________________
प्रमेयेद्यौतिकी टीका प्र.३ उ. ३ सू.९९ मानुषोत्तरपर्वतनिरूपणम्
७७५
कर्तुं न शक्यते स च सूचिकदारकस्तरुणो बलवान् इत्यादि पूर्वोक्त विशेषणविशिष्टो यावन्निपुर्णशिल्योपगतः एक महतीं पटशाटिकां गृहीत्वा त्वरितं हस्तेमात्रमपसारयन् यांत्रताकांलेनोपरितन तन्तुगतमुपरितनं पंक्ष्म छिनत्ति ततोऽपि मनाक् सूक्ष्मतरी जघन्ययुक्ता संख्या के समयानां संमुदाय एकावलिका, आवशीर्षप्रहेलिका 'जावं च सीसपहेलियंगेति वा सीसपहेलियाति वा पलिओवमेति वा सागरोवमेति वा उस्सप्पिणीति वा ओस्सप्पिणीति घा तावं चणं अस्सि लोगे बुच्चति' यावत् शीर्ष प्रहेलिकांग, शीर्ष प्रहेलिका पल्योपम, सागरोपम' उत्सर्पिणी, अवसर्पिणी, ये सब हैं वहाँ तक मनुष्यलोक है काल का जो सबसे सूक्ष्म अंश है कि जिस का पुनर्विभाग नहीं हो सकता है उसका नाम समय है इसका पहिले खुलाशा तरुण बलवान् आदि विशेषण विशिष्ट दर्जी के लडके द्वारा एक बडी शाटिका को लेकर बहुत ही शीघ्र फाडने रूप कार्य से किया गया है अर्थात् जैसे कोई तरुण वलवान आदि विशेषणों वाला दर्जी का लडका एक वडी भारी शाटिका को जब फाडता है तो बहुत ही जल्दी से फाड देता है देखने वालों को यही प्रतीत होता है कि इसने इस शाटिका को बहुत ही शीघ्र से फाड दिया है। परन्तु वह शाटिका अनेक समयों में फटी है एक समय में नहीं क्योकि पहिले उसका ऊपर का तन्तु फटा है फिर द्वितीय तन्तु फटा है इत्यादि क्रम से उस शाटिका के फटने में अनेक समय लग चुके हैं परन्तु
पहेलियंगेति वा सीसपहेलियाति वा पलिओवमेति वा सागरोवमेति वा, उवसप्पिणीति वा ओसग्पिणीति वा तावं च णं अस्सि लोगे बुच्चति' शीर्ष अडेसि अंग, शीर्ष अडेसिका, यहयोयम, सागशयम, उत्सर्पिणी अवसर्पिणी, मे मधा છે, ત્યાં સુધી મનુષ્યલેાક છે. કાલના જે સૌથી સૂક્ષ્મ અંશ છે, કે જેના ફરિથી વિભાગ થઈ શકતા નથી, તેનું નામ સમય છે, આનુ પહેલ ઉદાહરણ તરૂણૢ બળવાન વિગેરે વિશેષણેાથી યુક્ત દરજીના છેકરા દ્વારા એક માટી સાડી લઈને એકદમ જલ્દિ ફાડવા રૂપ કાં છે. અર્થાત્ જેમ કેાઈ તરૂણ્યુ મળવાન વિગેરે વિશેષણાવાણા ઈના છોકરો એક ઘણી મોટી સાડીને જ્યારે ફાડે છે, તે તે ઘણાજ જક્તિ તે ફાડી નાખે છે, જોવા વાળાને એમજ જણાય છે કેઆણે આ સાડીને ઘણીજ જલ્દિ ફાડી નાખી છે. પરંતુ એ સાડી ખરી રીતે તે અનેક સમયમાં ફાડી છે. તે એક સમયમાં ફાટેલ નથી. પહેલાં તેના ઉપરના તાંતણા ફાટેલ છે, તે પછી બીજો તાંતણા ફાટેલ છે, વિગેરે ક્રમથી એ સાડીને ફાઢવામાં અનેક સમય લાગી ચૂકેલ છે. પરંતુ જોનારને એક સમય જેવુ જ
·