prANanAtha ghari prANA sajanI hArI e DhAla zrI jina nema manAvIyA sajanI hArI harakhyo rAma goviMda prabhu hAra vaIrAgI. chappana koDi yAdava milyA so vara caDhiyA gajiMda prabhu. 1 toraNi AvaI nemajI sa. pasyAM karyo pokAra pra. ratha pharI pAcho valyo sasayala jIva hitakAra pra. 2 rAjImatI bahu dharaI sa. nema vinA na sahAya. pra. loha camaka kapUra mirI se. nadIyAM samudra milAya pra. 3 je jehanaI mani mAnIyA sara te tehanaI ragi hoI pra. huM rAcI nemanAtha naI sa. nema samo nahI koI pra. 4 neha kharo nArI taNo sanara paMThi avAI pra. puruSa vIsAraI prItaDI sai le saMyama nemanAtha pra. 5 348 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjImatI sakhInaI kahaI sA le saMyama nemanAtha pra. INi choDI choDuM nahI sa. mAhare ehano sAtha pra. 6 rAjImatI taba nIsarI sava nema samIpi AI pra. jina pahaluM mugati gaI sa. prema munI sukha pAI pra. 7 iti nemanAtha stavana. 22 rAga husenI vana vRMdAvana huM gaI manamohanA suMdara rUpa sohAmaNo janamohanAM lAla azvasena rAjAna ho janamohanAM lAla. vAmAM devI guNavatI ja0 rUpi raMbha samAna ho. ja 1 sIlavatI sItA jisI ja jAyo pAsakumAra ho ja nIla varaNa niramala matI japyAro prIta AdhAra ho ja2 parabhAvatI pariNAvIyo ja. prativratA AdhAra ho ja paMcaviSaya sukha bhogavaI ja lipaI nahIM lagAra ho ja3 kamaTha vanamaI AvIyo ja lokaprasaMsa apAra ho ja gokhi baITho dekhinaI ja Ayo thaI asavAra ho ja4 triNa jJAna kari dIpato jaahI balato jAni ho ja khaMDI khoDa kaDhAvIyo ja. bhaMga kIyo aganAna ho ja 5 dayA dharama dIpAvIyo ja dAna abhaya pradhAna ho ja dAna deI saMyama lIyo jo pAyo kevalajJAna ho ja. 6 satra mitra sarikhA gaNe ja meghamAla karyo pyAra ho ja tIrarthakara trevIsamo ja premamunI sukhakAra ho ja7 iti pArasanAtha stavana. 23 rAga kedAro tihAM hari IsatAre jimatA tAMdula karamo kUra e DhAla Avo sakhI vAMdIye re vani AvyA zrI mahAvIra pAsaI sobhatA re munI gautamasvAmI vajIra. 1 A aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 349 For Personal & Private Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ riSabhadatta rAgIyo re bhAvI vaMdaI vIra jinarAya. devAnaMdA brAhmaNI re dekhata ulaTa aMgi na mAya re. 2 gautama pUchatA re neha ghaNo vI2 jinaMda e morI mAtajI re manaNuM pAmaI ati AnaMda. 3 vIra vANI sAMbhalI re, mani vIyo saMyama rAga. doya jaNa vegaNuM re lIdhI dIkhyA sudha vaIrAga, 4 jina pAya sevatAM re bhalo pAmyo kevalanANa prema munI vinatI re muja Apo avicala ThANa. pa rAga dhanyAsI - merI sahIe lAlana AvaI go e DhAla prathama tIrathanAtha praNamI riSabhadeva jihiMda ajita saMbhava abhinaMdana sumatinAtha murzida. padma prabha supAsajI caMdaprabha jinacaMda 1 vAMdo bhavijana jiNavara jyukaru jinasAsana saNagAra jIvana prAna AdhAra tribhuvana tAraNahAra. 2 vAMdhe. suvidhi sItalanAtha zreyAMsa vAsupUjya dayAla. - vimalanAtha anaMta dharma jina sAMti kuMthu kripAla. aranAtha naI malli jina muni suvrata jasa visAla. 3. vAMdo. ekavIsamA naminAthajI pAmyo bhavodhi tIra. nemanAtha brahmacAri uttama niramala gaMgAnIra. pArasanAtha siromaNI, cauvIsamA mahAvIra. 4 vAMdo. vI2 kSetra vaDodaraI Alamapura sukhavAsa bhAvasAra bhAve vakhANyuM AnaMda lIla vilAsa. premamunI jina nAmathI manavaMchita phlaI Asa. 5 vAMdo. iti caturvizati jina stavanaM. 25 saMvata 1711 varSe dvitIya bhAdrapada suda 13 guro vaTapadra nagare Alamapura nAmni pure premajI muninA likhitaM zubhaM bhavatuM. zrAvikA bAI gamanAde paThanArthaM zrIH 350 covIzI: svarUpa ane sAhitya a For Personal & Private Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ jArabADenahI sAmAharieharanAsAthApAhArAja matItabanIsarAsaranamasamAyiAzavAjina para lmugtisiaarmmunaamushvdhaaraadhaa||isinemnaathstvn|22| rAgaUsenAvinadAda naUMgamanamohanA muMdararUpasudAmaragAjanaramAhanAlAlaprazvasena rAjAnahojanamohanAlAlAvA mAdivA guNavatajArUpiraMtasamAna hojAzasAlavatAsAtAjisAnAjAyopAsakumArAhAAjAnAlava raNaniramalamatAjApyAromAnAprAdhArahonAzaparatAvatA.pariyAdIyojApatitAprAcAraho jApaMcaviSayasukhatogavazajAlipaznahAlalagArahojAkamatavanamatrAvAyojAloka saMsapArahojAgoSibarabodadhinarAjamAyothaiprasabArahojAdhAtrijJAna kari dIpatojAbahIbanAnAjAnihojApaMDAbIrika dAdIyojAsaMgakIyoganA nihojApAdayA gharamadAmA vAyojAdAnaprataya pradhAnahojAdAranAdaIsaMyamalAyonApAyo kevalajJAna honA satrumitramariyAgagAjAmeghamAlAkacopyArahiAjAtIrathaMkaranevAsamojAyamamunAguravakArA dojAinidhArasanAthastavanA23rAgakedArotihIharibasatArejimatAtAMdulakaramo karApaTAlA praavosrvaavaadaatyaaraavnimaavyaayaamhaaviiraapaassostaaraamuniigautmsvaami| -vajArAripattadatarAmAyorarAsAvibaMdarabArajinarAyAdavAnaMdAkrAhmaNIrAdiSata ulaTa ginamA For Personal & Private Use Only mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 351 yA|gautamapubatArAnahaghagodAra jinadAemorAmA tajAromanamuMpAmaprati prAnaMdAsadAravAgIsA nalIrarAmanivasIyosaMyamarAgAdoyajagavegamarasattAdhAdidhyAsudhvazrAgAdhAjina paaysevtaarraatlo| pAmyo kevlnaapremmunaavintaaraamuphpraayoprcittaagaay||'timhaaviirstvne|2amil rAmadhanyAmA meriimhaaenaaln-yaavrgoeddaalaapthmtaarthnaathssnnmaarisstaaddnigi| dAjitasaMtatinaMdanAsumatinAthamuNiMdaurapadamapsupAsanAvaMdavatajinacaMdAzavo dos| vijanajirAvarajayakAjinasAsanasaNagArajIvanaprAna-prAdhArAtrituvanatArAhArarAvA dAgaravidhisAtananAthayAsAvAsuptaprajyapadayAtnAvimananAthapranaMtadharmajAsAtiUM| .|| thakripAlAnaranAthanazmalijinamuniAsutraratatrajasavisAranAzavIgaekavIsamAna minAthajAull mapAmpotadodhitArAnemanAthabrahmacArimAriniramala gaMgAnIrApArasanAthAsaromaciuvA smaamhaavaaraadhaadaaNnvaarvaaddaadrshpraalempursuvaavaasaasaavsaartaadevdhaaetraanNdlaa| lavilAsAraprama munaajinnaamthaamnvNbitphnpraasaapaavaadaa||itivuvinaatijnst vanaM2pAsava31711vArSahitAyatAdUpada zudi13gurAvaTunagarapAlamapurA snei purAmajAmuninAlisvitaM shrutNtvtu||shraavikaa bAIgamatAdeparanAthA ||shrii: premamunivRta covIzI aMtima patra
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ premamuni kRta stavanacovIzI pratiparicaya lAlabhAI dalapatabhAI prAcyavidyAmaMdira amadAvAdanI kheDA bhaMDAra - aMtargata bheTa sU. 21520 kramAMkanI hastapratamAM premamuni kRta stavanacovIzI upalabdha thAya che. A prata kula 8 patra dharAve che ane 24411 se.mI. sAIjha dharAve che. akSaro suvAcya ane ekasarakhA che. pratamAM vacce nAnAM corasa khAnAomAM suzobhana karAyuM che. A prata kavinA svahaste lakhAI che evuM puSpikA parathI nizcita thAya che. A prata kavie vaTapadra nagara (vaDodarA)nA Alamapura nAmanA vistAramAM saM. 1711mAM gamanAde nAmanI zrAvikAnA paThanArthe lakhI che, eTale kartAnA sva. hastAkSaranI prata hovAthI A vAcanAnI vizvasanIyatA vadhe che. kavie A kRti kyAre racI, teno nirdeza prApta thato nathI. paraMtu saMbhava che ke, A racanAnuM kavinA hAthe ja saM. 1711mAM lekhana thayuM hovAthI tenI pUrvenA pAMca-sAta varSamAM ja A kRti racAI hoya athavA A prati Adarza prati paNa hoI zake. eTale ke saM. 1711mAM ja A racanA racAI hoya ane tenI prathama prata A ja hoya. kaLazamAM ullekhAyela racanAsthaLa ane lekhana-sthaLanI ekatA A saMbhAvanAne puSTa kare che. A pratamAM prathama cha patromAM covIzI lakhAI che, ane tyAM prazasti lakhavAmAM AvI che. te pachInA be patromAM 11 kaDInI devakI SaTanaMdana sajhAya 5 kaDInuM viharamAna namiprabhajina gIta, ane 5 zlokanuM caMdraprabhasvAmI stotra, 4 zlokanuM ghaMTAkarNa-stotra tema ja cAra kaDInuM suradAsanuM pada lakhavAmAM AvyA che. aMte kavi pAThaka-vAcakanuM kalyANa vAMche che. kavi paricaya premamuni nAmanA loMkAgacchanA jaina sAdhuno gujarAtI sAhitya koza khaMDa-1mAM paricaya apAyo che. ane temanI kRtio tarIke 65 kaDIno draupadIrAsa (racanA saM. 1691/I.sa. 16 35) ane maMgaLakaLaza rAsa (I. 1636) noMdhAI che. teno racanAsamaya ane covIsIracanAno samaya najIka ja vIsa varSanA gALA. jeTalo hoI e premamuninI ja A covIzI-racanA hoya te saMbhavita che. kAraNa, A covIzIno lekhanakALa saM. 1711 che. 35ra ke covIzI : svarUpa ane sAhitya nAma For Personal & Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtiparicaya kavinI A covIzIracanAmAM moTA bhAganAM stavano cAra-pAMca kaDI dharAve che. kavinI bhASA saraLa che ane kavie aneka stavanomAM paramAtmAnA bALasvarUpanuM mohaka varNana karyuM che. prathama RSabhadeva stavanamAM bAlasvarUpanI krIDAo varNavatAM kavi kahe che ke, teo raMge ramatAM sau parivArajanonA mananuM raMjana kare che. zrI ajitanAtha stavanamAM prathama janmakalyANakanuM varNana karI tyAra bAda dIkSA kevaLajJAna AdinAM varNana karyA che. zrI saMbhavanAtha stavanamAM paramAtmAnA janma pUrve nagaramAM thato AnaMda ane temanA saMbhava nAma rAkhavA pAchaLanA hetune Alekhyo che. zrI abhinaMdana svAmI stavanamAM bALaka evA prabhunA vividha alaMkAronuM suMdara varNana karyuM che. raMgi ramAvaI godimaI re lADa kaThi ekAvalI hAra. su susira TopI suhAmaNI re lAsobhata karaI zaNagAra. su (4, 3) pAMcamAM zrI sumatinAtha stavanamAM paramAtmA jyAre garbhAvasthAmAM hatA, tyAre mAtAe be mAtAo vaccenA kalahanuM buddhipUrvaka nivAraNa karyuM hatuM tenuM varNana karyuM che. mAtAne janmelI subuddhi putranA prabhAve ja hovAthI putranuM nAma "sumati' rakhAyuM. e ja rIte chaThThA padmaprabhusvAmInuM paDAprabha' evuM nAma mAtAne thayela kamaLanI vRSTinA dohalAne lIdhe rakhAyuM. e ja rIte dasamA zItalanAtha bhagavAnanA pitAno dAharoga garbhavatI mAtAnA sparzanA prabhAvanI dUra thayo, mATe temanuM "zItalanAtha" evuM nAma rakhAyuM. teramA vimalanAtha svAmIe paNa mAtAne nirmaLa mati ApI mATe "vimalanAtha' nAma rakhAyuM. to vaLI paMdaramA dharmanAtha svAmInA janma pUrve dAna-zIla-tapa-bhAva Adi cAra prakAranA dharmonI ullAsapUrvaka ArAdhanA mAtAe karI, mATe dharmanAtha' evuM nAma rakhAyuM. Ama kavie nava stavanomAM paramAtmAnA bAlarUpono mahimA karyo che ane paramAtmAnA nAmanuM kAraNa paNa darzAvyuM che. kavie keTalAMka stavanomAM paramAtmAnuM jIvanacaritra TUMkANamAM varNavyuM che. kavi prabhunA nirlepatA guNane AlekhatAM kahe che : ' rAja lIlA sukha bhogavaI, kamala rahaI jima vArI re. (5, 4). paramAtmAnA zveta raMgane upamAnI zreNI dvArA varNavatAM kahe che; giri vaItADha khirodadhi re lA. jijyo mugatAphla hAra ji. rajata kuMbha haMsa sArIkho re lA. dhavala vadhu guNadhAra ji. (9, 3) vaitADhya parvata, kSIrasamudra, motIno hAra, cAMdInA kuMbha ane haMsa A sau jevA dhavalavarNavALA guNadhArA samA suvidhinAtha bhagavAna zobhI rahyA che. prabhue karmone kevI rIte naSTa karyA tenuM varNana karatAM kahe che : tapa agani pavana mukla dhyAna karama khapAvI Aro. AnaMdalIla anaMta sukhadAyaka, upajyo jJAna ujAro. (6, 4) A pAnA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 353 For Personal & Private Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa rUpa agni ane zukla dhyAna rUpI pavananA baLe prabhue cAre karmo khapAvI nirmaLa jJAnano prakAza phelAvyo che. kavie zAMtinAtha stavanamAM samavasaraNanuM suMdara varNana karyuM che. A samavasaraNamAM sApa ane mora vAgha ane haraNa sahu Ave che, paraMtu temanAM vaira-virodha rahetAM nathI, A samavasaraNano ja prabhAva che. vAsupUjya svAmI-stavanamAM kavie ochA zabdomAM paNa manohArI rIte aSTamahApratihAryonuM varNana karyuM che. munisuvratasvAmI stavanamAM prabhu zyAmavarNanA hovAthI samavasaraNa vacce varasatA meghanI upamA ApIne paramAtmAnA zAtAdAyaka ane vRddhidAyaka prabhAvanuM manohara varNana karyuM che. kavie mallinAtha bhagavAnanA jIvanamAM temanA caritrane varNavyuM che. strI rUpe janmelA tIrthakara mallikumArInA apUrva rUpanI vAta sAMbhaLI AkarSaNa pAmI AvelA cha rAjAone mallikumArI kaI rIte samajAve che tenuM varNana karyuM che. mallikumArIe potAnA jevA ja rUpavALI suvarNanI mUrti banAvI, ane te aMdarathI polI banAvI. mUrtinI aMdara sAta divasa sudhI bhojana nAkhyuM. cha rAjAo jyAre maLavA AvyA, tyAre mUrtinuM suMdara rUpa joI AnaMdita thayA, paNa jyAre DhAMkaNa kholyuM, tyAre bhayAnaka durgadha phelAI gaI. Ama, mallikumArIe mUrtinA dagaMta vaDe dehanI azuciyatA ane anityatA samajAvyAM. tyAra bAda anna, suvarNa AdinuM vArSika dAna daI paraNavA AvelA cha rAjAo pUrvabhavanA cha mitro) sAthe dIkSA dhAraNa karI. mallinAtha bhagavAne dIkSAnA divase ja kevaLajJAnane prApta karyuM. AvA AzcaryakArI caritrane kavie suMdara rIte varNavyuM che. zrI kuMthunAtha stavanamAM kuMthunAtha bhagavAnanI rANI potAnI sakhIne potAno priyatama dIkSA levA taiyAra thayo che, e aMge phariyAdanA sUramAM vAta kare che. pote zaNagAra karI zrI kuMthunAthane saMsAramAM rokavA icchatI hatI, paraMtu kuMthunAtha to vairAgyabhAva dhAraNa karI cosaTha hajAra suMdarIo ane cakravartI padanA sarva vaibhavane choDI cAlyA. paramAtmAnA A vairAgyane varNavatA kavi kahe che : cosaTha sahasa ramaNi rAja chAMDI, saMyama suM laya lAgI prema muni kahaI kuMtha jiNesara, surata mahAbhoga tyAgI. (17, 4). kavie mahAvIrasvAmI stavanamAM eka anokhA mAtA-putranA milanane varNavyuM che. mahAvIrasvAmI potAnA ziSya gautamasvAmI sAthe nagarabahAra padhAryA hatA tyAre prabhu jene tyAM 82 divasa garbhAvasthAmAM pUrvakarma vaicitrane kAraNe rahyA hatA te RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNI AnaMdapUrvaka paramAtmAnAM darzana karavA mATe AvyAM. devAnaMdA brAhmaNI bhagavAnane joI atyaMta AnaMdita thaI ane teno viziSTa sneha pragaTa thayo. gautamasvAmIe A apUrva snehanuM kAraNa pUchyuM, tyAre bhagavAne devAnaMdAne potAnI mAtA tarIke oLakhAvI. mAtA-putranA A anokhA milane AkhI sabhAne Azcaryacakita karI dIdhI. paramAtmAe potAnA pUrvabhavanI kathA varNavI ane 82 divasanA garbhavAsanI paNa vAta kahI. tarata ja mAtA-pitA baMnee 354 : covIzI : svarUpa ane sAhitya akAsA For Personal & Private Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyavAsita thaI dIkSA dhAraNa karI. baMnee thoDA ja samayamAM kevaLajJAna prApta karyuM. kavi A mAtA-pitAnA saMdarbhe potAnI prArthanA rajU karatAM kahe che : jina pAya sevatAM re bhalo pAmyo kevalanANa. prema munI vinatI re muja Apo avicalaThANa. (24, 5) aMtamAM kavie kaLazamAM 24 tIrthakarone vaMdana karI vaDodarA-nagaranA Alamapura vistAramAM A covIzI racAyAno ullekha karyo che. kavie "bhAvasAra bhAve vakhANuM AnaMda lIla vilAsa' kahI potAnI pUrvAvasthAnI jJAtinuM sUcana karyuM che. te samaye nAgara, bhAvasAra, Adi jJAtiomAM jainadharmanuM pAlana karanArA zrAvako hatA, te itihAsa prasiddha vigatanuM AmAM samarthana thAya che. kavinI racanA saraLa, prAsAdika che. kavie prayojelA rAga ane DhALa paNa saraLa ane bahudhA pracalita che. kavinAM keTalAMka stavanomAM tIrthakaronI bAlyAvasthAnuM suMdara citraNa thayuM che. to keTalAMka stavanomAM saMkSiptamAM tIrthakaronA caritra varNavavAno prayAsa thayo che. kavinA aMtima stavanamAM mahAvIrasvAmInAM mAtA-pitAnA milana dvArA bAlyAvasthAno saMdarbha anya rIte jANe joDAya che. Ama, A stavanacovIzI keTalAka bhAvapUrNa aMzo dharAve che. paraMtu A racanA mukhyatve zrAvaka-zrAvikAnA nAnA vartuLane uddezIne racAI hoya evuM vizeSa jaNAya che. A racanA bhaktibhAvanA AlekhananA ke tattvavicAranA vizeSa UMcA lakSyo siddha karatI nathI. - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana : 355 For Personal & Private Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 * sovIzI : sva35 mane sAhitya For Personal & Private Use Only tramaadhAsaMdakatavovIsAnidhyatedAlarAjahaMsamotIbugaedeska ....yAdAsarAvadhArAmAdAsatapAaradAsayatajAAsanArAsanakAjAlAjI 12 yogagajasavAsarASa0raAmamatotosaeNmomInAraMgagavaDamarIcAvara ravAkara jaladhasvAtrakajemarApara AganamarakamalanayaranamairiTelAege dinarAta rAdhAtajikainavimAnAhi.sayaTolIlotarIAmanamohAghamAdaro tAsaMlAgotAMnarAmanikaranaseghAyodAjAparvatadAnAriya4AgajA vAnasevagajagadhA AyovinavAsa rANetaraNatAraNeghanatArA dAvA saMdaradAsArApAtiprAvijinastarana AdAnaHssAyA ajitanisarasAdibaulayaniNakAyArAdalajarAjavIjanAmehAnaDamAnAmanmulana vivAsadaNIyAtegAtArA vairAgaMdArakIyAjativegalAudAyonya kurana solAMjaNAvalidAyIsIbaDIyArakIyAbaMkaraganokaradoyasejor3A / ..radalyAlayAcA dAdhIvAnavirAmoharamataromAnajamohIyodusamaUta vAnA3 madanavikAramanutImAranAmodatAsivabharavAsAtaNAvAsasuvAsajA gamAdevasatarI adalakAMsAna04manavAnaravaMdodharAttAvA zrI sumatiprabhasUri suMdarIkRta covIzI prathama patra'
