________________
૨૦૮૮
जीवाभिगमसूत्र ___ अथ संस्थानप्रतिपादनम्-'सोहम्मीसाणेसु ण भंते ! कप्पेसु देवाणं सरीरगा कि संठिया पण्णता ? गोयमा ! दुविहा सरीरा पण्णत्ता भवधारणिज्जायंउत्तरउब्धिया य, तत्थ णं जे ते भबंधारणिज्जा ते समचउरंससंठाणसठिया पन्नता तत्थं णं जे ते उत्तरवेउन्धिया ते णाणासंठाणसंठिया पणत्ता जाव अच्चुभो, अवेउव्विया गेविज्जणुत्ता, भवधारणिज्जा समचउरससंठाणसंठिया उत्तरवेउचिया नत्थि' हे भदन्त ! सौधर्मशानकल्पयोर्देवानां शरीराणि किं संस्थितानि कीदृशसंस्थानवन्ति ? भगवानाह-गौतम ! द्विविधानि देवानां शरीराणि प्रज्ञप्तानि तद्यथा-भवधारणीयानि च-१ उत्तरबैंक्रियाणि च-२, तत्र द्वयोर्मध्यगतं यत्तद्भवधारणीयम् तच्छरीरं समचतुरस्रसंस्थानेन संस्थितम् देवानॉ भवप्रत्ययात् प्रायस्तेषां शुभनामकर्मोदयभावात् तत्र यदुत्तरवैक्रियम् तत्-नानासंस्थानसंस्थितम् प्रज्ञप्तम् तस्य स्वेच्छया सपाधमानवात् । से यही पूछा है-'सोहम्मीसाणेसु देवाणं सरीरगा कि संहिता पण्णत्ता हे भदन्त ! सौधर्म और ईशान में जो देव हैं उनके शरीरं किस संस्थान वाले होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! दुविहा सरीरा -भवधारिणिज्जा. य उत्तरवेउब्धिया य' हे गौतम ! देवों के शरीर भवधारणीयं शरीर और उत्तरबैंक्रियरूप शरीर के भेद से दो प्रकार के कहे गये हैं-'तत्थणं जे ते भवधारंणिज्जा ते समचउरस संठाणसंठिता पणत्ता' इनमें जो भव धारणीय शरीर होता है वह समचतुरस्र संस्थान वाला होता है क्योंकि देवों के भव प्रत्यय को लेकर शुभ नाम कर्म के उदय का सद्भाव रहता है तथा जो उत्तरवैक्रिय रूप शरीर है उसका नियत कोई संस्थान, नहीं होता क्योंकि वह अनेक संस्थानों वाला बनाया जा सकता है क्योंकि यह शरीर देव स्वामी प्रभुश्रीन मे पूछयु छ -'सोहम्मीसाणेसु देवाणं सरीरंगा कि संठिया' पण्णत्ता' भगवन् सौधर्म सन शान ना २ हे छ. તેઓની શરીરે ક્યાં સંસ્થાનવાળા હોય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી
ड छ -'गोयमा ! दुविहा सरीरा भवधारणिज्जा य उत्तरर्वउव्वियाय' ગૌતમ! દેના શરીરે ભવધારણીય શરીર અને ઉત્તર ક્રિયે શરીરનાં ભેદથી
'हारना' वाभा मावेश छ. 'तत्थ णजे ते भवधारणिज्जा ते समचार स संठोणसठितों पण्णत्ती तेभा २ संधारणीय शरीर होय छ, ते संभन्यतुरेख સંસ્થાન વાળું હોય છે. કેમકે–દેવોના ભવપ્રત્યયને લઈને શુભ નામે કર્મના ઉદયને સદુભા રહે છે. તથા જે ઉંતરક્રિય શરીર હોય છે. તેનું કેઈ નિયત સંસ્થાન હોતું નથી. કેમકે–તે અનેક સંસ્થાનવાળું બનાવવામાં આવે