________________
१९८२
___जीवाभिगमसूत्र संख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात् । 'वणस्सइकाइया अणंतगुणा' एभ्यो वनस्पतिकायिका अनन्तलोकाकाशंप्रदेशमानत्वात् । ‘एवं अपज्जत्तगा वि' एवमपर्याप्तका अपि तथाहि सर्वस्तोका अपर्यातकास्त्रसकायिका तेभ्यस्तेजस्कायिका असंख्येयगुणाः तेभ्यः पृथिवीकायिका विशेषाधिकाः तेभ्योऽप्कायिका विशेपाधिकाः तेभ्योऽपर्याप्तका वायुकायिका विशेषाधिका तेभ्योऽपर्याप्तका वनस्पस्सइकाइया अणंतगुणा' इनकी अपेक्षा वनस्पतिकायिक जीव अनन्त गुणें हैं 'एवं अपज्जत्तगा पि' इसी तरह से अपर्याप्तक पृथिवीकायिक आदि छहों के अल्पवहुत्व को जानना चाहिये इस कथन का तात्पर्य ऐसा है-दीन्द्रियादिक जीव ही उसकाय में लिये गये हैं अतः शेष काय की अपेक्षा इनमें सर्वरतोकता कही गई है इनकी अपेक्षा तेजस्कायिक जो असंख्यातगुणें कहे गये हैं सो ये असंख्यात लोकाकाश के प्रदेशों के बराबर हैं इसलिये ब्रसकायिकों की अपेक्षा इन्हें असं ख्यातगुणें कहा गया है इनकी अपेक्षा भी जो पृथिवीकायिकों को विशेषाधिक कहा है उसका कारण ऐसा है कि ये प्रभूत असंख्यात लोकाकाश के प्रदेशों के बराबर हैं वैसे तो देखा जाय तो शेष काय की अपेक्षा अल्प ही हैं अप्कायिकों को जो तेजस्कायिक की अपेक्षा विशेषाधिक कहा गया है वह इनके प्रभृततर जो असंख्यातवें भाग प्रमाण लोकाकाश की प्रदेश राशि है उतने प्रमाण होने से कहा गया है अप्कायिकों की अपेक्षा जो वायु कायिकों को विशेषाधिक कहा गुणा' तेन४२di वनस्पतिथि: 04 मानता छ. 'एवं अपज्जत्तगा वि' એજ પ્રમાણે અપર્યાપ્તક પૃથ્વી કાયિક વિગેરે છએનું અ૫ બહુ પણું સમજવું
આ કથનનું તાત્પર્ય એવું છે કે બેઈદિય વિગેરે જીવજ ત્રસકાયમાં લીધેલા છે. તેથી શેકાય કરતાં તેમાં સર્વથી અલ્પ પણ કહેવામાં આવેલ છે. તેના કરતાં તેજસ્કાયિક જે અસંખ્યાત ગણા કહેલા છે તે અસંખ્યાત
કાકોશના પ્રદેશની બરાબર છે. તેથી ત્રસકાચિકેના કરતાં તેને અસંખ્યાત ગણું કહેવામાં આવેલ છે તેના કરતાં પણ પૃથ્વીકાયિકેને વિશેષાધિક કહેલા છે તેનું કારણ એવું છે કે–તેઓ પ્રભૂતતા અસંખ્યાત કાકાશના પ્રદેશની બરાબર છે. આમતે એ શેષ કાયના કરતાં અલ્પજ છે. અકાયિકેને જે તેજસ્કાયિકે કરતાં વિશેષાધિક કહેવામાં આવેલ છે. તે તેઓના પ્રભૂતતર જે અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ કાકાશની પ્રદેશ રાશિ છે. એટલા પ્રમાણની હેવાથી કહેવામાં આવેલ છે. અકાયિકેના કરતાં વાયુકાયિકેને જે વિશેષાધિક કહ્યા