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumatiprabhasUrisuMdara)kRta stavanacovIzI zrI atha suMdara kRta covIzI lIkhyate | DhAla rAjahaMsa motI cage e dezI Adasara avadhArIye, dAsa taNI aradAsa rISabhajI. Asa nIrasa na kIjIye, lIjIye jaga jasa vAsa rISa0 1 A. me to tonuM mAMDIo pUraNa avihaDa prema rI. cAhuM caraNArI cAkarI jaladhara cAtaka jema rI. 2 A. bhamara kamala upara bhame rahuM laNo dinarAta rI. prIta ji ke navi pAlaTe, paDiya polI bhAta rI. 3 A. mana mohyo ghaNuM mAharo, to zuM lAgo tAMna rI. premanijara bhara pekIrya, dijIrtha vachita dAna rI- 4 A. jANIjo sevaLa jagadhaNI Apo avicala vAsa rI taraNa tAraNa prabhu tArIye dAkhe suMdara dasa rI- 5 A iti Adi jina stavana DhAla 2 rasIyArI ati jiNesara sAhiba olavuM, jisakIyA arIdala jera, bhavajana. mahAbhaDa ATha nAMkhyA unamulagna, trevIsa haNIyA tera bha0 1 a. vairI aDhAra kiyA ati vegalA, udIyo punya aMkura bha. solAM bhaNI vali dIdhI sIkhaDI, cAra kIyA cakacUra bha0 2 a. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 357 For Personal & Private Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ duka2 doya saMjoDA niradalyA pAMcAnai dIdhI pUTha bha moha narapato mAna ja moDIyo, dusamagra huM to dhruva bha 3 a madanavikAra mana huMtI mAranai, pohatA sivapUravAsa bha vAsa suvAsa jaga mAMhe vasatI, aDhalaka pUre Asa bha0 4 a bhavInara vaMdo dharI bhAvasuM, pUjo satara prakAra bha kavi suMdara kahai prabhu sevA kiyAM pAMmIjai bhavapAra bha 5 a iti ajita jina stavana DhAla 3 hAMre murai dharama jinaMdasuM lAgI pUraNa prItajo e desI hAMre murai saMbhava jina suM lAgI mAyA jora jo, caraNa kamalI cita nita cAhuM cAkarI re lo. hAMre piNa moTAsuM je hoNo mana melApajo te to rUgamAMhe dIsai kharAkharI re lo. 1 hAMre prabhU vasIyA alagA sivapura kairai vAsa jo, tuma darasaNanuM taraai morI AMkhaDI re lo. hAMre huM tau sAhiba syuM to uDa milUM INa tAlajo. pisa mujanai navi dIdhI daivai pAMkhaDi re lo. -2 hAMre koI saMdeso piNa pohacai nahI jinarAja jo kAgalIyA mai manI vAtAM kima lakhuM re lo. hAMre muja manamaMdarIye karIye AvI vAsa jo bhUMDA nai bhalA sAMbhI hai pArakhuM re lo. 3 hAMre muja sarikhA sAhiba hai lakha kauMDa jo tiNa mAMhe huM jotAM gunnatI ketalI re lo. hAMre piNa gurUnA to hovai sahaja gaMbhIra jo. cheha na dAkhai rAkhai manamai aTakalI re lo. 4 hAMre piNa dUra thakI hI jAMNejyo tumha pAsa jo dilaraMjaNa dukhakhaMDaNa dara(sa)O dIyai re lo.. hAMre kavi suMdara ISTa 52 japai be kara joDajo, dAsa taNI aradAsa e sAcI kIyai re lo. pa iti saMbhava jina stavanaM. 358 * covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhAla 4 catura sanehI mohanAM e dezI abhinaMdana caMdana samo, sItala jehano subhAvo re, bhavIyaNa thAla bharI karI motIDe vadhAvo re. 1 abhi0 krodha na rAkhe kehathI samatArasano dhArI re. avatArI jagaupare, e prabhU para upagArI re 2 abhi0 ayodhyA nagarI avatasyA, saMvara nRpakula dIvo re. vANI amRta mukha varasatI, pyAlA bharabhara pIvo re 3 abhi0 caraNa kamalarI cAkarI je kara bAla gopAlo re. kavi suMdara kahe tyAM ghare; hovai maMgalamAlo re. 4 abhi iti zrI abhinaMdana jina stavana DhAla 5 thAM re mAthe pacaraMgI pAga sonAro chogalo mArujI dezI sumati sumati dAtAra jinesara sAMbhaLo sAhibajI. e mAharI aradAsa mukInai AMmalo sAva huM chuM toro dAsa udAsa na kIjIye sAva caraNa kamalarI seva hivai mujha dIjIye tA1 moro mana vasIyo tuma pAya na jAye vegalo sA parama puruSa meM jANa pakaDIo tuma palo sA. bAlaka jima raDha mAMDa ADI kare mAtaruM sAru tima meM piNa mAMDyo Aja kai haTha jaga tAtaNuM tA. 2 AsaMgAIta hurta vayaNe AgalA sA. moTA nAMNe rasa na hovai AkalA sA. avaguNa te piNa guNa karI manameM lekhakai sA. dveSa taNI cita vAta na koI saMbhavai sA. 3 karUNAnidha hurta kema keDo karachoDanuM sAta jigajiNa Age jAya nahI kara joDazuM sAva ' bhavasAyarathI sAMmasevaka uddhArIye sAva suMdarane prabhU bAMha grahI ne tArI sA. 4 iti zrI. sumatajina stavana. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ka 359 For Personal & Private Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' DhAla 6 raho raho raho vAlA e dezI paprabhU jina tAharI, mahamA merU samAna lAla re. Ayo caraNe Ayare kIrata suNamai kAna lAla re 50 1 jaladharane dAtAranI, sahu ko kare mana Asa lAla re meghA to ThAlA sara bhare dAtA na melai narAsa lAla re pa0 2 mainita kIdhAM je dIye te na kahIye dAtAra lAla re. . datA viNa mainita dIye mukhazuM na kahIye nAkAra lAla re 50 3 jAcaka to Avai ghaNA, bolai jasarata vAMNa lAla re dAtA dosa na dIjIyU, prApta karama pramANa lAla re 50 4 mai to mAharA mana thakI nIcai kIdho Aja lAla re, suMdara vaichita dIjIye bAMhi grahyAMrI lAja lAla re 50 5 zrI pradmaprabhU jina stavana DhAla 7 nIMdaDalI vairaNa hoI rahI e dezI supArzva jirNadasuM prItaDI, mai kIdhIho bahu manamai koDa ke sevA prabhurI sAcavuM, vale vaMdu ho nata do kara joDa kai 1 su prIta sakI juga meM kare piNa prItaDI to nahi jANe rIta hai, sugaNAMrI prIta sohAmaNI, niguNArI ho vAtAM viparIta ke. su. 2 sasanehInuM goThaDI, karatAM rI ho na hovai manabhaMga kai colamajITha taNI para navi palaTe ho nitacaDhate raMga ke. su. 3 niguNArI prIta narAsaDI raMgamAhai ho je kare viraMga ke chaTake cheha na dAkhavai jima jAye ho jalaraMga pataMga ke. su. 4. sugaNa sanehI sAhiMbo, AcaraNe ho olakhIyo Aja ke avahaDa prIta calAvayo, Ima suMdara ho jI jinarAja kai su5 iti suMpArasa jina stavana DhAla 8 biMdalI rI dezI meM caMdraprabhu jinarAyA the ajarAmara pada pAyo ho sAhiba sukhadAyI. naralepI nAma dharAvo, valI trabhUvana nAtha kahAvo ho. sA1 360 0 covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya thakI raho alagA, sivanAra bhaNI kyuM vilagA sA. moha vinA tuM sohai, piNa suranaranA manamohai ho sA. 2 navaNa vinA piNa nirakhe, saba jugarA mana tuM parakhe ho rasanA viNa suvilAsa, lokAlokarA bheda prakAsa ho sA3 ghANa vinA ghaNaghaNa nAmI tuM to vAsa suvAsa le sAMmI ho sA. zravaNa vinA gharagharanI baiTho vAtAM sUrNa tuM jaganI ho sA. 4 viNa vapu rUpa virAjai tuM, tarUNa paNo dekhI ne lAjai ho sA mUrata mohanagArI, huM vArI jAuM vAra hajArI ho sA. 5 manohara mukhano maTako, vale lAkha TakAro che laTako ho sA kahai suMdara sukhakArI, huM jAuM tuma balahArI ho sA6 iti caMdraprabhU jina stavana. DhAla 9 amalakamala jina dhavala virAje e dezI suvidha jiNesara tuM alasara, paramesara jagapAla dInadayAla kRpAla tuM, ekatAlamai karatanihAla. sugyAnI sAhiba merA che. are hAM sanehI suvidha jipsadA che. maeNna prakAsI zivapuravAsI avinyAsI to aMsa vaMsa dIpAyo Aparo torI suranara kare suprasaMsa su. 2 sA. bhavadukha vAraNa moha vidAra, tAraNa taraNa jihAja sukha vadhAraNa sevakAM, tuM koDa sudhAraNa kAja sui 3 sA. sugrIvanaMdana bhavijanaraMjana laMchana makara suhAta. pAvana kuMdana tuM prabhu, rAMmA mAtaro jAta sujAta. su4 sA tuM mero ThAkura mai toro cAkara, mayA kari AtamarAma, dayA kari darasaNa dIjIye, kavi suMdarane liva svama su. 5 sA. | iti zrI suvidhajina stavana. DhAla 10 AsaNA jogI e dezI sItala jinarI sItala vANI, suNo bhAva dharI bhava prANI re. - aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 361 For Personal & Private Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIThI jinavANI bhava duHkha haraNI bahu sukhakaraNI e mokSataNI nIsaraNIre mIThI1 AMkaNI sAMbhaLatAM budha kharI bhAse mana moha mithyA mata nAsai re mIThI madhurI amRtathI piNa vilaNI e che jaga tAraNa taraNI re mI. 2 ghana garajArava jyuhI gAje suranaranA saMsaya bhAMje 2 mI. pyAlA bharabhara bhavIyaNa pIvo jima pragaTe gyAnaro dIvo re mI. 3 kumata kadAgraha dUra nivArI, sAMbhalajyo sura naranArI 2 mI. kahai suMdara hovai visatAro jojina vANI manadhAro re mI. 4 iti zrI zItalanAtha jina stavane. DhAla 11 thIM re mehalAM upara maha jharokhe vajalI ho lAla jharojhe vIjaLI re dezI zrI zreyAMsa jinarAja dekhaNa mana uMmahyo ho lAla dekha0 vAlesararo vijoga na jAe meM sahyo ho lAla na. tima viNa khiNa je jAya ti ko juga sArakhI ho. ta. mai kahI sAcI vAta mAMNajyo manarakhI ho. ta. 1 japato Aparo jAya jAye dinarAtaDI ho jA kaho kuNa AgaLa jAya kahuM manavAtaDI ho ke mAho pUraNa rAga sadA tuma upara ho saka tuM nisanehI jema mile nahI avasare homi2 pAsa vihuNo raMgasuraMgo navi caDhe ho. su tAlI ekaNa hAtha kaho kiNa vidha paDe ho. ka. potAvaTanI rIta na ko mana tuM dhare ho. na nAMNa mana asavAra ghoDo doDI mare ho. gho. 3 362 4 covIzIH svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ jala vinA jima mIna kai dIna dayAmaNo ho dI. meha vinA jima mora cakora ghaNo ghaNA ho ba0 Ima jANI jaganAtha ke darasaNa dIjIye ho da kavi suMdararo eha kahyo hisai kIjIye ho. ka4 iti zrI zreyaMsa jina stavane 11 DhAla 12 prItaDalI na kIje ho nArI paradesIyA re e dezI vAsupUjya jina sAhiba mAharA re tuM mujha prANa AdhAra tuM gata tuM mata tuM jIvana jaDI re tuM dukha bhAMjaNahAra 1 vA. tuma sarIkhA sAhiba sira chaare moha kare kima jora sUraja uge jima nAse sahIre ghUaDa nai vali cora 2 vA. timara jAya jima dIpaka dekhanai re agana thakI jima sIta sIha Aga mRga kima mAMDI sakere e jagagurUnI rIta 3 vA. tima anucarane prabhujI tAratAre lAge nahIM ko dAma khoTa khajIno nahIM koI Apare re su nijara bhAlo svAma 4 vA. devo huvaito turata ja dIjIye re, ThAlI lAlaca kAya manavaMchita mujha sivasukha ApIye re, kahe suMdara jinarAya pa vA. iti vAsapUjya jina stavane 12 DhAla 13 naNadalanI e dezI bhavIyaNa he bhavISaNa vimala jirNosara vaMdIye praha ugamartI sUra bha. navanidha hovai nAmathI pAvai sukha bharapUra bha0 1 vi. ghara saMpata vAdhe ghaNI pasare bahu paravAra bha0 manavaMchita Avi mile nAMma jaNyAM naradhAra bha0 2 vi. darasaNathI dUra Tale moha paDala aMdhakAra bha0 samakita pAvai ujalo rahai nahI pApa ligAra bha0 3 vi. praNamaMtAM sukha pAmIye e jinavara guNa jANa bha0 ima jANI vAMdo bhAvazuM. Ape avicala AMNa bha0 4 vi. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 363 For Personal & Private Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNadarIyo bharIyo guNe kahitAM nave pAra bha. suMdara kahai bhavI sAMbhalo e jina tAraNahAra bha0 5 vi. iti zrI vimalajina stavana DhAla 14 motIDAnI dezI anaMta jirNado gyAna anaMto tuM jagamAMha vaDo guNavaMto sAhibA manamohanagArA prabhujI manamohanAM. 1 sAyara uMDapaNo kuNa bUjhe gaganaro uMcapaNo kuNa bUjhe sA. 2 gaMgA velU taNA je kaNIyA kaho kima jA tehIja gaNIyA, sA3 tuma jina guNa kuNa vakhANa tAharI gata tuM hI ja jANe sA. 4 ehavo gyAna nahI mujha Aja jo tuma guNa gAvuM jinarAja sA. 5 saravara nAno bAMhe tarAvai. piNa sAyara tarIyo navi jAye sA. 6 tuma guNa kaDitAM pAra na Avai jo juga varasAM so vahI jAvai sA. 7 kAlAvAlA suNI mujha kerA suMdaranA yalo bhava pherA sA. 8 iti zrI anaMta jina stavana 14 DhAla 15 naNadalarI behanI prIta pUrava punya pAII e dezI dharama jinesara mana dharo ulaghaDI jinarAja he ji. ga re jIvana vAlaho sAhiba garIbanavAja he 1 ji. dha. 364 eka covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva ghaNA che devale tiNa zuM na mile tAna he ji. taraNatAraNa nga eka tuM avara nahIM saMsAra he ji2 dha. ratana ciMtAmaNa melane kAca praha kuhA hAtha he ji. suratarU vRkSa alago tajI kuNa ghAle bAula bAtha he ji. 3 amRta sarikho melane viSa kuNa khAye jANa che ji. jihAja samo jina melane pakaOM kuNa pASaNa he ji. 4 ima jANI mai Adarayo jaga vachala jagadIsa he ji. kara joDI suMdara kahai mujha pUro manaha jhagIsa he ji5 dha. - iti zrI dharma jina stavane. DhAla 16mI vIchIyAnI hAM re lAla zAMta jiNesara sAhibA sAMbhaLa mAharI vAta re lAla saMga na choDuM tAharo, guNa gAvuM dina nai rAta re lAla 1 saM. hAM re lola uttama saMga melU kahai, jagamAMhe jinarAya re lAla caMdana pAse rUkhaDA soI sugaMdhA hoI re lAla zAM 2 saM. niSarA saMgata nIcakI luMNa bhalyAM jANe gaMga re lAla kasturIne vAsa nA jima jAye lasaNa prasaMga re lAla 3 saM. nIca saMgata kIdhAM thakI guNa sagalI galI jAya re lAla uttama saMgata AdaramAM dukha dohaga dUra pulAya re lAla 4 saM. hAM re lAla tuma sarikhA jagameM prabhU bIjo nahI koI deva re lola bhAva dharIne vaMdaNA kahe suMdara nitameva re lAla 5 iti zrI zaMta jina stavane 16 - mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 365 For Personal & Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhAla 17 Aja nihejo re dIse nAhalo e dezI kuMtha jiNesara sAhiba mAharA, kema dharo nahIM prema mAharo citta to tuma caraNa vase caMda cakorAM jema 1 ku. eka pakhI jina karatAM prItaDI na huve raMga umaMga dIpaka rAte je kAMI maname nahIM jala bala mare pataMga 2 ku. huM rAgI tuma guNa karI rIjhIyo, tAhare dila nahIM kAI nibalane sabalo guNa kare, te to ATAraNe re jAya 3 ku. neha nijarabhara hasane bolatAM, dAma na lAge re kAya avara na mAMgu suMdara ima bhaNe Itaro lAkha pasAya 4 ku. iti zrI kuMtha jina stavane. 