________________
१०२६
जीवाभिगमसूत्रे
सन्ति ? भगवानाह - गौतम ! रत्नप्रमापृथिव्याः उपरितने चन्द्रादीनतिक्रम्य मेरोरुत्तरेणाऽष्टाविंशतिर्विमानावासशतसहस्राणि तथा पञ्चावतंसका भवन्ति, पूर्वस्यामङ्कावतंसकः १ दक्षिणस्यां स्फटिकावतंसकः २ अपरस्यां रजतावतंसकः - ३ उत्तरस्यां जातरूपावतंसकः ४, मध्ये ईशानवतंसकः ५ सर्वाणीमानि विमानानि सर्वरत्नमयानि यावत्प्रतिरूपाणि, एतेषु ईशानका देवाः परिवसन्ति ते कुण्डलोद् द्योतितानना यावद दिव्यवर्णगन्ध-स्पर्शैः संस्थानेन दशदिशा उद्द्योतयन्तः स्वस्त्र सामानिक देवदेवीनां पौरपत्याधिपत्य भर्तृत्वादि कुर्वन्तो दिव्यभोगभोगान् ही जाननी चाहिये परन्तु यहां पर उस वक्तव्यता की अपेक्षा इतना ही अन्तर है कि रत्नप्रभा पृथिवी के कोपलक्षित बहुसमरमणीय भूमिभाग के ऊपर ऊंचे चन्द्र सूर्य आदि को उल्लङ्घन कर के मेरु की उत्तरदिशा में ईशान देवों के २८ लाख विमानावास कहे गये हैं । तथा पांच विमानावतंसक कहे गये हैं। इनमें अङ्कावतंसक पूर्वदिशा में है स्फटिकावतंसक दक्षिणदिशा में हैं रजनावतंसक पश्चिमदिशा में है और जातरूपावतंसक उत्तरदिशा में है तथा मध्य में ईशानावतंसक है ये सब विमान सर्वात्मना रत्नमय हैं यावत् प्रतिरूप हैं इनमें ईशानक देव रहते हैं इनका मुखमण्डल कुण्डलों की कान्ति से सदा उद्यो तित रहता है यावत् ये दिव्य वर्ण, गन्ध स्पर्श और संस्थान से दश दिशाओं को उद्योतित करते हुए अपने २ सामानिक देव और देवियों का आधिपत्य भर्तृत्व करते हुए दिव्य भोगोपभोगों को भोगते रहते हैं। बाकी और सब कथन इनके सम्बन्ध का सौधर्म के प्रकरण जैसा
સૌધર્માંના કથન પ્રમાણે જ સમજવું. પરંતુ અહીંયાં એ કથન કરતાં એટલુ જ અંતર છે. કે-રત્નપ્રભા પૃથ્વીના રૂચક થી ઉપલક્ષિત ખહુસમરમણીય ભૂમિભાગની ઉપર ઉંચે ચંદ્ર સૂર્ય' વિગેરેને એળંગીને મેરૂની ઉત્તર દિશામાં ઈશાન દેવાના ૨૮ અઠયાવીસ લાખ વિમાનાવાસે કહેવામાં આવેલા છે. તથા પાંચ વિમાનાવત ́સક કહેલા છે. તે પૈકી અંકાવતસક પૂર્વ દિશામાં છે. સ્ફટિકાવત સક દક્ષિણ દિશામાં રજતાવત'સક પશ્ચિમ દિશામાં જાત રૂપાવત’સક ઉત્તર દિશામાં તથા મધ્યમાં ઇશાનાવતસક છે. એ અધા વિમાના સર્વાત્મના રત્નમય છે, યાવત્પ્રતિરૂપ છે. તેમાં ઈશાન દેવ રહે છે. તેમનુ' મુખ મડલ કુંડળાની ક્રાંતિથી સદા ઉદ્યોતિત રહે છે. યાવત્ આ દિવ્ય વર્ણ, ગ ંધ, સ્પર્શી અને સંસ્થાનથી દસે દિશાઓને ઉદ્યોતિત કરતા થકા પાત પેાતાના સામાનિક દેવા અને દેવિયાનું અધિપતિ પશુ ભત્વ કરતા થકા દિવ્ય એવા ભેગાપભાગાને ભાગવતા રહે છે. આ શિવાય ખાકીનું તમામ કથન આના સંબંધનુ
