Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 10 Smruti Vikasna Margo
Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034813/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina graMthamALA, dAdAsAheba, bhAvanagara, eeeheae-2eo : IPL 3004846. smRti-vikAsa munizrI saMtabAlajI | Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavA sahya preraka : munizrI saMtambAlajI saMpAdaka : navalabhAI zAha mAdhyAmika ektAnA:tathA - dharmadraSTiyukta samAja racanAnA vicArIne tathA samAja jIvanane parzatA vividha praznone mananIya lekhA rUpe rejU karatuM advitIya pAkSika.. vArSika lavAjama "24 6-0 ) (bheTa pustaka sAthe) : kAryAlaya : haThIbhAInI vADI, amadAvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragvanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra000000000000000000000000000000000000000000 sAdhusAdhvI zibira mATuMgA muMbaInA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dhanabaMdhI vizvadarzana bhAga : 10 2 smRti-vikAsanA mArgo bhAga : 10 va 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 pravacanakAra munizrI saMtabAlajI 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 saMpAdaka gulAbacaMda jaina : prakAzaka : lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI maMtrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI - amadAvAda - 1 000000000000000000000000000000000000000000000 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRti prakRti ane vikRti [saMpAkIya ] jIvana eTale smRtineA bhaMDAra kahIe teA cAlI zake. temAM paNa jIvananI vikasita dhyA eTale ke mAnava-jIvana e te kharekhara smRtine bhaDAra che, vRkSane mULavATe pASaNa meLavavAnuM sUcana kANu karatuM haze ? aLasiyAne pANImAM AgaLa vadhavAnI preraNA kANu ApatuM haze ? pazupakSIne uDavAnI, khesavAnI, AgaLa vadhavAnI gati : kANu Apatu haze ? A mANasa--jeNe adbhuta zeAdheA karI che; tene tema karavA mATe kaI vastu saMcAra karatI haze ? te smruti ja che! mAre khAvu joIe! enu vizleSaNa karavA besIe te mANase keTaluM badhuM kaI kaI rIte yAda karyuMM che ? phaLa, phUla, dhAnya, svAde-sugaMdha ane na jANe zu? teNe keTalu yAda karyuM che? mAre vadhavuM joIe...! tenuM vizleSaNa karatAM keTakeTaluM teNe karyuM che? AkAzamAM UDayA che, pRthvI upara doDayA che, pANImAM sararara...karatA nIkaLI gayA che. teNe eka tarapha javAnI laganI vadhArI che jyAre bIjI tarapha te pRthvIne sukhanu svarga banAvavA na jANe keTakeTalA prayAgA karI cUkayA che; karI rahyo che ane karaze! ane temAM smRtino ja sahuthI moTA phALe che! tarapha paramAtmA ct .. A mIThuM che ! '' ema kahIne jeNe mIThAzanI smRti kAyama karAvI tyArathI laI ne A AtmA che, A paramAtmA che" ema kahenAranI vAtane jo smRti rUpe kAyama na rAkhavAmAM Avata te vanane vikAsa aTakI jAta ! eTale smRtinI vyAkhyA thaI smaraNa karavuM. paNa smRtinI svAbhAvika gati te| e ja thaI ke AgaLa vadhavuM! vikAsa eTale savizeSapaNe gati karavI. O smRtine ,, " mAruM zarIra che. tene TakavuM che. tene bhUkha lAgI che. eTale AhAranI smRti thAya che. tene TakAvI rAkhavuM joI e eTale rakSaNanI smRti pedA thAya che. tene bahAranA upadravathI anyanI jema nAza thatAM aTakAvavu joI e; eTale bhayanI smRti thAya che.. ane mAru jIvana suMdara che; evu ja khIjA jIvananuM nirmANu karuM e bhAvanAthI maithunanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRti thAya che. paNa, A badhA karatAM be kaMIka vadhu mAre karavAnuM che e vicAre smRtine vikAsa thAya che. ajJAnamAMthI jJAna tarapha te vaLe che ane vijJAnanA saMzodhana vaDe paramajJAnane prApta kare che. eTale smRtinI prakRti svAbhAvika rIte AgaLa vadhavAmAM che. jIva saMpUrNatAne na pAme tyAM sudhI tene 5 vaLato nathI. paNa chava dhAre ane tene pAme evuM thatuM nathI. smRtiomAM susmRtio ane kusmRtio che. susmRtio jIvanane AgaLa vadhAre che tyAre kusmRtio jene mRtinI vikRti tarIke oLakhAvI zakAya te tene pAchaLa dhakele che. eTale ja moTA-moTA saMtone pathabhraSTa thatAM ApaNe sAMbhaLIe chIe. teo pitAnI kSudra duniyAmAM ja aTavAIne paDayA rahe che. je jIvana kevaLa khAvA-pIvAmAM ja pasAra karavAnuM hoya ke kuTuMba kabIlAnI saMbhALa sudhI ja hoya te pachI manuSya-jIvana ane pazu-jIvana ke jaMtu-jIvanamAM kaMI pharaka rahetuM nathI. muskRtinuM jora vadhe che, tyAre svArtha mATe bhAIne bhAine, patine patnIne, bApane beTAne ke e rItanA anya vinAza karatA prasaMge sAme Ave che. te pachI jIvanane TakAvI rAkhavA mATe pitAnAM ja baccAne khAI jatAM jaMtuo ane mANasamAM kyAM pharaka rahyo ? tethI smRti-vikAsane artha susmRtio sAthe AgaLa vadhavAnuM che. emAM kayAMye vikRti AvI te vikAsanI Toce pahecelo jIvAtmA nIce paDI zake che. AnA mATe jaina sUmAM "prasannacaMdra rAjarSiono dikhalA samajavA jevuM che. prasannacaMdra rAjarSine vairAgya AvatAM temaNe potAnA bALakumArane gAdIe besADI maMtrIone tene kArabhAra soMkhe. pachI pote dIkSA laIne nIkaLI paDyA. vicaratAM-vicaratAM rAjagRhI AvyA. tyAM eka sthaLe dhyAna dharIne UbhA hatA. te vakhate be sainiko tyAMthI nIkaLyA. eke kahyuM : "joyuM A rAjarSi prasannacaMdra che! ke tyAga karIne saMyama mArge AgaLa vadhyA che!" bIjAe kahyuM : pite te saMyama laI lIdho paNa putrane duSTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIonA hAthamAM soMpI AvyA che. teo rAjya haDapIne kumArane mArI nAkhaze !" prasannacaMdra rAjarSinA kAnamAM A zabdo paDyA. temanuM dhyAna vicalita thayuM ane dhyAnamAM ja temanI smRti bIje doDavA lAgI. temane thayuM ke teo mahelamAM pahoMcyA. tyAM du-maMtrIone paDakAra karyo. ane temanI vacce yuddha cAlyuM. temaNe keTalAye sainikone kaccaraghANa vALI nAkhyo. aMte eka sainikanA khagane prahAra temanA mastaka upara thaye. teo pitAne mugaTa saMbhALavA gayA. yogAnuyoge rAjagRhI nagarImAM mahAvIra bhagavAna padhAryA hatA. temane vAMdavA rAjA zreNika gayA. temaNe paNa mArgamAM prasannacaMdra rAjarSine joI temanAM tapa-dhyAnanA vakhANa karatAM bhagavAnane pUchyuM ke "rAjarSi kALadharma pAmI kayAM jaze?" A prazna pUchAyo te vakhate rAjarSi prasannacaMdranA dhyAnamAM ku-smRtinA gherAvAnA kAraNe teo mAnasika rIte saMhAra yuddha karI rahyA hatA. bhagavAna mahAvIre kahyuM: "atyAre sAtamI narake!" thoDIvAra bAda pharI zreNike kahyuM: "kema ?" "have teo mukitae jaze!" bhagavAna mahAvIre kahyuM ane thoDIvAre teo muktie padhAryAnA samAcAra AvyA. zreNikane te na samajAyuM eTale bhagavAna mahAvIre badhI vAta karatAM kahyuM : "jyAre tame mane pahelI vAra pUchayuM tyAre prasannacaMdra ghera mAnasika saMhAramAM lAgyA hatA ane te ja kSaNe te temanA mATe naraka ja hatI. paNa jyAre bIjI vAra "kema" pUchyuM tyAre temane hAtha mastaka upara jatAM temane punaH smRti thaI ke are huM to sAdhu chuM-mAre mATe A badhuM yogya che? temane pote karela mAnasika hiMsA mATe pastAvo thayo ane temAM ja temanAM badhAM karmo jovAI gayAM ane tenI ugratAe temaNe deha-tyAga karyo ane temane AtmA mukta thaye" A prasaMgamAM be vastu jANavA jevI che ke smRti-vikAsanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikhare pahoMcIne paNa je vikRti Ave ke kusmRti thAya to jIvana uDI gartAmAM paDI zake che eTale smRti vikAsa sAthe satata jAgRti rAkhavI jarUrI che. nahIMtara smRti vikAsa AtmonnatinuM kAraNa na banatAM, camatkAra, svaprazaMsA ke svArthamAM aTavAI jAya che ane ekavAra lA cukAyA bAda pharI ne maLavuM muzkela bane che. A aMge vistArathI smRti vikAsanA bAhya ane antaraMga badhAM pAsAMo ane alaga-alaga muddAonI chaNAvaTa pUjya munivarya zrI saMtabAlajIe sAdhu-sAdhvI zibiranI pravacanamALAnA upakrame karelI. jAne jJAnI, zatAvadhAnI temaja vizva vAtsalyanA pracAraka hoIne temaNe dareka vastu bahu ja spaSTatAthI rajU karI che. zibira pravacanamAM tene zikSaNa-viSaya tarIke, tenA peTA pADI alaga-alaga muddAone kramazaH hanAvAra samajAvavAmAM AvyA hatA. paNa tene saLaMga rUpa ApavA jatAM tenA krama alaga alaga prakaraNa pramANe pADIne tene pharI makArIne raju karavAmAM AvyuM che. A maThAravAnuM kArya pU. munizrI micaMdrajIe bahu ja vyavasthita rIte karyuM che eTale A pustakanA saMpAdanamAM viSayanuM saralIkaraNa karavA ane presa mATenI pratilipi taiyAra karavAnuM ja mAre phALe AvyuM che. A pustaka jalI pragaTa thAya te mATe udara muni jAte presakopI karavAnuM paNa sUcaveluM paNa jJAna-lAbhanA mArA aMgata svArtha mATe meM ja tene karavAno Agraha rAkhyo. jene temaNe prakAzanamAM vilaMba thavA chatAM mAnya rAkhI mArA upara RNa caDAvyuM che. vAcako A vilaMba mATe mane jarUra mApha karaze kAraNa ke AnuM svataMtra mUlyAMkana, jJAna-vikAsa ke smRti vikAsa karanAra mATe che, evuM mArI jema, vAcako paNa svIkAryA vagara nahIM rahe; ema mAruM vinamra mAnavuM che. deva-divALI. tA. 18-11-'14 gulAbacaMda jaina mAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha smRti-vikAsanA mArgo' pustakane pitIkuM karavAthI je loko avadhAnazaktine camatkAra mAnI tene dUrathI pUje che, temane najIkathI cAhIne ArAdhavAnuM mana thaze. ethI avadhAnazakti koIne ya mATe azakya nathI eTalI pratIti thAya te svAbhAvika che. ane jemaNe e zakti ArAdhI che athavA ArAdhavAnA che, temane e khyAla Avaze ke avadhAnazakti te "mRtivikAsanA mArgo paikIne eka kevaLa peTA mArga ja che. ATalI ArAdhanAthI phUlAvAnuM nathI tema saMtoSa mAnI eTalethI aTakI javAnuM nathI. "smRtivikAsane paMtha' pArAvAra che. e te AtmAne aMtarAtmA tathA aMtarAtmAne chevaTe paramAtmArUpa banAvIne ja pUre thAya che. vAcaka A smRti vikAsanA mArgonuM saMpAdana vAMcIne gUjarAtamAM janmelA tAjA evA zrImad rAjacaMdrane-A dizAnA zobhatA e mekSamArganA mahApathikanA jIvanane--yAda karyA vinA kema rahI zakaze ? mAtra e eka ja jIvananAM judAM judAM pAsAMo vicAraze. te tarata eka vizvavaMdha vibhUtine paNa yAda karyA vinA nahIM rahI zake. jenuM nAma gAMdhIjI che. anubaMdha vicAradhArA " A banne mahApuruSonA jIvananI gaMgA-yamunA sAthe maLelI sarasvatI sAthenI pavitra triveNI che. bhAlanalakAMThA prayoganuM e AvI triveNImAMthI sarjana thayuM che. ene AjalagIne vyakita, samAja, samaSTi ane saMsthA sametane ItihAsa svapakalyANanI ArAdhanAno che. bhale te bhAratanA eka prAMtamAM paNa eka jillAnA amuka bhAgamAMthI zarU thayo hoya, paNa enuM lakSya samagra vizvanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavajAta uparAMta prANikhata paNa che ja. AthI ja emAM sadha upAsanAnuM mAdhyama rakhAyuM che. * vizvavAsahya ' e dhyeya rakhAyuM che. ane e prayAganuM nAma dharmoMmaya samAja racanA apAyu che. Aja sudhInA badhA dharmonu mAkhaNa enI AdhArazilA rahI che. * ane cAra tattvo emAM pradhAnapaNe che : (1) krAntipriya saMtAnu ( pachI e paNa hAya; temanuM ) mAdarzana. janasa MsthA ane mukhyapaNe jan sAdhu paNa hAya ane sAdhvI ( 2 ) leAkasevaka saMsthAnuM saMcAlana ( je saMsthA janataMtrIya rAjya saMsthAnu suyeAgya saMkalana sAcavI sagaDhanAne prabhAva janarAjya taMtra para tathA janarAjya saMsthA para UbhA kare. ) ( 3 ) janasaganenuM nirmANa ( gAmaDAMmAM ane zaherAmAM grAmapuraka rUpe naitikapAyA para janasagAne jillAvAra UbhAM karI devAM) tathA (4) koMgresanuM zuddhilakSI rUpAMtara (kAMgresane mAtra bhAratanI ja nahIM, balake AMtararASTrIya zuddha rAjyasaMsthA banAvavI. ). * zrImadjInuM A matalabanuM eka kathana che : jyAM jyAM je je yogya che, tyAM samajavuM te; te AcarI acarAvavu, AtmArthIe eDa. '' A yuge smRtivikAsanA mArgodArA svaparakayANunA mAkSamArga sarvamAnavA mATe ughADA karavAnA upalA puruSArtha anivArya che. mane AzA ja nahIM, balake vizvAsa che ke e dizA sUjhADavAmAM A pustaka ghaNuM upayogI puravAra thaze. namamunie ane sapAdake mArAM pravacaneAnAM sakzana ane saMpAdana karyAM che, te aMge dhaTatI doravaNI ApyA bAda paNa huM sAMgopAMga joi gayo chu ane mane te gamyAM che, eTale vAcakane temanA parizramanI paNa noMdha levAnu kahevu joie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAthe zibiranuM prathama ane aMtima pravacana, zibirane kAryakrama, abhiprAyo ane zibira daramyAna ane pachInI phalazrutio vagere rUpe zibiranA mUlyAMkana rUpanuM lakhANa paNa 10 1 rUpe A ja pustakamAM zAmela karela che. A rIte dhAravA karatAM sArI rIte moDuM chatAM ekaMdare suMdara saMpAdana thaI zakayuM che, te vAcaka pote paNa spaSTa joI zakaze. saMpAdake A dazeya pustakonA saMpAdananuM mAtra saMpAdana nathI karyuM, paNa e saMpAdanamAM pitAnuM adhyayana, manana ane kharekhara te dila reDayuM che, tenuM mUlya karI zakAya nahIM. A saMpAdakane meLavI ApanAra zrI. mANibhAI lokhaMDavALAe mAtra prakAzanamAM jAte ane sAthIo dvArA Arthika madada ja nathI karI, balake bIjI aneka prakAranI madada karI che. A dezaya pustakamAM mArA sAthI muni, vi. vA. prA. saMdha, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, suratanuM pratApa prinTIMga presa, jagubhAI bhAvasAra vagere aneka saMsthAo tathA vyaktione je phALe che tene paNa vAcako kema bhUlI zakaze ? kalakattA tA. 21-11-64 saMtabAla? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bela munizrI saMtabAlajIne tame sau jANe che. teo eka krAntikArI jaina sAdhu che. teo AtmasAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe aniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahIM cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM che; Dagale ne pagale azAnti dekhAya che tenA nirAkaraNa mATe sAdhusaMto e sakriya mArgadarzana ApavuM joIze. A to ja banI zake je sAdhusAdhvIo prANa pratiSThA ane parigrahane moha cheDe ane sAMpradAyiktAmAMthI mukta banI, sarvadharmane abhyAsa kare. Ama karavAthI ApoApa grAmajanatAno ane AmajanatAne saMparka AvI jaze. Aje koI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka prazno levAthI samAja vyavasthA paNuM nahIM bane. je dharmamaya samAjaracanA UbhI karavI haze te mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika, dhArmika, rAjakIya ane dareka kSetranA praznone sarvAgI vicAra kare paDaze. ane amala paNa saMsthAkArA janatA vATe karavuM paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM; eTale ja bhAratanI saMskRti sarvazreSTha banI che; ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM gharanA dharmanI ekI strIo karatI eTale kuTuMba nehasabhara ane pavitra rahetuMsamAjanI cokI brAhmaNa karatA. teo kayAMya vyasana, apramANikatA ke gerarItio pesI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahatA; tethI deza nItisabhara raheze. ane saMta AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI eka akhaMDapaNe karyA karatA hatA. rAjaya paNa saMta, brAhmaNane adhIna rahIne cAlatuM. A badhAnA kAraNe amAja zAMtithI jIve che ane adhyAtmalakSI rahI zakata; koI balIne duSTa kunya karanAra nIkaLe te rAjya tene yogya nazyata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrva pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne deTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANI saMskRtina najaramAM rAkhI, yugAnurUpa navI Dhabe samAja vyavasthA goThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vizvarAjyomAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItinAM pAyA para saMgaThane banAvavAM joIe. e saMgaThane satata sAce raste vikAsa karatAM rahe te mATe; tenuM saMcAlana AjanA brAhaNe ke je racanAtmaka kAryakare kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkavuM joIe. ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhusaMtoe dhyAna rAkhavuM joIe. duniyAbharanAM rAjyonI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe. A sAdhusaMte sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te mATe saMvata 2017 nA cAturmAsamAM muMbaImAM bhATuMgA (gurjaravADI) mukAme sAdhu-sAdhvI ane sAdhaka-sAdhikAone eka zibira yojavAmAM Avela. te satata cAra mAsa cAle, temAM je pravacane carcA va. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya te bIjA sAdhu sAdhvI, sevako ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAIoMnene lAgaNI thaI AvI. khAsa karIne yU nemicaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcchA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM, ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatuM. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANAM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja koIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda lekhaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khUba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmomAM aneka rIte teo upayogI thatA hatA. temaNe kahyuM ke " mahArAjazrInA A zibirapravacane pustakarUpe chapAya ane sAdhusaMtone apAya te tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM to thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa teo kAyanAM piyara (samAjanAM mAbApa) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNuM upayogI thaI zake." temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tarava jALavI alaga alaga mudAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; te vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM ema kula dasa bhAge che. A pustakonuM saMpAdana paNa TUMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigate jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI. maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jaina vidhArthIgRhanA gRhapati zrI gulAbacaMda jananuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA bolAvyA ane vAtacIta karI ane temaNe saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe Avu sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM; te badala temano AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIva sosAyaTImAM rahetA vAra maNibhAI lakSmIcaMda kaccha muMdrAvALAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI. padamazIbhAI tathA bIjAo pAsethI sahakAra apAvela che te badala teozrIone AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakata ke kema? te savAla hato. ane madrAsavALA zrI. gulAbacaMda jena ke jemaNe aneka javAbadArIo hovA chatAM A kAmane dharmakArya mAnI samayasara saMpAdana karyuM che temano paNa AbhAra mAnIe chIe. pR. zrI. daMDI svAmI, zrI mATaliyA, vidhavAtsalya prAyogikasaMpa vageree paNa preraNA ApI che, tethI temane ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Ave che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. sAdhusaMta, sAdhvIo, sevako ane janatA A dazeya pustakone abhyAsa karI para kalyANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbai, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI prakAzana saMsthA samAja parivartanane AdhAra navA vicAra para che. e loko sudhI pahoMce te ja samAja ghaDataranuM kAma AgaLa cAle. eTalA mATe munizrI saMtabAlajInA vicArone mUrta svarUpa ApavAnI dRSTie bhAla naLakAMTho pradezamAM je vividha pravRttio cAlI rahI che te paikI eka pravRtti prakAzana vibhAgane lagatI che. A pravRtti eTale mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira. A saMsthA chellA tetrIsa varSathI pustakonuM prakAzana kare che. A prakAzanoe jAhera jIvananA ghaDataramAM sAro evo phALo Ape che. eka vyakitae pitAnA vyakitagata vicAre A saMsthA sana1933mAM sthApAyelI. A vyakita te zrI lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI. jeo munizrI saMtabAlajI pratye khUba ja Adara ane bhaktibhAva dharAve che ane chellA tetrIsa varSathI maMtrIpadanI javAbadArI kartavyabhAve saMbhALI rahyA che. saMsthAnI zarUnA cauda varSa teoe vyakitagata Arthika javAbadArI upADI vyakitagata saMcAlana kareluM paNa jyAre prAyogika saMghanI sthApanA thaI tyAre sAthe teozrInA kahevAthI A pravRttine potAmAM samAvI tenuM saMcAlana pitAnA hAtha dharyuM. - munizrI saMtabAlajIe sana-1938nA arasAmAM bhAlanaLakAMThA pradezamAM praveza karyo. teozrIne pitAnA vicArone mUrta svarUpa ApI zakAya evo A pradeza lAgyo ane pradezanI AmajanatAe temAM pUro sAtha Apyo. Ama janatAnA sahakArathI anekavidha pravRtti cAlu thaI. A badhI pravRttione sAMkaLavA mATe bhAlanaLakAMThA prAyogika saMdhanI sthApanA thaI. saMdhanA saMcAlana nIce Aje dasa pravRttio-saMsthAo cAle che. jemAM uparanI prakAzana saMsthAno samAveza thAya che. Ama janatAne jIvanalakSI sAhitya zakya teTalAM ochAM mUlya maLe e dRSTi A saMsthAnA uddezamAM rahelI che. A uddeza pAra paDe ane saMsthAnA Arthika pAsAM sarabhara thaI rahe e rIte bajArU kimatathI paNa ochI kiMmata prakAzananI rAkhavAmAM Ave che. AmajanatA A saMsthAnA sAhityane vadhu ne vadhu lAbha uThAvaze evI AzA che. hariprasAda AcArya vyavasthApaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNAM uttama pustake 8-00 > 0 0-75 1-50 1-25 - Te Ta ja jaina daSTie gItA darzana bhA. 1-2 AcArAMga mUtra dazavaikAlika sUtra sAdhaka sahacarI samudA (prArthanA saMgraha) sAdhatAnuM jIvana darzana Adarza gRhasthAzrama abhinava rAmAyaNa anaMtanI ArAdhanA vAtsalya maMjarI zibira pravacananI jhAMkhI zuddhi prayAganI pUrvaprabhA zuddhi prayoganA saphaLa citra jagadaMbAnA patro smaraNa zakti nArIne caraNe povana ApaNuM saMtabAlajI pAtheya (navalakathA) sarjAtA haiyAM (InAmane pAtra) sUtelo khaMDa (pravAsa varNana) samaja (navalakathA) sAdhanA (TUMkI vArtA) rAta paNa raDI paDI (chapAya che) pa-00 pa-50 2-50 2-00 1-50 2-pa0 2-25 3-00 ja 1 -0 0 - 0 0 - 0 0 - 0 ja 0 0 0 - 3-00 0 je 4 - 0 0 0 ja - 0 0 che 0 4-00 | Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adarza gRhasthAzrama ( chaThThI AvRtti) ( lagna prasaMge bheTa ApavA lAyaka) "gRhasthAzrama" e mAnavajIvanane apAyo che. badhAM Azramono enA para AdhAra che. gRhasthajIvana saraLa, sukhI ane sabhara bane te dRSTie munizrI saMtabAlajInI kalame lakhAyela A pustaka gRhasthAzramamAM pravezanAra ane na pravezela evI ekeeka vyaktine aneruM mArgadarzana Ape che. kimata : 5-50 TapAla kharca: alaga abhinava rAmAyaNa ( prakAzaka : navajIvana prakAza maMdira ) munizrI saMtabAlajI racita A "abhinava rAmAyaNa pustaka ke je sana 1858mAM muMbaI rAjyamAM saMkhyAbaMdha pragaTa thayelAM pustakomAM prathama paMktimAM lakhAyuM che. A pustakanI be AvRttio bahAra paDI che. hindIbhASI prajA A pustakane vadhu lAbha uThAvI zake e daSTie hindI AvRtti uparakta saMsthA chApI rahI che. A abhinava rAmAyaNamAM kathA to mULa che te ja che, paraMtu emAM AvatI ghaTanAonuM arthaghaTana gAMdhIyuganI athavA gAMdhIjInI philasUphI anusAranuM che. A pustaka jijJAsu ane vicAraka premIe khAsa vAMcavA jevuM che. kimata : 2-50 TapAla kharca H alaga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu ke maNikA bhAgarama 1 smRti-vikAsanI mahattA 2 smRti-vikAsane strota 3 mRti-vikAsanA AdhAre 4 smRti-vikAsamAM bAdhaka kAraNe 5 smRti-vikAsane krama 6 mRti-vikAsanAM sAdhana - 1 9 smRti-vikAsanAM sAdhane - 2 8 smRti-vikAsanAM vaijJAnika upAyo 8 avadhAna-prakriyA zuM ane zI rIte ? 10 avadhAna prayoga, udezya ane zatAvadhAna 11 gaNitanA prayoga ane smRti-vikAsa 12 chaMda-vijJAna ane smRti 13 AMtarika avadhAna-prayoga 14 smRti-vikAsanuM phaLa : pUrva janma smRti 15 smRti-vikAsa carama uddezya-Atma smRti 132 138 148 bhAga-1 162 1 sakriya sAdhu samAja zuM karI zake? 2 sAdhu-sAdhvI zibira AyojananI pazcAdu bhUmikA 167 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 200 2 08 233 238 - 271 3 sAdhu-sAdhvI zibiranuM baMdhAraNa ane pUrva taiyArI 4 zibiramAM dAkhala thayela sabhyone saMkSipta paricaya 5 zibira aMge abhiprAyo ane saMdezAo 6 zibirane prabaMdha ane dainika kAryakrama 7 sAdhu-sAdhvI zibirane zubhAraMbha 8 zibiranI carcAo ane pravacananA viSaya 8 zibira daramiyAna keTalIka vAte 10 zibira prerakanI janma jayaMtI 285 11 zibira daramyAna pravacana, carcAo ane praznavicAraNAo...! 288 12 sAdhusAdhvI zibira pUrNAhUti samAroha 13 zibirArthIonAM preraka vacano ane vidAya 14 zibira pachI 15 badalAtI paristhiti ane zibira kAryavAhInuM mUlyAMkana 16 saMpAdakanI vidAya 308 326 334 346 351 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] smRti - vikAsanI mahattA smRti ke camatkAra : ApaNe keTalIka vAra keTalIka vyaktione, eka bAda eka aneka ghaTanAone saMbhaLAvatA joIe chIe; moTI moTI rakamanA dAkhalAo meDhe karatA joIe chIe temaja ghaNIvAra alaga alaga prakAranA aneka praznone sAMkaLIne avadhAna-prayoga vaDe javAba detA joIe chIe. tyAre temanI smRti aMge diMga thaI jaIe chIe. ghaDIbhara ema paNa lAge che ke Ane kaI devI zakti ke camatkAra-zakti te prApta nathI ne ? - svAmI vivekAnaMda amerikAthI pAchA pharIne yuropamAM eka mahilAnA atithi banyAM. ekavAra teo nirAMte pAnAM pheravatAM eka pustaka vAMcatA hatA. pelI mejabAna bAIne lAgyuM ke svAmIjI amathA pAnAM pherave che. teNe kahyuM svAmIjI! tame paNa pAnAM ja phera che ?" vivekAnaMde kahyuM: "nA, bahena! huM kevaLa jhaDapathI vAMcato ja nathI paNa sAthe sAthe je vAMcuM chuM te badhuM mane yAda che !" pelI bAIne thayuM ke vivekAnaMdajI hAMke che. te temanI sAmuM jevA lAgI. svAmIjIe tene kahyuM: " zaMkAne koI kAraNa nathI. mA vAMcelA pRSThomAMthI mane koIpaNa pRSTha upara kaI lAIna che temAM zuM vAkaya che te pUcho, huM tamane te karI zakIza?" bAInI zaMkA jijJAsAmAM pariNamI. teNe eka pAnuM khelIne amuka lIMTI vAMcI. vivekAnaMdajIe kevaLa te pAnAMnI krama saMkhyAja nA. paNa te pRSTha upara te lITI keTalAmI che te paNa kahI batAvI. pelI bAI te AzcaryamAM paDI gaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale A viSaya rasika, camatkArika temaja dareka mATe anukaraNIya che. darekanI pAse akhUTa Atma-zakti bharelI che ane smRti tene eka strota che. mANasa pitAnI e zaktine bhUlIne, bAhyazaktithI aMjAI jAya che. paNa te bhUle che ke tenI aMdara paNa evI akhUTa zakita bharI paDI che jeno teNe vikAsa sAdhavAno che. te Atmazakita sAdhI zraddhA sAthe smRti-vikAsanA, vartamAna yuge zodhAyelA upAyo vaDe potAnI smRtino vikAsa sAdhe; te tene maLatI rakRtinI siddhi paNa eka Azcaryaja thaze. smaraNa zakita ApaNA mananI-mAnasanI eka vidyuta zakita che. te pote ja asaMkhya sAcA camatkAronI jananI che. te uparAMta jIvananA Dagale ne pagale mANasane tenI jarUra che. mANasa game te kSetramAM kAma karato hoya paNa tene nAnA moTA prasaMgamAM smRti-vikAsanI jarUra paDazeja. smRti vikAsanI jarUra : mRti vikAsanA muddAne ahIM carcAnuM kAraNa eTaluM ja che ke te mAnavajIvananI sarvAgI sAdhanAmAM ghaNe upayogI muddo che. je smRti ane dhAraNa zakita baLavAna hoya to mANasa nAnI-moTI dareka sAdhanAmAM jhaDapathI pragati karI zake che. te tana ke purAtana dareka vicArane vicArakonI daSTie spaSTa karI zake che. jyAre dharmamaya samAja racanA karavI, e ApaNe uddezya che tyAre alaga alaga dharmanA lokone te vAta temanA graMtho vaDe samajAvavI paDe che. A tyAreja banI zake jyAre smRti vikasita hoya ane te dharmagra thenI vAto daSTAMte, bhaloko, chaMda vagere, yAda rAkhI zakIe, je kArya smRtinuM che. evI ja rIte rAjakIya kSetramAM vividha utAra-caDhANanA prasaMgo yAda rAkhavAnI, vividha zAsana praNAlIono anubhava yAda rAkhavAnI jarUra paDe che. sAmAjika jIvanamAM vidhAthI, zikSaka, prAdhyApaka, DokaTara, vakIla, patrakAra lekhaka vakatA vagere dareka mATe smRti vikAsa atyaMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUrI che. Arthika-vyApArika kSetramAM, vepArI, majUra, Ijanera, kArakhAnAdAra, AMkaDAzAstrI, arthazAstra ke Ayojana-zAstro vagere badhAne prabaLa smRti hevI phAyadAkAraka che. smRtine vikAsa A badhA mATe varadAna rUpe siddha thAya che. AdhyAtmika kSetramAM te sAdhaka mATe pratipaLa samRtinI jarUra che. te je pravRtti kare che temAM Dagale ne pagale e yAda rAkhavAnI jarUra rahe che ke te AtmabhAna to cUkato nathI ne? jagatanA badhAye AtmAo mATe ane pitAnA AtmA mATe tenI pravRtti ahitakara te nathI ne ? A pravRttimAM kyAMka, Asakti, ahaMkAra, rAgadveSa vagere deSA te pasI jatAM nathI ? AvuM pratikSaNa yAda rAkhavuM AdhyAtmika sAdhaka mATe jarUrI hoya che. eTale ja upaniSadamAM eka RSi potAnA ziSyane cetave che - # sto ! Azad, marAM ! he kratu. karelA kAryane smara ! karelA kAryane smara ! eTale ja pratyeka sAdhaka, gRhastha ke muni, prAta:kALe UThIne e ja smaraNa kare che - ki me kaDaM ! ki me kiccasesaM ! kivA sakakaM na samAyahAmi -"meM zuM karyuM che zuM karavAnuM bAkI che ? kayuM zakya kArya huM na karI zake?" te uparAMta dinacaryAmAM paNa pratikSaNa jAgRta rahevA mATe smRti-vikAsa Avazyaka che. sAMjanI saMdhyA ( kayA)mAM ke prati kramaNamAM sAdhaka e ja yAda kare che ke meM keTalA guNa vadhAryA ane ane keTalA de? pApa-puNya bannemAM kayuM pAsuM vadhAre napuM ? mithyAtva, avata, pramAda, kaSAya ane azubha yoganuM te pratikramaNa kare che eTale yAda karIne, de ne dUra karIne guNene prahaNa karavA tatpara thAya che. je smRti-vikAsa vadhAre thA heva te sAdhanAmAM vadhAre jAgRti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI zake che. bhakitanA kSetramAM prabhu nAma-smaraNanuM mahatva che. te smaraNa smRti-vikAsa vagara thaI zakatuM nathI. brAhmamuhUrtamAM UThIne sAdhaka kahe che - prAtaH smarAmi hRdi saMsphuradAtmatatvaM saccit sukha parama haMsa gatiM tuhIyama -AvAM po vaDe te bhAvone unnata kare che; manane ekAgra kare che tyAre temanA mATe bhakti rasanA kavinuM pada te vAraMvAra gAya che. sumirana karale mere manA.......! pitAnAM mana, buddhi, citta ane IndriyarUpa sAdhana dvArA smaraNa karavAnI tAlIma jIvananAM dareka kSetre upayogI nIvaDe che. nArI jAti paNa smRti eka upagI ane uttama guNa che. tene kuTuMbanA dareka vahevAramAM ghaNuM yAda rAkhavuM paDe che. gItAmAM nArInA uttamottama guNa tarIke smRtine batAvavAmAM AvI che - kIrtiH zrIrvA ca nArINAM smRtirmedhA dhRtiH kSamA kevaLa nArInA sAta mahAguNa A pramANe che:-kIrti, zrI, vANa, smRti, medhA (buddhi) dhRti ane kSamA. A sAta guNo vaDe te dIpe che. jiMdagInA dareka Dagale ane paLe smRtinI jarUra che. eTaluM ja nahIM jiMdagI sAthe teno nikaTano saMbaMdha che. jyAre mANasanuM mRtyu najIka Ave tyAre tenI smRti krame krame ochI thatI jAya che. bebhAna-avasthAmAM paNa smRtine lagabhaga lepa thaI jAya che. eka aMgreja vidhAna DaoN. lAImeTe cheH "AdhyAtmika, mAnasika ane zArIrika A traNe zakitaonA kSINa thavAnuM prathama kAraNa smaraNa zakitane abhAva ja che." smRtinA abhAvane bhrama ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUla kahevAmAM Ave che. mANasa khAvAnI-pathyApathyanI bhUle kare che te te mAMda paDe che. cAlavAmAM cUke che to te khADAmAM paDe che ane vicAramAM cUke che to tenuM AdhyAtmika patana thAya che. te ghaNuM daSothI gherAI jAya che. jyAre mANasa smRtivAna hoya che tyAre tenI zArIrika ane mAnasika zakita paNa sateja, baLavAna ane jAgRta hoya che. pariNAme te pitAnA dhyeyamAM pUrI saphaLatA meLave che. bhagavAna budhdha Arya-aSTAMgikA mArgamAM, "samyapha-smRti"ne paNa eka mArga batAvyo che. bhagavAna mahAvIre tene "apramAda" ke apramattatA tarIke batAvI che. maharSi pataMjalie tene yoga gaNAvIne cittavRttine nirodha karavA mAge gaye che. smRti eTale zuM? skRtine vikAsa karavo e viSaya carcatAM pahelAM smRti zuM che? te joI laIe. smRti eTale sAmAnya rIte joyelI, sAMbhaLelI, vAMcelI ke vicArelI vAta ane vastune magajamAM sAcavIne vyavasthita rIte bharI levI; tema ja te vastune samayasara, Avazyaka lAge tyAre e ja rIte bIjA AgaLa pragaTa karI devI. AmAM prathama bhAga smRti tarIke gaNI zakAya; tyAre pachIne bhAga vikAsa tarIke gaNAvI zakAya. zarUAtamAM aMgata smRti vikAsa thAya che. pachI vyApaka smRti vikAsa thAya che. jaina daSTi pramANe matijJAnAvaraNIya karmanA kSaya ke pazamanA kAraNe kai joyelI, sAMbhaLelI ke vicArelI vastu punaH pragaTa thavI enuM ja nAma smRti che. tavAryasUtramAM te smRtine matijJAnanA paryAyavAsI zabda tarIke gaNAvI che : matiH smRtiH saMjJA ciMtA-bhinivodha Ityanantaram -eTale ke mati, mRti, saMtA (jINavuM), ciMtA, abhinibodha e badhA zabda eka arthavALA che. smRti kharA arthamAM tyAre ja kahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya jyAre joyelI, sAMbhaLelI, vAMcelI ke vicArelI vastune samyaka rIte ane samayasara pAchI jyAre jarUra paDe tyAre tarata kahI zakAya. e tyAre ja thaI zake jyAre viSayanuM grahaNa dhAraNa ke uddabodhana (punaH smaraNa) vyavasthita rIte thAya. Ane e rIte paNa kahI zakAya ke dhAraNu zaktinuM udabodhana karIne bahAra lAvavAnuM nAma ja smaraNa zakita che. bIjA zabdomAM vicArIe te grahaNazakti, dhAraNazakita, nirNayazakita, nirIkSaNazakti parIkSaNazakita ane phuraNazakita vagere badhI zakitaonuM udagama sthaLa smaraNa zakti che, tene sUrya kahI zakAya te A badhI zakitaone tenAM kiraNe rUpe gaNuM zakAya. smaraNazakita AtmAnI anaMta zakita paikI eka viziSTa zakti che. zarIramAM AtmA hoya tyAM sudhI ja e saMbhave che. cetana cAlI jatAM te paNa cAlI jAya che. smRti-vikAsa eTale? AvI anaMta zakitazALI vastu smRti che ane tenI smRtino phelAvo karavo, vyApaka banAvavI, zuddha ane sateja banAvavI, enuM nAma smRti-vikAsa che. smRtine vikAsa karavA mATe alaga alaga yugamAM zodhAyela aneka mArgo che; asaMkhya prakriyAo che. A badhA aMge koI eka vyakita vizeSa, eka yugamAM vicArI zake ja nahIM, te badhAMne eka sAthe prayoga paNa eka vyaktinA jIvanamAM azakaya che. te chatAM TuMkamAM A muddA aMge tema ja enA keTalAMka mukhya mArgo ane pAsAMo upara chaNAvaTa karatAM yathArtha smRti-vikAsa kone kahevAya? tene khyAla AvI zakaze. smRti aMge joyuM ke temAM dhAraNA mukhyatve che. tyAre koIpaNa vastunI smRtine magajamAM sthira rAkhIne tenuM udabodhana ke samayasara punaHsmaraNa thavuM; e smRti-vikAsa thayo kahevAya. smRtinI khilelI e avasthA-vizeSane vikAsa gaNI zakAya. AmAM paNa UMDI nirIkSaNa ane parIkSaNanI buddhi vaDe kALanAM paDone cIrIne paNa nirNaya karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtane sthira karavI te vizeSa vikasita avasthA che. tenAthI paNa AgaLa vadhIne sAmI vyakitanA bhAvane oLakhIne tevA ja pragaTa karavA te smRti-vikAsanI zreSTha avasthA che. tene saMpUrNa jJAnanI avasthA paNa kahI zakAya ! ane eka dAkhalo laIe. rAma ane kRSNa be mitro hatA. banne sAthe bhaNatA hatA. bhaNyA pachI alaga thaI gayA. varSo bAda bane maLyA. rAme te daramyAna AdhyAtmika sAdhanA karI. kRSNa paise pedA karyo paNa tene ArAma na hato. bannenA caherA upara varSonAM vaheNe vahI cUkyA hatAM. te chatAM jayAre kRSNane rAme je te tarata tene thayuM ke "A te kRSNa ja havA joIe?" Ama smRtinuM skuraNa thAya tene smRtine sAmAnya vikAsa gaNI zakAya. rAme kRNane bAlAe : "are kRSNa!" kaze pahelAM te tene na oLakhe. pachI dhyAnathI jotAM tene lAgyuM ke A to rAma che. te bolI UThyo : "are.rAma !" me kahyuM: "bahu ja paisAdAra thaI gayA lAge che! kRSNa kahyuM : "hA... paNa tuM ?" rAme kahyuM : "ApaNe te adhyAtma mArganA pathika chIe ! paNa, kRSNa paisA maLavA MaaN tuM sukhI nathI lAgato !" kRSNa kabUla karyuM ke te kharekhara sukhI na hatA. AmAM rAma kRSNane oLakhe che, te smRti vikAsa sAmAnya che. jo ke tene kRSNane oLakhavAmAM tenA nAnapaNanA caherA sAthe hamaNunA caherAnuM nirIkSaNa ane vizleSaNa karavuM paDe che, paNa, te ene ema kahe che ke "tu dhanavAna thaI gayA lAge che" e smRti-vikAsa che ane tethI AgaLa " paisA maLavA chatAM tuM sukhI lAgatuM nathI !" e smRtinI vizeSa vikasita avasthA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko evI phariyAda karatA hoya che, ke amane yAda rahetuM nathI agara to amane e vastu yAda raheze nahIM, ke amArAmAM smaraNa zakitano abhAva che, te te temanI bhrAMti che. koIpaNa strI ke puruSa smRti vagaranAM nathI. darekamAM ochAvattA aMze smRti rahelI ja hoya che. teo sAmAne joIne kahe ke "ApaNe ATalA varSo pahelAM maLyAM hatAM athavA tame phalANunA dIkarA ne?" A badhI bAbato smRtinI che. A smaraNazakita vera-vikhera thaI jatAM taddana maryAdita banI jAya che, tenAmAM uNapa AvI jAya che. smaraNazaktine saMgaThita karIne tene vikAsa sAdhavAmAM Ave che te camakAre sarjI zake che. teno pravAha alaga-alaga dizAomAM vahI jatAM ja tenuM baLa ochuM thaI jAya che. jarUra e che ke tene vikAsa prAraMbhathI ane kharI dizAmAM thAya. smRtine vikAsa bALaka garbhamAM Ave tyArathI thaI jAya che. garbhamAMthI bahAra AvyA bAda bALaka thoDA vakhatamAM ghaNuM zIkhI le che. jema jema te moTuM thatuM jAya che tema tema te mA, bA, mAmA, bAbA, bApA vagere zabdane grahaNa karatuM jAya che. ghaNIvAra te te AsapAsamAM rahetA jeTalA prakAranA loko hoya che teTalI bhASA bole che. muMbaI jevA zaheramAM nAnuM bALaka gujarAtI, marAThI, hiMdI vagere bhASA ghaNI saraLatAthI bolatAM zIkhI zake che. hamaNuM ja chApAmAM AvyuM hatuM ke eka aDhI varSanuM bALaka eka pustakAlayamAM ghaNuM pustake eka sAthe vAMcI gayuM hatuM. nAnuM bALaka nAnapaNathI ekITaze jetuM hoya che; dhyAnathI sAMbhaLatuM hoya che. ane ghaNI bAbatone grahaNa karatuM hoya che, kAraNa ke smRtino saMbaMdha anaMtayugane sAthe hoya che. janmathI ja "maraNuparyata smRti vikAsanuM kArya cAlu ja hoya che. Aje ghaNA vAlIo ema mAne che ke chokare nahIM bhaNe te TheTha rahI jaze paNa vAlIone e khyAla Ave ke ghaNIvAra skulanA TheTha nizALIyAo jagatanA mahApuruSe thaI zakyA che. te temanA smRti vikAsane AbhArI che to temanI e bhramaNuM bhAMgI paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharekhara mANasane e khyAla nathI ke kudarate athavA nigamaiyAe tene smaraNazakitanI keTalI viziSTa zakita ApI che? tene vikasAvI zakAya che ane AgaLa vadhI zakAya che. tenA badale e loko bhaganA bharose ke devI camatkAranA Azare besI jAya che ane ene akarmaya banI jAya che. temane dareka asAdhAraNa ghaTanAmAM daivI saMketa najare paDe che. teo jaDa padArthomAMthI utpanna zakita aMge paNa evI ja kalpanA karI le che. teo nisarge ApelI A tema ja evI bIjI zakitaone vikAsa ke anubhava karatA nathI ane pitAnI kiMmatI jiMdagIne nAthavAna kSaNika padArtho meLavavA pAchaLa khaca de che. temane aMtaHkaraNanI A zakitaone anubhava nahIM hovAthI te bAhya zaktione ghaNuM mahatva ApI tenI pAchaLa phAMphAM mAratA hoya che. dareka mANasamAM smaraNa zakti che, te nisarga taraphathI maLelI che. aNurUpe che. tene vikAsa karavAmAM Ave che te AkhA paramANu vizvane AvarI zake che. A vikAsa karavAnI taka ke adhikAra nisarga jIvAtmAne ApI dIdhuM che. tene purUSArtha kahevAmAM Ave che. A purUSArtha pragaTa che tyAre bhAgya gupta che. tethI purUSArthane pragaTAvI zakAya che te nizcita che ane spaSTa che. keTalAka mANase bhAgyane AdhAre besI rahe che te nakAmuM che. purUSArthathI bhAgya pragaTI zake che. e dizAmAM kharo prayatna thavo joIe. khAsa karIne smRti vikAsa mATe bhAgyane hAtha daIne besI zakAtuM nathI. je vyakti smaraNazaktinA vikAsa mATe purUSArtha nathI karatA tenI smaraNazakita kaTAyelI talavAra jema nakAmI thaI jAya che, jema jamInamAM daTAyele khajAnA kAmamAM na Ave tema te binaupagI bane che. mANasane je pitAnI rUcine khyAla (skRti) heya to te AtavikAsa avazya karI zake che. te sAdhya che. a-sAdhya nathI. mahAkavi kAlidAsa eTale mUkha hato ke je DALI upara beThe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hate tene ja kApato hato. paNa teNe prayatna zarU karyo ane AgaLa jatAM te saMskRtane kavi ziromaNi gaNAya. je loko A vAta nahIM samajIne pitAnI jIvana yAtrAmAM dInaH hIna ke parAdhIna bhAvanA laIne cAle che ane potAnI smRti vikAsane prayatna karatA nathI teo pAchaLa rahI jAya che. paNa jeo tene yogya vaLAMka ApIne AgaLa vadhe che. teo mahAna banI zake che. suMdara smRti asarakAraka vyakitatvanuM eka mukhya aMga paNa che. AvA vikAsa mATe vadhAre prayatnanI jarUra paDatI nathI. te mANasanA pitAnA hAthamAM che. tene vikAsa vyakitatvano vikAsa che. tethI dareka vyakitae te karavuM joIe. sAdhakoe ane saMtoe to te bAbatamAM jarA paNa bedarakArI na dAkhavavI joIe. skRti vikAsa kevI rIte? smRti-vikAsa be rIte thAya che pUrva saMskArothI ane vartamAna abhyAsathI. A bannemAM pArasparika saMbaMdha che. keTalIka vyaktiomAM pUrva saMskAranA kAraNe nimitta maLatAM ja smRti vadhAre jovAmAM Ave che AvA vikAsamAM vadhAre prayatnanI jarUra paDatI nathI. A aMge ApaNe jaina upAdhyAya yazovijayajInA nAnapaNane dAkhale laIe :- amadAvAdanI eka poLamAM eka bAI traNa divasathI bhUkhI hatI. tene evo niyama hato ke jyAM sudhI huM "bhaktAmara stotra' nahIM sAMbhaLuM tyAM sudhI khorAka nahIM lauM. tene AvatuM nahIM eTale upAzraye jaI gurujInA maDhe sAMbhaLatI hatI. zrAvaNane dhodhamAra varasAda traNa divasathI paDato heIne te upAzraye jaI zakI nahIM. temAM tenI tabiyata lathaDI hatI. upavAsane cothe divasa hato. pitAnI mAne kAMI paNa na khAtI joIne tenA sAta varasanA dIkarAe tene kahyuM: "bA ! tuM traNa divasathI kema khAtI nathI! tane zuM duHkha che ? tuM nahIM khAya te huM paNa Aje nahIM khAuM !