________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र. उ.३ सू.१०० मनुष्यक्षेत्रस्थ ज्योतिष्करेवानां उम्पातः ७.५ महतासमुद्ररवभूतमिव मेरुं कुर्वाणा इति भावः विपुलान् भोगभोगान् भुञ्जानाः सन्तोऽच्छम् अतीव निर्मलजाम्बूनदमयखाद्रत्न बहुलत्वाच्च स्वच्छ पर्वतराज मेरुं प्रदक्षिणावर्तमण्डलचारं यथास्यात् अनुपर्यटन्ति । 'तेसि णं भंते ! देवाणं इंदे चवइ से कहमिदाणिं पकरेंति, गोयमा ! ताहे चचारि पंच सामाणिया तं ठाणं उवसंपज्जित्ताणं विहरंति जाव तत्थ अन्ने इंदे उववण्णे भवई' तेषां भदन्त ! ज्योतिष्कदेवानां चन्द्रादीनां मध्यतो यदा इन्द्रश्च्यवते तदा ते ज्योतिष्काः इदानीम्-इन्द्रविरहकाले कथं प्रकुर्वन्ति ? भगवानाह-हे गौतम ! तदा काले चत्वारः पञ्च वा सामानिका एव देवाः संधीभूय तत्स्थानं महेन्द्रस्थानमुपसंपद्य विभ्रष्य विहरन्ति तदिन्द्रस्थानं परिपालयन्ति, नैकाकिनः केऽपि तत्पदं परिपूरयितुं यतः समर्थाः । कियत्कालमेषक्रमः यावत्तत्र स्थानेऽन्यइन्द्र उपपन्नो भवति । 'दहाणेणं भंते ! केवइयं कालं विरहिए उववाएणं ? गोयमा ! जहण्णेणं भोगते हुए 'अच्छ पचयरायं पदाहिणावत्तमंडलयरं मे अणुपरियडंति' ये स्वच्छ, निर्मल पर्वतराज मेरु की मण्डलाकार रूप से प्रदक्षिणा किया करते हैं। तेसिणं भंते ! देवाणे इंदे चवति से कहमियाणि पकरेंति' हे भदन्त ! जब इनका इन्द्र चवता हैं तब वे ज्योतिष्क देव क्या करते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं ? 'गोयमा ! ताहे चत्तारि पंच सामाणिया देवा तं ठाणं उवसंपविजत्ताणं विहरंति' हे गौतम ! जब तक वहां दूसरी इन्द्र उत्पन्न नहीं होता है तब तक वहां के ४-५-सामानिक देव उस इन्द्र के स्थान पर रहते हैं 'जाव तत्थ अन्ने इंदे उववण्णे भवति' फिर बाद में वहां अन्य इन्द्र उत्पन्न हो जाता है 'इंदठाणे णं भंते ! केवतियं कालं विरहिते उववातेणं' हे. भदन्त । वह इन्द्र स्थान इन्द्र के विना कितने काल तक रहित बना रहता पव्वयरायं पदाहिया वत्तमंडलयाई मेरु अणुपरियडंति' थे २१२७, निमय, पर्वत २२० मे३नी माथी प्रक्षिा ४२॥ २९ छ. 'तेसिणं भंते ! देवाणं इंदे चवति कहमियाणिं पकरें ति' हे सगवन् । न्यारे तमान। 'द्र यवे छे, त्यारे એ તિષ્ક દેવે શું કરે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને ४ छ -'गोयमा ! ताहे चत्तारि पच सामाणिया देवा तं ठाणं उवसंपज्जित्तार्ण વિદતિ હે ગૌતમ! જ્યાં સુધી ત્યાં બીજે ઈન્દ્ર ઉત્પન્ન થતું નથી ત્યાં સુધીમાં તેઓ ત્યાંના ૪-૫ ચાર પાંચ સામાનિક દેવ એ ઈદ્રના સ્થાન પર રહે છે. 'जाव तत्थ अन्ने इंदे उववण्णे भवति' भने न्यारे त्यां मीने त्पन्न 25 नय छे, त्यारे थेसामानि त स्थानन छोडी छे. 'इंदवाणेणं भंते ! केवतियं कालं विरहिते , उववातेणं' मापन् मे नु स्थान " शिवाय रक्षा