________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.५ सू.१३५ सामान्यतो निगोदरवरूपनिरूपणम् १२५९ खेजा नो अणंता' गौतम ! नो संख्येया अगुलाऽसंख्येयभागावगाहनवतां तेषां सर्वलोकाऽऽपन्नत्वात्-अतोऽसंख्येयाः असंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात, अनन्ता अपि नो अनन्ततया केवलवेदसाऽनुपलम्भात् इति । एवं पज्जत्तगा वि' एवमेव पर्याप्त निगोदा अपि नो संख्याताः नो अनन्ताः किन्त्वसंख्याताः ज्ञेयाः। 'एवं अपजत्तगा वि' एवम्-अपर्याप्तनिगोदा अपि असंख्याता एव । 'मुहुम निओयाणं भंते ! दवट्टयाए कि संखेज्जा असंखेज्जा अर्णता ? गोयमा ! नो संखेज्जा असंखेज्जा नो अणंता' सूक्ष्मनिगोदाः खलु भदन्त ! द्रव्यार्थतया किं संख्याताः असंख्याताः अनन्ताः वेति प्रश्नः भगवानाह-गौतम ? नो संख्येयाः शरीरापेक्षयाऽगुलासंख्येयभागावगाहनानां सकललोकापन्नत्वात् किन्तु असंख्याताः असंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणात-अनन्ता अपि नो भवन्ति केवलवेदसास्नुपलम्भात् । ‘एवं पज्जत्तगावि' एवमेतद्युक्तोक्त्याऽसंख्याता एव, पर्याप्तसूक्ष्मनिगोदा द्रव्यार्थतया ज्ञेयाः । 'एवं अपज्जत्तगा वि एवम् अपर्याप्तका अपि सूक्ष्म'गोयमा ! नी संखेज्जा असखेज्जा नो अणंता' हे गौतम ! निगोद न संख्यात हैं और न अनन्त हैं किन्तु असंख्यात हैं । 'एवं पज्जत्तगा वि अपज्जत्तगा वि' इसी प्रकार से पर्याप्त निगोद भी न संख्यात है न अनन्त हैं किन्तु असंख्यात हैं । 'एवं अपज्जत्तगा वि' इसी प्रकार अपर्याप्तक निगोद भी असंख्यात ही हैं अनन्त आदि नहीं हैं। 'सुहुमणिओयजीवा णं भंते ! दवट्टयाए कि संखेज्जा असंखेजा अर्णता' हे भदन्त ! सूक्ष्म निगोद जीव क्या द्रव्य दृष्टि से संख्यात हैं ? या असंख्यात हैं ? या अनन्त हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोषमा ! णो संखेजा, असंखेज्जा, णो अणंता' हे गौतम ! सूक्ष्म लिगोद जीव न संख्यात हैं न अनन्त है किन्तु असंख्यात हैं। 'एवं पज्जत्तगा वि अपज्जत्तगा वि' इसी प्रकार से सूक्ष्म निगोद असंखेज्जा नो अणंता' हे गौतम ! निगाह सध्यात नथी. मन मानत नथी. परतु मज्यात छ. 'एवं पज्जत्तगावि अपज्जत्तगा वि' से प्रभारी पनि निगाह ५५ सध्यात नथी. मनात ५ नथी.' ५२'तुमसच्यात छ. 'एवं अपज्जत्तगा वि' से प्रभारी मर्यात निगाह ५ अध्यात छ. मनात Aण्यात नथी. 'सुहमणिओयजीवाणं भंते ! व्वट्ठयाए किं संखेज्जा असंज्जा ગંતાં હે ભગવન સૂમ નિગોદ જે દ્રવ્ય દૃષ્ટિથી શું સંખ્યાત છે? અથવા અસંખ્યાત છે? કે અનંત છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે'गोयमा ! णो संखेज्जा, असंखेज्जा, णो अणंता गौतम! सूक्ष्म निगाह ७ सण्यात नथी. तभर मन त ५५५ नथी तु असभ्यात छ. 'एवं