________________
प्रमेययोतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९५ धातकीखण्डनिरूपणम् खण्डद्वीपस्य समग्रा वक्तव्यता जंबूद्वीपसमाना भणितव्या विस्तरभयाद्विरामः । 'एवं चत्तारि वि दारा भाणियव्या' विजय वैजयन्त जयन्ताऽपराजितानि चत्वारि द्वाराण्यपि जंबूद्वीपगतानीव वर्णनीयानि । 'धायइसंडस्स णं भंते ! दीवस्स दारस्स २ एस णं केवइयं अवाहाए अंतरे पन्नत्ते-गोयमा ! दसजोयण सयसहस्साई सत्तावीसं च जोयणसहस्साई सत्त पणतीसे जोयणसए तिन्नि य कोसे दारस्स य अबाहाए अंतरे पन्नत्ते' हे भदन्त ! धातकीखण्डद्वीपस्य २ खल्लु पारस्परिक मन्तरं किम्प्रमाणयाबाधया प्रज्ञप्तमिति प्रश्ने भगवानाह-हे गौतम ! दशयोजनशतसहस्राणि सप्तविंशति यौजनसहस्राणि सप्तपश्चत्रिंशानि योजनशतानि जम्बूद्वीपगत विजया राजधानी के ही जैसा है 'दीवस्त वत्तव्धया भाणियन्वा' धातकीखण्डद्वीप की सम्पूर्ण वक्तव्यता जम्बूद्वीप की वक्तव्यता जैसी है, उसे यहाँ विस्तार हो जाने के भय से नहीं लिख रहे है । 'एवं चत्तारि वि दारा भाणियव्वा' जम्बूद्वीप के विजय, वैजयन्त, जयन्त और अपराजित द्वारों का जैसा वर्णन हैं ठीक वैसा ही वर्णन धातकीखण्डद्वीप के इन विजय, वैजयन्त, आदि चार द्वारों का भी है । 'धायइसंडस्स णं भंते ! दीवस्स दारस्सय २ एसणं केवइयं अबाहाए अंतरे पण्णत्ते' हे भदन्त ! धातकीखण्डद्वीप के प्रत्येक द्वार का आपस में कितना अन्तर कहा गया है ? उत्तर में प्रभु कहते है-"गोयमा ! दसजोयणसयसहस्साई सत्तावीसं च जोयणसहस्साई सत्तपणतीसे जोयणसए तिन्नि य कोसे दारस्सय २ अबाहाए अंतरे पण्णत्ते' हे गौतम ! धातकीखण्डद्वीप के प्रत्येक द्वार का आपस में તેનું વર્ણન સંપૂર્ણ પણાથી જંબુદ્વીપમાં આવેલ વિજ્યા રાજધાનીના વર્ણન प्रभो ॥ छे. 'दीवरस वत्तव्वया भाणियव्वा' पातीम द्वीप समय वर्णन જબૂદ્વીપના વર્ણન પ્રમાણે છે. અહીયાં વિસ્તાર થવાના ભયથી તેને અહી વર્ણવી मतावेस नथी. तो ते त्यांना वन प्रमाणे समय से. 'एवं चत्तारि वि दारा भाणियव्वा' पुदीपनाविन्य, वैयन्त, स्यन्त, मने अपरात ये ચાર દ્વિરનું જે પ્રમાણે વર્ણન કરેલ છે, બરાબર એ જ પ્રમાણેનું વર્ણન ધાતકીખંડ દ્વીપના આ વિજય, વિજયન્ત વિગેરે ચારે દ્વારેનું પણ કરી લેવું 'धोयइसंडस्स णं भंते ! दीनस्स दारस्स यर एसणं केवइय अवाहाए अंतरे पण्णत्ते' હે ભગવન્! ધાતકીખંડ દ્વીપના દરેક કારનું પરસ્પરમાં એક બીજાનું કેટલું અંતર કહેવામાં આવેલ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને કહે छ -'गोयमा ! दस जोयणसयसहस्साई सत्तावीसं जोयणसहस्साई सत्तपणतीसे जोयणसए तिन्निय कोसे दारस्स य२ अबाहाए अंतरे पण्णत्ते' 3 गौतम ! थाती
जी० ८७