17 DhAla 18 rAga kAphI mere dila Aya vasyo merI araja suNo jinarAya 1 me. tonuM lagana lagI hai tAlI, dUjA nAvai dAya 2 me, kesara sUkaDa mRgamada melI pUjuM tAharA pAya me. 3 phUla caDhAvuM dhUpa ukhevuM praNamuM sIsa namAya me. 4 AratI maMgaladIvA karI karUM jina Agala Arga Aya me. 5 nRtya karuM huM bhAva dharInai tAla mRdaMga vajAya me. 6 arInAtha jiNesara kerA nita suMdara guNa gAya me7 iti zrI arijina stavane 18 DhAla 19mI rAga sAraMga bheTa jo mukha zrI bhagavaMta re ora nahIM koI deva na eso. sarasava mera kyuM AMtaro 1 bhe, Apada cUre paratA pUre paratakha eha paTaMtaro 2 bhe, taraNa tAraNa hai tIna bhuvana ko eha virUda arihaMta ro 3 bhe, bhavIaNa bhAva dharI jina jotAM kaSTa Tale maraNaMtaro 4 bhe, koDha bhagaMdara roga garma vaDo jAye jvara ekataro 5 bhe, kahai suMdara mallinAtha pUjo to bhavasAyara helAM taro 6 bheTa iti zrI malli jina gita 19 366 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhAla 20 mAMharA sugaNa sanehI DholA e dezI munIvata jinarAyA hai to punya saMyoge pAyA re mAMharA akala arUpI prabhujI tuMhI ja traNa sagIno mujha manamaMdirameM nagIno re mAM. 1 " deva avara sahI chAMDI meM to prIta prabhujInuM mAMDI re mAM. huM to sevA na choDuM torI tai mana bAMdho viNa DorI re mAM 2 tuM lAlacame lalacAvai tuM to laTapaTame samajhAvai re mAM piNa huM keDa na mukuM avasara vali koI na cUkuM re mAM 3 dIjai mujhane dilAsA, pUro manaDAnI hiva AyA re mAM. kahai suMdara sira nomI hita sunijara bhAlo sAMmI re mAM. 4 iti zrI munisuvrata jina stavane 20 DhAla 21mI muja vADIye padhAro e dezI IkavIsamA naminAtha Ape je avicala Atha e to anAthAM kero nAtha 1 bhavijana bhAvasuM jina vaMdo - AMkaNI. sukha saMpata eha samAya mohanarapatirA dala kApe e to svaraga taNA sukha Ape 2 bha0 jinamaMdara meM jAI ja sattarabhedI pUjA kIjI narabhavano lAho lIjI 3 bha0 jina aMge aMgIyAM racAvo paMcaraMgA phUla caDhAvo juga vatsalarA guNa gAvo 4 bha0 nita navalA nRtya karAvo, vAjA maMgalIka vajAvo mana sUdha bhAvanA bhAvo 5 bha0 je jina vade naranArI te horve alapa saMsArI kahai suMdara hita sukhakArI 6 bha0 iti zrI nami jina stavane 21 DhAla 22 IDara AMbA AMbalI re e dezI toraNathI pAchA valyA re kaho avaguNa mujha kata mujhane melI ekalI re rosa dharI guNavaMta mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana aMka 367 For Personal & Private Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ nemIsara AvonI aMdara Aja hAMjI the cho mujha siratAja hAMjI sAronai vaMchita kAja hAMjI zrI sAhiba garIbanavAja 1nemI tuhe to saMjama Adayo re pasU suNI pukAra viramaNI varavA bhaNI re jAya caDyo giranAra 2 ne. haMsa ghaNI manamai huMtI re darasaNarI yadurAya aMtara paDIyo ati ghaNo re kima kara milIyo jAya 3 ne. vAta na kAmanarI kahI re dIdho nahI ko dosa napaTa nahejo nAhalo re rAkhyo huM mana rosa 4 ne. nava bhavAMro nehalo re traTake dIdho toDa mujha mana Asa lI nahIM re koI na pUgI koDa 5 ne. janamAro kima jAyase re bhogI viNa bharatAra jagameM khoTo jANIye re abalAno avatAra 6 ne Ima vilavaMtI ekalI re cAlI rAjula nAra devara cUko dekhanai re samajhAyo tiNa vAra 7 ne giranAra pohatI goraDI re nema jirNodara pAsa sUdha mana saMjama lIyo re pohatI sivapura vAsa 8 ne nemarAjula donuM milyA re mukta maMdira kai vAsa , karajoDI suMdara kahai re bhavabhava tumaco ghasa 9 ne. iti zrI nema jina stavane 22 DhAla 23 nadI jamanAke tIra uDe doya paMkhIyA e dezI vAmAnaMdana eha suNIje vInatI huM ghaNI jinarAja ke mujha manameM huMtI Ayo avasara Aja kahuM vAyaka isA dilaraMjaNa subhanayaNa dekho sevaka dasA 1 huM bhamI bhavamAMha ghaNA bhava hArIo bhejyo nahI bhagavAna ke dhaMdhe bhArIo lAlaca vAyo jIva lUo bahu lobhIo thApaNa mosA mAhi ghaNuM mana thobhIo 2 pApe nijara bharAya dekhI astrI pArakI madanataNI valI phoja jItI nahI mAra kI dayA navi pAlI bhUla na ko iMdrI damI, khoyo nara avatAra raMge bailI ramI 3 kIdhA krodha apAra mAyAmai dila kIyo, lokataNo bahu mAla anyAye luTI lIyo kIdhA sagalAM pApa kahuM havai ketalA, jANe tuM jagadIsa kahyA meM jetalA 4 tAraka sAhiba nAma tAhAro sAMbhalI, Ayo huM tama pAsa ke mosara aTakalI dIjai darasaNa deva hirve karane dayA mo para zrIjina pAsa sahI kIjai maA 5 368 covIzI : svarUpa ane sAhitya nA For Personal & Private Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAMhe grahInai Apa tAro bahu hita karI dAsa taNI aradAsa etI cittame dharI AMNo mana bahu bhAva ghaNI vali AsatA, suMdaranai sivavAsa dIjai sukha sAsvatA. 6 | iti zrI pArzva jina stavane 23 DhAla 24 zreNaka mana acarija bhayo e dezI zrI vIra jiNesara sAhibA, araja suNo Ika morI re huM mUrakha baMdha paDyo sevA na kIdhI torI re 1 zrI. itarA dine bhUlo bhamyo vaMdyA deva anerA re tiNathI mujha navi TalyA bhavabhava kerA pherA re 2 zrI. taraNa tAraNa birUda tAharo sAMbhalIyo mai zravaNe re ulaTa dharIne huM AvIyo nirakhavA sUrata nayaNe re 3 zrI. mahera karIneM mo bhaNI dyo darasaNa jinarAja re bhavasAyarathI tArIye sAhiba garIba navAjo re 4 zrI. sIdhAratha kulacaMdalo tarilArAMNIro jAyo re suMdarane prabhu dIjIye vAMchita dAna savAyo re 5 zrI. iti zrI mahAvIra jina stavana. DhAla 25 mI Adara jIva kSamA guNa Adara e dezI ehavA re jina cakavIse namatAM, hurva koDa kalyANa jI bhaya sagAI bhAMjI jAye arihaMta mAMnI AMNa da e. navanidha sidha thAe jinanAma, pAvai ridha bharapUra jI putrakalatra parivAra pasara, uge puNya aMkUra jI 2 e. pujyAM te jinavaranI pratimA, horve niramala deha jI bhavabhava kerA pApa pulAye vadhe dharama saneha jI 3 e. arihaMtarA guNa che anaMtA, jIbhe kima kahivAya che suragurU te piNa pAra na pAvai, jimavAro vahI jAI jI 4 e. rAjanagara caumAsa rahInai e mai kIdhI joDa jI kaviyaNanai huM arija karUM chuM mata kADhIjo khoDa jI 5 e. kAlAvAlA je meM kIdhA lekhe AyA tehajI moTAMrA guNa kahatAM mukhathI uvekhe kuNa ehajI 6 e. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana * 369 For Personal & Private Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaNatAM zrI jinavaranI kIrata, vAdha jaga jasavAsa jI lUkho tehI piNa taradhArI khaMDala gasathI pAsa jI 7 e. saMvata aDhAra IkavIsA mAMTe uttama kAtI mAsa jI sobhAgya pAMcama paraba taNo dina, gAyA guNa ulAsa jI 8 e. zrI vaDagachataNA pADodhara zrI jinaprabhUsUrIMdajI , tAsa pATa sukhaprabhUsUrIsara te jima puNi caMdajI 9 e. tAsa pasAya samataprabhUsUre gAyA jina covIsajI bhaNatAM guNatAM suNatAM bhavajana horya sIyala jagIsa jI 10 e. iti caturvisati jinAne caturvisakA saMpUrNa 370 eka covIzI : svarUpa ane sAhitya , kama ra - - - - - For Personal & Private Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra KASH 178 For Personal & Private Use Only - maprazita yovIzImo mane tenu madhyayana * 371 itizrImAhavArajinastavana DhAlasamajhAdamAvasyamAguNamAdaraevAreja navanavAsenamatAUvaikoDakAgajAlimasarAlAI nAjAjAsaritamAnI AjArA enavanisizyAejinanAMmapAvaniraparajApatrakAnapuravAyasarAjagharAyasakA jArapAjyAMtejinavaranApatimAhoniramAnadehajAnavara kerAmAyalATo baa| dhegharamasaneTajIvazeSamaritaraguraNapranetAjA kimakadivAyajAsasyakatA remyAranAmAvanimavArovahIjAjIdhararAjanagastImAsaradAnammakAdhAjIDajA kaviyanaisarijakasaMkhAmatakAdAjomojAyaekAnAvAjamekAvAlAmyAnelAra hajAmoTAraguNakattAmuSadhAuvepekuNaehajIeNyupatAzrIninavaranAkAratAvadhi jagajasavAsajAlapotadApietarArASaphalaMgasaghApAsajIesaMvataaDArakavIsAvA uttmkaataamaasjiisonaagyaaNvmprbgodinaagaayaagupaaulaasjaaegaa| bAbAgabatAyaTiIdhara zrIjinantasyUraMdajI tAsapATasuSmanastarIsaratAjamaNa| yaMdajI eNi tAsapasAyasamAvastUre gaayaajincaadiitiilgtaagunntaatgaa| nahIjana havistIyalanagIsajIeka itivarvisatijamAnecunaHvisakAsaMpUrNa Maratresraekar - zrI sumatiprabhasUri suMdara)kRta covIzI aMtima patra
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumatiprabhasUri suMdarakata stavanacovIzI kavi paricaya - vaDagacchanA jinaprabhasUrinA ziSya sukhaprabhasUrinA ziSya sumatiprabhasUri (suMdara) e A stavanacovIzInI racanA saM. 1821nA kArtaka suda panA divase amadAvAdamAM (I.sa. 176 5) karI che. A sivAya kavinI anya kRti ke paricaya upalabdha nathI. pratiparicaya masjidabaMdara anaMtanAthajI jaina jJAnabhaMDAranI ve-2182 kramAMkanI prata 251/2 101/2 se.mI. sAijha ane kula 8 pAtro dharAve che. pratanA akSaro svaccha che, keTalIka jagA para hAMsiyAmAM lakhavAmAM AvyuM che. keTaleka sthaLe prata para tela ke pANI DhaLavAthI vadhu kALAza AvI che. pratanI puSpikA nathI, AthI lekhana saM. temaja lipikAra vize mAhitI maLatI nathI. kRtiparicaya sumatiprabhasUri (suMdara)nI A stavanacovIzImAM saraLatAno guNa mukhyarUpe jovA maLe che. bhaktahRdayanI saraLa bhaktisabhara abhivyaktine kAraNe A covIzImAM bhAvasabhara komaLa prArthanA aneka sthaLe jovA maLe che. kavi bALakabhAve paramAtmA samakSa potAnuM hRdaya khole che, mAtA-pitA samakSa bALaka je rIte potAnI managamatI vastu mAgI le e rIte ja paramAtmA pAse manavAMchita mAgavAmAM saMkoca anubhavatA nathI. caraNa kamala rI seva hivai mujha dIjIye sAhibajI 1 moro mana vasIyo tuma pAsa na jAye vegalo sAhibajI. paramapuruSa meM jANa pakaDIo tuma palo sAhibajI. bAlaka jima raDha mAMDa ADo kare mAtaruM sAhibajI tima meM paNa mAMDyo Ajakai haTha jagatAtazuM sAhibajI 2 (5, 1-2) e ja rIte vAsupUjya svAmI stavanamAM paNa madhura upAlaMbha ApatAM kahe cheH 372 ka covIzI : svarUpa ane sAhitya mArA mA mA ja kAna para na For Personal & Private Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ devo huve to turata ja dIjIye re, hAlI lAlaca kAya. manavAMchita mujhazivasukha ApIye re, kahe suMdara jinarAya. (12, 5) to AvA ja bALaka jevA saraLa bhAve potAnA pApone mATe prAyazcitta paNa icche che : huM bhamIo bhavamAMhi, ghaNA bhavahArIo, bhajyo nahi bhagavAna, ke baMdha bhArI; lAlaca vAyo jIvale, huo bahu lobhIo, thApaNa mosAmAMhi ghaNuM mana thobhIo. 2 kIdhAM krodha apAra, mAyAmeM dila kIyo, loka taNo bahU mAla, anyAye lUMTI lIyo. kIdhA saghaLAM pApa, kahuM have keTalAMka jANe tuM jagadisa, kahyA meM jeTalA. 4 (23, 2-4) kavie jema saraLa rIte potAnI bhAva-abhivyakti karI che, e ja rIte potAnA bhAvane puSTa karavA evA ja saraLa alaMkAro prayojavAnuM pasaMda karyuM che, je bahudhA paraMparAgata hovA chatAM kavinA kathayitavyane yogya rIte vedhaka banAvavAmAM sahAyabhUta bane che. paramAtmA pratyenA daDha snehane abhivyakta karavA upamA alaMkAra prayojIne kahe che : meM to to zuM mAMDIo pUraNa avahaDa prema rI. cAhuM caraNArI cAkarI jaladhara cAtaka jema rI. bhamara kamala upara bhamaI rahai lINo dinarAta rI. prIta ji ke navi pAlaTe, paDiya paTolI bhAMta rI. ' (1, 2-3) to paramAtmAnI kRpA sevaka para varasatI hoya to moharAjA zuM kare ? e vAta daSTAMta alaMkAra dvArA varNavatAM kahe che : tuma sarIkhA sAhiba sira chalai re, moha kare kima jora. sUraja uge jima nAsai sahI re, ghUaDane vali cora. 2 timara jAya jima dIpaka dekhanai re, agana thakI jima sIta sIha Aga mRga kima mAMDI sake re, e jagagurunI rIta. 3 (12, 2-3) to vaLI kyAreka paramAtmA pratyenI potAnI ekapakSI prIti vize phariyAda karatA kahe che : ekapakhI jina karatAM prItaDI, na hu raMga umaMga dipaka rAte je kAMI manamai nahIM, jala bale mare pataMga (17, 2) aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 373 For Personal & Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ A paMktiomAM varNavAyelI dIpaka ane pataMganI upamAo atyaMta sacoTa che. e ja rIte paramAtmAnA anaMta jJAnAdika guNonuM varNana karavA zrI anaMtanAtha stavanamAM prayojela ananvaya alaMkAra paNa manohara che; sAyara uMDa paNo kuSNa bujhai gagana o uMca paNo kuNa bujhai. sA 2 gaMgA velU taNA je kaNIyA kaho kima jAvai tehI ja gaNIyA. sA0 3 tuma jinajI guNa kuNa vakhANai tAharI gata tuMhI ja jANe. sA 4 paramAtmAnI tArakazakti varNavatAM kahe che : deva ghaNA che devale, tigras na mile tAMna ho ji taraNa tAraNa jaga eka tuM, avara nahi saMsAra ji 2 dha amRta sarikho melanai, viSa kuNa khAye jaNa hai ji jihAja samo jina melanai, pakaDai kuNa pAUNa he ji 4 (15, 2-4) AvA saraLa, dha alaMkAro A covIzInI zobhArUpa che, ane kavihRdayanA bhaktibhAvano suMdara paricaya karAve che. kavie potAnA virahaduHkhanI paNa suMdara abhivyakti karI che. (14, 2-3-4) hAM re prabhU vasIyA alagA sivapura kaire vAsa jo, tuma darasaNanuM tarasai morI AMkhaDI re lo. hAM re huM tau sAhibasaMto uDa milUM INa tAlajo, piNa mujanai navi dIdhI daive pAMkhaDi re lo. A ja rIte kavi rAjulanA viraha du:khane varNavatAM kahe che : haMsa ghaNI manameM huMtI hai, darasaNa rI yadurAya. aMtara paDIyo atighaNo re, kima ka2 milIyo jAya. vAta na kAmanI kahI re, dIdho nahI ko dosa. nayana nahejo nAhalo re, rAkhyo tuja mana rosa. navabhavAro nehalo re, Take dIdho choDa. mujamana Asa phLI nahIM re, koI napugI koDa. 374 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only (3, 2) (22, 3-4-5)
