________________
५१८
. जीवाभिगमसूत्र चतुप्पदमृगपशुपक्षिसरीसृपाणां कृते, नान्यत्र-तद्योनिकेभ्यो-लवणसमुद्रयोनि- : केभ्यस्तेषां केवलं समुद्रस्थानां, समुद्र एव योनिरुत्पत्तिकारणं ततो जातानां च सत्वानॉ कृते पेयम् । उक्तञ्च
'विपाजातो विपस्थो यो जन्तुर्जीवति तिष्ठति।
म्रियते नैव भुञ्जानः तदन्येभ्योऽहितं विपम् ॥१॥ एतस्मात्कारणाल्लवणोदधे लवणसमुद्र इति नाम । अथान्यदपि कारणं गौतम! 'सोथिए एत्थ लवणाहिवई देवे महडिए पलिओवमट्टिईए से णं तत्थ सामाणिय जाव लवणसमुदस्स मुत्थियाए रायहाणीए अण्णेसि जाब विहरइ से तेणटेणं गोयमा एवं बुच्चइ लवणेणं समुद्दे ? अदुत्तरं च णं गोयमा लवणसमुद्दे सासए जाब णिच्चे पशु पक्षियों एवं सरीसृपों के लिये अपेय है केवल वह पेय तो उन्हीं जीवों के लिये है जो उस समुद्र में ही रहते हैं तथा उसी समुद्र में उत्पन्न होते हैं कहा भी है
विषाज्जातो विषस्थो यो जन्तुर्जीवति तिष्ठति । ५ म्रियते नैव भुक्षानः तदन्येभ्योऽहि न विपम् ॥१॥
इसी कारण को लेकर लवणसमुद्र का नाम लवणसमुद्र ऐसा -हुआ है तथा हे गौतम ! लवणसमुद्र के लवणसमुद्र ऐसा नाम होने में एक दूसरा कारण यह भी है कि 'सोथिए एत्थ लवणाहिवई देवे महिड्रिए पलियोवमहिईए, से णं तत्थ सामाणिय जाव लवणसमुहस्स सुत्थियाए रायहाणीए अण्णेसिं जाव विहरइ ‘से तेणटेणं गोयमा ! एवं चुच्चइ लवणेणं समुदे २' लवणसमुद्र का अधिपति सुस्थित नाम का देव जो कि महर्द्धिक आदि विशेषणों वाला है इस लवणसमुद्र અનેક દ્વિપદ-બે પગવાળા ચતુષ્પદે–ચાર પગવાળા મૃગો પશુપક્ષિયે અને સરીસૃપેન્સને અપેય–ન પીવા લાયક એવું છે, કેવળ એ પિય-પીવા લાયક તો એ જ છે માટે છે કે જેઓ એ સમુદ્રમાં રહેતા હોય છે, તથા એજ સમુદ્રમાં ઉત્પન્ન થાય છે કહ્યું પણ છે કે
'विपाज्जातो विपस्यो यो जन्तु जीवति तिष्ठति' म्रियते नव भुञ्जानः तदन्येभ्योऽहि तं विपम् ॥ १ ॥
આ જ કારણથી લવણસમુદ્રનું નામ લવણસમુદ્ર એ પ્રમાણે થયેલ છે, તથા હે ગૌતમ! લવણસમુદ્રનું લવણસમુદ્ર એ પ્રમાણેનું નામ થવામાં એક मा ४२९१ छ -'सोत्थिए एत्थ लवणाहिवईदेवे महढिए पलि
ओवमट्ठिइए, से णं तत्थ सामाणिय जाव लवणसमुदस्स सुत्थियाए रायहाणीए 'अण्णेसिं जाव विहरइ से तेणठेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ लवणसमुदे लवणसमुद्दे લવણસમુદ્રના અધિપતિ સુસ્થિત નામના દેવ છે કે જેઓ મહરિક વિગેરે