________________
प्रमेयोति का टीका प्र.३ उ.३ सू.८१ जम्बूदोगनयोश्चन्द्र योश्चन्द्रद्वीपनि० ६११ लवणसमुदं बारसनोयणसहस्साई ओगाहित्ता तं चेव उच्च आयामक्खिंभेणं परिक्खेवो-वेइया वणसंडा' कुत्र खलु भदन्त ! जम्बूद्वीपगतसूर्ययोः सूरद्वीपो नाम द्वीपौ प्रज्ञप्तौ ? भगवानाह-हे गौतम ! जम्बूद्वीप नास्ति द्वीपे मन्दरपर्वत पश्चिमदिशि द्वादशयोजनसहस्राणि लवणसमुद्रमवगाह्याऽत्र प्रदेशे सूर्यद्वीपी वर्तते । तदेवोच्चत्वं द्वादशयोजनसहस्राण्यायामविष्कम्माभ्यास-सप्तत्रिंशद्योजनसहस्त्राणि नव चाऽटाचत्वारिंशानि योजनशतानि किश्चिद्विशेषाधिकानि परिक्षेपेण स हि सूरद्वीपः पद्मवरवेदिका वनपण्डाभ्यां सर्वतः समन्तात् संपरिवेष्टितः, अत्र-पद्मवरवेदिका वनषण्डयो वर्णनं कर्तव्यम् । 'भूमिभागा जाव आसयंति' सूरद्वीपान्तर्गतो बहुसमरमणीयो भूमिभागस्तत्र तद् द्वीपगता बहवो देवा देव्य आसते शेरते निपीदन्ति तिष्ठन्ति. यावद्विहरन्ति । 'पासायवडे सगाणं तं चेव पमाणं' प्रासादावतंसकानां तदेव प्रमाणाम् तस्य वहुसमरमणीय भूमिभागस्य मध्ये एको महान् प्रासालवणसमुई वारसजोयणसहस्साई ओगाहित्ता तं वेव उच्चत्तं आयामविक्खंभेणं परिक्खेवो वेइया वणसंडा भूमिभागा' हे गौतम ! जम्बूद्वीप के मेरुपर्वत के पश्चिम में लवणसमुद्र में १२ हजार योजन आगे -जाने पर सूर्य द्वीप आता है इसकी लम्बाई चौडाई आदि का सय वर्णन चंन्द्रद्वीप के ही जैसा है। यहां पर भी वैदिका, वनपण्ड एवं भूमिभाग चन्द्रदीप के जैसे ही हैं यावतू वहां सूर्य देव रहते है उस में एक प्रासोदावतंसक हैं इस प्रासादावतंसक का प्रमाण भी पूर्वोक्त जैसा ही है. इस प्रासादावतंसक में प्रणिपीठिका सपरिवार सिंहासन, आदि का वर्णन भी पूर्वोक्त चन्द्रद्वीप के जैसा ही है ऐसा इस का नाम क्यों हुआ? तो इस के उत्तर में यहाँ पर ऐसा कहना चाहिये कि यहां जो छोटी बडी वापिकाएं हैं उन में सूर्य की कांती जैसे उत्पल सहस्साइं ओगाहित्ता तं चेव उच्चत्तं आयामविक्खंभेणं परिक्खेवो वेइण वणसंडा' ગૌતમ! જંબુદ્વીપના મેરૂ પર્વતથી પશ્ચિમમાં લવણસમુદ્રમાં ૧૨ બાર હજાર
જન આગળ જવાથી સૂર્યદ્વીપ આવે છે. તેની લંબાઈ પહોળાઈ વિગેરે તમામ વર્ણન ચંદ્રદ્વીપના વર્ણન પ્રમાણે જ છે. અહીંયા પણ વેદિક વનખંડ અને ભૂમિભાગ ચંદ્રદ્વીપના વર્ણન પ્રમાણે જ છે. યાવત અહીંયા સૂર્ય દેવ રહે છે. તેમાં એક પ્રાસાદાવતંસક છે. આ પ્રાસાદાવતંસકનું પ્રમાણ પણ પહેલાના પ્રમાણ જેટલું જ છે. આ પ્રાસાદાવર્તાસકમાં એક મણિપીઠિકા સપરિવાર સિંહાસન વિગેરેનું વર્ણન પણ પહેલા કહેલ ચંદ્રકાના વર્ણન પ્રમાણે જ છે. તેનું નામ સૂર્ય દ્વીપ એ પ્રમાણે કેવી રીતે થયેલ છે? તે તેના ઉત્તરમાં અહીંયાં એવું કહેવું જોઈએ કે અહીંયાં નાની મોટી વાવે છે. તેમાં સૂર્યની કાંતી જેવા