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAno koI aparAdha darzAvyA vinA potAne choDI jatAM neminAthane manamAM ATalo krodha kema rAkhyo che? evo rAjula vedhaka prazna pUche che ane nava bhavanA snehane Ama tatkALa "traTake choDI dIdho, ane nirAzAmaya astitva banI gayuM - ema rAjulanI uktimAM tenI virahavyathA sucAru rIte vyakta karI che. AvI bhAvAbhivyaktinI sAthe ja paramAtmAe kaSAya-Adine dUra karyA, tenuM citraNa madhyakALamAM pracalita hariyALInI rItie karyuM che. ajita jiNesara sAhiba olapuM, jiNa kIyA arIdala jera. mahAbhaDa ATha nAMkhyA una mulane, trevIsa hayA tera. a. 1 vairI aDhAra kiyA ati vegalA, udIyo punya aMkura. solAM bhaNI vali dIdhI zIkhaDI, cAra kIyA cakacUra. bha. 1 a. ajitanAtha bhagavAne zatrudaLane jItI lIdhA che. A zatrudaLanA agresara evA ATha karmarUpI ati baLavAna yoddhAone naSTa karyA che, temaja pAMca iMdriyonA trevIsa viSayone dUra karyA che, tema ja tera ALasa vagere kAThiyAone paNa naSTa karyA che. aDhAra pApasthAnarUpa vairIone ekadama dUra karI dIdhA hovAthI puNyanA aMkura phUTyA che. soLa upakaSAyone vidAya karavA mATe sIkha dIdhI che, temaja cAra kaSAyone to cakacUra karI dIdhA che. kavie siddha paramAtmA jJAnendriyarahita hovA chatAM jJAnanA prabaLa prakAza vaDe indriyadhArIo karatAM anekaghaNuM jJAnane dharAvanArA che. tenuM varNana AThamA stavanamAM suMdara rIte karyuM che. nayaNa vinA piNa niramai, saba jugarA mana tuM parabai ho. rasanA viNa suvilAsa, lokAlokarA bheda prakAra ho. sA. (8, 3) AMkho vinA paNa bhUta, bhAvi, vartamAnakALa - trame kALanA sarve manuSyonA manane pArakhanArA cho. rasanA (jIbha) vinA paNa sarva rasonA vilAsane bhogavanArA cho, temaja lokAlokanA bhedano prakAza karanArA cho. aMte, kavi pote kaLazamAM potAnI samagra covIzIne kAlAvAlA' kahIne oLakhAve che, temAM temano namra bhaktibhAva pragaTa thAya che. kavie pratyeka stavanane DhALa' tarIke paNa oLakhAvela che, paraMtu racanAdRSTie dareka stavano svataMtra ekama che, eka ja bRhad stavananI DhALa nathI. kavie pratyeka racanAne aMte nAmachApamAM potAnuM suMdara evuM upanAma sUcavyuM che. aMte kaLazamAM potAnI guruparaMparA ane potAnuM "sumatiprabha sUri evuM nAma sUcavyuM che. A racanA bhAvAbhivyaktinI saraLatA, keTalAka ramya alaMkAro Adine kAraNe eka saraLa, bhaktibhAva pradhAna covIzI tarIke noMdhapAtra che. mAmA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ka 375 For Personal & Private Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAyacovIsAramatAdAsayAnInanjisamAfaims moghavarAmAsanehI pAkalAIlidAyatIcaMdacakotAtemAsAprAmAhavamhI prAtinAdinAnimalasapharInArAvAsAsevakanekSAkasposAhibAra nanatisAzApIteseyukATanenANI tArelAvanenANasAtasasaMgatIhata nimANIsagulAnedhArAmA3nAnAmAAI jovaraspI tInahIkApaureka yAsaomtikarisAmanAvaspAnavarosposAhibasaravAyanamanA athavA tijosAmane mApapotorAjinakAmAsAvAruzmanamohatAtI dohidayAeMgasnAnAsApiesevakakhAmAImahironagarikhanAvAjAsaka pameharakarUpAnAhadevAnanInAyomarasamAjAsAvarapuSpapasApAmA disatAha AsAibhamAnajanajAgatisarajeMsAzyA ho kAAIN nizrISananinasAvAcAromohalapamahakaruMvAjalA hojAbamAede ajitajisamA dibasAnalIjagakSaNA holAkiAsa prANimAnita mata zrI muktisaubhAgyagaNi kRta covIzI prathama patra HAmAnotavAnimAmAbArasevanAhInAmamAnamathakAlAvana ke yavAyAmpocArapadanAdolAlA koyakoyane koyanApAraviSayAvara bhArapavAcakalaNehI tAtizrInIjinastanamahopAtrAyazrImati saabhaampsinaacshivikaasmaanH||shriiraamkaayaannmstuH| zrI muktisaubhAgyagaNi kRta covIzI aMtima patra 396 * yovIzI : sva35 mane sAhitya - -- For Personal & Private Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ : CD - 82 9 jItI | . SH hIM kAramAM covIsa tIrthakarone sthApita karIne dhyAna karavAno trASimaMDalastotramAM nirdeza karavAmAM Avyo che. A dhyAnamAM sahAyaka bane e rItanuM eka madhyakAlIna citra paMcavarNAtmaka A hrIM kAramAM covIsa tIrthakaronuM lAMchana sahita darzana thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaka muktisaubhAgyagaNi kRta stavanacovIzI: eka saMkSipta paricaya A covIzInI eka mAtra hastaprata zrI lA. da. prAcyavidyAmaMdiramAMthI prApta thaI che. 10 patra dharAvatI A hastaprata vyavasthita svaccha akSaro dharAve che, paraMtu keTaleka sthaLe akSaro ekasarakhA hovAthI bhrama upajAve che. aMte puSpikAmAM lipikAra AdinuM nAma Adi ApavAmAM AvyuM nathI. paraMtu lakhAvaTanI dRSTie prata vikramanA 19mA zatakanI hoya evuM saMbhavita jaNAya che. vAcaka muktisaubhAgya gaNino paNa koI paricaya prApta thato nathI. paraMtu temanuM saubhAgya' evuM aMtima nAma temanA gaccha tarIke tapAgacchanI "saubhAgya zAkhAno nirdeza kare che. tema ja kRtimAM vyApakapaNe prayojAyelI 18mA zatakanA stavanonI dezIone kAraNe temano kALa 18mA zatakano uttarArdha ke 19mA zatakano hovAnuM nizcita karI zakAya che. A covIzI bhaktipradhAna-bhaktihRdayanA bhAvollAsathI sabhara evI manahara kRti che. kavi para yazovijayajI, mAnavijayajI Adi kaviono prabhAva joI zakAya, ema chatAM kavihRdayanI saccAI tema ja keTalIka manohara nAvInyasabhara alaMkAraracanAo, kAvyAtmaka uktione kAraNe A covIzI eka noMdhapAtra covIzI tarIke sthAna pAme evI banI che. A uparAMta kavie teramA stavanamAM karelo cAraNI zailIno kamalabaMdhano prayoga paNa noMdhapAtra che. - kavie abhinaMdana svAmI stavanamAM paramAtmAnA prabhAvane varNavatAM manahara kalpanA kare che. kavi kahe che ke, jyArathI mArA hRdayamAM paramAtmA vasyA che, tyArathI ciMtAmaNiratna, kAmakuMbha ane kalpavRkSanuM mUlya mAre mana kramazaH paththara, mATI ane kASTa samAna ja thaI gayuM che. to sumatinAtha stavanamAM cAtaka-megha, bhramara-mAlatI Adi paraMparAgata upamAonI sAthe ja chAtrane mana vidyA ane samadarzIne mana zAMti. nayavAdone mana naya jevI nAvInyasabhara upamAonuM Alekhana jovA maLe che. chaThThA padmaprabhasvAmI stavanamAM paramAtmA sAthenI daDhaprIti aMge dagaMta noMdhapAtra che. kavi kahe che, koI zubha divase zubha muhUrta mArA hRdayamAM sajjana puruSanI jema Apano vAsa thayo che, te kAyama mATe aMkita thayo che. jema citramAM hAthI para eka vAra mahAvata doravAmAM Ave, tene utAravAno game teTalo prayatna karavAmAM Ave, chatAM te jema Utarato nathI ema, tame mArA hRdayamAMthI paLabhara paNa dUra thatA nathI. caudamA zrI anaMtanAtha stavanamAM paramAtmAnI upasthitine kAraNe karmonI kevI dazA thaI che tenuM alaMkAra-layayukta Alekhana karyuM che: tuM hi ja muja zira rAjIu, karma ahitaNyuM jora, te vani panaga gata virahe jihAM vicare harakhe mora he prabhu! jo Apa mArA zira para virAjamAna ho, to karma-ahita zuM karI zake? jema je vanamAM mArA nA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana ke 377 For Personal & Private Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ harSapUrvaka mo2 krIDA karatA hoya. tyAM sApa kevI rIte rahI zake ! zrI kuMthunAtha stavanamAM 'arka' zabda 52no zloka noMdhapAtra che : aka nAmeM taru che jeha, arakasamAna dIpe syuM teha,' arka vRkSa (AkaDo) zuM arka (sUrya) samAna dIptimAna thaI zake ! e bhale vRkSa tarIke arka nAma dharAve che, paNa te vAstavika sUrya jevo prakAza dharAvI zakato nathI. e ja rIte zrI neminAtha stavanamAM potAnI prItinI dRDhatAne varNavatA kahe che : "thAI jUnI dehaDI, prIta na jUnI hoI re. vAgo viNaseM jarakasI, piNa sonuM zyAma na hoI re ." e ja rIte mahAvIrasvAmI stavanamAM 52mAtmAnA zAsana pAmyAno AnaMda manahara varNAnuprAsa alaMkAra dvArA AlekhAyo che. meru thakI marubhUmikA re, ruDI ruDI Iti re.' AvI aneka manohara-kAvyasauMdarya bhAvasauMdaryamaya abhivyaktine lIdhe A covIzI madhyakAlIna stavana sAhityanI eka mahattvanI kRti tarIke sthAna pAme tevI che. atha covIzI lIkhyate (dezI 2sIyAnI) prathama jijJesara mAhari prItine, nirakho ghaNuM karI prema. sanehI pUraNa kalAIM jina dIpato, caMda cakora tI tema sa 1 pra mAhareM tamastuM prIti anAdinI, jima jalasapharInI rIti. sevakane uvekhI mukasyo. sAhiba eha na nIti. sa0 2 pra pote sevyuM kASTane jANIneM, tAreM nAvane nI tasa saMhe loha tarphe tima jANII, muja avaguNa maiM dhIra sa 3 pra nIrAgI thaIne jo chUTasyo, to nahI Avo ke dAya. bhagata kari amhe manamAM lAvaNyuM, tava hI syo sAhiba saravArya sa 4pra athavA bhagati jo amaneM Apasyo, torI ki buddhinuM kAma. vIruI majaI maja jo tumha taNuM, to vohidayArNa syuM nAma. sa 5 pra piNa huM sevaka svAmI, tuM mahAro, prabhu che garibanavAja. mahera karyAnI vAta no, na rahyo ajara samAja. sa0 6 pra pUrava puNya pasAd pAmila, risaNa tAhare Aja. huM ima mAnuM jinajI mugatinAM, sahajeM sariyAM ho kAja. sa 7 pra iti zrI RSabha jinastavana || 1 || 378 * covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ (thArA mohalAM upari meha jharukhe vIjalI ho lAla-e dezI) ati jiNesara sAhiba sAMbhaLo jagadhaNI ho. sAM ANi vadhuM zira mAhare nita nita tuma taNI ho. nita. tuma sama bIjo jagatamAM pekhuM ko nahIM ho pe. sukha anaMtanuM mUla che mAhare tuM sahI ho lAla. mA. 1 tumAsyuM bAMdhyo prema je sAcA cittathI ho lA sA. te kima thAI phoka ke mAharA hetathI ho mAtra bhamare bAMdhI prIti te kamalamyuM jima kharI ho ka. (giri gotra sUtA piNa prIti karIne ziva varI ho ka2 dinakarane kamalanI, jima vali kumudinI ho ji. caMdane Iche jima zaci murati iMdranI ho mUo jima valI kamalA mAdhava prIti jima kAmane ho prI. tima huM cAhuM deva tamArA nAmane ho. tuM. 3 tamArUM bAMdhI prIti jima kAmane ho jA, te mithyA kima thAi arajana soracyuM ho a. kAka kuzabdathI kokila phUta kiMma meMkaryo ho 20 dekhI AMbA moharane, dUrijana jhUratye ho. dU. 4 piNa e vAtano lAja to tAre hAtha che ho tA. mIna moTuM piNa jIvanuM kAraNa pAtha che ho. je jananuM pari vasyo prItine toraya re ho. 'niramala Atama karIne, mugatine te vareM ho mu. 5 iti zrIajita jinastavana || 2 | (vATaDI viloku re vAhalA vIranI re-e dezI) vaMdanA mAno re saMbhava mAharI re, tumaco vaMdya svabhAva. vaMdaka bhArthe re varatuM sadA re, jima svAmI sevaka bhAva. 1 va. Agama rIti re vAMdI navi sakuM re, piNa vAMdavA ghaNuM heta. jima koI vAmana uMcA la prati re, yatna karInyuM nahIM leta. 2 . vedaka niMdaka mAna apamAnane re, valI kaMcana pASANa. mugati saMsArane maNi tRNa sama gaNo, valI jANa - ajANa. 3 va. iNi rIte re samadarazI parNo re, varato cho mahArAja. tAroM mujane te mATe prabhu re, bAMhi rahyAnI haiM lAja. 4 naM. mAmA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 379 For Personal & Private Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ moDuM vaheluM jo prabhu Apo re, to zI arajanI vAta. kokila cAhe kaMTha suzabdane re, aMba che mAMjari dAta. 5 va. moTo dAnI tuma sama ko nahIM re, huM Ima mAnuM niradhAra. caMda cakorane dAnI jehavo re, tehavo suM dUjo saMsAri. 6 va. te kAraNathI huM tamaneM kauM re, tame cho devanA deva. vAcaka mugati ima vinarve, Apo bhavobhava seva. 7 naM. iti zrIsaMbhavajinastavana | 3 || (kuMtha jisesara jANajyo re-e dezI) abhinaMdane jina sevanA re, karo bhavi eka mana re eha sama bIjo ko nahIM ho lAla, mAnuM e anubhavavatta re vA. 1 Atama AdhAra e ache ho lAla - Teka ehanI sArthe prItine re, pAmIe puNyane yoga re vA. jihAM tihAM ehavI navI hoI ho, bhavi bhavi jima sura bhoga 2. vA. 2 A huM to pAmyo puNayathI re, eha prabhupada kaja keli re tasa Arge taraNuM thaI ho, "mohana citrAveli re vA. 3 suramaNi suraghaTa surataru re, upala mATi kASTa re thaIne agocara te gayAM ho lA. muja mana java e pratiSTa re. vA. 4 su. e abhinava suragavI re lA. sya maMtrAdi sidhi re mAhare ehathI hoI che ho, mugatisukhanI ridhi re vA0 5 A itizrI abhinaMdanajinastavana |4 || cAtuka mani jima meha, madhukara jima mAlatI rI. jima poyaNI citi caMda, chAtrane jima bhAratI rI. 1 gaja mani jima nadI reva, pavaNye jima kamalA rI. paMthI mana jima geha, zUka jima dhUpa phalA rI. 2 mAnasasarane haMsA, jima cAhuM eka mane rI. sItA harde jima rAma, dhani mani jema ghane rI. 3 samadarazi mani zAMtirasya jima neha che rI. dharamI mana jima dharma, jananInuM jima varSe rI. 4 1. mohanavali tathA citrAvelI tRNatulya che. 380 covIzI : svarUpa ane sAhitya mAna For Personal & Private Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdanavanane iMda, jima cAhuM citta khare rI. valI bhUkhyAnuM mana, lAlacuM ghebare rI. 5 kAminI mani jima kata, muni mani dayA rI. nayavAdine mani, vasiyA jema nayA rI. 6 tima muja mana jinarAja, sumatinAtha vazyA rI. vAcaka mugati saubhAga, kahe zivasukha ullasyA rI. 7 iti zrIsumatinAthastavana | 5 || 1 padmaprabha jina sAMbhalojI, sevaka vinatI eka. mAharA manamAM tuM vasyojI, vidyAmAM jima viveka pAraMgata prabhujI dharie dharmano rAga. AMkaNI. koIka sudina sumuhUratIjuM, sajjana citta caDhyA jema. utAya piNa te na utarejI, citra gaja mahAvata jema 2 pA. te mANasa kima visarejI, jehasya ghaNo sneha. rAtadivasa ati sAMbharejI, jima bakhIyA meha. 3 pA. prIti jaDa jaDI je saghaneMjI, TaMkaNa nehasya sAra. te jaDa kimeM nahIM vIsarejI, jo mile lakSa lohAra. 4 pAtra acala abhaMgaI mAharejI, tuMmaNye avihaDa rAga. suragavI vRta je pAmiuM), telaNya tasa nahIM lAga 5 pA. koyala kAlI piNa ati bhalIjI, hRdayeM jAsa viveka. aMba vinA sA anyaUjI, bolaI bolana eka 6 pA. mAhare mani prabhu tuMhIjI, paMkaja mani jima arka. vAcaka mugati kahe tuM miceMjI, savi gayA citta vitarka 7 pA | iti zrIpadmaprabhustavana || 6 || (kapUra hoI ati ujaluM re-e dezI) zrI supAsa jina sAhibAre, tame cho catura sujANa. sevaka vinatI sAMbhalo re. mana dharI atihita ANi re 1 saubhAgI jina mahArAja sAro muja vaMchita kAja so tume cho sura ziratAja. so. Teka. tuma caraNe huM AvIyo re, lokanagara bhamI Aja. dAyaka tuma meM pekhIne re, harakhe muja AtamarAja 2 so aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 381 For Personal & Private Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa anaMtA tuma taNA re, chAnA te na chIpAya. tehamAMthI eka ApatAM re, syuM tujanuM ochuM thAya. yAya2 eka rayaNaneM re, vAcakane dirdI Apa. to tasa thoDAM nita hove re, tasa jAIM dukha saMtApa nahIM hANI paMkajavaneM re, detAM parimala rekha. piNa parimalaneM pAmIne ali hoI sukhavizeSa.. caMdrane syuM ochaluM re, dIdhe amIyano aMza. pAmI amIyane piNa hoi re, harakhita cakora haMsa kevalanANa guNa ApavA re, syuM karo tANAtANi. vara samayAdi dAkhatAM re, dAtapaNuM kima I jANiso bAlakane samajAvavA re, kahesyo bholI vAta. piNa haThavAda mukuM nahIM re, viNA ApTe gatAta. jo cita ApyAnuM achere, to sI DhIla jida, khIjavI cAtuka jala dIdhe re. zyAma thayA jalakaMda. cAkara huM jina tAho re kahivANo jagamAMhi. have kucha muja gAMjI zake ?, baliyAnI bhalI bAMhi. jima jANo tima kIjIe reM, syuM kahuM bArobAra. mugatisobhAga uvajjAyane, tAro bhavapAra re. iti zrIsupArzvajina stavana | 7 || 382 * covIzI : svarUpa ane sAhitya 3 20 caMdraprabha jina bheTIneM karuM niramala citta re. jehane teha tana saMpiyAM, tehathI chAnuM kyuM vIttare. deva aneka che jagatamAM, eha sama avara na koya. grahagaNa gagani cheM gAjato, guNisyuM caMdra sama hoya re. 2 20 ehathI je sukha saMpaje, anyathI te kima thAta re. devamaNi jima hoya chaeN, tima syuM kAca avadAta. tAraka biruda cheM ehaneM, avarathI kaho kima thAya che. dhorIno bhAra tarelathI, vahyo kiNi pari jAya re. mAhareM ehanA saMgathI, ullase Atama aMza re. mAna sarovara dekhIneM, mudita jima hoI haMsa 2. aSTa mahAsidhi sukhanuM kAraNa e jinarAja re. mAnuM huM tanamani sevaMtA, sijayeM mugatinAM kAja re. iti zrIcaMdraprabhajinastavanaM || 8 | 4 20 6 20 3 so 4 so 5 so 6 so 7 so 8 so 9 so 10 so 11 so For Personal & Private Use Only 1 20 5 20
