________________
जीवाभिगमसूत्रे द्वीपानां पूर्वदिशि स्वयम्भूरमणं समुद्रम् असंख्येयानि योजनसहस्राणि अवगाद्य अत्रान्तरे वर्तन्ते, अत्र खलु स्वयम्भूरमण यावत् सूर्या देवाः सन्ति । 'अस्थि णं भंते ! लवणसमुद्दे वेलंधराइ वा नागरायाइ वा खन्नाइ वा अग्धाइ वा सीहाइ वा विजाई वा हासवट्टीइ वा' हे भदन्त ! लवणसमुद्रे वेलन्धराः वेलया धारका इति वा नागराजाः इति वा खन्ना इति वा अग्धा इति वा विजाई इति वा ? विशिष्टाः मत्स्य-कच्छपादयः किं सन्ति इति प्रश्नः ? भगवानाह-'गोयमा ! हता अत्थि' हन्त ! गौतम ! सन्ति । 'जहा णं भंते ! लवणसमुद्दे अस्थि वेलंधराइ वा नागराया अग्घा सीहा विजायाई वा हासवट्टीइ वा, तहाणं वाहिरएसु वि समुद्देसु' यथा खलु भदन्त ! लवणे इमे जीवास्तथा वाह्य समुद्रेष्वपि तत्तन्नामानः सन्तीति स्थान में स्वयंभूरमण समुद्रगत स्यों के सूर्यदीप हैं और राजधानियाँ इनकी अपने अपने दीपों की पूर्वदिशा की ओर स्वयंभूरमण समुद्र में असंख्यात हजार योजन आगे जाने पर हैं।
'अत्थिण भंते ! लवणसमुद्दे वेलंधराति वा नागरायाइवा खन्नातिवा अग्धाति वा सिंहाति वा विजाती वा हासवट्टीति वा ?' हे भदन्त ! लवणसमुद्र में वेलन्धर हैं क्या ? नागराज है क्या ? खन्ना है क्या ? अग्घा है क्या? सीहा है क्या ? विजाती है क्या? जल का हास
और उसकी वृद्धि है क्या ? अग्धा खन्ना आदि मत्स्य एवं कच्छप विशेष हैं चूर्णिकार ने ऐसा कहा है-'अग्धा खन्ना सीहा विजाई इति मच्छकच्छमा' इस के उत्तर में प्रभु कहते हैं-'हंता अत्थि' हां गौतम ! ये सब वहां हैं 'जहा णं भंते ! लवणसमुद्दे अस्थि वेलंधरा इवा णागरायाति वा अग्धासिहाति वा, विजातीति वा हासवट्टीति वा' हे भदन्त ! जिस प्रकार से लवणसमुद्र में वेलन्धर हैं, नागराय हैं, દ્વીપની પૂર્વ દિશાની તરફ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રમાં અસંખ્યાત હજાર જન આગળ જવાથી આવે છે. “
'अस्थि णं भंते ! लवणसमुद्दे वेलंधरातिव। नागरायाइवा खन्नाति वा अग्धातिवा सीहातिवा विजातिवा हासवाट्टीतिवा' भगवन् सवसमुद्रमा घर छ ? नाशा छ ? मन छ ? मण्या छ ? सीहा छ ? विति छ १ गधा, गन्ना વિગેરે મત્સ્ય વિશેષ તથા કચ્છપ વિશેષના નામે છે. ચૂર્ણિકારે એજ પ્રમાણે छह छ-'अग्धा, खन्ना सीहा विजाई इति मच्छ कच्छमा' मा प्रश्न उत्तरमां प्रभुश्री ४९ छ -'हंता अत्थि' । गौतम ! मे मया त्यां छ. 'जहाणं भंते! लवणसमुद्दे अस्थि वेलंधराइना णागरायातिवा अग्धा सीहातिवा विजातीतिवा हासबद्रीतिवा' भगवन् २ प्रमाणे सवार समुद्रमा ३२ छ, ना छ, माया छ, सीड छ, विति छ. रसना डास मने द्धि छ. 'तहा ण