________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१५१ जीवानां अष्टविधत्वनिरूपणम् ४९३ नैरयिकाणां-तिर्यग्योनिकाणां तिर्यग्योनिकीना-मनुष्याणां-सानुपीणां-देवानांदेवीनां सिद्धानां च कतरेकतरेभ्यः गौतम ! सर्वस्तोका मानुष्यो मानुप्याः असंख्येगुणाः नैरयिका असंख्येयगुणाः तिर्यग्यौनिक्योऽसंख्येयगुणाः देवाः संख्येयगुणाः देव्यः संख्येयगुणाः सिद्धा अनन्तगुणाः तिर्यग्योनिका अनन्तगुणाः। त एतेऽष्टविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः सू० ॥१५॥
टीका-'तत्थ जे ते एवमाइंसु-अट्ठविहा सव्यजीवा पन्नत्ता' तत्र सर्वजीवभेदबुभुत्सवे ये ते अष्टविधाः सर्वजीवा एवमुक्तवन्तः 'ते णं एक्माहंछु' ते खलु इस्थमुक्तवन्तः-तेषामेष आशयः 'तं जहा-आभिनिवोहियनाणी-सुयनाणी ओहिनाणी, मणपज्जवनाणी, केवलनाणी, मइ अनाणी, सुयअन्नाणी विभंगनाणी' तद्यथा-आभिनिवोधिकज्ञानिनः, श्रुतज्ञानिनः, अवधिज्ञानिनः मनःपर्यवज्ञानिनः केवलज्ञानिनः, मत्यज्ञानिना, श्रुताज्ञानिनः, विभङ्गज्ञानिनः । एवं क्रमेणाष्ट प्रकारवन्तः सर्वे जीवा एष्वेवान्तर्भवन्ति तत्र-'आभिणिवोहियनाणीणं भंते ! आभिणिबोहियनाणी ति कालओ केवच्चिरं होइ' आभिनिवोधिकज्ञानी खलु भदन्त ! आभिनिबोधिकज्ञानी कृत्वा कालतः कियच्चिरं स्थिति विषयकः ? 'तत्थ णं जे ते एवमाहंसु अट्टविहा सव्वजीवा प०' इत्यादि ।
टीकार्थ-किसी अपेक्षा समस्त जीव आठ प्रकार के हैं-लो उन को इस विषय में ऐसा स्पष्टीकरण हैं जैसे-'आभिणियोंदियनाणी, सुयनाणी, ओहिनाणी, मणपज्जवनाणी, केवलनाणी, मइअन्नाणी, सुयअन्नाणी, विभंगनाणी' आभिनियोधिकज्ञानी १ श्रुतज्ञानी २ अवधिकज्ञानी ३ मनःपर्ययज्ञानी ४ केवलज्ञानी ५ मत्यज्ञानी ६ श्रुताज्ञानी ७ और ८ विभंगज्ञानी, ___ इनकी कायस्थिति का विचार-'आभिणिवोहियनोणी णं माते ! आभिणियोहियनाणीत्ति कालओ केवच्चिर होइ' हे भदन्त ! आभि
'तत्थ णं ते एवमाहंसु अविहा सव्वजीवा पण्णत्ता' त्याल.
ટીકાર્ય–કેઈ અપેક્ષાથી સઘળાજી આઠ પ્રકારના કહેવામાં આવેલા छ. तयानु मा विषयसमाधी मी प्रमाणे २५टी४२६५ छे. भ3-'आभिनिवोहियनाणी. सुयनाणी, ओहिनाणी, मणपज्जवनाणी, केवलनाणी. मइअण्णाणी. सुयअण्णाणी विभंगनाणी' मिनिमाधिज्ञानी १, श्रुतज्ञानी २ मवधिज्ञानी 3 મેનપર્યાવજ્ઞાની ૪ કેવળજ્ઞાની ૫ મત્યજ્ઞાની ૬ થતાજ્ઞાની અને વિર્ભાગજ્ઞાની,
એમની કાયસ્થિતિનું કથન– 'आभिणिबोहियनाणी णं भंते ! आभिणियोहियनाणीत्ति कालओ देवच्चिर હો હે ભગવન્આમિનિબેધિકજ્ઞાની આભિનિધિપણાથી કેટલા કાળ
