________________
shrutant टोका प्र.३ . ३ सू.१५ धातकीखण्डनिरूपणम्
६९१
'तेणं भंते ! किं धायइसंडे दीवे कालोए समुदे - ते धायइसंडे नो खलु ते कालो मुद्दे' हे भदन्त ! ते खलु प्रदेशाः कालोदं ये स्पृष्टाः किं कालोदकस्य धातकीखण्डद्वीपस्य वा कस्य भवेयुः इति प्रश्नः ? भगवानाह - ते धातकीखण्डद्वीपे एव परिगणिताः स्यु न कालोदसमुद्रे । ' एवं कालोयस्स वि' एवं कालोदसमुद्रस्याऽपि प्रदेशाः स्वस्यैव न धातकीखण्डस्य स्पर्शमात्राद्भवितुमर्हन्ति व्यवहारात् । ' धायसंदीवे जीवा उद्दाइत्ता - कालोए समुद्दे पच्चायंति ? गोयमा ! अत्थेगइया पच्चायंति अत्येगइया नो पच्चायंति' धातकीखण्डद्वीपे ये वास्ते तत्रोद्वर्त्य -मृत्वा कालोदे प्रत्यायान्ति किम् ? भगवानाह - हे गौतम ! एवं विधा अपि कियन्तः सन्ति प्रत्यायान्ति ते, सन्त्येके ये न प्रत्यायान्ति, स्व स्व कर्मवशगाः किमपि व्यवसितं न पारयन्ति । ' एवं कालोए वि अत्येगइया प्रदेश कालोदक समुद्र के कहे जावेगे या घातकीखण्ड के कहे जायेंगे ? उत्तर में प्रभु कहते हैं 'ते धायहसंडे नो खलु ते कालोयसमुद्दे' हे गौतम ! वे प्रदेश धातकीखण्ड के ही कहलावेंगे कालोदक समुद्र के नहीं कहलावेंगे ' एवं कालोयस्स वि' इसी तरह से जो कालोदक समुद्र के प्रदेश धातकीखंडद्वीप को छुए हुए हैं वे कालोदक समुद्र के ही कहलावे धातकीखण्डद्वीप के नहीं' 'कहलावे गे । 'धायइसंडे दीवे जीवा उद्दात्ता कालोए समुद्दे पञ्चायति' हे भदन्त ! धातकीखंड के जी वहां से भरकर क्या कालोदक समुद्र में जन्म लेते हैं ? 'गोयमा ! -अत्थेगइया पच्चायंति अत्थेगइया तो पच्चायंति' हे गौतम! कितनेक जीव धातकी खंड के मरे हुए घातकीखंड समुद्र में जन्म लेते हैं और कितनेक जीव वहां जन्म नहीं लेते दूसरी जगह कालोदक आदि में जन्म लेते हैं क्योंकि जीव अपने कर्म के अधीन हैं अतः वे स्वेच्छा કહેવાશે ? અથવા ધાતકીખંડના કહેવાશે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે
- 'ते धायइसंडे नो खलु ते कालोयसमुद्दे' हे गौतम । ते अहेशी धातडी ड दीपना अवाशे अवोह सभुद्रना अहेवाशे नहीं 'एवं कालोयस्स वि' भेट પ્રમાણે કાલાદ સમુદ્રના જે પ્રદેશેા ધાતકીખંડ દ્વીપને સ્પર્શેલા છે, તે કાલેઇ समुद्रना ०४ हेवाशे धातडीजड द्वीपना हेवाशे नहीं' 'घायइसंडे दीवे जीवा उदात्ता कालोre समुद्दे पच्चायति' हे भगवन् ! घातडीयडना लवो त्यांथी भरीने असोहा समुद्रमां नन्भ धारण रेछे मन्यय ? 'गोयमा ! अत्येगइया पच्चा यति अत्थेइया नो पञ्चायति' हे गौतम! डेटा व नेमो धातडीण उभां માઁ હાય તેઓ ધાતકીખંડ સમુદ્રમાં જન્મ ધારણ કરે છે. અને કેટલાક જીવે ત્યાં જન્મ લેતાં નથી. પરંતુ તે શિવાયના કલેસમુદ્ર વિગેરેમાં જન્મ