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ (dezI-Aja honI) puSpadaMta jinarAja, dIThA nayaNe Aja Aja ho mAhare re suM apUrava surataru lyojI. 1 kiMsya anubhavarUpa, sya zukladhyAna anupa Aja ho athavA re samakita zitaruci halyojI. 2 kiM ama sita puNya aMkura, DhuM samatA naInuM pUra. Aja ho mujane re, zAtano kAMdo malyo. 3 darisaNi ehane Aja sidhAM vaMchita kAja. Aja ho mAharo re dukhano puMja savi TalyojI. 4 thayo muja Atama suddha, nANadAI prabuddha. Aja ho mAnuM re, mugatinA sukhane huM rahyo. 5 iti zrIsuvidhijinastavana |9 || saMbhavarjina avadhArIzuM-e dezI) zItala jinavara sAMbhalo sevakanI aradAsa prabhujI. mAhare tamaryuM prItino bhAva banyo ati khAsa. pra. 1 zI tuM che nirAgI sAhibo, huM chuM rAgI ekAMta. aho nirAgI rAgIne, kima male prItino taMta. pra. 2 zI priNa upasargathI rahitane, kima nirAgI bhAva. juo vicArI cittamAM, rAgI nirAgI dava. pra. 3 zI. rAgIne rAgI jo milaI, pragaTaeN prItinuM mUla pra. dIrve dIvo jima mile. teja hoI anukUla. pra. 4 zI. jagatamAM saghaluM sahela che, dohilo pratinibhAva. pra durArAdhya chaiM lokano, je jehano sahAva. pra. 5 zI. piNa tuma sAthe je prItino, jehavo colano raMga. phATe paNa phITe nahIM, tema che mAhare aMga. pra. 6 zI. jaganAyaka jagatAraNo, bhagavacchala bhagavAna. tumasDa bAMdhI je prItaDI, te mugatinuM nidAna. pra. 7 zI. iti zrI zItalajinastavana | 10 || mArA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 383 For Personal & Private Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANI vANI jina taNI-e dezI) zrI zreyAMsa tuja nirakhatAM, muja locana harakhita thAya re. mana ANaMda vadhe ghaNo, cakora jima caMdane pAyare. 20 1 tribhuvani tuM bhalo jagatAta re, jagatAta viSNusuta sujAta zrI jina sAMbhalo suvAta re AMkaNI. moTA janasya prItaDI, te to AMbe bharavI bAtha re. piNa cittalagana jo mile, to moTA laghu zyAnA nAtha re 2 to tri. zrI je kararyuM te jANayeM, citta lagananI je vAta re. prasavavatInI vedanA, vaMdhyAneM te kima thAta re. 3 ve tri. zrI tAlevarasya prema , te to bharameM mugho hoya re. bhAgye bharameM meM sahI, suMghA piNa pAmeM koya re. 4 suMtri. zrI. sAcA saMga na ulakhI, je vaLagyA te kima choDi re. " mugatA pANI caDhyAM, kaho svAmI kuNa vichoDI re. 5 ka. vi. zrI mana mAnyAmyuM prItaDI, hai jagamAM zrI jinarAya re. te vinA myuM anyathI, tasa citta harakhita thAya che. 6 ta. tri. zrI. mAhare tamarye prema che, jima cola majIThe raMga re. vAcaka mugatinA sAhibA, jo nibhavo to te abhaMga re. 7 jo tri. zrI iti zrIzreyAMsajinastavana I 11 || (dezI-ehajI. vAsupUjya prabhu sAMbhalo, cAkaranI aradAsa re. mAharA manamAM tuM vasyo, jima ali mani paMkaja vAsa re. 1 jizrI jina tuM jayo jayavaMta re. jayavaMta mahaMta anaMtajJAnI tuM thayo jazavaMta re AMkaNI. jo piNa deva aneka che, paNa mAre tuM jinarAya re. dUdha savAdI chAsarUM kima citta harakhita thAya che. 2 kizrI cuM karII bau devane, jehathI hoi karmano saMca re. lehazuM te spA kAmanuM, hoI ulaTuM deNuM ghaMca re. 3 hoTa zrI sonuM te syAM kAmanuM, je toDe, vehalo kAna re. . je rAga vAge cyuM bhaluM, jehamAM tuTaeN mukhya tAna re. 4 je. zrIjhA. 384 : covIzI: svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ te yarzi syuM hoya che, jehathI apayaza thAI nidAna re. te mAne navi rAcihaiM, jehathI hoI bahu apamAna re. 5 je zrI. jhA. te vahAlo kazyA kAmano, je ApadakAle dUra re. te rAjA myuM mAnIe, jehathI pAmeM dukhapUra re. 6 je. zrI. jhA. ima te savi avagaNI, eka kIdho tumasyuM neha re. sara Adi jala mukIne, jima bakhIyA mana meha re. 7 jizrI. jhA. sonuM ne sugaMdha chaI mAhare darisaNa tAharTe Aja re. vAcaka mugatine tArI che, eka bAMhi prahyAnI lAja re. 8 zrIjhA iti zrIvAsupUjyanistavana 12 II heta dharI amaMdare, zrI vimala niNaMda re. vinameM suraiMdare, mananA yale deda re 1 lahai sukhanA vRMda 2, jima mukha nizIda re. namaste vAre ThaMdare, vaza iMdriya gavaMda re. 2 rasa bhavanA maMdare, mAMna hastI mRgeMda re. 'tAna gAI AnaMda re, radana rami caMda re. 3 yati vargano iMda re, tAma sAravuM phaNIda re, rasa zAMtano kaMdare, yazi jima diNaMda re. 4 tima anubhava raMge re, praNamu umaMge re. ANI ulaTa aMge re, mugati aMege Apo muja sAhibA re. he! zrIvimalajinavara mAM tAraya tAraya iti bhAvaH sUcitaH padasya AdyAkSareNa iti 13 || iti zrIkamalabaMdhana zrIvimalajinastavana dezI-lalanAnI) anaMta jirNasara vinatI, sAMbhalo, mAharI Apa. lalanAM. mAharA manamAM tuM vasyo, jima cAtuka meha jApa. la0 1 a. tuha ayogI kesarI thakI, nAThA karma gacaMda. la0 agama agocara tihAM javI, sarve teha digaMta. la0 2 a. tuM hi ja muja zira rAjIu, karma ahitasya jora. te vani pannaga gata vira jihAM vicareM harakhe mora.la0 3 a. jo piNa avaguNa huM bharyo, to piNa mAro tuM jANi. vaDavAnala jala jvAlate, na taje siMdhu bahumAna. la0 4 a. 1-2. zAMtarasanuM suMdara ghara che bhagavAna, mAnarUpa hastine haNavAne siMha sarakhA bhagavAna che. aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 385 For Personal & Private Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalaMkI kare piNi zazakarte, zazI na muMke hajI sudhi. la0 aMgIkatane navi muko. uttama nara mani buddhi. la0 5 ao dukha nAse tuma nAmathI, taimatuma) jaima bhANa la. vAcaka mugatine tuM sahI, Ape parama nidhAna. la0 6 a. - iti zrIanaMtajinastavana | 14 || dezI-jI honI) jI ho dharmajiNesara sAMbhalo, jI ho huM chuM dAsano dAsa. jI ho tuja pada kamala sevanI, jI ho muja mana aline Asa. jiNesara tuM muja prANa AdhAra, jI ho tuma viNa dujo ko nahIM. jI ho mujhane karavA sAra. ji jI ho kaDivuM je jANane AgaleM, jI ho te savi hAsanuM kAma. ' jI ho suragurune bhaNAvavuM, jI ho bhASAne akhara ThAma. 2 ji. jI ho vAta karatAM ISTaTyuM, jI ho sAsosAsa je jAya. jI ho te lekhe mAnuM ghaNuM, jI ho avara akaIM thAya 3 ji. jI ho ekapaNI je prItaDI, jI ho te zyA kAmanI hoya. jI ho jehane mani piNa je vasyo, jI ho te viNa bIjAneM joya. 4 ji. jI ho mAlima tujaneM tAharI, jI ho mujane mAharI deva te svarUpiNa mUko rakhe, jI ho bAMhi grahyAnI Teva. * 5 ji. jI ho jima vAhe cakora caMdane, jI ho tima huM tava mukha keja jI ho e bhArve mujha saMpaje, jI ho mugatisukhano puMja. iti zrIdharmajinastavana I 15 II sUrijanae dezI) jinavara zAMtinI prItine karavA vAMche mana bhavijana. prabhujInI mUrati joIne, ulase mAharI tana. bha. 1 ji. vAhalAnI sAthe premane, dekho kima kharme duSTa bha. to piNa manamAM navi dharuM, dina dina thAuM puSTa bha0 2 ji bhuMDo bhaMDAza na muko, karIzuM koDi upAya. bha0 kAjala dUrve pakhAlIe, to hi na ujala thAya bha0 3 ji. 1. aMdhakAra sUrya urge tyAre kSaya jAya. 386 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ je guNe navi mAce che, avaguNe rAce jema. bha. mugatA tajI bhIlaDI, guMjA upari prema. bha0 4 ji. muha mIThe bolAvIi, durajana sujana na thAya bha. kari iM siMha svAnane, bhasyA vinA na rahivAya. bha0 5 ji. paragharabhaMjaka khala ghaNA, jehanI mati viparIta. bha.. huM piNa tehane navi gaNuM, puruSanI eha che rIti. bha0 6 ji. caMka aMdhAruM syu kare, sUraja Agali dIsa bha0 puNavIsI tihAM navi rahe jihAM che vIsavAvIsa. bha0 7 ji. dharamathI jaya jANajyo, pApathI kima hoI tehu bha0 je jehavo tehavo la bhogave che deha. bha0 8 ji. daza vibhAvanI duSTa che, ziSTa daza svabhAva. guNa jora hai mugati sahaje bhAva. bha0 9 ji. | iti zrI zAMtijinastavana | 16 || 1 sA. 2 sA. * dezI-motIDAnI) mAhare tumasya apUrava prIti, jima calacaMcu sudhAkara rIti. sAhibA kuMthunAtha jineza, mohanA kuMthunAtha. avara nI nArve more maMnayAme, kima haMsA mAce parikhA ThAma. kamalamadhumAM je ali mAce, karIra tarumAM te kima rAce. sA. sUrabhASAi je jana lInA, apajana bhASAI te rUM lInA jaladhara meM je cAtuka iche, sarovara jalane te syu prIcharuM sAru samakita mitracuM prema jehane, mithyA ahitarUM ruci tehane. ima te prItaDI tumasDa bAMdhI, narabhava uttama kula taka sAMdhI. guNavaMtAsya jima jima prIti, tima tima pragaTaeN anubhava rIti. rAgadveSane jIte te jinarAya, sugata hari jina na kahAya. araka nAme taru che jeha. arakasamAna dIpe teha. nirAgIrUM kima prIti sAsaMca, piNa prIti bhAve mo mane eca. bhagati dUtinuM jo che tAna, mugatisvAmInuM to prItimAna. iti zrIkuMthunAthastavana II 17 II 3 sA. 4 sAru 6 sA. mA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana - 387 For Personal & Private Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ (kuMara gabhAro najare dekhatAMjIe dezI) zrI arajinavara tumasDa banyojI, mAhare dharmano neha re. karuNAnidhi karuNA karijI, nibhavo Apa guNageha re. 1 zrI nahi jasa mo lauM AMtarajI, giruA sAhiba teha re. zazI jaladhi kairava pratijI, harakha vadhAre jUo jeha re. 2 zrI. aMjalI rahyAM je phUlaDAM jI, vArse te kara doya re. prArthe sumanasa taNIjI, samavRtti vAmAvAma joya re. 3 zrI. tima sahune nara sarakhAparNojI, gaNiOM zrI jInarAya re. jo hoI aMtara muja pratijI, samadarazIpaNuM kima thAya re. 4 zrI. Thora kuThora navi gaNejI, jo piNa jaLadhAra meha varasIne jagahita kareMjI, ima jANI dhAro mujha neha re 5 zrI. guNa dekhADI je helavAjI, te kima muMke mitta re. " have AnAkAnI navi ghaTeMjI, jUuM vimAsI citta re. 6 zrI, muja mana tuma caraNe vasyajI, jima poyaNI citta caMda re. vAcaka mugatine tuma thakIjI, varate sukha ANaMda re. 7 zrI iti zrIarajinastavane 18 | (zItalajina sahajAnaMdIe dezI) malli tuja darisaNa saMge, harakha huu mujha aMgo aMge. cakora jima caMdane pekhI, mAnuM phaliu samakita zAkhi. 1 surAsurapUjya tuM prabhu moTo, tumathI dUjo deva che choTo. suAM. guNa anaMtA tumaseM pragaTyA, piNa devA velesya jina vighaTyA. ima kAdha moTAnI mAma, kima rahi kaho vicArI svAmi. 2 su. Apa kamAI Ape khAI, dAtapaNuM kima ima thAryuM. Aja lage je guNane Apyo, te dAkhI tathApaNuM thApyo. 3 su bahu AsaMge bedI hoi, Ima bIhAvyo navi bau kAMI. 4 su. Apa pIyAruM ko navi dIse, tAhare jANuM vIsavAvIseM vAcaka mugatineM sAhiba tAro, dAsanAM Atama kAraya sAro. 5 su. iti zrImallinistavana | 19 || 388 A covIzI : svarUpa ane sAhitya bhArata For Personal & Private Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ (bhAvikAnI-dezI) sajjana mana sajjanatAI, rati mani jima ratIza. pA mani jima goviMdasvAmI, jima girijA mani Iza re. surijana. tima mujha manamAM vasIyo, munisuvata jina rasIyo re su pApa timira savi khasiyo re su dharme Atama hasIyo sUti AM. pAsamAMhi jima dhRta vasIuM, vastumAMhi jima artha re 2 sU pArasa upalamAM jima kaMcana, ajIttAmAM Atama dharma. caMdanamAM jimavAsanuM kAraNa, kAraNe kAraya marma re. 3 sU. bhUmimAM jima uSadhi saghalI, jima guNamAMhi guNanA dharma. jima loke paTakAya re. 4 sUtra jima syAdavAdai nayanA bheda, mRdamAM ghaTanI vyakti. araNImAMhi jima agni dIpe suratarumAM sukhazakti re. 5 sUtra dravya bhAvanI puSTi karIne kIje ehanI bhakti. zAzvata sukhane pAmo bhavijana, jemanuM nAma che mukti re. 6 sU iiti zrImunisuvatajinastavana | 20 || 3 svA. (krIDA karI ghara AvIuM-e dezI) svAmI namI juna sAMbhaLo, tumasyuM avicala neho re. lyo te na Tarle kadA, jima parvatazira raho re. 1 svA. tuM nathI mujha vegalo, che mujha citta hajUro re. sAsa pahilAM je sAMbhare, te kima thAI dUro re. 2 svA. sAkara sahita dUdhane, pIdhuM jiNe hita rAkhI re. mukI tehane sarvathA, syuM te anyano cAkhI re. thAI jUnI dehaDI, prIti na jUnI hoi re. vAgo viNaseM jarakasI, piNa sonuM zyAma na hoi re 4 svA. tima muja tumasDa prItaDI, pragaTI aMgo aMge re. sAhiba tame paNa nibhavo, jima hoI acala abhaMga 2. 5 svA. malayAcala zubha vAsathI, kaMTaka hoI sugaMdho re. sajjana saune Adare, e uttama anubaMdho re. 6 svA. jinavara tumasya prItithI, hoI guNa suvAso re. jima tilaphUleM vAgIyA, sneha hoI atikhAro re. 7 svA 1. (hastapratanoMdha : jarakasI vAgho phATe paNa temAM sonuM bigaDe nahi). nA aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 389 For Personal & Private Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAzvata sukhane ApavA, tumasDa prIti baddhakakSa re. mugatinAyaka mujha prati, syu kareM pratipakSa re. iti zrInaministavana II 21 || 8 svA. ' (dhaNarA DholA-e dezI) nemi jirNasara mujha prati re, tame syo kADhyo vAMkA. pesanA nANI. yalo mAharI prItine re. IMma kima uttama lAMkA. Avo Avo re pyArA nema, syuM jAo cho rIsAvI. hita goThe upaje prema. . Teka caMda kalaMkI jirse karI re, sItane rAmaviyoga. pe te kuraMganA vAkyAthI re, pati Ave kuNa bhoga. 50 2 A0 saghalAM dukha te sukha hoI re, jo svAmI sAnukUla pe. te savi sukha te dukha pare re, jo svAmI pratikUla. pe, 3 A: sahivuM sarave sohiluM re, dohilo eka viyoga. vedhakane maravuM nahi re, jo nahIM ISyavayoga. 50 4 A. na malyAnI zoca na tahira, jasa premanuM nahIM nAma. malIneM prIti kevI re, tasa viyoge khede rAma. pe 5 A che sukhIyo aMdha jAtino re, jasa nahI nayaNa svAda. pAmI nayaNanA premane, naryuM hoI dukhano vAda Ima kahetI rAjula bhalI re, jAyeM revata Apa. nema vAMdI bhaktiryuM re, pAmeM mugati te thApa. 5, 7 A0 iti zrIneministavane II 22 || bh hm 20 6 7 (vIrajiNaMda gata upagArI-e dezI) pAsa jiNesara tuM jaganAyaka, tuja sama avara na koya. saMkaTacUraNa AzApUraNa, nAmuM navanidhi hoya). 1 pA. karma pasAI narabhava pAmyo, kAgatAla vAI huM devajI. jima bhUkhyo paMcAmRtane, tima vAMchuM huM tArI sevajI. 2 pA. yathAprakAre seva na jANuMjima kahe prAcIna ziSThajI. vAMko cUko piNa ghaMuno mAMDo, sahune lAgeM mana miSTajI. 3 pATha guNI thaIne sevAI rAjI, kAhA kuNa gAma e nItijI. zuddha maNi upari nahi cAleM, maNikanA yatnanI rItijI. 