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALakanA prema bharyA zabdo sAMbhaLI mAnuM vAtsalya UbharAI AvyuM. teNe bALaka jamAne chAtI sarasa cAMpe. teNe kahyuM: "dIkarA ! bhakatAmara sAMbhaLyA vagara huM kaMI paNa letI nathI. traNa divasathI varasAda paDe che ane mArAthI upAzraye jaIne bhaktAmara saMbhaLAyuM nathI. tethI huM kevI rIte jamuM ?" | nAnA bALaka jasAe kahyuM : "te bA ! mane kahevuM hatuM ne ! huM tane saMbhaLAvI deta !" mAne Azcarya thayuM. teNe kahyuM : "dIkarA ! tane te eka akSara paNa AvaDato nathI. pachI bhaktAmara kyAMthI zIkhe ?" sAe kahyuM: "le bA...hamaNuM ja saMbhaLAvuM........." -ane teNe zarU karyuM - avatAmara pragati mauDhi maLa mAM..... -pahelI kaDIthI laIne te 48 loka kaDakaDATa bolI gayo. tenI mA te harSabhera AMsu sAthe sAMbhaLatI rahI. teNe bALakane gaLe lagADIne kahyuM : "dIkarA...! kyAMthI A zIkhI Avyo ?" bA ! te divase tArI sAthe upAzraye cAlyo hato tyAre muni mahArAja pAse sAMbhaLyuM hatuM te mane yAda rahI gayuM che !" pitAnA bALakanI AvI tI ramRti joIne mAne harSa thayo. mA-dIkaro te divase jamyA. Aja bALaka AgaLa jatAM upAdhyAya vovijayajI rUpe thayA. temanI prakhara buddhi, vidyA ane ramRtinI ghaNI adbhuta vAte Aje paNa sAMbhaLavA maLe che. ahIM ramRti-vikAsamAM pUrva sarakAre kAraNabhUta banyA hatA. evA ja eka bIje dakhale paNa che. rAja bhejanA darabAramAM kavi dhanapAlane ghaNe ja Adara satkAra thato hate. temaNe varSonA parizrame bANabhaTTa racita " kAdaMbarInuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhASAMtara prAkRta bhASAmAM karyuM. temaNe e bhASAMtara ekavAra rAjA bhojane saMbhaLAvyuM. rAjAe kahyuM : "e graMtha sAthe mAruM nAma joDI de !" kavie nA pADI. rAjA bahu ja gusse thaI gayuM. teNe e graMtha laIne tene bALI nAkhavAno Adeza Apyo. paMDita dhanapAla nirAza thaI gayA. te vIle mee ghera AvyA. pitAnuM meM udAsIna joI temanI putrI tilakamaMjarIe kahyuM : bApu! Aje ciMtAmAM kema beThA cho ?" kavie badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. putrIe kahyuM: "tame ciMtA na kare ! meM te graMtha vAMcyo hato ane mane akSare akSara yAda che. huM bolatI jaIza ane Apa tene pharIthI lakhe !" putrInI AvI ajaba smaraNa zaktithI kavi khuza thayA. tilakamaMjarI bolatI gaI tema teo lakhatA gayA ane temaNe e graMtha pUro karyo. temaNe putrInA nAma uparathI e graMthanuM nAma "tilakamaMjarI" rAkhyuM. AvI smaraNazaktimAM pUrva saMskAro nimitta hoya che; paNa, smRtino vadhAre vikAsa A janmamAM karelA vidhivat abhyAsathI thaI zake che. tenA thoDAka dAkhalA laIe - (1) irAnane rAja sAIrasa pitAnI senAnA dareka sainikanuM nAma pote meDhe yAda rAkhI zakato. tenA senAmAM je sainika dAkhala thAya tene te eka vakhata sArI peThe joI leto ane tenuM nAma magajamAM rAkhI lIdhA pachI te ene bhUlato nahIM. A smaraNazakti abhyAsathI vadhI hatI. (2) akabara bAdazAhanA darabAramAM abulaphajhala nAmane vidvAna hatuM. te eka pustaka vAMcI leto. pachI tenA dareka pAnAmAM zuM lakhyuM che te kahI zakato hato. eTalI tenI smRti tIvra hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) amerikAmAM AsA nAmano eka vanaspati zAstravettA che. teNe abhyAsathI 25 hajAra vanaspationAM nAmo meDhe karI rAkhyAM hatAM. (4) upAdhyAya yazovijayajI ane vinayavijyajI jayAre kAzamAM eka brAhmaNa pati pAse bhaNatA hatA tyAre te paDitajI pAse eka kiMmatI graMtha hato. temAM 1200 loka hatA. ghaNe Agraha karavA chatAM teo te graMtha batAvatA na hatA. ekavAra paMDitajI koI kAmasara bahAragAme gayA. pAchaLathI vaze vijayajI ane vinayavijayajIe paDitANI pAse AvIne te graMtha jevA mATe ApavAnI mAgaNI karI. bannene Agraha joIne te graMtha temane ApI dIdhuM. te ratha laIne prAraMbhanA 700 zloka thazevijayajIe ane bAkInA 500 vinayavijayajIe eka rAtamAM kaMThastha karI lI. ane graMtha paMDitANIne pAchA ApI dIdhuM. bannee ekabIjA pAsa sAMbhaLIne pUre graMtha kaMThastha karI lIdhuM. bapore paMDitajI jyAre bhaNAvavA beThA tyAre temaNe te aMge maja mAgI. patijIne vizvAsa na beThe ane temane ke saMbhaLAvavAnuM kahyuM. banne jaNe kaDakaDATa 1200 jeka saMbhaLAvI dIdhA. pADatajI sAMbhaLIne di thaI gayA. temanI AMkhamAM pramANu UbharAvA lAgyAM . temaNe pitAnA bane ziSyone AvI addabhUta smRtinA abhyAsa mATe abhinaMdana ApyA. manusmRti, pArAzaramRti, yAjJavaNyasmRti, vArinasmRti vagere tie samAja vyavahAranA anabhavAnuM smaraNa karIne ja lakhela che. tethI ja emanuM nAma smRti' paDayuM che. agAu parApUrvathI sAbhaLIne ja 1.na apAtu. vedo, purANuM Agamo e rIte ja ApaNI vacce che. jenAmAne lipa baddha karavA te vaLI alaga itihAsa che. devaddhi gaNi AcAryanA samaye kahevAya che ke eka ziSyane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUThano gAMgaDI sAMje parata karavAnuM yAda na rahyuM. pratikramaNa karatI vakhate tene te yAda AvyuM. te vakhate devadvigaNi kSamAzramaNe vicAra karyo ke havenA sAdhakonI smRti maMda thatI jAya che. Ama ja thaze te AgamonA pATha bhUlAI jaze. kaMThastha karavAthI te surakSita raheze nahi. eTale temane lipibaddha karavI joIe. te mATe pATaliputramAM pramukha vidvAna sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAonuM eka saMmelana bharAyuM. temAM jemane jemane je je yAda hatuM athavA vismRta jevuM thaI gayuM hatuM te badhuM jJAna smarIne yAda karIne saMkalita karAyuM ane Agamo vyavasthita rIte lakhAyAM. TUMkamAM varSo jUnAM saMbhAraNuM paNa abhyAsa karavAthI yAda thaI zake che. ApaNuM magaja bhale nAnuM che, paNa temAM goThavaNa bahu meTI heya che. janmajanmAMtaronA saMskAro emAM kaDIbaMdha goThavAyelA che. abhyAsathI jema jema saMskArane ukheDavAmAM Avaze tema tema badhuM yAda AvatuM jaze. A vikAsa smRtine keLavavAthI thaI zake che. enA mATe smRti sudhAra mATe je bAdhaka kAraNa che temane cheDavAM joIe ane sAdhaka kAraNone apanAvavA joIe. A aMge have pachI vicAraNA karazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] smRti vikAsanA srota be bALA eka mAthe janmyAM, eka sAthe ramyAM, eka ja mAbApanA hAtha nIce uchyuM; te chatAMye temAMnAM eka bALakanI bud smRti tIvra hoya che ane bIjAnI mada hAya che. AnAM kAraNeA UMDA zuthI tapAsazuM te jaNAze kebanI smRtinA srote che temAM ghaNu aMtara che, ema banI zake ke temAMthI tIvra smRtivALA mATe tenAM pUrvajanmanA sa MskAre srota rUpe banyA hAya che ane tethI tenA A janmanI smRti vikAsanI sAdhanA jhaDapI banI zakI. atre evA smRti vikAsanA srota upara chaNAvaTa karaze. pUrvajanmanA saMskAra : A strotemAMnA eka mukhya sra|ta che pUrvajanmanA saMskAra. evI keTalIka vyakitae jovA maLe che ke jemaNe A janmamAM smRti vikAsa mATe kaI paNa na karyuM hoya; chatAMye nAnapaNathI temanI smRti eTalI badhI tIvra hoya che ke te adharA zAstronA-dharmagraMthAnA pArTa jhaDapI yAda karI kaDakaDATa bolI de che. dhaNIvAra temane bhaNyA vagara paNa kudaratI rIte zAstra-jJAna ke zAstranu rasya yAda rahI jAya che. gheDAM varSAM upara chApAmAM vAMcyuM hatu ke eka 10-12 varSanA varSanA nAnA bALakane vede tathA dharmazAstra mADhe che; te zAstranA pAMDe| kaDakaDATa kheAlI jAya che tene jovA mATe lAke dUradUrathI AvatA hatA ane tene dharma saMbaMdhI je prazno pUchatA tene te sArI peDe te jvAba ApatA hatA. zakarAcAryanI smaraNazakita nAnapaNathI ja tIvratra hatI. temane 8 varSanI nAnI uMmare bheAdha thaI gayA hatA. temaNe nAnapaNamAM sanyAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa karI lIdhuM hatuM ane gItA, upaniSado tema ja vedo upara bhASya racI kADhayAM hatAM. zrImad rAjacaMdrajIe naveka varSanI uMmare mekSamALA je uttama graMtha lakhyo hato. tema ja nAnapaNathI ja teo kAvyo cacavA lAgyA hatA. tetrIsame varSe teo mRtyu pAmyA tyAre teo ATaluM badhuM kayAre bhaNyA? tyAre mAnavuM paDaze ke smRtine saMbaMdha janme che. evI ja rIte ghaNAM bhakatone akSarajJAna na hovA chatAM temaNe kAvyo racyAM che; bhajana banAvyAM che ane temAM adbhuta kAvya tattvanI sAthe geyatAnI kSamatA che. tanisargAdadhigamAvA eTale ke samyakadarzana ke samyakajJAna nisargathI athavA bIjAnA nimitte ke preraNAthI thAya che. jainazAstra bhagavatIsUtramAM batAvavAmAM AvyuM che parabhavamAM-pUrva janmamAM upArjita jJAna, bIjA janmamAM yAda rahI zake che. A bhavanuM to yAda rahe ja che. Ane artha e che ke keTalAka mANasomAM je apUrva jJAna jevA mAM Ave che ke dharmazAstro ke graMthonA pAThonI smRti temane thaI Ave che. athavA anya bhASAmAM bolI zake che tenuM kAraNa pUrvopArjita jJAna che. pUrva janmamAM meLavela jJAnanAM bIja to aMtarAtmAmAM paDayAM hoya che. te nimitta maLatAM ekAeka UbharAI Ave che. jAti-smaraNa jJAna (pUrvabhavo ke janmanI smRti)ne mULa strota paNa e ja che. A janmamAM jenI smRti nirmaLa thaI jAya che; buddhinAM AvaraNo haTI jAya che athavA to citta vRttione nirodha thaI jAya che tene jAtismaraNa jJAna thAya che. evI ja rIte smRtine udaya paNa jenA matijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ke kSaya thayo hoya tene koInI preraNa; bodha ke zikSaNa vagara saheje thaI jAya che. nAnuM bALaka jagatamAM Ave che. ekITaze mAne ane AsapAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vALAne jovuM rahe che. te ameka vAtane pharI magajamAM bhare che. te mehu thAya che, yuvAna gAya che, vRdhdha thAya che ane aneka prakAranA saMskAre tenA magajamAM bharAyelA rahe che, jo mAnavIya kRtya te karaze te rI mAnavajanma maLaze a pUrvajanmanA saMskArI smRti-vikAsanA srota rUpe banIne raheze. gastha sthiti : smRti-vikAsane bIjo srota che--marbhamAM rahelI sthiti-ApaNe tyAM dhruva-prahalAdathI laine zivAjI sudhInA dhaNA evA dAkhalA maLe che jemAM galamAM rahevA chatAM smRtinA vikAsa thatA rahe che ane jJAna maLe che. abhimanyu jyAre mAtAnA garbhamAM hatA tyAre guru tenI mAtAne ghaNI vidhA aMge vAte karatA. temAM temaNe cakravyUha (ke) bhevAnI vAta kahI. pravezanI vAta te! mAe sAMbhaLI paNa nIkaLavAnI vAta sAMbhaLatI vakhate tene ku AvI gayuM, pariNAme abhimanyune cakravyUhamAM pravezavu jJAna maLyuM. mahAbhAratanA samaye teNe 16 varSanI umare e jJAnane upayega karyA hatA. tethI meTA moTA mahArathIone paNa Azraya'mAM nAkhI dIdhA hatA. bALa mane vijJAnanA eka pAzcAtya DaeNAkaTaranuM kahevu che : ''garbhathI mAMDIne 6 varasa lagImAM mAnava-bALaka moTAbhAge badhu ce jJAna meLavI le chaeN. tyAra pachI te te tene jiMdagIbhara abhyAsa na karatA rahe che!" nAnapaNamAM ke garbhamAM maLela jJAnanA dhar3A dAkhalAo kharekhara Azcaya pamADe tevA DrAya che. tenuM mULa kAraNa gaLatha sthiti vaDe smRtivikAsanA srota che. * mAtA-pitAnA saMskAro : garbhamAM rahela bALakane jo ATaluM badhuM yAda raDI jatuM hoya tA gamathI bahAra AvyA bAda keTaluM badhuM jJAna meLavI zakAya ? vicAra d Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAthI tarata jaNAze ke ApaNe vahevArU bhASAno zabda ba DoLa keTale badhe hoya che? bALaka te badhuM zIkhI jAya che. alabatta temAM bALakanI pitAnI pUrva janmanI upArjita jJAnanI mUDI hoya che paNa nAnapaNamAM mAtA-pitAnA nimitte tene ghaNuM navuM zIkhavAnuM maLe che. ane samAja dvArA tene ghaNuM vadhAravAnuM maLe che. trIzeka varSa upara ajamera sAdhu samelana vakhate amAre khyAvara javAnuM thayuM. tyAM rAmapratApajI zAstrI nAmanA eka paMDita pitAnI ATha ane daza varSanI be putrIone laIne AvelA. temaNe kahyuM : - "A bALAone gItAne koI paNa loka pUcho to te kahI zakaze !" amane thayuM ke e nahI belI zake. paNa, jyAre ame emane pUchavA beThA te e chokarIo kaDakaDATa loko belavA lAgI. eka kanyA te lokone artha paNa karI detI hatI. paMDitajIne tenuM kAraNa pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke temanI mAtA nAnapaNathI hAlaraDAMmAM gItAnA zloko ja bAlatI hatI. tethI temane te yAda rahI gayA. purANamAM madAlasA rANInuM eka AkhyAna Ave che. te hAlaraDAMmAM pitAnAM bALakone AmajJAna pAtI hatI : zuddho'si budhdho'si niraMjano'si, saMsAra mAyA parivarjito'si / saMsAra svapnaM tyaja mohanidrAM madAlasA vAkyamuvAca putraM // " dIkarA ! tuM zuddha cho, buddha che, niraMjana che, saMsAranI mAyAthI rahita che! A saMsAra eka svapna che. tuM mohanidrA tajIne jAgRta thA. Ama madAlasA pitAnA bALakomAM AtmajJAna bharatI. pariNAme tenA sAta bALake thoDAMka moTA thaIne tyAgI banI gayAM hatAM. temane nAnapaNamAM sAMbhaLeluM AtmajJAna yAda AvI gayuM. zivAjImAM vIratAnA saMskAro nAnapaNamAM sAMbhaLela vIratAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etihAsika vArtAone lIdhe ja AvyA hatA. TuMkamAM, nAnapaNamAM je smRti-vikAsa thAya che tene strota mAtA-pitAe Apela saMskAra bane che. svayaMbodha-pratyekabAdha : keTalAMka mANasane mAtA-pitA ke samAjanA vAtAvaraNanA saMskAra vagara ja ApameLe baMdha thaI jAya che. tene svayaMbaMdha thayo kahevAya che. AnI pAchaLa pUrvajanmanA saMskAra ane karmone pazama kAraNabhUta hoya che. temane smRtinI paraMparA e potAnA svarUpanI smRti thaI jAya che. AvI sthitimAM koI paNa AlaMbana hetuM nathI tethI temanI sthiti nirAlaMbana heya che. te koI guru pAse dIkSA letA nathI paNa pine ja muni dhAraNa kare che. AtmAmAM paDelA janmajanmanA sarakAre zuddha ane nirmaLa thatAM teo anAyAse smRti vaDe uddabuddha thaI jAya che. tIrthakaro badhA AvA svayaMsabuddha hoya che. emane jyAre antaHskUraNa thAya che ke mAre have tyAgamArga svIkArIne tIrthasaMghanI racanA karavI joIe. tethI te svayameva dIkSA le che; buddha thAya che ane ane siddha thAya che. AvA ja eka bIjo prakAra che sAlaMbana buddha thavAne ! temAM koine koI eka nimittane laIne smRti vaDe antaH preraNA jAge che; teo vairAgya le che. AvA pratyekabuddha kahevAmAM Ave che. AmAM paNa smRti vikAsano aita rahela che. karake rAjAne potAnA pAThayAne joIne AvuM jJAna thayuM. temaNe je piThiyAne dUdha pAIne ucheryo hato, te gharaDo thavA Avyo. ekavAranA baLavAna reThiyAnA hADakAM dekhAtAM temane thayuM ke A zuM? sevaka ne pUchyuM ke temaNe jaNAvyuM ke " saghaLA prANIonI AvI ja dazA thavAnI. ApanI paNa AvI ja dazA thaze." tethI karake rAjAne vairAgya AvI gayo ane pitAnI pUrva smRtione ud bhava thatAM temaNe dIkSA lIdhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI ja rIte koIne vAdaLI Iine, koIne prIne joIne, keIme thAMbhale joIne,1Ine mUrti joIne svarUpa-rakRti thAyabodha thAya. te badhA jaina daSTie pratyekabuddha kahevAya che. bhagavAna buddhanA pitAe temane nAnapaNathI e rIte rAkhavA prayatna karyo ke kayAMya saMsAranI dazAne temane khyAla na AvI jAya. eTale ke saMsArane duHkha temanI najare jarA paNa na caDe. paNa eka vakhata teo channaka sArathI sAthe pharavA nIkaLyA.. tyAM temane eka sUkalakaDI ghara maLe, budhe pUchayuM: "A koNa che?" channake kahyuM : "A Dese che, tenI kammara vAMkI vaLI gaI che. ghaDapaNamAM badhAnI e ja dazA thavAnI che" vaLI AgaLa jatAM eka maDaduM maLyuM, budhe pUchayuM : "A koNa che? ane A bIjA badhA zA mATe valopAta kare che ?" channake kahyuM : " rAjakumAra ! A maDaduM che, enA zarIramAMthI AtmA nIkaLI gayo che. tene bALavA loko laI jAya che. tethI sagAMvahAlAM tenA viyogamAM rahe che. jagatamAM janme che tene eka divasa jarUra maravAnuM che !" A sAMbhaLI budhe aMtaramAM DokiyuM karyuM. tyAM eka rogIne che. tenI cAmaDImAMthI pIpa nIkaLatuM hatuM. teNe inakane pUchayuM : " A koNa che? tenA zarIrane zuM thayuM che !" channake kahyuM : "te rogI che, tene cepI darada thayuM che, jyAM zarIra che tyAM darekane roga thaI zake che." A traNe vAte uparathI buddhane jagatanAM duHkhanI smRti thatAM temane vairAgya thaI gayuM. temaNe e traNe prasaMgethI preraNA meLavI hatI. tethI temane pratyekabuddha kahI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakuraNA : keTalIka vakhata mANasane potAnA aMtarathI keTalIka vAta sUjhI Ave che ane tethI te skUraNA pramANe kArya kare che. ene nyAya darzanamAM " kAti-jJAna" kahevAmAM Ave che. te paNa smRti vikAsane eka strota ja che. Aje mAruM kAma saphaLa thaze!" " Aje amuka vyakita mArA upara prasanna thaze ja ! " " mAruM mana sAkSI Ape che ke A kAma saphaLa nahIM thAya ! A badhI svayaMpuraNuM prAti-jJAnamAM jAya che. svayaMpuraNAmAM bhautika saphaLatA karatAM AdhyAtmika saphaLatAne vizeSa aMza hoya che. jyAre skuraNa thAya che tyAre aMtaramAM eka jAtane prakAza thAya che. jaina darzana pramANe skuraNa thatAM bhAvamananA prakAzanA kiraNe pragaTa thayA; ema kaddI zakAya. bhAvamanane jainadarzanamAM cetana sAmIpya rUpa mAnavAmAM AvyuM che. tenA kAraNe jIvanamAM unnata dazA tarapha vaLAya che. A aMge eka zAstrane dAkhalo laIe. korabI nagarImAM prabhUtadhanasaMcaya nAmane zreSThIputra rahetuM hatuM. ene ekadA AMkhanI bhAre vedanA thaI. enA pitA khUba dhanADhaya hatA. temaNe upayAra karAvavAmAM kaMI paNa bAkI na rAkhyuM. vaide, nimittazo, bAvA-bhUvA badhAne teDAvyA paNa kaMI asara na thaI. badhAnI sevA cAlu hatI. mAnuM vahAla hatuM, patnI nI akhaMDa sevA hatI. pitA khaDe page ubhA rahetA hatA. bahene bhAI-bhAI karIne ochI thaI jatI hatI. bhAIe pAMDavo jevA hatA. badhA duHkhI thaIne rahI jatA paNa koI temanuM duHkha dUra karI zakatA na hatA. tethI zreSThIputre eka rAtanA aDuM ciMtana karyuM. tene svayaMskaraNa zAkha : "huM A sAMsArika mAyAthI anAsakta thaI, gharabAra choDIne tyAmamArga svIkAre te mArI A cakSavedanA maTI jAya ! pachI A jagatanA du:khanuM kAraNa zodhu!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI rasphuraNA thatAM zreSThIputre sakalpa karyAM ane savAra thatAM tenI vedanA maTI gai. rAga maTI gayA pachI te peAtAnA sakalpa upara dRDha rahyA ane kuTuMbane vAta karI tenI rajA laI dharabAra cheDIne sAdhu banyA, jainAgamamAM temane dAkhale anAthImuninI kathA rUpe che. Ama smRti-vikAsanA srota svayaMsphuraNA paNa bane che. svataHpreraNA : smRti-vikAsanA srota rUpe svataHpreraNAne paNa gaNAvI zakAya. keTalIka evI vyakitae hAya che jemane kAine kAi namitte svataHpreraNA thaI jAya che. tene dhaNA leAkeA aMtarane avAja paNa kahe che. vAlmIki jaMgalI bhIla hatA. te vaTemArguone lUTatA ane trAsa ApatA. temaja dhaNIvAra mArI nAkhatA. eka divasa temane nAradaRSine bheTA thayA. temane paNa lUMTavA-mAravAne prayatna karavA lAgyA. tyAre nArade kahyuM : mane bhale lUTaje, paNa eka vAta tArA kuTubIone pUchI Ava ke tee tArA A badhA duSkarmoMmAM bhAgIdAra che ne? mane tArA jevA paDachaMda ane baliSTha vyaktinAM jIvanane AvAM duSkarmomAM sapaDAyeluM joine du:kha thAya che !" .. vAlmIkine nAradamuni tarapha zaMkA gaI ke A mane dhare mekalIne chaTakI jaze. eTale teNe nAradane jhADa sAthe muzkeTATa bAMdhyA. pachI te dhare gayA ane ghera jai patnI vagerene nAradamunine prazna pUchyA. : badhAe kahyuM : 'ame tamArAM duSkarmomAM zenA bhAgIdAra khanI zakIe ? tame sukama' karIne paNa ApaNAM badhAnu bharaNu-pASaNa karI zake che. " vAlmIkine tyAMja aMtaramAM svataHpreraNA thaI gaI. te tyAMthI dADatA nArada pAse AnyA. temanA dhatA choDI temanA page paDIne kahyuM : mane kharA medha thaI gayeA che. mAreA aparAdha kSamA kare ane satkarmanA mArga khatAve !" ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAradajIe temane RSi banAvyA ane rAmanAmane maMtra Ape. vAlmIkie tyArabAda AzramamAM rahIne, sAtvika jIvana gALyuM ane sAdhanA karI. ekavAra eka iMca pakSInA joDakAMmAMthI ekane, eka pAradhIe mArI nAkhyuM. te joIne temanI vAcA lokarUpe skurita thaI :- mA niSaki pratiSThA vAma: rAvata : mA: patkau ca mithunA dekamavadhoH kAma mohi / ma -are vyAdha! jA tuM sekaDe varasa sudhI rakhaDato rahIza; pratiSThA pAmIza nahIM. kAraNake te eka AzAbharyA premI ThoMca joDalAMmAMthI ekane mArI nAkhyuM che." temaNe emAMthI jagatane rAmAyaNa jevA amaragraMtha Ape. ahIM jovAnuM e che ke vAlmIki te agA bhaya nahatA ke kavi paNa nahatA. paNa temanA pUrvajanmanA saMskArI, pratyekabodha avasthA ane svataH skUraNAe temanI smRtio saLavaLI UThI. Ama traNa to e temane amarakava banAvavAmAM sahAyatA karI ane nAradamuninuM sAMbhaLI temane svataH preraNa thaI. tethI temanI smRtinA vikAsa thayo. eka bIje miMga kapila nAmanA brAhmaNa-putrane che. kapila brAhmaNa putra hatA. tenA bApa nAnapaNamAM marI gaya. mAtAne thayuM ke A chokaro bhaNe te sArUM. eTale tenA pitAnA mitra datta nAmanA upAdhyAyane tyAM tene maphata zikSaNa levA mokalyo. upAdhyAye tene khUba ja vahAlathI rAkhe. nA jamavAnI vyavasthA eka zeThane tyAM karI ApI. te jyAM ja mane have tyAM rasoI banAvanAra eka dAsI hatI. te rUpALI ane dekhAvaDI hatI. tema ja kapila paNa rUpALo ane dekhADe che. banne vacce prema thayo ane abhyAsa, abhyAsanA ThekANe rahyo. tenI IcchA hatI ke dAsI sAthe gharasaMsAra mAMDavo. ekavAra kaumudI-utsava thavAne hato. temAM badhI strIo navAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kapaDAM dhareNAM paherIne jatI hatI. te dAsIne paNa IcchA thaI. teNe kapilane kahyuM. kapile kahyu ke " mArI pAse kharIdavA mATe kaMI nathI !" dAsIe haTha pakaDI. kapile kahyu : " kASTha rastA batAva, teA huM dhana lAvI zakuM !' 66 dAsIe kahyu : vidvAna che. kSeAka racI rAjA pAse jAva ! vahelI savAranA pahelA je maLe tene e mAsA sAvuM e Ape che!" kapila dhUnamAM te dhUnamAM ardhIrAtre nIkaLI paDayA. paheredAro tene cAra samajIne pakaDI gayA. savAre rAjA AgaLa tene hAjara karyo. rAjAe pUchaparacha karatAM kapile badhI vAta kahI. rAjAne vizvAsa bese che ane te khuza thaI puline kahe che: "tamArI IcchA heAya te pramANe te mAMgA ! huM tamane ApIza !" kapila rAjI thayA. vicAra karavA lAgyA ke e mAsA seAnAmAM keTalA divasa cAle ? tenA lAbha vadhatA gayA. aMte tene rAjya paNa nAnuM lAgyuM! rAjyanI mAMgaNI karavA jAya che tyAM tenA magajamAM smRtine srAta praveze che ke rAjyathI pazu zu zAMti maLaze ? te kharI zAMti kayAM ? te te| tyAga karavAmAM che; bhAga-vilAsanI tRptimAM zAMti nathIja ! " kapilanI aMdara svataH preraNA thaiH "tuM ahIM kema Avye ? bhaNavA mATe... ! dAsI mATe teA nahIM ne! kAnA dIkarA ? brAhmaNane ! kANe meAkalyA... ? mAtAe ! zA mATe ? bhaNuvA... pachI A badhu zu thaI rahyuM che?" kapilanA hRdayamAM UMDuM ciMtana jANyuM ! tene thayuM ke sAcI sattA ke sati te mArI aMdara che--mahAra nathI. mAre tene meLavavA mATe purUSArtha karavA joIe. basa AAma manemathana thatAM tene kevaLajJAna thayuM. AvI aMta:preraNAne AdhyAtmika preraNA kahevAya che. A svataHpreraNA ke aMtaranA avAja paNa smRti vikrAsanA srota che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parapreraNA : ghaNIvAra bIjAnI preraNAthI smRti jAgRta thaIne tene vikAsa thAya che. eTale para-preraNAne paNa smRti-vikAsane strota mAnavAmAM Ave che. AvI preraNA, mauna-preraNuM, mUkapreraNA ane vAcika-preraNA rUpe hoya che. mUka preraNA moTA bhAge pitAnA AcaraNa vaDe sAmAne maLe che. eTale kahyuM che - "gurostu maunaM vyAkhyAnaM ziSyAstu china saMzayA" ghaNIvAra gurunuM mauna vyAkhyAna ziSyanA saMzayone chinnabhinna karanAruM thAya che. tethI ziSyane tenA sAcA arthanI smRti thaI jAya che. AzramamAM koI bhAI bahenanI bhUla thaI jatAM tene je pitAnI meLe bhUla yAda na Ave te gAMdhIjI tene yAda apAvavA mATe jAte upavAsa ke prAyazcita upara UtarI jatA. tethI bhUla karanAranA aMtarane preraNA maLI jatI ane te potAnI bhUlanuM smaraNa karI, prazcAttApapUrvaka tene sudhArI le. ramaNa maharSinA AzramamAM jiMdagIthI kaMTALelo eka aMgreja Avyo hate. ema kahevAya che ke tenA jIvanamAM azAMti hatI ane te tyAM preraNA levA Avyo hato. te tyAM eka-be divasa rahyo ApoApa tene zAMtinI preraNA thavA lAgI ane tene bhUlAyelA zAMtine sAce mArga maLavA lAgyA. pavitra vyakitanA sAnidhya mAtrathI mANasanI samRti khilI UThe che. saMta misa yuropanA pavitra saMta thaI gayA. ekatA temanA ziSya temane kahyuM : "guruvara ! Apa hamaNAM upadeza ApatA nathI, te AvatI kAle jarUra Apajo !" sAruM..!" ema kahIne temaNe ziSyane sateja Ape bIje divase tene potAnA ziSyone sAthe laIne nAramAM mayA. zerIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zerIe pharyA paNa temaNe upadezanuM eka vacana paNa na kahyuM. cAra vAge pAchA maThamAM AvI gayA. ziSyanI dhIraja khUTI. teNe pUchyuM : "gurujI ! Ape gaI kAle kaheluM ke Aje pravacana ApIza, chatAM eka paNa vacana na uccAyuM te kema?" - saMta-phrAMsise kahyuM : ziSya! tuM AmAM jANatA nathI. ApaNe zaheramAM je vakhate pharI rahyA hatA te vakhate mUka upadeza ApI rahyA hatA. ApaNI tarapha joIne leko ApaNuM jIvanathI aneka jAtane bedha grahaNa karI rahyA hatA. ApaNe temane saMyamanI smRti karAvI rahyA hatA !" tukArAma ane ekanAtha mahArASTranA ucca koTinA saMta thaI gayA. banne samakAlIna hatA. ekavAra bannenuM milana thavAnuM hatuM. lokone khabara paDI. eTale moTuM ToLuM bheguM thayuM. badhAne thayuM ke majhA paDaze. be vAda-vivAda karaze pachI zuM ke koNa jItaze?" paNa lokonI bhAvanA phaLI nahIM. bane nadInA be kinAre UbhA rahyA. IzArAthI tatvasmaraNa karAvyuM ane vidAya laIne alaga thayA. temane je tattva maLavAnuM hatuM te maLI gayuM ane lokone paNa khyAla thaye ke teo te mAtra kutUhala vaza bhegA thayA hatA. jaina zAstromAM AcArya mATe kahevAya che ke te ziSyane preraNA (ceya) ane pratipreraNuM (paDiyANuM) ApatA rahe che. ziSyane sAcA rastAnI smRti karAvavA mATe ane khoTe raste javAnI bhUlanI smRti karAvI; sApha karAvavA mATenI A preraNAne parata vAcika preraNA kahevAmAM Ave che. siddhasena divAkarane eka prasaMga che. temanA guru vRddhavAdI AcAryane khabara maLe che ke temanA ziSyane vidyAne garva thaye che ane te nIce UtarI rahyo che. temaNe saMdeza mokalyo paNa kaMI asara na thaI. eTale guru jAte bedha pamADavA mATe sAdA vezamAM jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 rastAmAM temaNe siddhasenane pAlakhImAM besIne jatAM je. bhoI loko pAlakhI upADIne cAle che ane chaDI pokArAya che : " siddhasenane jya thao !" gura majuranA vezamAM gayelA eTale oLakhAtA na hatA. temaNe eka bhAIne kahyuM: "mane upADavA de !" eka bhAI khasI gayo. gurue khaMdhe UMcaze. paNa vRddha hevAthI bhArane lIdhe te baMdha namyo. pAlakhImAM beThA beThA siddhasena divAkare kahyuM : " bhuri bhAra bharAkrAMtaH skaMdhaste kimu bAdhati are bhaI! tane bahu bhAra lAge che! tAre khabhe duHkhe che ?" tyAre AcArya vRddhavAdI javAba Ape che - "na tathA bAdhate skaMdho yathA 'bAdhati' bAdhate tArA khabhAne bAra bhAre lAgatuM nathI eTale tAro bAdha nA badale bAdhatine oNTo zabda naDe che !" siddhasena camakyA ! A bhUla sudhAranAra bhoI na hoya zake. tamane nIce joyuM te gurudevane joyA. tarata pAlakhImAMthI kudIne gurucaraNe paDI mAphI mAgI ane pUchyuM : "tame...!" hA...tane tArA svarUpanuM smaraNa karAvavA mATe ja Avyo chuM. divAkara lokone prakAza Ape che. te loko mATe bojArUpa nathI banate !" siddhasena sAmAnya mANasa na hatA. tejIne Takore basa. temane pitAnI bhUla samajAI ane potAnA svarUpanI temane smRti tAjI thaI Ama sAcI vAtanI smRti bIjAnA mauna, izArA ke vANIthI thAya che. eTale parataH preraNAne paNa smRti vikAsane sAta kahyo che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mauna : maunamAM bahArane kolAhala baMdha thaI jatAM aMtaranI smRtionA paDaLe eka eka karIne bahAra AvatA jAya che. maunamAM nIravatA ane nistabdhatA hoya che tethI mANasa pitAnI bhUlane yAda karI zake che; navuM ciMtana karI zake che ane ekAgra thatAM navAM so meLavI dareka dharmamAM maunanuM mahatva batAvavAmAM AvyuM che. RSimunioe jaMgalamAM jaI mauna dhyAna karIne darzana, ciMtana ane dharmanA graMtho racyAM che. smRtio paNa samAjanA vividha vidhi-vidhAne jJAti rivAjone yAda karIne racAI che. te paNa mauna rahIne ja. maunamAM keTalAye gUDha praznone ukela phurI Ave che. eTale mauna e smRti vikAsane aita che. badhA pavitra sthaLoe pharIne cInane bAdazAha kayuzIyasa pAse gayo. teNe tyAM jaIne aMtaradanA raju karI : "trIsa varSa sudhI pavitra sthaLa e rahevA chatAM mane je sukha-zAMti maLavAM joIe te maLyAM nathI. ApanI pAse eTalA mATe Avyo chuM ke Apa mane tene koI raste batAve !" kanphayuzIyase pitAnI svabhAvika zAMta mudrAmAM kahyuM : "hamaNuM te tame utAvaLamAM che ane huM paNa bIjA kAmamAM vyasta chuM, mATe Apa paMdara divasa pachI Avaje. tyAM sudhI rAjamahelamAM raheje paNa eka zarata tamAre pALavI paDaze ke tamAre ekAMtavAsa mauna sAthe rAkha paDaze !" bAdazAhane zAMti thai. teNe te pramANe karyuM. pariNAme tene trIsa varSamAM je zAMti nahatI maLI ne paMdara divasanA ekati-maunamAM maLI gaI. Ama mauna paNa smRti vikAsane eka saMta che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgAhI evA ja smRti vikAsanA eka strota AgAhI che. te pramANe canAra ghaTanAnI smAta pahelAMthI thai jAya che. ghaNAne bhAvimAM thanAra ghaTanAne sata agAthI maLe che. dhaNAMne potAnu bharaNu amUka samaye ja thaze. ema jaNAI Ave che. AvA badhA sa MketA svapnamAM, tadrAmAM ke ekAMta maunamAM beThA beThA pazu thAya che. keTalAka kA saMyamI ane satyaniSTha hoya che. AvA leAkeA sAmI vyakitane joine kahe che te kharUM paDe che. eTalu ja nahi tee anya sakhadhI je vAtA kare che te paNa kharI paDe che. te` AgAhI che. A viSaya jyotiSathI taddana alaga ja che. : ha mahedramAmAM eka kheDUta hateA. te bahu jakharA ane khaDakhAra hatA. teNe ghaNAM dukAnadAro pAsethI mAla udhAra lIdhA hatA paNa paisA na cUkavate. ekavAra tene AgAhI thaI ke " amuka divase khA 2 vAge huM marI javAno chuM." eTale teNe potAnI patnIne eka divasa pahelAM kahyuM : Aje mane sArUM khavaDAvI de. AvatI kAle huM teA rAmanA caraNe cAlyeA jaIza ! " 6. patnIe kahyuM : banatu haze !" " 4 gAMDA thayA ke ! evuM te kai kheDUte tene su Mdara raseSTa karavAnuM kahyu. te dukAnadAro pAse gayeA. teNe badhAne paisA cUkavyA ane badhAne rAma rAma karI mAI mAgatAM uparanI vAta karI. dukAnadAra paNa hasavA lAgyA. bIje divase te navAI dhAine agyAra vAge jamI karIne besI gaye|. barAbara bAra vAgyA sudhI je maLe tene rAma-rAma teNe karyAM. ThIka bAra vAgatAM te bhAMbhe thai gayA. badhAe khAlAvye paNa tenA prANa nIkaLI cUkayA hatA. Ama agAhI thatAM te pAtAnuM jIvana sudhArI zakayA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 vahI : vahI paNa smRti-vikAsanA eka srAta che paNa te AgAhI karatAM jarAka jUdI che. kurAnamAM vahInI vAta Ave che ke hajarata muhaMmada sAhebane vahI AvatI hatI. temane pacheDI oDhIne sutA sutA kudaratI avAja Avate. e avAjane sAMbhaLIne temane antaH sphuraNAthI keTalIka kurAnanI Ayatenu smaraGga thayuM hatuM. vahIneA sAmAnya artha che zAstrAnu ajJAna smaraNu. tItha karI je vANI khele che, tene gaNadharA sUtra ane arUpe race che. emAM paNa vahI jevu ja che Ama AgAhI vahI smRtinA srAtA che paNa tene UpayeAga bhautika sukha mATe thatA nathI, tema karavAthI te naSTa thaI jAya che. svapna: svapna paNa bhaviSyanI smRti vartamAnamAM karAve che. dareka sapanAM sAcAM hatAM nathI. keTalAMka tA bhramaNA-jALa jevAM DhAya che. divasanA joyelI ke vicArelI vAta paNa ghaNIvAra svapnAmAM Ave che. keTalAMka svapna sAcAM AgAhI karanArAM hoya che te sUcave che ke zuM banAva banAvaneA che? Ama tA svapnazAstra paNa eka alaga zAstra che. temAM svapnanAM bheda, zubha-azubha svapnanA phaLAdeza; duSTasvapana-nivAraNa-vidhi vagere vAtA vistArathI ApavAmAM Ave che. jainatrAmAM batAvavAmAM AvyuM che ke dareka mahApurUSa jyAre mAtAnA garbhamAM Ave che tyAre te mAtAne svapna Ave che. bhagavAna mahAvIranI mAtAne cauda svapna AvyAM hatAM. rAma-kRSNa-mudda jyAre garbhamAM AvyA tyAre temanI mAtAne paNa adbhUta svapna AvyAM hatAM. tethI teo dhAre che ke temanI kUkhe kASTa mahAna-jIva Avye che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 ahIM ApaNane svapna vaDe AgAhInAM darzana thAya che. svapna vaDe anya vAte| paNa pragaTa thAya che. mATaliyAjIe peAtAne Avela eka svapnanI vAta karI hatI ke temane svapnamAM mUrti dekhANI je kahetI hatI ke mane apUja rAkhavAmAM Ave che. tenI bAjumAM UbhuM jhADu hatu. temaNe potAnA pitAne vAta karI. tapAsa karatAM jaNAyu ke kharekhara pUjArI tene pUjatA nave. UbhA jhADanA artha e hateA ke temanA pitAe maMdiramAM vAparavAnA mA rUpiyA aMgata kharcamAM vAparI nAkhyA hatA. mAM eka pustakamAM vAMcyuM hatuM ke eka mANasane svapna Avyu ke tenA mitrane te meTara nahovAthI cheDA-gADImAM maLavA naya che, tene rastAmAM paDelI eka kALI vastu dekhAya che. te UtarIne le che. te pAkiTa DaeNAya che. temAMthI daza pensa nIkaLe che. bIje divase yegAnu yoga evu ja thAya che. tene meTaranA badale dheDA-gADImAM javuM paDe che, tene e kALI vastu dekhAya che. te pAkiTa hoya che. temAMthI deza pensa ja maLe che. svapnanI AvI vAtane ghaNIvAra leka mAnI le che AdhyAtmaka camatkAra paNa te tai! pavitra ke apavitra jIvananA paDelAM rUpe che. dRSTie vicArIe te sUtA pachI mANumanI cAra dazAe thAya che :-- nidrA, taMdrA, nagRta ane turIyA, te paikI tuTIyA dA eja svapna sAthe, tane baMdha mana sAthe ane sAthe che. je me.gI hoya che tenI dazA che. nidrAnA sabaMdha taha nagRtinA saMbaMdha cetana turIyA kahevAya che. svapnanAM aneka kAraNo che : --dAjarIne apase, avasthA, becenI, ciMtA ane vyagratAmAM mANuma hoya tyAre tene kAlpanika svapna Ave che. ghaNIvAra nirmaLa gati ane smRtinA kAraNe sphuraNA thatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara AgAhI-sUcaka svapno Ave che. samrATa caMdraguptame evAM svapna AvelAM, kAlpanika svapnA bhUlAvAM joI e AgAhIvALA svapna AgaLa vadhAranArAM che paNa te gupta rahe te sArUM. Ama svapna paNa smRti-vikAsano srota che. tenI sAthe pUrva janma saskAra, gabha sthiti, mAbApanA saMskAra, svayaM odha, pratyekakhAva, jga sphuraNA, svataHpreraNA, parapreraNA, mAna, AgAhI, vahI ane svapna paNa smRti vikrAsanA stroteA che jene lIdhe mANasanI smRti-paraMparA cAlu rahI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] smRti - vikAsanA AdhAre mRti - vikAsanA strota hAjara hoya ane smRti - vikAsanA AdhArano khyAla na hoya tyAMsudhI smaraNazakita vizvAsa -ogya ke vadhAre upayogI na thaI zake. tethI smRti - vikAsanA AdhAre age. kramazaH vicAra karavAne che. svastha zarIra: suMdara - smRtine mULa AdhAra zarIra che. je zarIra svastha na hoya te smRti paNa jhaMkhavAI jAya che. ghaNuM evA rogo hoya che jemAM smRti nabaLI paDI jAya che, jenI smRtino lepa paNa thAya che. zaradI, saLekhama, mAthAne dukhAvo, tAva, vagere dardIthI pIDAto mANasa yAda karavAnuM kArya karI zakato nathI. je parANe karavA jAya che te tenAthI yAda thatuM nathI. smRti niSkriya thaI jAya che. zarIra taMdurasta hoya to mane paNa taMdurasta rahe che ane smRti paNa sArI peThe kAma karatI rahe che. eTale zarIrane svastha rAkhavA mATenA egya upAyo karavA joIe zarIra bagaDe che-kharAba khAnapAnathI, vyasanathI ane aniyamitatAthI. rAjasI ane tAmasI khorAnI asara tarata zarIra upara paDe che. je je mANasa mAMsAhAra karate heya, khUba tIkhA tamatamatAM, marImasAlAvALa, duSpA ane vAsI khorAka le che tenuM svAstha tarata bagaDe che-tenuM zarIra aneka rogonuM ghara bane che ane tenI smRti bhraSTa thAya che. dArU, bhAMga, gAMjo, aphINa, tamAku, bIDI-sigAreTa temaja bIjA nazAvALA kerI padArthonuM je mANasa sevana karate heya tenI smRni paNa tethI lupta thaI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 eka khArAkanI te zarIra upara jabbara asara paDe che. tene dAkhalo laI e H--prAcIna samayamAM ekavAra jherUsalema upara ebilezananA bAdazAha caDhI AvyeA hateA. te vijaya meLavI keTalAka yuvAnene pakaDIne peAtAne deza laI gayeA hatA. temAMthI keTalAkane rAjasevA yeAgya banAvavA mATe traNa varSa sudhI peAtAnA kharce bhaNavAnI tathA rahevA-jamavAnI sagavaDa karI ApI. teNe eka rasAI yAne rAkhI temanA khAnapAnanI khAsa vyavasthA karAvI. tene kahevAmAM AvyuM ke A yuvakeAnI barAbara sabhALa rAkhaje, emanA khAnapAnamAM jarAye karakasara karatA nahI. tethI te rasAI yeA dararAja rAjasI ane tAmasI tema ja svAdi ane gariSThabhAjana ApavA lAgyA. tenI sAthe dArU ke khIjuM kaikI pINu paNa ApavA lAgyuM. AvuM bhejana khAI ne DaeNniyala nAmanA eka yuvaka kaMTALI gayA. teNe saMkalpa karyo ke huM AjathI sAde ane sAttvika khArAka ja laIza. teNe peAtAnA vicAra bIjA khe-traNane jaNAvyeA. teo paNa temAM bhaLyA. temaNe potAnA abhiprAya raseyAne jaNAvyA ke " havethI amane sAdA khArAka joI e !" rAIyAe kahyuM: " ema nahIM ane ! badhAne mATe thAya che te ja tane maLaze. vaLI bAdazAha mane pake| Apaze.'' yuvakeAe kahyuM: " ame daza divasa sudhI sAdA raheza. jo amAruM svAsthya bagaDaze teA tamArA khArAka zAkAhAra upara cAlu karI dezuM ! ' rasAI ce| mAnI gayeA. daza divasa pachI cAre yuvA, khIjA yuvA karatAM vadhAre sphUrtivALA, AnaMdI ane svastha jaNAtA hatA. temanA abhyAsa paNa pragatijanaka hatA. rasAIyAe temane sAda orAka cAlu rAkhyA. traNa varSa pachI A cAreya vidyAthIo potAnA vidyAlayamAM sauthI vadhAre prakhara buddhivALA, svastha ane su Mdara lAgavA lAgyA. bAdazAhe temane potAnA aMgarakSaka tarIke nImyA. eTale svastha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 zarIra mATe rAjasI ane tAmasI kherAka tathA kephI pINamAMthI ane kuvyasanathI bacavuM joIe. evI ja rIte svastha zarIra mATe brahmacarya prema, vyAyAma ane niyamitatAnI ghaNI jarUra che. samayasara vuiM, samayasara khAvuM-pIvuM, samayasara badhI kriyAo karavI ane samayasara sUvuM joie. vadhAre paDatuM jAgavuM, hadabahAra zrama karavuM, vadhAre ArAma karavA athavA vadhu paDatuM khAvuM-pIvu paNa svAsthane mATe nukazAnakAraka che. tenI zarIra upara UMdhI asara thAya che ane mAMdagI AvavAne saMbhava che. mAMdagI Ave tyAre uttejaka elopathika davAo ke ijekazano na levAM, paNa kudaratI upacAra ke Ayurvedika vanaspatika upacAra karIne te rogane maTADavA joIe. nahItara uttejaka davAonA kAraNe eka roga jatA bIjo roga dhara karI bese che. tethI smRti nabaLI paDe che. tevastha zarIra eTale jADuM-pAkuM nahIM, paNa smRtivALuM, kasAyeluM. ullAsita AkRtivALuM zarIra. svastha mana : svastha smRtine bIjo AdhAra che svastha mana, manamAM khoTA vicAro pisI jatAM te saMskRtine pitAnI kera kheMcIne nabaLI banAvI de che. gaMdA, duSTa ane kharAba vicAro satata AvyA kare to te mANasanI smRtine nisteja ane nivArya karI mUke che. te koI paNa kAryamAM saphaLa thaI zakato nathI. te agAu yAda kareluM badhuM bhUlatA jAya che. suratamAM mukti che : yada dhyAyati tadbhavati -jevA manathI vicAra kare che te te thAya che. vicAra na bagaDe te mATe mANase savastha mana rAkhavuM joIe. sArI vastuonuM dhyAna dharavuM joIe. eTale ja japa karavAnuM mahatva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anokhuM che. koI paNa vAtamAM lIna thavA mATe-tanmaya thavA mATe jApa karavo jarUrI che. japa karavAthI te ja vastumAM smRti akhaMDa cAlu rahe che. dhyAna paNa eTalA mATe ja karavAmAM Ave che. je mANasa satata A dhyAna ke raudra dhyAna karato hoya che, tenI smRti rAtadivasa, ciMtA, vikAra ke Avegene laIne dubaLI paDI jAya che. tene je yAda kareluM hoya che te bhUMsAI jAya che. mananI svasthatatA mATe yama-niyama ane saMyama-brahmacarya pALavAM joIe. yamamAM ahisA-satya acaurya, nIti, pramANiktA vagere Ave che. niyamamAM suMdara Te Ave che. niyamita jIvana Ave che. saMyamamAM Idrione saMyama Ave che ane brahmacarya vaDe kAma-vAsanAne jItavAnI hoya che. brahmacarya vagara svastha mananI kalpanA azakya che. asaMyamI ane vikArI mana mANasanI smRtine bagADI nAkhe che. tenI zuddha smRti dhIre dhIre lupta thatI jAya che. paNa je yama-niyama-saMyamamAM pAko che te ekAgra banIne AgaLa vadhI zake che. pitAnI vidyArthI avasthAmAM nepAliyanane akalonI gAmamAM eka hajAmane tyAM rahevuM paDyuM. nepAliyana ghaNo ja svastha ane suMdara yuvAna hatA. tene joI hajAmanI patnI tene upara mugdha thaI gaI ane tene potAnI jALamAM phasAvavAno prayatna karavA lAgI. paNa nepoliyane potAnA upara saMyama rAkhyo ane abhyAsamAM ja manane parovI rAkhyuM. tene te strIne jovAnI taka ke phurasada ja na hatI. te abhyAsa pUro karIne gayo. te pitAnA dezanA pradhAna senApati tarIke cUMTAze tyAre te pelA hajAmanA ghare gayo. hajAmanI patnI beThI hatI. tene joIne neliyane pUchayuM "tamane yAda che ke tamAre tyAM nepoliyana nAmano eka juvAna raheto hato. te bAIe kahyuM : "javA de emanI vAta! taddana nIrasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 hate, kitAbone kI ja hato. mArI sAthe hasIne vAta paNa karato na hato !" nepoliyane kahyuM : "devI! tame ThIka kahe che. huM te ja nepaliyana chuM. ne huM tamArI rasikatAmAM phasAIne saMyama khoI besata te Aje huM bhaNIgaNIne je padane lAyaka thayo chuM, tene yogya na banata !" Ama svastha mana smRti vikAsane mukhya AdhAra che. mananI ekAgratAthI smRti kevI rIte khIle che te have pachI AgaLa upara vicArazuM. svasthabuddhi : smRti vikAsane trIjo AdhAra che svasthabuddhi, svasthabuddhithI ghaNuM mANaso vyavasthita rIte yAda karI zake che. asvastha ke avyavasthita buddhithI mANasanI buddhi bagaDe che ane te yAda rAkhavA lAyaka vastune yAda karI zakatuM nathI. buddhinuM kArya nirNaya ke nizcaya karavAno che. buddhine nakAmI rAkhavAthI te kaTAI jAya che. tevI ja rIte buddhi pAsethI hada bahAranuM kAma levAthI te kAma ApatI nathI - koI paNa pATha ke vastu yAda karatAM pahelAM e jovuM joIe ke ApaNuM magaja tAju che ke nahIM. thAkeluM magaja vizvasta rIte smaraNanuM kArya karI zakatuM nathI. mastiSkanA jJAnataMtuo zithila hoya tyAre te koI viSayane daDhatAthI grahaNa karI zakatA nathI. mastiSka upara vadhu paDatuM dabANa AvatAM, lohInuM dabANa, hRdaya roga vigere lAgu paDe che. tethI rAte vizrAMti levAnI khAsa jarUra che. savAre brAhma muhUrtamAM jene amRtakALa kahevAmAM Ave che; magaja taddana tAja hoya che te vakhate koI paNa viSaya saraLatAthI yAda thaI zake che. ghaNAne rAtrine samaya anukULa paDe che. matalaba e ke buddhine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUrI vizrAma maLavo joIe. jethI yAda karavAnI utsuktA, rasa ane rUci jAge ane zAMtithI pATha yAda karI zakAya. dasaMka9pa : buddhinuM kArya che saMkalpa kare. svastha buddhi vaDe daDha saMkalpa karavo joIe ke "huM Aje ATaluM yAda karIne ja UThIza. Aje mAre ATalA pAnAno sAra cokkasa yAda karavAno che." Ama saMkalpa karIne yAda karavAnI Teva pADe te dhIme dhIme smRti-vikAsa cokkasa thaI zake. eka kolejamAM eka vidyArthIe evo saMkalpa karyo ke huM ema. e. pAsa thaIne A zALAno mukhya AcArya (prInsIpAla) banIza. bIjA vidyArthIe tene prInsIpAla kahIne cIDavatA paNa te kaMTALato nahIM, UlaTuM teNe pitAnA hasTalanI copaDIo upara tenI yAda nimitte "P" akSara lakhyo. tenA daDha saMkalpathI te dareka parIkSA prathama zreNImAM pasAra karato gayo. M.A. thaI gayA bAda sagavazAt tyAMnA prInsIpAlanI badalI thaI ane Ane rAkhavAmAM Avyo. Avo che daDha saMka9pano prabhAva ! niSThA : daDha saMkalpa hovA chatAM smRti-vikAsa mATe niSThA hevI joIe. niSThAvAna mATe alpaparizramathI vastuo yAda karavAnuM tarata bane che. gItAmAM kahyuM che - zraddhA vAMllabhate jJAnama zraddhAvAna hoya che te jJAna meLavI le che. dareka vastune kALajI rAkhIne te yAda karIza zake che. satata purUSArtha: niSThAnI sAthe satata-purUSArtha paNa smRti-vikAsane mATe AdhAra che. purUSArtha karavAthI jaDabuddhi mANasa paNa vidvAna banI jAya che. hiMdI kavi chaMda kahe che :Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karata karata abhyAsa ke janmati hoya sujana ramajha Avata jAta sila para deta nizAna baMgALamAM bevadeva nAmanA eka vyAkaraNakAra thaI gayA. temaNe mugdha bodha kalApa nAmanuM vyAkaraNa racyuM che. vidyArthI avasthAmAM temanI buddhi bahu ja maMda hatI. temane yAda kareluM magajamAM Take ja nahIM. ane kaMTALIne temaNe bhaNavAnuM mAMDI vALavAne vicAra karyo. temanA gurune A vAtanI jANa thaI eTale teo temane kuvA upara laI gayA. tyAM batAvyuM ke je A paththara keTalA kaThora che. te chatAM A deraDI vAraMvAra ghasAtAM tenI aMdara khADe paDI gayo che. te joIne bevadevane thayuM ke "mArI buddhi to ATalI kaThera nathI. huM kara parizrama kare te jarUra e badalAze : " te divasathI teNe kaDa purapArtha pitAnA abhyAsamAM kare zarU karyo. temanI buddhi khIlatI gaI katinA paDadA khulyA ane teo potAnA uddezamAM saphaLa thayA. Ama svastha zarIra svastha mana, svastha buddhi (citta), daDha saMkalpa, niDA ane satata purUSArtha e smRti-maMdiranA AdhArastaMbho che. jenA 6 ra karela smRtinuM caNatara varSo sudhI sthAyI rahI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] smRtivikAsamAM bAdhaka kAraNe smRti-vikAsanA strota vahetA haya, gya AdhAra hoya te chatAM keTalAMka kAraNo evAM che jyAM sudhI temane dUra karavAmAM na Ave tyAM sudhI suMdara smRti keLavI zakAtI nathI. A bAdhaka kAraNo kayAM che te aMge vicArIe. AkhA divasamAM thanArI dareka ghaTanA ke maLanArI dareka vyaktine yAda rAkhI zakAtI nathI. temaja savArathI sAMja sudhI ke rAtamAM UThanAra dareka vicAra, svapnane paNa seMdhI zakAtAM nathI. mANasanuM magaja Tepa rekorDiMga jevuM nathI jemAM dareka vAte ke prasaMga aMkita thaI jAya. teNe te e ja yAda rAkhavAnuM che je hitakara hoya ane upayogI hoya. ghaNIvAra binajarUrI ane nirUpayogI vAte paNa magajamAM bharAtI rahe che, ane jarUrI vAta yAda rahetI nathI. keTalAka mANaso gharethI nIkaLe eTale DAyarImAM-pAnAMmAM neMdhI le che ke temaNe zuM zuM karavAnuM che. nahIMtara kaI cIja rahI jatAM pharIvAra dhakako khAvuM paDe. ahIM smRti barAbara kAma kare che evuM na bane. smRti uparanA AvaraNe ke bAdhaka tane dUra karI devAmAM Ave te dareka smaraNIya vastunuM smaraNa (jene yAda rAkhavuM hoya te) rahI zake. jainadarzanamAM jJAnAvaraNane tenuM mULa bAdhaka kAraNa mAneluM che. e pramANe jJAna, jJAnI ane jJAnanAM sAdhanonI niraMtara AzAtanA karavAthI je kaMI baMdhAya che, tenA phaLa svarUpe jJAna upara AvaraNa AvI jAya che ane tethI smRti paNa maMda bane che. smRti upara avizvAsa: te uparAMta anya kAraNomAM sarva prathama bAdhaka kAraNa che pitAnI ja smRti upara avizvAsa kare. potAnI smRti upara vizvAsa rAkhIne cAlIe to dhAryuM yAda rahI zake. paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 ghaNuM lokone rodaNuM raDavAnI Teva ja hoya che. AvA lAghavagraMthithI piDAtA loko smRti vikAsamAM saphaLa thatA nathI. enA kAraNe prakhara mRtivALo vidyArthI pAchaLa rahI jAya che. pharI tenAmAM jyAre tenI smRti upara vizvAsa besADavAmAM Ave tyAre tene prasupta AtmA jage che ane te pachI prathama AvI zake che. AvuM banatuM ghaNIvAra e chIe. ghaNuM loko smRti-vikAsa mATe badAma, mAkhaNa ke brAhmInuM ghI khAya che, paNa tenA karatAM ye AtmavizvAsa keLave e caDhiyAtI vastu che. yAda rAkhavAnI anicchA : smRti upara ghaNIvAra avizvAsa to hete nathI paNa koI vastune joI-sAMbhaLIne bhUlI javAya evuM paNa bane che. thoDA vakhata pachI tenI smRti paNa bhUMsAI jAya che. tyAre smRti nabaLI che ema mAnavAmAM Ave che. paNa kharuM kAraNa te te viSayane yAda rAkhavAnI anicchA hoya che. anicchA thatAM apekSA keLavAya che. tevI vyakti ema dhAre cheH "mUko, A lapane ! Ane yAda karIne zuM karavAnuM che? tenI sAthe ApaNe zo saMbaMdha !" eTale koI paNa vyakti, vAta ke viSayanA saMparkamAM AvatAM te aMge vicAra karavo joIe ke e upayogI che ke nahIM? je upayogI heya te IcchApUrvaka tene yAda rAkhavI joIe. te aMge dareka bAbato dhyAnapUrvaka jevI, sAMbhaLavI ke vicAravI joIe. Ama IcchApUrvaka yAda karela viSaya samRtimAMthI bhusAto nathI. zravaNa-vAMcananI arUci: ghaNIvAra IcchApUrvaka smaraNa rAkhavA jatAM chatAM te vAta thoDA divaso mAM bhulAI jAya che. enuM kAraNa smaraNa rAkhavAnI aruci che. ghaNI bahene phariyAda kare che keH "amArU magaja cAlatuM nathI ke yAda rahetu nathI :" paNa tenI viruddhamAM, temanuM koIe apamAna karyuM heya, Thapako Apyo heya, gALo dIdhI heya, meNAToNuM mAryA heya, lagna vakhate vahevAra e che ke te badhuM temane kema yAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che? eTale ke te vAtamAM temane rasa che. je vAtamAM rasa na hoya te yAda rahetI nathI. keTalIka vAra jIvananI gUDha ane viziSTha ghaTanAo ociMtI smRtipaTa para tarI Ave che. jenI kalpanA paNa nahIM karI hoya. UMDANathI vicAratAM jaNAze ke te ghaTanAomAM ajJAta rIte rasa rahelo hoya che. ghaNuM vidhAthI kaThaNa ane nIrasa jaNAtAM viSayone saraLatAthI yAda kare che tenuM kAraNa temanI temAM rahelI rUci che. nyAya, vyAkaraNa, gaNita jevA viSayo kevaLa rUcinA kAraNe saraLatAthI yAda thaI zake che. eTale sArI skRti keLavavA mATe, je viSayo yAda na rahetAM hoya te badhAmAM rUci keLavI ane prayatna karavo joIe. koI vastune tarata bhUlI jaie chIe tenuM kAraNa te aMge aruci ane rasane abhAva ja che. sinemAnA gIta ghaNA loko eka vakhata sAMbhaLIne yAda kare che tenuM kAraNa temAM rasa ane ruci che. evI ja rIte ghaNuM ekavAra zikSaka pAse sAMbhaLIne te viSayane yAda karI le che, tenuM kAraNa paNuM ruci ane rasa che. eTale rasapUrvaka vAMcavAthI koIpaNa vastu smRtimAM sthira thaI jaze. mahattva ke lAbhanI samajaNa : keTalIka vakhata mANasane koI vastunuM mahatva