________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. ३ सू. १०२ क्षीरोदादिद्वीपसमुद्रनिरूपणम्
८२५
तत् केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते नृतवरो द्वीपो घृतबरद्वीप इति अन्वर्थनामाsभिधाने प्रश्न ः भगवानाह - 'गोयमे' त्यादि, 'गोयमा ! घयवरेणं दीवे तत्थ तत्थ ० ' हे गौतम ! घृतवरे खलु द्वीपे तत्र तत्र देशे तत्तदेशस्य तत्तत्प्रदेशे 'बहवे खुड्डा खुड्डिओ वावीओ जाव घयोदग पडिहत्थाओ' बहवः क्षुद्राः क्षुल्लिका वाप्यः सरः सरः पङ्क्तयो यावत् बिलपक्तयो घृतोदकप्रतिपूर्णाः सन्ति, तत्परिसरे वहब उत्पातपर्वताः - नियतपर्वतादयः सन्ति ' खडहडग ० ' खडहडकादयः 'सव्व कंचणमया अच्छा जाव पडिरूवा' सर्वात्मना ते काञ्चनमयाः अच्छाः - आकाश-स्फटिकवन्निर्मलाः श्लक्ष्णा - घृष्टाः मृष्टाः - नीरजस्का:- निर्मलाः - निष्पङ्काः - निष्कण्टकच्छायाः - सोद्धोताः - स प्रभाः - समरीचिकाः प्रासादिकाः दर्शनीयाः अभिरूपाः प्रतिरूपाः । ' कणय - कणकप्पभा एत्थ दो देवा महड्डिया' कनक - कनकप्रभौ द्वावत्र देवौ महद्धिको महाधुतिको महासौख्यौ महाबलौ महायही बात 'जाव अट्ठो' पद से सूचित की गई है ० हे भदन्त ! इस द्वीप का नाम 'घृतवर' ऐसा किस कारण से हुआ है ? तो इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा ! घयवरेणं दीवे तस्थ २ वहवे खुड्डा खुड्डओ वावीओ जाव घयोदग पडिहत्थाओ' हे गौतम! इस घृतवरद्वीप में जगह जगह पर अनेक छोटी बडी वापिकाएं हैं यावत् वे घृत के जैसे पानी से भरी हुई है उनमें 'उप्पाथ पव्यया जाव खडहड' उत्पात पर्वत से लेकर खडड तक के पर्वत हैं 'सव्वकंचणमया अच्छा जाव पडिवा' ये सब पर्वत सर्वात्मना अच्छ-स्वच्छ यावत् प्रतिरूप हैं 'कणय कणयप्पभा एत्थ दो देवा महिड्डिया चंदा संखेज्जा' कनक और कनकप्रभ नामके दो देव यहां पर रहते हैं इनकी एक पल्योपम की आयु है ये सब महर्द्धिक आदि विशेषणों वाले है. यहां चन्द्रादिक मा पहथी सूचित १२वामां आवे छे. हे लगवन् या द्वीपनु नाभ 'घृतवर' એ પ્રમાણે શા કારણથી કહેવામાં આવેલ છે? આના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહેछे - 'गोयमा ! घयवरेणं दीवे तत्थ तत्थ बहवे खुड्डा खुड्डीओ प्रावीओ जाव घयोगपsिहत्थाओ' हे गौतम! આ ઘૃતવર દ્વીપમાં સ્થળે સ્થળે અનેક નાની મેાટી વાવે છે યાવત તે બધી વાવા ધૃતના જેવા પાણીથી ભરેલ છે. तेभां ‘उपायपव्धया जाब खडड्ड' उत्पात पर्वतथी सघने अड हुड सुधीना पंर्वती छे. 'सव्वकंचणमया अच्छा जाव पडिरुवा' मा सधना पर्वता सर्वात्मना अ२७-२१२छ यावत् प्रति३य छे. 'कणय कणयप्पभा एत्थ दो देवा महिब्रूढिया चंदा संखेज्जा' १४ सने उनल નામના બે દેવે અહીં રહે છે. તેમનું આયુષ્ય એક પલ્યાપમનુ છે. તેઓ મહદ્ધિક વિગેરે વિશેષણા વાળા છે.
नी० १०४
7