________________
७५८
जीवाभिगमसो .................... ... .. ....... 'रिक्खग्गह तारग्गं दीव समुद्दे जहिच्छ सेनाउं ।
तस्स ससीहिं गुणियं रिक्खग्गह तारगाणं तु ।' अन शब्दोऽत्र परिमाणवाची तथा च-यत्र कचन समुद्रे द्वीपे वा तत्रत्य नक्षत्र-ग्रह-ताराणां संख्याज्ञानेऽभिलापवानसि चेत् शृणु-तत्य द्वीपस्य समुद्रस्य वा सम्बन्धिभिः शशिभिरेकस्य शशिनः परिवारभूतं नक्षत्रपरिमाणं ग्रहपरिमाणं तारापरिमाणं च गुणितं सद् यावद् भवति तावत् परिमाणं तत्र द्वीपे समुद्रे वा नक्षत्रपरिमाणं ग्रहपरिमाणं तारापरिमाणं चेति, यथा लवणसमुद्रे किल नक्षत्रादि द्वीपों में भी इनका प्रमाण निकाल देना चाहिये ।
'रिक्खग्गहतारग्गं दीव समुद्दे जहिच्छसे नाउं ।
तस्स ससीहि गुणियं रिक्खग्गह तारगाणं तु ॥२६॥ जिन द्वीपों और समुद्रों में नक्षत्र, ग्रह एवं तारा इन के प्रमाण को जानने की इच्छा होवे तो उन द्वीप समुद्रों के चन्द्र सूर्य के साथ उनके एक एक चन्द्र सूर्य के परिवार से गुणा करना चाहिये जैसे लवणसमुद्र में कितने नक्षत्र हैं ?-जब यह जानने की इच्छा हमें हुई हो तो उस समय लवणसमुद्र के चार चंद्रमाओं के साथ एक चन्द्र के परिचारभूत २८ नक्षत्रों का गुणा करने पर ११२ जो आते हैं ये ही ११२ नक्षत्र हैं ऐसा इनका प्रमाण निकल आता है इसी प्रकार से ग्रह परिमाग और तारा परिमाण भी निकाल देना चाहिये, जैसे लवणसमुद्र में ग्रह परिमाण मिलते हैं तो इसके लिये भी ऐसी ही विधि कर्तव्य हैપ્રમાણે આગળના સમુદ્ર અને દ્વીપમાં પણ તેમનું પ્રમાણુ કહી દેવું જોઈએ,
रिक्खग्गह तारगं दीवसमुदे जहिच्छसे नाउ । तस्स ससीहि गुणियं रिक्खगह तारगाणं तु ॥ २६ ॥
જે કીપે અને સમુદ્રમાં નક્ષત્ર ગ્રહો અને તારાઓના પ્રમાણને જાણ વાની ઈચ્છા હોય તે એ દ્વિીપ અને સમુદ્રોના ચંદ્ર અને સૂર્યની સાથે તેના એક એક ચંદ્ર સૂર્યના પરિવારને ગુણાકાર કરવો જોઈએ. જેમકે-લવણ સમુદ્રમાં કેટલા નક્ષત્ર છે? એ જાણવાની ઈચ્છા થાય છે તે સમજવા લવણ સમુદ્રના ચાર ચંદ્રમાઓની સાથે એક ચંદ્રના પરિવાર રૂ૫ અઠયાવીસ નક્ષત્રને ગુણાકાર કરવાથી ૧૧૨ એક બાર થઈ જાય છે. એજ ૧૧૨ એક બાર નક્ષત્ર છે. એ રીતનું એનું પ્રમાણ નીકળી આવે છે. આ જ પ્રમાણે ગ્રહ પરિમાણ અને તારા પરિમાણ પણ કહાડી લેવું જોઈએ. જેમકે-લવણસમુદ્રમાં ગ્રહ પરિમાણ મળે છે. તે તે માટે પણ એજ પ્રમાણે રીતે કરી લેવી જોઈએ. અહિયાં એક ચંદ્રમાના
