________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४४ सर्वजीवानां त्रैविध्यनिरूपणम् १३९५ परित्ता-अपरित्ता नो परित्ता नो अपरित्ता' अथवा प्रकारान्तरेण सर्वजीवा विविधाः प्रज्ञता:-परीत्ता:-अल्पसंसारवन्तः १ अपरीत्ताः पूर्वस्माद्विपरीताः २ केचनं नो परीचाः नो अपरीत्ताः संसारिणोऽसंसारिणश्च व्याख्यातपूर्वाः । 'परिते णं भंते ! कालभो केवच्चिरं होइ-परित्ते दुविहे पन्नत्ते-कायपरित्ते यसंसारपरित्ते य' परीत्तः खलु भदन्त ! कालतः कियच्चिरम् गौतम ! परीत्तो द्विविधः-कायपरीत्तः १ संसार परीत्तश्च २ कायपरीत्तः कालतः कियच्चिरं भवति भदन्त ? गौतम ! 'जहन्नेणं अंतोमुहुर्त-उको सेणं असंखेज्जं कालं जाव असंखेज्जा लोया' जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्पतोऽसंख्येयं कालम् असंख्येया
और मिथ्याष्टियों को जो अनन्तगुणा कहा गया है वह वनस्पतिकायिकों की अपेक्षा से कहा गया है । 'अहवा तिविहा सव्वजीवा पण्णता अथवा-इस प्रकार से भी समस्त जीव तीन प्रकार के कहे गये हैं-जैसे-'परित्ता, अपरित्ता, नो परित्ता, नो अपरित्ता' जिनका संसार अल्प होता है वे परित्त जीव हैं इनसे विपरीत अपरीत्त जीव हैं और जो न परित्त हैं और न अपरित्त हैं । 'परितेणं भंते ! कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! परित्त जीव परित्तरूप में कब तक रहता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'परित्ते दुविहे पण्णत्ते' हे गौतम ! परित्त जीव दो प्रकार के कहे गये हैं 'कायपरित्ते य संसारपरित्ते य' एक कायपरित और दूसरे संसार परित्त 'कायपरिते णं भंते ! जह. अंतो० उछोलेणं असंखेज्जं कालं जाव असंखेज्जा लोगा' हे भदन्त ! કહેવામાં આવેલ છે. અને મિથ્યાષ્ટિને અનંતગણુ કહયા છે તે વનસ્પतिथिहीनी मपेक्षाथी वाम मावेस छ. 'अहवो तिविहा सव्वजीवा पण्णत्ता' અથવા આ રીતે પણ સઘળા જીવે ત્રણ પ્રકારના કહેવામાં આવેલ છે. જેમ है-परित्ता, अपरित्ता, नो परित्ता, नो अपरित्त' रेमनी संसार अ५ डाय છે, તે પરિત્ત જીવ કહેવાય છે. તેનાથી ભિન્ન અપરિત જીવ છે. અને જેઓ પરિત્ત પણ નથી અને અપરિત્ત પણ નથી તેઓ ને પરિત્ત ને અપरित हुदाय छे. 'परित्तण भंते । कालओ केवच्चिरं होई' लगवन् परित જીવ પરિત પણાથી કેટલા કાળ સુધી રહે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ४९ छ है-'परित्ते दुविहे पण्णते' हे गौतम ! परित्तो मे २ना ईवामां आवेसा छे. 'काय परित्ते य संसारपरित्ते य' से आयपरित्त मन मान्न संसार परित्त 'कायपरित्तेणं गते ! जहण्गेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं असंखेज्ज कालं जाव असंखेजा लोगा' समपन् ! । ४ाय परित्त छ ते ४ायपरित्त