samajAtuM nathI. tema ja tenAthI thato mAnasika vikAsane lAbha paNa samajAto nathI. tyAre te viSayamAM ruci ane prayatna hovA chatAM te yAda rahetuM nathI. eTale je mANasa viSayane yAda rAkhavA Icchato hoya teNe te viSayanuM mahatva samajavuM joIe ane te viSayanI smRtithI moTA lAbhanI zraddhA magajamAM sArI peThe besADI devI joIe. zarUAtamAM thoDeka zrama to karavo paDaze paNa pachI te vastu eTalI badhI rucikara ane rasaprada thaI jaze ke tene te yAda rAkhyA sivAya gamaze ja nahi. gaNita, nyAya, vyAkaraNa vagere viSayo nirasa gaNAya che paNa temanA jeTalA cokakasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA bIja kaIpaNa nathI. e kkasa viSaya haMmezA rasaprada hoya che paNa tenuM mahattva samajAtuM nathI tyAM sudhI te narasa rahe che, jyAre tA lAbhanI samajaNa paDe che tyAre ke emAM eTalA DUbI jAya che ke teo temAM ja tanmaya banI jAya che. bhUlavA lAyaka vastunI smRti : ghaNI vAta ke vastuo bhUlavA lAyaka hoya che. paNa mANasa tane yAda karIne magajamAM khoTo kacaro bharI de che. tethI smaraNa karavA che 4 vastunI smRti dabAI jAya che. eTale je vastune smaraNa karavI anivArya che te vastunI smRti rAkhavA mATe ja prayatna karavo joIe. ghaNA loko evI vastunuM smaraNa karavA mATe gAMTha vALI le che. jethI gAMda jotAM te tarata yAda AvI jAya. zrImada rAjacaMdajI jalavA lAyaka vastune bhUlavAne puruSArtha karatA tA. tethI je yAda rAkhavA lAyaka vastu samajatA tene yAda rAkhI zakatA. eka eka mANasanuM bharatiyuM khavAI javAthI e bahu ciMtita hatA. zrImadajIe tene kahyuM : "bharatiyuM kayAM bevAyuM che te huM nathI jANataH paNa temAM je vigata hatI te lakhAvI dauM !" temaNe e vyaktine taddana khA AMka pramANe tAkA. vAra ane kiMmata lakhAvI dIdhAM, navAI lAgaze ke temaNe A badhuM zI rIte lakhAvyuM ? tenuM kAraNa e che ke temanuM citta ekAgra hatuM ane teo bhUlavA lAyaka vastumAM citta parovatA na hatA; tAkA kharItI vakhate teo vepArI pAse ubhA hatA ane tyAM temanuM citta ekAgra hatuM. rAmAyaNamAM sugrIva-aMgada vagerenuM varNana Ave che ke jyAre teo rAma sAthe ayodhyAmAM AvyA tyAre potAnA ghare javAnuM bhUlI ja gayA. tyAM tulasIdAsajI temanI A mane vRttine upamA ApIne kahe che : jimi para droha saMtana mana mAhi. -jema saMta loko temanA pratye bIjAe karela drahane bhUlI jAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 che tema aMgada, sugrIva vagere paNa ayeAdhyA AvIne peAtAnu dhara bhUlI gayA. ghaNIvAra bhUlI javA jevI bAbate : " ANe mane mAryA, gALA ApI vagere ' yAda rakhAya che. tethI yAda rAkhavA jevI bAbate bhUlI javAya che. A cAlu phariyAda che ke kaI vastu bhUlavI ane kai vastu na bhUlavI ? AnI gAThavaNu karatAM AvaDavI joie ke zuM potAne jarUrI che-upayAgI che? bAkI jema nakAmo kacarA ghara bahAra pheMkI daie ema binajarUrI bAbatAne haTAvI nAkhavI joIe. e mATe viveka sArAsAra, nirNaya zakti bahu ja upayAgI che. jagadguru zaMkarAcAya brahmajijJAsAnAM pahelAM lakSaNa tarIke viveka zaktine khatAve che. viveka ja bhUlavA lAyaka vastune bhUlAvI devAnA saphaLa zramamAM sahAyaka banaze. mananI caMcaLatA : ghaNIvAra vAtAmAM rasa paNu hAya che; upayAgI jANIne yAda karavAne prayatna karavAmAM Ave che. te chatAM te thoDAka samaya pachI magajamAMthI sarI jAya che. magajamAM tenI sthira smRti rahetI nathI. tenu kAraNu che mananI caMcaLatA. jenu mana aneka kAryomAM parAvAyu hoya; tenuM mana eka paNa viSaya upara sthira thaI zakatuM nathI. jema cacaLa jaLa upara citra na dArI zakAya, tema ja asthira patra para citranu Alekhana na thai zake tema asthira ane cacaLa cittamAM kAI paNa vastunA saMskAra TakI zakatA nathI. smaraNazaktinA vikAsamAM mananI caMcaLatA NI ja khAdhaka che. e caMcaLatA vIjaLInI jema kAI eka viSaya upara TakatI nathI. caMcaLatAne dUra karavA ane smRtine sthira karavA mATe ekAgratAnI sAdhanA karavI atyaMta jarUrI che. ekAgratA vaDe dhaNA samaya naSTa thateA khace che. lAkAmAM yAda na thatI vastu minITAmAM ekAgratA vaDe yAda thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra teno abhyAsa kare joIe. ekAgratA aMge vadhAre vivecana avadhAna prakriyAnA have pachInA prakaraNamAM karazuM. prahaNa zaktimAM Indriya-kuMThitatA : jyAre Ini pitAnA viSayone grahaNa karavAmAM kuMThita thaI jAya che tyAre paNa smRti vikAsa aTakI jAya che. jyAre vastune barAbara prahaNa na karI zakAya te pachI tene yAda kaI rIte karI zakAya? AmAM apavAda rUpe kudaratI ke akasmAtathI IndriyonI zaktine nAza thAya che tyAM evI AzA rAkhavI asthAne che. te chatAM ye hamaNuM te vijJAne zodha karI che ane khovAyelI IndriyanA sthAne tevI ja Indriya ke sAdhanasAmagrI phITa karI devAmAM Ave che jethI te iMdriya tenuM kAma karI zake che. te uparAMta paNa evuM che ke eka ikiya kuMThita thatAM, bIjI IjipI tenuM kAma upADI le che ane smaraNazakti vadhu sateja bane che. A dhAM che jenI Idi sAbUta che te chatAM te tene durUpayoga karIne pitAnI te saMbaMdhI zaktine kuMThita karI nAkhe che; te dhAre te punaH abhyAsa ane prayogathI tene sateja karI zake che. paNa hAthe karIne kuhADe mAravA jevuM. ghaNuM bedarakArIne kArya kare te pachI temanI smRti maMda banavAne saMbhava che. ghaNI vAra IndriyanI zakti kuMThita thavAnuM kAraNa kazIla ane durAcAra sevana che. je vyakti brahmacarya pALe che tenAmAM mRtinI apUrva tIkSNatA jovA maLe che. jyAre ghaNA brahmacaryane vAraMvAra bhaMga karIne anya daktiAnI zaktine paNa kuMThita karI nAkhe che. A aMge svastha zarIra hevuM keTaluM jarUrI che tene agAu vicAra karavAmAM Avyo che. punarAvartana na karavAnI vRtti : ghaNI vAra eka viSayane sArI peThe gekhIne yAda karI lIdhA pachI ane te nahIM bhUlAya ema vizvAsa hovA chatAM aNInA TANe te viSaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 yAda AvatA nathI. enu kAraNa e che ke te viSayanu be-traNa vAra punarAvartana karavAmAM AvatuM nathI. saMskRta vyAkaraNa bhaNanAra vidyArthIo jANe che ke eka vakhata geAkhIne yAda karI levAthI te yAda rahetu nathI. eTale tee ene vAre DIe geAkhatA hoya che. jethI temanA magajamAM te coMTI jAya. te uparAMta je viSayane dIrdhakALa sudhI yAda rAkhavA hAya tenuM punarAvana ghaNI vAra karavu joI e. kadAca eTalA samaya na hoya te paNa yAda karela ke sAMbhaLela viSayanu echAmAM ochA be divasa sudhI savAranA paheAramAM AkhuM smaraNa karI levu joI e. a-samajUtI vagara yAda karavAnI vRtti : dhaNA vidhArthIe artha samajyA vagara keAI pArDane geAkhatA hoya che; pariNAme te tAtkAlika yAda tA thaI jAya che paNa pA| evA bhUlAya che ke tenI smRti paNa rahetI nathI. eTale je pArDa ke vAta yAda rAkhavA mAgIe, tene artha-samajUtI barAbara samajIne yAda karavuM joI e. tethI mULa pATha bhUlAI jAya te ye arthanA anusadhAnamAM te yAda AvI jaze. saMskRtane eka vidyArthI hato. te " zakala '' ane " sakala ' bannenA arthA samajyA vagara kApa te hatA. tethI jyAre te bannenA arthA karavAnA prasaMga AvatA tyAMre khATA ane viparIta arthA karI nAkhatA. 66 ekadA tene tenA zikSake kahyuM : " jo varNamALAmAM pahelAM tAlavya zakAra' Ave che pachI daMtya sakAra " eTale prathama je sakala zabda che tenA artha khaMDa ke TukaDA hoya che. pachI je, ' sakala ' Ave atha khaMDa ane che tene artha pUrNa ke samasta hAya che, pahelAMnA pachIte| artha akhaMDa thAya che. ema samajIne tu annanA artha magajamAM khesI jaze ane yAda rahI jaze! ' ,, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat "" > geAkhIza te tarata www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teNe ema kahyuM pachI teNe kaI divasa bannenA arthe karavAmAM goTALo karyo na hato. sahayogIkaraNa ane vargIkaraNa karIne yAda na karavAnI vRtti: keTalAka mANase vastune grahaNa karatI vakhate sabaMdha joDatA nathI agara te aneka vastuo yAda rAkhavI hoya te tenuM vagI | ( classification) karatA nathI, tethI temane te vastu ke vastuo yAda rahetI nathI. eka prAdhyApaka eka sthaLe "reTiyA dArA ahiMsAupara belavA gayA. temaNe vilaya taiyAra karyo hate paNa saMbaMdha vagara. tedhA vyAkhyAna maMca upara badhuM bhUlI gayA ane bolyA te asaMgata badalavA jevuM thayuM. teo muMjhAyA. tyAM to temane reTiye kAMtatA gAMdhIjInuM citra dekhAyuM ke tarata temane te yAda AvyuM ane pachI temaNe reTiyo gAMdhIjI, ahiMsA, svaparizrama vagere badhA muddAone joDyA ane temanuM vyAkhyAna ghaNuM suMdara thayuM. eTale keTalIka vakhata eka vastune smaraNa karavA mATe tenA sahacAranI bIjI vastune joDI devAmAM Ave to ema karatAM ghaNI bAbate yAda rahI jAya che. jema ke amuka lokonI pAghaDI AvI, eTale zika Ave, temanI bhASA AvI-Ama ghaNI vastuo yAda rahI jAya che ane temanI eka vastu anyanA saMbaMdha sAthe yAda rAkhavAnI hoya che. jethI te vastune yAda AvatAM ke tenA saMbaMdhI vastu yAda AvatAM, anya vastuo jhaLakI uThe che. A aMge eka sUtra che : "T% saMdhI maLe mAra maM imAva" eka vAtanuM smaraNa. bIjAnA smAraka-smaraNa rUpe thaI Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 avadhAna prayogamAM te AnI Dagale ne pagale jarUra paDe che, ane tene upayoga karavAmAM Ave che. evuM ja vargIkaraNanuM che. koI vyakti 15 alaga alaga vastuonAM nAma yAda rAkhavA mATe kahe; te tene vargIkaraNa vagara yAda rAkhavA jaze to temAMthI amuka te bhUlAI ja jaze. vargIkaraNa karavAthI te saraLatAthI yAda rahI jaze. vargIkaraNa karavAmAM samAna guNa ke jativALI vastune eka vargamAM gaThavavI joIe. kaI ke pAMca alaga phaLonA nAma, pAMca sTezanarInAM nAma ane pAMca kaTalarInAM nAma ApyAM. tene avyavasthita ke busTamathI yAda rAkhavA jazuM te te yAda nahIM rahe paNa upara jaNAvela rIte yAda karavAthI tarata yAda thaI jaze ane yAda raheze paNa kharI. bhAvAvezathI yAda karavAnI vRtti : kAma, krodha, moha, bhaya vagere bhAvAveze che. tethI prerAIne koI paNa vastu yAda karavA jaze to te yAda nahIM rahe, balake yAda karela vastu A badhA bhAvAvezonA kAraNe khare TANe bhulAI jaze, temaja tene bhoMThA paDavuM paDaze. pUrvagraha : pUrvagrahane paNa bhAvAvezamAM ghaNuM khapAve che. paNa tenuM alaga mahatva che. te prAraMbhamAM nAnuM sarakhe heya che paNa tenA lIdhe mANasa zreSTha jJAnathI vaMcita thaI jAya che. smRti-vikAsamAM pUrvagraha ghaNo bAdhaka che. A pUrvagrahanA kAraNe bIjA pratye meha, dveSa dhRNA ke krodhathI jovAya che. tathA temAMthI sAro bhAva levAtuM nathI. tenA kAraNe jJAna ke smRti-vikAsano je masAlo bIjA pAsethI maLI zake che te levAtuM nathI. jaina paribhASAmAM tene smRtijJAna mATe aMtarAya karmodaya kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvArthasavamAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmabaMdhananAM kAraNe batAvavAmAM AvyAM che - tatpradoSa, nindava, mAtsayantirAyAsAddanopaghAtaH jJAna darzanAvaraNa yoH -eTale ke jJAnI ke guNI vyakti ke jJAna prati mehanA kAraNe enA do jevA, enAthI maLeluM jJAna chupAvavuM; enA pratye ISya-masara bhAva rAkhavo, enuM jJAna na vadhI jAya agara to lake na jhIle te mATe avarodhe ubhA karavA. enuM apamAna karavuM ke najaramAM halake dekhADo vagere kAraNe nAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma baMdhananA kAraka che. ApaNe AgaLa koI vyakti, saMsthA ke samAjane, dharma ke pradezanA prasaMga hoya to ApaNe pUrvagrahanI daSTi e ja tenuM tAraNa kADhIe chIe. dA. ta. Aje rAjakAraNanI belabelA hoIne raziyA ke amerikAnI vAta AvatAM jene jenA prati rAga haze; te te dezanI vAtaja sAcI mAnaze. te uparAMta e banne dezone pUrvagraha heI teo sAmAnI dareka vAtane zaMkAthI kaMkI phaMkIne joI tapAsaze. evI ja sthiti samAjanI che. hiMdu-muslima maLe kharA; paNa manamAM thAya ke "cetatA raheje. dALamAM kaIka kALuM che !" musalamAnone ema lAge ke "huM ATale badhe namate rahuM !" tethI te samAjathI ataDa paDI jAya che. tenI sAthe rahevA chatAM avizvAsathI jue che. tethI te kaMTALIne vicAre che ke " jemane choDyA temanI sAthe jAuM te mAre ne ! baLato maLaze?" te jyAM Ama karavA jAya che tarata sAmevALA bolaze ke "joyuM ne ! Akhare te gAne !" ame kahetAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 hatA ke enA upara vizvAsa mUkavA sammelana maLyu. tenI sAme hadu "" jevo nathI. '' hamaNAM " muslima pUrvagrahathI jue che. jema kAma kAmanI vAta thaI, deza-dezanI vAta thaI tema pakSa-pakSa vacce paNa bane che. kAMgresI game teTalA sArA haze te paNa khIjA pakSavALA te| DIka AjanA sarvAyI kAryakaro paNa tene za MkAnI najare jovAnA. Ama gajagrAha cAlyA ja karavAne. evuM vyakti vyakti vacce paNa A mArA duzmana che. ANe mArA mATe Ama kahyuM che. " A adhu pU grahane AbhArI che. pUrvagrahathI nAnI nAnI bAbatamAM mana aTAvAyu paDayu rahe che ane smRti tyAMja thabhI jAya che. pUrvagrahane dura karavAnA ekaja upAya che vizvAsa. kaikeyIe game te karyuM. paNa rAme tenA prati saMpUrNa vizvAsa rAkhyA. tenuM aMte keTaluM rUDu pariNAma AvyuM ? vibhISaNa rAma pAse zaraNe Avye tyAre hanumAna ane sugrIva jevA mahAbaLIne paNa zakA gaI. te pUrvagraha na TALI zakayA. paNa bhagavAna rAmacaMdrajIe te tenAmAM pUrNa vizvAsa rAkhyo. tenuM pariNAma laMkA vijayamAM cegya sahAyatA rUpe maLyuM. gAMdhIjIe muslimeA upara vizvAsa mUkayeA te ekadare phAyado ja thayA. mahu'madaalI-zauktaalI karI gayA, jinnA badalAi gayA paNa sarahadanA gAMdhI jevA haju TakI rahyA che. te uparathI pariNAmanu tAraNa kADhavu joI e. jo gAMdhIjI badhA muslimA prati avizvAsa rAkhata te eka AkhA varga sAva ataDe ataDA paDI jAta. chetaranArA humezA chetarAze. mATe vizvAsathI najIkamAM jAo. vizvAsa dareka para keLavavAthI AtmIyatA lAgo ane maLavA jevA anubhava paNa maLI zakaze. pUrvagrahanA kAraNe amuka mANasA prati gAMTha baMdhAya che vaLI uparathI telanuM TIpu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mUkAya che. Ama karavAthI sAmAnA devane kacaro magajamAM ThalavAI jAya che. tenA deva dUra karAvI zakAtA nathI. eTale bIjAnA guNo juo, udAra bane, vizvAsa rAkhe, ataDA raheze tethI koI kAma thavAnuM nathI. Aje te sAthe rahIne kAma karavAne jamAne che. sAthe sAthe rahevuM chatAM vepAvuM nahIM, AtmIyatA evI nahIM, e kaLA zIkhI laIe te AnaMdathI rahI zakAya. te mATe pUrvagrahathI sarvaprathama mukta thavuM joIe. jethI smRtine udAra banAvI zakAya. upara smRti vikAsanAM bAdhaka kANe batAvyAM che. te badhAyane vINI-vINIne dUra karI nAMkhavAM joIe. tethI smRtine satata vikAsa thata raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa ] smRti vikAsanA krama smRtine vikAsa ekama thatA nathI. tenAM sAdhanA hAya, strota hAya ane khAdhaka kAraNeAnuM nivAraNa thAya te pachI paNa tene eka krama che te pramANe ja tene vikAsa thAya che. jaina mUtrAmAM smRti-vikAsane eka krama batAvavAmAM AvyA che. tene ApaNe smRti-uddedhA krama paNa kahI zakIe. te A pramANe che :--(1) avagraha, ( 2 ) IhA, ( 3 ) avAya ke apAya, ( 4 ) dhAraNA ane ( 5 ) punaHsmaraNu. Ane vigatavAra tapAsIe :~ avagraha : sauthI pahelAM avagraha thAya che. ApaNe kaI paNa cIja yAda rAkhavA mAgIe chIe tyAre sauthI pahelAM te pAne, te te driyAno sAthe sahaMje spardhA thAya che. pachI te Indriya AMkha hAya, kAna hAya, nAka hoya, jIbha hoya ke hAtha-paga, te pAtapeAtAnA viSayane grahaNa kare che. Ama vastu ke padArthanA Indriyane thatAM pahelA sparzane grahaNu karavAnI zakti avagraha che. te vastune paheleA sparze barAbara na hAya te tenI AgaLanI bhUmikA thatI nathI ke barAbara thatI nathI; te cIja yAda rahetI nathI. dA. ta. AMkha eka vastune joI rahI che. tevAmAM khIjI vastu tyAMthI pasAra thAya che ke bIjI indriyAneA keAi viSaya cAle che--jemake saMgIta vagere. kAI vastune sparza thAya te te samaye mana eka vastune ja grahaNa karaze. te jemAM vadhu tanmaya haze teja tene spaze. jo te kAI vastune netA haze te tyAre saMgIta ke sparzanI smRti tene nahIM rahe ane te grAhya nahIM bane. eTale je vastune yAda rAkhavI hoya te tarapha ekAgratA sarva prathama keLavavI joI e. nahIMtara A jagatamAM eka ja kSaNe indriyAnA eTalA badhA viSayeA cAle che ke na yAda karavAnu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 yAda rahI jAya che ane yAda karavAnuM bhUlAi jAya che. avagrahamAM vastune smRti-sparza spaSTa hovo joIe. eka vAra mahAtirtha nAmanA bauddha bhikSu rastA uparathI pasAra thaI rahyA hatA. tyAM temane eka juvAna bahena maLyA. temanuM dhyAna e tarapha na hatuM. te bAI pasAra thaI gaI pachI eno pati tyAMthI nIkaLyo ane tene pUchyuM : " A raste jatAM koI strI tamane maLI ?" mahAtibe javAba vALyo: "te strI hatI ke purUSa tene mane khyAla nathI. koI hAlatuM cAlatuM pUtaLuM hatuM eTaluM kharuM !" A hatI vismaraNIya vastu prati dhyAna na ApavAnI vAta. evI ja rIte sUphI saMta habIbane tyAM varSothI khUbedA nAmanI dAsI rahetI hatI. pote saMta heIne prabhunA dhyAnamAM ja lIna rahetA. emane khyAla na hato ke A dAsI koNa che? eka vAra temaNe khUbedAne ja pUchayuM : pelI bedA dAsIne belAva te bahena ! " khUbedAe kahyuM : "huM ja jhubedA chuM. ATalA varSothI rahuM chuM te chatAM ye khyAla nathI ?" matalaba e ke je vastune mANasa ekAgratA ke IcchApUrvaka grahaNa karato nathI te yAda nathI rahetI. rAmAyaNamAM lakSmaNane eka prasaMga che. rAvaNa sItAjInuM apaharaNa karIne vimAnamAM laI jato hato tyAre sItAjIe keTalAMka ghareNAM nIce nAkhI dIdhAM hatAM. sItAnI zodhamAM jatAM rAmacaMdrajIne te maLyAM. temaNe lamaNane pUchayuM : "bhAI, batAva te A ghareNuM sItAnAM che ke kema?" lakSmaNe javAba Ape : " A kuMDaLa ke kapUra je uparanAM aMganAM ghareNuM che tene huM oLakhatA nathI paNa napura (jhAMjhara) je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 paganAM dhareNAM che tene huM oLakhuM chu. kAraNuMke prAtaHcaraNa vaMdana karatI vakhate mArU dhyAna te tarapha jatu hatu. A uparathI jaNAya che ke je dRzya ke zrAvya vastu para dhyAna cAMTe che, te ja yAda rahI jAya che. jyAM dhyAna nathI coMTatuM te vastu bhUlAI jAya che. jeTaluM vadhAre ApaNuM dhyAna smaraNIka vastu upara vadhAre ekAgra thAya che teTalu ja vadhAre ApaNe te vastune grahaNa karI zakIe, sAmAnya rIte vastune sparza karavA, grahaNa karavA te avagraha che temAM avalAkana, zravaNa, spena ke AsvAdana AvI jAya che. A avagrahanI paNa e bhUmikA che. prathama vastunI aspaSTa jhAMkhI thAya che te vyaMjanAvagraha che. tyAra pachI vastunI vadhAre spaSTa jhAMkhI thAya che tene avigraha kahevAmAM Ave che. AvI aspaSTa jhAMkhI te pAMce indriyA vaDe thatI hAya che. e mANase eka sAthe kAme jatA hAya che. koI ghaTanA thAya che tyAre ekane tenI cAkakasa smRti rahI jAya che jyAre khIjAne tenI smRti taddana rahetI avagraha ja che. jeNe cokakasa avaleAkana athavA hAya che tenI dhAraNA khaLavatI ane sudRDha hoya che. eTale avagrahamAM vastunA saheja sparza thAya che--A kaiMka che, zuM che ? enI khabara spaSTa rIte nathI hotI-A vyaMjanAvagrahamAM che. pachI athavigrahamAM ceAsAi Ave che. A IMhA : avagrahane sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke vastune sparza thayA. jemake kAi vastu athaDAi tyAre hA tyAra pachInI bhUmikA che. tene artha icchA ke spRhA rUpe dhaTAvI zakAya. vastu che-tA te zuM che? Ama nizcaya karyA pahelAMnI bhUmikA icchA che. AA vagara smRtirUpe kAI vastune pakaDIne rAkhI zakAtI nathI. nathI. tenuM kAraNa sArI peThe grahaNa karyu kayAreka koika mAsa kaMTALIne kahI de che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat " hADA e vAta ! www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 mUke A kSepa ! ApaNe tenA tarapha dhyAna ja nathI ApavAnuM !" je vyaktine avagraha thayA pachI tene nizcaya karavAnI IcchA thatI nathI; eTale te e vastune choDI de che; tene nizcaya thatA nathI. je vyakti nizcaya karavA mAge che te kAipaNa vastune grahaNa karyA pachI tene udgApAna kare che; vizleSaNa kare che, manana kare che. tene hA kahevAmAM Ave chaeN. ApaNe avagraha ane IhA bannenu aMtara samajavA mATe jaina zAstra pramANe indranA viyeAne laI e. jemake ApaNane kAi ThaMDI vastune sparza thayeA. Ama sparzanI jANakArI tene avagraha kahI zakAya. A sparze ThaMDA che e bIjI bhUmikA che ! te sparza kevA che ? tenA uparathI javAbarUpe maLelI hakIkata che. evI ja rIte A saMgIta che, nRtya che e badhAnI pahelI jhalaka ane te sa MgIta che, nRtya che e tyArabAdanI bhUmikAne kramarAH avagraha ane dA gaNI zakAze. avAya : avAya tyAra pachInI bhUmikA che; jemAM mana cokakasapaNe nakakI kare che ke mane je sparza thayeA che te DeA che; paNa A ThaMDA spa azkanA ja che. koI ThaMDI kAyAnA nahIM. eTale ke A nahIM, paNa A. A prakArano nizcaya avAya vaDe thAya che. A saMgIta ja che-paNa te krimI navI zAstrIya che; A gaMdha che; paNu gRdha ja che; A khAvAnuM che, temAM miThAI che-rasANu nathI...AvI badhI bAbatAne niya, saMzaya, viparyaya ke anadhyavasAyane dura karIne thAya che, .. jemanI smRti ma che tee avagraha pachI IhA sudhI AvatAja nathI. DA pachI avAya sudhI javAnI tA temanI dhIraja rahetI nathI. kharekhara kAi vastune yAda karavAnuM kA * avAya ' sudhI paheoMcyA bAda ja zarU thAya che. jemake kAi vyaktine joyA bAda te vyakti che, e avagrahanI bhUmikA che; te vyakti kANu che te hAnI bhUmikA che; ane te kAnyakubjanA hovA joIe kAraNa ke tenI vezabhUSA evI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 eTale te pATaliputrano nahIM paNa kAnyakujjana hovo joIe; A bhUmikA avAyanI che. tyAra pachI tenA magajanA khAnAmAM tenI smRti sthira thaI jaze. dhAraNuM : koI vastune nizcaya karI lIdhA pachI manamAM te sthira thaI javI, e dhAraNA che. kevaLa avAya-nizcayathI kAma cAlatuM nathI. TheTha ghAraNA sudhI teno puruSArtha thAya to ja te smRtirUpe TakI zake ane tenuM punaHsmaraNa thaI zake. keIke kabATa ughADyo eTalethI kAma patatuM nathI; paNa kabATa ughADayA pachI vastune yathAsthAne mUkyA sivAya kabATa ughADavAthI phAyade zuM ? avAya sudhI amUka kabATane ja udhADo e nakakI thAya che paNa smRtine kabATa udhADIne smaraNIya vastune yathAsthAne mUkavI e dhAraNAnuM kArya che. dhAraNAne saraLa artha e thAya che ke smRtinA khAnAmAM smaraNIya vastuo mUkavI-goThavavI je mANasa daDha nizcaya kare ke mAre ATaluM yAda karyA sivAya UThavuM nathI to tene te vastu jarUra yAda raheze. keTalIka vakhata dhAraNa karyA chatAM te vastu yAda AvatI nathI. tyAre mANasa mAthA upara hAtha rAkhIne tene yAda karavAno prayatna karato hoya che. ene artha e thayo ke te e vastune smRtinA bhaMDAramAMthI bahAra kADhavA mathe che. ghaNI vAra bhUlAI gayelI vAta acAnaka yAda AvI jAya che. parIkSAnA samaye ghaNA vidyArthIo udAsa thatA dekhAya che; kAraNa ke temane kazuM ye yAda hetuM nathI. ema paNa thAya ke A parIkSA zuM Apaze. paNa, parIkSA ApatI vakhate temanI smRti ekAeka jAgRta thaI jAya che. temane bhUlAyelI badhI vastu ekAeka yAda AvI jAya che. smRtinAM paDaLo nIkaLI jAya che. ene ghaNA loko deva-devIne prasAda, ke mAnatAne camatkAra mAne che. kharI rIte te e temanI sudaDha dhAraNAne ja camatkAra che. viSayane sunizcita karyA bAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 je susthira saMskAra ghaDAya che tene ja dhAraNa kahevAya che. dhAraNa daTa thAya tema punaHsmaraNa tarata thAya. keTalAka jaina dArzaniko mAne che ke avAya ane dhAraNAnI vacagALAnI sthitinuM nAma smaraNa che. smaraNane avicaLa rIte rAkhavuM enuM nAma dhAraNA che. "aviSNuI heI dhAraNA" e rIte je viSayane sthira karyA bAda te smRtizepa na thAya te dhAraNa che. ghaNA vidvAne dhAraNAne vizrAMtinI avasthA mAne che. je nizcayapUrvaka grahaNa karAya che ane tenI smRtinA khAnAmAM vizrAMti e ja dhAraNA che; je punaHsmaraNa vakhate jAgRta thaI jAya che. punaHsmaraNa : dhAraNAne bIje eka pakSa che punarAvartana. grahaNa ane punaH smaraNanI vacalI avasthAmAM grahaNa karelI vastune vAre ghaDIe punarAvRtti karavAmAM Ave che. A punarAvRtti dhAraNAne vadhAre cokakasa banAvavA mATenI avasthA che. tethI punaHsmaraNa saraLatAthI thAya che. viSayane satata grahaNa karavAthI jyAre dakti thAkIne lothapotha thaI jAya che. eTale AMkha, kAna, nAka vagere Indriyone cheDe thoDe AMtare vizrAMti ApavI joIe. A gALAmAM grahaNa karela viSayanuM punarAvartana karavuM joIe. sArI peThe grahaNa karelI vastu paNa punarAvartana na karavAthI magajamAMthI sarI jAya che. A aMge guru celAne eka saMvAda suprasiddha che. guru pUche che : vAra ke, ghoDA e vidyA vIra nAtha !...! taLe para roTI bale kaho celA kiNa nyAya ? calA javAba Ape che ;-"gurujI ke nAya !" eTale ke pAna, ghaDe, vidhA ane re TalI e cAreyane pheravavAmAM nahi Ave te bagaDI jAya che. pAna saDI jAya che; ghoDe ADayala bane che. vidhA bhUlAya che ane tAva uparanI roTalI baLavA lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 eka ja smRtinuM paNa che. gRhita viSayanuM vAraMvAra punarAvartana nahIM karavAmAM Ave to te naSTa thaI jAya. avagraha, IhA, avAya, dhAraNA vaDe grahaNa karavA mATeno zrama niSphaLa jAya che. jyAre punaHsmaraNa barAbara thatuM nathI. kAraNa ke smRti aMgenA badhA zramanI kiMmata punaHsmaraNa che. avagraha vagerenA doSa: grahaNa vidhithI ja nizcayamAM deSa Ave che-grahaNa samyapha prakAre nahIM thavAthI dhAraNAmAM doSa Ave che ane te deva punaH smaraNa vakhate tarI Ave che. darzanazAstranA niyama pramANe AvA de traNa che -saMzaya, viparyaya, anadhyavasAya. saMzaya : saMzayane artha che be nizcayo vaccenI DAmADeLa sthiti. be jAtanA vicAro paikI koI eka cokakasa vicAra ke niSkarma upara pahoMcyA vagara punaHsmaraNa barAbara thatuM nathI. eka mANase kadi "rojha" nAmanuM prANI joyeluM nahIM. te gAya jevuM hoya che. gAya ane rojha vacce pharaka tenA magajamAM barAbara kapelo nahIM. te aMge grahaNa paNa kareluM nahIM. eka divasa te pitAnA pravAsI mitra sAthe jaMgalamAM gayA. tyAM teNe "rejha' joyuM. pravAsI mitroe pUchyuM : "A zuM che?" jaMgalI gAya che!" teNe javAba vALyo. pelA lekone vizvAsa na thayA eTale temaNe pharIthI pUchyuM. teNe kahyuM : "kAM to jaMgalI gAya che, nahIMtara rojha che." ahIM A bhAIe grahaNa karatI vakhate rojha ane gAyane pharaka bannenuM pRthakkaraNa karIne sarakhI rIte pakaDyo na hato. je teNe pahelAMthI ja banne vidhine upayoga karyo hota to kadAca A saMzayavALI dazA thAta nahIM. punaH saMsmaraNa vakhate te saMzaya naData nahIM. viparyaya : viparyaya eTale grahaNa karatI vakhate rahI gayelA de che. te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 puna: smaraNa vakhate naDe che. koI vastune yAda karatI vakhate ekalpanAe magajamAM eka sAthe dADe che. eka spaSTa ane bIjI aspaSTa, ekAgratAnA abhAve kAI nizcaya na thayo eTale punaH smaraNu vakhate aspaSTa kalpanA tarI AvI; spaSTa kalpanA maMda paDI gaI. eka vakhata eka munine 5-7 mAIlane AMtare gAma hatu tyAM javuM hatuM. pelA gAmanA lokone pUchyuM ke, "te gAmanuM nAma zuM che ? '' re gAmanA lokoe kahyuM : " pahelAM amuka nAmanuM gAma Ave che pachI eka mAIlanA aMtare bIju lANA nAmanuM gAma Ave che." gAmanuM nAma grahaNa karatI vakhate muninA anya manasubAne lIdhe pachInA gAmanuM nAma paheluM ane pahelAMnA gAmanuM nAma pachInA yAda rahI gayuM. munijI pachInAM gAme pahoMcyA ane tyAM jaI te temaNe pUchyuM, A lANuM gAma te?" << lokAe kahyuM: "Apada ! Apa e gAma te eka mAIla pAchaLa mUkI AvyA." HH evI ja rIte ghaNI vAra nAma ane nabara sarakhAM yAda rahetAM nathI tenA kAraNe punaH smaraNa vakhate anya smaraNu thaI jAya che ane tenA kAraNe mANusane bheAMThA thavuM paDe che. anadhyavasAya : e paNa grahaNa samaye pUrI rIte nizcaya nahIM karavAthI thAya che. tethI punaH smaraNa vakhate aDadhu yAda Ave che ane aDadhuM yAda AvatuM nathI. keTalIka vAra atyaMta mahatvanI vastu mANasa kahevA icche che pazu game teTalA prayatno karavA chatAM te pUrNarUpe yAda AvatI ja nathI. apUrNa vAtanu mahattva nathI. anadhyavasAyane abhAva paNa kahI zakAya. bhAvapUrvaka vastu grahaNu karavAmAM Ave to tenu punaH smaraNu barAbara cAya. tyAre abhAva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke vibhAvapUrvaka vastu grahaNa karavAmAM Ave che te kAMto taddana yAda nahIM thAya, athavA sAva spaSTa nahIM thAya; athavA je bhAve kahevAI haze tenA karatAM viparIta arthe ja rajU karavAmAM Avaze. eTale je viSayanuM punaH smaraNa karavAnI IcchA hoya te aMgenA saMskAre jyAM sudhI smRtinAM khAnAmAM sthira nahIM thaI jAya tyAM sudhI te viSayane saMbadha choDavo nahIM joIe. jeIne, vAMcIne ke sAMbhaLIne tenI sAthe tene lagatI koI vastuno saMbaMdha ke pUrI kalpanA joDI devI joIe. jethI punaH smaraNa vakhate acakAvuM na paDe. punaHsmaraNamAM bAghaka to : punaHmaraNa vakhate buddhizALI ane paripakavajJAna vALA mANase paNa keTalIkavAra digamUDha thaI jAya che. agara te te vastu vismRta thaI jAya che, ane nirbaLa smRti ke alpajJAna vALA mANaso tenAthI AgaLa vadhI jAya che. AvuM zAthI thAya che ! enuM kAraNa che punaHmRtimAM bAdhaka tattanuM AkramaNa. A AkramaNanuM jJAna temane keTalIka vAra punaHsmaraNa vakhate thaI jAya che. keTalIka vAra te kAraNa eTaluM spaSTa hoya che ke bIjA loko paNa pakaDI le che. A bAdhaka kAraNomAM, kAmottejanA, krodhano vega, bhayAtmaka bhAvanA, avizvAsa ke sabhAbhaya, athavA dhyAnacalita thavuM vagere che. A badhI bhAvanAtmaka uttejanAo ke AvezanI lAgaNI che. ghaNIvAra kAmettejaka vAsanA ke mahAtmaka AkarSaNa jene anyaliMgI AkarSaNa kahevAya che tenA pravAhamAM strI ke purUSa eTalA badhA taNAI jAya che ke temane potAnuM astitva paNa vismarita thaI jAya che. uttejita bhAvanAo smRtine kSINa karI nAkhe che, jJAnataMtuone zUnya karI nAkhe che. evI ja rIte krodhanA AvegamAM paNa mANasa bhAna bhUlI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 te vakhate tenA magajamAM garamI ghaNI caDI jAya che. tenu zarIra kAMpavA lAge che; jene prabhAva smRti upara acUka rIte paDe che. evI paristhitimAM mANasa game teTalA medhAvI (cANA) hAya paNa tenI dhAraNA kuti thaI jAya che. game teTalI samyak rIte avagraha, hA, avAya ane dhAraNA karelI hoya te paNa punaH smaraNa thatuM nathI. eTale vAdavivAda, bhASaNa, saMvAda ke vArtAlApa vakhate kyAreya uttejita thavuM na jaIe. eka vakhata vAdavivAda pratiyogitAnI sabhAmAM be vidyAthI A vAdavivAda karI rahyA hatA. temAM je kaika mad buddhinA hateA teNe evA zabdanA prayoga karyo, jethI tIvra smRtivALA vidhAthI uttejita thaI gayeA. pariNAme tenA AkhA zarIre gabharAmaNu ane dhrujArI chUTavA lAgI. tenI lIle prasaga bhUlIne thavA lAgI. te agaDabagaDa khelavA lAgyA ane ate pote zu khelyo che, tenuM bhAna thatAM cUpa ' thaI te besI gayA. pariNAme maMda buddhivALA vAdavivAda jItI gayo. eTale kAmavega, krodhAveza tema ja vadhu lAgaNIvALA mANuseAnA avagraha, ihA, avAya ane dhAraNA dRDha tathA prakhara heAvA chatAM punaH smaraNa vakhate te pAchA paDe che. paNa bhayAtmaka bhAvanAe paNu punaH smaraNamAM bAdhaka che. sabhA--bhaya evA ja bhaya che, je sArAmAM sArI smRtivALAne khelatA baMdha karI de che. mArI AgaLa mATA vidyAnA beThA haze, A leke mArI TaMkaDA karo--AvI AvI bIkathI ghaNI prakhara dhAraNAvALA loko paNa punaH smRti karI zakatA nathI. sArI peOM viSaya taiyAra karIne AvanAra vaktAne rAkhyuM jaDatA nathI; TAMTIyA dhrUjavA lAge che ane tyAMthI nAsI TavAnI vRtti jora pakaDe che. Ama khI-bhaya lAvAtha pedA karanArI hAya che. tene AtmagauravanI bhAvanA vaDe dUra karavI joI e. evu ja ekAgratAnuM che. dhyAna vicalita thaI jatAM, punaH smaraNumAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdhA pedA thAya che. eka vyAkhyAtA peAtAnA viSaya upara dhArApravAhe bhASaNa karatA hatA. sabhAmAM jarA dhAMdhATa ke zreAtAnuM halana calana thatAM tenuM dhyAna khasI gayuM; pariNAme te mULa viSayathI khasIne tadna evI tayyahIna vAteA karavA maMDe che ke te viSaya bahAra ja khAphte| najare caDe che. eTale dhoMdhATa ke sabhAne zera vagere thAya. tethI ekAgratA na tUTavI joI e ane mULa viSaya upara cittane ekAgra karavu joI e koI kalpanAnI sAthe te viSayane avadhAna vaDe joDI devA joI e. Ama avagraha, hA, avAya, smaraNa, dhAraNA ane punaH smaraNa e smRti vikAsanA krama che. avagrahanuM kAma Indriyo vaDe, hAnuM kAma mana vaDe, avAyanuM kAma buddhi vaDe ane dhAraNAnu kAma citta vaDe thAya che. jethI A badhAM sAdhanA vaDe punaH smaraNanu kArya thAya che. temAM je bAdhaka kAraNA ane daSA che tenAthI khacIne smRti vikAsa mATe temanA upayeNa karavA jaI e. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 6 ] smRti vikAsanAM sAdhanA - 1 IndriyA smRti vikAsanA kramamAM e spaSTa karavAmAM AvyuM che ke avagrahane upayoga ndriyA vaDe thAya che. eTale ke indriyA avagrahanu sAdhana che. saMskRta bhASAmAM tene karaNa kahevAmAM Ave che. A Adhanano sabhyaupayAga, durupayeAga ke anupayoga traNeya thaI zake che. indriyAnA upayoga : mANasa jo pAtAnI indriyonA samyak prakAre upayega kare-sArAM kAryAmAM e zakti vApare te smRti-vikAsa tenA mATe saraLa thaI zake. viyeA mana ke buddhinA maMdiramAM praveza kare te pahelAM tenI tapAsanirIkSanuM kAma karanAra dvArapAla rUpe indriyeA che. je te viSayane praveza karatAM pahelAM barAbara tapAsI le te je vastu smRtinA khAnAmAM pravezavA lAyaka che tene ja praveza thaI zake, tene ja indriyo, mana ane buddhi grahaNu karI zake; dhAraNa karI zake. have A indriyA jo mana ke kubuddhi pAsethI lAMca laIne ke lebhamAM taNAI ne khATA vidhayAne pesavA de ane sArA viSayeAne bahAra rAkhe; te te indriyonA durupayoga thaye kahevAze. eTale ke kriyA potAnI zaktine viparIta mArge kharce che, athavA vadhAre kharce ke jarUra vagara kharce che. tethI indriyonI zakti maMda paDI jAya che, naya che. dhIme dhIme te eTale smRti paNa maMda paDI ghaDapaNamAM dhaNAM leAkeAnI bAhya indriyAnI viSayagrAhaka zakti mada paDI jAya che tyAre tenI sAthe temanI yAda zakti paNa maMda paDI jAya chaeN, evI ja rIte mANasa petAnI kandriyo paikI koI ekanA upameya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA nathI tethI te IdriyanI zakti kaTAI jAya che. A anupayoga thayo gaNAze. koI mANasa pAse talavAra che paNa te tene upaga na kare te te kaTAI jAya che ane vadhAre kAma ApI zaktI nathI. evuM ja IndriyonuM che. je Indriyo vaDe saLaMga kAma na levAya to tenI grahaNa zakti maMda paDI jAya che. IndriyanA bheda : jaina darzanamAM IndriyonA mukhya be bheda kahyA che -"cendriya ane bhAvendriya; athavA bAhya-Indriya ane AtyaMtara Indriya. dareka IndriyanI bahAranI AkRti-AkAra-prakArane bendriya-bAdriya kahevAmAM Ave che. jema kAnanuM rUpa che, nAkanA khADA che; AMkhanA DoLA che; jIbhanI cAmaDI che ane AkRti che. paNa A ekalI drandriya kAmamAM AvatI nathI. maDadAne badhI bAni hoya che paNa te kAma ApI zakatI nathI. evI ja rIte AMdhaLAne AMkhanA DoLA hovA chatAM te joI zakato nathI. eTale bhAvendriya ke AtyaMtarendriya agatyanI vastu che. te dareka IndriyanI zakti che. jema TorcamAM pAvara (masAlo) heya te ja te prakAza ApI zake. tevI ja rItane pAvara bhAvendriya rUpe dareka bendriyanA khokhAM sAthe hoya che je viSayane grAhI zake che. evI ja rIte A be prakAranI IndriyonA pAMca bheda batAvyA che kAna ( ndriya) AMkha (cakSuIndriya) nAka (dhrANendriya) jIbha (rasanendriya) ane zarIra (sparzendriya). vaidika darzanamAM koI tenA 10 ane manane gaNIne koIka 11 bheda batAve che. te A pramANe che - pAMca jJAnendrio ane pAMca karmendri. pAMca jJAnendriya te jainadarzana pramANe ja che. pAMca karmendrio A pramANe che -vApha (vANI) pANi (hAtha) pAda (paga) gudA (maLadvAra) ane upastha.(eTale jananeMdriya). Indrione saMbaMdha : ghaNI vakhata eka IndriyanuM kAma karavAmAM bIjI Indriya paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 madada AvatI hoya che. jemake pagamAM kAMTo vAgyo hoya te tene kADhavA mATe hAtha vagere anya I imadada Ape che. AMkha te sthAnane jue che, kAna tene avAja sAMbhaLe che; jIbha kAMTe kaDhAvavA mATe bIjAne bele che. sparzendriya te sthAnane sparza kare che. A indriyone saMbaMdha ekabIjA sAthe joDAyela che, koI mANasanI AMkha cAlI jAya che tyAre tenuM kAma sparzendriya, zravaNendriya vagere karatI hoya che. eka mANasa eka hAthe apaMga thaI gayuM hatuM. tyAre tenA ghare koI bIjuM kAma calAvanAra nahIM heI, te ja mANasa anAja eka hAthe tALa ane bIjA hAthanuM kAma pagethI letA. temAM te atyaMta pAvara thaI gayo hato. bhAtasamAja (ghATakopara)mAM eka bahena dararoja 3-4 rU.nuM kAma kare che, te eka hAthe apaMga che. chatAM masAla phUTI le che. zrImada rAjacaMdra ekavAra jamavA beThA. zAka AvyuM temAM mIThuM che ke nahIM teno khyAla temane jIbhathI cAkhyA vagara mAtra AMkhathI jotAM ja AvI gayo hato. jIbhathI cAkhyA vagara e rIte AMkhathI khyAla AvavAnuM kAraNa Indriyone parasparano saMbaMdha che. kAMTe pagamAM vAge che paNa asara AkhA zarIrane thAya che. kumArI helana kelara nAnapaNathI ja baharI, mRgI ane AMdhaLI hatI. te chatAM kumArI salIvana je tenI zikSikA hatI, teNe tene evI tAlIma ApI hatI ke kadAca dekhate mANasa eTaluM kAma na karI zake. jeTaluM te pitAnI indriyonA abhAve karI zakatI. apaMganI pratibhA" nAmanA pustakamAM eka sthaLe vAMcavA maLe che ke ekadA te ekalI cAlI jatI hatI. pAchaLathI ghoDA doDatA AvatA hatA. te ghaDAnA DAbaDAno avAja sAMbhaLI zakatI na hatI te chatAM tene lAgyuM ke ghoDA AvI rahyA che ane te bAjae khasI gaI. AmAM koI navAI nathI kAraNa ke tenI bIjI Ini tene te saMbaMdhI jJAna ApatI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje te| vijJAna khUba AgaLa vadhyuM che. kRtrima IndriyAnAM khAmAM besADavAmAM Ave che. marelAM mANasanA DeALA bIjAne mesADIne tene dekhateA karI zakAya che. tema chatAM ye kahevAnuM tAtparya e che ke indriyAmAM eka indriyanI avejI bIjI indriya karI le che. ahIM vendriya na heAvA chatAM bhAvendriya tenuM kAma karatI hAya che. paMDita sukhalAlajI prajJAcakSu che chatAM AMkhavALA karatAM ce vadhAre kAma karI zake che tenuM kAraNa e che ke temanI eka indriya kAma karatI baMdha thaI eTale khIjI indriyeA khAsa te zravaNendriya ane smRti sateja thaI gaI. smRti IndriyonI kA paTTutA : sAmAnya rIte dareka indriya vikAsa ane jJAna-vikAsanuM mukhya sAdhana che ane zarIramAM darekanu peAtapeAtAnuM AgavuM sthAna che. te chatAMye temAM AMkha ane kAna e ane iMdriyAnuM sauthI vizeSa sthAna che. kAraNa ke e banne indriyAnI zakti jeTalI tIvra haze agara te e banne peAtAnA kAmamAM jeTalI kuzaLa haze teTalI ja sthiratAthI ane zIghratAthI smRtineA vikAsa thavAne! che. badhI indriyA pAtapeAtAnA viSayane tyAre ja sArI peThe grahaNa karI zake jyAre te kArya paTTu hAya. indriyAnI kAryakSamatA vadhAravA mATe vaijJAnika Dhabe thADeAka abhyAsa paNa jarUrI che. indriyAnI kArya padyutA smRti-vikAsanuM mahatvanuM aMga che. smRtionA vaheNa rUpe indriyA : keTalIka vyaktinI smRtinuM mukhya vaheNa vAcA dvArA hoya che. teo sAMbhaLavA karatAM peAte vAMcIne jhaDapathI grahaNa karI zake che; yAda karI zake che. evI ja rIte keTalAya mANuseAnI cakSugata zakti vadhAre prabaLa heAya che. temanAmAM vAMcavA ke sAMbhaLavA karatAM jovAnI bhAvana tIvra haiAya che. teo eka vakhata jyAre keAI cIjane joI le che, tyAre temane te AkhI vastunuM citra temanI smRtinA khAnAmAM jhaDapAI jAya che. keTalAka loko sinemA jue che. temAM saMgIta karatAM vArtA temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 tarata ane sArI rIte yAda rahI jAya che. kAraNake evA loko haMmezA dareka prasaMganuM mAnasamAM citra banAvavAno prayatna karatA hoya che tethI te vastu temane yAda rahI jAya che. eTalA mATe ja hAleMDamAM itihAsa philama ke citro batADIne tema ja bhUgoLa bhramaNa karAvIne dekhADe che. keTalAka lokone koI cIja meDhethI gokhavA karatAM temanI karNagatazakti vadhAre prakhara hAI sAMbhaLIne yAda rahI jAya che. temano kalpanAgata vaheNa mRtagata hoya che. temane daza vakhata vAMcavA karatAM eka vakhata sAMbhaLavAthI te vastu yAda rahI jAya che ane smRtinA khAnAmAM sthira thaI jAya che. taddana abhaNa mANasane jyAre saMgIta, bhajana ke doharAo gAtA sAMbhaLIe chIe tyAre ema cokkasa samajAI jAya che ke temanI zrotagata zakti vadhAre prabaLa che, tenA kAraNe ja keTalAye graMthonA avataraNa teo kaDakaDATa bolI jAya che. IdriyenI kAryakSamatA : - jemane smRti-vikAsa karavA che temaNe pitAnI banne prakAranI zaktione tapAsavI joIe ane banneno prayoga karIne nirNaya karavA joIe ke temanI AMkhanI zakti prabaLa che ke kAnanI ? A mATe eka prayoga karavA jevo che. daza citra levAM te ekI sAthe dekhADavA ane sAthe ja temanAM nAme bolavAM. je te vakhate mRttinuM vaheNa kaNabata haze te vastu ke citro karatAM zabdone jhaDapathI grahaNa karavAmAM Avaze. paNa je te cakSugata haze to te zabdo karatAM citrone vadhAre jhaDapathI grahaNa karavAmAM Avaze. Ama pitAnI kaI Indriya vadhAre prabaLa che tene nirNaya jAte karI te pramANe indriyone vadhumAM vadhu upayoga karavo joIe. kaI bagIcAmAM ke zAMta sthaLe cAlyA jAva ! tyAM TaTAra besIne agara te TaTAra UbhA thaIne najara sAme AvatI dareka vastu upara najara pherave. ekavAra te badhI vastuo najara AgaLa AvI jaze. have bArIkAIthI dareka vastunuM nirIkSaNa karo. dareka vastunuM vilepaNa karIne juo ke kaI vastu konAthI bhinna che? e badhAnI bhinnatA magajamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthira kare. Ama netra vaDe sUkSma avalokana vaDe cakSa-indriyanI patA vadhaze ane dhIme-dhIme tenI kAryakSamatA paNa vadhaze. have zrotrendriya ke kAnanI kAryapadyutA vadhAravI hoya to AMkhe baMdha karIne ekAgratApUrvaka tyAMnA vAtAvaraNamAM gAjatA judA judA dhvanionuM vizleSaNa ke vargIkaraNa kare. dA. ta. A reDiyone avAja che, A moTarane ghoMghATa che. A pakSIone larava che; A mANasone kolAhala che. Ama karavAthI smRtino pravAha zrotrendriyanI zakti tarapha vaLaze ane karNendriya vadhAre sUkSma thaze ane zIdhra grahaNanI kAryakSamatA paNa vadhaze. Ama rUpanA sUkSma nirIkSaNa ane vizleSaNathI cakSu-Indriya tIvra bane che ane dhvaninAM mojAo ane avAjene sUkSma rIte pakaDavAthI zrotreIndriyanI zaktino vikAsa thAya che. bannenI kuzaLatAthI smRti khIle che. temaja cirasthAyI bane che. evI ja rIte sparzendriya ke rasanendriyanI zaktine vikAsa tenA judA judA viSayone grahaNa karIne ane sUkSma rIte vizleSaNa karIne eTale ke eka bIjAthI pRthapha karIne bhejAmAM tenI smRti sthira karavAthI thaI zake che. 5 IdrinA 23 viSayone AdhAre vizleSaNaH IndriyanI kAryakSamatA vadhAravA mATe pahelAM te te IndriyanA viSayane AdhAre vizleSaNa ke vargIkaraNa karavuM upara jarUrI batAvyuM che. te 5 indrionA 23 viSayo jainadarzanamAM batAvavAmAM AvyA che - zrotrendriyanA 3 viSaya : jIva zabda, ajIva zabda ane mizra zabda. (2) cakSu IndriyanA 5 viSaya : kALuM, lIluM, rAtuM, pILuM ane dhaLuM, (3) rasanendriyanA 5 viSaya: tIkhuM, kaDavuM, kasAyeluM, khATuM ane gaLyuM. (4) dhrANendriyanA be viSaya : surabhigaMdha ane durabhigaMdha. (5) sparzendriyanA 8 viSaya :-haLavuM, bhAre, ThaMDuM, UnuM, lUkhuM, cIkaNuM, kharabacaDuM (kaThora) ane komaLa. Ama viSayonuM vizleSaNa karavAthI pAMce IndriyonI kAryapadutA vadhaze. Ama kAryakSama ane grahaNupa banelI Indriyo ja avagraha sArI peThe karI zake ane smRti vikAsanA mArgamAM bahu madadagAra thaI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] skRti vikAsanAM sAdhane ra mana-buddhi ane citta smRti vikAsanAM sAdhanomAM Indriya aMge vicAraNA karavAmAM AvI che, kaI paNa vastune smRtimAM grahaNa karavAnuM prathama sAdhana Indriya che. paNa tene aMtaraMga sAdhane mana, buddhi ane citta che. zarIra ane Indriyo AtmAnA bAhya karaNa che. tyAre mana, buddhi ane citta tenA svabhAvika AtyaMtara karaNa che. eTale emane aMtaHkaraNa paNa kahI zakAya. Indriya, e smRtinI pahelI bhUmikA avagraha mATenuM sAdhana che, paNa tyAra bArbI IhA, avAya ane dhAraNA mATenAM sAdhana mana, buddhi ane citta che. temanI smRti sAthe zuM saMbaMdha che te aMge tAtvika rIte vicAraNA karIe. sAMkhyadarzanamAM varNavela 24 tattva sAthe 25 muM Izvara tattva bheLavIne, gadarzane 25 tanuM varNana karyuM che. te 25 to A pramANe che :- 5 mahAbhUta, 5 jJAnendriya, 5 karmendriya, 5 tanmAtrA, (kula 20) (21) ahaMkAra, (22) mahatatva buddhi, (23) prakRti, (24) purUSa ane (25) Izvara tatva. yoga darzana Izvara tatvane vizeSa mAne che. A tattvone gItAmAM kaMIka vistArathI 31 ta rUpe kahyA che: 'mahAbhUtAnya haMkAro buddhira vyakta mevaca !' indriyANi dazaikaMca paMcacendriya gocarA : ' jhA-pa-sula kula saMpatitanA tiH | etatkSetraM samAsena savikAra mudAhRtam // ' -gItA a. 13. kaleka 5-6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 eTale ke 5 mahAbhUta, (6) ahaMkAra, (7) buddhi (8) avyakatuM, (9-14) 5 jJAnendriya, (15-18) 5 karmendriya, (20) mana. (21-25) pAMca Indriya viSaya, (26) IcchA (27) dveSa, (28) sukha (29) saMghAta, (30) cetana, (31) vRti. ema 31 tatva savikAra kSetra zarIranAM che. A 31 tothI mAnavadeha baneluM che. keTalAka AnI sAthe karamuM cetanA tattva joDIne tene 32 kare che. A to