________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.३ उ..सू.८७ अतुलबाराशः आवासपर्वतनि० ५८१ क्षुल्लिकासु वापीषु यावद्विलपछक्तियु बहून्युत्पलानि यावत्-शत-सहस्रपत्राणि कोटकप्रमाणि कर्कोटकाकाराणि कर्कोटकवर्णसदृशवर्णानि तस्मात्-अपि च कर्कोटकनामा- महद्धिको यावत्पल्योपमस्थितिको देवस्तत्र परिवसति तद्योगात्पर्वतोऽपि कर्कोटकः । ‘णवरं ककोडगपव्ययस्स उत्तरपुरच्छिमेणं एवं तं चेव सव्वं' नवरं कर्कोटकपर्वतस्योत्तरपूर्वस्यां दिशि एवं तदेव सर्वम् राजधान्यपि कर्कोटकपर्वतस्यैशान्यां तिर्यगसंख्येयद्वीपसमुद्रान्व्यतिव्रज्या-ऽन्यलवणोदधौ द्वादशयोजनसहस्राण्यवगाह्याऽत्र कर्कोटकाभिधाना राजधानी कर्कोटकदेवस्य विजयाराजधानीवत् । 'कदमस्स वि सो चेव गमओ अपरिसेसिओ' कर्दमावासचाहिये-अतः इस कर्कोटक पर्वत पर छोटी बडी अनेक वापिकाएं हैं यावत् विलपक्तियां हैं उन सब में अनेक उत्पल, यावत्, लक्षदल वाले कमल हैं ये सब कर्कोटक के जैसे आकार वाले और कर्कोटक जैसे ही वर्ण वाले हैं इस कारण से इस पर्वत का नाम कर्कोटक ऐसा हो गया है तथा इस पर्वत पर इसी नाम का एक देव भी रहता है जो महर्दिक आदि विशेषणों वाला है सो इस देव के सम्बन्ध में भी इस पर्वत का नाम कर्कोटक ऐसा हो गया है 'णवर कक्कोडगस्स पन्चयस्स उत्तर पुरच्छिमेण एवं तं चेव सव्वं' कर्कोटक अनुवेलन्धर नागराज की कर्कोटक नामकी राजधानी कर्कोटक पर्वत की ईशानदिशा में तिर्यगू असंख्यात द्वीप समुद्रों को पार करके आगत अन्य लवण समुद्र में १२ हजार योजन प्रमाण आगे जाने पर आती है इसका वर्णन विजया राजधानी की तरह है 'कद्दमस्स वि सो चेव गमओ એજ પ્રમાણેનું કારણ અહીયાં પણ સમજી લેવું. તે આ રીતે આ કર્કોટક પર્વતપર નાની મોટી અનેક વા છે. યાવત્ બિલ પંક્તિ છે, એ બધામાં અનેક ઉત્પલે ચાવત્ લાખ દલવાળા કમળ છે. એ બધાને આકાર કર્કોટના જે છે, અને કર્કોટકના જેવો જ તેને વર્ણ છે. એ કારણથી આ પર્વતનું નામ કર્કોટક એ પ્રમાણે કહેલ છે. તથા આ પર્વત પર કર્કોટક એ નામના એક દેવ પણ રહે છે જે મહદ્ધિક વિગેરે વિશેષણે વાળા છે. તે આ દેવના સંબંધને લઈને પણ આ પર્વતનું નામ કટક એ પ્રમાણે થયેલ छ. 'णवर कक्कोडगस्स पव्वयस्स उत्तरपुरस्थिमेणं एवं तं चेव सबं' ४४ અનુલંધર નાગરાજની કર્કોટક નામની રાજધાની કર્કોટક પર્વતની ઇશાન દિશામાં તિફ અસંખ્યાત દ્વીપ સમુદ્રોને પાર કરીને ત્યાં આવેલ અન્ય લવણ સમુદ્રમાં ૧૨ બાર હજાર જન પ્રમાણુ આગળ જવાથી આવે છે. તેનું વર્ણન विल्या धानीना वन प्रमाणे छे. 'कद्दमस्स वि सोचेव गमओ अपरिसेसो'
