________________
प्रमैयद्योतिका टोका प्र.३ उ.३ सू.९२ लवण समुद्रस्योद्रेवपरिवृद्धिनिरूपणम् -६५९ {ले दवरिकायां दत्तायां यदपान्तराले किगपि जलरहितमाकाशं तदपि करणगत्या तदा भाव्यमिति सजलं विवक्षित्वाऽधिकृतमुच्यते लवणस्य समुद्रस्योभयतो जंबूद्वीपवेदिकान्तात् लवणसमुद्रवेदिकान्ताच्च पञ्चनवतिं प्रदेशान् गत्वा पोडशप्रदेशा उत्सेधपरिवृद्धिः प्रज्ञप्ता पश्चनवनि वालाग्राणि गत्वा पोडशवालाग्राणि एवं यावत् पश्चनवनि योजनलहस्राणि गत्वा पोडशयोजनसहस्राणीति । अत्रेयं त्रैराशिक भावना-पंचनवति योजनसहस्रातिक्रमे पोडशयोजनसहस्राणि जलोत्सेधः ततः पंचनवति योजनातिक्रमे कः उत्सेधः ? राशित्रय स्थापना-९५०००।१६०००। ९५। अनाऽऽदि मध्ययोः राश्योः शून्यत्रिकस्याऽपवर्तना-९५, १६, ९५, ततो कान्त के मूल में दवरिका के देने पर जो अपान्तराल में जल रहित कुछ भी आकाश है वह भी करणगति के अनुसार त्रैराशिक को निकालने वाले सूत्र के अनुसार उस समय उस रूप से भाव्य हैं। अर्थात्-वह जल सहित रूप से विवक्षित्वाधिकृत हो जाता है इससे लवणसमुद्र के भीतर जम्बूद्वीप के वेदिकान्त से और लवणसमुद्र के वेदिकान्त से ९५ प्रदेश जाने पर १६ प्रदेश प्रमाण उत्सेध वृद्धि होती है ऐसा निकल आता है इसी तरह वहां से ९५ वालाग्र प्रमाण आगे जाने पर १६ वालाग्र प्रमाण उत्सेध परिवृद्धि निकल आती है यह उत्सेध परिवृद्धि इस प्रकार से इतनी निकलती है कि ९५ हजार योजन प्रमाण क्षेत्र में जाने पर १६ हजार प्रदेश प्रमाण उत्सेध परिवृद्धि होती कही गई है तो यहाँ त्रैराशिक विधि इस के निकालने की ऐसी है-९५०००/१६०००/९५/ इनमें से आदि राशि के तीन शून्यों . की और मध्य राशि के तीन शून्यों की अपवर्तना करने पर ९५/१६/९५ શિખાની ઉપર અને બન્ને વેદિકાનના મૂળમાં દરિકા આપવાથી અપાન્તરાલિમાં જે જલ રહિત કંઈ પણ આકાશ છે. તે પણ કરણગતિ અનુસાર રા. શિકને બતાવવાવાળા સૂત્રના કથન પ્રમાણે તે સમયે તે રૂપે ભાજ્ય થાય છે. અર્થાત્ તે જલસહિત વિવક્ષાના અધિકારવાળા થઈ જાય છે. તેથી લવણસમુદ્રની અંદર જંબુદ્વીપના વેદિકાન્તથી ૯૫ પંચાણ પ્રદેશ જવાથી સોળ પ્રદેશ પ્રમાણ ઉલ્લેધ પરિવૃદ્ધિ નીકળી આવે છે. આ ઉત્સવ પરિવૃદ્ધિ આ રીતે તેની નીકળે છે. કે ૯૫ પંચાણુ હજાર જન પ્રમાણ ક્ષેત્રમાં જવાથી સોળ હજાર પ્રદેશ પ્રમાણુ ઉત્સધ પરિવૃદ્ધિ કહેવામાં આવેલ છે. તે અહીંયાં તેની કહાડવાની રીત આ પ્રમાણે છે. ૯૫૦૦૦પંચાણું હજાર ૧૬૦૦૦/ સોળ હજાર ૯૫ પંચાણ તેમાંથી પહેલી રાશીની ત્રણ શન્ય અને મધ્ય રાશીની ત્રણ શન્ય કહાડી નાખવાથી ૫/ પંચાણુ ૧૬/ સેળ ૫/ પંચાણુ એ પ્રમાણેની રાશી બની
