________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.१०२ क्षीरोदादिद्वीपसमुद्रनिरूपणम् ८३३ मेत्ताणं खोयरसे होज-वच्छपरिपूए चाउज्जातग सुवासिते अहिय पत्थलहुगे' हे गौतम ! क्षोदोदसमुद्रस्य यद् जलं तत्-उदकम्-यथा स इक्षुणां रसः आसल मांसल प्रशस्त विश्रान्त स्निग्ध सुकुमाल भूमिभागे सुचीणे कर्पिते सुकाष्ठलष्ठविशिष्टः यथा निपुण कर्षकेण विलक्षणकाष्ठयुक्तहलेन कर्षणं क्रियते ततस्तत्र निरुपहतं वीजं याप्तं भवेत् पुनश्च निपुण परिकर्मभिः पालितं स्यात् ततः मुवृद्धया पर्धितानामिक्षुणाम् सुजातानां-लवणतृणदोपवर्जितानां निर्यातपरिवधितानां-निधिना वृद्धि प्रापितानां निर्यातेन रचनया सुन्दराणां रसेन परिणत मृदुपीनपर्वभंगुरसुजातमधुररसपुष्प विरजस्कानां कोटाशुपद्रवरहितानां शीतस्पर्शिताम्-अभिनवभग्नानां रसेन लिप्तानां तिभागकरणेन मध्यभागे निष्पीडितानामपनीतमूलानामपनीतमूल-त्रिभागनाम् ऊर्श्वभागादपि त्रिभागहीनानाम् गन्धपरिशोधितानां-सुवासितानां 'गंठिपरिसोहियाण' इति पाठे तु ग्रन्थिपरिशोधितानामितिच्छाया, ग्रन्थिः-पर्वग्रन्थिः शोधितः-अपनीतो येभ्यस्ते तथा, तेपां मूलत्रिभागे उपरितनत्रिभागे पर्वग्रन्थौ च नाति समीचीनो रस इति तद् चपल नरजंतजुत्त परिगलितमेत्ताणं खोयरसे होजा वत्थपरिपूए चाउजातग सुवासिते अहियपत्थलहुके वण्णोववेते तहेव' हे गौतम ! जैसा कि मनोहर प्रशस्त विश्रान्त स्निग्ध और सुकुमार भूमिभाग जहां का होता है ऐसे देश में निपुण कृषिकार द्वारा काष्ट के लष्ट विशिष्ट हल से जोती गई भूमि में जिस इक्षु का आरोपण किया गया हो और बुद्धिमान पुरुष के द्वारा जिसका संरक्षण किया गया हो, तृण रहित भूमि में जिसकी वृद्धि हुई हो, और इसीसे जो निर्मल एवं पक कर विशेषरूप से मोटी हो गई हो एवं मधुर रस से जो युक्त बन गई हो, शीतकाल के जन्तुओं के उपद्रव से जो रहित बनी हो ऐसी इक्षु का ऊपर तथा नीचे की जड का भाग निकाल कर और परिपूए चाउज्जातगसुवासिते अहिय पत्थलहुके वण्णोववेते तहेव' गौतम ! જેમકે–મનહર પ્રશસ્ત વિશ્રાન્ત સ્નિગ્ધ અને સુકુમાર ભૂમિભાગ જ્યોને હેય છે, એવા દેશમાં નિપુણ કૃશિકાર–ખેડુત દ્વારા કાષ્ટના લષ્ટ–મજબૂત અને વિશેષ પ્રકારના હળથી ખેડેલી ભૂમિમાં જે સેલડીને વાવવામાં આવી હોય અને બુદ્ધિશાળી પુરૂષ દ્વારા જેનું સંરક્ષણ કરવામાં આવ્યું હોય ઘાસ વગરની જમીનમાં જે વધેવ હોય. અને એજ કારણથી જે નિર્મળ અને પાકીને વિશેષ - પ્રકારથી વધી ગયેલ હોય તેમજ મીઠા રસથી જે યુક્ત હોય તથા શીતકાળના જતુના ઉપદ્રવ વિનાની બની હોય એવી સેલડીને ઉપર અને નીચે મૂળને ભાગ કહીને તથા તેની ગાંઠને પણ અલગ કરીને બળવાન બળદો
