________________
प्रयोतिका टीका प्र.४ सू.१२६ पञ्चविधसंसारसमापन्नकजीवनि० ११४५ .. अथ के ते एकेन्द्रियाः किं लक्षणं-कति भेदवन्तः ? गौतम ! एकेन्द्रिया द्विविधाः तद् यथा-पर्याप्तकाश्चाऽपर्याप्ताकाश्च २ एवं द्वीन्द्रियादि यावत्पश्चन्द्रियाः द्विविधाः-पर्याप्तकाश्च, अपर्याप्तकाश्च ज्ञेयाः । 'एगिदियस्स णं भंते ! केवइयं कालं ठिई पन्नत्ता ? गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्त-उकोसेणं बावीसं वाससह ‘स्साई' एकेन्द्रिय जीवस्य खलु भदन्त ! कियन्तं कालं स्थितिः जीवनसमयः प्रज्ञतः ? भगवानाह-गौतम ! जघन्येन न्यूनतः खलु अन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षतश्च द्वाविंशतिवर्षसहस्राणि स्थितिकालः प्रज्ञप्तः इति । 'बेइंदिय जहन्नेणं अंतोमुहूर्त उकोसेणं वारस संवच्छराई द्वीन्द्रियस्य जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण द्वादश संवत्सरान् । 'एवं तेइंदियस्स एगणपण्णं राइंदियाई एवं त्रीन्द्रियस्य जीवनकालः जिनके अपर्याप्ति नाम कर्म का उदय होता है वे अपर्याप्तक जीव कहे गये हैं। 'एगिदियस्स णं भंते ! केवइयं कालं ठिई पन्नत्ता' हे भदन्त ! एकेन्द्रिय जीव की कितने काल की स्थिति कही गई है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं घावीसं वाससहस्सोई' हे गौतम ! एकेन्द्रिय जीव की स्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की कही गई है और उत्कृष्ट से २२ हजार वर्ष की कही गई है । 'वेइंदिय० जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं बारस संवच्छराई हे भदन्त ! दो ईन्द्रिय जीव की स्थिति कितने काल की कही गई है ? उत्तर में प्रभु ने कहा है हे गौतम ! दो इन्द्रिय जीव की स्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की कही गई है और उत्कृष्ट से चारह वर्ष की कही गई है 'एवं तेइंदियस्स एगूणपण्णं राई. दियाई ‘તેઓ પર્યાપ્તક કહેવાય છે અને જેઓને અપર્યાપ્તિક નામકર્મને ઉદય હોય છે 'तमान मर्यास ड्या छ. 'एगिदियस्स णं भंते ! केवइयं कालं ठिई Yog' હે ભગવન ! એક ઈન્દ્રિય વાળા જીવની સ્થિતિ કેટલી કહેવામાં 'मावेस छ ? २॥ प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री ४ छ :-'गोयमा ! जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं बावीसं वाससहरसाई' गौतम ! मेन्द्रिय ॥ જીવની સ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂર્તની કહેવામાં આવેલ છે અને Gष्टथी २२ वीस २ वर्षनी वामां आवे छे. 'वेइंदिय० जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं वोरससंवच्छराई सगवन् ! मे धन्द्रिय पा ७ નીસ્થિતિ કેટલા કાળની કહેવામાં આવેલ છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે- હે ગૌતમ ! બેઈન્દ્રિય વાળા જીવની સ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતમુંહૂર્તની કહેવામાં આવેલ છે અને ઉત્કૃષ્ટથી બાર વર્ષની કહેવામાં આવેલ छ. 'एवं तेइंदियस्स एगूणपण्णं राई दियाई' से प्रभाये र धन्द्रिय