________________
जीवाभिगमसूत्र 'रुयगोदे णामं समुद्दे जहा खोदोदे समुद्दे-संखेज्जाई जोयणसयस० चक्कवाल. संखेजाई जोयणसयसहस्साई परिक्खेवेणं-दारा दातरंपि संखेज्जाई-जोइसंपि सव्वं संखेज्ज-भाणियव्वं' रुचकं नाम द्वीपं रुचकोदो नाम समुद्रो वृत्तो वलयाकार संस्थानसंस्थितः सर्वतः समन्तात् संपरिक्षिप्य तिष्ठति, वक्तव्यता च क्षोदोद समुद्रवत् रुचकोदः खलु भदन्त ! कियता चक्रवालविष्कम्भेण-परिक्षेपेण च प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-गौतम ! संख्येययोजनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेण-परिक्षेपतश्च, चखारि चतुर्पु द्वाराणि तेषां परस्परमन्तरं योजनशतसहस्राणां वक्तव्यम् चन्द्राइयः सर्वेऽपि संख्येयाः एव भणितव्याः। 'अट्ठो वि तहेव ही कथन कर लेना चाहिये । 'रुयगोदे णामं समुद्दे जहा खोदोदे समुद्दे संखेजाई जोयणसतसहस्साई चक्कवालवि० संखेज्जाइं जोयणसतसहस्साई परिक्खेवेणं दारा दारंतरंपि संखेजाई जोतिसंपि सव्वं संखेज्जं भाणियव्वं' रुचकद्वीप को चारों ओर से वेढे हुए रुचकोद नामका समुद्र है यह गोल है और वलयाकार के जैसे संस्थान वाला है इस के सम्बन्ध की वक्तव्यता क्षोदोदकसमुद्र के जैसी ही है। हे भदन्त ! यह रुचकोदसमुद्र कितने चक्रवाल विष्कम्म वाला है और परिक्षेप इसका कितना है ? उत्तर में प्रभु ने कहा है-हे गौतम ! इस का समचक्रवालविष्कम्भ संख्यात लाख योजन का है और परिक्षेप भी इसका इतना ही है इसके चार दरवाजे पूर्वादि चार दिशाओं में हैं इनका आपस में अन्तर १ लाख योजन का है। यहां चन्द्रादिक ज्योतिषीदेव संख्यात हैं 'अहो वि जहेव खोदोदगल नवरं सुमणस દેવના કથન પર્યન્ત દેદવર સમુદ્રના કથન પ્રમાણેનું કથન કરી લેવું. 'रुयगोदे णाम समुदे जहा खोदोदे समुद्दे संखेज्जाइं जोयणसतसहस्साई चक्क. वाल वि० संखेन्जाइं जोयणसतसहस्साइं परिक्खेवेणं दारा दारंतरं पि संखेज्जाई जोतिसीप सव्वे संखेज्जं भाणियव्वं' ३५ दीपने यारे माथी धेशन क्या નામને સમુદ્ર છે. આ સમુદ્ર ગોળ છે, અને વલયના આકાર જેવા આકાર વાળે છે. આના સંબંધનું કથન ક્ષેદેદક સમુદ્રના કથન પ્રમાણે જ છે હે ભગવદ્ ! આ રૂચકદ સમુદ્ર કેટલા ચકવાલ વિષ્કલવાળે છે? અને તેને પરિક્ષેપ કેટલું છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રીએ કહ્યું કે હે ગૌતમ તેને સમચકેવાલ વિધ્વંભ સંખ્યાત લાખ એજનને છે, અને તેને પરિક્ષેપ પણ એટલેજ છે, તેને પૂર્વ વિગેરે ચારે દિશામાં ચાર દરવાજા છે. તે દરવાજાઓનું પરસ્પરનું અંતર ૧ એક લાખ એજનનું છે, અહીયાં ચંદ્ર સૂર્ય વિગેરે ज्योति हे। सभ्यात छ. 'अठ्ठो वि तहेव जहेव खोदोदगस्स नवरं सुमणस