batAvavAno Azaya e che ke mAnava jIvananI sAthe A badhAno saMbaMdha che. gItAmAM ema paNa kahevAmAM AvyuM che ke zarIrathI Indriya para che, tethI para mana che, manathI para buddhi che ane buddhithI para AtmA che. matalaba ke A badhA sAdhane karaNa upakaraNono AtmAnI sAthe saMbaMdha che. A tattvone TuMkamAM jainadarzane sAta to rUpe raju karyA che. (1-5) 5 Indriya (6) mana ane (7) AtmA. smRtine mananA guNa tarIke kahI che. paNa, manane buddhinI sAthe saMbaMdha batAvavA mATe be prakAranAM mana batAvyAM che. (1) dravya mana (2) bhAva mana. bhAvamana, cetana sAthe sIdhe saMbaMdha dharAve che. ane dravyamAna bAhya zarIra sAthe mukhya saMbaMdha dharAve che. IndriyonuM mULa cetana che. ghaNIvAra bAhya IndriyothI viSaya grahaNa thato nathI. jemake keTalAka loko kAnathI nathI sAMbhaLatA, AMkhathI nathI joI zakatA chatAM eka evuM tattva che jenA vaDe te viSayane grahaNa karI zake che. tene jainadarzanamAM bhAvamana kahevAmAM Ave che. kumArI helana kelara mATe kahevAya che ke te bolanAranAM hoTha upara AMgaLI mUkIne teno kahevAne bhAva samajI jAya che. paM. sukhalAlajI prajJAcakSu che. temane darzana zAstranuM agAdha jJAna che. temanI smRtine sAro vikAsa thayo che tenuM kAraNa temanI anya Indri ane bhAvamanane vikAsa thayela che. jenadarzana kahe che ke mati jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama ke kSaya dvArA eTaluM grahaNa karI zakAya che. smRti paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra na bese te para vijaya karI zaktI nathI 'cittamAM te matijJAnano ja paryAyavAcI zabda che. mana ane cetana e benI AsapAsa ja A badhI zaktio joDAyelI che. mana: smRti vikAsanI bIjI bhUmikAe "hA" Ave che. te mATenuM sAdhana mana che. koI paNa yAda karelI vastunuM punaH smaraNa sArI peThe thaI zake te mATe Indriyo vaDe te viSayanuM sArI rIte grahaNa thavuM jarUrI che. jyAM sudhI avagraha barAbara nahIM thAya tyAM sudhI te viSaya manamAM barAbara besato nathI. manamAM barAbara na bese to buddhi tenA mATe barAbara nakakI karI zaktI nathI. buddhinA yathArtha nizcaya vagara cittamAM te vastunI samyapha dhAraNa (sthiratA) thatI nathI ane samyaka rIta je vastu cittamAM dhArelI na hoya tenuM punaH smaraNa barAbara thaI zakatuM nathI. punaHskRti mATe A zRMkhalA heine smRti vikAsanA sAdhana rUpe Indriya, mana, buddhi ane cittane batAvavAmAM AvyA che. temanA vagara smRti thatI nathI. AmAM mane kharekhara bahu ja zaktizALI che. eTale ja kahyuM che - ___ mana eva manuSyANAM kAraNaM baMdha mokSayo : mANasanAM baMdhana ane muktinuM kAraNa mana che. mana je dhAre te smaraNa zaktine bahu ja prakhara banAvI zake che. te mATe mananI kAryakSamatA vadhAravAnA purUSArtha karavA joIe. mananI kAryakSamatA kema vadhe? mananI zaktino vikAsa sArA vicAro, suko tema ja satkAryomAM lAgyA rahevAthI thAya che. sArA vicArothI vicAra zakita ane saMkalpa zakti vadhe che. manobaLa majabUta karavA mATe nAnA nAnA sAmAnya bhAganA niyamo levA joIe ane makkamatApUrvaka pALavA joIe. temAM vacce vinne Ave che tethI gabharAvuM nahIM, pralobhanothI ajavuM nahI ! Ama thatAM mana makkama banaze ane dhIme dhIme te eTaluM majabUta banI jaze ke tenA vaDe meTA moTA saMkalpa karI zakAro. A saMkalo pramANe jayAre su che AkAra levA zarU karaze nya ra te A saMkaHpazAvatanI saphaLa pArithAmika yiA rUpe thaze. jIvanamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 tethI ane AnaMda pragaTa thaze. A saphaLatA mananI zakitane vadhu baLa Apaze. mananAM lakSaNe batAvatAM viveka cUDAmaNimAM kahyuM che - saMe5-vijapAmeruM mana : -je saMkalpa ane vikalpa kare che te mana che. saMkalpathI tenI zakita vadhe che tyAre vikalpathI te khoTA taraMgamAM DUbI jAya che, te tenI zakitane hAsa kare che. A mATe khoTA vicAro na thavA joIe ane kadI paNa nakAmAM na besI rahevuM joIe. aMgrejImAM kahyuM che - Empty mind is devil's work shop. -khAlI mana zayatAnanuM kArakhAnuM che. khoTA vicAre ke vikalpomAM manane lagADavAthI te eka viSayamAM ekAgra rahI zakatuM nathI. ekAgratA vagara grahaNa karelI vAta koI divasa magajamAM sArI peThe sthira thaI zake nahIM. AvI vyakita eka vastu upara kadi kramabaddha vicArI zake nahIM eka pAzcAtya lekhake potAnI jiMdagImAM 400 nibaMdho lakhyA hatA. paNa, te badhA apUrNa hatA. enuM kAraNa tenuM mana ekAgra na hatuM. tethI buddhi sthira na hatI. teNe pitAnAM smRti-vikAsanAM A aMtaraMga sAdhanane durUpayoga karelo. eTale mana jeTaluM spaSTa haze teTalI ja avagraharUpe grahaNa karela vAta IhArUpe spaSTa rIte kAyama thatAM tenI smRti suspaSTa thaze. buddhi ane tenI kAryakSamatA smRtinI trIjI bhUmikA mATe "avAya " che, tenA mATenuM sAdhana buddhi che. mana pachI te tIvra ane utkRSTa sAdhana che. mana to kevaLa manana ja kare che ke A zuM che? paNa buddhi sAcA-khoTA nirNaya kare che. agAu jaNAvyuM tema ghaNIvAra buddhino durUpayoga karavAmAM Ave che. te mATe tene lAMca ApIne khoTA nirNa karavAmAM Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 che athavA kumArge-beTI TevAnA raste ghasaDIne laI javAya che. Ama buddhi-zakitane nAza thAya che. tevI buddhi sAce nirNaya karI zakatI nathI. buddhine sadupayoga thAya to tenI kAryakSamatA vadhe che. buddhinI kAryakSamatA vadhAravA mATe jaina zAstramAM buddhinA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che :-(1) papAtikI, (2) vainAyika, (3) kAmiMkI ane (4) pariNAmikI. Ane TuMkamAM alagaalaga samajIe. papAtikI buddhi : keTalAMka mANaso bhaNelA-gaNelAM hetA nathI paNa temanI sAme koI prazna Ave te teo tarata javAba Ape ke tenuM samAdhAna karI zake. teo copaDI bhaNelA hotA nathI ke zAstrAbhyAsa temaNe karelo heta nathI. paNa temanuM koThADahApaNa ke temanI hAjara javAbI joI koI camatkAra lAge athavA ghaNuM kahe che tema e devInuM varadAna lAge. AvI takSaNa buddhi opapotikI buddhi che. enenItikAro pratyutpannamati paNa kahe che. AvI buddhi abhayakumAranI hatI. ekavAra samrATa zreNikanI sabhAmAM carcA cAlI ke "jagatamAM kaI vastu sastI che?" ghaNuMkharAno mata tho: "mAM sahuthI sastuM che." abhayakumAra paNa tyAM hAjara hatA. teo mAnatA hatA ke buddhinI nirmaLatA mATe nirmAsAhAra-vanaspatyAhAra jarUrI che. mANasa bhautika zakita ane svAda mATe mAMsAhAra karato hoya che. paNa te bhrama che. te tAmasI temaja pAcanamAM kaThaNa hoIne saravALe badhI rIte hAnikAraka ja che. abhayakumArane thayuM ke je lokomAM mAMsAhAra sasto che ane baLa vadhAranAra che ema vAta prasaraze to nukazAna thaze. teo to mAnatA hatA ke zAkAhAra vaDe ja tejasvitA vadhe che. temaNe potAnI aupapAtikI buddhi vaDe manamAM goThavIne kahyuM, "tame mAMsane sastu kahe che? huM kahuM chuM ke te sahuthI madhuM che ! je hajAra sonAmahoro khacaMtA paNa nathI maLatuM! " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lee kahyuM: "tamane duniyAnI khabara nathI! " abhayakumAre kahyuM : mane khabara che. kahe te sAbita karI batAvuM.!" badhA kabula thayA. temaNe thoDA divasa javA dIdhA. pachI ekavAra rAjA zreNika sAthe yojanA ghaDI temane mAMdA jAhera karyA pachI teo dIvAna pAse gayA. temaNe kahyuM: "mahArAjane amuka jAtanuM gumaDuM thayuM che, te mATe mAMsanI jarUra che. " dIvAna kahe ! "emAM zuM? e to ghaNuM sastu che ? maMgAvI daIe! " abhayakumAre kahyuM : e mATe mANasanuM mAMsa joIe. tame to mahArAjanA bahu ja vahAlA che. temanA mATe jarUra paDe te prANa paNa ApI zako cho. tame zarIranA game te bhAgamAMthI thoDuMka mAMsa Ape te the cAlaze." dIvAna to sAMbhaLIne addhara thaI gayA. temaNe kahyuMH abhayakumArajI ! mApha karajo! koI garIbane pakaDI lo. te paisAnI lAlace pitAnuM mAMsa kApI Apaze. tenA paisA huM ApuM !" ema kahIne dIvAnajI thelI ApIne aMdara cAlyA gayA. abhayakumAra keTavALa, zeTha, senApati, gAthApati sarve pAse gayA. badhAe senAmahera paNa mAMsa ApavA koI taiyAra na thayuM. aMte teo "mAMsa sastuM che ApI ema kahenArA" pAse gayA. temaNe paNa sonA mahora ApI bIjA pAsethI levAnuM jaNAvyuM. abhayakumAra bIje divase badhI sonAmahorone Dhagalo laIne darabAramAM gayo. teNe tene Dhagalo karatAM kahyuM : "mahArAja ! ATaluM dhana ApatAM potAnuM mAMsa maLatuM nathI. mAMsa sastuM che, paNa bIjAnuMpitAnuM nahIM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama ApapAtikI buddhithI abhayakumAre te batAvI ApyuM. jema akabaranI sabhAmAM bIrabala hAjarajavAbI mATe suprasiddha hatA. vaiyikI buddhi : A buddhi vinayathI vadhe che. vinayamAM arpaNatA hoya che tethI buddhi tIvra bane che. smRti tAjI thAya che. ekalavya bhIla hatA. te droNAcArya pAse dhanurvidyA zIkhavA Avyo. paNa bhIla jAtino heI gurue tene ziSya na banAvyo ane vidhA zIkhavavAnI nA pADI. eklavyanA manamAM gurune vinaya utkaTa hato. teNe gurunI pratimA sthApI ane khaMtathI abhyAsa karIne dhanurvidyAmAM pAraMgatatA meLavI. gurudakSiNamAM gurue jamaNA hAthane aMgUTho mAgyo to acakAyA vagara teNe te Apyo ane DAbA hAthe badhuM calAvI lIdhuM. A vaiyikI buddhinuM phaLa che. - rAmakRSNa paramahaMsane eka paisAdAra gRhastha ziSya hatA. tene dIkaro jaDa ane nakAmo hato. zrI rAmakRSNa tene potAnI pAse rAkhyo ane aA zIkhavavA mAMDayuM. paNa, cha mahInAnI mAthAkuTa bAda paNa te a-A lakhatAM na zIkhI zakyo. te dararoja zraddhAthI guru mATe phUla lAvate. kahevAya che ke rAmakRSNajInA svargavAsa pachI te chokaro upaniSadda jevA graMtho upara pravacana karavA lAgyo ane upadeza devA lAgyo. A temanA AzIrvAda ane vainAyikI buddhinuM phaLa hatuM. kArmikI buddhi : karmathI khIlanArI buddhinuM nAma kAmiMkI che. suthArane dIkaro suthArakAma tarata zIkhI zake; tema judA judA karmavALAM mANasAnAM nAnAne te te kAmanI buddhi saheje Ave te kAmikI buddhi che. pariNAmikI : kAryakAraNabhAvathI ke prayoga vaDe jevuM pariNAma Ave te joIne je buddhi khIle tene pariNAmikI buddhi kahevAmAM Ave che. eka satyArthI sAdhaka jemake gAMdhIjI jevA satyanA prayogo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 pAchaLa jIvana khapAvI de ane temane je buddhi prApta thAya te AvI buddhi hAya che. evI ja rIte vaijJAnikone prayegA vaDe AvI buddhi maLe che. A buddhi pustaka ke zAstromAMthI maLatI nathI paNa prayAga vaDe anubhavA dvArA maLe che. satya, ahiMsAnA prayAgA karatAM gAMdhIjIne anubhava vadhyA hatA tethI te AkhA hiMdune e raste vALI zakayA hatA. upara cAreya prakAranI buddhine sadupayeAga karatAM tenI kAryakSamatA vadhe che paNa durUpayAga karavAthI ghaTe che. gItAmAM sadupayeAga karanArI buddhine vyavasAyAtmikA buddhi kahI che :~ " vyavasAyAtmikA buddhi rekeha kurunaMdana ! ,, sarva hitakArI satya mArge upayeAga karavAthI paNa muddhi kAryakSama bane che ane jhaDapathI te zudgha nirNaya laI zake che. buddhi zuddha ane nirmaLa tyAre thAya che jyAre lAla, meAha, mAyA, krodha, phaLanI Asakti vagere dASAthI te dherAyelI na hoya. zuddha ane pavitra buddhi thatAM mANasa sthitaprajJa bane che. AvI buddhi tAraka bane che. jyAre buddhine durupayega thAya che ke karava! devAmAM Ave che tyAre te buddhimAraka bane che. Aje vizvanA rAjakAraNanA purUSAnI tema ja vaijJAnikAnI buddhi khUbaja prakhara che, paNa tenA upara aMkuza na heAvAthI ke khATA sthApita hitAvALAnA aMkuza taLe hAvAthI, te svacchaMda buddhi ulTe raste sahArane mArge vaparAya che. temaja te sva-para-mAraka bane che. AIsTAInanI buddhi keTalI prakhara hatI ? paramANuspheTanI dizA teNe zeAdhI paNa amerikAnA hAthe te zeAdha vecAI javAthI AInsTAina potAnI buddhine sadupayeAga na karI zakayA ane aMte tene prazcAtApa thayA. jyAre amerikAne potAnA rAjakAraNu temaja vizvayuddha baMdha karAvavA mATe hAzImA ane nAgAsAkI upara te khaba pheMkI krUratA AcaravI paDI. mAraka buddhi peAtAne thatAM smRti vikAsamAM ghAtaka bane che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 narakamAM, nArakIyAmAM mati, zruta ane avadhi traNa jJAna bhale ulaTAM hAya. te hAya che tethI temanI smRti khubaja tIvra hoya che, paNa te tIvra smaraNa zakti temane pUrvanA verenuM smaraNa karAvI parasparamAM bAjhavA laDavA mATe vaparAtI hoya che. paNa, tenA badale buddhi vaDe thatI tIvra smRti jo stra-para kalyANanA kAryamAM upayAgamAM Ave te vizvamAM anAyAse sukha zAMti thAya ! buddhinI kAryakSamatA vadhAravA mATe nIcenA ATha guNAne paNa vadhAravA jarUrI che. zuzruSA, zravaNaM caiva grahaNaM, dhAraNaM tathA, uhApohA 'rthavijJAnaM tattvajJAnaM ca dhIguNAH (1) sAMbhaLavAnI IcchA, (2) sAMbhaLavuM (3) viSayane grahaNa karave (4) viSaya na bhUlAya te rIte magajamAM sthira dhAraNa karavA, (5) jANelA viSayanA AdhAre bIjA viSayAne vyApti dvArA yuktithI citavavA (6) zAstranI ukti ane yukti vaDe viruddha viSayane haTAvavA. (7) uhApAha dArA saMzaya viSaya ane adhyavasAya dura karIne ane grahaNa karaveza, temaja (8) uhApAla dvArA niIta ajJAna viSe nizcaya thavuM. A ATha guNA buddhinA che. tene keLavavAthI buddhi tIkSNa ane zaktizALI banaze. citta ane tenI kAryakSamatA tIkSNa buddhi hovAthI smRtinI trIjI bhUmikAe pahoMcyA bAda cethI bhUmikA Ave che dhArA. tenA mATenuM sAdhana citta che. buddhine magaja sAthe sabaMdha haiAya che tyAre cittanA sabaMdha hRdaya sAthe hoya che. keTalAka loko cittane hRdaya paNa kahe che. buddhi jyAre vadhe che ane hradaya pAchaLa rahI jAya che tyAre tarka vadhe che ane zraddhA ghaTe che. mANusa ekalA tarkanA kAraNe ulaTA raste vahelA caDhI jAya che. A asamatulAne kura karavA karavA mATe buddhi ane hRdayanI samatulA jALavavI joIe. atizraddhAnA kAraNe vahema, avizvAsa ke pAmaratAmAM na paDavuM, atitaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne adharmanA raste na javuM, Ama cittanI samatulA jALavavAthI tenI kAryakSamatA vadhe che. cittamAMthI beTI dhAraNAo kADhI nAMkhavI joIe. sArI dhAraNAo bharavI joIe. rAga, dveSa, pUrvagraha, vara, virodha vagere kacaro bharI rAkhavAthI cittanI zakti dabAI jAya che. cittanI kAryakSamatA tenA - sadapogathI vadhe che. svAmI vivekAnaMda jyAre narendranA rUpamAM svAmI rAmakRSNa paramahaMsa pAse AvyA tyAre nAstika jevA hatA. temanA cittamAM paramAtmA ke AtmA aMgenI vAte besatI na hatI. paNa rAmakRSNanA saMsargamAM AvatAM temane tarka zraddhA sAthe samanvita thaI gaye. Ama buddhi ane hRdayane meLa thavAthI temanI smRtine je vikAsa thayo te smRti ghaNAne camatkArika lAgyA vagara nathI rahetI. niyamitapaNe neMdhathI rAkhavAthI tenA AdhAre svadoSa nirIkSaNa karavAthI athavA jaina dRSTie sAcAM sAmayika-pratikramaNa karavAthI, mana, buddhi ane cittanA sAdhane nirmaLa bane che ane smRtine vikAsa sAcI dizAmAM saheje thaI zake che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] smRti-vikAsanA vaijJAnika upAye smRti-vikAsa keTalIka vyakti mATe sahaja DAya che. temane kudaratI rIte smRtinA vikAsa thaI jAya che; agara te thoDAka prayatne ke upAyAthI anAyAse temanI smRtinAM bAraNAM uDI jAya che; paNa keTalIka vyakti evI hAya che ke jemanI smRti suSupta avasthAmAM hAya che, tene jagADavA ane jo kAMIka bagADa thayeA hoya te sudhAravA mATe vaijJAnika upAye varDa prayatna karavA paDe che. smRtivikAsa taddana asAdhya teA nathI ja keTalAka mATe te susAdhya che; keTalAka mATe du:sAdhya che. jyAre smaraNazakti maMda paDe che tyAre manAya che ke tenuM maraNa najIka AvI rahyuM che. gItAmAM kahyuM che:-~~ smRti bhraMzAt buddhinAzau, buddhinAzAtpraNazyati smRtine le|pa thavAthI buddhine nAza thAya che ane mudde na thavAthI mANasa naSTa thaI jAya che. darekamAM maraNu zakti te svAbhAvika rIte paDelI ja hoya che; kadAca te mada dazAmAM paNa hAya. pazu, sadaMtara smaraNa zaktino abhAva, camatkAra ja gaNAze. jemanI smaraNuzakti mada che temane te vikasAvavA mATe nIcenA vaijJAnika upAyAnA AdhAra sevA joI e. ekAgratA : smRti vikAsa mATe sauthI asarakAraka upAya ekAgratA che. ekAgratA AvavAthI mANasa kAI paNa viSayamAM UMDA UtarI zake che ane UMDANathI smaraNa karI zake che. A ekAmatA kAnI hovI joI e ? khAsa karIne te| mananI ekAmatA sAdhavAnI hoya che paNa te mATe sarvaprathama zarIra ane indriyonI ekAgratA Avazyaka ane sahAyaka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vicAravAnuM e che ke mane eTaluM badhuM caMcaLa che ke pavanane pakaDavo sahelo che; paNa manane pakaDavuM muzkela che. tene ekAgra karI zakAya kharUM? mana pratikSaNa koI ne koI vicAramAM doDatuM ja hoya che. A mananA vegane eka ja vicAradhArA ke bhAvadhArAmAM vALavAnI jarUra che. te ekAgratAnI prathama bhUmikA che. tyArabAda te vicAradhArAmAMthI je vicAra joI te heya te tarapha ekAgra thaI zakAya. AvI ekAgratA smaraNazakitamAM madadarUpa thaI zake che. pAtaMjala yogadarzanamAM mananA virodha mATe abhyAsa ane vairAgya e upAyo batAvyA che. te uparAMta mananI ekAgratA mATe, yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ema ATha aMge batAvyA che. gItAmAM kahyuM che. ___ ananya cetAH satataM yomA smarati nityazaH evo mArga laIe ke jethI citta ekAgra thaI zake ane AtmasmRti ke prabhusmRti TakI zake. paNa, e mArga bahu kaThaNa ane kaSTasAdhya che. eTale anya saraLa mArgo abhyAsa mATe nIce mujabanA che te apanAvavA joIe. (1) trATaka: kaI paNa rucikara athavA priya vastu sAme bane AMkhe halAvyA vagara, sthira karavI te trATaka che. e mATe dhIme dhIme Teva pADavI joIe. pahelAM te tamAruM mana temAM ekAgra thaze nahIM. Amatema bhAgaze paNa abhyAsa thaI jatAM te sAdhya thaze. trATaka mATe pahelAM lIlA raMganA choDa sAme trATaka zarU karavAthI vadhAre lAbhadAyI thaze. (2) paMjAthI bIDelAM nayana (pAmIga) bane AMkhone baMdha karavI tene banne hAthanA paMjA (pAma)thI DhAMkI devI ane manane koI paNa chabimAM ekAgra karavuM e pAmiMga kahevAya che. AMkhe baMdha karIne paNa koI eka vastunI manamAM dhAraNA karavI ane temAM ja manane ekAgra karavuM te paNa eka rIta che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) aMgulI parvagaNanA : khulI havAmAM, zAMta vAtAvaraNamAM besIne daSTine dareka AMgaLInA veDhA upara pheravo, koI bIjA saMkeTa vagara mALA lIdhA vagara 1008 sudhInI gaNatrI veDhA vaDe AMkho tyAM pheravIne karavAno abhyAsa kare. athavA koI chapa AMgaLInA veDhA vaDe karo ane tene 108 sudhI vadhAro, zarUAtamAM muzkelI jaNAze-kaMTALo Avaze; paNa aMte abhyAsathI ekAgratA vadhatA prasannatA vadhaze. (4) pRSTha zabda gaNanA : ce paDInuM koI eka pAnuM UghADe ane tenI dareka lITInA akSarone gaNune noTa karo. pAnAMnI badhI lIMTInA akSaro gaNI tene saravALo karo. pharI bIjIvAra, trIjIvAra ema karo. vakhatanI gaNatarImAM keTalo pharaka che te tapAse ! je pharaka Avate hoya te jANavuM ke abhyAsa adhUre che. tene pUro karavAnI jarUra che. enAthI ekAgratA vadhaze. (5) saMketa zabda saMjana : eka pAnAM upara cAra koThA banAvA. te darekamAM eka eka akSarane saMketa (Symbol) banAvIne mUko. akSaro sAme na rAkho paNa te saMketanA AdhAre bane teTalI jhaDapathI uccAraNa kare. Ama bevAra traNavAra karo. pahelI bIjI ane trIjI vakhatanA uccAraNamAM samaya ane zuddhine keTalo phera paDe che te nadhI temAM ekAgratA Ave tevo prayatna kare. () bIDelA nayane smRti paTa: AMkha baMdha karIne potAnA jIvanamAM banelA bhUtakALanA banAvone yAda karo. eka pachI eka yAda karatAM jaNAze ke ghaNA bhUlAI gayelA jevA banAvo ke sUkSma vAto paNa smRtipaTa upara upasI AvyAM che. A abhyAsa vaDe bhUtakALanA banAvAnI saMkalana karavAmAM smRti-pAvaradhI thaI zakaze. (7) kamaLa zabda saM jana: eka kArDa upara kamaLanuM citra derIne tenI dareka pAMkhaDI upara varNamALAne eka eka vyaMjana akSara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhe. pachI daSTi sthira karI dareka vyaMjana upara eka eka evA zabdanI kalpanA karo, jene zarUAtano varNa teja vyaMjana hoya. dA. ta. "ka" vyaMjanathI zarUAta kare to kamala, kapi, kavi, kapila, kaTi, kaTAha, kaLaza, kalA vagere. ema kha-ga-vagere dareka vyaMjananI zarUAta karIne zabdo bolato javA. rojanAM abhyAsathI je dRSTi pahelAM Ama-tema pharatI hatI. caMcaLa hatI te dhIme dhIme sthira thatI jaNaze; daSTi sthira thavAthI mana sthira thaze ane tenI sAthe kalpanAzakti paNa vadhaze. (8) vyasana vaDe ekAgratA keTa niSedha : A rIte ekAgratAnA aneka sAdhano che. tenA vaDe manane viSaya upara gatizIla rAkhI zakAya che. jeTalA lokoe prayatna vaDe smRtine vikAsa karyo che tenuM mULa A che. ghaNI vyaktio vyasanathI manane ekAgra kare che. jemake ghaNuM bIDI-sigareTa pIne manane ekAgra kare che. ghaNAM gI-bAvAo gAMjo, bhAMga, carasa, cIlama, aphINa vagere pIne manane ekAgra kare che. vyasana karatAM ekAgratA mATe sAtvika upAya sArA. vyasano nAnAM hoya ke moTAM paNa azuddha sAdhano che. temanAthI zuddha sAdhya pAmI zakAtuM nathI, eTaluM ja nahIM kuTenI parezAnI paNa vadhatI jAya che. (4) yama-niyama vaDe ekAgratA : bhAratanA mahAna dArzanika vAcaspatimizra lagna karIne AvyA. te divasathI brahmasUtra upara TIkA lakhavA lAgyA. pitAnA A kAryamAM eTalA badhA ekAgra thaI gayA ke temanAM patnI sAMje dIvo peTAvA AvatAM pitAne bhojana pIrasatAM toya temanuM dhyAna te bAju jatuM nahotuM. bAra-bAra varasanA vahANAM vahI gayAM. eka divasa dIvo olavAI gayo hato te pharIthI peTAvavA jyAre temanAM patnI AvyAM tyAre temanuM dhyAna tenA ceharA tarapha gayuM. ane kahyuM tame koNa.."tamArI patnI chuM. !" "te ATalA varasa thayA toya tame koI divasa vAta na karI !" " huM jANatI hatI ke tema keTaluM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatvapUrNa kArya karI rahyA che ! " vAcaspatimie ene dhanyavAda ApyA ane kahyuM-ame je viSayavAsanAmAM paDI gayA heta te ATale suMdara grantha mArAthI na lakhI zakAta. tamArA sAgane lIdhe ja hu A graMtha pUro karI zako chuM. ane have tamArA nAma uparathI ja e TIkAnuM nAma "bhAmatI " rAkhuM chuM." A hatI smRtine jAgRta ane tIvra rAkhavA mATe ekAgratAnI sAdhanA. enI ekAgratA yamaniyamathI ja thaI zake che. paNa, mana ekAgra tyAre je thaI zake jyAre teno durupayoga na tha hAya. asvastha vicAromAM. ALasamAM ke pramAdamAM manane parovI daIe te ekAgratA na Ave. manane game tyAM rakhaDatuM na sUvuM joie. toja te ekAgra bane ane ekaba thatAM maraNa zakti vadhe. kalpanA zaktino vikAsa : vartamAna yugamAM gokhIne yAda rAkhavAnI paddhati karatAM kapanuM! citro vaDe yAda rAkhavAnI paddhati zikSaNamAM cAlu che tethI vada rAkhavAnuM maheluM thaI paDe che. AjanA yugamAM mAvajagata vaijJAnika sAdhanAthI ane gativAna vAhana vahevArathI bahu najIka AvI gayuM che. tenA ekamekanA prazno sAthe joDAyelA hoya che. mAnavanI kalpanAzakti bacapaNathI ja bahuM khIle che. AMkhe joyeluM jema yAda rAkhavAmAM sarI thAya che tema kahapanA thI yAda rAkhI zakAya. paNa tenA saMbaMdha jovAmAM Ave te te tarata yAda rahI jAya che. eTale livikAsa mATe kalpanAzakti vadhAravAnI jarUra che. kalpanAne ekAgratA sAthe saMbaMdha che kharo, paNa kalpanAzakita vadhAravAno viSaya ekAgratA pachIno che. ekAgratA thAya paNa kalpanA nA cAle ke na vadhe to smRti cirasthAyI ane vikasita na thAya. kalpanA karavI pAMkha che ke jenA vaDe smRti-vikAsa sudhI pahoMcI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpanAne artha che mana vaDe jevuM. koIpaNa vastu ke viSaya aMge magajamAM tene lagatuM citra upasAvavuM tenuM nAma kalpanA che. mANasane badhA prANuo karatAM utkRSTa kalpanAzakita maLelI che. kalpanA vaDe ja te caMdraloka, rokeTa, avakAzayAtrA vagere sudhI pahoMcI zake che. jaLa, sthaLa, nabha badhAne teNe pitAnI kalpanAzakita vaDe kAbUmAM karI lIdhAM che. aMdhakArayugane mAnava kalpanAzakitanA vimAnamAM besIne ja Aje prakAzayuga sudhI pahoMcI zake che. kalpanAzakitanuM mahattva vyakita ane samaSTi baMne mATe che. tethI dareke tene yathAzakya prayatnapUrvaka vikAsa sAdhavo joIe. koI viSayane yAda rAkhavo che to tenI sAthe koI rasika kalpanA ke bhAvacitrane joDI devuM joIe. tethI je ghaDIbhara mATe mULa viSaya bhUlAya jAya to kalpanAnA AdhAre te viSayane pAcho pakaDI zakAze. koI viSayane yAda karavA mATe temAM rasa jAgavo joIe je zraddhAthI jAge che. A rasa jagADavA mATe kalpanAcitrano sahAro levo sAre che. kalpanAmAM AMkha, kAna ane mana traNe vastu mukhyatve kAma kare che. AMkha viSayane joIne Urmine paDagho pADe che, kAna tene sAMbhaLIne manamAM kalpanAnA ghoDA doDAve che. jeyeluM yAda rahe tema sAMbhaLeluM paNa yAda rahI jAya che; kevaLa tenI sAthe te vastunI AkRti manamAM spaSTa thavI joIe. jaMgalanuM dhyAna dharatAM tenuM AkhuM citra manamAM dorAI javuM joIe. dA. ta. temAM vahetI nadI, lIlAMchama jhADe, pahADe, uchaLatAM vAMdarA, kalarava karatAM paMkhI, cIsa pADatA hAthI, garajatA siMha vagere. have prazna e che ke je vastunI koI AkRti nakakI nathI, tenI sAthe kalpanAcitra ke kalpanAne zI rIte joDAya te mATe kalpanAne be bhAgamAM vaheMcavI paDaze. - (1) bhAvAtmaka kalpanA, (2) rUpAtmaka kalpanA. bhAvAtmaka kalpanAne pratIkakalpanA ke pratinidhikalpanA paNa kahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya. rUpAtmaka kalpanAmAM te vastunuM vAstavika citra magajamAM aMkita thaI javuM joIe. jema AMbAne yAda rAkhavA mATe tenI sAthe tenA raMga, rUpa, guNa, svAda temaja svAnubhavanuM saMyojana karIne AMbAnAM aneka rUpone sthira karI levAM joIe. te kerI-kerI-AMbo-AMbeDa gokhavA karatAM vadhAre saraLatAthI, jhaDapathI sthira thaI zakaze. bhAvAtmaka kalpanAmAM A vastu letI nathI. te ka95nA jarA agharI paNa che. vastu-citra karatAM bhAvane yAda rAkhavAnuM kArya kaThaNa che. eTale bhAvane yAda rAkhavA mATe tenA pratinidhine ke pratIkane yAda karI kalpanA karavI joIe. dA. ta. ahiMsA bhagavAna mahAvIra, karUNA bhagavAna buddha, satyaaharizcandra, satyAgraha gAMdhIjI, buddhi abhayakumAra, RhiMga zAlibhadra vagere. evI ja rIte vastunA svAda mATe paNa tenA pratIka yAda karI levA joIe. khArUM namaka, mIThuM =madha, khATuM=lIMbu vagere. Ama rUpAtmaka ane bhAvAtmaka bane kalpanAcitro vaDe kalpanAzakita vadhAravAno abhyAsa kare joIe. je smRtivikAsane amedha upAya che. avadhAna mATe kapanAcitra bahu ja upayogI nIvaDe che. sAhacarya : dhaNIvAra rUpAtmaka ke bhAvAtmaka citra magajamAM goThavI levAM chatAM tane sAhacarya saMbaMdha na jeDAya, tyAM sudhI te vastu ke nAma yAda rahetAM nathI. dareka smRti, bIjI koI smRti sAthe joDAyela che. tene bahAra lAvavA mATe sAhacaryane siddhAMta upayogI thAya che. be vidhAthI zikSaka pAse sAthe - sAthe jAya che. ekanuM nAma che hanumAna ane bIjAnuM nAma che bhoLAnAtha. bannenAM nAme vArevAre puchavA chatAM zikSakane yAda rahetAM nathI. have je hanumAna sAthe temanI AkRtinuM zabdacitra joDI devAya ane bhoLAnAtha sAthe zaMkara temanI jaTA, bhoLapaNa joDI devAya te bannene jotAM ja temanAM nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSakane yAda AvI jaze; yAda Avaze. sAthe ja te gAMdhIjIne yAda karatAM temanI peAtaDI kevI rIte khelatA te paNa yAda AvI jaze. sAhacaya eka evA AdhAra che ke jene lIdhe eka vastune jotAM tenI sAthe vicArela ke joDAela bIjI vastu yAda AvI jAya che. te aMgenI vArtA paNa yAda AvI jAya che. rAma cAkhaDImAM nahAtA paNa bharatajIne cAkhaDI jotAM rAma yAda AvI jatA. eka sAthe badhI vastuo joI zakAtI nathI. paNa eka vyaktine yAda karatAM, tenA mAthe zu hatu, pagamAM zuM hatuM, e badhu tema ja tenA sagAsabaMdhIe badhA yAda AvI jAya che. te mATe sarvaprathama AMkhe aMdha karavI joI e ane pachI yAda karavAnI Adata keLavavI oIe. have jyAre kAI pahelAM maLelA mANasa maLaze te prathama tene cahere| yAda Avaze ane ema thaze ke, "Ane meM kyAMka joyale che! '' pachI vigatA yAda Avaze ane dhIme dhIme tame yA karIne kahezeA : " are tame ... ! tamane me phalANA sthaLe, phalANA vezamAM joyA hatA; kharuM ne! tame lANAnA mitra thAe." ema karatA karatA tame tenI ghaNI vAteA kahI jaze. * A abhyAsa saraLa che. praNAli paNa sahelI che. sAhacaya ne sudRDha banAvavA mATe oLakhANa ' paddhatinA upayAga karI zakAya. koI viSaya, vastu ke nAmanA prathama paricayamAM ja eka khArIka sarvekSaNa vaDe tenI bhinnatAne pakaDI levI joI e. je tene bIjI vastuthI alaga karatI hoya. e sarakhI vastu eka sAthe jotAM keTalIka vAra temAM bheda pADavA muzkela thaI jAya che. te vakhate tene kada pramANe kramamAM rAkhIne yAda karavAthI temaneA bheda pADI zakAze. dA. ta. e ceApaDIe ekasarakhI lAge che. paNa ekanA pUThAMnuM bAinDiMga kharabacaDu che. bIjAnuM sAru che. A eLakhANu eTale ke pratyabhijJAna vaDe e cApaDIone judI judI tAravI zakAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkalana paddhati : | zabdone ekabIjA sAthe joDavA ene saMkalana kahevAmAM Ave che. eka zabdane bIjA zabda sAthe kalpanAnA dorAthI evI rIte joDa ke jethI te smRtinI mALAmAM saraLatAthI paDyo rahe. . yogarUpa dhAro ke A za zabdo yAda rAkhavAnA che -kheDUta, mALA, kula, svarga, gAMdhI, amerikA, anyAya, paramAtmA, musalamAna ane bAIbala. tene gekhavA jatA magaja upara vadhAre bojo paDaze, samaya paNa vadhAre lAgaze paNa kalpanAne sateja karIne e badhAnuM paraspara saMkalana karIne yAda karaze te yAda rahI jaze. juo tene Ama sakalana karo tA - 1 kheDUta = kheDUtanA hAmamAM mALA che. 2 mALA = mALAmAM 108 phUla che. 3 phUla = kUla te svargamAM paNa hoya che. 4 varga = vargamAM gAMdhIjI gayA. 5 gAMdhIjI = gAMdhIjInuM nAma amerikAmAM paNa prasiddha che. 6 amerikA = amerikAmAM paNa anyAya thAya che. 7 anyAya = anyAyane paramAtmA sAMkhI zakatA nathI. 8 paramAtmA = paramAtmAne musalamAna paNa mAne che. 8 musalamAna = musalamAna bAIbalane mAnatA nathI. 10 bAIbala = bAIbala khristI lokone dharmagraMtha che. A rIte abhyAsa karavAthI ghaNuM vAkayA saraLatA ane jhaDapathI yAda rahI zake che ane te jaladI bhUlAze paNa nahIM. A paddhati eka rIte rasika paNa che. AnA niratara abhyAsathI 500 zabdo sudhI, bhale te game tevA asaMvaddha hoya toye yAda rahI zake che. saMketa zailI : bhAvaNa vArtAlApa ke vAdavivAda karatI vakhate magajamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 eTaluM badhuM yAda rahI zakatuM nathI. te aMge muddAo ke nedha TAMkavAmAM Ave che. tene evI rIte sakSepa ke eka sUtramAM sAra rUpe noMdha karavAmAM Ave che ke ke jyAre jarUra paDe tyAre tenA AdhAre AkhI vAta yAda thaI jAya che. - saMkSepIkaraNa ke sUtra-zailI bhAratamAM bahu prAcInakALathI cAlu che. darzana zAstra, vyAkaraNa, dharmagraMtho vagere mATe RSioe sUtrazailI apanAvI hatI. saMketa zilInA nIce mujaba prayogo thaI zake - (1) cihnAMkana : je lITIne mahatvapUrNa mAnIe tenI nIce lITI doratAM ApaNuM dhyAna tenA upara keMdrita thaI zake. (2) bhAvagrahaNa : je padha vagerene yAda rAkhavuM hoya to tenA bhAvanuM eka AkhuM citra ApaNA magajamAM AvI javuM joIe. jethI te bhAva citra pramANe AkhuM padha yAda AvI jAya. (3) sUtra-zailI : koI lAMbA viSayane eka vAkya ke eka sUtramAM samAvI levAmAM Ave agara te sArAMzane anuprAsamAM joDI devAya. jemake "e ja sana-trIza diza" eTale ke e = eprila, jU = jUna, sa = sapTebara, na = naveMbara A cAra mAsanA divasa trIza heya che; bAkInA 31 hoya che. phebruArInA to lIpa-Iyara mUkIne 28 divasa ja heya che. AmAM cAra mAsane pahelo akSara laIne kavitAmAM joDI detAM te saraLatAthI yAda rahI zakaze. davanigrahaNa : jagatanI badhI bhASA koI jANatuM nathI. tethI je bhASAo ApaNe jANatA nathI tenA zabdo yAda rAkhavA hoya to zravaNendriyanI kSamatA vadhAravI paDaze ane te bhASAnA avAjane teja rUpamAM grahaNa karavAne abhyAsa karavo paDaze. Ama abhyAsa thavAthI ajANI bhASAne grahaNa karavAmAM saraLatA raheze. te uparAMta e ajANuM bhASAne paricita bhASA sAthe ka95nAthI joDavI paDaze. tethI tene ajANI bhASAnuM smaraNa thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake koIe aMgrejInuM eka vAkya kahyuM: "bhAI Diyara bekara" je sAMbhaLanAra aMgrejI na jANato heya paNa hiMdI jANatA hoya te te, te bhASAne pitAnI hiMdI sAthe A rIte joDaze - bhAI (mAtA), DIyara (diyara) bekara (be kara (hAtha) vALe che) eTale bA, diyara be hAthavALo che. A kalpanA sAthe tene aMgrejInA zabdo "mAI Diyara bekara" yAda rahI jaze. jo ke A paddhati vadhAre zuddha ke vaijJAnika te na ja kahI zakAya. sparza - prayoga : bIjI Indriyo jema sparzendriya vaDe smaraNa rAkhavAne abhyAsa thaI zake che. avadhAna prayoga karatI vakhate pahelAM joyA vagara AMkho baMdha karIne tarata batAvavAno prayoga karavAthI loko AzcaryamAM paDI jaze, ane te vAtanuM smaraNa paNa sahelAIthI rahI zakaze. avadhAna prakriyA : smRtinA vikAsa mATe ane cirasthAyI banAvavA mATe avadhAna prakriyA sauthI vadhAre upayogI che. emAM AMkaDA sAthe zabdane evI rIte goThavI devAmAM Ave che ke jethI tarata yAda AvI jAya. te jAte ja eka saMgaThita ane suyojita vyavasthita smRti che. avadhAna kriyAnA prayogo ghaNAe joyA haze. te mujaba avadhAna kyiA, cittana ekAgra karIne viSayone mastiSkamAM dhAraNa karavAnI eka paddhati che. tenA aMge alaga prakaraNamAM have pachI chaNAvaTa karazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] avadhAna-prakriyA zuM ane zI rIte? avadhAna prakriyA smRti vikAsanuM eka viziSTha aMga che. smaraNazakti ane avadhAna eka hovA chatAM, kharuM jotAM be che. eka upeya che ane bIjo upAya che. eka sUrya che te bIju tenAM kiraNe rUpe che. avadhAna prakriyA eka susaMgaThita ane suyojita vyavasthita smRti che. tenA vaDe cittane ekAgra karIne viSayone dhAraNa karI zakAya che. mRtinA vikAsa mATe ane cirasthAyI banAvavA mATe avadhAna prakriyA sauthI vadhAre upayogI che. temAM AMkaDA sAthe zabdone evI rIte goThavI devAmAM Ave che jethI tarata yAda AvI zake. ava upasarga pUrvaka "dhA" dhAtu uparathI avadhAna zabdanIpajyo che. eTale saMskRta bhASA pramANe ene artha thAya che avadhA , ava eTale ekAgratAthI samyapha prakAre mastiSkamAM viSayane dhAraNa karIne rAkha te. eno artha e thayo ke badhI Indriyone te te viSayamAM ekAgra karIne mukhyatve AMkha ane kAna be Indriyone viSayamAM tallIna karIne, athavA viSayanI najIka jaIne ekAgratApUrvaka dhAraNa karIne rAkho. AMkhathI je jovAya te padArtha tarata yAda rahI jaze. tevI ja rIte keTalAka mANasane agAu jaNAvyuM te pramANe sAMbhaLeluM vadhAre yAda rahe che. paNa moTA bhAge vaktAne AMkhathI joyA sivAya sAMbhaLavAthI tenA kathanane bahu khyAla nahIM Ave, ghaNI vAra yAda paNa nahIMvat ja raheze. avadhAnamAM eka vakhata vastune magajamAM dhAraNa karyA pachI AMkha baMdha karIne tene pAchI yAda karavAnI hoya che. tethI te vastu cirasthAyI rahI zakaze ane punaHsmaraNa vakhate bhulAze nahIM. avadhAna prakriyAmAM AMkaDA yAda rAkhavA mATe keTalAka saMketo goThavelA hoya che. duniyAmAM AMkaDA ane akSare to cokkasa che. bhASA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhale judI hoya paNa akSaranuM uccAraNa samAna ja hoya che. daza AMkaDAmAM duniyAnA badhA AMkaDA AvI jAya che. tevI ja rIte svara 12 ane vyaMjana 33 kulle 5 akSaramAM AkhI duniyAnI badhI bhASAone samAveza thaI jAya che. avadhAnamAM dareka akSaranA AkAra, uccAra ane saMgano vicAra karIne AMkaDA sAthe zabdo goThavavAmAM Ave che. enI sAthe vyaMjanone joDI devAmAM Ave che. svarone chUTA rAkhavAmAM Ave che. jethI temane game tyAM goThavI zakAya. badhA varNo evI rIte goThavavAmAM Ave che ke tenI AkRti ane uccAraNa ke dhvanino meLa besI zake. keTalAka dhvanipradhAna ane keTalAka AkRti pradhAna aMka citro nIce pramANe goThavavAmAM AvyA che - vinipradhAna = aMkasamAna UMTa = 8 saMce ziva = 5 have saMkhyA sAthe akSarone kaI rIte meLavavA te vicArIe. jemake "ra" (bagaDe)nI AkRti re jevI che. tene ga paNa maLato Ave che eTale aMka 2 (benI sAthe ra ane ga za goThavyA. 1 ne AkAra na jevuM che. na mAMthI huM ane ma thAya che eTale 1 thI na, ma, Na, e traNe lIdhA. zUnya mATe uccAra lIdhe ane tenI sAthe za, 5, sa lIdhA. Ama nIce pramANe goThavaNa karavAmAM AvI :saMkhyA akSara pratinidhi zabda na, bha, zuM ga, 2, dha, dha, 6 mA gA jI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cA pAuM ca, ja, jha 5, ya, va che, ka, pha, kha ta, tha Ta, Tha, Da, Dha la, La, ha, ba, bha, za, Sa, sa, sItA o on 6 meg soTI sAla nasa te upara mujaba eka aMkathI daza aMka sudhI mATenA akSare ane pratinidhi zabdo ke saMketo pAkAM karI levAM joIe. have tenI sAthe eTale ke AMkaDA sAthe zabdo evI rIte goThavo ke tarata yAda AvI jAya. dA. ta. navanA AMka sAthe sukha" zabdane yAda rAkho. navA AMkaDAne saMketa zabda "sAla" che. tenI sAthe sukhane joDaze te vAkya banaze "sAla oDhavAthI sukha thAya che. tenI sAthe enuM citra paNa bhejAmAM goThavI levuM jemake sAla oDhelo mANasa sukha bhogave che. Ama je AMkaDA sAthe je zabdane goThavavAno hoya tene goThavI laI bhejAnA khAnAmAM mUkI de jethI pachI jyAre pUche tyAre tene avadhAna prakriyA vaDe batAvI zakAya. prayoga mATe nIcenA zabdo ApavAmAM AvyA che tene kaI rIte AMkaDA sAthe joDatAM te yAda rahe te batAvavAmAM AvyuM che - kuma yAda rAkhavAne joDavAno saMketa yAda rAkhavAnuM = aMka = + vAkyo 1 savitA ja cA = savitA cA pIe che. 2 caMdana 2 gA = gAne mAthe caMdana lagADayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 sadA prema 3 rAma 7 sItA = rAma sItA vanamAM jAya che. phaLa 5 pAMu = pAuM sAthe phaLa khavAya che. soTI = soTI sadA smaraNa karAve che. atithi 10 nasa = nasa vAMkI rAkhanAra atithi Avyo. ghI = ghI premathI khavAya che. mA = mAnA hAthamAM kapUra che. AnaMda 6 phaI = phaI AnaMdamAM che. unALo 8 sAla = sAla unALAmAM phAvatI nathI. Ama yAda rAkhavAnA zabdanuM joDANa saMketo sAthe karavAthI te tarata yAda thaI jAya che ane tarata tene punaHsmaraNa paNa karI zakAya che. AMkaDA yAda rAkhavA mATe avadhAna-vijJoe be rIte batAvI che :-(1) aMka kathA paddhati, (2) aMka citra paddhati. eka kathA eTale ne eka sAthe AMkaDAnA zabdo goThavIne je vAkya jevuM Ave tene kaI eka vArtAnA mathALAM rUpe goThavI lo te te saMkhyA yAda rahI jaze. dA. ta. koIe 18 10 80nI saMkhyA yAda karavA mATe ApI. tene emane ema yAda rAkhavA mATe bahu ja tIvra smRti joIe paNa badhAne nahIM phAve. avadhAna prakriyA pramANe A badhA aMkonA akSara saMketa goThavavA paDaze. jemake 1 ne saMketa na" che; 8 ne "Ta', 1 ne "na', 0 ne "sa', ane "ha" ane 0 no "sa". eTale aMka kathA Ama thaI - naTa na sahasa ". tene "naTanuM sAhasa" rUpe magajamAM goThavI zakAze. have te prakAre AkhI vArtA goThavI magajamAM yAda rAkhe. "naTanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 sAhasa". yAda raheze. Ama AMkaDAnA pratinidhi akSara vaDe eka kathA yAda karI levI joIe. keTalIka vakhata aMka kathAne badale aMka-citra goThavavuM saraLa paDe che. dA. ta. koIke 242543 no AMkaDo Apyo. tenI aMka kathA taiyAra karavA jatAM moDuM thaI zake eTale tAbaDatoba aMka-citra taiyAra karI magajamAM goThavavuM paDaze. 2 ne saMketa akSara "ra', 4 no "ja", 2 ne "ra", 5 no "pa", 4 no "ca", 3 no "da". eTale zabdo thayA - rAjA rUpacaMda - tene yAda karI zakAya. banne paddhatinAM eka-eka aMkanA saMketa akSare eka karatAM vadhAre hoya che tyAM arthavALuM vAkya bane te rIte zabdo levA ane saMpUrNa arthe pragaTa kare te rIte anusvAro umeravA joIe. abhyAsa mATe thoDAka prayoge laIe - saMkhyA saMketa akSare aMka vAkya 601188 = che, za, na, ma, Ta, la - chAzanuM mATalu. 358521168= da, va, 1, 5, 2, 2, ga, na, cha, Ta = dIvALI para raMga na choTe. 381696 = 6, La, ma, ka, La, cha = dALamAM kALuM che. 942886 = bha, ma, 2, 3, La, cha = bhamaro DALe che. avadhAna karatI vakhate eka bIjI vAta yAda rAkhavAnI che ke kaI saMkhyAnA avadhAnamAM ko AMkaDo pUchavAmAM Avyo che? teno khyAla rAkhavA mATe te naMbaranA zabda saMketo paNa tenI sAthe gaThavavA paDaze. ApaNe agAu ekathI daza saMkhyAnA pratinidhi zabdo joI gayA. teno vadhAre vistAra karI so saMkhyA sudhInA pratinidhi zabdo A pramANe goThavI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' a' zabda aMka zabda aka 1 mA | 21 gA 22 3 dhI | 23 - sa 9 cA 24 pAuM | 25 *i | 19 sItA | 27 tha 47 ! 8 mATI 28 pheTI 48 sAla 29 gAla 45 10 nasa 30 vAsa 50 11 manu 31 dhANA 51 nArI ghara | para 335 raNa 41 gAra 42 ! rAdhA 43 32 95 rAo 44 rAMpa : 45 rIMcha ja 33 12 13 nadI dAdA | 13 vana 54 14 meAju 34 15 mAvA 35 davA 55 16 mAchI 36 dhokA 56 17 mAthu 37 dAMta 57 18 naTa 38 daDA 58 19 naLa 38 dALa paha 20 sa 40 yAsa 60 zabdaeka zabdae ke zabda jAmA 61 chANAM 81 cAra | 62 barA 82 cAMdA 63 kAMdA cAMca | 64 cAMpa 5 :: 83 rAdhA kAca 84 ta chApuM 85 Te. po kAkA 86 ' 619 jaTA 8 khATa 88 jA 69 kaLa re vAMsa | 70 pAna 3 patra ra vAdI| 73 5AMcI | 74 pAvA 7pa pIMchu 76 pAnuM 77 pA|78 '; '' ta 6 chAtI cAka vALa 78 za 80 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 3.7 tAsa 80 thANA 91 tArA ra tuM 93 graMtha ! 