________________
प्रमेययोतिका टीका प्र.५ सू. १३० सूक्ष्माणां कार्यस्थित्यादिनिरूपणम् ११९५ खल भदन्त ! कियन्तं कालमन्तरं भवति ? ' गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं - उक्को - सेणं असंखेज्जं कालं भगवानाह - गौतम ! अन्तर्मुहूर्तं जघन्येनाऽसंख्येयकाल - मुत्कर्षेण । 'कालओ असंखेज्जाओ उस्सप्पिणी ओसप्पिणीओ' कालतोऽसंख्याताउत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः कालत एषा मार्गणा - 'खेत्तओ अंगुलस्स असंखेज्जइभागो' क्षेत्रतोऽङ्गुलस्याऽसंख्येयो भागः (अङ्ग्गुलमात्रक्षेत्रस्याऽसंख्येयतमे भागे ये - आकाशप्रदेशाः ते प्रतिसमयमेकैकप्र देशा पहारे यावतीभिरुत्सर्पिण्यवसर्पिणीभि निर्लेपा भवन्ति तावत्य उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः) एवं पृथिवीकायिकस्य सूक्ष्म पृथिभदन्त ! सूक्ष्म जीव का अन्तर कितने काल का कहा गया है ? अर्थात् सूक्ष्म अवस्था को छोडकर पुनः सूक्ष्म अवस्था प्राप्त करने में अन्तर कितने काल का होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा ! -जहणेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं' हे गौतम ! जघन्य
अन्तर एक अन्तर्मुहूर्त का होता है और उत्कृष्ट से अन्तर असंख्यात काल का होता है इस असंख्यात काल में 'असंखेज्जाओ उस्सप्पिणीओ सप्पिणीओ खेत्तओ अंगुलस्स असंखेज्जइभागो' असंख्यात उत्सर्पिणीयां और असंख्यात अवसर्पिणियाँ आ जाती हैं तथा क्षेत्र की अपेक्षा अङ्गुलमात्र क्षेत्र के असंख्यातवें भाग में जितने आकाश प्रदेश हैं. उनमें से एक एक समय में एक २ प्रदेश का अपहार करने पर जितने काल में वे प्रदेश सबके सब उस में से निकल जाते हैं - अर्थात वह स्थान उन प्रदेशों से सर्वथा शुन्य बन जाता है, तो . ऐसा करने में जितनी उत्सर्पिणियां और अवसर्पिणियां समाप्त हो
અંતરકાળનું કથન
'सुमस्स णं भंते! केवतियं कालं अंतर होई' डे लगवन् सूक्ष्म लवा અંતરકાળ કેટલા કાળના કહેવામાં આવેલ છે? આ અર્થાત્ સૂક્ષ્મ અવસ્થાને છેઢીને ફરીથી સૂક્ષ્મ અવસ્થા પ્રાપ્ત કરવામાં કેટલા કાળનુ અ ંતર ડાય છે ? या प्रश्नना उत्तरमां प्रलुश्री अहे छे - गोयमा ! जहणेणं अतोमुहुत्तं उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं' हे गौतम! धन्यथी मे अंतर्मुहूर्त अंतर होय छे. અને ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાત કાળનું અંતર હોય છે. આ અસંખ્યાત કાળમાં 'असंखेज्जाओ उस्सप्पिणीओसप्पिणीओ खेत्तओ अंगुलरस असंखेज्जइभागो' અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણીયા અને અસંખ્યાત અવસર્પિણીયા આવી જાય છે. તથા ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી આંગળ માત્ર ક્ષેત્રના અસયાતમાં જેટલા આકાશ પ્રદેશ છે તેમાંથી એક એક સમયમાં એક એક પ્રદેશના અપહાર કરવાથી—મહાર કહાઢવાથી જેટલા કાળમાં તે બધાજ પ્રદેશે તેમાંથી નીકળી જાય અર્થાત્ એ