________________
१४३९
प्रद्योतिका टीका प्र. १० सु. १४७ जीवानां चातुर्विध्यनिरूपणम् चाsविग्रहेणाऽधः सप्तम्यास्तिर्यभूत्पादयितव्यः, विग्रहे विभङ्गस्य प्रतिषेधात् । उक्तञ्च - 'विभंगनाणी पंचिदिय तिरिक्खजोणिया मण्या य आहारगा-नो अाहारा' इति ।
छाया - विभङ्गज्ञानिनः पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिका मनुजाथाऽऽहारका नो अनाहारकाः इति ॥ नन्वपान्तराले किमर्थं सम्यक्त्वं प्रतिपात्यते ? उच्यतेविभङ्गस्य स्तोककालाऽवस्थायिलात् । उक्तञ्च विभंगनाणी जहन्नेणं एवं समयं उक्कोसे तेत्तीस सारोमा देणार पुन्यकोडीए अमहियाई' विभङ्गज्ञानी जघन्येनैकं समयम् उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमाणि देशोनया पूर्वकोटयाऽभ्य
वह जीव वहां से निकल कर पूर्वकोटि की आयु वाले तिर्यञ्चों में उत्पन्न हो जाता है दो वार जो यहां दिभंगज्ञानी का उत्पाद हुआ कहा गया है वह अविग्रहगति से यहां उसका उत्पात हुआ है ऐसा जनना चाहिये क्योंकि विभंग का विग्रह में प्रतिषेध किया गया हैउक्तंच - 'विभंगनाणी पंचिदिय तिरिक्ख जोणिया, मणुधा य आहारगा नो अणाहारगा'
शंका- यहां उद्वर्तना काल के प्रत्यासन्न में उसे सम्यक्त्व की प्राप्ति का कथन क्यों किया गया है ! तो इसका उत्तर यही है कि विभंगज्ञान स्तोक काल तक ही रहता है-उक्तंच
1
'विभंगनाणी जह० एवं समयं उक्कोसेणं तेत्तीसं, सागरोवमाई देसूणाए पुण्यकोडीए अम्भहियाई ।' द्वितीया षट्षष्टि इस प्रकार से है जिसका विसंगज्ञान प्रतिपतित नहीं हुआ है ऐसा वह विभंगज्ञानी अवधिदर्शनी मानव पर्याय को
વાળા તિય ચામાં ઉત્પન્ન થઇ જાય છે. એ વાર ત્યાં વિભગજ્ઞાનીને ઉત્પન્ન થવાનુ' જે કહ્યું છે તે અવિગ્રહ ગતિથી તેના ઉત્પાત થયેા છે તેમ સમજવા કહેલ છે. કેમકે વિભંગના વિગ્રહગતિમાં નિષેધ કરવામાં આવેલ છે. કહ્યું પણુ छे - 'विभंगणाणी पंचिदियतिरिक्खजोणिया मणुया य आहारगा नो अणा हारगा' શકા—અહીયાં ઉદ્દના કાળની નજીકમાં તેને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિનુ થન કેમ કરવામાં આવેલ છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તર એજ છે કે—વિલંગજ્ઞાન थोडा सभय पर्यन्त रहे छे. पशु छे -' 'विभगनाणी जहणे एग समयं उक्कोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाई देसूणए पुञ्चकोडीए अमहियाई '
ખીજી ૬૬ છાસઠની સંખ્યાની સમજ આ પ્રમાણે છે. જેમનુ વિભ’ગજ્ઞાન પ્રતિપતિત થયુંન હોય એવા તે વિભગજ્ઞાની અવધિદર્શીની માનવ પર્યાયને
