________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९२ लवणसमुद्रस्योद्वेधपरिवृद्धिनिरूपणम् ६५५ गत्वाऽगुलवितस्तिरत्निकुक्षिधनुर्गव्यूतयोजनयोजनशतयोजनसहस्राणि गत्वा यवादारभ्य योजनसहस्रमुद्वेधपरिवृद्धया प्रज्ञप्तम् । त्रैराशिकभावना चैवं योजनादिषु द्रष्टव्या, इहोभयतोऽपि पञ्चनवति योजनसहस्रपर्यन्ते योजनसहस्रमवगाहेन दृष्टं ततस्त्रैराशिककर्माऽवतारः, यदि पश्चनवति सहस्रपर्यन्ते योजनसहसमवगाहः ततः पञ्चनवति योजनपर्यन्ते कोऽवगाहः राशित्रयस्थापना ९५०००१०००९५। अत्रादि मध्ययो राश्योः शून्यत्रयस्यापवर्त्तना ९५।१।९५, ततो मध्यराशे रेकरूपस्य अन्त्येन पञ्चनवति लक्षणेन राशिना गुणनात् जाताउद्वेध परिवृद्धि होती है ९५-९५ कुक्षिप्रमाणरूप स्थान पर जाने पर एक कुक्षिप्रमाण उद्वेध परिवृद्धि होती हैं. ९५.९५ धनुष प्रमाणरूप स्थान पर जाने पर एक धनुष प्रमाण उद्वेध परिवृद्धि होती है इसी तरह से ९५-९५ गव्यूत, ९५-९५ योजन ९५-९५ शत योजन और ९५-९५ सहस्र योजन जाने पर उतने प्रमाण योजन की उद्वेध परिवृद्धि होती है यहां इन योजनादिकों में इस प्रकार से त्रैराशिक भावना करनी चाहिये जब कि ९५ हजार योजन जाने पर एक हजार योजन का अवगाह है-गहराई है-तो ९५ योजन पर्यन्त में कितनी गहराई होगी? इसको स्थापना ऐसी करनी चाहिये-९५०००/१०००/९५/ यहां आदि राशि में से और मध्य राशि में से तीन शून्यो की अपवर्तना करने पर ९५/१/९५ राशि आती है अब मध्य राशि रूप १ के साथ अन्त की राशि ९५ से गुणा करने पर ९५ आ जाते हैं । इस ९५ में હાથ પ્રમાણ ઉકેલ પરિવૃદ્ધિ થાય છે લ્પ પંચાણુ લ્પ પંચાણુ કુક્ષિ પ્રમાણ વાળા સ્થાન પર જવાથી એક કુક્ષિ પ્રમાણ ઉધ પરિવૃદ્ધિ થાય છે. એ પંચાણુ ૯૫ પંચાગુ ધનુષ પ્રમાણ રૂપ સ્થાન પર જવાથી એક ધનુષ પ્રમાણ ઉદ્દેધ દિવૃદ્ધિ થાય છે. એ જ પ્રમાણે ૯૫ પંચાણ ૯૫ પંચાગુ ગભૂત ૯૫ પંચાણું ૫ પંચાણુ જન ૯૫ પંચાણ ૯૫ પંચાણુ સેંકડે જન ૯૫ પંચાણુ લ્પ પંચાણુ સહસ્ત્ર જન જવાથી એટલા પ્રમાણ એજનની પરિદ્ધિ થાય છે. અહીયાં આ જન વિગેરેમાં આ પ્રમાણે ઐરાશિક ભાવના કરવી જોઈએ-જેમકે લ્પ પંચાણુ હજાર જન પર જવાથી એક હજાર એજનને અવગાહ થાય છે. અર્થાત્ એટલી ઉંડાઈ છે, તે લ્પ પંચાણુજન સુધીમાં કેટલી ઉંડાઈ થશે ? તે એની સ્થાપના આ રીતે કરવી જોઈએ. ૫૦૦૦/ ૧૦૦૦ ૯૫) અહીયાં પહેલી રાશીમાંથી અને વચલી રાશીમાંથી પણ શન્ય કહોડી નાખવાથી ૫-૧-લ્પ એ પ્રમાણેની રાશી આવે છે હવે વચલી રાશી ૩પ ૧ એકની સાથે છેલ્લી રાશી જે ૯૫ પંચાણુ છે તેની સાથે ગુણાકાર