4 pA. 30 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ piNa jagatAraka nAma che tAruM, muja tAreM to pramANajI. sama viSameM varaseM jagahetuM, megha na mAge dANajI. 5 pA. vedhaka jANane cittanI vAto, mukhathI kahI na jAyajI. aMgita AkAre vidhaka verdha, aMtara dUra thAyajI. 6 pA. tuma samo jANa avara na pakhuM, sI kau kAphI vAtajI. kRpA karIne bAMdhI dIjuM, vAcaka mugatine mahaMtajI. 7 pA. iti zrIpArzvajinastavana 23 || iti avasara tihAM-banuM re-e dezI) vIra jisesara devanI re, sevA karuM eka citta re. vAlesara. ehavo ekai ko nahIM ho lAla. dusamasamayanI kAlamAM re, rAkhe jima nIra re vA. dAsa potAno jANI karI ho lAla. A Aro paMcama nahIM re, mAnuM cotho niradhAra re. jihAM ja zAsananI ruci ho lAla. meru thakI mabhUmikA re, rUDI rUDI rIti re vA. jihAM chAyA suratarutaNi ho. agana thakI agara taNo re, jima pragaTaeN suvAsare vA. daha dizi dIpe ati ghaNuM hoM. jima jAMbunaMda pArasa thakI re, tima kalikI guNahata re vA. jo vIrazAsana zubha rIti ho lAla. jima nizI dIpaka, samudramAM re dvIpa, jIma marumAM reva vA. jIma vanamAM nagara bhaluM ho, bhUkhamAM jima bhojana varu re, jima tamamAM udyota re vA. tima kalimAM vIrasevanA ho huM Ima mAnuM muja thakI re, tAlevara nahIM koya 2 vATa pAmyo vIra pada pUjanA ho lAla. koya koyane koyano re che upagAra vizeSa re vA. mugati saubhAgya vAcaka bhaNe ho lAla. iti zrIvIrajinastavana || 24 || ' mahopAdhyAyazrI muktasaubhAgyaNikatA caturvizatikA samApta: aprakAzita covIzIo ane tenuM adhyayana 391 For Personal & Private Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 stuticaturvizatikA prathama prakaraNamAM covIzI - svarUpanA prAraMbhikarUpe prAkRta-saMskRta sAhityanI stuti caturvizatikAno ullekha karyo hato. A stuti caturvizatikAnA sarjananI paraMparA arvAcInakALa sudhI vistarI che. ahIM upalabdha kRtionI yAdI prastuta che. kRtinuM nAma karyA chaMda zlokasaMkhyA prakAzananI vigata 1. caturvizatikA zrI bakhabhathrisUri vividha chaMdo 96 anu. hIrAlAla 2. stuti caturvizatikA zrI zobhanamuni vividha 18 chaMdo 96 rasikadAsa kApaDiyA prakA. Agamodaya samiti) 3. vijayAnanda stuti zrI meruvijayajIgaNi vasaMtavilakA 96 upara pramANe bakA. Agamodaya samiti) 4. stuticaturvizatikA zrI hemavijayajIgaNi mAlinI 96 stutitaraMgiNI bhAga-1 5. aidra stuti zrI yazovijayajIgaNi vividha chaMdo 96 prakA. yazobhAratI saMpA. yazovijayajI. 6. stuticaturvizatikA zrI labdhisUri vividha chaMdo 100 stutitaraMgiNI bhAga-1 have pachInI sarva stutio "caturvizati jina stuti' evA nAme oLakhAya che. kata chaMda zlokasaMkhyA prakAzananI vigata 1. jinasuMdara zArdUlavikrIDita 28 stutitaraMgiNI bhAga-1 2. jinasuMdara rathoddhatA 28 stotra samuccaya 3. jinasuMdara upajAti 28 4. pUrvAcArya anuSTrapa 5. zrI somaprabhasUri upajAti 27 1. stutitaraMgiNI - bhAga-1 saMpA. munizrI nemavijayajI prakA. zrI labdhisUri jaina graMthamALA, chANI. I. sa. 1954. 392 covIzI: svarUpa ane sAhitya 28 For Personal & Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ che 6. jinaprabhasUri upajAti 7. jinaprabhasUri upajAti 8. jinaprabhasUri dratavilambita 9. pUrvAcArya vasaMtatilakA 10. pUrvAcArya IndravajA 11. pUrvAcArya kUtavilambita 12. pUrvAcArya kUtavilambita 13. zrI munizekhara kUtavilambita 14. cAritraratnamaNi vasaMtatilakA stutitaraMgiNI bhAga-1 15. zrI dharmaghoSasUri mAlinI stutitaraMgiNI bhAga-1 16. zrI jinamaMDanagaNi zikhariNI 17. zrI devaratnaziSya zikhariNI 18. dharmaghoSasUri vividha chaMda stutitaraMgiNI bhAga-1 19. dharmaghoSasUri mAlinI stutitaraMgiNI bhAga-1 20. zrI cAritrarAjagaNi anuSTrapa stutitaraMgiNI bhAga-1 21. zrI cAritraratnamaNi anuSTrapa stutitaraMgiNI bhAga-1 22. zrI meruvijayajIgaNi kutavilaMbita stutitaraMgiNI bhAga-1 23. zrI hemavijayajIgaNi kutavilaMbita stutitaraMgiNI bhAga-1 24. zrI nyAyasAgarajI kutavilaMbita stutitaraMgiNI bhAga-1 25. zrI zAMticaMdrajI tRtavilaMbita stutitaraMgiNI bhAga-1 26. ajJAta mAlinI stutitaraMgiNI bhAga-1 27. ajJAta AkhyAnakI stutitaraMgiNI bhAga-1 28. ajJAta . zArdUlavikrIDita NI bhAga-1 29. zrI somaprabhasUri upajAti 27 stutitaraMgiNI bhAga-1 30. dharmasAgarajIgaNi kutavilaMbita 29 stutitaraMgiNI bhAga-1 31. kavicakravartI zrIpAla anuSTrapa 29 stutitaraMgiNI bhAga-1 prAkRtabhASAmAM stuti caturvizIkA prakAzananI vigata chaMda zloka 1. ajJAta mAlinI 27 stutitaraMgiNI bhAga-1 2. ajJAta AryA ane vibhinna 27 stutitaraMgiNI bhAga-1 3. udayapradhAnamuni zArdUlavikrIDita 28 A yAdIno mukhya AdhAra "caturvizati jinAnanda stuti. guja. bhASAMtara saMpA. hIrAlAla rasikalAla kApaDiyA, prakAzaka - Agamodaya samiti muMbaI, I. sa. 1926 che. kavi kALA pariziSTa-1 - 393 For Personal & Private Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 covIzIno sAhityetara kSetra para prabhAva prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAnanA nirvANa sthaLa 'aSTApada tIrtha para temanA putra zrI bharata cakravartIe covIsa tIrthakaronI UMcAI anusAranI mUrtionI sthApanA karI hatI. A aSTApada tIrtha para javuM atyAre zakya na hovAthI tenA pratikRtirUpa maMdiro zatruMjaya ane rANI (rAjasthAna) Adi vividha sthaLe nirmANa karavAmAM AvyAM che. hAla nyuyorkamAM paNa aSTApada maMdira nirmANAdhina che. A aSTApada tIrthanA yAtrA prasaMge zrI gautamasvAmIe jagaciMtAmaNi sUtra dvArA covIsa tIrthakaronI stuti karI hovAnuM manAya che. tema ja siddhastavamAM paNa aSTApada para birAjamAna covIse tIrthakaronI stuti karavAmAM AvI che. covIsa tIrthakaronI svataMtra devakulikA dharAvatAM maMdiro "covIsa jinAlaya' kahevAya che.zilpazAstramAM AvuM devAlaya kaI rIte racavuM tenuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. muMbaImAM bhAyakhalAnuM prasiddha motIzA maMdira AvuM jacovIsa-jinAlaya che. jaina derAsaromAM covIsa tIrthakaronI saMyukta pASANa ke dhAtunI pratimA je covIzI' tarIke oLakhAya che, tenI pUjA thAya che. AvI vividha covIzIonA phoTogrApha mATe juo prakaraNa 1-2-6. covIsa tIrthakaronI saMyukta mUrtinI jema temanI mAtAonA paTanI pUjA paNa prAcInakALamAM pracalita haze. tenA avazeSa zaMkhezvara tIrthamAM jinamAtAnA paTamAM joI zakAya che. e ja rIte covIsa tIrthakaronA 14para gaNadharonAM padacihnonI paNa pUjAnI paraMparA che. covIsa tIrthakaronI parva avasare dhAmadhUmapUrvaka pUjA bhaNAvavAmAM Ave che. AvI rAgarAgaNI sahita pUjA covIzI-vIzI saMgraha AdimAM prakAzita paNa thaI che. zilpanI jema citrakaLAmAM paNa covIza tIrthakaronA yakSa-yakSiNI sAthenA citravALA paTa banAvavAmAM AvatA. stavana-covIzIo ane kalpasUtramAM paNa covIsa tIrthakaronAM suMdara citro maLe che. AmAMnAM keTalAMka citro DaoN. sArAbhAI navAbe 1151 stavanamaMjUSA ane kumArapALa desAIe "AnaMdaghana : eka adhyayana'nA prAraMbhe pragaTa karyA che. anAnupUrvI vibhinna rIte navakAramaMtra gaNavAnI rItanA pustakomAM paNa covIsa tIrthakaronAM citro (darzanacovIsI) pragaTa karavAmAM Ave che. 1. zilpatattvArtha ciMtana saM. naMdalAla somapurA prakA. pote prathama AvRtti I. sa. 1985. 34 covIzI : svarUpa ane sAhitya nAnA For Personal & Private Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharmanA dainika vidhividhAnomAM logassasUtrano mahimA atyaMta vyApaka che. caityavaMdana-pratikramaNamAM pragaTa pITharUpe temaja kAyotsarga dhyAnarUpe paNa "logassanuM smaraNa thAya che. dara caudase karAtA pakakhI pratikramaNamAM zrI hemacaMdrAcArya viracita "sakalAhaMta stotramAM covIse tIrthakaronI vaMdanA karAya che. temanI vistRta vaMdanA mATe dara cAra mahine 'comAsI devavaMdana karAya che, tema ja dara varSe paryuSaNa parva daramiyAna 'kalpasUtramAM mukhyarUpe cAra ane gauNarUpe bIjA vasatIrthakaronuM caritrazravaNa karAya che. vividha kriyAonI jema ja tapazcaryAnuM paNa jainadharmamAM khUba mahattva rahyuM che. covIsa tIrthakaro mATe caDhatA krame AyaMbila karavArUpa covIsa tIrthaMkara vardhamAna tapa karavAmAM Ave che. jaina kathA anusAra damayaMtIe pUrva bhavamAM covIsa tIrthakara vardhamAna tapa karI udyApanamAM aSTApada tIrtha para covIse tIrthakaronI mUrtine ratnatilaka caDhAvyA hatA. aSTApada tIrtha paranA sthApanA krame "cattAri aThTha dasa doya' pramANe upavAsa karIne paNa covIsa tIrthakaronuM smaraNa karAya che. temanA pratyeka kalyANaka pAMca mahattvanI ghaTanAo)nA divase paNa vividha vrata-tapazcaryA ane smaraNa karavAmAM Ave che. jainadharmamAM sarvazreSTha maMtrarUpe "namaskAramaMtrano mahimA vikhyAta che. A maMtranA kendrasthAne covIsa tIrthakaro Adi arihaMta bhagavAna che. te ja rIte covIsa tIrthakaronA nAmasmaraNa rU5 "logassasUtra' AdhArita aneka maMtrono saMgraha logassakalpamAM karavAmAM Avyo che. jinapaMjara stotramAM covIsa tIrthakaronA nAmamaMtro dvArA zarIranAM vividha aMgonI rakSA karavAnuM sUcavAyuM che. A uparAMta pratyeka tIrthakaronA "prAkRta bhASAmAM lakhAyelA maMtro paNa upalabdha che. maMtronI jema ja yaMtrono paNa jainadharmamAM mahimA rahyo che. navakAra jema zreSThamaMtra che, tema "siddhacakayaMtra sarvazreSTha yaMtra che. A maMtranA kendrasthAne paNa arihaMta bhagavAnanI sthApanA che. prasiddha RSimaMDaLayaMtranA kendrasthAne hrIMkAramAM 24 tIrthakaronI sthApanA che. digaMbara paraMparAmAM covIsa tIrthakaronAM svataMtra yaMtro paNa upalabdha thAya che. siddhacakra Adi aneka yaMtromAM covIsa tIrthakaronA yakSa-yakSiNIonI sthApanA karavAmAM Ave che. keTalAMka yaMtromAM covIsa tIrthakaronAM mAtA tema ja pitAnuM paNa sthApana karavAmAM Ave che. yoga-upAsanAmAM arihaMta bhagavAnanuM dhyAna zreSTha gaNAya che. covIsa tIrthakaronuM temanA varNa-anusAra dhyAna karavAmAM Ave che. covIsa jinamAtAo - adhiSThAyaka yakSa-yakSiNIonuM paNa dhyAna karavAmAM Ave che. dhArmika jIvananI jema ja sAmAjika jIvanamAM paNa covIsa tIrthakarono mahimA rahyo che. rAjasthAnamAM lagnaprasaMge gavAtA "vivAhalAmAM covIsa tIrthakaronI stavanA karAya che. Ama, stavanacovIzI dvArA upAsanA pAmatAM covIsa - tIrthakarono prabhAva jainonA jIvanamAM otaprotapaNe anubhavAya che. 2.devavaMdanamALA - saM. jazavaMtalAla zAha prakA. jainaprakAzana maMdira, amadAvAda. 3vidhisaMgraha saM. amarendrasAgarajI. 4.logassasUtra svAdhyAya prakA. jainasAhitya vikAsamaMDaLa, Ila. muMbaI. pa.veranA vamaLamAM - muni zrI guNabhadravijayajI prakA. jyotina cImanalAla zeTha, muMbaI AvRtti AThamI vi. saM. 2053. 6 caubIsa tIrthaMkaro ke divya yaMtra, maMtra ora stotra - citrakAra sAdhaka zivAnaMda sarasvatI prakA. rANAvata phAunDezana, AvRtti prathama, 2001. 7namaskAra ciMtAmaNi. zrI kuMdakuMdavijayajI prakA. zrI namaskAra ArAdhanA kendra, pAlitANA. AvRtti prathama, I. sa. 1979, nAnA nAnA bhAmAzAo , pariziSTa-2 395 bAbA vAdhANAvANAnA dhArAsabhAmAzA bAvAvALA mArA mAmA For Personal & Private Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 madhyakAlIna sAhityamAM dezIrUpe prayojAyelI covIzInA vividha stavananI paMktio covIzIno prabhAva anya kSetronI jema sAhityanAM anya prakAromAM dezI tarIke prayojAyelI stavanapaMktiomAM dRSTigocara thAya che. AvI covIzInI paMktinI dezIo ahIM prastuta che. uparanI kaDI covIzInI paMkti che ane nIce A paMkti dezIrUpe prayojAyela che, te te kRtinI yAdI ApI che. AnaMdaghanajI kRta covIzI (1) paMthaDo nihALuM re bIjA jina taNo (sta.2) rUpavijayakRta vIsasthAnaka pUjA - 11 rUpavijayakRta paMcakalyANaka pUjA - 7 vijayalakSmI sUrikRta covIzI rU. 8 lakSmIvimalakRta covIzI rU. 4 (2) dhAra talavAranI sohalI sta. 14 lakSmIvimalakata covIzI rU. 9 AnaMdavardhanakRta stavanacovIzI (saM. 1712). AnaMdavardhanakRta covIzI (1) sumati sadA dila meM dharo - kedAru - sva. 5 jJAnasAgarakRta zrIpAlarAsa DhALa - 8 saM. 1726 jJAnasAgarakRta ArdrakumAra rAsa DhALa - 12 saM. 1727 jinaharSakRta upamiti bhavaprapaMcA DhALa - 114 saM. 1745 sumativijayakRta ratnakIrti copAI saM. 1749 1. A yAdIno mukhya AdhAra jaina gUrjara kavio bhAga-8 saMpA. mohanalAla dalIcaMda desAI punaH saMpA. jayaMta koThArI che. 36 4 covIzI ; svarUpa ane sAhityA For Personal & Private Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) moro mana mohyo viprAnaMdasure. sta. 21 jinaharSakRta mahAbalarAsa khaMDa-2 DhALa-21 (saM. 1781) (1) manamadhukara mohI rahyo rU. 1 jinarAjasUriSkRta vIzI-3 jinarAjasUti stavanacovIzI jinaharSakRta upamitibhavaprapaMcA - 45 saM. 1745. kAMtivijayajIkRta covIzI sta. 4 jyavaMtasUrikRta RSidattA rAsa DhALa 19 saM. 1643 yazovijayakRta covIzI 18muM zataka pUrvArdha tilakavijayakRta bAzrvatarAsa saM. 1749 pahelA jJAnavimalakRta caMdrakevalIrAsa DhALa 16 saM. 1770, (2) tAra kiratAra ! saMsArasAgara thakI - kaDakhAnI. matikuzalakRta caMdralekhA copAI 10 saM. 1728 kAMtivijyakRta vIzI - vajadhara stavana. (18muM zataka uttarArdha) vijayacaMdakRta uttamakumAra rAsa-6 saM. 1752 saujanyasuMdarakRta draupadIrAsa 39 saM. 1818. (3) karatAM suM to prIti sahu hIMsI kare re, sahu hIMsI kare re - rAga malhAra. - sta. 5 jinarAjasUrikRta gajasukumA2Asa DhALa 17 saM. 1699 jinaharSakRta upamitibhavaprapaMcA DhALa - 27 - saM. 1745 devacaMdrakRta covIzI sta. 19 aDhAramuM zataka uttarArdha. (4) kAgaliyo kiratAra bhaNI sI pira lakhuM re. 1 rU. 6 jinarAjasUrikRta gajasukumAra rAsa DhALa - 26 saM. 1699 dIptivijyakRta maMgalakalaza rAsa 2-3, saM. 1749 vallabhakuzalakRta hemacandragaNi rAsa, 7 saM. 1793. (5) Aja ho 5ramAratha pAyo - mAru sta. 7 abhayakuzalakRta RSabhadatta - 3 saM. 1737 -- 1 - rU. 2 (6) zrI caMdraprabha prAhuNo re rU. 8 jinarAjasUrikRta gajasukumAra rAsa DhALa 22 saM. 1699. (7) Aja lazeM dira adhika jagIsa- rAga malhAra. - sta. 10 jinarAjasUrikRta gajasukumAra rAsa DhALa-20 saM. 1699 For Personal & Private Use Only pariziSTa-3 * 397
