________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.१२२ अवधिक्षेत्रपरिमाणनिरूपणम् १०९९
"वेमाणियाण मंगुलभागमसंखं जहन्नओ ओही। .
उववाए परभविभो तब्भवजो होइ तो पच्छा ॥१॥ छाया-वैमानिकानामगुलभागासंख्यं जघन्यतो अवधिः।
उपपाते परभविकः तद्भवजो भवति तत्पश्चात् ॥१॥ 'उकोसेणं अवही जाव रयणप्पभा पुढवी उड्रं जाव साई विमाणाई तिरिय जाव असंखेज्जा दीवसमुद्दा' प्रज्ञापनायामवधिपदे यथाकथितं तथैवोत्कर्षणाऽवधिरिहाऽपि वक्तव्यः, प्रज्ञापनापदं चैवम् । तथाहि-'उक्कोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए हेठिल्ले चरमंते' उत्कर्षेण अधो यावत् एतस्याः रत्नप्रभायाः पृथिव्या अधस्तनात्-चरमान्तात् यावदित्यर्थः । 'तिरियं जाव असंखेज्जे दीवसमुद्दे' तिर्यग्यावदसंख्येयान् द्वीपममुद्रान् 'उडूं जाव सगाई चिमाणाई उर्चे यावत् स्वकीयानि विमानानि स्वकीय विमानस्तूपध्वजादिकं यावदित्यर्थः 'जाणंति पासंति जानन्ति पश्यन्ति । 'एवं सणंकुमारमाहिंदा वि' एवमेव सनत्कुमारमाहेन्द्रदेवापि जघन्येनाऽगुलाऽसंख्येयभागं जानतः पश्यतः, उत्कर्षेणाऽपि तथैव नवरं'अहे जाव दोच्चाए-सक्करप्पभाए पुढवीए हेडिल्ले चरिमंते'. अधो यावद् द्वितीलेकर नहीं प्रज्ञापना में उत्कृष्ट अवधिज्ञान के विषय में जैसा कथन किया गया है वैसा ही वह कथन यहां पर भी उत्कृष्ट अवधिज्ञान को लेकर किया गया है प्रज्ञापना पद में उत्कृष्ट अवधिज्ञान के विषय में ऐसा यह पाठ है-'उक्कोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए हेडिल्ले चरिमंते तिरियं जाव असंखेज्जे 'दीव संमुद्दे, उर्दू जाव सगाई विमाणाई एवं सणंकुमारमाहिंदा वि' इसी प्रकार से सनत्कुमार और माहेन्द्र देव भी, जघन्य से अवधिज्ञान द्वारा अङ्कगुल के असंख्यातवें भाग क्षेत्र को जानते हैं और देखते हैं और उत्कृष्ट से भी जैसा ऊपर कहा गया है वैसा जानते हैं और देखते हैं. परन्तु 'अहे ઉત્કૃષ્ટ અવધિજ્ઞાનના સંબંધમાં જે પ્રમાણે કથન કરવામાં આવેલ છે એજ પ્રમાણેનું તે કથન અહીંયા પણ ઉત્કૃષ્ટ અવધિજ્ઞાનને લઈને કરવામાં આવેલ છે. પ્રજ્ઞાપના પદમાં ઉત્કૃષ્ટ અવધિજ્ઞાનના સંબંધમાં આ પ્રમાણેને ५५४ ४७ छ.-'जाव उक्कोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए हेदिल्ले चरिमंते तिरियं जाव असंखेज्जे दीव समुद्दे उड्ढं जाव सगाई विमाणाई, एवं सणकुमारमाहिंदा वि' मा प्रभारी सनमार मन भाडेन्द्रद्वेष, ५ धन्यथी અવધિજ્ઞાન દ્વારા આગળના અસંખ્યાતમા ભાગ ક્ષેત્રને જાણે છે અને દેખે છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી પણ ઉપર જે પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે, એ પ્રમાણે જાણે