2x bhesa k ga che. le 94 bhAja tAja tApI 95 tAkA 'Da thAthAM 97 thaDa 98 thALI 99 kI DAMsa 100 nisAse lAvA laka latI mATe! www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 A AkhuM koSTaka mAMDhe yAda karI levuM joIe. dareka ka sAthe tenA pratinidhi zabda yAda ja rahevA joI e. jema na. 44 eTale cAMca, na. 87 eTale TrUtha-vagere avadhAna karatI vakhate 35muM avadhAna cAlatuM hAya ane 179916nI saMkhyA yAda karavAnuM kahevAmAM AvyuM hoya te| 35 aMkanA pratinidhi zabda-davA che. sakhyAna zabdo pramANe ma, ta, la, la, na, che meAtIlAlanI che vAkaya banI zake che. te pramANe 35mA avadhAnane AMkaDA 179916ne A pramANe saraLatAthI rAkhI zakAya. davA mAtIlAlanI che." eTalu khAsa bhUlavuM nahIM ke A pratinidhi zabdo ja tamArI kAyamI avadhAna prakriyAnI mUDI che. avadhAna prayeAga karIne e yAda rAkheluM bhUMsI nAkhavuM paNa A te kabATanA khAnAMnI jema yAda sadA rAkhavAM. yAda CC Ane yAda rAkhavAnI eka bIjI paddhati paNa che. temAM AMkaDAnA AMkaDA ane yAda rAkhavA mATe zabdo geAThavavA paDe. dA. ta. koike 6118 rakama yAda karavA ApI. tene yAda karavA mATe eka kalpanA citra A pramANe paNa geAThavI zakAya :-6 jaNu pAse 1-1 ( eka-eka ) seTI che. emAM 611 AMkaDAne upayAga emane ema karavAmAM Avye che. ane 8 ne pratinidhi zabda sATIne upayeAga suMdara rIte thayeA che. A paNa eka jAtanI aMka thA thaI gaI. te uparAMta agAu batAvela smRti-vikAsanA vaijJAnika upAyeA paikInA, sAhacaya paddhati, vargIkaraNa, saMkalana, sa MketazailI ke sakSeptakaraNa ane dhvanigrahaNa praNAlinA upAyAne paNa avadhAna prayAgAmAM dhaNA ja upayAga che. te khUbaja sahAyaka bane che. kalpana--vikAsa teA sahAyaka che ja. te uparAMta gaNitanA prayAgA, chaMda vijJAna ane kAvyazAstranI kuzaLatA paN avadhAnamAM sahAyaka che. TImAthI nAmanA tIvra smRtivALA eka khristIbhAInI vAta che. temanI smRti agAu :tA ghaNI ja maMda hatI. ekavAra temanI vArSika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIkSA AvI rahI hatI. paNa temane kazuM ja yAda rahetuM na hatuM. ItihAsa viSayamAM te tadana kAcA. sana, pA ke kaMI yAda na rahe. ekavAra nirAza thaIne beThA hatA tevAmAM temane eka vicAra phurI Avyo ke huM ItihAsanAM pAtro ane tenI ghaTanA sAthenA varasa ane tArIkha je A vidyAlayamAM ugelA jhADanI sAthe goThavIne yAda rAkhuM te kema? chevaTe temaNe jhADanA zabdacitra goThavI, avadhAna prakriyA pramANe yAda rAkhavAno puruSArtha karyo ane teo potAnI parIkSAmAM sArA guNothI pAsa thayA. AgaLa jatAM teo baso vAkyo ane zabe kamaza: yAda karIne pharI e ja krame belI javA sudhInI yAdadAsta vadhArI thayA hatA. eTale avadhAna prakriyAne vidhi sahAre levAmAM Ave te mRti sArI peThe khIlI zake che ane tyAre vyaktine ema thaze ke zuM mArI yAdadAsta ATalI badhI khIlI che. te joIne tene potAne ane bIjAne paNa navAI lAgaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] avadhAna prayAga, udezya ane zatAvadhAna avadhAna prakriyA smRti vikAsa mATe acUka upAya che. Aje tene upayoga moTA bhAge pradarzana karavAmAM thAya che. khyAti ke nAmanA meLavavA mATe thAya che. avadhAna prayogane kharo uddezya te adhyAtma sAdhanA hai joIe. tenAthI sIdhe sIdhuM Atma-kalyANa thatuM nathI. paNa avadhAna je aMtaranA UMDANathI adhyAtma sAdhanA mATe thAya to tenAthI AtmasAdhanA ujjavaLa bane che, emAM koI zaMkA nathI. Aje jagatamAM be pravAha cAle che- bautika pravAha ane AdhyAtmika pravAha. bhotika pravAha nIce khece che-avanati tarapha laI jAya che. jyAre AdhyAtmika pravAha, upara laI jAya che. umati karAve che. ApaNuM jIvana A be pravAhe vacce jholAM khAya che. avadhAna vaDe smaraNa zakti khIle to sAdhake tene upayoga bhotika pravAha tarapha karatAM aTakavuM joIe. avadhAna prayoganI zarUAta kayArathI thaI tene kaI cokakasa itihAsa maLato nathI. paNa eka vastu saMbhaLAya che ke sothI mAMDIne hajAra avadhAna karanArA (sahastrAvadhAnI) paNa bhAratamAM thayA che. akabara bAdaznAhanA mAnItA bhAnucaMdra gaNi zatAvadhAnI thaI gayA che. samayasuMdara upAdhyAya paNa avadhAnI thaI gayA che. paM. ratnacaMdrajI mahArAja A jamAnAnA zatAvadhAnI thaI gayA che. zrImad rAjacaMdrajI emanA karatAM vadhu suMdara avadhAna karatA hatA. paNa bahu khyAti vadhI jatAM jAhera pradarzana taddana baMdha karI dIdhuM. prajJAcakSu zrI gaTulAlajI aMdha hovA chatAM zatAvadhAna karI zakatA hatA. temanI tIvazaktinA kAraNe temane "bhAratamArtaDa"ne khitAba maLyo hate. meM (saMtabAlajIe) keTalAka bhAIbahenene avadhAna prayoga zIkhavyA che. dA. ta. zrI dhIrajaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAla TokarazI zAha vagere. pachI teoe jAte paNa vikAsa karyo che. have to derAvAsI, sthAnakavAsI tema ja terApaMthI sampradAyamAM paNa koI kaI muni jAhera avadhAna karavA lAgyA che. paNa yAda rAkhavAnuM che ke kevaLa pradarzana mATe avadhAna thAya te sva-para-zreyamAM sAdhaka na banatAM bAdhaka paNa banI zake che. avadhAnakAre zrImad rAjacaMdrane Adarza AMkha AgaLa rAkhave joIe. teo avadhAna dekhADavA mATe nahotA karatA; paNa AtmabhAna mATe smRti-vikAsane upayoga karatA hatA. temaNe joyuM ke lo ke mArI prazaMsA kare che tyAre temanuM ciMtana cAlyuM: "A prazaMsA konI ?" zrImadanI...!" "A zrImada koLuM." A dehadArInI ja vAta thAya che ne ! prazaMsA thAya che te uparanI buddhinI, upalA staranI, aMdaranuM te koI jotuM ja nathI." che uparanuM sau koi nihALe. bhItaranuM nava kaI bhALe...!! -zarIrane uparathI joIe to te ghaNuM suMdara lAge, UMDA utarIe eTale mAMsa-majjA, lehI-hADa vagere dekhAya che. ethI UMDA UtaratAM temAM tamoguNa, rajoguNa ane satvaguNa dekhAze. ethI UMDANamAM jatAM AtmA ane paramAtmAnA svarUpanuM bhAna thAya che. tethI zrImadjI UMDA Utare che ane avadhAna prayoganuM pradarzana baMdha kare che. keTalAka loko jyAre prazaMsA thavA mAMDe che tyAre UMDA UtaratA nathI ane avadhAna-prayoganA pradarzanamAM ja aTavAI jAya che. tethI vikAsamAM ghaNI bAdhA UbhI thAya che. pachI avadhAna sAthe camatkArane joDI devAmAM Ave che. kharI rIte te avadhAna smRti-prakharatAne camakAra ja che paNa le ke cAritryanA kharA vikAsane, camatkArane mahatva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 na ApatAM tene mahattva ApavA lAgI jAya che. eTale ja meM (saMtabAlajI) nAsikanA avadhAna prayoga pachI jAheramAM pradarzana karavuM cheDI dIdhuM cheH kAraNa ke mane jyAre jaNAyuM ke moTA moTA vidvAne paNa avadhAna joyA pachI ene camatkArarUpe ja jovA lAgyA.' Aje ghaNA loko evadhAnanuM pradarzana karI lokone Udhe raste dore che. avadhAna kharekhara smRti vikAsa karIne jIvanamAM UMDA utaravA mATe che tyAre Aje teno upayoga udhe raste thaI rahyo che. avadhAna, camatkAra mATe nahIM, paNa buddhinI tejasvItA vadhAravA, manane majabUta karavA ane aMtaranA UMDANathI pitAnI jAtane jovA mATe che, tyAre AjakAlanA avadhAnomAM evuM UMDANa ochuM hoya che. kevaLa bAhya pradarzana mATe tene upayoga IcchanIya ke anukaraNIya nathI. avadhAna vaDe bhautika vAtane bhUlIne AdhyAtmika guNene yAda rAkhatAM zIkhavuM e ja ene. carama uddezya che. have zatAvadhAna zuM che? te aMge vicArIe ! temAM eka sAthe mAtAoe alaga alaga prakAre pUchAyelA se viyenI smRtine samAveza karavAnuM hoya che. ane zrotA pharI pUche tyAre magajanA khAnAmAM goThavela te vastune bahAra kADhIne pragaTa karavI eTale ke kahI devAnI che. ATaluM samajI laIne zatAvadhAna karanAre te ege pUrI taiyArI karavI joIe; nahIMtara e sAhasa jokhamI banI zake. zatAvadhAna karanAranuM zArIrika, mAnasika svAstha barAbara hevuM joIe. mAnasika ciMtA, vyagratA, vyAkuLatA, caMcaLatA ke mAthAno dukhAvo heya, teNe zatAvadhAnane prayoga na karavo joIe. zatAvadhAna karanAre, karatAM pahelAM avadhAna prakriyAnI vidhi, AMkaDA, zabdo ke vAkaye yAda rAkhavAnI rIta barAbara jANI levI joIe. te kalpanA zakitamAM niSNAta have joIe. tenI medhAzakti eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 ke dhAraNa zakita prabaLa hevI joIe. viSaya grahaNa zakita, indriya zakita-5TutA, temaja tIvra anumAna zakita paNa tenAmAM hevI joIe. te ochAmAM ochI traNa bhASA-hiMdI, mAtRbhASA athavA gujarAtI, baMgALI, marAThI ke koI eka prAMtIya bhASA ane saMskRta bhASAne jANakAra have joIe. kAvya-piMgaLa jANanAra hovo joIe jethI te eNka racanA karI zake. pravacana karavAnI paTutA temAM hevI joIe ane tenI pravacana lI manoraMjaka temaja AkarSaka hevI joIe. saMskRta bhASAmAM bhASaNa ApavAno abhyAsa heya te vadhu sAruM che. saMgItakaLA jANato hoya te sonAmAM sugaMdha bhaLyA jevuM gaNAze. jAheramAM zatAvadhAna karatAM pahelAM 40-50 avadhAna sudhI yAda rAkhavAnI potAnI zakitanI parIkSA jAte karI levI joIe. temaja najIkanA sAthI jane pAse paNa karAvI levI joIe. teNe akanA saMketa akSara, temaja pratinidhi zabdo magajarUpI kabATamAM yAda rAkhI goThavI levA joIe, nahIMtara khare TANe tene pitAnI smRti dago daI zake che. je prazno pUchAtA jAya temane krama naMbara tarata zabdacitranI sAthe goThavI devuM joIe. nahIMtara pachI bhUlI javAze ane goTALA thaI jaze. dA. ta. 5 naMbaravALA prazrakAre eka saMkhyA yAda :rAkhavA mATe ApI che- 178916" have ene tarata 5 naMbaranA zabdacitra "pAu"nI sAthe joDIne "pAuM motIlAlane che" ema vAkya racanA karI levI joIe. avadhAnanI saMklanA saraLa rIte karavI joIe, jethI yAda rAkhavAmAM muzkelI na paDe. praznomAM eka bIjAnI sAthe sAMkaLa rahevI joIe. zatAvadhAnane kama A pramANe have joIe ! prAraMbhamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 aMka smRti ke padArtha smRtinAM 9 avadhAna 5-5nA kAmathI levAM joIe; kAraNake AMkaDA ane padArtha chevaTa sudhI yAda rahI zake che, temaja vacamAM tene punarAvartana karavAno samaya paNa maLI jAya che. tyArabAda zabda smRti eTale hiMdI ke gujarAtI bhASAnAM zabdo ke vAkya yAda rAkhavA mATenAM avadhAne karavAM joIe. tenAM 20 avadhAne laI zakAya. tyAra pachI padha loka racavAnAM agara te saMta vAkyonAM avadhAne karavAM joIe. enAM 10 avadhAne laI zakAya. tyArabAda saraLa ane kaThaNa evA gaNitanA 15 prazno levA joIe ane aMte 10 avadhAne bhASAsmRtinA eTale ke aparicita bhASAnAM vAkayo ke zabda yAda rAkhavAmAM athavA yatranAM karavAM joIe. Ama badhA maLIne se avadhAna A pramANe thaI jAya che - eka smRtinAM tathA padArtha smRtinAM 45 avadhAne | zabda smRtinAM - 20 avadhAne loka ke saMskRta vAkya smRtinAM - 10 avadhAne gaNita smRtinAM, sparzanAM ke prakIrNa - 15 avadhAne aparicita bhASA smRtinAM tathA yaMtranA - 10 avadhAne kulle 100 avadhAne A pramANe zatAvadhAnanAM avadhAnonuM vargIkaraNa karyuM che. temAM paNa pitAnA prakhara viSayanAM thoDAMka vadhAre ane bIjAnAM thoDAMka eAchAM karI zakAya che. jemake loka racatAM na AvaDe ane traekaThAM yAda heya te tenAM vadhAre karI zakAya. gaNita smRti karatAM bhASA smRti vadhAre prakhara heya te aparicita bhASAnAM avadhAne vadhAre karI zakAya. kAvya racatAM AvaDe te tenAM ane gAtAM AvaDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 te tenAM avadhAna paNa karI zakAya. vacamAM bhASAnA viSayane muddo laIne, avadhAna karIne te viSaya upara bolI paNa zakAya che. keyaDAo paNa vividha raja karI zakAya. vacce vacce vArtA karIne lIdhelA praznottare pharI pharI yAda karI levA. keTalAka avadhAnakAre avadhAnI saMkhyA vadhu dekhADe che, paNa temanI guNavattA ochI hoya che. jyAre keTalAka avadhAnakAre saMkhyA ochI dekhADe che, paNa guNavattA ghaNI vizeSa hoya che. gaTalAlajI, zrImadda vagerenI guNavattA vizeSa hatI. Ama se vAte ekI sAthe magajamAM grahaNa karIne sthira karI le ane pUchavA TANe kharI rIte kahI de te te zatAvadhAnI kahevAya che. A zatAvadhAnI " jema bAhya vastuone yAda rAkhI zake che tema aMtaraMgata vastuone yAda rAkhe te tenAthI tenI Atmazakti paNa vadhI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 11 ] gaNitanA prayAgA ane smRti-vikAsa gaNita vaDe je mAnasika ekAgratA thAya che te pUrNa ane vizuddha hAya che. jainAgameAmAM gaNita-anuyAganu varNana khUba vistArathI karavAmAM AvyuM che. gaNita ghaNAne caDatu nathI. te viSaya Ama kaIka aMze mUMjhavaNubharyA lAge che. paNa temAM rasa jAge teA te ja saraLa ane sarasa banI zake che. gaNita mATe ekAgratAnI sahuthI vadhAre jarUra che. tenA mAdhyamathI prApta sakhyA tathA akAne yAda rAkhavAnu kAma te vaLI bhAre muzkela che; paNa UMDA UtaratAM te khUba rasika bane che. jagatamAM gaNitanuM mahattva vadhAre che. avadhAna--prakriyAmAM gaNitanA prayAgA jJAna-vananI sAthe sAthe zuddha maneArajananu kAma paNa kare che. eTale smRti-vikAsanI sAthe gaNitanA ati nikaTanA sabaMdha che. > kahevAya che ke naLarAjA jhapATAbaMdha cAlatA rathamAMthI beThA beThA jhADanAM pAdaDAM gaNI zakatA hatA. ApaNe tyAM lIlAvatI gaNita prasiddha che. tatkAla--jabAnI--gaNitanA 'guTa ' paNa zIkhavavAmAM Ave che. jethI sleTa ke kAgaLa-pensIla vagara mAMDhathI tarata dAkhalA karI devAmAM Ave che. 15-20 aMkanA saravALA, bAdabAkI, guNAkAra ke bhAgAkAra mAMthI karavAnA upAyeA; tema ja te sAcA che ke khATA te tapAsavAnI cAvI sahelAIthI thaI zake; e rIta mATA mADhA vidvAnane paNa AzcaryamAM nAkhI de che. gaNitanA upayoga sAdhusa MtA tema ja lokasevaka mATe paNa che. koI paNa saMsthAkIya audyogika vikAsa ke grAmavikAsanI yojanA aMgenI gaNatrImAMthI karI zake te| te janatA ke sarakArane samajAvI zake. saMsthAkIya ke sahakArI yeAjanA ke kAryomAM kAMka anaitiktA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 ke gaDabaDa thatI hoya te tene gaNitajJa heya te tarata jANI zake ane batAvI zake. jIvanamAM evA aneka prazno Ave che tyAre gaNita AvaDatuM hoya te tarata tene ukela kADhI zakAya. eTale ke pariNAma mATe jaladI gaNita karI tene tALuM meLavI laIe to vAMdho nahIM Ave. gaNita na jANIe to tyAM ne tyAM aTakI paDAya; agara te bIjAne AdhAra levo paDe. [1] gaNitanA keTalAka prayoga have gaNitanA keTalAka prayogo laIe. gaNitamAM sarvaprathama saravALe Ave che. tethI saravALAthI zarU zarIe. saravALe : 1 thI 55 sudhIne kamathI eTale ke 1+2+3+4+5 Ama paMcAvana sudhIne saravALo kare hoya to zuM karavuM ? enI eka rIta e che ke vacalI rakama laI chellI moTI rakamane tenI sAthe guNavI. dA. ta. 1 thI 55nA saravALAmAM aDadhI rakama eTale 28ne 55nI sAthe guNavI. 28455=1540 A guNakAra e ja eno javAba che. sama pharakavALe saravALe tapAsavAnI rIta: A saravALe tapAsavA mATe dareka lAInanI saMkhyAne jude jude saravALe kare joIe. pachI badhI lAInone saravALe kara. je yogaphaLanI saMkhyAnI sAthe upalI lAInano yoga maLI jAya to samajavuM e saravALe sAce che. dA. ta. :-1234 = 10 = 1 + 0 = 1 5678 = 26 = 2 + 6 = 8 8012 = 1ra = 1 + 2 = 3 15824 = 21 = 48 = 12 2 + 10 = 1ra0 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bAdabAkI tapAsavAnI rIta : have bAdabAkIne eka prayoga laIe. bAdabAkI sAcI che ke kema; te tapAsavA mATe uparanI moTI saMkhyA ane nIcenI nAnI saMkhyA bannenAM judA-judA saravALA karIne te benI bAdabAkI kADhavI. pachI bAdabAkInA javAbanI rakamane saravALo karo. pachI tALo meLave. je bane rakama barAbara hoya to samajavuM ke bAdabAkI sAcI che nahIMtara khoTI che. dA. ta. 2574 = 18 = 1+ 8 = 8 1433 = 10 = 1 + 0 = 1 1142 = 8 8 - 1 = 8 guNAkAranA prayoga : have guNAkArane laI e. guNAkAra sama AMkaDA ane viSama AMkaDA bannene hoI zake. temaja eka AMkaDAthI mAMDIne 10 AMkaDA sudhIne sahelAIthI thaI zake. pahelAM samasaMkhyAnA guNAkAranI rIta joIe. samasaMkhyAnA guNAkAra karavAnI be rIte che. dA. ta. 5656ne guNAkAra karavAno che. AmAM guNAMka 56 mAMthI 6 dhaTADI tene 50 karavA ane gukhya 56 mAM e 6 umeravA-eTale 62 thaze. have dara50no guNAkAra kare. te 3100 thaze. je 6 ne pharaka karyo hate tene varga karo eTale ke 646=36. tene e saMkhyAmAM umera-eTale 3100+36= 3136 guNAkAra Avyo. je 62462 ne guNAkAra karavo hoya te guNakamAMthI 12 eAchA karI tene 50 karI; guNyamAM 12 umeratAM 74 thayA. tethI 7450=3700 Avaze. 12nA pharakanA vargaphaLa karatAM 12412=144 thayA tene 3700 mAM umeratAM, 3700+144=3844 guNAkAra Avyo. AnI bIjI rIta- dazaka sarakhA karIne thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 jema ke 62462ne guNAkAra karavAmAM guNakamAMthI 2 ochA karI tene 60 karavA ane 2 nA pharakane guNyamAM umerI devAthI te 64 thayA, eTale 64460=0840 thayA; have je 2 ne pharaka che tene varga karatAM 242= 4 AvyA. tene 3840mAM umeratAM 3844 guNAkAra Avyo. (2) bIjI rIta : dA. ta. 12 x 62 ne guNAkAra karavo heya to temAMnA zAka ane ekamane be bhAgamAM chUTA karavA. jemake 6 ane 2 dazakane dazaka sAthe ane ekamane ekamane ekama sAthe guNAkAra kara. 66=36 ane 22 =4 be rakamane be rakamathI guNIe te guNAkAra 2 thI 4 AMkaDAmAM AvatuM heI vacce eka zUnya umeravuM te pramANe 36 ane 4nI vacce 0 rAkhatAM 3604nI saMkhyA thaI. have ekamanA AMkaDA (chellAM aMko) ne eTale ke 2 + ra ne dazaka hoI tethI guNavA tethI 24 Avaze. have 3604nA be bhAga karavA 36 ane 04 temAM uparanA ra4nA be bhAga karIne vacamAM umeravA jemake - + 24 384 -Ama guNAkAra 3844 Avyo. viSama AMkaDAne guNAkAra : AnA mATe eka dAkhalo laIe jemake 23ra 4324ne guNAkAra kare che. te sahuthI pahelAM chellA ekama 24 ane guNAkAra karavo. te 2 x 4 = 8 AvyA. te chelI rakama 8 mUkavI. have pAchaLa jatAM kosamAM guNAkAra kare eTale ke 44 3 = 12 ane 2 42 = 4 thayA. bannene saravALe 12 + 4 = 16 thayo. emAMthI 6 agAunA 8 AgaLa mUkI 68 karI eka vadhyA rAkhyA. have traNe AMkaDAne guNakAra >> kosamAM karavAnuM raheze. te A rIte ke (!) pahelI rakamano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pahelo aMka 2 ane bIjI rakamano chello aMka 4 = 2 44; 8, pachI pahelI rakamanI vacalI rakamane guNAkAra 3 4 2 = 6, ane chele pahelI rakamane che ane bIjI rakamane pahele aMka 2 4 3 = 6 = Ama 8 + 60 + 6 = 20 thaze temAM agAu 16 nA vadhyA 11 ne umeratAM 21 thaze tethI 68 AgaLa 1 mUkI 168 karI 2 (be) vadhyA karavo paDaze. have pAchA pharatAM ekamane mUkI bAkInI rakamane * koMsamAM gaNavA paDaze. je A pramANe thaze:-- 3 43 = 8 ane 2 4 2 = 4 bannene saravALo 8 + 4 = 13 thaze temAM agAunA 2 (be) vadhyA umeratAM 15 thaze temAMthI 5ne 168 nI AgaLa mUkatAM 5168 thaze ane eka vadhyA karavA paDaze. pachI chellAM rahetAM zatakanA (guNya - guNaka) AMkaDAne guNavA. tethI 2 4 3 = 6 thaze. temAM vadhyA 1 ne umeratAM 7 thaze Ane 7168 AgaLa mUkatAM 7168 javAba AvI gayo. javAba tapAsavAnI rIta: A guNAkArano javAba sAcuM che ke kema te tapAsavA mATe guNAkAra-zodhana-paddhati che. te pramANe guya ane guNakanI rakamane sIdhAmAM saravALo karI bane ne guNavA ane je guNakAra Ave tenA AMkaDAne saravALo javAbanA AMkaDAnA ekama sudhInA chellA saravALAne maLato Avaze. te pramANe 232 eTale 2 + 3 + 2 =7 ane 324 eTale 3 + 2 + 4 = 8 thayA have 7 8 = 63 thayA. temAM 6 + 3 = 0 thayA. have javAbane AMkaDe 7+5 + 1 + 6 + 8 = 27 thayo. te 2 + 7 = 8 thayA. mATe A javAba sAco che ema mAnavuM. navanA AMnI AmAM khUbI che. gaNitamAM tenI mahattA che. A rItane guNakAra zedhana kahe che. eno niyama e thAya che ke guNya ane guNuka banenI saMkhyAno judo jude saravALe karIne bannenA saravALA ne guNavA. pachI je AMkaDo Ave tenI saMkhyAne saravALo kare. pachI dAkhalAnA guNAkAranI AvelI rakamane saravALo karo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 banneno saravALe barAbara hoya te samajavuM ke guNAkAra sAce che. nahIMtara khoTa che. dA. ta. 43ne 21 sAthe guNavA che. tene guNAkAra thaye 803. te 8 + 0 + 3 = 12 thayA ane 1 + 2 ne saravALe 3 thayo. guNyanA 43 eTale 4+ 3 = 7 ane guNaka 21 eTale 2 + 1 = 3ne guNatAM 7 8 3 = 21 thayA. eTale 2 + 1 = 3 thayA. baMnene tALe maLI gayuM. eTale guNakAra sAce che. bhAgAkAra tapAsavAnI rIta : bhAgAkAra tapAsavAmAM bhAjakanA saravALAne bhAgaphaLanA saravALA sAthe guNavuM. pachI temAM zeSanA saravALAne joDave. tyAra pachI bhAjyasaMkhyAne saravALo karavo. banene saravALe maLe to samajavuM ke bhAgAkAra sAce che. dA. ta.:-252726 - 21 = 21) 25726 (12034 007 84 12 bhAjaka 21 nA AMkaDA 2 + 1 ne vega 3 bhAga phaLa 12034 nA AMkaDA 1+2+0+3+4ne yoga 10 = 1+ 0 = 1 bane guNatAM 341=0 thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zeSa 12 nA AMkaDA 1+2 ne vega 3 thaze. tene uparanA (bhAjakanA) yogamAM joDatAM 3 + 3 = 6 thayA. bhAjya phaLanA AMkaDA 25 27 26 ne saravALo 25+2+7+216 = 24 = 2 += 6 thayA. Ama banne saravALo 6 thAya che tethI bhAgAkAra sAce che. guptAMka prakAzana : saravALAmAM koI AMka chupAvyo hoya to tene kevI rIte jANavo? ene jANavAnI rIta e che ke saravALAnI dareka lAInanA AMkaDAnA yoganI sAthe gaphaLanA saravALAnI saMkhyA sAthe tALo meLave. dA. ta. -saravALo A pramANe che temAM saravALAnAM egamAM ja chupAvIne ApavAmAM Ave che. jemake - 674 2560 2832 1754. 1120 = 4 = 26 = 2 + 6 = 8 - - - - Ama saMkhyAne vega Ave che ane yogaphaLane vega Ave che 4 enA uparathI jaNAya che ke 4 no AMkaDo gupta rAkhavAmAM AvyuM che. (saravALo) 14120 thAya che temAM 4 gupta rAkhela che te maLI Ave che.) guNAkAramAM koI AMkaDe chupAvavAmAM Avyo hoya te tene zI rIte jANa? guNya saMkhyAnA yoganI sAthe guNaka saMkhyAnA rogane pararapara guNAkAra kare. pachI guNAkAra (guNakaLa)nI saMkhyAnA vega sAthe meLavo. jeTalI saMkhyA kama heya teTalI saMkhyA chupAvavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 AvI che; ema jANavuM. dA. ta. 80 x 24 = 1868. emAM tame eka chupAve che. te jANavA mATe 8+ ra = 10 = 1, 2 + 4 = 6, pachI 1 46 = 6 thayA. guNAkAranI saMkhyAne saravALo 8 + + 8 = 23 = 2+ 3 = 5 thayo. 6 - 5 = 1 Ave. eTale ekane AMkaDa chupAvyo che te kahI zakAya. bAdabAkIne chupe AMkaDe batAvavA mATenI rIta e che ke uparanI rakamanA AMkaDAnA saravALAmAMthI nIcenI rakamanA AMkaDAnA saravALAne bAda karatAM je vadhe tene bAdabAkInI bacelI rakamanA AMkaDAnA saravALA sAthe sarakhAvatAM jeTalI saMkhyA ochI Ave te aMka chupAvyo che ema javuM. dA. ta. 1275 - 1024- 211 che. emAM koIke 1 ne chupAvIne 21 jaNAvyA. have AMkaDe batAvavA mATenI rIta karavI - 1235 = 11 1024 0 7 = 11 - 7 = 4 21 - 2 +1 = 3 Ama ja karatAM 3 mAM 1 aMka ocho che, te chupAvelI rakama che. bhAgAkAramAM chUpe AMkaDe batAvavA mATenI rIta e che ke bhAjakanA ane bhAgALanA saravALAne paraspara guNa roSanA saravALA sAthe joDI ne kema thAya, tene bAjyasaMkhyAnA saravALAnI sAthe tALA meLave. AthI saMkhyA kama heya te ja aMka chapAvyo che ema jANavuM. A aMge eka lAkha laIe -524 20 20 ! para4 / 26 1ra4 120. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11ra eTale bhAjaka saMkhyA 20 ne saravALe 2 + 0 = 2 thayo. bhAjaphaLa saMkhyA 26 ne saravALo 2 + 6 = 8 tha. bannene guNavAthI 2 4 8 = 16 thayA. temAM zeSa joDavAthI 16 + 4 = 20 thayA = 2 + 0 = 2 have bhAjyano vega 5 + 2 + 4 = 11 = 1 + 1 = 2 thAya. Ama bannene tALe maLe che. mAne ke 4ne AMkaDe chupAvyo che to bhAjyane yoga pa+ 2 = 7 thaze. pelI rakama je 20 hatI temAMthI 7 jatAM 13 rahyA eTale 1 + 3 = 4 thAya. te aMka chupAvela hatuM. A chupAvelo AMkaDo zunya sivAyane ja have joIe. e kahevAnI bhAgye ja jarUra heya! [2] gaNitanA camatkAre gaNitane eka koyaDe ? koI vyaktine 11 koDIe athavA te dANA laI be muThThIomAM vahecavAnuM kahe. DAbI muThThImAM jeTalI kaDI rAkhI heya tene bamaNI ane jamaNA hAthamAM hoya tene traNa gaNuM karavAnuM kahe. pachI te bene je saravALe Ave te pUchI le. ' Ama karavAthI ochAmAM ocho 23 (vIza)ne ane vadhumAM vadhu 32 ne saravALe Avaze. mAne ke te vyaktie bane muThThImAM rAkhela karIne tamArA kahevA pramANe bamaNuM ke traNa gaNuM karI bannene saravALo 23 @o. have tamAre jamaNuM muThThInI keDInI saMkhyA jANavA mATe 22 nA AMkaDAthI 31 sudhI gaNatrI karavI ane je saMkhyA Ave tene jamaNuM muThThImAM kahevI. jemake teNe 23 kahyA, te 22 pachI 20 1 (eka) AMkaDe che te jamaNI muThThImAM 1 keDI che. kula koDI agIAra hoya che tethI 11 mAMthI jamaNA hAthanI koDI jatAM DAbA hAthamAM 10 raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 Ane tALo meLavIe. eka bhAIe pitAnI DAbI muThThImAM 2 ane jamaNI muThThImAM 8 keDIo rAkhI che. DAbI muTTInI koDI 2 ne bamaNI karatAM 4 ane jamaNI murInI koDI ne traNa gaNI karatAM 27 AvI. banneno yoga 4 + 7 = 31 thayo. temaNe saravALo 31 kahyo. tame 22 pachI 31 sudhI gaNe. te navame AMkaDe che eTale tame tarata kahI zakaze ke jamaNA hAthamAM 8 kaDIo che. ane DAbA hAthamAM pachI 2 ja rahe te batAvavuM ati saraLa che. tame Ama nene manane dhArelo AMkaDo tarata kahI deze te te AzcaryamAM paDI jaze. chupAvela AMkaDe batAve : sAmI vyakita koI paNa saMkhyA Ape to tene navanI koIpaNa saMkhyA sAthe guNavA ApavI. jemake eNe 22 ne AMkaDo Apyo, tene 18 (1 + 8 = 8 thI guNavA kahevuM. guNAkAra 386 Avyo. te rakamamAMthI zunya sivAyanI koI paNa rakama chupAvavAnuM kahevuM. bAkI je rakama rahe tene saravALo zuM thAya che te pUchI levuM. saravALAmAM keTalo AMkaDe umerIe te navanA AMka bhAga jAya te jovuM. je AMka Ave te ja chupAvelo AMkaDe hoya che. dhAro ke upalA guNAkAranI rakamamAMthI teNe 3 no AMka chupAvyo to bAkInI rakamane saravALo 8 + 6 = 15 Avyo. te 1 + 5 = 6 thayA. emAM 3 umeravAthI 9 thAya che. athavA 15 mAM 3 umeravAthI 18 thAya che to 1 + 8 = 8 thAya che. eTale 3 no AMka chupAvyo che. ema nakkI thAya che. je 6 ne AMkaDo chupAvyo hoya te 3 + 8 = 12 = 1 + 2 = 3 emAM 6 umeravAthI 9 thAya agara 1ramAM 6 umeravAthI 18 = 1 + 8 = 8 thAya. eTale AMkaDe chupAvyuM che te jANavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 chupAvela pAsA batAvavAnI rIta : 8 pAsAmAMthI be bAju vaheMcavAnuM kaho. pachI jamaNI bAjunA jeTalA pAsA rAkhyA hoya tene 25 vaDe guNavA kahA. je saMkhyA Ave tene bamaNI karavAnuM kahe ane temAM pAMca umerA. pachI DAbI bAjunA pAsA temAM umerI devAnuM kaho. badhI maLIne je saMkhyA thAya te sAMbhaLI le. temAMthI pAMca (5) ochA karIne DAbI bAjunA pAsA chupAvyA che te kahevA. ane bAkI je AMka vadhe tene pAMce bhAgavAthI je bhAgAkAra Ave teTalA pAsA jamaNI bAjue che ema kahevuM. nahIMtara mAMthI DAbI bAjunI saMkhyA ghaTADI jamaNI bAjunI saMkhyA paNa kahI zakAya. dA. ta. sAmI vyaktie jamaNI bAju 4 ane DAbI bAjue 5 pAsA rAkhyA. have sane 25 thI guNatAM 100 thayA. tenA bamaNA 200 thayA. temAM pAMca umeratAM 205 thAya; temAM DAbI bAjune saravALe umeratAM 210 thayA. te jaNAve eTale pAMca bAda karatAM 205 AvyA. tethI 5 DAbI bAjunA pAsA rahyA ane bAkI 20 rahyA tene 5 vaDe bhAgAkAra karatAM 4 AvyA tethI jamaNI bAjue ja pAsA che tema kahI zakAya. Ama paNa temAMthI 5 jatAM, jamaNI bAjue 4 Avaze. guNakAranI samAna saMkhyAne jAdu : mAnI lo ke sAmA mANasane tenI saMkhyAnA 8 AMkaDA joIe che tathA bIjA eka bhAIne 6nI saMkhyAnA ekasarakhA 8 AMkaDA joIe che. to te kaI guNya saMkhyA ane guNaka saMkhyA vaDe thaI zakaze ? temAM be rIta che - (1) 12345678 333667 4 81 4 1988 888888888 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 AmAM banne rItanI guNya saMkhyA je AvI che te ja raheze ane te yAda karI levAnI che. paNa guNaka saMkhyA be aMkamAM ane cAra aMkamAM kADhavAnI cAvI A pramANe che. dA. ta. 8nA 4 AMkaDA meLavavA che to 8 ne dhruva mAnI tenI sAthe je AMkaDe joI te hoya tene guNAkAra karavo. je 5 nA joItA hoya te 8 4 5 = 45 ane je 3 nA joItA hoya te 8 43 = 27 guNaka thaze. dA. ta. :- 12345678 * 45 61728385 483827164 555,555,555 12345678 4 27 86419753 246813584 333,333,333 (2) bIjA udAharaNamAM 333 guNaknI dhruva saMkhyA che. temAM 6 nA 8 AMkaDA lAvavA che eTale 333 4 6 = 1888 ema guNAkAra karI guNaka saMkhyA taiyAra karavAmAM AvI che. AmAM guNya saMkhyA haMmezA 333 667 raheze. paNa je AMka lAvavo hoya tenI sAthe 333 no guNAkAra karI guNaka saMkhyA maLI Ave che. dA. ta. 4 nA 8 AMkaDA lAvavA hoya to 4 x 333 = 1332 guNaka saMkhyA thaI (3) evA ja bIjA ekasarakhA AMkaDA lAvavA mATe keTalAka prayoga che. jemake 8nA ekasarakhA AMkaDA mATe te saMkhyAne 3 nI dhruva saMkhyAthI guNAkAra karo. tenI guNya saMkhyA 1522 0 raheze. jemake 7 nA 8 aMka joIe te u3 x 9 = 111 ane 1 nA 8 aMka joIe cha3 4 1 = 73 guNakathI guNAkAra karavAthI te Avaze. juo - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152207 x 511 SO999999 37037037 116 ( 4 ) evI ja rIte guNya sakhyA 3702 370 37 ne paNa 3 nI dhruva sakhyA rAkhI je saMkhyA joItI hoya tenI sAthe guNAkAra karIne, guNAkAra sAthe guNavAthI te rakama ekasarakhI 9 AMkaDAmAM Avaze. dA. ta. 2 nA 9 aMka joI e tA. 3 4 2 = 6 ane 5 nA 9 joIe te| 3 x 5 = 15 thI 370 370 37 te guNAkAra karavAthI te rakama nava aMkamAM Avaze. jue : x} ane 152207 x 73 11111111 370 370 37 x 15 222,222,222 555, 555, 555 evI ja rIte 6 nA samAna AMkaDA mATe 37073 thI uparanI rIte guNAkAra karatA te rakama Avaze. Ama tarata meTI meTI samAna saMkhyA joI ne ghaNAne jAdu jevuM lAgaze paNa kharekhara te gaNitanA AMkaDAonA ja jAdu che. bhAgAkAranA kAyaDAo : upara guNuAkAranA 9 AMkaDAnA ane 8 AMkaDAnA je prayAgA ApyA che tene prayAga bhAgAkAranA kAyaDA rUpe karI zakAya che. temAM kAI paNa bhAjya saMkhyA eka sarakhI 9 aMka sudhI mUkI tenA bhAgaphaLa (bhAgAkAra) rUpe 12345679 ne mUkI de! AmAM bhAjaka saMkhyA geAThavavAnI che, te mATe je aMdaraneA ka samAna rUpe hoya tene 9 thI guNAkAra karatAM te bhAjaka saMkhyA Avaze. jue :~~ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ane www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 (1) 7 8 9 = 63 ) 777,777,777 ( 12345678 1417 125 188 287 252 357. 315 427 378 487 567 567 (2) je nava ekaDA mAMge to te saMkhyAne 8 4 1 = 8thI bhAgavI. je koIne vadhAre prabhAvita karavo hoya te bhAgavAnI saMkhyA bamaNI karI bhAgaphaLane tenAthI ardhI eTale ke 6172838 Avaze ema jaNAvavuM. A saMkhyA moTe rAkhavI joIe. uparanA samasaMkhyAnA guNAkArone bhAgAkAranA prayogo rUpe paNa Aja rIte pheravI zakAya che. [3] ya ke koThA banAvavAnA prayogo nava khAnAne yaMtra banAvavAnI rIta : nava khAnAne yaMtra banAvA mATe 3 thI bhAgI zakAya tevI ochAmAM ochI 15nA AMkaDAnI to te rakama hovI ja joIe. have sAmA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mANase jeTalA AMkaDAno yaMtra banAvavA Apyo hoya tene pahelAM 3 thI bhAgI je bhAgaphaLa Ave tene vacamAMnA khAnAmAM vacceja mUkavI. pachI trIjA, cha, pahelA ane AThamA khAnAmAM vacamAM mUkela saMkhyAthI eka eka saMkhyA kramazaH vadhAre mUkavI, temaja sAtamA, cothA, navamA ane bIjA khAnAmAM vacamAM mUkela saMkhyAthI eka eka ochI saMkhyA mUkavI. eTale nava khAnAna koThe taiyAra thaI jaze. dA. ta. koIe 4pa ne yaMtra banAvavA mATe kahyuM te traNe bhAgatAM 15 Avaze. te vacamAMnI saMkhyA thaze. evI ja rIte 81 ne yaMtra hoya to vacamAMnI saMkhyA 27 thaze. temanAM yaMtra A pramANe thaze. 18 11 13 25 14 | 18 ! 12 game tema gaNutAM saravALe = 45 thaze ane Ane saravALe = 81 thaze. seLa khAnAne yaMtra banAvavAnI rIta : 16 khAnAne yaMtra banAvavA mATe be thI bhAgI zakAya tevI ane ochAmAM ochI 36 nI rakama hovI joIe. sauthI pahelAM e yaMtranA 16 khAnAM banAvIne temAM ane saravALe Ave te pramANe baenAM joDakAM A pramANe sAthenA ATha khAnAmAM goThavavA trIjA ane cethA khAnAmAM 2 ane 7 = 8, pAMcamAM ane chaDuM khAnAmAM 6 ane 3 = 8, agIAra ane bAramA khAnAmAM 8 ane 1=0 ane 13 mA 14 mA khAnAmAM 4 ane 5 = 8 goThavI devA. have je rakama dhArI hoya tene be thI bhAgIne je bhAgaphaLa have temAMthI eka ochuM karIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 119 krame eka eka ochI rakama 2, , 16, 7, 8, 15, 10 ane 1mAM mUkavI, dA. ta. koIe 4224ne 16 khAnAno maMtra banAvavA mATe Ape to te A pramANe thaze - 4224 ne koThe 100 ne koThe 2104 2111 2 3 42 48 2 : 7 . 6 3 21082107 2110 2105 8 | 1 | athavA 48 43 8 1 | 4 5 | 44 47 4 5 2106219 A banne yaMtramAM ADe, Ubho ane tirache traNe bAjunI lAInane saravALo eka sarakhe Avaze. [4] sana. tArIkha ane vAra kADhavAnI rIta kayA sana ane kaI tArIkhe ka vAra Ave tenI saraLa ane prAmANika paddhati e che ke sarva prathama sadI (zatAbdI)ne judI kADhIne jeTalAM varasa upara heya tene cAre bhAgavA kAraNa ke sadImAM varasa sivAya dara cAra varSe eka lIpa-Iyara (varSa) Ave che. temaja 100 varase eka lipa-Iyara ghaTe che. eTale 100 varSamAM 24 lIpa-IyaranA divase umeravAM. sadIne mUkIne bAkInAM je varSa che tene cAre bhAgavAthI je saMkhyA Ave tene sananI sAthe umerI devA. ane sAta vAra che eTale sAne bhAgatAM je zemAM rahe che te koThAmAM batAvela mahinAnI tArIkhanA dhruvaaMkanI AgaLathI gaNavuM. je vAra Ave te ja vAra te sananI tArIkhe jANavo. tenA thoDAka dAkhalA laIe. (1) koIke pUchyuM ke 1828 nI 8 mI phebruArIe kayo vAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 hato? te sarvaprathama 18mI sadIne alaga karI, 28ne cAre bhAgatAM, bhAgaphaLa 7 Avyo, temAM 28 umeratAM 36 thayA, tene sAte bhAgavAthI zeSa 1 rahe che. 1800 nI jAnyu.nI 1 tArIkhe comavAra hata (aMte Apela koThA pramANe) eTale somavAra pachI 1 gaNavAthI maMgaLavAra Ave che. have koThA pramANe maMgaLavAre phebruArInI 5 mI tArIkha Ave che. ApaNane 8mI tArIkhano vAra kADhavo che. te pramANe 4 umeratAM zanIvAra Ave che. (2) koI pUche ke 1861 nI 1 lI jAnyuArIe kayo vAra hato ? to sauthI pahelAM 61 ne cAre bhAgatAM 15 AvyA temAM 61 umeratAM 76 thayA. tene sAte bhAgatAM zeSa 6 rahI. 1800nI zarUAta somavArathI thAya che eTale somavArathI 6 ho divasa ravivAra Ave che. eTale ravivAra hato ema nakkI thayuM. (3) koI pUche ke 1965 nA 5 mI mArce che vAre Avaze? tyAre 65ne cAre bhAgavAthI 16 bhAgaphaLa AvyAM. temAM 65 umeratAM 81 thayA. pachI sAte bhAgavAthI zeSa 4 rahe che. 1800 nI 1 lI jAnyuArIe somavAra hato. tethI somavArathI 4 gaNatAM zukravAra Avaze. eTale ke 186pa nI zarUAta zukravAre thaI. have koThA pramANe 1 jAnyuArIe zukra hoya to 5 mI mArce paNa zukravAra ja Avaze. AmAM 1964 nI zarUAta gaNavI hoya, to te lIpaIyara hoIne eka divasa ocho gaNI, guruvAranA badale budhavArathI gaNatarI karavI. kAraNa ke 28mI phebruArI patI gayA pachI ja emAM lIpa-iyara umerI zakAya che. tethI phebruArI mahInA pachIthI je varasa gaNavuM hoya te varSa zukravArathI zarU thayuM ema gaNavuM. sadInA vArane keDe sadInA prAraMbhano koTho nIce pramANe che, tene yAda rAkhavo jarUrI che :- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 sana 1700 nI jAnyuArInI 1 lI tArIkhe zukravAra 1800 nI jAnyuArInI 1 lI tArIkhe budhavAra san 1400 nI jAnyuArInI 1 lI tArIkhe somavAra mahInAnA dhruva aMkano ke varSanI 1 lI tArIkhe je vAra hoya te ja vAra alaga alaga mAsanI kaI tArIkhe acUka Ave te mATeno koTho A pramANe che. 1 jAnyuArI 1 okaTobara ]e ? Ainto a 6 oNgasTa - 5 phebruArI 5 mArca 5 navembara 3 Disembara 2 krepih & - sana pramANe vAra batAvavA mATe vidhisara gaNatarI barAbara karavI joIe jethI vAramAM pharaka nahIM Ave. je rIte sAla (sana), mAsa ane tArIkha parathI jema vAra kADhI zakAya che, tema sAlavAra ane tArIkha parathI mAsa ane sAla, mAsa ane vAra parathI tArIkhe paNa kADhI zakAya che. Ama gaNitanA judA judA manoraMjaka ane Azcaryajanaka prayogathI anAyAse smRti - vikAsa thaI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] chaMduM - vijJAna ane smRti smRti - vikAsamAM ane khAsa karIne chaM%0 vijJAnanu potAnuM paNa mahattva che. sAmAnya chanu jJAna haiAya teA koI paNa viSaya ke prasaMgane yeAgya lAge te chaMdamAM gUthI zakAya che. mATI meATI darzananI vAte nAnAM nAnAM sUtramAM jovA maLe che. chaMdanA sAmAnya jJAna sAthe jo tIvra smRtine meLa hoya tA koI paNa kAvya ke kSeAka racatAM vAra na lAge. paraMtu tenI sAthe smRti-vikAsanA krama ane upAyAne dhyAnamAM rAkhIne abhyAsa karavAmAM Ave teja AmAM dhArI saphaLatA maLI zake. chaMdamAM nava rasa paikI kayA rasa lAvavA, kayA alaMkAra lAvavA e vaLI judA viSaya che. ahIM tenI carcA-vicAraNA karavAnI nathI. avadhAna prayAgamAM jema gaNitanA judA judA prayogA karavAmAM Ave che tema chaMdanA prayogA paNa karavAmAM Ave che. kAI kaheze ke chaMda ke kAvyanI sAthe avadhAnane zA sabaMdha che? avadhAnane sabaMdha te smRti sAthe che! tene javAba e che ke mAdhyusanI ruci kAvya tarapha saheje jAya che ane kAvya vaDe anAyAse nAnApAjaeNna ane ekAgratA meLavI zakAya che. je paraMparAe smRti - vikAsamAM sahAyaka che. zrImad rAjacaMdrajIe 10 varSanI nAnI uMmaramAM meAkSamALA lakhI hatI. temaja nAnapaNathI kAvya banAvavAmAM teeA niSNAta thaI gayA hatA. tethI temaNe suMdara kAvyeA, kathAo ane graMtha racI kADhavAM. kavi kAlidAsa game tevA kaThaNu kSeAkanI pAdapUrti ke samasyApUrti karI zakatA hatA. ghaNA loko Adhruvi hAya che. tenu kAraNa smRti - vikAsaja hAya che. prAcInakALamAM, vidyArthIkALathI bALakAne saMskRtanA nIti zlokA meDha karAvavAmAM AvatA hatA. tethI smaraNazakti vadhAravAmAM madada Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 maLatI hatI. tevI ja rIte "aMtAkSarI (aMtyAkSarI)"nI praNAlI paNa emAM sahAyaka hatI. chaMda prakAra : kAvya racanA mATe judA judA chedonuM jJAna jarUrI che. chaMda be prakAranA hoya che. mAtrika ane vArSika. mAtrika chaMdamAM mAtrAnA hisAbe gaNatarI hoya che. mAtrA be prakAranI heya che laghu ane guru. jyAM joDAkSaro hoya che tenI pUrvane akSara puru gaNAya che. ladhu ke hattvanuM nizAna / che tyAre guru ke dIrdhanuM nizAna s che. bhinna bhinna chedamAM vaparAtI mAtrAo mATenA bhinna bhinna gaNa che. tene oLakhavA mATe eka sUtra che - ya mA tA rAja bhAna salagama i i Ano pahelo zabda hasva karIne gaNu mAnavAmAM Avela che ane tenAthI je rIte traNa akSaro Ave che te enI mAtrA che. te samajavA mATe nIcenI samajUtI upayogI thaze - gaNanuM nAma kame AvatA akSare mAtrA ya gaNa ya mA tA I ss ma gaNuM mA tArA sss na gaNa tA rA ja ss | ra gaNa ra ja bhA. Da | s ja gaNa ja bhA na || Da | bha gaNa bhA na sa s | | na gaNa na sa la sa gaNuM ( sa la ga | | s chaMdamAM jyAM gaNano saMketa hoya tyAM tenI AgaLa ApelI mAtrAo samajavI. M Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 [1] vArSika - chA anuSTha5 : anuSTrapamAM ATha akSaranuM caraNa hoya che. cAra caraNanuM AkhuM pada bane che. chaThTho akSara guru, pAMcamo laghu, sAtame akSara pahelA ane trIjA caraNamAM guru ane bIjA tathA cothA caraNamAM laghu hoya che. tene lekamAM A pramANe jANavo - AkhA ye blekane chaThTho guru ne vadhu pAMcama bIje ceAthe pada hasva bAkImAM dIrgha sAtame tene dAkhala - bahAdUra thaje beTA, dilane dariye thaje. dada dalita dukhInA, tuM UnAM AMsu luchaje saMskRtamAM - dharmakSetre karukSetre, savetA puputsavaH mAmakAH pAMDavAva, kimaphata saMjaya che upajAti : A chaMdamAM 11 akSara hoya che. tenA mukhya be prakAra che. upendravajA ane IndravajA. upendravajAnuM lakSaNa che "jabhAna, tArAja, jabhAna, gaMga" eTale emAM krame 1 jagaNa, 1 tagaNa, 1 jagaNa ane be guru hoya che. tene dAkhalo - kiM bAla lIlAkalita na bAlA, pitra: pure japati nirvikala5:; tathA yathArtha kathayAmi nAtha, nijAzayaM sAnu zayasta vAge che IdravajAnuM lakSaNa che -tArAja tArAja jabhAna gaMga eTale 2 tagaNa eka jagayuM ane be guru hoya che. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 tene dAkhalo :- saSa maitrI guNiyu pramAda liSTapu jIveSa kRpA paratva vasaMtatalikA : AmAM 14 akSare heya che. tenuM lakSaNa che "tArAja bhAnasa jabhAna jabhAna gaMga" eTale 1 tagaNa, 1 bhagaNa, 2 jagayuM ane be guru kramazaH hoya che. teno dAkhalo : prAta: smarAmi hadi saMjuradAtma tatva dutavilaMbitaH AmAM 12 akSare heya che. tenuM lakSaNa "nala bhAnasa bhAnasa rAjabhA." eTale ke 1 nagaNa, 2 bhagaNa ane 1 ragaNa hoya che. tene dAkhala :- zazi tivAkara ha pIDana, gaja bhUjaMga morapi baMdhana matimatAM ca vileya daridratAM; vidhirahA balavAniti me matiH | mAlinI : AmAM 15 akSare hoya che. tenuM lakSaNa banasala, namala, mAtArA, yamAtA, yamAtA" che eTale ke 2 nagaNa, 1 magaNa ane ra yagaNa che. tane dAkhalo :- apila dara vizva spanda mAna marajaM tavakimapi li huM te maMjuguMjanuM bhaMgA: dizi dizi nirapekSa sTAvakInaM vinuSyanA parimala mayama bAMdha gadhavA hiMdImAM -" ahIM! adhama odhI A gaI hase ! " maMdAkrAMtA : AmAM 17 akSare heya che. tenuM lakSaNa "mAtArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 bhAnala nasala tArAja tArAja gaMga" eTale ke 1 magaNa, 1 bhagaNa, 1 nagaNa, 2 tagaNa ane 2 guru hoya che. teno dAkhalo - Lha, pastAvo! vipula jharaNuM svargathI UtaryuM che pApI temAM DubakI daIne puNyazALI bane che. lalita : . AmAM 11 akSaro hoya che. tenuM lakSaNa " nasala, rAjabhA rAjabhA laga" eTale ke 1 nagaNa, 2 ragaNa, 1 laghu ane eka guru hoya che. teno dAkhalo :- samaju bALakI jAya sAsare, vacana mADinuM dhyAnamAM dhare. zArdUla vikrIDita : AmAM 18 akSare hoya che. tenuM lakSaNa che "mAtArA salaga jabhAna salaga tArAja tArAjagaM" eTale magaNa, sagaNa, jagaNa sagaNuM 2 tagaNa ane eka guru hoya; tene zArdUla vikrIDita chaMda kahevAya che. tene dAkhala :jJAne Apa trika vyApaka chatAM svAdhIna saMsArathI, ne, tethI prabhu ApanA avanithI maMdira UMce rahyAM. zikhariNuM : , AmAM 17 akSaro che. tenuM lakSaNa che-"yamAtA, mAtArA, nasala, salagaM, bhAnasa lagaM" eTale ke yagaNa, magaNa, nagaNa, sagaNa, bhagaNa 1 laghu ane 1 guru. tene dAkhalo - asatyo mAMhethI prabhu parama satye tuM laI jA ! UMDA aMdhArethI prabhu parama teje tuM laI jA ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 sadharA : AmAM 21 akSare che tenuM lakSaNa che-"mAtArA, 2 (bhA, bhAnasa, nasala, yamAtA, mAtA, yamAtA." eTale ke magaNu, gaNa, bhagaNa, nagaNa ane 3 yagaNa. teno dAkhalo :ne rogA nava zakA, nakalahakalanA nArimArI pracAra goTaka : AmAM 12 akSare hoya che. temAM ja sagaNa heya che. teno dAkhale - apakRtya taNA pathathI vaLavuM. zAlinI : AmAM 11 akSare hoya che. tenuM lakSaNa-"mAtArA, tArAja, tArAja, gaMga eTale ke magaNa, 2 tagaNa ane 2 guru hoya che. tene dAkhale - mAtA tArI sujJatA eka putrI, kALe kALe dehanA daMDa de che, bhajaMgI (raMgapayAta) : AmAM 12 akSare che. temAM 4 yagaNa heya che. tene dAkhalo - tadukta kavI: bhUjaMga prayAta vaMzastha : AmAM 12 akSare hoya che. tenuM lakSaNa-"tArAja, tArAja, bhAna , rAjabhAM" che. eTale be tagaNa, eka jagayuM ane eka ragaNa hAtha che. tene dAkhala : nArAja nA thA yajamAna rAja hA! je na meM tAraNahAra Apase che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 [2] mAtrika che dAhare : AmAM pahelA ane trIjA caraNamAM 13 mAtrA hoya che temaja bIjA ane cothA caraNamAM 11 mAtrA hoya che, tene cAra caraNa heya che. tene dAkhalo - nirakhIne navayavanA leza na viSaya nidAnA gaNe kASThanI pUtaLI te bhagavAna samAna che soraTha : dehAno ulaye soraTha che. temAM 1-3 caraNamAM agIyAra mAtrA ane 2-4 caraNamAM 13 mAtrA hoya che. teno dAkhalo :- lezana viSaya nidAna, nirakhIne navovanA copAIH AmAM soLa mAtrA hoya che ane cAra caraNamAM darekane samAna mAtrA hoya che. tene dAkhala - raghukuLa rIti sadA calI AI prANa jAya a3 vacana na jAI che savaiyA ekatrIzA : AmAM 30 mAtrA hoya che. teno dAkhalo - janasevAnA pATha zikhavyA madhyama mArga batAvIne saMnyAsIne dharma ujALe vaMdana karIe buddha tane harigIti : AmAM 28 mAtrA hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 teno dAkhalo - bahu puSpa kerA mUMjathI zubha deha mAnavane maLyA toye are, bhavacakane AMTo nahI eke ya . gajhala : AmAM 14 mAtrA hoya che. tenA dAkhala :gujAre je zire tAre jagatane nAtha te seje gayuM je pyAruM pyArAe ati pyAruM gaNI le je che Ama judA chadomAM kAvya racanA karavAthI manoraMjananI sAthe smaraNazakti paNa vadhe che. [3] pAda pUrti denuM jJAna hoya to koI paNa pAda pUrti karavI hoya che. te saraLa thAya che. sarva prathama e saraLatAe samajAya che ke kAvyanI dralI kaDI kayA chaMdamAM ApI che tethI zeva maLatI kaDIo te chaMdamAM guMthavAmAM saraLatA rahe che. avadhAna karatI vakhate pAdapUrti karavAnI kaLA paNa hevI joIe. dA. ta. koIe eka caraNa ApyuM - - sina bi9i vidhavA lalATa -have sauthI pahelAM chaMda ke che te jovuM joIe. pachI tenA ane baMdhabesatAM traNa caraNa banAvavAM joIe. A chaMda InavajAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 che. tenI pAda-kaDI-pUrti Ama karI zakAya :(1) lasenna rAjya janalakSi yatna, saMkiNa daSTi rjana sevakeSA pramAda yuta sAdhugaNe yathADayaM, sidra bindu vidhavA lalATe che (2) pAMcAla putyAH sati paMcapa; vaidhavyayukta subhaga satItva Asatya bhAvAta zuzubhe hi tasmina sijUra bindu vidhavA lalATe [2] koI ke pAdapUrti mATe eka bIjuM caraNa ApyuM - "taka zasya durlabhama " eno loka anuSTrapamAM che. tenI pAdapUrti A pramANe karI zakAya: gamaye bhArate rASTra takrAdi sulabhabhuvi divi dhera bhAvA hi, taOM zakasya durlabhamAM [4] zleka racanA : avadhAna karanAramAM koI viSaya upara tarata leka racavAnI kaLA paNa hovI joIe. dAkhalA tarIke koIe "krikeTanI ramata zuM sUcave che?" e viSaya upara eka banAvI ApavA kahyuM. te A pramANe banAvI zakAya :-: prakSipta su karadvayena klayA yaMskandu tatra vai, kinvajo: pratitADanuM kAma hyuskAlya dharIkRta gRhaNanto DajyajanA: pradhAvya vijayaM prApyApi taiharitama * kIDevala parAjya jyau spAtAM sadADaDanDado uparano eka zArdUlavikrIDitama mAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 [5] adyAkSarI alAkSarI eTale loka ke kAvyanA prAraMbhamAM koI Apela akSara ke vAkya upara loka ke kAvyanI racanA, tene akSara kramethI Ubhe Ave e rIte karavI. avadhAnamAM tenI AgavI vizeSatA che. dA. ta. koI e "sItArAmanI AdhAkSarI karavA ApI to te A pramANe thAya: sitA mAhatya vairAne tApAt dadhe mRtastathA rAvaNe svakRti bhetu maga76 ghora durgatima evI ja rIte koI bIjAe mahAvIrane lekamAM goThavavA kahyuM, te A pramANe goThavI zakAya - manasA kamaNa vAcA hAni lAbhAdike bhAve vItarAgatva sidhyartha rakSata samatA dhanama A ane evI bIjI loka racanAnI cAturIthI chotA eka vakhata te AzcaryamAM paDI jAya che. A badhA prayogomAM smRti vikAsane hatu sacavA joIe, ane te mATe niraMtara abhyAsa ane sAdhanA paNa eTalAM ja Avazyaka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 [13] AMtarika avadhAna-prayoga avadhAna-prayoga vaDe smRtinI vRddhi ane vikAsa aMge agAu saMkSepamAM vicArAyuM che. je avadhAna-prayoganI kriyA bAhya vastu pratye thAya che to bhautika vastuo aMgenI smaraNazakita ja vadhAre vikasI zake. paNa, je avadhAna-prayoganI kriyA AMtarika hoya to tenI pitAnA AtmA ke vizva-AtmAo pratyenI smRti vikasI zakaze. te mATe avyakata-jagata pratye ekAgra thaIne AMtarika avadhAna-prayoga karavAnuM sUcavavAmAM Ave che. smRtinA pravAho be tarapha vahe che-AMtarika ane bAhya. bAhya pravAhathI bhautika vikAsa vadhAre thaI zake che, paNa jyAre smRtine pravAha AMtarika bane che tyAre AdhyAtmika vikAsa thAya che. jeTalA mahApurUSo thayA che temaNe potAnI smRtine pravAha aMtaranA UMDANamAM vahevaDAvyo che. aMtaranA UMDANamAM jatAM potAnA AtmA ane vizvaAtmAmAM kaMI paNa pharaka dekhAto nathI. vizvamAM je prakAza dekhAya che te mAro ja prakAza che; temaja vizvamAM je doSo dekhAya che temAM paNa huM javAbadAra chuM, ema samajI vizvAtmA sAthe aikya sAdhanA mATe te udAra bane che; uce caDhe che. AMtarika avadhAna-prayoganI kriyA zarU thAya che tyAre avyakta dekhAtA vizva upara pitAnA AMdolanane prabhAva paDe che ane temAM ekAgratA bahALo bhAga bhajave che. evAM AMtarika avadhAnamAM jagatanA deASa athavA bhautika vAtone bhUlatA zikhAya che ane jagatanA guNa athavA AdhyAtmika vAtane yAda rAkhatAM zikhAya che. jagatanI sAthe e rIte AtmIyatA sadhAya che. A aMge eka be dAkhalAo laIe. svAmI rAmatIrthanI smRti bahuja tIvra hatI. paNa temaNe pitAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 skRtine upayoga potAnA AtmA sAthe vizvAtmAono saMbaMdha zodhavA ane yAda rAkhavAmAM karyo. jyAre teo himAlayanA ghora jaMgalomAM AtmAnanI mastImAM pharatA hatA tyAre temane jaMgalanA hiMsaka pazuovAgha, varU, siMha vagerene bhaya lAgato na hato. upaniSadanI bhASAmAM kahIe te - tatra ko moha : ka : zoka ekatvamanu pazyata : -je AkhA jagatane ekatvanI daSTie jue che-saMbhAre che tene koI meha ke koI zaka hoI zake kharo ! ema ja svAmI rAmatIrthanuM thayuM. rAmatIrtha ekavAra jatA hatA tyAre rastAmAM, parvatamAM baraphanI khINe ADI AvI gaI. tene joIne temaNe AjJA karI : "e himAlayanI baraphanI khINe ane Toca tame mane rasto ApI de! tamAre mAlika tamane pharamAna kare che !" kahevAya che ke ema kahetAM ja raste thaI gayo. keTalI AtmIyatA haze emanI ! teo pitAne vizvane zahenazAha kahetA hatA. Ane AMtarika avadhAna prayoganI siddhi rUpe mAnI zakAya. A AkhA vizvanI aMdara eka anokhI sAmyatA pravarte che. daremAM cetanane eka phuvAro UDayA ja kare che. mAtra avyakata jagata pratye ekAgratA keLavavI evI zakita sAMpaDe che. jyAre huM koNa chuM?" e age, "huM nathI mANasa, nathI jAti, huM to cetana chuM" ane cetanane khare vicAra Ave eTale vizva-cetana pratye AtmIyatA sadhAI jAya. eTale ke vizva vAtsalyanI vAta samajAI jAya. paristhiti parivartana paNa tyAre ja karI zakAya; jyAre e bhAva thAya ke A AkhuM vizva mArUM che. evI ja rIte rANakadevIne prasaMga che. te rA'kheMgAra pAchaLa satI thavA jAya che. satI eTale kevaLa baLI maravuM nahI. paNa sat caDhe ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zarIra gauNa bane temaja cetana mukhya thAya. cetana mukhya thAya tyAre AkhA vizva upara tene prabhAva paDe. satI rANakadevImAM cetanAnuM satu. eTaluM