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinaharSakRta vidyAvilAsa copAI DhALa-1 saM. 1711 jinaharSakRta zatruMjyAsa DhALa 8-10 saM. 1755. yavaMtasUrikRta RSidattAAsa DhALa 33 saM. 1643. (8) nAyaka moha nacAvIyo sta. 12 = jinarAjasUrikRta gajasukumA22Asa, DhALa 25 saM. 1699 jinacandrasUrikRta meghakumA2Asa DhALa 34 saM. 1727. (9) gharaAMgaNa suratarU phalyojI - dhanyAsI. - sta. 13 dharmamaMdirakRta munipatirAsa DhALa 9 saM. 1725 lAvaNya candrakRta sAdhuvaMdanA DhALa 4 saM. 1734 (10) kAla anaMtAnaMta bhavamAMhi bhamatA ho je vedana sahIe. jinarAjasUriSkRta gajasukumA2Asa DhALa-28 saM. 1699 candrakIrtikRta dharmabuddhirAsa DhALa 2-21 saM. 1682 jinaharSakRta upamiti bhavaprapaMcA - 106 saM. 1745. (11) ArAdho aranAtha ahiniza velAula sta. 18 lAvaNyacaMdrakRta sAdhuvaMdanA saM. 1734 (12) dAsa aradAsa sI pira karejI. - sta. 19 jinarAjasUrikRta vIzI sta. 15. (13) managamato sAhiba milyo - rU. 23 jinarAjasUrikRta zAlibhadrarAsa DhALa 23. jinarAjasUriSkRta vIzI sta. 4 - jinaharSakRta upamiti bhavaprapaMcA DhALa-pa2 saM. 1745 jinaharSakRta mahAbalAsa khaMDa-4 DhALa-22 saM. 1751 rU. 24 (14) bhavika kamala pratibodhato sAdhuno parivAra jinarAjasUriSkRta vIzI sta. 2 (15) covIzIno kaLaza - INa pira bhAva bhagati mana ANI - dhanyAsirI. dharmavardhanakRta surasuMdarI rAsa devacandragaNikRta dhyAna dIpikA catuSpadI saM. 1766 ratnavimalakRta IlAputrarAsa saM. 1839, mAnavijyajIkRta covIzI 1. padmaprabhujInA nAmanI huM jAuM balihArI. sta. 6 rUpavijyakRta 45 - Agama pUjA 398 * covIzI : svarUpa ane sAhitya sa. 16 For Personal & Private Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. nIrakhI nIrakhI tuja biMbane harakhita huo muja mana supAsa sohAmaNA rU. 7 mohanavijayakRta ratnapAla rAsa DhALa pa saM. 1760 rUpavijayakRta 45 AgamapUjA DhALa-8 saM. 1885 3. dharmaNiMda dayALajI, dharma taNo dAtA rU. 15 devavijayakRta athyakArI pUjA mohanavijayajIkRta covIzI (1) zreyAMsa jina ! suNo sAhibA 2 jinajI sta. 11 nemavijayakRta zIlavatI rAsa khaMDa 3 DhALa-1 saM. 1750 (2) hAM re mAre dharmaNiMdasya lAgI pUraNa prIta jo sta. 15. bhANavijayakRta covIzI rU. 20 (saM. 1830 AsapAsa) yazovijayajI kRta covIzI (1) jagajIvana jagavAlo sta. 1 mohanavijayakRta mAnatuMgarAya DhALa 27 saM. 1760 lakSmIvimalakata covIzI rU. 5 vizuddhavimalakRta vIzI - nemiprabhu stavana saM. 1804 kSemavardhanakRta surasuMdarI rAsa DhALa-4 saM. 1852 rUpavijayakRta 45 AgamapUjA - saM. 1885. (2) svAmI! tuhe amane kAMI kAmaNa kIdhuM (sarakhAvo rU.12) satyasAgarakRta devarAjarAsa khaMDa 3 DhALa-ra saM. 1799. (3) zrI arajina bhavajalano tAru, mujha mana lAge vAru re manamohanasvAmI sa. 18. devacaMdrakRta vIzI sa. 4 (saM. 1770 lagabhaga) () toraNathI ratha pheriyo re hAM rU. 22. padmavijayakRta jayAnaMdarAsa khaMDa-1 DhALa-12 saM. 1858 viravijayakRta dhammila rAsa khaMDa-2 DhALa-1 saM. 1896. (5) giruA re guNa tuma taNA rU. 24 rAmavijayakRta lakSmIsAgararAsa hastaprata saM. 1790 vijayalakSmIsUrikRta covIzI sta. 4 19muM zataka pUrvArdha. mAM nAnA nAnA pariziSTa-3 : 399 For Personal & Private Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAnazrAvakakRta vibudha vimalasUrirAsa, DhALa-13 saM. 1820 padmavijayakRta jayAnaMda rAsa khaMDa-3 DhALa-23 saM. 1858. rAmavijayakRta covIzI (1) mune saMbhava jina zuM prIta avihaDalAgI re. sta. 3 amRtavijayakRta zatrurjaya tIrthamAlA, DhALa-10 saM. 1840 nayasuMdarakRta zatruMjaya uddhArarAsa DhALa-10, saM. 16 38. (1) haMsaratnajIkRta covIzI samavasaraNi tribhuvanapati sohaI - rU. 7 udayaratnakRta harivaMzarAsa, DhALa -19 saM. 1799. 400 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya mArA For Personal & Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-4 che namaH | - covIzImAM dhyAnanI prakriyA dhyAnane mokSamArganA mahattvapUrNa sopAna tarIke svIkArAyuM che. jainadharma dhyAnanI sAdhanA mATe je vividha AlaMbano darzAvyAM che, temAM tIrthaMkara paramAtmAnuM dhyAna ke temanI bhaktithI hurta dhyAnanI AMtarika dhArA paNa mahattvanuM AlaMbana che. prastuta zodhanibaMdhano mukhya abhyAsaviSaya "covIzInI kAvyazAstrIya tema ja tenI viSayagata samIkSA AgaLanAM prakaraNomAM prastuta karavAmAM AvI che. A pariziSTamAM AtmArthI mumukSuo A stavanone dhyAnamAM sahAyaka mAdhyama tarIke kaI rIte upayogamAM laI zake eno saMkSipta nirdeza prastuta che. adhyAtmarasika janone mana AnaMdaghana covIzI' e apUrva rasano khajAno rahyo che. A covIzImAM eka yogamArganA upAsaka maramI saMtanAM vacano samAyAM che. svAbhAvika rIte ja A stavano kevaLa bhaktipUrNa hRdayogArathI vizeSa sAdhakane adhyAtmapatha darzaka banI zake. kavi "sumati caraNakaja Atama arapaNA, darapaNa jema AvikAra sujJAnI' A pAMcamAM stavanamAM AtmAne sphaTika sadazya banAvI paramAtmacaraNe samarpita karavAnI apUrva dhyAnaprakriyA varNave che. A stavanamAM parama zaraNAgatinA dhyAnamAM sahAyaka banavAnuM che. sAmarthya che. agiyAramuM zrI zreyAMsanAtha stavana - adhyAtmamArgI mumukSune vAstavika adhyAtmanI pichANa Ape che. to zrI vimalanAtha stavana paramAtmadarzanathI phurelA alaukika AdhyAtmika bhAvonuM Alekhana che. aDhAramA stavanamAM khUba ucca kakSAnI AdhyAtmika vAta gUMthAI che. kavi ahIM zuddha-AtmabhAvamAM ramaNatA - sthiratArUpa dhyAna darzAve che. guNa-paryAyamAM ramaNa na karatA kevaLa Atma dravyamAM ja sthiratA karavAnuM evuM ati-kaThina dhyAnanuM Alekhana A stavanamAM thayuM che. dhyAna ane yoganA abhyAsI mATe zrI naminAtha stavana atyaMta mArmika dastAveja che. A stavanamAM pariziSTa-4 401 For Personal & Private Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'SaDU-darzanamaya puruSa'nI bhavya kalpanA ApavAmAM AvI che. zrI jinezvaradevamAM SaDradarzananI sthApanA karI tenA aMga-nyAsapUrvakanuM dhyAna karanAra sAdhaka tAttvika (philosophical) anekAMtathI AgaLa vadhI hRdayagatabhAvanAgata (Spiritual) anekAMta pAmI zake. paDradarzana samuccaya jevA vizAla samanvayAtmaka graMtha nirmAtAnA hRdayamAM Avo ja parama tAttvikasAttvika syAdvAdabhAva sadhAyo haze. A ja rIte A stavanamAM paMcAMgImaya AgamapuruSanA dhyAnano paNa nirdeza karAyo che. soLamAM stavanamAM AtmAnuM parama zAMtasvarUpa kevI rIte sAdhavuM te prakriyAno nirdeza che, to sattaramA stavanamAM A parama-zAMtasvarUpanI siddhimAM avarodharUpa banatA mananI vicitratA ane tene ekAgra karavAnA upayoganI vizada carcA che. kavie aneka TaMkazALI vacano samagra covIzImAM sthaLa-sthaLe aMkita karyo che ke, je sAdhakane AtmasvarUpa sAdhavAmAM sahAyaka bane che. upAdhyAya mAnavijayajInI to samagra covIzI ja dhyAnane kAvyaviSaya banAve che. padastha piMDastha, rUpa0, rUpAtIta e sarva dhyAno paramAtma dhyAnamAM ja kevI rIte samAveza pAme che te darzAvyuM che. kavinA te viSayanA 5, 6, 7, 8, 9 stavanonuM UMDuM ciMtana sAdhakane e cAra prakAranA dhyAnamAM khUba ja sahAyaka banI zake evuM che. A zodhaprabaMdhamAM prakaraNa-7nI saMpAdita vAcanAmAM prakAzita guNacaMdrajI kRta 16muM zrI zAMtinAtha stavanamAM paNa rUpasthadhyAna mATe alaukika sAmagrI rahI che. upAdhyAya yazovijayajIne covIzIno paramAtmA prati hRdayagata apUrva bhaktibhAva pragaTa karanArA UrmikAvyo che. paraMtu kavinI pratibhA evI bahupArzva-AyAma dharAvanArI che ke A covIzI-stavanonuM punaH punaH ciMtana karatAM sAdhakane dhyAna-upAsanAmAM paNa A stavananAM pado apUrva sahAyaka banI zake. sAtamuM zrI supArzvanAtha stavana aSTamahApratihArya yukta arihaMta paramAtmAnA dhyAna mATe upakAraka banI zake evuM che. samavasaraNa dhyAnanA saMdarbhe teramA zrI vimalanAtha stavanamAM varNavAyela paramAtmAnI apAra karuNA temanuM saMsAra roganA vaidyanuM svarUpa paramAtmAnA vizvavyApI karuNA-rasanA dhyAnamAM sahAyaka banI zake. bAramAM zrI vAsupUjya svAmI stavanamAM paramAtmAne aMtaHkaraNamAM laI AvavAnI dhyAnaprakriyAno khUba ja mArmika nirdeza che. kleza vAsita mana te saMsAra, kleza rahita mana bhavapAra. jo vizuddha mana ghara AyA, to ame navanidhiddha pAyA." A mana-vizuddhinI sUtrAtmaka samajaNa sAdhakane dhyAnamAM sahAyaka banI zake. A ja dhyAna prakriyAno vistAra ane paramAtmA padharAvavA mATe - hRdayagharanI bhavyatA ane manohAritAnuM - bIjI covIzInA covIsamA stavanamAM Alekhana thayuM che, je sAdhakane potAnA aMtaHkaraNathI uttarottara vizuddhi sAdhavAmAM sahAyaka 4029 covIzI : svarUpa ane sAhitya For Personal & Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI zake. A ja dizAmAM zrI haMsaratnajInuM bAramuM stavana paNa sahAyaka banI zake. sattaramuM kuMthunAtha stavana paramAtmAnA tejamaya, nirbhaya ane hRdayamAM svayaM pravezatuM. manohArI svarUpanA dhyAnamAM upakAraka bane, vaLI aDhAramA stavananA AdhAre paramAtmA vizALa bhavasamudramAM eka vizALa vahANamAM nAvikarUpe birAjamAna che. bhaktone ugAravA kevI karuNArasanI gaMgA vahAvI rahyA che. satyathamArgadarzaka-bhavasAgaramAM tAranAra nAvika AvuM bhAvacitra A stavana-AdhAre hRdayagata thAya che. A dhyAnamAM saMsArasAgaranI bhiSaNatAnA AlekhanamAM bIjI covIzInuM trevIsamuM stavana cau kaSAya pAtALa kalaza tihAM, tisanA pavana pracaMDa paNa atizaya sahAyaka banI zake. trevIsamA stavanamAM varNavAyelI upamAnI bharatI paramAtmAnI lokottaratAnuM utkaTa ullAsapUrvakanuM dhyAnamAM sahAyaka thAya. A ja prakAre ahIM prasiddha thayela kavi uttamavijayajInI stavanacovIzInuM saMbhavanAtha stavana paNa A prakAranA dhyAnamAM madadarUpa thAya. zrI vinayavijayajInI A covIzI - raMgadhyAnanA saMdarbhe noMdhapAtra che. kavi aneka stavanomAM pararamAtmAnA varNa ane paMcaraMgI puSponA varNa AdinI manohara goThavaNanAM citro Ape che. A citrone mAnasapaTa para aMkita karavAthI raMgonuM urjAmaya dhyAna tIrthakaronA saMdarbhe karI zakAya. devacaMdrajInA stavanonA AdhyAtmika gUDhArtho alaukika che. sAdhakane zAMtarasamagna karI devAnI apUrva zakti A stavanomAM chupAI che. AtmapadArthanI anokhI jhAMkhI sAdhakane navamAM zrI suvidhinAtha stavanamAM avazya anubhavAya. kavinuM ekavIsamuM stavana megharUpaka dvArA karuNArasanI apUrva vRSTi - paramAtmAnuM karuNA-netra svarUpanA dhyAnamAM citta-ekAgratAnuM avazaya anusaMdhAna karAve. A karuNAmegha svarUpanA dhyAnamAM haMsaratnajInuM zrI munisuvratastavana paNa kAvyatattvanI camatkRti sAthe sAdhakane tanmaya banAvI de evuM che to kavinuM covIsamuM stavana parama zaraNAgatino bhAva ApaNA hRdayamAM ghUMTI de che. moTA bhAganI stavanacovIzIomAM varNavAyela zrI neminAtha stavanamAM rAjulano neminAtha prati virahavilApa jIvAtmAnI paramatattva pAmavAnI utkaTa laganI-hRdayaMgata bhItarI vicchedanI anubhUtine pAmavAmAM upakAraka banI zake. premalakSaNAbhaktinuM tIvra saMvedana sAdhavA mATe ApaNA AtmAnuM rAjula sAthenuM jo anusaMdhAna thaI jAya to alaukika pariNAma anubhavAya. Ama covIzInAM anekAneka stavano AtmArthI sAdhakone dhyAnamArgamAM vikAsa sAdhavAmAM sahAyaka bane che. A stavana-covIzIonuM bhAvanAtmaka punaH punaH ciMtana sAdhakane tIrthaMkara paramAtmA sAthe apUrva ekAgratA, tanmayatA ane taddarUpatA ApavAnuM sAmarthya rahyuM che. karanAra sAmAjajara ja na pariziSTa-4 ka 403 For Personal & Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 zabdakoza covIzI-1 paDUvara - ghaNuM (11,1) ali - bhamaro (12,6) pariyala - ghaNAM (23, 2) ahameMdra - ahamiMdra (7, 2) jaina lokavyavasthA phaNi - nAga (23, 4) anusAra bAra devalokano upara AvelA greveyaka, vidhu - caMdra (8, 3) anuttara devatAo rAjA prajA jevA saMbaMdhathI lahakhaMDa - AjJA? (18, 4) vAsava - idra (23, 5) rahita hovAthI aharSidra kahevAya che.) sAvaya - zrAvaka (17, 2) avirala - ghaNAM (23, 2) caMdana - ratha. (18,2) ujama- udyama (24) covIzI-2 udedhi - udadhi - samudra, (14, 1) ajjA - AryA (24, 2) uSAkhA)rI - ukhADI (15, 6) amarakumArI - devI (12,5) kelikaraNI - AnaMda karanArI (14, 4) caramodadhi - chello samudra, svayaMbhUramaNasamudra kijakusuma - kamaLa (12, 6) (3, 2) khiSi)jamatI - khijamata, sevA (3, 3) dhyomaka khyomaka) eka vastrajAti (31) ghanamAlikA - vAdaLanI mALA (16, 4) khAyaka darasANI - kSAyika darzanI - (22, 6) - dayitA - strI. (2, 2) trahanA - tRSNA (15, 2) dinakara - sUrya (12, 4) pAsaja - eka kamaLajAti (3, 1) mahAsarI - moTI nadI (3, 2) nalinI - kamaLa (12, 4) raktotpala - lAla kamaLa (12, 9) nAto - garjanA karato (5, 2) vAsavarAsi - iMdragaNa (1, 1) nidAgha - unALo (20, 4) sthi - ghI ke telano (3, 3) niradalo - naSTa karanAro, daLI nAkhanAro (3, 1) koI prakAra (2) 404 covIzI : svarUpa ane sAhitya nA rasa, rakama kA nAma sarakArI kAmakAja darajaja For Personal & Private Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIzI-3 kekA - mora (1992) kovida - paMDita (15, 1) khIradhI - kSIrasamudra (16, 2) cakvI - cakravAkI (19, 2) taraNi - sUrya (12,1) dakhkhaNa cIra - dakSiNa bhAratamAM banatA suMdara vastro (8,2). poDhI - prauDha, moTI (2, 2) covIzI-4 ahI - ahi, sarpa (23, 5) khamApati - kSamApati, pRthvIpati rAjA (19, 6) parivaNa - parivArajana (13, 2) rUhaMta - vRddhi kare (20, 5) vArI - vAri, jaLa (3) . sahakAri - AMbAnA vRkSa para (3, 4), surabhiAbhI) - gA. (3, 4) sugaMdha (14, 3) sena - geMDo (13, 2) covIzI-pa AsaMgAIta - Azrita, anurAgavaza (5, 2) taradhArI khaMDala gasa - prati azuddha hovAthI pATha ane artha aspaSTa che. paraMtu ghInI dhAra ane khAMDayukta prAsa evo artha A zabdakhaMDa dvArA sUcavAya che. (kaLaza) narAsaDI - nirAzAbharI (7, 4) potAvaTa - potikAnI, AtmIyatAnI rIta mainita - ghaNI vinaMtI, yAcanA (6, 3) rUkhaDA - vRkSa (16, 2) sakharI - sukhAkArI (10, 2) covIzI-6 ajara - moDuM karavuM, vilaMba (1, 6) araka - arka (sUrya) (17, 5) arakatarU - AkaDAnuM jhADa (17, 5) jAMbunaMda - sonuM (24, 3) tarela - khaccara (?) (8, 4) maNika - maNikAra, jhaverI zitaruci - caMdra (9, 2) sugata - buddha (17, 5) A lAla pariziSTa-5 eka 405 For Personal & Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthakara bhagavaMtonA varNanamAM sAtatyapUrvaka prayojAtA keTalAka zabdo (1) ATha mahAprAtihArya - prAtihArya zabdanI vyAkhyA ApatAM kahevAyuM che ke, Indro dvArA niyukta karelAM devatAo pratihArasevakanuM kArya kare che. te sevaka devatAo dvArA bhagavAnanI bhakti mATe karAyelI vizeSa ATha prakAranI zobhA. te AThanAM nAma A pramANe che; (1) azokavRkSa (2) surapuSpavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara yugala (5) siMhAsana (6) bhAmaMDala (7) devaduMdubhi (8) traNa chatro. (2) atizayo - atizaya eTale je saMpUrNa jagata karatAM caDhiyAtApaNuM hoya tene atizaya kahevAya che. A atizayanA traNa mukhya vibhAga che. (ka) janmathI prApta thatA cAra atizayo (kha) karmakSayathI prApta thatA agiyAra atizayo (ga) devatAkRta ogaNIsa atizayo (ka) janmathI prApta thatA cAra atizaya (sahajAtizaya) (1) adbhuta rUpa, sugaMdhavALuM tathA roga, parasevAthI rahita zarIra (2) kamaLasamAna sugaMdhI zvAsocchavAsa (3) gAyanA dUdhanI dhArA jevA dhavala ane durgadha vinAnAM mAMsa ane rakta. (4) AhAra ane nihAra (zauca)nI kriyA adazya. (kha) karmakSayathI prApta thatA agiyAra atizayo (1) paramAtmAnI sarvane samajAtI ane yojana sudhI phelAtI vANI (2) AsapAsanA vistAramAMthI vara Adi rogono nAza. (3) paraspara vairanI zAMti 406 4 covIzI svarUpa ane sAhitya - For Personal & Private Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ () pAkane upadrava karanAra tIDa vagereno abhAva (5) upadravono aMta (6) ativRSTi na thAya. (7) anAvRSTi (dukALa) na thAya. (8) kharAba samayano abhAva (9) potAnA rAjya tema ja bIjA rAjyanA bhayano abhAva (10) samavasaraNa racanA (11) arthagaMbhIra vANI. (ga) devatAoe paramAtmabhakti mATe karela ogaNIsa atizayo (1) dharmacakranI racanA (2) cAmaranuM vIMjhAvuM (3) pAdapITha sahita siMhAsananuM cAlavuM. () traNa chatronuM dhAraNa thavuM. (5) ratnamaya dharmadhvajanuM AgaLa cAlavuM. (6) pagale pagale suvarNakamaLonI racanA. (7) samavasaraNamAM traNa gaDhanI racanA thavI. (8) upadeza samaye judI judI cAra dizAmAM prabhunAM mukha dekhAvAM. 