________________
७०१
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९६ कालोदसमुद्रनिरूपणम् समचक्कवालसंठाणसंठिए नो विसमचक्कवालसंठाणसंठिए' कालोदो नामवान् खलु समुद्रः किं समचक्रवालसंस्थानसंस्थितः किं वा विपमसंस्थानेन संस्थितः ? भगवानाह-हे गौतम ! समचक्रवालसंस्थानसंस्थितः नो कदापि-विपमेण संस्थानेन संस्थितः । 'कालोदेणं भंते ! समुद्दे केवइयं चकबालविक्खंभेणं केवइयं परिक्खेवेणं पन्नत्ते ? गोयमा ! अट्ठजोयणसयसहस्साई चकवालविक्खंभेणं एकाणउइ जोयणसयसहस्साई सत्तरिसहस्साई छच्च पंचुत्तरे जोयणसए किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं पन्नत्ते' हे भदन्त ! कालोदो नाम समुद्रः खलु कियता चक्रवालविष्कम्भेण-कियता च परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-हे गौतम ! अष्टयोजनशतसहस्राणि एकनवति ? जनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेन सप्ततिः सहस्त्राणि पट् च पंचोत्तराणि-शतानि किंचि द्विशेपाधिकानि परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः । एकञ्च योजनसहस्रमुद्वेधेनेति गम्यते, उक्तश्चसमचक्रवाल वाला है, या विषम चक्रवाल वाला है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! समचक्कवाल० णो विसमचक्कवाल संटिते' हे गौतम ! कालोद समुद्र का आकार समचक्रवाल वाला है विषमचक्रवाल वाला नहीं है 'कालोदेणं भंते ! समुद्दे केवतियं चक्कवालविक्वं. भेणं केवतियं परिक्खेवेणं पण्णत्ते' हे भदन्त ! कालोद समुद्र का चक्रवाल विष्कम्भ कितना है ? और इसकी परिधि का प्रमाण कितना है ? 'गोयमा ! अट्ठ जोयणसयसहस्साई, चक्कवाल विक्खंभेणं एकाणउतिजोयण सयसहस्साई सत्तरि सहस्साई छच्च पंचुत्तरे जोयणसते किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं पण्णत्ते' उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! कालोद समुद्र का चक्रबाल विष्कम्भ आठ लाख योजन का है और इसकी परिधि का प्रमाण एकानवे लाख सतरह हजार छ सौ કે વિષમ ચકવાળ વાળે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને કહે छ -'गोयमा ! समचक्कवाल संठाण संठिते णो विसमचक्कवाल संठीण संठिते' હે ગૌતમ! કદ સમુદ્રને આકાર સમચક્રવાલ વાળે છે, વિષમ ચકવાલવાળો नथी. 'कालोदेणं भंते ! समुद्दे केवतिय चक्कवाल विक्खंभेणं केवतिय परिक्खेवेणं पण्णत्ते, गन् सो समुद्री पास
विप छ ? मन तनी परिधिनु प्रभा छ ? 'गोयमा ! अट्ठ जोयणसयसहस्साई चक्कवाल. विक्खंभेणं एकाणउति जोयणसयसहस्साई सत्तरिसहस्साई छच्च पंचुनरे जोया सर किंचिपिसे साहिए परिक्खेवेगं पण ते' उत्तरमा प्रभुश्री छ । ગૌતમ! કાલેદ સમુદ્રને ચક્રવાલ વિષ્ક આઠ લાખ જનને છે પરિધિનું પ્રમાણ ૯૧ એકાણુ લાખ સત્તર હજાર છસે પંચ