caDhI gayuM ke tene Adeza giranAra parvata paNa mAne paDyo. kahevAya che ke rANakadevI, rAkhegAranA deha paDyA pachI giranArane kahe che - "uMce gaDha giranAra, vAdaLathI vAtuM kare. paDatAM rAkhegAra tuM kharaDIne khAge kema nava thaye. * matalaba ke te kahe che ke "rA' paDyuM ane tuM haju ubho che tane zarama AvatI nathI?" Ama kahetAMnI sAthe giranAra parvatanI zilAo dhaDadhaDa karatI paDavA mAMDe che. paNa rANakadevIne tarata vicAra Ave che ke ene zuM doSa ? ahIMnA rahevAsIone zo vAMka ? temane AnA paDavAthI ghaNuM nukazAna thaze. eTale te pharI kahe che :- mA paDa mA paDa mArA vIra........! noMdhArAno AdhAra, cesalAM keNa caDAvaze!" chevaTe te te nArI che. tenAmAM mAtAnuM hRdaya raheluM che. eTale dayA AvI jAya che; kharI rIte te tene vAtsalyarasa bharavA mATe vizvapAtra nAnakaDuM banI javuM joIe. jema eka mAtA game teTalAM ane game tevAM pitAnAM gaMdA, kANa, kheDAM ane ajJAna bALakane sAcave che; vAtsalya choDatI nathI. tema teNe vizvanI mAtA banIne AkhA jagata prati prema pAtharavo joIe. - rANakadevI rAkheMgArane pite yAda kare che. nArIne pitAnAM zIla ane satyamAM ekAgra thavA mATe patinuM smaraNa karavAnuM kahyuM che. chellI ghaDI sudhI patine prabhu mAnIne tenI smRti rAkhavI e pativrata-dharma kahevAya che. paNa patimAM prabhutA na hoya to mAtra tenA zarIranI ja smRti rAkhavI, e barAbara nathI. kharI rIte patinA cetanane vizva cetanamAM eTale ke prabhumAM maLavA mATenA prayatnonI smRti rahevI joIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 athavA patinA Ama guNonI smRti rahevI joIe. matalaba e ke mukhyatva cetananI smRtinI akhaMDa jyota prajjavalita rahe te vastu smRti-vikAsa mATe karela AMtarika avadhAna dArA thavI joIe. enI pratIti mATe ja avadhAna prayoga che. bhagavAna mahAvIre avyakata jagata pratye ekAgra thavA mATe abhigraha karyo hato, jene ApaNe tAraka avadhAna kahI zakIe. Aje te jene mA noTA bhAge bhojananI bAbatamAM ja abhigraha hoya che. paNa, abhine sAcA artha e che ke samAjane cetanA bhimukha ke satyAbhimukha karavA mATe koI saMkalpa manamAM dhAra-prahaNa kare ane grahaNa karela saMkepa pramANe jyAM sudhI pAna na thAya ke yoga na maLe tyAM sudhI khorAka na lo ane tenI taiyArI prANana sudhI paNa rAkhavI. "mane ve bALa :" kahIne upaniSadamAM rAkane prANa ko che. eTale abhigrahamAM, te vAta pUrI na thAya tyAM sudhI e rAka na leze ane prANa choDavo paDe te choDa, e vastu cheya che. AmAM zarIra gauNa bane che ane cetanA mukhya. A cetanAno saMbaMdha pelA saMkalpanI sAthe joDAI jAya che. te dhImedhIme avyakata jagata upara asara kare che. bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM AvA eka abhigrahano prasaMga che. teo eka evo abhigraha le che jethI samAja athavA avyakta jagata kendrita thai jAya che. temano abhigraha A pramANe - "koI rAjakumArI, kSatriya kanyA dAsI veSe vecAyelI hoya, mAthe mUDelI, mAtra eka vastra dhAraNa karelI, hAthe hAthakaDI, pagamAM beDI, traNa divasanI bhUkhI heya, AMkhamAM AMsu ane caherA upara prasannatA hoya, te aDadanA bAkaLA bhikSAmAM ApavA ItI hoya te ja mAre AhAra le; nahIMtara nahI." ahIM ApaNane khyAla Avaze ke ApaNI cetanAnI avyakta cetana ke avyakata jagata upara zI asara thAya che ke kevI rIte thAya che? bhagavAna mahAvIrane A abhigrahanA kAraNe pAMca mAsa ane paccIza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 A pAMca mAsanA divase caMdanabALa ra zakatI divasa AhAra vagaranA thaI gayA hatA. haju sudhI temane kherAka maLyo na hato. upavAsamAM ja ATalA badhA divase gayA, abhigraha haju para thayo na hato. keTalAka loko ema kahe che ke bhagavAna mahAvIrane to badhuM ja jJAna hatuM; eTale ja temane dhAreluM maLeluM. paNa je ema hoya te temane sADA pAMca mAsa sudhI upavAsa karavAnI zI jarUra hatI ! abhigraha dhAraNa karatAM pahelAM je divase caMdanabALA bAkaLA khAvAnI hatI tethI eka divasa pahelAM teo abhigraha dhAraNa karI zakata ! paNa kharI vAta to e hatI ke temane kevaLa jJAna te A pachI ja thayuM. temaNe abhigraha lIdhe tyAre eTale ja vicAra karyo haze ke "bhale, mAruM zarIra paDI jAya paNa huM je IcchuM chuM te avyakata jagatanI sAthe tALa maLI jAya !" A eka prayoga hato. temAM bhAre rahasya chupAyeluM che. mahApurUSone saMkalpa ISTanuM sarjana karavA mATe ja hoya che. te jamAnAmAM nArIne gheTAMbakarAMnI jema bajAramAM vecavAmAM AvatI. te dAsI tarIke kharIdanAranA ghare rahetI ane tenI AjJA pramANe kAma karatI. eTale sudhI ke te kharIdanArane tenA upara saMpUrNa kajo raheto. dhAre to upa-patnI tarIke paNa tene upayoga-upabhoga karI zakato. eTale ke nArI-gulAmInI prathAnuM kalaMka bhArata jevA susaMskRta dezomAM hatuM. caMdanabALA paNa evI ja eka kharIdAyelI dAsI hatI. te rAjakumArI hatI paNa pakaDAI jatAM tene eka sAmAnya gulAma tarIke vecavAmAM AvI. dhanA zeThe tene kharIdI hatI. tene dIkarI tarIke rAkhatA hatA. dAsIne dIkarI jema rAkhavI e temanI patnI mULA zeThANIne gamatuM nahatuM. eka dAsIne ATalI hada sudhI caDAvavI na joIe te tenA manane sAlatuM hatuM. adhurAmAM pUruM ekavAra teNe bannene saMprakaraNamAM joyA. eka divasa zeTha bahArathI thAkelA AvyA hatA, eTale paga dhovA mATe UnuM pANI caMdanA pAse maMgAvyuM. caMdanA pANI lAvIne zeThane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 pitAnA bApujI mAnI pite temanA paga devA maMDI. paga dhatI vakhate tenA vALa vAre ghaDIe pANImAM paDI jatA hatA zeThe hAthathI tenA vALa uMcA karyA. basa, baLatAmAM ghI homAyuM. eTale eka divasa jyAre zeTha bahAragAma gayelA hatA tyAre taka joIne zeThANue caMdanabALAnA hAthe page beDIo nAkhIne tenA mastakanuM muMDana karAvIne seMyarAmAM pUrI dIdhI. jyAre traNa divase zeTha pAchA pharyA ane temaNe caMdanabALAne buma pADI. paNa, koI javAba na maLe. zeThe makAnanI tapAsa karI. zeThANuM tyAM AvyAM nahatA. teo dareka khaMDanA dvAra pAse jaIne caMdanA-caMdanA buma pADavA lAgyA. ane bhayarA pAsethI dhImo avAja Avyo. zeThe bhayarU udhADyuM. traNa divasanI bhUkhI caMdanabALA che ema jANI gharamAM tapAsa kare che te aDadanA bAkaLA bahAra rAkhelA maLe che. te tene Ape che ane luhArane beDI-hAthakaDI teDavA mATe belAvavA jAya che. bhUkhI caMdanabALA, aDadanA bAkaLA hAthamAM levA jAya che. tyAM ja bhikSAne abhigraha dhAraNa karela bhagavAna mahAvIra padhAre che. temane joIne te bahu ja harSita thAya che. bhagavAnanI badhI vAte pUrI hoya che, paNa eka nathI thatI. AMkhamAM AMsu. mahAvIra pAchA phare che ane caMdanabALA potAne abhAgaNa samajIne AMsu sAre che. meM mAMthI sIsakAre nIkaLe che. prabhu pAchA vaLI jue che. temano abhigraha paro. thAya che ane caMdanabALAnA hAthethI aDadanA bAkaLA vahAre che. bhagavAna mahAvIrane 5 mAsa ane 25 me dina pAraNuM thAya che ane caMdanabALAne traNa divasanA upavAsanuM pAraNuM thAya che. kevo e suyoga thAya che ! ahI 5 mAsa 25 divasamAM bhagavAna mahAvIranA cetananA AMdolananI adhyakta rIte e asara thaI ke Akho samAja dAsa-dAsI vikrayanA aniSTa pratye keMdrita thaI gayo ane te amAnavIya kara prathAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 nAbUda karavA taiyAra thaI gayA. AmAM bhagavAna mahAvIranI vizvAtmA pratye eTalI tIvra zraddhA hatI, eTale ja A kAma pUruM thayuM. Ama vyakta ane avyakta jagatane meLa paDI gaye. cetanAnI ekAgratAthI ja eTale ke AMtarika avadhAnathI ! abhigraha te emane bAhya prayoga hate. eTale ahIM avadhAnane artha thAya che avyakta jagatanI smRtimAM je cIja paDelI che tene ekAgratA vaDe bahAra lAvavI. athavA AjubAjunA jagatanI smRtine dhAraNa karavI; kendrita karavI. je kAMI pitAne maLyuM, te dhAraNa karI rAkhyuM che te jJAnane AkhA jagatane ApavuM; bahAra lAvavuM-pragaTa karavuM, tene paNa AMtarika avadhAna kahI zakAya. Ama bAhya-avadhAnanI zaktine aMtarAbhimukha kahI, jJAna, tapa, saMyamane unnata karavAM e ja AMtarika avadhAnanuM rahasya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] smRti-vikAsanuM phaLaH pUrvajanma smRti smRti-vikAsa aMge ATaluM badhuM vicAravA pAchaLa mukhya hetu zuM che? koI paNa vastu tenA pariNAma jANyA vagara siddha karavAmAM, te aMge prayatna karavAmAM utsAha raheto nathI. smRti-vikAsanuM je tAtakAlika phaLa che te pUrvajanma smRti che ane sthAyI phaLa che. saMpUrNa AtmA eTale paramAtmAnuM pada prApta thayuM. ahI pUrvajanma smRti aMge vicAra karazuM. A mana je uparathI nAnuM ane sAmAnya dekhAya che tenI zakti ane vikAsane je mAro khyAla Ave te cakita thayA vagara rahevAtuM nathI. bAhya mananA UMDANamAM saMskAnAM keTalAMye paDaLe che. te jyAre jyAre nimitta maLe che tyAre rasmRti vaDe pragaTa thAya che. mane vaijJAniko A Sub Conscious Mind (saba konsIyasa mAInDa ajJAta mana) kahe che. ApaNe tene bhAva-mana ke AMtarmana kahIe chIe. A AMtarmana jIvanI sAthe lAgeluM che ane smRti vikAsanuM je koI tAtkAlika phaLa hoya to pUrvajanmanI smRti thavI che. mANasanI ke chavA bhAnI moTI lAcArI e che ke te e nathI jANI zakti ke te kyAMthI Avyo? te koNa hato ? temaja AsapAsanA saMbaMdho aMge koI prayojana kharuM ke gayA janmamAM AjanA sagA saMbaMdhIone sa baMdha kaI rIte ? A lAcArIne smRti-vikAsa eka avasthAe pahoMcIne dura kare che. kahevAya che ke bALaka nAnuM hoya che tyAre tenI sAthe ene parva. janmanI saMskRti heya che. paNa navA janmanA saMskAro ane vAte tenA upara jAme che ane te vismarita thaI (bhUlAI) jAya che. AjanA mane vaijJAnike pUrvabhava aMge kaMI kahetA nathI athavA teo emAM mAnatA nathI. paNa bALakane je saMskAro maLe che temAM amuka saMskAro kyAMthI AvyA che tene koI khulAso karatA nathI. sAmAnya rIta mANasane traNa prakAranA saMskAra maLe che:- mA-bApanA, samAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 janA ane pUrvajanmanA. eTale ja eka ja mA-bApanI be chokarAomAM ghaNe taphAvata najare paDe che. mANasanI pitAnI bhinnatA eTalI badhI heya che ke "pAMce AMgaLIe barAbara nathI" "muMDe muDe rmati bhinnA" jevAM sUtronuM pracalana thayuM che. AnuM mukhya kAraNa te ajJAta evA pUrvajanmanA saMskAro che. A saMskArane pitAnA purUSArthanA saMskAra, mA-bApanA saMskArone lehInA saMskAre; ane sAmAjika saMskArone vAtAvaraNanA saMskAre gaNI zakAya. eka javAra ApaNane pUrvajanmanI smRti thAya to? e sahuthI sukhada ghaTanA gaNI zakAze ! paNa te thaI zake che ane te smRti-vikAsanI niratara uccatara prakriyAthI. jaina darzana kahe che ke smRti upara paDela moha, lobha, kAma, krodha, mada vagerenAM AvaraNe dUra thavAthI eTale ke matijJAnAvaraNIya (jJAnane DhAMkI detA) karmanA kSaya ke kSayapazamanA kAraNe smRti nirmaLa thaI javAthI keTalIka vyaktione pUrva janmanuM smaraNa thAya che tene jAtismaraNa jJAna kahevAya che. alabata jAti-smaraNajJAna moha, lobha vagere hoya toye thaI zake che. paNa tethI UMce javAtuM nathI. jAtismaraNa jJAnanI vadhumAM vadhu sImA batAvatAM jaina sUtro kahe che ke vadhumAM vadhu eka sAthe navaso janmanI smRti thaI zake che. eka sAthe traNa janmanI smRti-jANakArInI vAta chApAmAM Ave ja che. janma-janmAMtaranI vAta jANe tene camatkAra gaNI zakAya paNa tene cAritrya sAthe avinAbhAva saMbaMdha hetuM nathI. paNa tevI smRti thaIne je cAritryanA saMpUrNa vikAsa tarapha jIvana vaLe te tene jarUra cAritryane camatkAra mAnazuM ane tene mahatva ApazuM. pUrvajanmasmaraNanuM jJAna darekane thatuM nathI. enuM kAraNa e che ke darekanI smRtino teTalI hade vikAsa thato nathI. darekanI buddhi ane smRti nirmaLa thatI nathI. te sivAya yAda rAkhavA jevI vastuo yAda rAkhavI ane bhUlavA jevI vastuo bhUlI javI e Teva na paDavAnA kAraNe ghaNe nakAme kacaro jAme che te haTatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 chApAmAM ghaNIvAra pUrva janmanI smRtinA kissAo AvatA hoya che. hamaNAM vAMcavAmAM AvyuM hatuM ke eka daza varasanA bALakane pitAnA pUrvajanmanuM ghara yAda AvI gayuM. te potAnA pitA vagerene Agraha karavA lAgyo ke, "mane mArA ghare laI jAo !" te ghara bIjA gAmamAM hatuM. bALakanA atiAgrahanA kAraNe badhA tene tyAM laIne gayA. teNe pitAnuM ghara ane pitAnI pUrvajanmanI patnI eLakhI lIdhAM. te kahevA lAgyo ke huM phalANA nAmane zeTha hato. mArA nAmanuM vidyAlaya cAle che. teNe pitAnA pUrvajanmanA gharanA karo te kALe hatA temanA viSe pUchaparacha karI. te tyAM janmyo ane pachI pAcho pitAnA bApAnA ghare Avato rahyo. AvAM ja bIjA aneka bALako viSe alaga alaga kissAo chApAmAM vAMcavAmAM Ave che. A aMge koIe vadhu UMDI tapAsa eka viSaya tarIke ke jJAna-vijJAnanI eka zAkhA tarIke karI nathI-ne AzcaryanI vAta che. pariNAme A badhA prasaMge kissAo rUpe rahI jAya che. paNa rakhe koI ema mAnI bese ke jAtismaraNa jJAna thAya te mahAzAnI che. tenA uparathI dhaDe laIne je smRti Atma-vikAsa mATe tatpara bane te ja ne upayogI che. AvA ghaNAM prasaMgomAM evuM paNa jANavA maLe che ke ghaNIvAra bALaka AsapAsa thatI vAtothI paNa tevI vAtanA AbhAsane manamAM dhAraNa karI le che ane tenI tIvratA paNa tene ema mAnavA prere che. eTaluM kharuM ke moTA bhAge nAnA bALakane pUrvajanmanI smRti thayAnI vAte saMbhaLAya che. tenuM kAraNa e che ke nAnuM bALaka bhUlavA jevuM bhUlI jAya che ane yAda rAkhavA jevuM yAda rAkhavA prayatna karatuM hoya che. paNa moTuM thayA bAda te bhUlavA jevI vAtane paNa pakaDI rAkhe che. jene mRtipaTa karI pATI (sTeTa) jevA hoya che tenA upara smRti-saMskAro tarata reATI ke che. khAvuM bALaka moTuM thatAM pUrvajanmanI ramRti sadaMtara bhUMsAI jAya che. tenuM kAraNa cittanI malInatA, mRti-vili ne Asakti che. "ekeDa haM bAma " evI AsaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ktithI mANasa saMtAnavRddhimAM paDe che tyAre smRti, vikRta thAya che, eTale moTA thayA bAda jene jAtismaraNa jJAna thAya che tenuM kAraNa aMtaHkaraNanI vadhAre nirmaLatA, pavitratA ane anAsakti che; temaja jJAnavaraNIya karmone kSayopazama paNa kAraNabhUta hoya che. smRtivikAsa jyAre tIvra bane che tyAre pUrvabhavonuM vyaktigata ane pArasparika smaraNa thAya che. yogadarzanamAM pUrvajanma smRtinuM kAraNa batAvyuM che - asthirSe ganmAtA saMtoSaH a eTale ke parigrahavRtti-Asakti-mamatAvRtti dUra thavAthI amamatva bhAva sthAyI thavAthI pUrvajanmanI vArtAnuM smaraNa thAya che. jainadharmagraMthomAM pUrva janmasmRtinAM ghaNA dAkhalAo maLe che. temAMthI be eka pasa go joIe. eka strI ane eka purUSa ATha janmathI sAthe hatA. navame janme ariSTanemi ane rAjAmatI tarIke teo janme che. pachI lagnagraMthIthI pati-patnI tarIke joDAvAnI taiyArI kare che. paNa prasaMga e bane che ke ariSTanemi rathamAM besIne potAnI jana sAthe paraNavA jaI rahyA hoya che tyAM rastAmAM vADAmAM purAyelA pazuone karUNa avAja sAMbhaLI temanuM hRdaya dravI UThe che. sArathine pUchatAM temane jANavA maLe che ke temanI sAthe AvelA jAnevA mATe, bhojana nimite A badhAno vadha karavAno hoya che. te jANuM temaNe sArathine vADe ughADI devAnuM kahyuM. pazuo mukta thAya che ane teo pitAno ratha pAcho vaLAvI le che. tethI jAnamAM khaLabhaLATa thAya che. ariSTanemi temane pazudayA ane saMyamano sacoTa upadeza Ape che. teo pote sAdhu dIkSA laI le che. A badhuM jANIne rAjumatIne ghaNI ciMtA thAya che. tenI sakhIo tene dilAse Ape che ane bIjA purUSane varavAnuM kahe che. paNa, rAjAmatInuM cita te ariSTanemimAM parovAI gayuM hatuM. teo ciMtA kare che ane tema karatAM karatAM temane pUrvanA ATha bhAvenA saMbaMdhanuM smaraNa thaI Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 143 yogI AnaMdadhanajI rAjAmatInA bhavane A rIte kAvyamAM ja kare che - manarA vahAlA ! aSTa bhavAMtara vAlahI re, tuM muja AtmArAma, mukti samuM Apane re, sagapaNa kyAMthI zuM kAma? ghara Avo he vAlama! mArI AzAnA vizrAma (vara A ...!) -he mArA vahAlA! ATha janmane ApaNe saMbaMdha che. tame mArA AtmAnA rAma cho. tame mukti rUpI strI sAthe saMbaMdha bAMdhe ane mane mUko e kema cAle? mArA vAlama! tame ghare Ave - tame mArI AzAnA vizrAma che. tamArA vagara mane kyAM ArAma maLaze? TUMkamAM baMne vacce pUrvajanma smRtinA kAraNe Atma-saMbaMdhaAtmiyatA sthapAya che. rAmatI paNa saMyama mArge jaIne sAvI dIkSA le che. kharI rIte temanI smRti vadhAre nirmaLa thAya che. AvI vyakitanI AtmiyatA jagatanA badhA AtmAo sAthe thaI jAya che. jene AvuM nirmaLa samyagadarzana maLyuM che te judApaNuM kayAM ane ekapaNuM kyAM e baMne bAbate jANato ane anubhavate hAI badhA che sAthe ekatA sAdhavA chatAM nirlepa rahI zake che. neminAtha tIrthakara AvA puruSa hatA. temaNe pUrva janmanI smRti thatAM rajImatI sAthe zArIrika lagna na karyA paNa tethI UMce UThayA. rAmatIne pUrva janmanI smRti thatAM teNe temane ja hRdayanAtha ane AtmanAtha mAnI temanA saMnyAsa-mArganuM pada nusaraNa karyuM. temaNe Atma-lagna karyA jayAre ATha-ATha janma lagI te hRdaya lagna uparAMta zarIra lagna paNa karyA hatAM. te chatAM tyAre ariSTanemie saMyama mArge Atma-lagna ke, tyAre rAmatIne paNa chevaTe aparaMpAra satela maLe. jethI te rathanemi je5 patha-vicalita thanAra yogIne paNa nirvikAra karI. kyAMya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pUrva janmanI smRtithI je UMce caDhe che tenI te smRti cirasthAyI rahe che; nahitara thaDAka kALa pachI bhuMsAI jAya che. ahIM savAla e thaze ke badhAne janma-janmAMtaranI vAta kema yAda rahetI nathI? tenuM kAraNa e che ke ApaNe asahaja jIvana jIvIe chIe. jIvanamAM sahajatA, anAsakti vagere hoya te pUrvajanmanI vAto paNa yAda Ave; nahitara bhUlI javAya. pUrvajanma smRtine bIjo prasaMga che-citta ane saMbhUtine. te bane bhAIo hatA. pAMca pAMca janmathI teo eka ja ghare jamyA hatA. sAthe rahyA hatA. paNa chaThuM bhave alaga-alaga ghare temaNe janma lIdhe. kAraNa ke ekamAM Asakti hatI, bIjAmAM anAsakti hatI. chA bhavamAM citta eka nagara zeThane tyAM putra rUpe janmyA. tyAM tenuM pAlaNa-poSaNuM sArI rIte thayuM. tene jJAna-dhyAnamAM vikAsa karavAnA sAdhano maLyAM ane teNe vikAsa sAdhyo. eka vAra citta eka muninuM pravacana sAMbhaLavA gayA. tyAM tene pUrvajanmanI smRti thaI AvI. tethI tene vairAgya thayo ane teNe munidIkSA lIdhI. sAthe ja tene pitAne bhAI saMbhUti maLe te tene paNa vairAgya pamADavAnI IcchA prabaLa thaI saMbhUti brahmadatta cakravartI rAjA rUpe janmyo. tene badhA prakAranI sAhyabI maLI. te emAM ja magna raheta. eka vAra te eka bagIcAmAM beThe beThe AnaMda mANatA hatA ke teNe eka phUlane guccha che. te joIne tenuM citta vicAranA cakaDoLe caDyuM. teNe je ke e guno pahelIvAra je nahote te chatAM tene thayuM ke "AvuM meM kayAMya pahelAM joyuM che" AMtarika AMdolana jAmatI jAgatAM aneka navIna saMsmaraNo tAjA thavA lAgyAM. temAMthI tene potAnA pUrvabhavanI smRti thaI. pAMca-pAMca janma lagI baMne bhAI tarIke rahyA-have te bhAI kayAM haze? tene maLavAnI tAlAvelI enA hadayamAM lAgI. eTale tene zodhI kADhavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 mATe eka teNe pAMdaDA upara lakhyo - "mAsI rAdhA miyA (aa raMga ane vahA" -teNe e ko racI pitAnA sevaka vaDe DhaMDhare pITAvyuM ke "je mArA aDadhA konI pUti karaze tene huM aDadhuM rAjaya ApIza!" badhA loko tenI jAta jAtanI pUti karIne vAvavA lAgyA paNa bAdattane te na rucI, yogAnuyoge citta muni gAme gAma vicaratA A gAmamAM AvyA. bAgamAM mALIe temane utAro Ape. mALIne paNa aDadhA rAjyanI tAlAvelI hatI eTale te paNa pele aDadhe thAka uccAravA lAgyA. citta munie tene dhyAnathI sAMbhaLyuM. temaNe mALIne pUchayuM ke " A zuM che?" mALIe temane badhI vAta karI. cittamunine to bhAIne prajavALa hane. eTale temaNe te dhonI pAdapUrti A pramANe karIne mALIne ApI - "kALA yA vAd, manekha sAviLA" pilA mALIe te aDadhe ka yAda karIne brahmadatta cakravartIne saMbhaLAvyo. bahAdata ne sAMbhaLI: "mAre bhAI" ema kahI mUrzita thaI jAya che. senikoe pelA mALIne keda karyo. tene dhamakALe te te teNe kahI dIdhuM ke "A eka te bAgamAM virAjatA munie banAvyo che." senIko munine vinaMti karI cakravatI pAse laI gayA. bAhAdatta cAvata e hAzamAM AvIne citta munine nihALyA. purvajanmanI mRti jAgI ane te bolI zakeH "mArA bhAI." munie kahyuM: "A ApaNe ko janma che !" munie tyAra bAdavigata bhavonI vArtA A pramANe kahI saMbhaLAvI - ApaNe pahelAM dasa rUpe rahyA. bIjA janma kAliMjara nAmanA parvata upara mRgalA thayA. trIje janme haMsa thayA. pachI kAzImAM kaMDAlane tyAM 10 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jamyA. te vakhate namuci nAmane pradhAna hatuM. te saMpaTa ane vyabhicArI hatuM. tethI rAjAe tene mRtyudaMDanI sajA ApI. tene phAsIe caDhAvatAM ApaNA pitA caMDAlane dayA AvI ane tene bacAvI lIdho ane pitAne ghare gupta rAkhe. te gupta rIte ApaNane saMgIta zIkhavADane rahyo. paNa pharI kuTilatAnA kAraNe te tyAMthI hastinApura gayA. tyAM cAlAkIthI pradhAna thaye. "A tarapha ApaNe ( citta ane saMbhUti) saMgItamAM pAvaradhA thaIne AkhI prajAne AkarSavA lAgyA. tethI pIlA saMgItazAstrIoe ApaNane halakA varaNanA ayogya ThagAvI rAjA pAse pharamAna laI tyAMthI hAMkI kADhayA. jiMdagIthI kaMTALIne ApaNe pahADa upara gayA ane paDatuM mUkavAnI taiyArI karatA hatA, tyAM eka pavitra sAdhune bheTe thayo. teNe ApaNane bacAvyA ane sAdhu-dIkSA ApI, jJAna-dhyAna zIkhavyAM. ApaNe ugra tapasyAo karavA lAgyA. tenA prabhAve ApaNane labdhio maLI. vicaratA-vicaratA ApaNe hastinApura gayA. tyAM bhikSA levA jatAM pelA namuci maMtrIe joyA ane kadAca tene udhADa pADazuM evI bIka ane zaMkAnA kAraNe teNe ApaNane nagarI bahAra kaDhAvyA. AvAM asahya apamAnathI ApaNe saLagI uThayA. ApaNe ApaNI labdhine upayoga karyo. nagarImAM Agane bhaDake uThavA lAgyo AkhI nagarI gabhara zuM loko rAjA pAse pAra pADavA gayA. koIke rAjAne kahyuM : "ApaNI nagarImAM be munionuM apamAna thayuM che tenA kAraNe Ama thayuM che !" tethI rAja pitAnI caturaMgiNI senA, rANI-dAsIo sAthe AvyuM. teNe ApaNane khuba ja vinati karI. rAjAnI vinavaNIthI ApaNe labdhio pAchI saMkelI lIdhI. ane nagarImAM zAMti thaI gaI. ATaluM kahI citta munie kahyuM: " paNuM, baMdhu! tamane te vakhate rAjAnI sAhebI vagerenuM AkarSaNa eTaluM badhuM thAya che ke tame mArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 ghaNI nA chatAM cakravartInI addhinuM niyANuM kare che. huM samabhAve rahuM chuM. paNa tyArathI ApaNA rastA phaMTAI jAya che. huM kALadharma pAmI zreSThaputrarUpe janmyo ane vairAgya pAmIne sAdhu thayo chuM tame niyAnuM pramANe brahmadata cakravata thayA che. mane paNa jAti-smaraNa sAna thayuM hatuM eTale tame paNa bhavane uddhAra karI zako tevI mArI aMtaranI abhilASA rahI che. A mAnavabhavane bhogavilAsamAM Asakana rahIne na hArI. cete ane cAlI nIkaLo mArI sAthe !" jo tame sAdhu na banI zake te gRhastha jIvanamAM rahIne paNa Aryakarma kare nIti nyAyathI cAlo. brahmadatta cakravartI (saMbhUti) cetyA nahIM. temaNe kahyuM: "mane tamArA darzana karI AnaMda thayo che. paNa ApanI vAtanuM pAlana hamaNAM thaI zake tema nathI. rAjakAja, strI, putra vagerenI sAhyabI ane bhogAMsakti nivRtti thaI zake tema nathI !" muni temane ghaNuM samajAve che paNa te (saMbhUti) cetatA nathI. cittamuni tyAMthI vihAra karI jAya che. teo vikAsa sAdhatAM AtmAnA ucca pade pahoMcI kevaLI banI mekSe jAya che paNa brahAdatta cakravartIsaMbhUti-saMsAranA kAdavamAMthI upara AvI zakatA nathI ane narake jAya che. tAtparya e che ke pUrvajanmanI smRti pUrva saMskAravA brahmadattane jarUra thaI paNa teNe ene durupayoga karyo ane cittamunie sadupayoga karyo. A mAM paNa pUrvajanmanI smRti te UMDANavALI buddhine kAraNe thai hatI te khAna rAkhavuM joIe. jaga meMnA phaLanI mAMgaNI karI levI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] smRti vikAsa carama uddezya AtmasmRti e te spaSTa thaI gayuM che ke smaraNa zakti e AtmAnI anaMta zaktio paikInI eka zakti che. tene yavasthita rIte vikAsa thAya te e khIlI zake che. A smRti vikAsanI alaga alaga bhUmikA mAMthI chava kaI rIte pasAra thAya che ane aMte Atma vikAsanI bhUmikAmAM AnaMdamaya sthitimAM kaI rIte pahoMce che te aMge ane vicAra karavAno che. vaidika daSTie smRtinI je alaga alaga bhUmikA che; te kramaza: nIce pramANe che. (1) annamaya koSanI bhUmikA (2) prANamaya koSanI bhUmikA (3) manomaya koSanI bhUmikA (4) vijJAnamaya koSanI bhUmikA (5) AnaMdamaya keSanI bhUmikA AmA smRtine vikAsa kevI rIte vadhe che, te vadhAre vivecana pUrvaka joIe. manamaya kenI bhUmikA : A smRtinI pahelI bhUmikA che, temAM * zarIra temaja tene TakAvavA mATenAM AhAra vihAranI ja mRti heya che. sAmAnya rIte jIvana-vikAsane pahele pagathiye UbhA rahenAra dareka jIvAtmAne zarIrane vicAra pahelAM Ave che. zarIranI smRti thAya eTale kAMIka khUTatuM lAge che; ema thAya che. eTale ke tene bhUkha lAge che. te mATe zuM karavuM? eno vicAra thatAM kherAka joIe. te game te rIte khorAka meLave che. pachI tene e khyAla nahIM Ave ke A khorAka sArI che ke nahIM? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 te kherAka kai rIte meLavela che? pramANika sAdhanothI ke apramANika sAdhanothI? kAraNake jIva e vakhate annamaya koSanI bhUmikAmAM heya che. te kevaLa sthULa upara chelle-vicAra karato hoya che. annamaya kenI bhUmikAmAM mANasa Tevane AdhIna heya che. tene yAda rAkhavuM che, ema nahI lAge kadAca yAdI Ave te paNa upalA tharanI. AvI smRti manuSyo sivAya pazuo ane sAmAnya jIvone paNa heya che. ekeMdriya cho vanaspati paNa Aja bhUmikAmAM zarIrane vikAsa karatA hoya che. ahIM kevaLa zarIra che tene poSavA mATe AhAra joIe. te game tema meLave eTalI smRti rahe che ane te pramANe cha AhAra meLave che te aMge te hiMsaka paNa banI zake che. jemake hiMsaka pazuo vanaspatio suddhAM anya jIvonuM bhakSaNa kare che. mANasa paNa hiMsaka-ahiMsaka sAdhana vApare che. eTale annamayakoSanI bhUmikAmAM smRti zarIra saMbaMdhI yAdI rUpe rahe che. A bhUmikAmAM rahela jIvane kahevuM paDatuM nathI ke bhUkha lAgI che, mATe khAvA cAlo. tethI ja kahevata paDI che ke "bIjuM badhuM bhUlI jAo che, paNa khAvAnuM kema bhUlatA nathI!" prANamaya kenI bhUmikA : zarIra pachI zarIrathI saMbaMdhita AjabAjanI vastuo ane vasatinI yAdI A bhUmikAmAM Ave che. tethI temAM jAtIya bhAvanA jAge che. te vicAre che ke mAruM kuTuMba heya ne sArUM! A bhUmikAvALe mANasa purveSaNa, vitaSaNa ane lokeSaNAmAM rAcate heya che. te putra, paisA ane pratiSThAmAM rAce che. sAmAnya rIte jAtIya AvegenI ramRti emAM rahe che. tethI Dagale ne pagale te vikAra vAsanAne vaza bane che ane jAtIya saMbaMdha bAMdhavA prerAya che; vyabhicAra karavA paNa prerAya che ane tene lagatA gunDAo bALAtkAra vagere paNa karI nAkhe che. lagna jIvana paNa A bhUmikAmAM Ave che. tethI karIne pote khAI lIdhAnI sAthe tene e smRti thAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 che-bALakonuM zuM ? patnInuM zuM? AvI smRti pazuomAM paNa hoya che. manuSyamAM vizeSa vikasita hoya che. A bhUmikAmAM chava pitAnAthI AgaLa vadhI vaMza-kuTuMba sudhInuM vicAre che. * manamaya keSanI bhUmikA : kuTuMba pachI gAmanI, jJAtinI ke samAjanI smRti Ave che. huM je gAmamAM rahuM chuM. je jJAtimAM rahuM chuM tenuM mAre kaMI karavuM joIe athavA mAre samAjanA kAyadAmAM rahIne cAlavuM joIe; evI bhAvanA manamaya koSamAM hoya che. AmAM prAMta, samAja, rASTra vagerenA hitanI bhAvanAne paNa samAveza thaI jAya che. A bhUmikAmAM pahoMcela vyakti je sAdhaka hoya te te AjIvikA mATe anartha karato nathI, vadhAre parigraha rAkhatA nathI, gRhastha heIne paNa anAyAse brahmacaryanuM jatana karI zake che. mane maya koSanI bhUmikAmAM smRtine vaLAMka sva uparathI vizva bhaNI vaLe che. vijJAnamaya koSanI bhUmikA : A bhUmikAmAM sAdhakanI smRti paripakava thaI jAya che. eTale te sAcuM ane tAtkAlika nirNaya karI zake che. "mArAthI A thAya, A na thAya", "A mAruM kartavya che, A mAruM kartavya nathI', Ama tenI smRtine ghaNe vikAsa thAya che. AmAM mANasa evI vAto yAda rAkhI zake che ke huM UMce javA sarjAyo chuM eTale mAre evI vAto yAda rAkhavAnI che ke jethI, huM vRtti ke Avegone AdhIna thayA vagara aMtarAtmAmAM UMDe UtarI zakuM !" vRttine AdhIna smRti eTale ke keIe Thapako Apyo ke meNuM TANuM mAryA te yAda rAkhavAnI vRtti. A chIcharI smRtti che ane bhUlavA jevI che. bIjA muzkelImAM na mukAya, tevI rIte vartavuM ke bIjAnI muzkelIo dUra karavI evI smRti anta-smRti che. AvI smRti vijJAnamaya koSamAM sahaja rIte thAya che. AnaMdamaya koSanI bhUmikA : vijJAnamaya koSathI mANasa AgaLa vadhe che eTale AnaMdamaya koSanI bhUmikA Ave che. tyAM tene bAhya deze sparzatA nathI; rAgadveSa sparzatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 nathI. te kevaLa AnaMda ne AnaMda anubhave che. e bhUmikAmAM mitra ke zatru bane jotAM tenAmAM vAtsalya ja pragaTe che. jagata samakSa upara ekasarakhuM satata vAtsalya varasAvatA rahevAnI jenI Teva bane che ane tenI smRtivAdI eTalI hade nirmaLa bane che tene AnaMdamaya koSanI bhUmikA kahI zakAya che. vijJAnamaya koSanI bhUmikAmAM keTalIka vAra mANasa UMDe UtarIne vicAra to karI zake che ke, kartavya zuM che? akartavya zuM che? chatAM kAma-dha karAyavikAranA humalAo tene pajavI zake che. tethI te bhale paDI jato nathI, paNa te vicAre che te pramANe AcarI zakti nathI. jo ke te aniSa-A caraNa karavA Icchato nathI paNa pUrva saMskAranA kAraNe aniTamAM pravartate heya che. eTale ja gItAmAM kahyuM che- sadazaM ceSTate svasyAH prakRte nivAnapi / prakRti yAnti bhUtAni, nigrahaH kiM kariSyati / jJAnI puruSa paNa pitAnI prakRti pramANe prayatna kare che. prANIo pitAnI prakRtine anusare che eTale tyAM nigraha zuM karaze ? A prakRtinA prabhAva aMge gItAmAM kahyuM che ke - prakRti svAmavaSTabhya visRjAmi punaH punaH / bhUtakAmaminuM RtumAM prarvazAta || A A prANI samuha prakRtine vaza che. prakRtijanya guNonA traNa prakAra che. avaguNa, rajoguNa ane tamoguNa. e traNethI A jagata gherAyeluM che. jaina tatvajJAnamAM A aMge eka suMdara vAta kahevAmAM AvI che ke "dareka jIvamAM ATha rUcaka pradeza hoya che. cAre bAju game te aMdhakAra chavAyo heya teye rUcaka pradezamAM jJAnane prakAza kAyama rahe che. eTale ke te bhAga udhADe rahe che. game tevo pApImAM pApI mANasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 hoya te paNa emAM kaMIka savaguNa paDele heya che-cetanAnuM tatva raheluM hoya che. te tarapha raci thAya che te aMdhArAne joI zake ane potAnuM bhAna karI zake. Ama-bhAnano prakAza thavAthI aMdhAruM sAva dUra thaI zake che. paNa A bhUmikA vijJAnamaya koSanI hoya che. tyAre, AnaMdamaya koSamAM to tene cetanAnI satata smRti kAyama rahe che. tene AtmajJAnanI, AtmaguNonI ane AtmasvarUpanI akhaMDa smRti rahe che. tethI A cetanarU5 AtmA AnaMda-ullAsa ane AtmamastImAM rahe che. te parabhAvathI dabAtuM nathI, parabhAva ene parataMtra paNa karI zakato nathI. prakRti tene gherI zakatI nathI. te svataMtra nijAnaMdamAM masta rahe tevI sthiti AnaMdamaya koSanI hoya che. "huM keNa chuM?"nI jhAMkhI ane spaSTadana : evI dazAmAM tene bhAna thAya che huM keNa chuM? ane tenuM darzana paSTa banatAM te kahI UThe che " so " tethI ja jagadguMru zaMkarAcArya kahe che tema - ko'ham kathamidaM jAtaM, ko vai kartA'sya vidyate / upAdAnaM kimastIha vicAraH so'pamidRzaH // eTale ke huM koNa chuM? kayAMthI A zarIra thayuM? e zarIrane kartA koNa? ahIM tenuM upAdAna zuM? e AbhasmRtine piSaka vicAra ja mANasane thato hoya che. zrImadarAjacaMdrajIe smRtine vikAsa zatAvadhAnI rUpe karIne A ja vicAra karyo hato. temaNe kahyuM - huM keNu chuM ? kayAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM? kenA saMbaMdhe vaLagaNA che? rAkhuM ke e pariharuM? sauthI pahelAM e vicAra Ave che ke huM koNa chuM? prArthanA bhUmikAvALe kevaLa zarIra sudhI vicAra karato heIne te huM A nAmano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 chuM e ja vicAra karIne rahI jAya che. pachI tene thAya che ke A zarIra te nazvara che te huM koNa chuM ? tyAre e vicAre che ane badhI bhUmikA vaTAvIne chevaTe tene khyAla Ave che ke huM anaMta zaktivALo cetana chuM. pachI te prazna pUche che huM kayAMthI ? kyAMthI Avyo? mAruM kharuM svarUpa zuM che ? A badhA saMbaMdhe ane vaLagADe sthAyI ke asthAyI! e saMbaMdho jALavavavA ke cheDavA ? athavA nirlepatA ja jALavavI. A badhA vicAre AnaMdamaya koSanI bhUmikAvALI vyaktine Ave che. tyAM tene AtmAnAM darzana thAya che-sAkSAtkAra thAya che. keTalAka ucca sAdhane avyaktabaLa upara thatA pUrvaka TakI rahevAnI antaHpuraNa thAya che. tethI tene AtmAnA svarUpanuM kada bAna thaI jAya che. Atma sAkSAtkAra eTale koI sthaLa vastunA darzana thatAM nathI. paNa tene aMtaramAM potAnA AtmAnAM darzana thAya che. tyArapachI te bahAranI vastuo sAthe saMbaMdha rAkhavA chatAM aMtaranI smRtine cUkato nathI. tenuM AtmanirIkSaNa zarU thAya che. AtmAnA zuddha svarUpa AgaLa A badhI bAbata-de vagere kyAMthI hoI zake! bIjAnA de e mArA devo che tene dUra karavA joIe. Ama te pitAnI zuddhi karano jAya che. te satata AtmasmRtimAM DUbelo ja rahe che. ahIM doSo AvIne tenA sparzathI zuddha thaI jAya che. AmAnI e masta dazA : AvI antarakurAthI AtmasAkSAtkAra jene thAya che tenI mastadazA kevI hoya che tene eka zAstrIya prasaMga joIe. agAu eka viSayanA pravacanamAM ke zAMbI nagarImAM prabhUtadhana sacaya nAmanA zreNI putrane thayela svataH antaHskuraNanI vAta karI hatI. aMte jyAre tene saMyama mArge gayA tyAre anAthI muninA nAme prasiddha thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ekavAra vihAra karatA teo maMDIkukSita nAmanA caitya udyAnamAM sAMtabhA beThA hatA. tyAM magadha samrATa zreNika (biMbasAra) AvyA. A munine dIpamAna ane cuMbakanI jema AkaSI leto cahero joIne samrATa temanI najIka jAya che-vaMdana kare che. samrATa zreNikane bahu Azcarya thAya che ke A tejasvI yuvaka ane bhavya caherAvALe puruSa juvAnImAM zA mATe sAdhu banI gayA haze? ene zuM dukha haze? enAM zarIrane pUrAM kapaDAM nathI ! bIjA koI sukhasagavaDanAM sAdhane paNa nathI ! e kaMTALIne to gherathI nahIM nIkaLyo heyane! rAjA tarIke mArI pharaja che ke mArA rAjyamAM je koI duHkhI hoya to tenI saMbhALa levI. tethI zreNika rAjA te munIne pUche che! "tamane joIne tamArA prati mane bahu mAna upaje che. tamArA rUpa, yauvana ane kAMti jotAM tame zA mATe A kaSTakArI bhAga lIdhe che tenI samajaNa paDatI nathI. tamane kaMIka duHkha che! je tame mane kaheze to te huM dUra karI zakIza. cAlo mArI sAthe badhI sukhasagavaDe bhoga !" anAthI muni te sAMbhaLI rahe che. temane AtmasAkSAtkAra thaI cUka hoya che eTale teo zreNikane potAnI tarapha AkarSI zakayA. paNa teo enI bhautika saMpattinI lAlace tarapha jarAye lalacAtA nathI. teo mauna rahe che. zreNika rAjA pharI pUche che: "huM rAjA chuM-mane kahe tame zenI zodhamAM cho? huM tamane te apAvI daIza." anAthI munie kahyuM: "rAjana ! huM te anAtha chuM-nAthanI zodhamAM chuM eTale mAruM nAma paNa meM anAthI rAkhyuM che!" rAjAne thayuM ke AnA koI nahIM hoya! basa, eTalI ja vAta hatI te tene te dUra karI zakAya. teNe kahyuM: "cAle! huM tamAre nAtha banIza, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 anAthanuM AdhAra sthAna banIza, basa! tamane khAvA pIvA rahevAnI badhI sagavaDa karI ApI!" anAthI munine Takore paDe che, "rAjana ! tuM pite ja pitAne nAtha nathI, pachI mArI nAya kayAMthI banIza " zreNikane thAya che ke A munine mAro paricaya kyAMthI hoya? tethI kahe che: "munivara! huM magadha samrATa eNika chuM. magadha prajAne nAya chuM. tame mArA hovA chatAM anAtha zA mATe rahe! mane tamArA prati AkarSaNa thayuM che. mArI sAthe tame cAle. tamane eka paLe ema nahIM lAge ke tame anAya che ! badhAM sukha-bhoga, vaibhava-vilAsa tamArAM caraNa cUmatAM Avaze !" muni kahe che: "ema nahIM! huM je nAthanI zodhamAM chuM te bIje ja che! mAre tyAM paNa A badhI vAtanI kamI be hatI. paNa A bAhya vastuonuM zaraNa zuM kAmanuM? huM paNa mA-bApa vaDIla saune mArA caraNadAtAnAtha mAnate hate paNa eka rane jAgIne joyuM te badhAM nAtha anAtha jevAM lAgyA!" ema kahI munie pitAnI ApavItI saMbhaLAvI. temaNe kahyuM, huM te AtmAnA nAyane zodhavA nIkaLI paDyo chuM. bauddha zAstromAM kahyuM che- attAhi attano nAyo, kohi nAtho parosiyA -AtmA e ja AtmAne nAtha che? keNa vaLI bIje nAtha che? -je duHkha thAya che te mana, zarIra, kuTuMba vagerene nAtha ke karanurUpa mAnavA jaIe tyAre ja thAya che. e badhA upara vizvamAM meLavAya tyAre ja AtmAne khare nAtha maLI zake. mANasa mAne che ke bala rana sAthe yuddha karI, vijaya meLavI te mAlika bane che-nAtha bane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 che paNa A zarIra-Indriya ane mana sAthe yuddha karatA nathI. tethI ja ghaNuM anubhavo pachI jainasUtre kahe che: appANameva jujajhAhi kiM te jujajheNa bajajhayo -tuM pitAnA gaNAtAM Indriya-mana vagere sAthe yuddha kara ! Atmatatvane prakAzamAna rAkha! bahAranAnI sAthe yuddha karavAthI zuM phAyado? * aMte huM khUba UMDe Utarata gaye ane mane thayuM ke jene huM bahAra zodhuM chuM te mArI aMdara paDyuM che. mane zAMti maLI gaI. huM tapta thaI gayo. mane bahAranI vastu joItI nathI. AvI AtmasmRtinI masta vANI sAMbhaLIne rAjA zreNikane satya samajAI gayuM. tene saMtoSa che. teNe munine vaMdanA karI temaja takalIpha ApyA badala kSamA mAMgI te pitAnA sthAne gayo. ahIM eka vizeSa vAta e paNa samajI levI joIe ke keTalA svAthI ke evo artha tArave che ke mAtA-pitA, sagAM-vahAlAM sau svAthI che, matalabI che. emane choDavAthI ja zAMti maLe che-paNa e artha barAbara nathI. jyAre emane ane bAhya-vastuone AdhAra mAnI ja anAthI muninI kathAne sArAMza e che ke temane dAruNa vedanA jAge che. mA-bApa, patnI-putra, bhAI-bahena badhAM saMvedanA pragaTa kare che paNa daI ghaTatuM nathI. vaidaka ane anya prakAranA IlAne paNa vedanAne ghaTADI zakatA nathI. tenuM darda asahya thaI jAya che. badhAM duHkhamAM hamadardI bharIne rahI jAya che. temane paNa thAya che ke have kaMI bacavAne nathI. tethI eka pAchalI rAte jAgIne saMkalpa kare che ke je huM sAjo thaIza te badhAne tyAga karIne satya zodhavA nIkaLI paDIza. yogAnuyoga temane sAruM thAya che ane dharavALAnI badhI prArthanA AjIjIne bAjue rAkhI teo sAdhu banIne cAlI nIkaLe che. tyAM temane preNikarAna maLe che ane nAtha-anAtha aMge sArI evI praznottarI thAya che. tenuM varNana jenasUtra uttarAdhyayanamAM maLe che. sapAdaka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 levAmAM Ave che ane emanI pAsethI amUka apekSA rAkhavAmAM Ave che ane e apekSA pUrI thatI nathI tyAre duHkha thAya che. paNa je niSkAmabhAve-anAsakta thaIne rahe ane apekSA na rAkhe te ApameLe emanAmAM paNa kartavyabhAvanA jAgRta thaze. TUMkamAM, sagAMvahAlAMmAM paNa AtmasvarUpa jovuM joie. temanuM asalI svarUpa joIe; tyAre e badhAM vaLagADarUpe nahIM lAge. upaniSadamAM A aMge eka suMdara pakayA Ave che - naciketA nAmane eka satyAthI jijJAsu nAnuM bALaka hate. eka dI teNe joyuM ke tenA pitA, pitAnA gurune nabaLI ne hADapiMjara jevI gAye dAnamAM ApatA hatA. tyAre teNe virodha karyoH "bApA ! abha kema kare che? nabaLI gAyo zA mATe dAnamAM Ape che. kone Apazo ?" tyAre tenA bApAe gusse thaine kahyuM: "tane paNa yamane dAnamAM Ape !" chokaro tyAMthI ravAnA thaIne yama pAse che. yamarAja traNa divasa mATe bahAragAma gayA hatA eTale chokaro aMdara zI rIte jAya? te bhUkhyA tarasyo traNa divasa sudhI yamalokanI bahAra beThe raho. yamarAja AvyA. temaNe pUchyuM: "arayA ! tuM koNa che! ahIM zA mATe beThe che!" tyAre naciketAe kahyuM "mane mArA bApAe tamane se che, mATe Avyo chuM. have tame kahe te pramANe mAre karavAnuM che !" yamarAjane tenI tapasyA ane prasanna mukhAkRti joine harSa thaze. temaNe kahyuM: "vatsa ! tane joIne huM harSa pAmyo che. je te mAgI le! tane traNa varadAna ApuM chuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 naciketAe kahyuM: "mane kaMI paNa sAMsArika sukha-sagavaDa joItI nathI. Apa prasanna thayA che te mane traNa vastuo joIe che. eka to mArA bApane krodha zAMta thAya ! bIju mane varuNa devanAM darzana thAya; ane trIjuM e ke mane e jaNAve ke mRtyu pachI zuM thAya che? yamarAjAe tene sukha-sagavaDa ke rAjapATa mAMgavA mATe ghaNuM manAvyo paNa te ekano be na thayA. aMte yamarAjAe tene traNa varadAnamAMthI be tenI IcchA pramANe ApyAM. trIjAM varadAnamAM temaNe tenuM samAdhAna karyuM ke " AtmAnuM kadi mRtyu thatuM nathI ! " kAlidAse kahyuM che kemrnnN prakRtiH zarIriNAM -zarIradhArIonuM maraNa e prakRti che. zarIne nAza thavo svAbhAvika che. zarIranuM TakavuM, rUpAMtara pAmavuM; nAnapaNathI yuvAnImAM ane yuvAnImAMthI ghaDapaNamAM AvavuM ane teno nAza thave e badhI zarIranA vikAronI prakriyA che. paNa kharI rIte te AtmA e amara che. maraNa tenI prakRti nathI ke vikRti paNa nathI. naciketAnI rUpakakathA bahu samajavA jevI che. teNe AtmasmRti TakAvI rAkhavA ane sagAvahAlAM sAthe rahevA chatAM anAsakti ane nirlepatA jALavavA mATe prayatna karyo. teNe potAnA pitA prati paNa pitAnI pharaja bajAvI. teNe pitAne tajyA nahIM ke temanA vikAromAM te jAte lepAye nahIM. A che bAya saMbaMdha rAkhavA chatAM AtmasaMbadhI satata smRti rAkhavAne prayatna. - arjunane bhagavAna zrIkRSNanA upadeza pachI AvI sAcI AtmasmRti thaI hatI. te kahe che ke - naSTomohaH smRtirlagdhA kariSye vacanaM tava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 -mArA meDane nAza thayo che ane uttama evI AbhasmRtine lAbha thayo che ane have tame kahe che te pramANe huM karIza. mahAtmA gAMdhIjI pitAnA kuTuMba sAthe rahetA hatA-te tAM Asakti AvavA detA na hatA. Atma saMbaMdhanI smRti temanAmAM satata rahetI hatI. temanA jIvanamAM jyAre bahArane khaLabhaLATa thase tyAre ekAMtamAM jaine UMDA UtarIne teo zodhana karatA; nirAzAmAMthI temane AzAne saMcAra ane tethI teo moTAmAM moTI samasyAnuM nirAkaraNa karI zakatA. temane vizvanuM Hkha sAlatuM. lokonA de temane pitAnA dekhAtA-pariNAme temaNe evI AbhasmRti keLavI lIdhI ke temaNe lokone jamADyA ane loka jAgI UThayA. jene aMtAkuraNA thAya ane te vaDe sAcA artha mAM AtmAne sAkSAtkAra thAya che tenA upara AkSepe, vamaLa, ApAta-pratyAghAta game tevA Avaze teye te gabharAze nahIM. te emAMthI mArga kADhI leze, kAraNa ke tene satata AtmasmRti rahetI hei, UMDANamAM jaIne te enI pratIti karI karo. satata puruSArthanI jarUra : eTale smRti vikAsanI aMtima bhUmikAe pahoMcavA mATe ApaNe satata puruSArtha kara joize. mAtra gharabAra choDIne ke kuTuMbane tajI devAthI, agara te samAnthI alaga thaIne ekAMtamAM jaine, bikiya thaIne besI rahevAthI te bhUmikA Avaze nahIM. paNa samAja sAthe. svI satata AtmasmRti rAkhavAthI ja A uzya pUro thaze. te mATe mRti-vikAsa kema sAdhI zakAya te aMge tenAM pAsAMo ane mArgonI mA agAu Ta karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 temAMthI sArI vastuonI smRti rAkhavI ane kharAbanI choDI devI; e prakriyA cAlu ja rahevI joIe. A zibiramAM paNa vAte thaI che. * temAMthI sArI vAta yAda rAkhavAnI che tene sAra laIne AtmavikAsa sAdhavAne che. junA vakhatamAM gurukuLamAMthI snAtakane vidAya ApatI vakhate gurUdIkSAnA prasaMge ema ja kahetA " yAnyasmAkaM sucaritAni tAnyeva tvayopAsyAni netarANi." je amArA zreSTha AcaraNe che te ja tAre mATe upAsanIya che, bIjA-je amArA deze ke khAmIo che, te tAre mATe upAsanIya nathI. evI rIte zibiramAM je sArI vAta thaI che, te ja tamAre yAda rAkhavAnI che, bAkInI naThArI vastu bhUlI javAnI che. zibiramAM carcAyela viyAre upara smRtine sahAre laIne tene ukela zodha paDaze. aMte AtmasmRti kAyama rAkhavA mATe smaraNIya vastuone yAda rAkhavI ane vismaraNIyane bhulAvI devI joIe, jethI nAkAme kacaro mana upara jAmatA hoya tene kADhavAnuM dhyAna rAkhavuM joize. mATe e spaSTa jaNAvI devuM joie ke te ja ApaNe kramazaH annamaya, prANamaya, manomaya koSanI bhUmikAmAMthI uce caDI vijJAnamaya koSamAM jaI, AnaMdamaya keSamAM sthira thaIzuM ane svapara kalyANane puruSArtha karI akhaMDa AtmasmRtine lahAvo laI zakazuM. smRti-vikAsanI eja carama siddhi che. * je mATuMgA khAtenI sAdhu-sAdhvI zibiramAM pravacane rUpe ja thayela che. saMpAdaka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAA $ dharmAnubaMdhI vizvadarzana bhAga 10 2 sAdhu sAdhvI-zibira kAryavAhI ane mUlyAMkana (mATuMgA khAte bharAyela A zibiranI kAryavAhInI saMkSipta rUparekhA, prasaMge ane tenA pratyAghAtanuM mUlyAMkana ] 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] sakiya sAdhusamAja zuM karI zake ? "trevIsa vIsa varasanA aMgata ane sAmudAyika sAdhanAnA aneka anubhavo pachI sAdhu-sAdhvI zibira anivArya lAge kAraNa ke bhArata pAse jagatamAM ajoDa kahI zakAya evI koI paNa delata heya to e tenI samAja racanA che. jene koI paNa mukhya staMbha heya te bhAratanI sAdhu-saMsthA che." - bhAla naLakAMTho prayoga anvaye zaheramAM vizva vAtsalya prAyogika saMghanA preraka munizrI saMtabAlajIe sAdhu-sAdhvI-zibiranI anivAryatA ghaNuM kAraNasara anubhavI ane temaNe 1861 mAM mATuMgA khAte temanI je kalpanA hatI