________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.१२३ सौधर्मेशानादि देवानां समुद्घातनि० ११०५ णान्तिकसमुद्घातः-३ वैक्रियसमुद्घातः-४ तैजससमुद्घातः-५ इत्थं पश्च भवन्ति । अत्र उत्तरौ द्वौ आहारककेवलिको समुद्घातौ न भवतः आहारकलब्धिकेवलित्वाभावात्, अतः पञ्चसमुद्घाता उक्ता न तु सप्तेति, ‘एवं जाव अच्चुए' एवं तावद् वक्तव्यं यावदच्युतः कल्पः 'गेवेजाणं आदिल्ला तिन्नि समुग्घाया पन्नत्ता' ग्रैवेयकानान्तु आदिमास्त्रयः समुद्घाता एव उत्तरौ द्वौ न भवतः । पञ्च समुद्धात सत्त्वेऽपि कर्तव्यतया त्रय एव समुद्घाता ग्रैवेयकानामित्यग्रे वक्ष्यति 'नो चेवणं' इत्यादिना । नैत्र कदाचिदपि वैक्रिय तैजससमुद्घाताभ्यां समवहता वेदनाससुद्धात, कषायसमुद्घात, मारणोंतिक समुद्घात वैक्रियसमु
द्घात और तैजसमुद्घात । एवंजाव अच्चुए' इसी तरह सनत्कुमार से लेकर अच्युत तक ये पांच समुद्घात होते हैं । 'गेविजाणं आदिल्ला तिण्णि समुग्धाया पण्णत्ता' ग्रैवेयक विमानवासी देवों के आदि तीन समुद्घात होते हैं आगे के वैक्रियसमुद्घात और तैजससमुद्घात ये दो समुद्घात नहीं होते हैं । यद्यपि यहां पांच समुद्घात शक्ति की अपेक्षा से हैं परन्तु कर्तव्यरूप से यहां ३ ही हैं तथा सौधर्म से लेकर अच्युत तक जो पांच समुद्घात कहे गये हैं और दो समुद्घोत नहीं कहे गये हैं सो पांच समुद्घात तो वहां आगमप्रसिद्ध हैं ही पर यहां आहोरकलब्धि और कैवल्यावस्था का अभाव रहता है इसलिए अन्त के दो समुद्धात यहां नहीं होते हैं । तथा ग्रैवेयक विमानों में जो वैक्रिय समुद्धात और तैजस समुद्घात का अभाव कहा गया है वह 'नो चेव ण' इत्यादि सूत्र पोठ द्वारा आगे स्पष्ट किया जायगा अनुत्तरोपपातेजससमुग्घाए' वहना समुद्धात, पाय समुद्धात, भारति समुधात, वाय समुधात मन तेरस समुद्धात ‘एवं जाव अच्चुए' से प्रमाणे सन भारथी साधन सच्युत६५ सुधीमा पांय समुद्धात। डाय छे. 'गेविज्जाणं आदिल्ला तिण्णि समुग्घाया पण्णत्ता' अवेय विमानवासी हेवाने मानिस ! સમુદ્દઘાત હોય છે પછીના વૈકિય સમુદુઘાત અને તેજસ સમુદુઘાત એ બે સમુદ્યા હોતા નથી. જો કે અહીયાં પાંચ સમુદુઘાત શક્તિની અપેક્ષા થી છે પરંતુ કર્તવ્ય રૂપથી અહીયાં આ ૩ ત્રણ જ સમુદુઘાત છે. તથા સૌધર્મથી લઈને અચુત ક૫ સુધી જે પાંચ સમુદુઘાત કહેવામાં આવ્યા છે અને બે સમુઘાત કરી નથી. તે તે પાંચ સમુદ્યતે ત્યાં આગમ પ્રસિદ્ધ છે જ પરંતુ અહીંયાં આહાર લબ્ધિ અને કેવલ્યાવસ્થાને અભાવ રહે છે. થી છેલ્લા બે સમુઘાત અહીયાં હોતા નથી. તથા રૈવેયક વિમાનમાં જે આ સમુઘાત અને તેજસ સરુદ્દઘાતનો અભાવ કહેવામાં આવેલ છે. તે જો
at
920