9) azokavRkSanI racanA thavI. (10) mArgamAM rahelA kAMTAo adhomukha thavA. (11) vRkSoe DALI jhukAvI namana karavuM. (12) devaduMdubhinuM vAgavuM. (13) kacaro Adi dUra karanAra saMvartaka jAtinA pavananuM vahevuM. (14) pakSIo vaDe pradakSiNA thavI. (15) gaMdhodaka (sugaMdhI pANI)nI vRSTi thavI. (16) paMcaraMgI divya puSponI vRSTi thavI. (17) zrI tIrthaMkaradevanA mastakanA keza, dADhI, mUcha tathA hAtha-paganA nakhonI vRddhi na thavI. (18) karoDo devonuM samIpamAM rahevuM (19) Rtuo anukULa manohara banavI. Ama 4 + 11 + 19 maLI kula mukhya 34 atizayo che. arihaMtanA bAra guNo aSTaprAtihArya uparAMta jJAnAtizaya, vacanAtizaya, pUjAtizaya, apAyApagamAtizaya (upadrava dUra thavA) e maLIne arihaMta (tIrthakara)nA bAra guNa gaNAya che. - tIrthakara bhagavaMtonA varNanamAM sAtatyapUrvaka prayojAtA keTalAka zabdo ja 407 For Personal & Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha karmo jaina paribhASA anusAra jIva rAgadveSa ane potAnI pravRttio anusAra kArmaNa vargaNAnA pudgalo grahaNa kare che ane teno baMdha kare che tene karma kahevAya che. A karma mukhyarUpe ATha prakAranAM che. jJAnAvaraNiya, darzanAvaraNiya, mohanIya ane aMtarAya A cAra ghAtI karmo tarIke oLakhAya che. A cAra karmono jIva kevaLajJAna prApti samaye kSaya kare che ane zeSa cAra nAma, gotra, AyuSya, vedanIya e cAra aghAtI karmono mokSagamana samaye kSaya kare che. kalyANaka - tIrthakaronA jIvananI mahattvanI pAMca ghaTanAo tribhuvananA sarva jIva mATe AnaMda denArI hovAthI "kalyANaka' tarIke oLakhAya che. tIrthakaronA avana (garbhamAM avatAra), janma, dIkSA ane nirvANa (mokSa) A pAMca ghaTanAone kalyANaka kahevAya che. devatAo A pAMce prasaMge bhavya mahotsava kare che. gaNadhara - tIrthakaronA mukhya ziSyo. jeo jainadharmanA siddhAMta graMtho (dvAdazAMgI)nI racanA kare che. kevaLajJAna - jJAnanI evI utkRSTa sthiti ke jyAre traNe bhuvananA sarva padArtho ane traNa kALapratyakSa dekhAya. avadhijJAna - amuka cokkasa maryAdAnA padArthonuM jJAna. manaH paryavajJAna - aDhIdviIpa (manuSyaloka)mAM vasatA manuSyo ane prANInA mananA vicAronuM jJAna. 408 4 covIzI : svarUpa ane sAhitya mAnavAmAM For Personal & Private Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbhasUci A saMdarbhasUci vaNanukrame che.) 1151 stavanamaMjUSA - saMpA. sArAbhAI navAba prakA. pote, prathama AvRtti - I. sa. 1939. anaMtano AnaMda (devacaMdrajI adhyayana graMtha) - sAdhvI AratI prakA. rati Ama sAhitya prakAzana samiti, ghATakopara (muMbaI) - I. sa. 1996. anusaMdhAna - (aniyatakAlika) - saMpA. zIlacaMdrasUri prakA. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya navama janmazatAbdI smRti - saMskAra zikSaNa nidhi, amadAvAda - I. sa. 2002. anubhavadhArA-1-2-anubhavarasapra. prANagurujaina risarca senTara-ghATakopara muMbaI. AnaMdaghana - eka adhyayana' - kumArapALa desAI prakA. pote, 1980 - AvRtti prathama. AnaMdaghana kRta covIzI tathA zrI vIsasthAnakatapavidhi prakA. zrI jainadharma prasAraka sabhA, amadAvAda - vi. saM. 1982. AnaMdaghanajInuM dilma jinamArgadarzana ane prabhusevAnI prathama bhUmikA - bhagavAnadAsa mahetA prakA. ratanacaMda motIzA, muMbaI-7 - I. sa. 1955. ApaNA tIrthakaro - saMpA. tArAbahena zAha prakA. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha arihaMtanA atizayo (zramaNa bhagavAna mahAvIranI dvitIyAvRtti) - tattvAnaMda vijayajI sanmArga prakAzana, amadAvAda - vi.sa.2054. upAdhyAya yazovijayajI svAdhyAya graMtha - saMpA. pradyumnavijaya ane anya prakA. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI - I. sa. 1993. aindrastuti (hindI anu) - saMpA. yazovijayajI - prakA. yazobhAratI. gujarAtI sAhitya madhyakAlIna) - anaMtarAya rAvaLa - prakA. mekamilana. gujarAtI sAhityano ItihAsa - khaMDa 1-2 - saMpA. umAzaMkara jozI ane anya prakA. gujarAtI sAhitya pariSada. A saMdarbhasUci 409 For Personal & Private Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIzI tathA vIzI saMgraha - saMpA. premacaMda kevaLadAsa prakA. kALIdAsa sAMkaLacaMda - I.sa.1879. jinabhakti - saMpA. bhadraMkara vijayajI prakA. namaskAra ArAdhanA kendra pAlitANA. bIjI AvRtti. jinastavana caturvizatikA - saMpA. munizrI bhuvanacaMdrajI prakA. zrI pArzvacaMdrasUri sAhitya prakAzana samiti, muMbaI - I. sa. 1997. jaina gUrjara kavio bhAga 1thI 10 - saMpA. mohanalAla dalIcaMda desAI - punaH saMpA. jayaMta koThArI bIjI AvRtti, 1988thI 1997 - prakA. mahAvIra jaina vidyAlaya. jaina gUrjara sAhityaratno ane temanI kAvyaprasAdI bhAga-1 ane 2 prakA. zeTha nagInabhAI maMchubhAI jainasAhityoddhAra phaMDa - surata prathama AvRtti - I.sa.1963. jainasAhityano saMkSipta itihAsa - lekhaka ane prakA. mohanalAla dalIcaMda desAI, muMbaI - I.sa.1933. jainadharma kA maulika ItihAsa (hindI) - (tIrthakara khaMDa) khaMDa-1 - muni-hastimalajI "hasti' triSaSTi zalAkApuruSa caritra (gujarAtI bhASAMtara) - prakA. jainadharma prasArakasabhA, bhAvanagara. nArada bhaktisUtra enDa zAMDilya bhaktisUtra (aMgrejI) - saMpA. naMdalAla siMhA orienTala pablizarsa, dilhI. paramatattvanI upAsanA (zrI devacaMdrajI kRta covIzI) - AcArya kalApUrNasUrijI prakA. mahAvIra tattvajJAna pracAraka maMDaLa - aMjAra (kaccha) prathama AvRtti. pratikramaNa sUtra prabodha TakA bhAga-1-2-3 - dhIrajalAla TokarazI prakA. jainasAhitya vikAsa maMDaLa prathama AvRtti paMDita vIravijayajI svAdhyAya graMtha - saMpA. kAMtibhAI bI. zAha prakA. zrI zrutajJAna prasAraka sabhA, prathama AvRtti. bhaktirasajharaNAM bhAga 1-2 - saMpA. abhayasAgarajI prakA. prAcIna gruta rakSaka samiti, kapaDavaMja - saM.2034 - prathama AvRtti bhaktiguMjana - (saMpA. abhayasAgarajI) prakA. prAcIna grutarakSaka samiti, kapaDavaMja - saM. 2037 - prathama AvRtti. bhaktimArgathI samakita prApti (devacaMdrajIkRta stavanacovIzI) bhAvArtha-rAyacaMda dhArazI ajANI - prakA. pote. bhAvaprabhasUrikata haribalarAsa (aprakAzita zodhanibaMdha) - DaoN. devabALA saMghavI madhyakAlIna gujarAtI jainasAhitya - saMpA. jayaMta koThArI, kAMtibhAI bI. zAha prakA. mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI - I. sa. 1993 - prathama AvRtti. rAsasAhitya - bhAratI vaidya - vorA enDa ke. - prathama AvRtti 196 6. zrI AnaMdaghana covIzI - vivecaka zrI motIcaMda giradharalAla kApaDiyA saMpA. zrI ratilAla dIpacaMda desAI - prakA. mahAvIra jaina vidyAlaya - AvRtti I. sa. 1970. 410 9 covIzI : svarUpa ane sAhitya - - ra ra ra ra ra ra rara For Personal & Private Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AnaMdaghana covIzI pramodAyukta) - saMpA. prabhudAsa becaradAsa pArekha prakA. zrI jainazreyaskara maMDaLa, mahesANA - I. sa. 1957 bIjI AvRtti. zrI AnaMdaghana covIzI (vivecana hindI) - vivecanakAra pannAlAla vanecaMda bhaMDArI prakA. manahara bhaMDArI, jalagAMva - AvRtti prathama I. sa. 1988. zrI ahegItA hindI) - upAdhyAya meghavijayajI - saMpA. DaoN. sohanalAla paTanI prakA. jainasAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI - I. sa. 1981, prathama AvRtti. zrI jina stavanacovIzI (mohanavijayajI laTakALA kRta) - rAmavijayajI prakA. zrI jainasAhitya vardhaka sabhA, amadAvAda - prathama AvRtti, saM. 2009. zrI jinendra stavanAdi kAvyasaMdoha bhAga pahelo saMpA. : caritra vijayajIgaNi - bIjI AvRtti saM. 2022. zrI mAnavijayajIkRta covIzI - vivecaka kuMdakuMdasUri prakA. smRtigraMtha prakAzana samiti, muMbaI - AvRtti prathama zrI jJAnavimalabhakti prakAza - saMpA. kIrtidA jozI prakA. zrI jJAnavimala bhakti prakAzana samiti, muMbaI - prathama AvRtti, 1988. zrImadda devacaMdrajI bhAga 1-2 - saMpA. buddhisAgarasUri prakA. adhyAtmajJAna prakAzaka maMDaLa, muMbaI - I. sa. 1929. zrImad devacaMdrajIkRta vartamAna covIzI - saMgrAhaka prakA. paMDita zAMtilAla kezavalAla prathama AvRtti I. sa. 1978. zrI prakaraNa ratnAkara bhAga-1 (jJAnasArakata stabaka) - saMzodhaka zAha bhImasiMha mANeka I.sa.1903, AvRtti bIjI. sajjana sanmitra yAne ekAdaza mahAnidhi - saMpA. prakA. popaTalAla kezavajI dozI bIjI AvRtti saMvata 2021. saMzodhana ane parIkSaNa - jayaMta koThArI - prakA. pote prathama AvRtti, I. sa. 1998. stuti caturvizatikA - zobhanamuni (sacitra) - saMpA. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA prakA. Agamodaya samiti, muMbaI - I. sa. 1927. stutitaraMgiNI bhAga 1-2 - saMpA. munizrI nemavijayajI prakA. zrI labdhisUri jaina graMthamALA, chANI - AvRtti prathama, I. sa. 1954. mArA nA saMdarbhasUci. - 411 For Personal & Private Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( zrI paMDita ratnacaMdrajI jaina kanyAzALA TrasTa - pI. ena. dozI vImensa koleja opha ArTsa saMcAlita | saurASTrakesarI prANapura jaina philosophikala enDa liTarari risarca senTara saurASTrakesarI pU. prANalAlajI mahArAja sAhebanI zrutaprabhAvanA viziSTa hatI. zAstragraMthonuM parizIlana, tADapatrIya graMthono saMgraha ane jALavaNI, zAstrabhaMDAro ane pAThazALAnI sthApanAmAM emanuM aneruM yogadAna hatuM. A saMdarbhanA pariprekSyamAM adhyAtma yoginI pU. lalitAbAI ma.sA.nAM vidvAna ziSyA pU. DaoN. tarulatAjInI preraNAthI saurASTrakesarI pU. prANaguru janma zatAbdI samiti' muMbaInA sahayogathI gurudevanI smRti ciraMjIva rAkhavA pUjyazrInI janma zatAbdI prasaMge saMsthAe "saurASTrakesarI prANagura jaina philosophikala enDa liTarari risarca senTara'nI sthApanA karI che. senTaranA udeza A pramANe che: * jainatattvajJAna ane sAhityanuM adhyayana, saMzodhana, saMpAdana ane prakAzana karavuM. saMskRti, dharma ane adhyAtmanA sAhityanuM prakAzana karavuM. jaina dharmanAM tattvonI vaijJAnika rIte rajUAta karavI. * prAcIna hastalikhita ane tADapatrIya graMthonuM saMzodhana ane pustakAlayanI pravRtti karavI. jaina dharmane kendramAM rAkhI mAnava dharmanI pravRttino vikAsa karavo. jainasAhityanA adhyayana ane saMzodhanano abhyAsa karatA vidyArthIone ziSyavRtti (skolarazipa) ApavI. * vidvAno ane saMtonAM pravacanonuM Ayojana karavuM. dharma ane saMskAranAM vikAsa ane saMvardhana thAya tevI zibira ane anya kAryakramonuM Ayojana karavuM. saMskAralakSI, sattvazIla ane ziSTasAhityanuM prakAzana karavuM. abhyAsanibaMdha vAcana (PaperReading), lipi vAcana ane prAcIna jaina graMtho (Old Jain Manuscript)nuM vAcana. jaina dharma para saMzodhana M.A., Ph.D, M.Phil karanArAM jijJAsu. zrAvaka, saMta-satIjIone sahayoga, suvidhA ane mArgadarzana pUrA pADavA ane saMzodhita sAhityanuM prakAzana. jaina prAcIna graMtho, citro, zilpa, sthApatyanA phoTAo vagerenI sI.DI. taiyAra karAvavI. deza-videzamAM jaina dharma para parisaMvAda, pravacana-Ayojana, InTaraneTa para "vebasAITa dvArA jaina tattvajJAna ane sAhitya viSayaka mAhitIno pracAra karavo. ApanA sahayoganI apekSA sAthe menejiMga TrasTIH navanItabhAI zeTha mAnad saMyojakaH guNavaMta baravALiyA 'saurASTrakesarI prANaguru jena philosophikala enDa liTarari risarca senTara s.PR.J. kanyAzALA TrasTa, kAmAlena, ghATakopara (vesTa) muMbaI-400086 ta saurASTrakesarI prANagura jena philosophikala enDa liTarari risarca senTara - ghATakopara, muMbaI-86 senTaranI kAyamI yojanAnA dAtAo senTaranA peTransa * mAnavamitra TrasTa, sAyana * zrI akhila bhAratIya sthAnakavAsI jaina konpharansa, muMbaI * zrI vizva vAtsalya prAyogika saMgha, muMbaI - ciMcaNI * dhrAMgadhrA nivAsI hAla ghATakopara zrI manasukhalAla amRtalAla saMghavI covIzI : svarUpa ane sAhitya' graMthanA saujanyadAtA * zrI mayUrabhAI amRtalAla vorA * zrI samIra - zrI jigara parIkha * zrI vinubhAI ramaNalAla zAha * zrI girIzabhAI rasikabhAI mahetA - zrImatI dakSAbahena zaileSabhAI parIkha - sva. rUganAtha hIrAcaMda bAvIzI parivAra jetapuravALA - zrI dhanavaMtabhAI ajamerA parivAra 412 For Personal & Private Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalIka mahattvapUrNa covIzIo vize ArAdhaka munibhagavaMtonA hRdayodagAra... Azaya AnaMdaghana taNo, ati gaMbhIra udAra, bAlaka bAMha pasArI jima, kahe udadhi vistAra. (AnaMdaghanajInA stavanonI gaMbhIratA vize tenA bAlAvabodhakAra zrI jJAnasArajI) A (yazovijayajInI) covIzInAM stavano adbhuta che.prabhunI sAthe AtmAne ekameka banAvavA mATe e covIza stavano karatAM bIjI koI vadhAre sahelI cIja haju sudhI mArA anubhavamAM AvI nathI. e nAnakaDAM stavanono eka eka akSara arthagAMbhIryathI bharelo che. enuM ekeka pada seMkaDo vAra bolazo topaNa navA navA bhAva jharyA ja karaze. evuM prAyaH bIjI kRtiomAM ochuM ja bane che. mATe tene haiyAno hAra banAvazo. - namaskAra mahAmaMtrArAdhaka adhyAtmayogI pa. pU. paM. zrI bhadraMkara vijayajI ma. sA. potAnA ziSya paranA patramAM vartamAnakALanI badhI covIzIomAM prabhu paramAtmA sAthe bhaktiyoganA gAnamAM ekAkAra banI vAto karavA rUpe vividha laTakA ane mIThA upAlaMbhane sUcavanArA zabdo vAkyothI zobhatI A (mohanavijayajI) covIzI khUba sarvotkRSTa che. - vividha covIzIonA saMpAdaka 5. pU. paMnyAsazrI abhayasAgarajI (bhaktirasa jharaNAM-2nI prastAvanA) devacaMdrajI covIzInAM stavanonuM ekAgra citte gAna, vAcana ane manana karavAthI arihaMta paramAtmA pratye hRdayamAM atyaMta Adara-bahumAna pragaTavA sAthe apUrva prIti, bhakti ane bhAvollAsa pedA thAya che ane dhyAnayogathI aneka gupta cAvIo - sUkSma rahasyo paNa jANavA maLe che. - pa. pU. AcAryadeva zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. (paramatattvanI upAsanAnI prastAvanA). For Personal & Private Use Only