te pramANe eka sAdhu-zibiranuM Ayojana karyuM. ahIM e aMge, te saMbaMdhI je kAryavAhI thaI. te kaI rIte cAle; temaja tenI saphaLatA, niSphaLatA ke tyArabAdanAM pariNAmanI TUMkI nodha sAthe tenuM mUlyAMkana AMkavAnuM che. A sAdhu-sAdhvI-zibiranuM eka bIjuM mahatva tenuM dastAvejI mUlya che; je thaI gayuM; temAM zuM zuM kamI hatI, zuM zuM vizeSatA hatI ane bhaviSyamAM evuM keI AyeAjana vicAravAmAM Ave te temAM zuM thavuM joIe ? tene khyAla ApatuM koI pustaka hoya te te vadhAre upayogI thaI zakaze e daSTae have pachInAM pRSTha upara zibira aMge prAraMbhathI aMta sudhInI upayogI mAhitI ApavAmAM Avaze. vicAranA preraka tarIke munizrI saMtabAlajIne hamezAM Avo vicAra bRhad bane tevI hArdika irachA rahelI che. e ja prayoga koI anya kare che temAM temanA AziSa sAthe sakriya zakya sahayoga ke mArgadarzana paNa teo ApI zake ! temaja temaNe jAte zuM anubhavyuM ane zibiranuM pRthaka Ayojana kema karI zakAya te aMgene lagabhaga saMpUrNa khyAla AmAM ApavAnA prayAsa thayo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 uparachalI gaNatarI pramANe bhAratamAM 56,00000 sAdhuo che. saMsArano tyAga karIne nIkaLanArA AvaDI moTI saMkhyAmAM kyAMye marajIvA mANase nahI maLe ? koI paNa dezamAM nahIM maLe. A sAdhuonI potAnI alaga vasati, mastI ane hastI che. bhayaMkara taDakAmAM dhUNa bALIne, kevaLa lageTa paherIne, ziyALAmAM ughADA zarIre rahIne, masANa. guphA ke khaMDerAmAM paDyA rahevu-ene eka varga mAdhutA mAne che; bIje varga kevaLa dharmopadezamAM sAdhutA mAne che; trIje varga vaibhava-vilAsanI choLo vacce mahaMtazAhImAM sAdhutA mAne che. pariNAme "sAdhu' aMgenI spaSTa chApa ke vyAkhyA khuda bhAratanA loko paNa jANatA nathI. AmAM keTalAka DhoMgI, dhUtArA, pAkhaMDI, gunegAra paNa hoya che. pariNAme "sAdhu" eTale AvA prakAranI vyakti-teNe Aja karavuM joIe." te aMge koI spaSTa sAdhu-AcArasaMhitAnA abhAve-AvaDI moTI tyAga-vairAgya ane lekajIvanano utkarSa karanArI zakti lagabhaga veDaphAI jAya che. Aje rASTranuM AjhAdI bAda navaghaDatara thaI rahyuM che. A ghaDataramAM sakriya sAdhu-samAja cokkasa dhyeya-uddezya sAthe kArya kare- mArgadarzana Ape te keTaluM badhuM bhavya kArya thaI zake ? tenAthI kare mAnava dIvA jyotirmaya banI zake. paNa A badhuM thAya kayAre ? jyAre bhegA maLAya, vicAronI Apale thAya tyAre ja! nahIMtara A manAtA sAdhuvarganA pariparanA virodhI vicAro ane saMtonA kAraNe mAnava-mAnava vacce vADAo baMdhAI javA; sagharSo thavA temaja pitAnI sarvoparitA jAhera karavA bIjAne utArI pADavA--A badhA mAnavatA-virodhI pravAha vacce mAnavatAnA dIvaDAone prakAza raMdhAI javAne. evuM nathI ke badhA saMta ke sAdhuo maLavA mAgatA nathI : ke saMkalita thavA IcchatA nathI. temane icchA te thAya che paNa tema karavA mATe koI kharuM mArgadarzana maLatuM nathI. sarvadharma pariSada ane vizvadharmaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMmelanomAM paNa sarve sAdhuo aMgenI sAmAnya ke sarvamAnya AcAravicAra ke vahevAranI saMhitA aMge kadi vicAravAmAM AvyuM nathI. tyAM sahu pota potAnA dharmo sArA che, tyAM sudhI kahIne aTakI jAya che, paNa sAdhu samanvaya ke dharma-samanvayanI kaI vahevArika bhUmikA haju sudhI rajU karI zakayuM nathI. A bhUmikA sAdhusaMsthAne TakAvI rAkhavA mATe jema-jema samaya pasAra thato jAya che tema vadhu ne vadhu jarUrI che. jagatamAM je koI paNa vAda udAra, ane vizva vAtsalya phelAvanAra che te te sAghuvAda che. te sivAyanA badhA vAde kAMte saMdharSamAMthI kAM svArthamAMthI prerAyAM heIne temAM mAnavatAnI guMgaLAmaNa siyAya kAMI nahIM nIkaLe ! saMkucita rASTravAda ke prAMtavAdanAM pariNAmo itihAsanA pAne jAhera ja che. hamaNuM te prAMtavAdanAM kaDavAM pariName bhAratane paNa jovA maLyAM che. ghauM, tela, cekhA, kaThoLa vagere mATe, AjanI anAjanI kaTokaTInA samaye dareka prAMte je svAthI manavRtti dekhADI che; te ApaNA mATe lAlabattI rUpe hevI joIe. vepArI ke vyakti svArthI banI zake paNa kaTokaTInA samaye prAMtIya sarakAre AvuM saMkucita mAnasa jAhera kare tenAthI vadhAre duHkhada ghaTanA koi na hoI zake. enA ja vistarelA namUnA rUpe rASTravAda che. jarmanI ane jApAne bIju vizvayuddha UbhuM karyuM ane tenA pratyAghAta hajIye paDI rahyA che. yAhudI, Arabo vacce ke AphrikAnA prAMtIya jhaghaDAomAM keTalAye nirdoSa guMsAI gayA che te koInAthI chUpuM nathI. saMkucitavAdano eka namUne sAmyavAda che. samAnatAnA nAme teNe je khunakharAbAnA pAyA upara pitAnuM caNatara karyuM che temAM sattA vaDe ja zANapaNanA burAM pariNAmo joI zakAya che. ane sAmyavAda paNa aMte sattAnI sAThamArI karavA be daLomAM vaheMcAI gayo che. pariNAme vargavigraha cAlu ja che. pUMchavAda paNa vyakitagata svArthane paripAka che ane tenAM mAThAM pariNAmothI jagata ajANa nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 te vizvane, rASTrane ke samAjane je baLa khare mArge dorI zake te sAdhuvAda che. temAM svArtha nathI; sattAnI sAThamArI nathI. kevaLa vizvaAtma sevA ane lokakalyANa mATenI udAra bhAvanA che ane te ja mAnavatAnA AMsu lUchI zake che. paNa, A sAdhuvAdane paDakhe saMkucitavAde ghUsI jatAM tenuM je teja camakavuM joIe te camakatuM nathI. eka vAta cokkasa che ke AjanA yuge kAM to e sAdhuvAdane bahAra pADavo joIe, prakAzamAM ANu joIe; nahIMtara ene prakAza aMdhakAranA oLAmAM dabAI jAya; e paNa eka zakayatA che. vijJAna, sAmyavAda, pUchavAda ane A badhAnA kAraNe mAnavajIvanamAM bhogavilAsanI je pradhAnatA AvI che, tenI pachavADe sAputA ke dharma rahI jAya e paNa zakyatA che. pariNAme A mAnava - kalyANakArI tatva nakAmuM veDaphAI jAya evuM banI zake evo itihAsa ApaNI samakSa che. te uparAMta yuropane sAdhusamAja je ati vyavasthita hovA chatAM ardhAthI vadhAre yuropamAM sAmyavAda AvatAM tene je rIte tyAM vinAza thaye ane vizALa bauddha sAdhu-samudAyanI je karuNAjanaka hAlata TibeTa ane cInamAM thai te paNa etihAsika pATha samajavA prere che. bhAratamAM tevuM nahIM thaI zake ema to na kahI zakAya paNa ahIM sAdhusaMsthAnAM mULa dhaNAM UMDAM che ane teno pAyo tyAga, vairAgya ane saMyama upara hevAthI-ahIMnI dharatInuM kheDANa judA ja prakAre thayuM che. te chatAM Aje navIna bhAratanA ghaDataramAM eka taraphathI rAjya saMsthA koMgresa, sakriya bhAga letI hoya ane tenI madade amerikAno pUchavAda ane raziyAne sAmyavAda Avate heya; ne tenAM jate dahADe saMskRti-virodhI pariNAme AvyA vagara na rahe te dekhItuM che. te vakhate chappana lAkha sAdhuonuM moTuM baLa je sAdhuvAdane pracAra karI janatAmAM sAdAI, saMtoSa ane vyApaka dharmane pravezavA de ane rAjyanI bhIDamAMthI vizvajanatAne-bacAvI tenA prabhAva taLe vizvarAjyone lAvI de te kevuM sAruM ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mATe jarUrI hatuM e kAryakrama jemAM badhA prakAranA sAdhuo maLI zake ane nizcita kAryakrama ghaDI zake. te aMge vicAravimarza kare. vicAra ja jIvana ghaDatarane pAyA heine tyAMthI nizcita vicAro laIne sahu pitApitAnA kSetre kArya kare te ghaNuM suMdara kArya thAya. AvI utkaTa vicArasaraNIe sAdhu-sAdhvI-zibiranI kalpanAnI preraNA munizrI saMtabAlajIne thaI. bhAla-naLakAMThAnA prayoge sudaDha thayA pachI temane vihAra muMbaI tarapha thayA ane anubhavane aMte temane lAgyuM ke A bhagIratha kAryanA prathama caraNarUpe AvuM kaMIka karI zakAya tema che. temanA kAryanA sAthI krAMtipriya nemimuni temaja anya kAryakaro hatA ja. je kAryakaroe bhAla naLakAMThA prAyogika saMdha ane vizvavAtsalya prAyogika saMgha vaDe sakriya kArya karyuM hatuM ane sahue uparyukta vicArane samayasarano gaNIne te aMge AgaLa prayANa karyuM. jemAM choTubhAI agresara hatA. sarva prathama tenI upayogitA darzAvatI patrikA-badhAne-sAdhuone mekalavAnuM nakakI thayuM, tenA zuM pratyAghAta paDe che te jANavA temaja vihAra daramyAna maLatA sAdhusaMte sAthe vicAraNA karavA AgaLa vadhavAnuM prathama tabakake nakkI thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu sAdhvI zibira AyojananI pazcAdabhUmikA || sAdhu sAdhvI zibira AjananI pazcAdabhUmikA samajAvatI eka patrikA hiMdImAM ane eka patrikA gujarAtImAM pragaTa karavAmAM AvI. temAM AjananI pazvAda bhUmikA bahu ja spaSTa rIte samajAvavAmAM AvI. banne putikAomAMthI bhUmikA aMge emAM spaSTa mArgadarzana ApanI sAmagrI uparathI spaSTa khyAla AvI zakaze ke tenI pAchaLa kaI udAtta bhAvanA kArya karatI hatI ?] bhAratamAM sAdhu saMnyAsInuM sthAna bhArata hajAro varSothI sAdhusaMtanuM pUjaka temaja temane pagale cAlanA rANa rahyuM che. bhAratIya saMskRtine surakSita rAkhavAmAM sAdhusaMnyAsIoe pitAno mahatvano phALo Ape che. bhArata pAse jagatamAM ajoDa kahI zakAya evI koI delata heya ne te bhAratIya samAjaracanA che ane e samAja racanAne koI paNa mukhya staMbha heya te te bhAratanI saMnyAsI saMsthA che. AthI ja bhAratIya saMskRtimAM temaja bhAratIya jana jIvanamAM saMnyAsI tava nANAvANAnI jema vaNAI gayuM che. bhAratIya saMskRtine ghaDave, bhAratIya samAjajIvananAM sAmAjika, Arthika, dhArmika, rAjanaitika, sAMskRtika, zaikSaNika, AdhyAtmika, naitika vagere badhA kSetromAM naitika, dhArmika preraNA ane mArgadarzana ApanAre, temaja cekI karanAra mAdhusaMnyAsI varga rahyo che. prAcInakALathI samAjathI nirlepa rahIne, nispRhabhAve samAjamAM UbhI thanArI vikRtio, gUce, samasyAo, prazno ane aniSTone sAco ukela lAvavA mATe sAdhuvarga puruSArtha karato Avyo che. prAcInakALamAM sAdhusaMnyAsI tavanA mukhya be bhAga hatA :(1) patnI sAthe rahe chatAM saMyamalakSI gRhasthAzramI sevakavarga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 athavA pUrNa saMyamI vAnaprasthAzramI varga, agara te RSi-munivage. (2) gharabAra ane kuTuMba-kabIle chaDI vyApaka samAjanA praznone dharamULathI ukelavA mArgadarzana ApanAro sAdhusaMnyAsIvarga vAlmIki, vizvAmitra, vyAsa, manu ane vaziSTha. e badhA RSimunio tathA vidura, vikaNuM, droNAcArya, kRpAcArya vagere brAhmaNone samAveza prathama bhAgamAM thaI zake. bhagavAna mahAvIra; bha. buddha ane jagadaguru zaMkarAcArya vagere e badhAno samAveza bIjA bhAgamAM thaI zake. chellA yugamAM maharSi dayAnaMda sarasvatI, rAmakRSNa paramahaMsa, svAmI vivekAnaMda, ramaNa maharSi, svAmI rAmatIrtha, svAmI sahajAnaMda, yegI AnaMdadhanajI, zrImad rAjacandra va.ne phALo heIne ja mahAtmA gAMdhIjI jagatabharamAM bhAratIya saMskRtine mekhare lAvI zakyA ane dareka kSetramAM preraNA ApIne bhAratIya samAjaracanAne vyavasthita karavAnuM sAdhusaMnyAsIonuM kArya karI zakyA. sAdhusaMsthAnA sabhya nahi hovA chatAM paNa gAMdhIjIe vAnaprasthAzramI rahIne saMnyAsIpaNuM siddha karyuM che. Aje paNa gAMdhIjIne pagale emanA ziSyomAM saMta vinobAjI, ravizaMkara mahArAja, kAkAkAlelakara, kedAranAthajI vagere saMtasamA puruSo che, bhale temaNe vidhisara sanyAsa na lIdhe hoya. khuda gAMdhIjI jevI vizvavaMdya vibhUti sAdhusaMnyAsI puruSa ke strIne joI namI jatA hatA. e namananI pAchaLa bhAratanA e mahAna pratinidhine duniyAnA bhAvine ujavaLa banAvanArI AzA ekamAtra sAdhusaMnyAsI varga para hatI. bhUtakALanAM gauravamaya kAryo bhUtakALamAM RSimuni vargo ane tyAra pachI sAdhusaMnyAsI varge AtmasAdhanA sAthe samAjakalyANamAM paNa rasa lIdhe che; enA aneka dAkhalAo dareka dharmanA itihAsamAM maLI Ave che. thoDAka dAkhalAo laIe - sItAjIne garbhavatI sthitimAM jyAre vanavAsa ApavAmAM AvyA, tyAre vanamAM temane koI Azraya ApanAra nahatuM. te vakhate vAlmIki RSino Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheTo thaI jAya che. sItAne teo AzvAsana ApIne pitAnA AzramamAM lai jAya che ane dIkarI tarIke poSe che, eTaluM ja nahi, sItAnA be saMtAne lava ane kuzane vidyA ane kaLAnuM zikSaNa tema ja susaMskAro ApIne pitAnuM kartavya bajAve che. vizvAmitra RSie rAma ane lakSmaNane zikSaNasarakAra A yA; tathA rAma ane sItAne adabhuta saMyoga karAvI Ape; ane vaziSThajIe te AkhA rAjya kArobAramAM mArgadarzana ApyuM hatuM. karavaRSi asahAya sthitimAM paDela nAnI bALakI zakuMtalAne pitAnA AzramamAM lAvI uchere che, zikSaNa-saMskAra Ape che. zakuMtalA ane duSyantanAM gAMdharva lagna thayA pachI, duSyanta tene teDato nathI. eTale traSi ene gharasaMsAra vyavasthita karI Ape che, eTaluM ja nahi, paNa zakuMtalAnA putra bharatane paNa vIra ane saMskAra saMpanna banAvI mUke che. bha. mahAvIre dharmamaya saMdha (tIrtha) racanA karIne samAjanA samagra vargone mArgadarzana ApyuM hatuM. ane caMdanabALA jevI dAsI tarIke vecAyelI, kSatriya kanyAne eTalI hade UMce laI jAya che ke te 36 hajAra sAdhvIone deranArI mahAsAdhvI bane che. jeNe hiMdanI sannArIone te kALe navajIvana apyuM. bha. mahAvIranA saMdhamAM ratApabhayarie "osavAla" saMgaThana racIne, haribhadrasUrie "paravAla" saMgaThana racIne, levAcAryo "agravAla' saMgaThana racIne temaja bIjA AcAryoe zrImAla khaMDelavAla vagere judA judA saMgaThana racIne temane prANahiMsA temaja bIjA vyasane choDAvI uttama saMskArane mArge laI javAnuM mahAna kArya karyuM. temanA dareka praznomAM rasa lIdhe. saMgaThanemAMnA keTalAke te kSatriyavarganuM temaja keTalAke brAhmaNavarganuM kAma temaja keTalAke mahAjananuM ( vezvazudranuM) kAma nItidharma daSTi rAkhIne karI batAvyuM. e badhAne nIti-dharma-daSTinI preraNA ApanAra to na sAdhu varga ja hato. nenarAja temaja vanarAja cAvaDAnI mAtAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 asahAya avasthAmAM sathavAro ane dharmapreraNA ApanAra zIlaguNasUri ane temanAM sAdhvI hatAM. solaMkI rAjyane kumArapAla rAjA dvArA dharmane puTa ApavAmAM AcArya hemacaMdrasUrie adbhuta puruSArtha karyo che. bha. budhe paNa suMdara navAM mUlya raju karyA, jethI azoka jevA lohIthI kharaDAyelA hAyavALA rAjavI sarvadharmapremI ane karuNAmUrti banI zakyA. eTalA mATe ja sAdhu-saMnyAsIone vizvanA samasta prANIonA mA-bApa, rakSaka, vizvakuTuMbI tathA vizvabaMdhu kahevAmAM AvyA che. sAdhusaMsthA vartamAna kALamAM : paraMtu Aje to moTA bhAganA sAdhu-saMnyAsIo potAnA upalA varuda pAlanamAM binajavAbadAra, kartavyavihIna, sevAhIna, sAMpradAyikatAgrasta, aMdhavizvAsa parAyaNa, pitApitAnI pUjApratiSThA mATe ADaMbaraparAyaNa ane anItimAna paisAdArone pratyakSa parokSa rIte pratiSThA ApanAra thaI gayA jaNAya che. jeo parigraha, prANa ane pratiSThAnI khAka karIne paNa sAcI ane vyApaka dhArmiktAnI jyota jaLahaLatI rAkhatA hatA, teo khAnamAna ane mAnapAnanA gulAma banyA che. jene lIdhe temanuM potAnuM teja sAva jhAMkhuM paDI gayuM che. Aje te eja sAdhu-saMsthAmAM nAnA nAnA saMpradAye, paMtho ane gacchanA aneka bheda UbhA thayA che. parasparanA khaMDanamAM, eka bIjA saMpradAya ke vyaktine halakA cItaravAmAM, ane kheTA vahemane vadhAre karavAmAM sAdhu-saMnyAsI varganI zakti vaparAya che. alabatta "bhAMgyuM toya bharUca' e kahevata pramANe e saMsthAmAM haju keTalAMka tejasvI rane che, je pitAnI javAbadArIne samaje che, ane te mujaba AcaravAne puruSArtha kare che. paraMtu temane Teko ApanAra samAja Ubho thavuM joIe. te vagara vartamAna sAdhusaMsthA udAsIna ane akarmaNya thaine mAtra potAnA saMpradAyanI cAra dIvAlomAM baMdha thaI purAI jaze. Ameya moTAbhAgane sAdhuvanuM ranidrAmAM paDayo che, jene lIdhe jagata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 vinAzamukha, patane bhukha thai rahyuM che; vizvanI badhI vyavasthAo bagaDI rahI che, samAjaracanA dharmapradhAnane badale artha-kAmapradhAna thaI rahI che. cAre bAju cAritryahInatA, vilAsitA, anya ya, anIti, zoSaNa, saMgrahakherI, bhraSTAcAra, kuratA, svArtha ane mehanuM rAjya jAmI rahyuM che. ene lIdhe tejasvI sAcAM sAdhusAdhvIo prati paNa janatAnI zraddhA DagI rahI che; je samAja, rASTra ane vizvane mATe vicAraNIya vastu banI gaI che. sAdhusAdhvIonI jarUra sAdhusa sthAnI jarUra te dareka yuge rahI che ane rahevAnI che. jagatane Aje jeTale vikAsa thAya che, temAM sAdhusAdhvIone moTo phALo che, kAraNa ke A jagata vinimayane AdhAre-eTale ke paraspara sahayoga-levaDadevaDa-ne AdhAre Take che ane sAdhutAne AdhAre vikAsa ke pragati kare che. satya ane ahiMsAne mArge je vizvazAMti lAvavI heya te te bAbata bhAratanI sAdhu sthAnA sabhya sivAya bIjuM koNa laI zakaze? deza ane duniyAmAM ahiMsA, saMyama ane tapa rUpI dharmanI vyAsapITha Aje jarUrI chete sAdhusaMsthA sivAya evI Amaka krAMtinI AgevAnI vibhUti tarIke bIjI koI saMsthAnA sabhyo laI zakaze nahi. tethI ja Aje kaI paNa yuga karatAM vadhu jarUra kAMtipriya sAdhu sAdhvI tathA sanyAsI varganI che. yugeyuge evAM sArvajanika kAryo hoya che, jemane mATe vyavasthita ane vyApaka daSTisaMpanna sAdhusAdhvIonI jarUra hoya che. Aje paNa sAdhusAdhvIonI sAme pitAnI javAbadArInAM ghaNuM kAryo paDelAM che, jene nItidharmanI daSTie saMpanna karavA mATe sarvAgI vizALa daSTivALA sAdhusAdhvIonI jarUra che. e mATe gAMdhIyuganI paribhASA mujaba racanAtmaka kAma karanAra janasevakarUpI brAhaNenI ane sAdhusaMnyAsIo rUpI zramaNonI sAMkaLa sAMdhavI jarUrI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 1 sivAya ke lAvavAnuM naka sAdhuvarganI javAbadArInAM kAryo Ama te sAdhuvanI sAme vizvanuM vizALa kAryakSetra paDyuM che ane tenI javAbadArI che ke te vizvavatsala hAI vizvanA prANImAtranI AtmarakSA ane svapakalyANanA niravadha kAryo kare. keTalAMka agatyanAM kAryo A pramANe che - (1) Aje vijJAne jagatane sthULa rIte tadana najIka lAvavAnA prayAsa karyo che, paNa vizvane dilathI najIka lAvavAnuM kAma haju ghaNuM bAkI che, ane te dharmasaMsthA sivAya bIjI koI saMsthA nahi karI zake. dharmasaMsthAne dhuraMdhara sAdhusaMnyAsI varga che, eTale temanI javAbadArI che ke rASTramAM ane AMtararASTroya kSetramAM prAMtavAda, bhASAvAda, jAtivAda, raMgabheda, rASTrIjhanUna, saMpradAyavAda, veSapUjA vagerene kAraNe samAja ane rASTronA dilamAM je saMkIrNatA agara to taMgadilI UbhI thaI che, ane tene lIdhe deSa, IrSA, kaleza, phATaphUTa, mane mAlinya vagere deSo vadhI rahyA che; e badhAne madhyasthatA, samajutI, ane tapa-tyAga-balidAnAtmaka sAmudAyika ahiMsaka (zuddhi) prayoga, temaja zAMtisenA vaDe aTakAvI, dezadezanI janatAnAM dilene joDavAne tathA samabhAva ane samanvaya mArganI pratyakSa sakriya sAdhanA karavA-karAvavAno puruSArtha karavo jarUrI che. (2) Ajano yuga vyaktiyuga nathI, samAyuga che; saMsthAyuga che. susaMsthAonA anubaMdhathI ja gAMdhIjI vizvavyApI kArya ane te kAryanI saMpUrNa asarakArakatA batAvI zakyA hatA. vaLI vijJAne jema aNuboMba banAvI tArAjI nAtarI che, tema jhaDapI sAdhane ane emanI sarvasulabhatA karI ApIne vizva zAMtino mArga mokaLo karI Ape che. eTale Aje samULI krAMti jhaDapabhera ahiMsAthI ja thaI zake tema che. badhAM kSetre ane badhA dezamAM-eTale ke vizvanI gati vidhimAMsatya-ahiMsA-nyAya nItirUpa dharmane sAmudAyika prayoga karyA vagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 A dharmakrAMtine raMga lagADavo muzkela che. te mATe Aje rAjakIya kSetrane prathama zuddha banAvavuM paDaze. te ja dine-dine tenI vadhatI jatI khila rokIne sattA dhAritapaNAmAMthI janAdhAritapaNumAM pariNamAvI zakAze. te mATe sarvAgI daSTisaMpanna sAdhuvege nIti ane dharmane sAmudAyika prayoga karI vizvamAM mAnavajIvananAM dareka kSetre nItidharmane praveza karAvavuM paDaze. AthI rAjakIya kSetre vizvanI saMyukta rASTrasaMsthA tathA kesa jevI rASTrIya mahAsaMsthAne jIvADavI, sudhAravI ane majabUta banAvavI paDaze. ane te tyAre ja banI zakaze jyAre grAma ane nagaronI janatAnA nItimUlaka dharmadaSTie asarakAraka saMgaThane UbhAM karIne tema ja sarvAgI daSTie samAjaracanAnA kArya karanAra vratabaddha janasevana saMdha racIne koMgresa jevI rASTrIya mahAsaMsthAnI zuddhi-puSTi mATe A banne mazaH pUraka-preraka baLa tarIke kAma karatA raheze te sAthe ja kAMtipriya sAdhu saMnyAsI-sAddhioe A badhAM saMgaThanane vyavasthita ane yathAyogya anubaMdhita karIne potAnA mArga. darzana taLe deza ane duniyAnA dareka bhAgamAM lekazAhIne sAcavIne pratyeka kSetramAM aniSTo sAmenA satyAgrahI prayoga karavA paDaze. tyAre ja samAjamAM dhArmika-naitika-zakti, janakti ane saMyamalakSI daMDazaktine kamizaH prayoga thavAthI samAjanI suvyavasthA ane vizvanuM saMcAlana dharmadaSTie thaI zakaze. (3) ahIM rAjA samAjanuM eka aMga hatuM. rAjya upara samAjane aMkala rate. tema ja samAja upara samAjasevako-brAhmaNane aMkuza rahete, preraNA rahetI, ane samAjanA samagra aMgo upara kAMtipriya sAdhuvana netika cakI ane mArgadarzana rahetAM. tethI rAjA ke rAjya karmacArIo prajanA adanA sevaka tarIke rahetA, nItimattA sAcavatA. vesTa zuddharUpI mahAjane dezanA kAryomAM potAnI Arthika ane vahIvaTI sevAne nedhapAtra phALo ApatA. brAhmaNa samAjane zikSaNa-sarakAra ApatA, nIti-dharmanuM dhoraNa jALavatA. sAdhusaMsthA paNa jagata hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 paNa, Aje svarAjya maLavA chatAM upalA ane bolakA lokonuM rAjyamAM jeTaluM cAle che, teTaluM madhyamavarganuM, mahilAonuM ane gAmaDAMnuM saMbhaLAtuM nathI. lAMcarUzvatane saDo vadhI gayuM che. vepAramAM beImAnI, zoSaNa, bheLaseLa ane kALA bajAra phelAyo che. samAjamAM nItibhraSTatA ane cAritryahInatA vadhI gaI che. dezamAM komavAda, prAMtavAda ane saMkIrNatA UbhI thaI che. dharmane nAme daMbha, pAkhaMDa, vahema ane anAcAra vadhyA che. cAritryane badale camatkAra ane chetarAmaNanI bolabAlA che. jAtamahenata, sneha ane sevAne badale dhana ane sattAnI pratiSThA cemera jAmI che. A badhAM dUSaNone aTakAvavAnI javAbadArI dharmaguruonI che. jene mATe temaNe pUrvokta upAya vaDe vyavasthita prayatna karavAne che. (4) lokazAhInuM mALakhuM khUba vadhatuM jaI rahyuM che. gAmaDe gAmaDe paMcAyato, sahakArI maMDaLIo tema ja bIjAM kAmo sarakArI tatra vaDe calAvavAmAM Ave che. paNa ethI gAmaDAnuM jIvana UlaTuM vadhAre chinnabhinna, dveSapUrNa ane moTe bhAge rAhatavRttinuM thaI rahyuM che. kAraNa ke A pravRttiomAM yogya ImAnadAra ane prabhAvazALI vyakitao bahu ja ochI che. moTA bhAganA mAthAbhAre, dAMDatA ane taka sAdhu loko ja pisI gayA che. eTale sAdhu varge pitAnI yogya preraNazakitanA prabhAve A aniSTone dUra karAvavAM joIe, tema ja Thera Thera A badhI pravRttionI saMsthAomAM grAmasaMgaThananA yogya pratinidhi nImAvIne A adIone aTakAvavI joIe. (5) jyAM jyAM anyAya, atyAcAra, zoSaNa, anIti vagerenA prazno Ave tyAM tyAM sAdhu varge lavAda agara te sAmudAyika zuddhiprayoga dvArA temane ukelAvA joIe. (6) samAja, jati-koma, temaja dharma saMpradAyamAM pracalita aMdhavizvAsa, vahema, kurUDhio ke kurIvAjone dUra karavA prayatna karavo joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 (7) lekazAhI zAsanapraNAlI AvI che, paNa lokomAM tene pacAvavAnI zakita ane te pramANe viveka janatAmAM pedA karavI che. eka bAju rAjya saMsthA pratye pUrNa zraddhA rAkhavA chatAM bIjI bAju tenA vaDe lokahita viruddha tema ja siddhAnta viruddha kAryo thatAM hoya, te vakhate tenA para naitika sAmAjika dabANa lAvI zake, tene preraNa ApI zake, tema ja teNe Aje je jIvananAM badhAM kSetromAM e jamAvyo che, te tenI pAsethI laI levAthI haLavI ane nizcita thaIne te rAjakIya temaja AMtararASTriya kSetre lokataMtrIya vikAsa karavA taiyAra thaI zake te mATe lokasaMgaThana tema ja lokasevaka saMgaThana taiyAra karavAM joIe. (8) deza ane duniyAnI sAMskRtika samasyAne ukelavI che, duniyAmAM eka mAnavatAnuM nirmANa karavuM jarUrI che. (9) zikSaNakSetra nirjIva ane niraMkuza thaI gayuM che. zikSakone pagAra sAthe nisbata che, vidhArthIone parIkSA pAsa karavAnI sAthe. savA, sadAcAra, vinaya vagerenA saMskAra nAbUda thaI rahyA che. eTale zikSaNa kSetrane sajIva karavAnI jarUra che; te karavuM joIe. (10) pachAta vargo, temaja zeSita, pIDita padalita mAnavAnI sarvAgI unnati mATe puruSArtha karavo che, temane apanAvI, dUka ApIne temanAmAM nIti-dharmanA saMskAra reDavAnI jarUra che, te karavuM joIe. (11) nArI jAtine kuTimukta, gauravazALI, vivekI ane anyAya temaja samAjamAM cAlatAM aniSTone daDhatApUrvaka ahiMsaka pratikAra karI zake, bALakone nAti dharmanA susaMskAra ApI zake, evI zaktizALI banAvavA mATe Thera-Thera mAsamAne cAvIne prayatna karavuM joIe. (12) ajJAnatA, vArthaparAyaNatA, asama, asabhyatA, kuTe, kusaMskAra, tema ja kAyAone kAraNe jyAM gRhasthAnuM kauTuMbika jIvana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kalahapUrNa, sukhazAni rahita ane asaMtuSTa banI rahyuM hoya tyAM AtmIyatAnI sAthe mArgadarzananI jarUra che; te ApavuM joIe. (13) prajA zArIrika-mAnasika daSTie svastha rahI zake, svacchatApUrvaka rahI zake, te mATe mArgadarzananI jarUra che, te ApavuM joIe. (14) samAjamAM dareka dhaMdhA, vyavasAya ke kAryanI pAchaLa sevA, bhakti ane kartavyanI bhAvanA rahe, e vAta zIkhavavI che, te mATe parasparane sahakAra vadhAravo joIe. (15) mAnasika kheda, roga, zoka, duHkha, Aphata vageremAM samAjanA loko e sakriya sahAnubhUti ane sahAya ApavAnI ane evA duHkhajanaka prasaMgamAM sAdhu varge sAMtvanA ApavAnI temaja karmavega ane anAsaktino pATha zIkhavavAnI jarUra che; te zIkhavavo joIe. (16) mAnava samAjanAM badhAM kSetre dharmamaya rahe, AdhyAtmikatA samAjajIvanamAM sakriya rIte amalI bane te mATe puruSArtha karavAnI jarUra che, te karavo joIe. (17) gAMdhIjInA AzIrvAdathI sthapAyelI InTaka jevI majUra saMsthAne TakAvI vadhu kAryakSama kasvAnI jarUra che. te mATe sakriya kArya karavuM joIe. A pramANe sAmAjika, Arthika, zaikSaNika, sAMskRtika, dhArmika, naitika, AdhyAtmika vagere dareka kSetre prajAne dharmadaSTie mArgadarzana ane preraNA ApavI, anAsakata niHspRha ane nilepa rahIne niravagha sevA karavI vagere sAdhusAdhvI-saMnyAsIonAM mukhya kartavyo che, je temanA jIvana vikAsamAM sahAyaka che ane temanI sAdhutAnI maryAdAmAM koIpaNa prakAre bAdha pahoMcADanAra nathI ja; temaja te svAra kalyANanA dhyeyane mUrtimaMta banAvavA mATe anivAryapaNe upayogI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 asaphaLatAnAM kAraNe : A ane evAM bIjA ktAne amalamAM lAvavAnI sAdhusAdhvIsaMnyAsIonI javAbadArI eTalA mATe che ke teo have mAtra eka kuTuMba, eka jJAti, eka rASTra ke eka dharma-saMpradAyanA ja nathI rahyA, balake samagra vizvanA kuTuMbI banyA che, AtmIya che. mA-bApa che. temaNe manuSya mAtranI ja nahi balake samasta pazuo, pakSIo, temaja bIjAM badhAM prANuonI AtmarakSAnI pratijJA lIdhI che. bha. mahAvIra, bha. buddha, bha. rAma ane bha. zrIkRSNae cAre bhAratIya dharmasaMsthApakoe pitAnI A javAbadArI nibhAvI che, pitAnA anugAmIone A javAbadArI pALavAnI vAta karI che; ane dharmadraSTie samAjaracanAnI paraMparA cirakALa sudhI avicchinna cAlatI rahe, te mATe sAdhusAdhvIo ane cAturvaya gRhastha strIpuruSone saMgha, (tIrtha ke samAja) ro che. paraMtu kamanasIbe Aje lAkhonI saMkhyAmAM bhAratamAM sAdhu-saMnyAsIsAdhvIe hevA chatAM A kArya sthagita jevuM thaI rahyuM che. AmAM hajAronI saMkhyAmAM sAcA sAdhu-saMnyAsI-sAdhvIo paNa haze, tema chatAM temanA vaDe pratyakSa ane jIvaMta rIte samAja, rASTra ke vizvanI khAsa unnati, pragati ke kalyANavRddhi thatI jovAmAM nathI AvatI. rASTrIya-AMtararASTriya kSetre bApta hiMsA ane anyAyane dUra karavA mATe keI nakkara prayatna thatuM nathI. vizvanI samasyAo ghaNuM gUMcavAyelI che. asaphaLatAnAM mukhya kAraNe A che - (1) bhalabhalAM sAdhusAdhvIonI daSTi vyApaka ane sarvAgI nathI. mAnava jIvananA dareka kSetre nIti ane dharmanI preraNu zI rIte ApavI joIe? badhAM kSetramAM dharmane sarvopari zI rIte rAkhI zakAya? vizvapraznone dharmadaSTie zI rIte ukelI zakAya? vizvanA ghaTanAcakramAM dhana raga kevI rIte pUrI zakAya ? badhA dharmone samanvaya zI rIte sAdhI zakAya? vagere bAbatomAM sArvabhauma vyApakatA, UMDANa, vizvavizALa 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 anubaMdha vicAradhArApurvaka vicAravAnI tIkSNa dRSTi, ceAgyatA, kAryakSamatA ane kartavyakuzaLatA nathI. je ke keTalAMka sAdhu sAdhvIe judA judA kSetrAmAM sevAbhAvanI dRSTie mArgadarzana ke preraNAnuM kAma kare che, paNu kAM te temanI dRSTi ekAMgI che-sAMpradAyikatAnIagara teA eka ja kAma, jJAtinI dRSTi che. jene lIdhe teo dharmAMtara ke saMpradAyAntara karAvIne pachAtavargo, padalita ke tiraskRta jAtimAM ahiMsAnI bhAvanA jagADe che; agara te temanI dRSTi jyAM anekAMgI hAya tyAM tee mAtra dhArmika kSetre sadhama samanvayane ja prayAsa kare che, agara teA pAte kAi eka vastunI zodhanI pAchaLa paDayA che, athavA prAyaH zaherI lokeAmAM naitika, dhArmika vratAnI pratijJA ApavAnuM ke pracAra karavAnuM ja kAma kare che. bhAratIya sa MskRtinA agradUta, nIti-dharmanA agnapAtra gAmaDAMomAM temanA taraphathI kAI nakakara kAma thatuM nathI. athavA keTalAka sAdhusanyAsI rAhatanAM kAme--(dA. ta. davAkhAnAM calAvavAM, zikSaNa sasthA calAvavI, chAtravRttie ApavI va.) karavAnI vRttivALAM che, teo junAM khATAM mUlyAne ukheDIne navAM mUlyA sthApavAnA dharmakrAMtinAM kAmeAmAM rasa letAM nathI. tethI gAmeAmAM naitika saMgaThananA kAryakramathI mAMDIne vizva sudhInAM mAnava jIvananAM sakSetramAM anubaMdha catuSTayanI dRSTie sarvAMgI dharma'krAMtInuM kAma thatuM nathI. ApaNe kabula karavuM joie ke ene lIdhe gAMdhIjI je karI zakayA, te bhAratanA sAdhu ke sAdhvI nahAtAM karI zakayA. ( 2 ) sArAM-sArAM. sAdhusAdhvIomAM AjanI samasyAone, vizvanA dhaTanAcakrone sArI peThe samajavA, vicAravA ane dha dRSTie ukelavAnuM jJAna nathI, kAM te temanuM zikSaNa bahu ja sAmAnya che, athavA je kAMi che, te mAtra peAtAnA sapradAyanA junA dharmagraMthaiAnuM. jyAM sudhI AjanA samAja tathA yugane mATe upayAgI itihAsa, bhUMgALa, rAjanIti, ayanIti, samAjazAstra, dhamazAstra ane vijJAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 vagerenuM paryApta mAtrAmAM jJAna na hoya, tyAM sudhI jJAnanI jUnI mUDIthI have cAlavAnuM nathI. ene lIdhe ja sArA sArA sAdhuo nathI te zikSita samudAya ke AjanA rASTranetAomAM pitAnuM gauravapUrNa sthAna banAvI zakatA ke nathI te Ama janatAne yugAnurUpa yathAyogya naitika dhArmika preraNuM ApI zakatA. jUnA DhabanA sAMpradAyika vyAkhyAna ke lekhethI AjanI samasyAo ukelAvAnI nathI. (3) ghaNAkharA sAdhuo unnatine mATe bhUtakALanA gauravagANuM gAya che. bhUtakALane ja Adarza rUpe raju kare che. paraMparA bhale junI heya, paNa temAM yugAnurUpa eTalI badhI kApakUpa thaI che, mizraNa thayuM che ke keTalImAM te dharamULathI parivartana thaI gayuM che. evI sthitimAM prAcInatAnI duhAI ApIne athavA bhUtakALanuM gANuM gAIne sAdhusAdhvI vartamAnane samajavAne, tema ja dravya, kSetra, kALa ane bhAvane lakSyamAM laIne tannurUpa parivartana karavAno vicAra ke prayatna nathI karatAM. ethI pitAnI paNa pragati rUMdhAya che ne samAja, rASTra ane vizvanI paNa pote paNa yuga samasyAone tyAre bhUtakALanI daSTie ukelavAno prayatna kare che tyAre niSphaLa nIvaDe che. (4) AjanA lagabhaga badhA dharmo upara sAmaMtazAhI yuganI apa che. eTale sAdhu sAdhvIo jyAre-jayAre sAmaMtavAdIo (sattAlakSI rAjAo, samrATa ke kuro va.)nI agara ne mUDIvAdIo (dhanalakSI loka) puNyavAna, bhAgyavAna, dharmAtmA, zeTha, dAnavIra vagere zabethI prazaMsA kare che, athavA temane pratyakSa ke parokSa rIte sabhAo, utsa, samAroha va. mAM agrasthAna ke uccasthAna ApI ke apAvIne pratiSThA Ape che. tyAre temanA taraphathI ADaMbarapUrNa kAryomAM pasA ApavAne lIdhe sAdhusAdhvIone yaza ke kIrti, athavA pUja-pratiSThA temaja sArI bhikSA maLI jAya che. paraMtu ethI vAstavika sevA ane tyAgane protsAhana nahi maLavAthI teo sAcA mArgane rUMdhe che. athavA sattAdhArIo ane pakAdAranAM pralobhana ke zaramamAM taNAIne temane sAcI vAta kahevAmAM acakAya che. ethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 karIne sAdhusAdhvInu jIvana khuzAmatImaneAvRtti vALuM tejohIna, prabhAvahIna thai jAya che. sAdhusAdhvIonI hitaSitA eka cikitsaka jevI DhAvI joie, bhATa, vakIla ke ejenTa jevI nahIM. vartamAna sAvaga' prAyaH A vAtane visArI beThe che. te sattAdhArI ke paisAdArInA hAthamAM vecASTa jAya che. peAtAne lAgatA satyane pragaTa karI zakatA nathI, eTalA mATe ja vyakti, samAja ane samaSTinI sAthe tenA vyApaka anubaMdha rahyo nathI, Aje tene mAnavajAtinA mAtra eka varganI sAthe meAhasabaMdha rahI gayA che. (5) sAdhunA aya che je sva-para-kalyANa sAdhe te. eTale ke te samAja, rASTra ke vizvanI sastAmAM sastI, ( jagata pAsethI ochAmAM enDru lai vadhAremAM vadhAre ApIne) sArAmAM sArI upayegI sevA kare; imAnadArIpUrvaka anubaMdha sAdhI ke sudhArIne tAdAtmyanI sAthe taTasthApUrvaka vizvAtmasAdhanA kare. paNa AjanA sAma prAyaH A vAtane bhUlI gayA che; agara teA tenA mate binajavAbadAra banIne, saMsAranA banAva-bagADa prati AMkha mIMcIne, akamaNya thaine esI rahevuM, e ja sAdhutva ke AtmAdvAra che ! paNa e vAta te bhulI jAya che ke je niHsvAtha dRSTie janasevA ke prANIkalyANa kare che, teno ja AtmAhAra ke AtmavikAsa sAcI ane sarvAMga dRSTie thAya che, sAdhutva sAka cAya che. khAI-pIne nakakarA thaine paDayA-pAtharyAM rahevAmAM, game tyAM pharatA rahevAmAM, bhagavAnanu kevaLa nAma japI levAmAM, zarIrane vyartha kaSTa ApavAmAM ke yugakhAdya nirupayogI bhASaNabAjI karavAmAM AtmAhAra ke sAdhutva nathI ja. tee e bhUlI jAya che ke je tIya kara, avatAra ke paigakharavuM te nAma jape che, temanu nAma japavA lAyaka tyAre ja thayuM hatu, jyAre temaNe niHsvAbhAve, pete kaSTa veThIne janatAnI pAyAnI sevA karI hatI. sAdhusAdhvIne jo kharekhara bhagavAnanI sevAbhakti karavI hAya te| bhagavAna ke tIrthaMkara dvArA sthApita athavA sevya jagata ke samAjanI sevA ke bhakti karavI joie. satata apramatta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 rahIne; vizvavizALa anubaMdha sAdhavA ke sudhAravA rUpa sevAne choDIne kevaLa nAmajapa, adhyAtma, yoga ke AbhadvAranAM gIta gAvAthI bhakti thaI zakatI nathI. eTalA mATe ja sAdhu varganI sAdhanA paramArtha sAdhinI banatI nathI. (6) dareka sAdhusAdhvI ke saMnyAsI prAyaH koIne koI saMpradAyanAM kahevaDAve che; te kAMI khoTuM nathI. huM tyAM thAya che, jyAre te potAnA gaNAtA saMpradAyamAM ja pitAnuM kAryakSetra ke saMparka ( vyAkhyAna, bhikSAcarI, vihAra va. dvArA ) rAkhe. mANasa koI eka gharane hevA chatAM te ja gharane potAnuM kAryakSetra banAvato nathI. te kAryane mATe paradeza, videza ke bajAramAM game tyAM jAya che. evI ja rIte sAdhuvarga paNa sAMpradAyikatAthI UMce UDIne vizva vAtsalya ane vizvabaMdhutvanI bhAvanAne sakriya banAvavA mATe, vevabhUvA, khAnapAna ke saMgaThananI daSTie bhale koI eka saMpradAyane aMga banIne rahe, paNa kAryakSetra ane daSTi vizALa rAkhe; nahitara te pitAnA dhyeyane siddha karavAmAM asaphaLa thaze. (7) eka saMpradAyanA sAdhusAdhvI bIjA saMpradAyanA sAdhusAdhvIene halakA cItare che, nIcA dekhADavAno prayatna karatA hoya che, nAstika, pAkhaMDI, kAphara ke miThAvI kahetA hoya che, potAnI zakita parasparanA khaMDanamAM ane bIjAne vaTaLAvavAmAM khacaMtA hoya che, A badhuM thAya che sAmpradAyikamekane lIdhe, vyakti ke saMpradAyanA vAstavika deSane lIdhe nahIM. A ni dakatA, kAkacitatA, teje ke iSA cittazuddhi ane zatruNa hira sAdhutAmAM bAdhaka che. potAne saMpradAya pitAne mATe vadhAre rUcikara ke priya hoI zake, paNa bIjAnI niMdA ne AmotkarSa ke sAmudAyika zuddha, dharma-prayAgamAM paNa bAdhaka che. Aje te badhA ja prakAranA sAdhusaMnyAsI-sAdhvIomAM paraspara meLa ane sahAmanI tathA nA vADe Ubho karyA vagara janA-navA saMpradAyone samanvaya karavAnI jarUra che. Ama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 na thavAthI ja sarvadharmamAnya jAhera kAryakramone eka vyAsa pIThathI la zakAtA nathI ane vizvakuTuMbitA siddha thatI nathI. (8) sAdhusaMnyAsI-sAdhvIo dIkSA letI vakhate pitAnAM gharabAra ke sagAMvahAlAMne choDI de che, paNa tyAra pachI moTAbhAganA sAdhuvargane sAmpradAya, dharmasthAna, upAzraya, maTha-maMdira, kSetra, pada, beTI pratiSThA vagerene moha eTalo badhe vaLagI jAya che ke teo siddhAMtabhaMgane jANatAM hovA chatAM e mehane cheDavAmAM acakAya che. evI ja rIte dharma-saMpradAyanA amuka daMbhavardhaka, vikAsaghAtaka, yugabAhya ane siddhAMtabAdhaka rUDha niyamopaniyamo ke paraMparAomAM sudhAro vadhAro karavAmAM temane evI vhIka lAgatI hoya che ke amuka niyamopaniyamomAM krAMti karavAthI mAre saMpradAya ke paMtha mane choDI deze te mArA zA hAla thaze ? kayAM mane bhikSA maLaze? kyAM rahevAne sthAna maLaze? AvI badhI ciMtA zarIrameha ke saMpradAyamahane lIdhe thAya che. jyAre sAdhu vizvakuTuMbI banI gayo che, tyAre tenA bharaNapiSaNanI ciMtA samAjane thavI joIe, tene pitAne zA mATe thavI joIe? parigraha, pratiSThA ane prANanI mamatA choDanAra sAdhu varga jyAre kyAMya anyAya-atyAcAra thaI rahyA hoya, mArA mArI ke hullaDa thatAM hoya tyAM nirbhayatApUrvaka hasate meDhe prANanI bAjI lagADIne paNa satya-prema-nyAyanI pratiSThA vadhAravA ane zAMtine pracAra karavAnA mahAna kAryathI acakAto heya, dharmakrAMti karavAmAM bhayabhIta thatuM hoya, pratiSThAnI ciMtA karato hoya, sAdhananI ciMtA karate hoya, tyAre samajavuM ke tenI sAdhutA jokhamamAM che. AvI bhayavRttine lIdhe ja moTA moTA dharmaguruo vyApaka dRSTithI kArya karavAmAM asaphaLa rahe che. (4) eka sAdhu eka vAta kare, bIjA sAdhu pelAthI taddana viruddha vAta kare. Ama judI judI ane paraspara virodhI prarUpaNA (nirUpaNa)ne lIdhe samAjanI kazI noMdhapAtra pragati thavA pAmatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 keTalAka sAdhuonI preraNAthI judI judI saMsthAo ke saMgaThane cAlI rahyAM che, paraMtu teo bIjAM sarvAgI daSTivALA anubhavI sAdhusAtriIone te aMge maLIne, ekamata thaI ke saMgaThita thaIne cAlavA mAgatAM nathI. matalaba ke teo potAnAmAM ja masta che. teo ema vicAratAM hoya che ke mAre koI bIjA ke amuka pAsethI zA mATe salAha ke sujhAva mAgavAM joIe . je kAMI karI rahyo chuM, te ja barAbara che. Ama judI judI dizAmAM zakti veravikhera thavAne lIdhe dharmadaSTie samAjaracanAnuM kArya vyavasthita rIte thatuM nathI. (10) keTalAMka sAdhusAdhvIo pite vicAraka che, paNa temanAM guru ke vaDIla sAdhusAdhvIo temanA vyApaka vicAronI sAthe sahamata thatAM nathI, balake temane evA vyApaka vicAra karatA joIne, teo temane dabAvavAno prayatna karatAM hoya che, agara te temane koI padane ke anya vastunuM prabhana ApIne dhamakrAMti karatAM aTakAvI de che; agara te krAMtikArI vicAravALAM sAdhusAdhvIo sAthe maLavA ke saMparka karavAnI nA pADI de che. ene kAraNe evAM tejasvI sAdhusAdhvIonI dvazakti sAMpradAyiktAnI bhaThThImAM bhasma thaI jAya che, temanA jIvanathI samAja, rASTra ke vizvanuM khAsa hita nathI thatuM. (11) keTalAMka sAdhusAdhvIo evA che, jemanA manamAM Atma-sAdhanAnI sAthosAtha samAjasevAnI jhaMkhanA hoya che, paNa vartamAna yuge vItarAga mArganI sAmudAyika ahiMsAnA sALa prayoga kartA mahAtmA gAMdhIjInI sarvAgI daSTithI yukata, sadAcArI sadagRhastha bhAIbahenenI huMpha, ke sahAnubhUti pUrvaka zuka sAdhana yukana satata sakriya sahAyatA ke pIbaLa nahi maLe, tyAM sudhI evAM sAdhusAdhvIo rUDhivAdI, mUDIvAdI ke sthApita hitonI pakaDavALA saMpradAya, paya ke vartuLanI pakaDathI mukta thaI zakatAM nathI. thai zakavAnAM nathI. mukta ciMtanapUrvaka AcaraNa karI zakatAM nathI. karI zakavAnAM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 (12) sAdhu jIvanamAM janasevAnA vizALa kSetramAM kAma karatI vakhate keTalAMka bAhya kaSTa, sAMpradAyika loko taraphathI niMdA, Adeza vagere pariSada Ave che, tema ja pitAne je koI eka vyakti upara na paDe, te mATe temaja pitAnI ke samAjanI zuddhi mATe prAyazcita rUpe kayAreka upavAsa ke apAhAra (UMdarI vagere tapa svAbhAvika rIte thAya te temAM koI harakata nathI. matalaba ke je tapasyA ke kaSTa sahana samAjazuddhi, ke Atmazuddhi ke samAjasevA mATe jarUrI hoya te karavI iSTa che. paraMtu Aje je bAhya tapasyAo mAtra pradarzana, pUjA ke pratiSThAnI daSTie dekhAdekhIthI karavAmAM Ave che, te barAbara nathI. tema karavAthI samAjazuddhi, Atmazuddhi ke samAja-pracalita anyAya-atyAcAra vagere aniSTonA ahiMsaka pratIkAra mATe sAdhu-sAdhvIo pAse je saMcita zakti joIe, te raheze nahi ane teo temAM niSphaLa thaze. A ane evAM keTalAMka bAdhaka kAraNo che, jene lIdhe sAdhu, saMnyAsI ane sAdhvIo pitAnuM sAdhu jIvana sArthaka ke saphaLa karI zakatAM nathI, niravagha samAja sevA mATe paNa asaphaLa nIvaDe che. eTalA mATeja dezamAM ATalAM badhAM sAdhusAdhvIo hovA chatAM deza, samAja, ke vizvanuM dharmadaSTie utthAnakArya temanA dvArA prAyaH thavA pAmatuM nathI, ane teo bojArUpa thaI rahyAM che. have jamAne e Avato jAya che ke teo A bajane sAMkhI zakaze nahi. eTale sAdhusAdhvIoe vahelI take cetIne potAnI upayogitA ane anivAryatA siddha karavI joIe. sAdhu sAdhvI zibiranI jarUra Aje sAdhusAdhvIone haiye jyAM sudhI A vAta nahi pahoMce tyAM sudhI teo potAnI anivAryatA ane upayogitA zI rIte siddha karI zakaze? upara sAdhu, saMnyAsI sAdhvIonI javAbadArInAM je-je kAye batAvavAmAM AvyAM che, te kAryomAM khUMpI javA mATenI temaja asaphaLatAnAM je kAraNe batAvyo che, tenA nivAraNa mATenI taiyArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 batAvanArAM sAcI sAdhutA pragaTa karanArAM temaja peAtAnI javAbadArIne ceAgya kAryakSamatA meLavI zakanArA AvAM samaya sAdhusAdhvIo taiyAra thAya te ja AjanA yuge sAdhumasthAnA vighaTananeA nAda gajavanArAne paDakAra athavA sAme javAba tarata ApI zakAya. A badhAM kAryaMta sapanna karavA mATe keTalAM sAdhusanyAsIsAdhvIe taiyAra maLaze, te cokkasa kahI zakAya nahi; paNa dareka dhama'sampradAyAmAM --khAsa karIne jaina sapradAyamAM--AvA vicAraka keTalAMka sAdhumAdhvIo jarUra che. jemane DAka vicAraka sagRhasthAnA saMparkathI taiyAra karI zakAze. paraMtu A badhAM hamaNAM te ekalavAyAM che, te temane sapradAyaryAH agara teA sarvAMgI dRSTivALA vicArakAnA sahayAga prApta nathI; eTale teo kAMI karI zakatAM nathI. agara e hetuthI ja evAM vicAre dharAvanAra ane potAnuM sAdhuvana sarvAMgI rIte khIlavavA IcchanAra sAdhusaMnyAsI sAdhvIe mATe eka cAturmAsika mAdhusAdhvIzibiranI anivArya jarUra lAgI. ke jyAM cAra mAma mATe sAdhusanyAsI-sAdhvIe peAtapeAtAnI maryAdAmAM rahIne eka sthaLe bemAM thaine paraspara vicAra vimarza karI zake, carcA-vicAraNA, adhyana-manana, anubhaveAnu AdAna-pradAna, sujhAtra-parA-mardAnA vinimaya karI zake ane A rIte prazikSaNa meLavIne sarvAMgI vyApaka dRSTi, yeAgyatA, kAryakSamatA ane tu zakti meLavI zake. parasparanA sAtha sahayeAga meLavI zake. t keTalAka leAkA * sAdhusAdhvI zibira 'tuM nAma sAMbhaLIne ja camake, e nAAvaka che. thamakanAra be di'nA haze. jemA eka diyA evI haze ke sAdhusAdhvIo mATenI AvI mahA jahematamAM kaze| zukavAra vaLaze nahi. bIjI dizA evI karaze ke " sAdhusAdhvIoneA vaLI zibira zai| ? sAdhusAdhvIone vaLI zIkhavAnuM zuM ? e te zIkhIne ja AvyAM che! navu zuM zIkhavAnuM che ! sAdhusAdhvIonA pAtapeAtAnA saMpradAye temane badhuM zIkhave ja che ne!