________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.६६ विजयदेवाभिषेकवर्णनम् ३११
'अप्पेगइया देवा दुयनविधिं उवदंसेंति-अप्येककादेवा द्रुतनामक द्वाविंशति तमो नाटयविधि मुदर्शयन्ति, अंत्र खलु द्वत्रिंशत्प्रकारका नाट्यविधेयो भवन्ति तें च येन क्रमेणे भगवतो वर्द्धमानस्वामिनः पुरतः सूर्यामदेवेनभाविता राजप्रश्नीयोपाङ्गे, ते-इहापि प्रदर्श्यन्ते, तत्र-स्वस्तिक श्रीवत्सनन्दावर्त वर्द्धमानक भद्रासन कलश मत्स्य दणाऽऽख्याष्टमङ्गलाकाराऽभिनयात्मकः प्रथमो नाटयविधिः-द्वितीय आवर्त-प्रत्यावर्तश्रेणि प्रश्रेणीस्वस्तिकपुष्यमाणवक वर्द्धमानकमत्स्याण्डक मकरीण्डकजारमारपुष्पावलि पत्र सागरतङ्ग वासन्तीलता पद्मला भक्तिचिंत्रीभिनयात्मकः-२ तृतीयः-ईहामृग ऋषभतुरग नरमकर विहग व्याले किन्नररुरुरणों का दान दिया 'अप्पेगइया देवा' कितनेक देवोंने 'दुयं नविधि उवदंसें ति' द्रुतनामक रखी नाट्यविधिका प्रदर्शन किया, नाटयविधियां ३२ प्रकार की होती हैं ये जिस क्रम से भगवान् वद्ध मानस्वामी के समक्ष सूर्याभदेव ने राजप्रश्नीय उपासकाङ्ग में प्रकट की हैं वे सब उसी तरह से यहां पर भी देवों ने की ऐसा यहां दिखाया जाता है। इनमें स्वस्तिक, श्रीवत्स, नन्दावर्त, वर्द्धमानक, भद्रासन, कलश, मस्त्य, और दर्पण-नामके जो अष्टमंगल द्रव्य है इन आठ मंगल द्रव्यों के आकारका अभिनयरूप जो नाट्यविधि हैं वह प्रथम नाटयविधि है? आवर्त प्रत्यावर्त श्रेणी प्रश्रेणी स्वस्तिक पुष्पमाणवकं, वर्द्धमानक मस्त्याण्डकं मकराण्डक जारमार पुष्पावलिपत्र पत्र सागरंतरङ्ग, वासन्तीलता, पद्मलता, इन सब रचना करने रूप जो अभिनय है वह द्वितीय नाट्यविधि है२ ईहाभृग, ऋषभ, तुरग, नरमकर, विहंग, व्याल, वत्यवी, आभरणवीधिं' यूनिा हान था. वस्त्रोना हान होया. अने मामूपनि हान हीथा. 'अप्पेगइया देवा' हेस हेवाये. 'दुर्य नट्रॅटविधि उवद सेंति કુલનામના નાટયવિધીનું પ્રદર્શન કર્યું. નાટયવિધિ ૩૨ બત્રીસ પ્રકારની હિય છે. એ નાટયવિધિ જે કમથી શ્રીભગવાન વર્ધમાન સ્વામીની સન્મુખ સૂર્યાભદેવે રાજપ્રશ્રીય ઉપાંગમાં પ્રગટ કરેલ છે. એ તમામ કેમ એજ રાતે અહીંયાં પણ દેએ બતાવ્યો. એ પ્રમાણે અહીંયાં બતાવવામાં અાવે છે. તેમાં સ્વસ્તિક, શ્રીવત્સ નંદાવ, વર્ધમાનક, ભદ્રાસન, કલશ, મત્સ્ય, અને દર્પણું એ નામના જે આઠ મંગલ દ્રવ્યો છે. એ મંગલ દ્રવ્યના આકારની જે અભિ મય રૂપ નાટયવિધિ છે. તે પહેલી નાટ્યવિધિ છે. ૧, આવર્ત, પ્રત્યાવર્ત શ્રેણી, પ્રશ્રેણી, સ્વસ્તિક, પુષ્પમાણુવક, વર્ધમાનક; મસ્યાંક મકરાણ્ડક જોરમાર પુષ્પાવલીપત્ર પત્ર, સાગરતરંગ, વાસંતીલતા, પાલતા આ બધી રચના કરવા રૂપ જે અભિનય છે એ બીજી નાટ્યવિધિ છે. ૨.
