________________
१३३०
fterभिगमसूत्रे
पर्यवसितः संसारविमुक्तिसमये सिद्धत्वभावात्सादिता सिद्धत्वप्रच्यते भावाद् अपर्यवासिता । अयमर्थः यदाऽऽत्मनः संसारपर्यायो निवर्तते तदैवसिद्धत्व पर्याय उत्पद्यते ततश्च सिद्धत्वं सादिः पुनश्च सिद्धत्व पर्यायस्य कदाऽपि नाशो न भवति अतः सादिः अपर्यवसितथ सिद्धः उत्पत्तिमत्वे सति अविनष्टत्वादिति । 'असिद्धे णं भंते । असिद्धत्ति कालओ केवच्चिरं होह' असिद्धः खलु भदन्त ! असिद्ध इति कृत्वा कियचिरं कालतो भवति ? भगवानाह - गौतम ! 'असिद्धे दुविहे पत्ते' असिद्धो द्विविधः प्रज्ञप्तः 'तं जहा ' - अणाइए वा अपज्जवसिए' तद्यथा - अनादि कोवाऽपर्यवसितः 'अणादीए वा सपज्जवसिए' हूँ- 'गोयमा ! साईं अपज्जचसिए' हे गौतम । सिद्धों की कार्यस्थिति का काल अर्थात् सिद्धों का सिद्धरूप से रहने का काल - सादि अपर्य यति है | इसका तात्पर्य ऐसी है कि जब आत्मा की संसार रूप पर्याय निवृत्त होती है तभी सिद्धत्व पर्याय का आविर्भाव होता है इससे यह सिद्धत्व भाव सादि होता है और प्रकट होकर फिर इसका विनाश नहीं होता हैं इस से यह अपर्यवसित होता है इसी कारण इसे सादि अपर्यवसित कहा गया है । 'असिद्धे भंते ! असिद्धेत्ति कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त । असिद्ध की काय स्थिति का काल कितना है ? अर्थात् असिद्धों को असिद्ध रूप से रहने का काल कितना है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - हे गौतम ! 'असिद्धे दुविहे पण्णत्ते' असिद्ध दो प्रकार का कहा गया है 'तं जहा' जैसे- 'अणाइएवा अपअवसिएवा' एक अनादिक असिद्ध और अपर्यवसित असिद्ध 'अणादिए सपज्जवसिएवा' दूसरा अनादिक असिद्ध और सपर्यवसित કાયસ્થિતિના કાળ અર્થાત્ સિદ્ધોના સિદ્ધ પણાથી રહેવાના કાળ સાદિ અપવસિત છે. આ કથનનુ તાત્પય એ છે કે જ્યારે આત્માની સંસાર રૂપ પર્યાય નિવૃત્ત થાય છે. ત્યારેજ સિદ્ધ પણાની પર્યાયના આવિર્ભાવ થાય છે. એથી એ સિદ્ધત્વભાવ સાદ હેાય છે. અને પ્રગટ થઈને પાછા તેના વિનાશ થતા નથી તેથી એ અપયવસિત હાય છે. એજ કારણથી તેને સાદિ અપ વસિત डेवामां आवे छे. 'असिद्धेण भंते । असिद्धत्ति कालओ केवच्चिरं होइ' डे ભગવન્ અસિદ્ધોની કાયસ્થિતિના કાળ કેટલા છે ? અર્થાત્ અસિદ્ધોને અસિદ્ધ પણાથી રહેવાને કાળ કેટલે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-હે गौतम ! 'असिद्धे दुविt पण्णत्ते' असिद्ध मे अहारना वामां आवेला छे. 'तं जहा ' 9- 'अणाइएवा अपन्जवसिए वा ४ मनाहि व्यसिद्ध मने मर्य सिसिद्ध 'अणादिए वा सपज्जवसिए' मील अनादि असिद्ध भने सयर्य વસિત અસિદ્ધ તેમાં પહેલા વિકલ્પમાં એ જીવાને ગ્રહણ કરેલા છે કે જેઓ
