Jivajivabhigamsutra Part 03

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 1218

6
११९६
जीवाभिगमसूये
वीकायादुवृत्य पृथिव्यादौ स्थित्वा पुनरागमनेऽन्तर्मुहुर्त जघन्य उत्कर्षेणानन्ता उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः, कालतः - क्षेत्रतोऽनन्ता लोका असंख्येयाः पुलपरावर्ताः आवलिकाया असंख्येयो भागो यावत्परावर्तते तावत्प्रमाणमन्तरमिति । एवं सूक्ष्माऽप्तेजोवायुकायिकसूत्राण्यपि वक्तव्यानि । 'मुहम वणस्सइकाइयरस मुहुमणिओयस्स वि जाव असंखेज्जइभागो' सूक्ष्मवनस्पतिकायिकस्य सूक्ष्मनिगोदजाती हैं उतने काल प्रमाण है है भदन्त ! सूक्ष्म पृथिवीकायिक का अन्तर कितने काल का है ? तो इसका उत्तर देते हुए प्रभु गौतम से कहते हैं कि हे गौतम! सूक्ष्म पृथिवीकायिक का अन्तर जघन्य से तो एक अन्न
का है और उत्कृष्ट से अन्तर अनन्त काल का है इस अनन्तकाल में अनन्त उत्सर्पिणियां अवसर्पिणियां समाप्त हो जाती हैं तथा क्षेत्र की अपेक्षा अनन्त लोक समाप्त हो जाते हैं अर्थात् अनन्त लोकाकाश में जितने प्रदेश हैं उनमें से एक एक प्रदेश का अपहार करने पर जितना अनन्त काल व्यतीत हो जाता है उतने अनन्तकाल का अन्तर है तथा
असंख्यात पुद्गल परावर्तरूप यह अन्तर है ये असंख्यात पुद्गल परावर्त यहाँ आवलिका के असंख्यातवें भागरूप लिये गये हैं अर्थात् आवलिका के असंख्यातवें भाग में जितने समय है उतने समय प्रमाण वे पुद्गल परावर्त हैं इसी प्रकार का अन्तर सूक्ष्म अष्कायिक का सूक्ष्म तेजस्कायिक का, सूक्ष्म वायुकायिक का भी जानना चाहिये 'सुम वणस्स इकाइयस्स सुहुमणिओयस्स जाव असंखेज्जइभागे'
સ્થાન એ પ્રદેશેા વગરનું બની જાય તેા તેમ કરવામાં જેટલી ઉત્સર્પિણીચે અને અવસર્પિણીયા સમાપ્ત થઈ જાય છે એટલા કાળ પ્રમાણુનુ તેમનું અંતર છે. હે ભગવન્ સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિકનું અંતર કેટલા કાળનુ કહેલ છે? આ પ્રશ્નને ઉત્તર આપતાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે-હે ગૌતમ ! સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાયિક નુ' અ ંતર જઘન્યથી તેા એક અંતર્મુહૂનું છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી અનન્તકાળનુ અંતર છે. આ અનંતકાળમાં અનંત ઉત્સર્પિ`ણીયા અને અવસર્પિણીચા સમાપ્ત થઈ જાય છે. તથા ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી અનંતલેાક સમાપ્ત થઇ જાય છે. અર્થાત્ અનંત લેાકાકાશમાં જેટલા પ્રદેશ છે તેમાં એક એક પ્રદેશના અપહાર કરવાથી જેટલે અનંત કાળ વીતિ જાય એટલા અનંત કાળનુ અંતર છે. તથા અસ`ખ્યાત પુદ્ગલ પરાવર્તન રૂપ આ અંતર છે. એ અસ`ખ્યાત પુદ્ગલ પરાવત અહીયાં આવલિકાના અસ`ખ્યાતમા ભાગ રૂપ લીધેલા છે. અર્થાત્ આવલિકાના અસખ્યાતમાં ભાગમાં જેટલા સમય છે એટલા સમય પ્રમાણુ એ પુદ્દગલ પરાવત છે. એ જ પ્રમાણેનુ અંતર સૂક્ષ્મ અપ્કાયિકનુ' સૂક્ષ્મ तेन्स्डायिउनु सूक्ष्म वायुायिउनु पशु सभवु 'सुहुमवणस्स इकाइयस्स सुहु.