________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९८ मनुष्यक्षेत्रनिरूपणम् संप्रति-प्रतिद्वीपं प्रतिसमुद्रं चन्द्रादि संकलनामाह
'दो चंदा इह दीवे-चत्तारि य सागरे लवणतोए।
धायइसंडे दीवे वारस चंदा य सूरा य' इह जंबूद्वीपे द्वौ चन्द्रौ सागरे लवणसमुद्रे चत्वारश्चन्द्राः, ततः परं धातकीखण्डद्वीपे द्वादशचन्द्राः सूर्याश्च । तथाचाह
'एगे जंबुद्दीवे दुगुणा लवणे चउग्गुणा होति ।
लावणगा य तिगुणिया ससि सूरा धायइसंडे' एकैको चन्द्रसूयौँ जम्बूद्वीपे द्विगुणितौ भवतः, अर्थात् द्वौ चन्द्रौ द्वौ सयौं जम्बूद्वीपे, 'लवणे' लवणसमुद्रे तावेव एकैको सूर्याचन्द्रमसौ चतुर्गुणौ भवतः, चत्वारश्चन्द्राश्चत्वारः सूर्या लवणसमुद्रे भवन्तीति भावः. लावणिका:-लवणसमुद्रभवाः शशिसूर्यास्त्रिगुणिता धातकीपण्डे भवन्ति द्वादशचन्द्रा द्वादशसूर्या धातकीपण्डे द्वीपे भवन्तीत्यर्थः ॥२३॥
'दो दो जंवूदीवे ससि सूरा दुगुणिया भवे लवणे,
लावणिगा य तिगुणिया ससि सूरा धायइसंडे' - चलते नहीं हैं और न मण्डल गति से परिभ्रमण ही करते हैं किन्तु अवस्थित हैं।
दो चंदा इह दीवे चत्तारि य सागरे लवणतोए।
धायइसंडे दीवे बारस चंदो य सूरा य ॥२३॥ इस जम्बूद्वीप में दो चन्द्र और दो सूर्य हैं लवणसमुद्र में चार चन्द्र और ४ सूर्य हैं धातकीखण्ड में १२ चन्द्रमा और १२ सूर्य हैं। - 'दो दो जम्बूदीवे ससिसूरा दुगुणिया भवे लवणे ।
लावणिगाय तिगुणिया ससिसूरा धायइसंडे ॥२४॥ સ્થાનેથી ચાલતા નથી. અને મંડળ ગતિથી પરિભ્રમણ પણ કરતા નથી પરંતુ અવસ્થિત છે.
दो चंदा इह दीवे चत्तारिय सागरे लवणतोए । धायइसंडे दीवे बारस चंदाय सूराय ॥ २३ ॥
આ જંબુદ્વીપમાં બે ચંદ્રો અને બે સૂર્યો છે. લવણસમુદ્રમાં ચાર ચંદો છે, અને ૪ ચાર સૂર્યો છે. ધાતકીખંડમાં ૧૨ બાર ચંદ્રમા અને ૧૨ બાર સૂર્યો છે,
'दी दो जम्बूदीवे ससि सूरा दुगुणिया भवे लवणे । लावणिगाय ति गुणिया ससि सूरा धायई संडे ॥ २४ ॥