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bannemAM eka azraddhAnI dizA che, jyAre bIjI saMkucitatAne TakAvavAnI dizA che. satya ahiMsAnI jarUriyAta viSe te jaina ane vaidika banne saMpradAyanAM sAdhusanyA-sAdhvIe eka mata che. te pachI satya, ahiMsA ane nIti vyaktigata ane samAjagata jIvanamAM A zI rIte AvI zake, tenA prazikSaNatI jarUra sAdhusaMnyAsIone pahelI take nathI to kone che ? eTale zibira mAtra sAMbhaLavA, zIkhavA ja nahi, balake mAnavajAtanI zraddhApAtra vyaktio-sAdhusAdhvIo dvArA niHspRhI rIte badhAM kSetromAM zuddha dharmatatvone praveza karAvIne, AcarAvavAnI ghaDI AvI lAgI che, eTale AvI krAMtinI masAla dharanArA dharma saMsthAnA agraNIone taiyAra karavA mATe sAdhusAdhvI zibira anivArya che. sarbhAge A dezamAM gAMdhIjIe ApelA prakAza pachI A banne dizAnA loko saMkhyAmAM ghaTI gayA che. tapatyAgathI ghaDA ane Arthika, sAmAjika, rAjakIya ane sAMpradAyika kSetranAM aniSTa sAme akhaMDa rIte jhajhUmato nAnakaDe paNa samAja mAlanaLakAMThA prAgane lIdhe gujarAta ane muMbaimAM Ubho thayo che, enA prayogakArane lIdhe tejasvI sAdhusAdhvIonuM paNa e krAMtimArgamAM AkarSaNa thayuM che. eTalA mATe ja eka sthA. jaina sAdhue A uddagAro kADhayA hatA ke "gAMdhIjI AgaLa nIkaLI gayA, ApaNe pAchaLa rahI gayA. gAMdhIjIe je karyuM te ApaNe karavuM joItuM hatu." eTalA mATe ja koI paNa yuga karatAM A yuge zibiranI atyanta jarUra che; samaya paNa ene mATe vizeSa anukULa che; ema lAgyuM ane samayanA eMdhANa pArakhIne ja eka janasevake zibirathI be-eka varSa pahelAM munizrI saMtabAlajI mahArAja AgaLa e vicAra mUkyo ke "have sAdhusAdhvI zibira yojavAno samaya pAkI gayo che; Ama AnA upara gaMbhIratAthI vicAro." A pachI aneka sAdhusAdhvIonA abhiprAyo uparathI, aneka vicAraka saMgrahastha bhAIbahenanA sujhAva-parAmarza uparathI ema lAgyuM ke sAdhu-sAdhvIo mATe zibiranuM Ayojana Avate varase eTale ke sana 1861 nA cAturmAsamAM karavAnI jarUra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 zAdhu-sAdhvI zibirathI lAbha A zibirathI sauthI moTo lAbha te e thaze ke kaMIka purANa prayAsa ane vicAronI saphAI thaI jaze. kAraNa ke A dezamAM moTe bhAge RSi munio ane sevako koI paNa ahiMsaka krAMtimAM mokhare rahyA che. have navA yuganAM krAMtipriya sAdhusaMnyAsI-sAdhvIonA mArga darzana taLe gAmaDAM ane lokasevako zuddha saMgaThita banI, mAtra rAjakAraNa upara ja nahi, vizvanAM tamAma kSetre sAmudAyika ahiMsAnuM prabhAvazALI kArya karI batAvaze; ane AtmakalyANa sAthe saheja sahaja vizva kalyANa sAdhavAnI yogyatA, kSamatA ane zakti prApta karaze. judA judA phirakAnAM sAdhu-saMnyAsI-sAdhvIone najIka AvavAne ekabIjAnI muzkelIo jANIne dUra karavAnuM. paraspara vicAra vinimaya karI krAMtine rAjamArga nakkI karavA ane paraspara ekabIjAne te mArge makkama rAkhavAne tathA prANa-pratiSThA-parigraha upara prahAra thAya teve vakhate TakI rahevAnuM baLa ane hUMpha meLavI ApavAne mATe lAbha thaze. eTale A zibiranI anivAryatA lAgI. uparokta spaSTa Azaya darzAvatI eka pustikA taiyAra karavI. tene hiMdI tema ja gujarAtImAM pragaTa karIne dareka sAdhu-sAdhvIne pahecADavA mATe nakkI karavAmAM AvyuM. A bahu ja moTuM kArya karavAnuM hatuM, eka ja saMpradAyanA sAdhu-sAdhvIo bhegA na maLI zake tyAM AkhA hiMdanA sAdhu-sAdhvIo, ekatra thaIne lokaghaDatara mATe temaja mAnavajIvanane AziSa samA kharA sAdhuvAda aMge vicAre e prathama daSTie kaparuM kArya lAgatuM hatuM. kAraNa ke ghaNuM choDavAnuM hatuM. ghaNe moha tyAgavAne hatuM. ane tethI vadhAre pitAnA niSkriya jIvanane sakriya banAvavA mATenuM A yugAnu5 AhvAna hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] sAdhu-sAdhvI zibiranuM baMdhAraNa ane pUrva taiyArI sarva prathama e nakkI karavAmAM AvyuM ke A zibiranuM Ayojana kayAM karavuM? ane kayAre karavuM! ema nakakI thayuM ke sana 1861 mAM te bharavAmAM Ave ane egya anukULatA pramANe, munizrI saMtabAlajInuM jyAM cAturmAsa hoya tyAM bharavAmAM Ave. ane AgaLa jatAM e paNa nakakI thayuM ke te mubaI ke muMbaInA parAmAM bharavAmAM Ave kAraNa ke te vakhata munizrI saMvabAlajInuM vicaraNa te tarapha thaI rahyuM hatuM. A zibiranI vAta 1960 mAM upADavAmAM AvelI. te vakhatathI dura sudUra vicaratAM sAdhu sAdhvIo tema ja saMnyAsIo sAthe patra vahevAra cAlu thayo. muni zrI saMtabAlajI muMbaI virAjatA hatA. munizrI nemicaMdrajI sANaMda hatA. ane sAdhvI saNuprIjIe paNa pitApitAne phALe Avela kSetramAM patravahevAra zarU karyo. keTalAka sAdhusaMnyAsI tema ja sAdhvIone AzAjanaka javAba AvyA. keTalAke zibira aMge keTalIka zaMkAo raju karI ane keTalAka patronA javAbamAM sakriyatA paNa pragaTa karavAmAM AvI. ekaMdare anyatra* ApavAmAM Avela abhimate uparathI jANI zakAze ke saune A kArya mahatvanuM ane bhAvimAM ujajavala AzAnAM kiraNa tarIke lAgyuM. tethI A jana nakakI karavuM e vAta nakakI thai. tenI sAthe ja nIce mujabanA savAla UbhA thayA ke - (1) A zibiramAM mAtra jaina saMpradAyanA sAdhusAdhvIone ja levAze ke bIjA dharmasaMpradAyanAM saMnyAsI-sAdhuone paNa? zibira aMge abhiprAya' nAmaka prakaraNamAM jue. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 (2) zibiramAM sAdhu sAdhvI-saMnyAsIo uparAMta sAdhaka sAdhikAone paNa levAze ke nahIM? (3) kule TalA sa levAnA che? sabhyanI yogyatA, niyamopaniyama zuM? (4) zibirane zubhAraMbha kayAre ane kenA haste thaze? zibira kyAM bharAze? (5) zibiranI badhI vyavasthA, zibirArthIo mATe UtArA va.nI vyavasthA koNa karaze? (6) zibiramAM kayA-kayA viSayo carcAze? (7) zibirane kAryakrama, samaya cakra zuM zuM raheze? A ane AvA aneka savAlo upara dIrdhadaSTi ane gaMbhIratarathI sevako ane sAthIo sAthe vicAra karyA pachI pU. munizrI saMtabAlajI bha. ane emanA sAthI munizrI nemicaMdrajIe nakakI karyuM ke ribismAM satya-ahiMsAmAM mAnanArA badhA dharmonA sAdhu-sAdhvI saMnyAsIone sthAna ApavuM jarUrI che. A zibira koI eka dharmanA sAdhusAdhvIonI raheze te vyApaka vizvavizALa daSTie vicAra nahi karI zake. eTaluM kharuM ke jenadharmanAM sAdhusAdhvIo AcAra-vicAra jhIlavAnI daSTie AmAM mokhare raheze. bAkI game te dharma-saMpradAyanAM tyAgI sAdhusAdhvIo A zibirane lAbha laI zakaze. A zibira sAdhusAdhvIonI hovA chatAM emAM racanAtmaka kAryakara-koTinA gRhastha janasevaka-sevikAo, daSTi saMpanna jijJAsu brahmacArI brahmacAriNIe. athavA vAnaprasthI sAdhaka sAdhikAo paNa bhAga laI zakaze; kAraNa ke sAdhu-saMnyAsI varganA hAthapaga 25 dharmamaya samAja racanAnA prayogamAM pratyakSa kArya karanArAM to A ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 sAdhaka-sAdhikAo che. je emane sAMkaLavAmAM nahi Ave te ekalA sAdhu vargathI sarvAgapUrNa samAjaracanAnuM kAma nahi thaI zake. eTale vicAra vinimayane aMte zibiranuM baMdhAraNa nIce mujaba taiyAra karavAmAM AvyuM ane nakakI thayuM ke A zibiramAM kulle 15 sAdhu saMnyAsI-sAdhvIo tathA 15 sAdhaka sAdhikAo levAnAM che. | zibiranuM baMdhAraNa (4) nAma-AnuM nAma "sAdhusAdhvI zibira" raheze. () preraka-zibiranA preraka munizrI saMtabAlajI raheze. (1) uddezya-sAdhusAdhvIo vizva vAtsalyane sakriya prayoga karI zake; temanI zakitaone sadupayoga thAya, teo vizvanAM badhAM kSetrane dharmadaSTie anubaMdhita karI zake ane vizva vizALa anubaMdha prayogane mATe yaMgya banI zake; A jAtanI daSTi, kAryakSamatA ane zakti sAdhu sAdhvIomAM pedA karavI. temane yogya anubhava, mArgadarzana, sujhAva ane sahyoga Apa; teo potAnI sAdhutAne sArthaka karI zake. tema ja AtmakalyANanI sAthe vizva kalyANanI sAdhanA karI zake, te yogya banAvavAM. (6) vyavasthA zibiramAM padhAranAra sAdhusAdhvIone utaravAnI tathA bIjI jarUrI badhI vyavasthA karavA mATe saMgrahasthAnI eka asthAyI "sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti" nImAze je vizvavAtsalya prAyogika saMdha heThaLa cAlaze ane badhI jAtanI samucita vyavasthAo mATe prayatna karaze. sAdhusAdhvIo zikSAchavI hoI teo AhAra pANI pitAnI niyama mujaba bhikSArUpe meLavI ja leze. sAdhuo ane sAdhvIone tema ja sAdhaka sAdhikAone rahevAnI vyavasthA judI judI ane e rItanI raheze, jethI teo zibira Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbha barAbara laI zake. zibiramAM mukhya dekharekha sAdhuonI sAdhu ane sAdhvIonI sAdhvI, temaja sAdhakonI sAdhaka ane sAdhikAonI sAdhikA rAkhaze. (ka) sthaLa-zibiranuM sthaLa muMbaInI upavasati mATuMgAmAM lakSmI nArAyaNa lena pAse Avela "gurjaravADImAM rAkhavAmAM Avela che. () samaya zibirane samaya cAra mAsane raheze, eTale ke tA. 14-7-61thI enI zarUAta thaze ane kArtika pUrNimA lagI raheze. vacce jena paryuSaNa parva daramyAna bAra divasa zibira baMdha raheze. () kAryakrama zibirArthIone dararoja (rajanA divasa tathA paryuSaNanA 12 divasa sivAya) A pramANe raheze. somavAra mukhya mukhya pravacanakAra-munizrI pravacanakAra-munizrI nemicandrajI. saMtabAlajI pravacanane viSaya pravacanane viSaya vizva vAtsalya, sarvodaya ane bhAratIya saMskRti kalyANa rAjya kAMtikAronAM jIvana anubaMdha vicAradhArA vizvadarzananAM vividha pAsAo samRtivikAnA mArgo sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayogitA sAmudAyika ahiMsAnA prayoga darzana viddhi sarva-dharma-upAsanA maMgaLavAra gurUvAra zukravAra zanivAra ravivAre ane budhavAre zibiranI rajA raheze. dararoja 10 muddAo paikI be muddAo mAM eka muddA upara moTe bhAge munizrI saMtabAlajI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 eka muddA para moTe bhAge muni nemicaMdrajI pravacana karaze. savAre je be muddAo upara pravacana thAya teja muddAo upara bapore badhAM zibirArthIe carcA karaze. savAre ane bapore thayela pravacane ane carcA-vicAraNAne TUMka sAra pATiyAM upara lakhAze. (3) nIti-niyama (1) A zibiramAM sarve dharmasaMpradAyanA sAdhusAdhavI saMnyAsIe bhAga laI zakaze. ene mATe emane potAne dharma-saMpradAya, veba ke kriyAkAMDa choDavAnI jarUra nathI. (2) zibiramAM dAkhala thanAra sAdhusaMnyAsI-sAdhvIo yugadraSTA, kAMtipriya ane vicAraka hovA joIe. matalaba eka sAdhavarganA mULa dhyeya pramANe kAryakSetrane vyApaka banAvavA ane pitAnI maryAdAmAM rahIne yugAnusAra janahitakara kAryanAM samarthaka hovAM joIe. (4) zibiramAM dAkhala thanAra sAdhusAdhvIomAM nAtajAtane koI bheda mAnavAmAM Avaze nahi. temaja liMgabheda (strI-puruSa jAtinA sAdhabheda)ne lIdhe AdarasatkAramAM kaI bheda rAkhavAmAM Avaze nahi. (5) zibiramAM je sAdhu sAdhvIo Avaze. teo potAnI vyaktigata hesiyatathI Avaze. pitAnA saMpradAyanA pratinidhi tarIke nahi. hA, ema saMbhava che ke kadAca keTalAMka yugadaSTA sAdhusAdhvIo je pote zibiramAM kAraNavaza nahi padhArI zake, teo potAnA taraphathI koI sAdhu ke sAdhvIne pratinidhi tarIke mele. paNa e pratinidhitva vyakitagata raheze, saMpradAyagata nahIM. (6) zibiramAM padhAranAra sAdhusAdhvIo udAra nItinAM haze, te chatAM koI sAdhusAdhvI pitAnA saMpradAyanI sAthe saMbaMdha rAkhe, sAmudAyika veSa rAkhe, kriyAonuM pAlana kare, bhojana vagerenA potAnA niyamo pALe, bIja saMpradAyanA sAdhusAdhvIo sAthe vaMdana bhojanAdi vahevAra rAkhe to zibirane emAM koI paNa jAtane vAMdho nathI. sAdhaka sAdhikAo paNa pota-potAnA dharmanA niyama pALI zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 (7) zibiramAM padhAranAra sAdhu sAdhvIone mULa vata, saMyamanA mULabhUta niyamo, cAritramAM daDhatA ane saMyamalakSI bhikSA vagerenuM pAlana makkamatAthI karavAnuM raheze. (8) zibira praviSTa sAdhusAdhvI sAMpradAyika bhedane laIne kaI vyakti ke saMpradAya vagere para AkSepa karI zakaze nahIM. (8) zibiramAM sAdhutAnuM mUlyAMkana ve ke bAhya AcArane AdhAre nahIM, paNa pitAnI yogyatA, kAryakSamatA, caritrasaMpannatA ane savanI tIvratA vagere sAdhujIvananA guNa dhArA karavAmAM Avaze. ( 10 ) dareka zibirArthI Izvara-anIzvara, AtmA-anAtmA vagere dArzanika vicAre ke AcAra saMbaMdhI vicArone khulAdile, nikhAlasabhAve mUkI zakaze, jijJAsApUrvaka carcA karI zakaze; zarta eTalI ja che ke zibiranA kAmamAM jene lIdhe kaleza, vitaMDA ke Dakhala UbhI na thAya. 11 ) A zibiramAM sAdhusaMnyAsIo, sAdhvIo uparAMta vAnaprasthI, brahmacArI, racanAtmaka kAryakara ke grAmasaMgaThananA vicAraka bhAI bahena paNa sAdhaka-sAdhikA tarIke bhAga laI zakaze, paNa temaNe sthApatra' lakhIne prerakanI svIkRti levAnI raheze. | | ra ) zibirane samaya cAra mAsane rAkhavAmAM Avela che. zibiramAM dAkhala thanAra mAdhu-sAdhvI ke sAdhaka sAdhikA anivArya kAraNa vagara nI raja vagara vaccethI jaI zakaze nahi. zibira kAryakramanA avakAza divase zibira sabhya-sabhyAo bahAra jai zakaze. 1 1 2 ) sthAnIka tathA bahArathI AvanAra racanAtmaka kAryakara bhAIba ke anubhavI grAmINa baMdhuo mATe saLaMga cAra mAsa rahevAnI anivAryatA nathI. temanA anubhavo meLavavA mATe yathAsamaye kAryakramo goThavavAmAM Avaze. jijJAsu bhAIbahene paNa zibiranAM pravacane tathA 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 carcAone lAbha dUra rahIne laI zakaze paNa teo prAyaH carcAmAM bhAga laI zakaze nahi. (14) zibira pachI zibirArthIoe pitA potAnA saMpradAya, paMtha, gaccha, maMDaLa ke dharmamAM rahIne ja pote pacAvelA vicAronuM yathAzakti AcaraNa karavAnuM raheze. (15) dhyeya ke eyAnukULa kAryonI pUrti mATe je kArya ke vyavasthA jarUrI jaNAya, te mATe zibirArthI sAdhu-sAdhvI, sAdhakasAdhikAo sAthe vicAra vinimaya karI yogya sahayoga ApavAmAM Avaze. (16) zibirArthIo dvArA pracAra mATe pustaka, patra vagere sAhitya prakAzana ane zramaNanI yojanAo paNa goThavavAmAM Avaze. (17) zibiramAM dAkhala thanAra sAdhusAdhvIo, saMnyAsIo, sAdhaka-sAdhikAo mATe zibiranA prAraMbhathI be mAsa pahelAM nIce mujaba "svIkRti patra" bharIne prerakane mokalavAnuM raheze- svIkRtipatra zrImAna maMtrI, sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, meM "sAdhusAdhvI zibira saMyojananAmAM lakhela zibiranA uddezya, baMdhAraNa ane nItiniyamone vAMcI lIdhA che, ane huM temAM pUrNa sahamata chuM. ane 14-7-61thI zarU thanAra zibiramAM dAkhala thavA mAguM chuM. AzA che, Apa preraka munivarazrInI sevAmAM ene mokalIne mArI svIkRti maMjUra karAvazo. Apane tA. - - 1861 saranAmuM...............00 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 A pachI khAsa karIne pracAra kArya upADavAmAM AvyuM. sAdhusAdhvI zibiranI mAhitI ApatI temaja sAdhusamAjanA kartavyo samajAvatI be pustikAo munizrI nemicaMdrajIe lakhIne taiyAra karI. tene pragaTa karavAmAM AvI. temAM zibiranuM baMdhAraNa paNa ApavAmAM AvyuM hatuM. te sAthe ja zibira aMge AvelAM keTalAka abhiprAya paNa ApavAmAM AvyA hatA. ene vyApaka pracAra thavo jarUrI hato ane karavAmAM Avyo. sAdhu-sAbI zibira aMge gujarAtI temaja hiMdImAM lekha lakhIne, alaga alaga patramAM, mAsiko, sAptAhiko tema ja dainikomAM ApavAmAM AvyA hatA. A patromAM jaina temaja vaidika dharmanA patro mukhya hatA. temanI mAraphata sAdhu-sAdhvIo ane sanyAsIone zibiranI mAhitI ApavAmAM AvI hatI. muMbaImAM munizrI saMtabAlajI virAjatA hatA. temaNe muMbaImAM virAjatA sAdhusAdhvIone zibirane khyAla ApavA tema ja te aMge carcA-vicAraNA karavA mATe divALInI rajAmAM jaina zikSaka-zikSikAo tema ja bhAI bahenene eka kAmacalAu zibira tA. 9mI thI 17mI okaTobara lagI pitAnA sAnidhyamAM je hato. te zibira pUro thayA bAda zibiramAM bhAga lenAra bhAI-bahene muMbaImAM virAjatAM alaga alaga saMpradAyonAM jaina sAdhu-sAdhvIone vAMdavA ane zibira aMge temanA vicAre jANavA gayA hatA. badhAe A kArya suMdara che ema jaNAveluM paNa sAMpradAyikatAnA badhanamAM jakaDAyelA heIne hiMmatapUrvaka te aMge koI taiyAra na thayuM te svAbhAvika chuM. paNa eka vAta cokkasa hatI ke teo sAdhu-sAdhvIzibira yojanAnI vAta sAMbhaLIne vicAratA thaI gayA hatA. munizrI nemicaMdrajIe sANaMda cAturmAsa pachI amadAvAdamAM virAjatAM ghaNA vicAraka sAdhu-sAdhvIo sAthe pratyakSa saMparka sAthe hato. keTalAka sAdhuoe pitAnA guru ja Ape ne AvavA mATe taiyArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvI hatI, A vAta temaNe nikhAlasapaNe kabUlI hatI. amadAvAdamAM A aMge jAhera-sabhAo paNa rAkhavAmAM AvI hatI. eka patrikA "sAdhu-sAdhvIonAM pUjako vicAre" e mathALAMvALI bahAra pADavAmAM AvI hatI. te uparAMta sAdhu-sAdhvIne anurodha karIne zibiramAM bhAga levA mATe eka vinaMtibharyo paripatra, hiMdI temaja gujarAtImAM chapAvIne mokalavAmAM Avyo hato. bIjI tarapha bhacAu (kaccha)vALA zrI. devajIbhAI zAhe paNa sAdhu-sAdhvIonI mulAkAta laIne temane te vicAra gaLe UtarAvavAno prayatna karyo hato. A tarapha muni zrI. nemicaMdrajIe amadAvAdathI muMbaI tarapha vihAra zarU karyo. te agAu temane eka saMnyAsI pU. daMDI svAmI maLyA. teo samanvayI vicAradhArAmAM mAnatA hoIne, temaNe zibiramAM AvavA mATenI taiyArI batAvI tethI utsAha vadhyo. vihAra daramyAna munizrI nemicaMdrajIe rastAmAM je je sAdhusAdhvIo maLyAM, saMnyAsIo maLyA te badhAne saMparka sAdhavAnuM cAlu rAkhyuM. moTA bhAge darekane zibiranI vAta gamI paNa saMpradAyavAdanI potAnI sAdhu maryAdAmAM rahIne koIne paNa bhAga levAnI naitika hiMmata na dekhANI. e khedanI vAta che ke moTA bhAganAM jaina sAdhu-sAdhvIone krAMtinI vAta game che; samaya Avye koI krAMtikAra hoya tenI prazaMsA paNa kare che. paNa krAMtimAM sakriya bhAga levA mATe sAMpradAyikatA temane gherIne UbhI rahe che. jene toDavAnI temanAmAM naitika hiMmata dekhAtI nathI. te chatAM, zibira aMgenI vAta vahetI thaI gayelI. vAtAvaraNamAM tenI carcAo cAlatI hatI. A zibirano uddezya suMdara hovA chatAM temAM krAMtinAM bI paDelAM haIne ghaNI juja vyaktione sahakAra maLaze e apratyAzita na hatuM. te chatAM traNeka jaina sAdhuoe pitAnA sAthI sAdhuo sAthe AvavAnI taiyArI batAvI temanAM svIkRti-sUcaka patro Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 " upara paNa potAnA ja bahArathI eTale paNa zibiramAM paNa AvI gayA hatA. paNa zibiranA zubhAraMbha samaye ja teo khasI gayA ane zibiramAM AvavAnI temaNe azakayatA darzAvatA patra mokalAvyA. Ama thavuM zakya hatuM kAraNa ke pU. munizrI saMtabAlajIe je vicAradhArA vahetI karI che te jainadharma upara AdhArita hovA chatAM, pracalita rUDhithI alaga heIne ghaNuM jaine temanA vicArone na samajI zakavAnA kAraNe tene virodha karavA sAthe temano paNa vyaktigata virodha kare che. e te ThIka paNa je be sAdhvIjIo pU. munizrInI vicAradhArA ane satkAryo karavA mATe tatpara thayelAM temanA upara paNa potAnA manamAMthI ane samAjarUpa bahArathI eTaluM badhuM dabANa AvyuM ke teo paNa zibiramAM AvavA mATe judAM judAM bahAnAM karIne aTakI gayAM. paNa Ayojana A kAraNe sthagita karI zakAya tema na hatuM. jo ke A badhAM sAdhu-sAdhvIonI svIkRti prAraMbhamAM maLavAthI zibira aMge sAro utsAha jaNAto hato. pa. nemimuni vihAra karIne muMbaI pahoMcyA. tyAra pachI zibiranI pUrva taiyArI mATe muMbaImAM 6 thI 10 juna sudhIne eka ciMtana-zibira javAmAM Avyo hato. temAM cAturmAsika-zibiramAM carcavAmAM AvanAra muddAonuM saMkSepamAM svarUpa rajU karavAmAM AvyuM hatuM. nIcenA daza muddAo upara savAre alaga alaga muddA upara pravacane pU. munizrI saMtabAlajI temaja pU. nemimunicha karatA ane bapore ciMtana-zibiramAM joDAyelA sabhyo UMDANathI carcA karatA : (1) dharmamaya samAjaracanA zuM ? (2) prAcInakALathI Aja lagInI samAja racanAnuM citra ! (3) dharmamaya samAjaracanA mATe karyo anubaMdha jarUrI? (4) temAM AjanAM AvaraNe kayAM? (5) AvaraNone dUra karavAne ahiMsaka upAya zuM? (6) zuddhiprayoganuM mULa tatvajJAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) duniyAnI rAjya sthAo, vAda ane rASTrIya mahAsabhA. (8) enI sAthe (susaMsthAone) anubaMdha. (8) gAmaDAM ane zaheromAM navI saMsthAo kaI-kaI UbhI karavI ? (10) vyakti, samAja, saMsthA ane samaSTinuM rahasya. A zibiramAM keTalAMka bhAI bahene (bahAranAM ane sthAnIka) sArI peThe taiyAra thaI gayAM. A zibiramAM UMDo rasa lenArane khAtarI thaI gaI ke AnI vistRta vAte chaNAvA mATe cAra mAsa eAchA paDavAnA che. tyAra pachI munizrI nemicaMdrajI muMbaImAM dezavAsI, sthAnakavAsI, terApaMthI sAdhu-sAdhvIo ane saMnyAsIo jyAM-jyAM virAjamAna hatAM, tyAM tyAM zibiranI mAhitI ApavA ane temanA abhiprAya jANavA gayA. evI ja rIte A kALa daramyAna judAM-judAM sAdhu-sAdhvIo ane sAdhaka-sAdhikAo sAthe patra vyavahAra paNa zibira aMge cAlatA ja hatA. te uparAMta zibirane vicAra muMbaI ane parAMomAM vasatI prajAne sArI peThe gaLe UtarI zake te mATe eka nAnI pustikA "sAdhu-sAdhvI zibira ane thoDA-abhiprAyo " vALI bahAra pADavAmAM AvI hatI. temaja jAhera vyAkhyAno paNa muMbaImAM A aMge beThavAyAM hatAM. te sivAya rAmabAga (sI. pI. Teka) mAM eka patrakAra pariSad paNa bolAvavAmAM AvI hatI. jemAM pU. munizrI saMtabAlajIe zibira aMge pitAnuM presaNuM vaktavya paNa ApyuM hatuM. patrakAre paikI "muMbaI samAcAra', "janmabhUmi', "jAmejamazeda" ane phI presa jarnalanA pratinidhi AvyA hatA. temaNe te vakhate pitApitAnA patramAM zibira aMge sArI noMdha lakhI hatI. muMbaI samAcAre te eka preraNaprada agralekha paNa lakhyuM hatuM. te sivAya muMbaInAM parAMomAM Thera Thera pU. mahArAjazrInAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 vyAkhyAna zibirane lagatAM rAkhavAmAM AvyAM hatAM. ATalo badho athAga parizrama ane purUSArtha pachI prAraMbhamAM zeka sAdhu-sAdhvI saMnyAsI ane paMdareka bhAIo bhAga leze ema lAgeluM. paNa zibirane prAraMbha thaye tyAre sAdhu-sAdhvIomAM ghaNu khasI jatAM kula sAdhu-saMnyAsI 4 ane sAdhaka bhAI-bahene 11 ja AvI zakyA. sAdhaka bhAI-bahenamAM amUke pAchaLathI dAkhala thavA mATe kahyuM paNa AjanamAMnA niyama aMge cokasAInA pAlananuM pitAnuM mahatva heIne temane na lIdhelA. ghaNA ochA sAdhu-sAdhvIoe bhAga lIdhe tenAM kAraNe mAM temane AkrAMtinAM pariNAma bhogavavAM paDaze tene Dara hatA. temAMthI keTalAke to nimna prakAre te bhayane vyakta paNa karelo - (1) pAMca varSa amane bhAlanaLakAMThA prayoganA bhAI-baheno cAturmAsa karavAmAM sahAyaka bane ! (2) AvA krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo mATe utaravAnA sthAnanI ke anya sagavaDAnI vyavasthA UbhI karavAmAM Ave. (3) zibiramAM bhAga lIdhA pachI pratiSThA ane samAjanI sadabhAvanA gumAvavI paDe pachI zuM ? (4) guru mahArAja pAsethI rajA laI .! -Ama temanI DhIlAza spaSTa jaNAtI hatI. jyAre zibira te krAMtikArI pagaluM heine temAM prANa-pratiSThA ane parigrahanI zahIdInI taiyArI joItI hatI ane te mATe prabaLa AtmavizvAsa jarUra hato. tenA vagara e TakI na zake ema lAgatAM jeo khasI jAya tenA karatAM bhAga na le, e gya gaNavAmAM AvyuM. te kyAM je sAdhu-saMnyAsI ane sAdhaka-sAdhikAe marajIthI cAra cAra mAsa rahIne lAbha levAnuM nakkI karyuM te kharekhara temanA AtmabaLane paricaya ApanAruM hatuM. AvA zibirArthIone paricaya have pachI Apo chogya sthAne ja gaNo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] zibiramAM dAkhala thayela sabhyone saMkSipta paricaya sAdhusAdhvI zibira mATe lagabhaga 1 varasathI pracAra ane saMparka ryA pachI zibiramAM nIce mujaba 15 sabhya-sabhyAo dAkhala thayAM- 1. pU. munizrI saMtabAlajI mahArAja 2. pU. munizrI nemicandrajI 3. pU. daMDI saMnyAsI zrI gopAlAzrama svAmI 4. gesvAmI jIvaNagaracha hIrAgarajI 5. zrI. dulerAma mATaliyA 6. zrI. pUjAbhAI kavi 7. zrI. baLavaMtabhAI mahetA 8. zrI. devajIbhAI zAha 8. zrI. Do. maNilAla cunIlAla zAha 10. zrI. vAsudeva brahmacArI 11. zrI. amRtalAlabhAI daDiyA 12. zrImatI savitAbahena pArekha 13. zrI. caMcaLabahena bhaTTa 14. zrImatI hAramaNibahena mATaliyA 15. zrI. suMdaralAlabhAI zropha e badhAne saMkSepamAM paricaya A pramANe che - 1. pU. munizrI saMtabAlajI mahArAja | muni zrI saMtabAlajI mahArAja sthAnakavAsI jaina saMpradAyamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 che. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja pAse dIkSita krAMtikArI sAdhu che. teo vidhavAtsalyanA ArAdhaka, dharmamaya samAjaracanAnA prakAra, sarvadharma upAsanAnA sAdhaka, sAmudAyika ahiMsA prayogakartA, AdhyAtmika ciMtaka, vidvAna sAhityakAra, prakhara sAdhanAzIla jAgrata, yugadraSTA ane sarvAgI vyApaka dRSTivALA "anubaMdhakAra che. temanI preraNAthI gujarAtamAM bhAlanaLakAMThA pradeza, zetru kAMThA kaccha ane banAsakAMThAmAM tema ja muMbaI, amadAvAda, kalakattA ane dilhImAM dharmadraSTie samAjaracanAnI ziAmAM judAM-judAM saMgaThana dvArA prayoga cAle che. teo A sAdhusAdhvI zibiranA preraka che. temane janma saurASTravartI ToLa gAme thaye. emaNe sana 1928mAM 24 varasanI uMmare sAdhudIkSA lIdhela ane pitAnuM sAdhanAmaya jIvana gALe che. 2, pU. munizrI nemicandrajI sthAnakavAsI jaina saMpradAyamAM jainAcArya pU. zrI javAharalAlajI mahArAjanA paTTadhara pU. gaNezalAlajI mahArAja ( zramaNa saMghanA bhUtapUrva upAcArya )nI pAse sana 1942mAM dIkSA lIdhelI. dIdhA pachI saMskRta-prAkRta, darzanazAstro tema ja jainAgone abhyAsa karI. gaMdhIvicAra dhArA ane aneka Adhunika vicArakonuM sAhitya vAMcyuM. tethI sAdhujIvanamAM dharmakrAMti karavAnI utkaMThAthI sana 1848mAM pU. munizrI saMtabAlajI ma. sAthe patravyavahAra karyo. tyArapachI sana 1956mAM pitAnA meTA gurU bhrAtA munizrI garasiMhajI mahArAja sAthe bhAla naLakAMTho prayoga jovA-jANavA pU. mahArAjazrIne maLyA. bahu vicAravinimayane aMte nirNaya karI zramaNa saMghanA padAdhikArIonI AgaLa "namra nivedana" ane khullA patra" mUkyAM, tethI e vicAre sahana nahIM karatAM sana 1857mAM emane zramaNa saMdha bAtha dhepita karavAmAM AvyA. tyAra pachI aneka virodha vacce makakama rahIne banne munIo vicaraNa karatA rahyA. san 1960 mAM moTA gurUbhAInA svargavAsa thayA pachI sANaMdamAM cAlatA zuddhiprayoga mATe AhavAna thatAM sANaMda AvyA. pachI te sAdhusAvIShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zibira mATenA kAmamAM tanamanathI khUMpI gayA. pU. munizrI saMtabAlajI mahArAjanI vicAradhArA ane prayogamAM sAthI tarIke lAgI gayA che. 3. 5. daMDI saMnyAsI zrI gepAla svAmI mULa dhrAMgadhrAnA vatanI audIcya brAhmaNa, gRhasthAzramamAM amadAvAdamAM myuni. skUlamAM heDamAstara tarIke nokarI karatA hatA. sana 1847mAM kAzImAM (maNikarNikA ghATa gAmaTha) jagadgurUzaMkarAcAryanI paraMparAmAM daMDI-saMnyAsa lIdhe. umara 74 varasanI che, chatAM zarIra svasthatA sArI che. jaina, bauddha ane vaidika va. badhA dharmonA siddhAMtanA samanvayamAM mAne che. samabhAvI ane zAnta prakRtinA che. jo ke pagapALA pravAsa ane bhikSAcarInI zaMkarAcArya paraMparAne sAcavI zakyA nathI; chatAM jijJAsu ane guNagrAhI che. pUruM saranAmuM - daDIsanyAsIzrI ge pAlasvAmI C/o. bacubhAI naMdalAla dave kArAroDa, zaktinivAsa AMbAvADI, che. pi. berIvalI pUrva (muMbaI ) 4. gosvAmI jIvaNagarajI hIrAgarajI saurASTramAM sAyalA tAlukAnA lIgAmanI hadamAM TuDezvara mahAdevanA devasthAnamAM rahe che. dazanAmI saMnyAsI che. sAthe jaTA-dADhI rAkhe che. dareka vAhanamAM bese che. joke bIjA gosvAmI (mahate)nI jema emane tyAM rAjasI ThAThamATha nathI. chatAM dhUmrapAna vagere vyasana kharAM. jeke zibiramAM dAkhala thatAM temaNe e vyasana cheDI dIdhela. paNa pAchaLathI e vyasane temane pIcho pakaDI lIdho hato. emane mATe ahisaMka prayoga paNa thayelA. pUruM saranAmuM -gesvAmI jIvaNagaracha hIrAgarajI, mu. TuDezvara mahAdeva . . nelI, vAyA rANapura (saurASTra) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI. rAya cayiA - saurASTramAM vAtsalyadhAma mAvapurAmAM varSothI racanAtmaka kArya karela che, dharme paraMparAe na hovA chatAM varSothI pU. munizrI saMtabAlajI ma. nI vidhavAtsalya vicAradhArA ane ma. gAMdhIjI uparAMta saMta vinebAjanI sarvodaya vicAradhArAnI samanvaya dRSTimAM mAne che. zetruMjIkAMThA prAyogika saMghanA kAryakara hatA. tyAM zikSaNakArya karatA hatA. pUruM saranAmuM :-C/ vAtsalyadhAma che. mAlaparA pi. guMdALA, vAyA sAjaMkazana (saurASTra) 6. zrI. pUjAbhAi kavi jJAtie bAreTa kavi varSothI pU. munizrI saMtabAlajI mahArAjazrInI sarvadharma samanvayI vicAradhArAne jhIlIne gopAlakamaMDaLanA racanAtmaka kAryakara rahyA. dhaMdhukAmAM gopAlaka chAtrAlaya calAvatA hatA. hAlamAM navasArImAM gepAla maMdira-saMskAra kendra calAve che. gopAlakonA judAjudA prakane ukele che, ane emanAmAM piselI kurUDhio vyasana ane kurivAjo choDAve che. kathA ane kAvyamaya kaNa AkarSaka che. 3 saranAmuM -C. gopAla maMdira saMskAra kendra che. cArapula, jI. pe. navasArI (sUrata) 7. zrI. baLavaMtarAya na. mahetA zrI baLavaMtarAya zihera tAlukAnA vaLAvaDa gAmanA vatanI. jJAtie zaiva brAhmaNa paNa nAnapaNathI paDyA khAdI-kAryAlaya, calAlAmAM khAdI kAryakara tarIke zrI. nAgaradAsabhAI dezInA hAtha nIce rahelA. pachI pU. munizrI saMtabAlajI ma.nI vicAradhArAthI prerAIne gaMdI sadhojanAmAM kArya karela. ane rAjasthAnamAM munizrI DuMgarasiMhajI ane muni nemicandrajI sAthe pravAsamAM sAthe rahela. prAmasaMgaThana ane bIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sAmAjika pravRttiono abhyAsa karela. amadAvAdathI muMbaI vihAramAM muninemicandrajI sAthe joDAyelA ane pachI vizeSa tAlIma levAnI IcchAthI sAdhusAdhvI zibiramAM dAkhala thayA. saranAmuM -baLavaMtarAya na. mahetA, mu. vaLAvaDa, pa. zihera jIllA bhAvanagara (saurASTra ). 8 zrI devajIbhAI zAha mULa bhacAu ( kaccha ) nA vatanI. sthAnakavAsI jaina paraMparAne lIdhe pU. munizrI saMtabAla jI ma. jyAre sana 1853mAM kaccha padhAryA tyAre emanI vicAradhArA tarapha AkarSaNa thayela. sArI peThe pU. mahArAzrInI vicAradhArAno abhyAsa karyo. hAlamAM tyAM pitAnA kApaDanA dhaMdhA ane thoDI khetI che; tathA bhacAu tAlukA kheDUtamaMDaLa calAve che. gAmaDAnAM prazno laIne naitika draSTie ukelavA mathe che. khUba ja utsAhI ane khaMtIlA juvAna che. A vicAradhArA ane sarvAgI pApaka daSTine UMDANathI abhyAsa karavA mATe ane bhaviSyamAM kaccha pradezamAM padhAratAM sAdhusAdhvIone A vastu gaLe UtarAvavA sAdhusAdhvI zibiramAM joDAyA. saranAmuM -zrI. devajI ravajI zAha, kApaDanA vepArI, bajAramAM mu. po. bhacAu (kaccha). 9. De. maNilAla cunIlAla zAha mULe kaMkuvAsaNa pi. nasavADI ( jI. vaDodarA ) nA vatanI. dharmo vaiSNava. paNa sarvadharma samanvayamAM mAnanAra; pitAnA gAmamAM thoDIka khetI ane vaikano dhaMdho karIne pitAnI AjIvikA calAve che. paNa pU. munizrI saMtabAlajI ma. nI vicArAdhAne paricaya thayo, tyAra pachI A dizAmAM vizeSa tAlIma levA ane racanAtmaka kArya karavAnI IcchA thatAM bhAla naLakAMThAmAM thayelA TUMkA vargomAM paNa ekAda be vakhata joDAyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 hatA. vizeSa UMDANa jANavA IcchatA. tethI sAdhusAdhvI zibiramAM joDAyA. pote sAtvika prakRtinA, saMtoSI mANasa che. saMyamanI dizAmAM pitAnuM jIvana AgaLa dhapAvavA puruSArtha kare che. saranAmuM :-De. maNilAla cunIlAla zAha, C/o. Arogya pracAra kendra. mu. kaMkuvAsaNa, pa. nasavADI vAyA DabhAI ji. vaDodarA, (W. I. Rly.). 10. vAsudeva brahmacArI janmavatana kAzI jilAntargata muM. binAthIpura ane thAna che. svAmI zrI. avyakatAnaMdajI sarasvatI pAse vArANasImAM brahmacaryadIkSA lIdhela ane jyAM-tyAM bhramaNa karIne rAmAyaNa, gItA, purANa vagerenuM vAMcana-pracAra kare che. sAdhusAdhvI zibira aMge patromAM lekha vAMcIne AkarSaNa thayuM ane AvyA. saranAmuM -bI. vAsudeva brahmacArI mu. binAthIpura, pi. ane thAnA ' cepura sTezana kAdIpura, jI. kAzI ( yU.pI.) 11. amRtalAlabhAI daDiyA mULa jAmanagaranA. varSothI sahakuTuMba ghATakopara (muMbaI) rahe che. che. aArAjazrInuM comAsuM jyAre ghATakopara thayuM, tyAthI daDiyA vizeSa saMparkamAM AvatA gayA; ane A vicAradhArAne sArI peThe pacAvI che. pite kApaDane vepAra karatA hatA, have dIkarAone kAma soMpI pote nivRnajIvana gALe che. sAdhu sAdhvIone samAgama karIne A vicAradhArA tamane samajAvavAno prayatna kare che. ghATakoparamAM jyArathI mAtRsamAja sthapa, tyArathI emanAM patnI bahena zrI. chabalabahene lalitAbahenanI sAthe ja pitAnuM jIvana mAsamAja dvArA bahanenI sevAnA kAryamAM lagADI dIdhuM che. daDiyAche A vicAradhArAnI vizeSa tAlIma levAnA hetuthI zibiramAM joDAyA. zAMti prakRtinA vayovRddha ane samajadAra che. , saranAmuM :-amRtalAla motIcaMda daDiyA, C/0. amRtanivAsa, kAmAgalI, ghATakopara (muMbaI-77) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 12, zrImatI savitAbahena pArekha saurASTranA sthA. jaina paraMparAmAM ucharelAM, racanAtmaka kAryapremI tejasvI bahena che. emanA patizrI naMdalAlabhAIe varSo pahelAM pU. mahArAjazrInA bhAla naLakAMThAnI pravRtimAM svaicchika anAja bhAvaniyamana vakhate jambara kAma kareluM. hAlamAM teo gAMdhI smAraka nidhimAM che; ' ane savitAbahena dilhImAM sthapAyela mAtRsamAjamAM rasa le che. pAMceka varSa pahelAM patipatnIe AjIvana brahmacarya-pratijJA lIdhela. dharmanI sAthe vyavahArane sakriya rIte meLa pADavA, tema ja dharma AjanA samAjajIvanamAM vyApta kema bane, e jijJAsA ane tAlIma levAnI daSTie sAdhusAdhvI zibiramAM joDAyelAM. zibiramAM rasoDAnAM gRhamAtA tarIke mIrAMbahenanI sAthesAtha sevAnuM kAma upADayuM ane sArI peThe bajAvyuM. saranAmuM :-C/ naMdalAla amulakharAya pArekha, gAMdhIsmAraka nidhi kAryAlaya, rAjaghATa, naI dilhI-1. 13. zrI. caMcacabahena bhaTTa . bAvaLAnA vatanI, brAhmaNa kuLe janmelAM bhaktiparAyaNa, tejasvI vayovRddha bahena che. varSo sudhI amadAvAdamAM, zikSaNa saMsthAmAM heDamisTresa tarIke kAma kareluM. have nivRtta thayAM che. pU. mahArAjazrInI vicAradhArA pratye AkarSaNa heI zibiramAM joDAyelAM. saranAmuM :-caMcaLabahena mehanalAla bhaTTa, The. pisTa ophisa pAse, mu. pi. bAvaLA, tAlukA dhoLakA, jI. amadAvAda (gujarAta rAjya). 14. zrI. hAramaNibahena zrI. dulerAya mATaliyAnAM patnI che. gAmaDAmAM bAlamaMdira calAve che. pU. mahArAjazrInI pravRttimAM rasa hoI zibiramAM dAkhala thayelAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 15. suMdaralAla zropha mULa peTalAdanA vatanI. piTalAdamAM yazavaMta voca kaMpanI tarIke vica riperiMganuM kAma karatA hatA. vacce harijana AzramamAM ane amadAvAdanA saraMjAma kAryAlayamAM aMbara saraMjAmanuM kAma karatA hatA. dharme digaMbara jaina che. saMta vinobAjInA vicAromAM mAne che. pU. munizrI DuMgarasiMhajI mahArAja sAthe harijana Azrama sAbarabatImAM pahelavahelo paricaya thayelo. eTale pU. munizrI saMtabAlajI ma.nI vicAradhArAne vadhAre jANavA ane abhyAsa karavA zibiramAM joDAyelA. umra lagabhaga 50 nI haze. saranAmuM :- zrI. suMdaralAla tribhovanadAsa zropha C/o. yazavaMta vaica kaMpanI, sTezana roDa, peTalAda (gujarAta). uparokta paricaya uparathI e te spaSTa jaNAI Avaze ke temAMnA moTA bhAganA sabhyo racanAtmaka kAryakartA hatA. ghaNA ochA levA chatAM paNa sakriya kAryakaronA saMyogathI zibiranI kAryavAhI ujaLI banaze evI saMbhAvanA vadhI hatI. keTalAka sAdhu-sAdhvIone e paNa Dara hato ke A zibiramAM bhAga levAthI temane haMmeza mATe temanA samAja ke saMpradAyane tyAga kare paDaze. paNa zibiranAM baMdhAraNamAM ane agAunI patrikAomAM spaSTa jaNAvyuM hatuM ke sahune pitapotAnA gaccha, saMpradAyamAM ja rahevAnuM che, ane kArya karavAnuM che. te uparAMta eka bIjuM kAraNa e paNa heI zake ke ghaNAne zibirane samaya bahu lAMbe lAge hovo joIe. paNa Ayojako ane temAM bhAga lenArAo sArI peThe samajI zakatA hatA ke zibiranI kAryavAhI mATe kevaLa e samaya ocho paDavAno hata; eTaluM ja nahi; zibiranI sakiya saphaLatA mATe AvA aneka prayogo paNa karavAnA hatA. eTaluM cosa ke e dizAmAM A paheluM pagathiyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zibira aMge abhiprAye ane saMdezAo sAdhu sAdhvI zibira aMge suprasiddha jaina munio, sAdhvIo, vaidika sAdhu saMnyAsIo, jaina samAjanA kAryakartAo tema ja dezanA netAo, vicAraka vageree thokaDAbaMdha saMdezAo ane abhiprAya mokalyA hatA. temAMthI keTalAka mahatvanA tAravIne ahIM rajU karavAmAM. Ave che, jenA uparathI A AyojananuM mUlyAMkana samajI zakAze. vidvAna jaina AcAryo, saMte ane sAdavIjhana abhimate -sAdhusAdhvI zibirane lekha vizva vAtsalyamAM meM vAMo che. vAta bahu ja UMcI che...sArI ane nirdoSa pravRtti mATe te amAre rAjIpaja che. kavivarya paM. munizrI nAnacaMdrajI mahArAja (saMtabAlajInA guru ) -muMbaImAM aneka AcAryo ane munivaro che. temane kArya samajAve ane sahakAra meLa...zramaNa sumudAya.. AmAM khUba sahakAra Apaze. -AcArya zrI guNasAgara sUrijI mahArAja-acalagaccha -zibiranI rUparekhA...bahu dhyAna ane bhAvathI vAMcI che. Apano A prayatna suMdara pariNAma lAvaze evo vizvAsa che...pragatithI niyamita avagata karAvatA raheje. -AcArya zrI tulasIjI mahArAja te paMtha va aNuvrata AMdolana pravartaka -A yugamAM gUNanI pUjA che. guNanuM Azraya zarIra che. ratnatrayayukta veza joIne loko sAmyabhAvane prApta thAya tema ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 parasparamAM sAdhu-sAdhvI nispRha, nirakuLa ane vinayabhAve rahe.... ApanuM sahadhArmIika saMta Ayojana saphaLa thAya e ja zubha kAmanA che. -zrI gaNezaprasAdajI varNa (digaMbara kSullaka) -zibira yojanAnuM dhyeya ghaNuM ja sAruM che. huM aMtaHkaraNathI tenI saphaLatA IcchuM chuM. zAsanamAM tAtvika ane Atmika jJAnanA abhAvamAM saMkIrNatAnuM sAmrAjya chavAI gayuM che. tene dUra karavA mATe paraspara nikaTavartI thavuM jarUrI che. viduSI sAdhvIzrI vicakSaNAzrIjI -Apa zaktinuM upArjana kare ane lokakalyANanI dizAmAM khacaMtA rahe. Apane zubha prayAsa saphaLa nIvaDe. mahAmanA munimaMDaLane zibiramAM sammalita karavA prayatna saphaLa thAya. -nyAyavizArada nyAyatIrtha muni zrI nyAyavijayajI mahArAja -sAdhu-sAdhvIo mATe Apa je zibiranI kalpanA kare che te avazya stutya che. sAdhu-sAdhvI zibira saMbaMdhI yojanA ghaNI ja suMdara che. -vizvadharmasaMmelana ane ahiMsA zedhapIThanA preraka 5. munizrI suzIlakumArajI amane paNa zibiranuM AkarSaNa jarUra thAya che. paNa saMyogonI cheDI taLatA che chatAM haju samaya che eTale vicArIzuM. -sthA. sAvI zrI maNibAI svAmI - sAdhu-zibirane vicAra suMdara che. mAruM svAdhya eTaluM sAruM nathI ke ATale lAMbo vihAra karI zakuM. bIjA (mArI sAthenA ) munie ne vicAra heya temAM mane koI vAMdhe nathI. -kaviratna upAdhyAya zrI amaracaMdajI mahArAja 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 Apano vizvavyApaka uddeza tathA jainadharmanA punaruddhAranI vicAradhArAo tema ja ApanA svabhAvanI madhuratA bahu yAda Ave che. ApanI yojanA atyuttama che. zAsanadeva ApanA parizramane saphaLa kare e ja zubhecchA...prasaMge pahoMcavAno prayatna karIza. -AcArya jinerijI mahArAja -mArI Atmazakti ghaTI nathI. dehazakti ghaTI che...ahIM rahIne ApanA...vicArone samAjamAM vahetI karatI AvI chuM ane karatI rahIza.. prayatnamAM saphaLatA maLe e ja zubhecchA. -viduSI sAdhvI zrI khaMtIzrIjI (pAyacaMdagaccha ) -je zubha niSThAe Apa A jJAnazibira zarU karI rahyA che temAM Apane saphaLatA maLe ane tenI suvAsa saMsAramAM prasare e ja zubha kAmanA. -AcArya vijayasamudra sUrijI mahArAja -janajIvanamAM dhArmika cetanAno vikAsa karavAmAM saMlagna ApanA kAryonuM ame anumodana karIe chIe. ApanI (A kAryamAM) saphaLatA IcchIe chIe. -muni kAMtisAgarajI ane darzanasAgarajI -muMbaI keMdra kSetra na hoIne dUra dUranA sAdhu samaya upara na AvI zake to koI Azcarya nahIM ?...Ama te janatAne upayogI kArya bIjA (muni) paNa karI rahyA che. AmAM koI navuM ane nakkara pagaluM levuM vyAjabI thaze. emAM marajIvA ja kAma AvI zakaze. mAnanA bhUkhyA nahIM. navIna jAgaraNathI jAganArA tyAgI-samajI vicArIne sAghu-maryAdAne kAyama rAkhI Atma gapaNAnuM kArya kare. -zramaNa saMghanA pracAra maMtrI zrI phUlacaMdrajI mahArAja (puSka bhikhu) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 ApanA (zibira) prayoganI saphaLatA icchIe chIe. svapara hitakAraka pravRttimAM ame paNa yathAyogya puruSArtha karI zakIe....evI zAsanadeva amane paNa saddabuddhi Ape. -sAdhvI zrI vinaMdinIbAi svAmI -Apa bannee je utsAha ane dhairyanI sAthe samagra sAdhusAbIone dharmapracAra, ahisA pracAra ke vizvanI janasevA ke janasevAnA kAryomAM eka ja paddhati apanAvAya te mATe je zibiranuM uddaghATana karavA dhArela che temAM zAsanadeva saphaLatA apAve e ja amArI abhilASA che. AvAM zubha kAryo pratye mAro soga Apane maLatA raheze. -vartamAnamAM jaina sAdhu-sAdhvIone potAnA tapa-tyAga saMyama dArA prabhAva pADavAnI TreIniMga ghaNI ja ochI che. AvAM zibira jena sAdhuone vizvasAdhuo banAve ane te mATe prayAsamAM saphaLatA maLe ema icchuM chuM. sarAka jAtimAM dharmasaMskAra dAtA munizrI prabhAkara vijayajI -ApanA taraphathI sAdhu-sAdhvI zibira Ayojana, ane nimaMtraNa patrikA hamaNAM maLI. mArAthI zakya teTalo sahayoga ApIza. Apa A kAryane vadhAremAM vadhAre mahatva ApI tarata zarU kare. A kAyanA avasarathI, krAMtikArI sAcA saMtone kharUM mArgadarzana maLe, e ja jainadarzananI sAcI upAsanA che. -prakAza vijayajI (bhadAnI) -kArya ghaNuM uttama che. A kArya sAru ApaNe je karatA nathI ne dezakALa karyo jAya che. je Apa joI zako che. tene anurUpa karyo thAya te jarUra mahAna lAbha maLe. -mani zrI jinabhadravijayajI (paramAra kSatriya jainapracAraka sabhA; boDelI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 -prazna sAre che. prayatnamAM saphaLatA maLe e ja zubhecchA....! -sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI -vartamAna yugamAM AvA zibironI atyaMta AvazyakatA che. tenAthI abhinava vicAranA satenA mAnasamAM kaMIka parivartana jarUra thaze. huM jAte hRdayapUrvaka IcchuM chuM ke AvA zibiramAM bhAga lauM, paNa adhyayananA kAraNe eTalo badho vivaza chuM ke icchA chatAM tyAM AvI zakato nathI. -muni zrI samadarzIjI -zibiranA AmaMtraNa mATe AbhAra...! paNa, ATale dUra ane te ATalA (cAra) mAsa mATe, tyAM pahoMcavAnI anukULatA na hoIne vivazatA che. Ayojanane saphaLatA maLe. -munizrI sagIramunijI sudhAkara" -zibira yojanAnI pustikA maLI. mArA gurudevanuM svAthya Apa joI cUkayA che. nahIMtara, ApanA nehabharyA Agrahane kadApi TALata nahIM. -pa, munizrI kahaiyAlAlajI "kamala" -zibira kyAM thaze ?-te jaNAvazo. ApanI vAsalyabhAvanAnuM smaraNa thaI jAya che. -paM. munizrI pratApamalajI mahArAja -ApazrI sAdhusamAjanA vikAsa mATe (zibira vaDe) tIvra abhilASA rAkhe che te ati prazaMsanIya kArya che. -paM. munizrI lAbhacaMdrajI mahArAja --khedanI vAta che ke AvA ( zibira-Ajano suMdara samayamAM lAbha levA mATe ame asamartha chIe. moTA mahArAja (gurANajI)nuM svAdhya ThIka heta te bIjI koI muzkelI nahatI. -sAvIzrI mAnakumArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 -zibirane kAryakrama cAturmAsamAM rAkhavAthI suMdara parAmarzanuM kAma cAle che. nirNayAtmaka patra Apane thoDA samaya pachI lakhIza. AzA ja nahIM vizvAsa che ke mukRpAthI badhuM sAruM thaze. -gaNivara munizrI janakavijayajI mahArAja -zibira sajanA pustikA vAMcI che ane zibiranI AvazyakatA barAbara samajAI che. pavitratA lakSI kArya badala tamane ane sahu sahAyako, pracArako ane zubhecchakone bhUribhUri abhinaMdana ane saphaLatAnI maMgaLa zubhecchA. -munizrI kanakavijayajI mahArAja (pAraDI) -zibiranA Adarza mATe Apane mArA hArdika abhinaMdana. e saphaLa bane eja paramAtmAne prArthanA. -munizrI nyAya vijayajI -Apa je mahAna kArya (zibira Ajana) karI rahyA cho te mATe Apane dhanyavAda. -munizrI mANeka vijaya -Apa ApanA dhyeyane mArge AgaLa dhapI rahyA cho. te AnaMbI vAta che. Ape mane avAranavAra yAda karyo te bala ha ApazrIne AbhArI chuM. -munizrI bhuvanavijayajI gaNi -je je sAdhu sAdhvIo zibiramAM AvavAne taiyAra thayA che, te dhanya che. Apane te tejasvI sAdhuonI jarUra che...ApanuM kArya vijayavaMta bane. -sAvIzI citanyazrIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zibiramAM AvavuM kaThaNa che kAraNa ke muMbaIthI hamaNuM ja A tarapha Avyo chuM. hamaNAM to madhyapradezamAM vicaravAne vicAra che. Apa sAhitya vaDe jaina dharmane vizvadharma banAvavAne pracAra jainadharmanA mananIya ta vaDe jarUra kare. -sthA. munizrI dhanacaMdrajI ApanuM nimaMtraNa muMbaI mATe maLyuM tene sAbhAra svIkAravuM ja joIe. paNa rAjasthAnathI nIkaLavuM asaMbhava lAgI rahyuM che. -dave munijI (svA.) -zibiramAM je vicArone vistAra Apano saMgha Icche che tenI sAthe mAre saMgharSa nathI ane temAMthI mArA mATe je svIkArya che tene sthAna devA mATe prAyaH huM prayatnazIla rahuM chuM. potAnI pAse ja kevaLa mokSano pAsaporTa batAvanArA, mUDhacetanAvALA kaTTara saMpradAyavAdI lokone; ochAmAM ochuM jevA mATe paNa AvA zibiromAM nimaMtraNa ApavuM joIe. -munizrI jayaMtilAlajI Ape jinazAsananI unnati mATe suMdara yojanA ghaDI che. tene kAryamAM pariNita karavAthI ja lAbha thaI zakaze. -svAmI zrIdhanIrAmajI -Apa sAdhu-sAdhvI zibira yojanAnuM krAMtikAraka kAma karavA taiyAra thayA che. ApanI mahAna yojanAne koTi koTi vAra dhanyavAda! saphaLa rIte pAra paDe evA mArA aMtaHkaraNanA AzIrvAda che. zibiramAM AvavAnI tIvra IcchA che paNa zarIra pAse lAcAra chuM. je bhAgyazALI haze te sAdhu-sAdhvI lAbha leze. vikAsa rUMdhanAra, rUDhinAM baMdhane toDI, nIDara haze te ja krAMtinuM pagaluM bharaze. Ape je krAMtinI mazAla hAtha dharI che te jarUra samAjamAM paDelA aMdhakAramAM prakAza pheMkaze. -vicAraka sAdhvIzrI dhanakuMvarabAI svAmI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 -ApanI yojanA atyuttama che. zAsanadeva ApanA parizramane saphaLa kare e ja zubhecchA. AvA prasaMge mane paNa AvavAnI IcchA thAya che. -paM. munizrI umedavijyajI -Aje bhAratamAM krAMtinI duMdubhi vAgI rahI che. mAnava mUlyonI puna:pratiSThA thaI rahI che. AvA cetanamaya kALamAM suSuptine phagAvI samAjeska sAdhavAnI divya pharaja dharmagurUonA lalATe aMkita che. tamAro prayAsa stutya che. tamArA jevA saumya vyakitatva dharAvatA pavitra sato je mahenata karaze te samAjamAM ghara jamAvI beThelI pramAdavRtti rasAtaLe jaze. -munizrI sudhAMzu vijyajI -dIkSA lIdhA pachI jema jema mane saMjJA thatI gaI tema tema tamArI mahAnubhAvanA, jIvamAtranA kalyANanI bhAvanA temaja dezanA uthAna sAthe jaina samAjane paNa utthAnano mArga dekhADavAnI bhAvanAne huM to Avyo chuM; vAMcato Avyo chuM. jenI prazaMsA meM mArA amanamAM paNa ghaNIvAra karI che. sAdhu zibira yojanAne ghaNA UMDA hadayathI vAMcI che. mane to zuM paNa jenI pAse kaMIka buddhi haze te jIva paNa A yojanAne hadayathI AvakAraze ane potAthI banato sahayoga Apaze ja. te divasa jaladI Ave jyAre Akho jaina samAja eka jIvana upara bese, ane sAcI AcAra paddhatine gauNa mAnI bAhya kviAkAMDane mukhya samajanAranA moM jaladI baMdha thAya. e ja prANuM chuM ke eka divasa evo Ave ke jyAre huM ApazrInI pravRttine sahakArI athavA bhAgIdAra banI zakuM. -munizrI pUrNAnaMda vijyajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 -zAsanadevanI zubha preraNAthI aneka parizrama veThIne je sAdhusAdhvIne zibira bharAI rahyo che ane e dvArA pratyakSa kArya karavA mATenuM je geya svIkAryuM che temAM zAsanadeva preraNAtmaka sahAyatA kare. A ati mahatvanuM kArya che. jo ke haju sAdhu-sAdhvIo...saMkucita vRttie saMpradAyamAM aTavAyelAM che. jyAre A zibiranuM dhyeya temane samajAze tyAre nikhAlasattie...te AtmA.....AmAM vaLaze. eTale A zibiranuM kAma ati ucca kakSAe dIpI nIkaLaze. kharekhara bhagavAnanA zAsanane sAdhusamAje chinnabhinna karI nAkhyuM chesAdhu samAjanuM kartavya cukAI gayuM che eTale ja AvI zibironI khAsa Theka ThekANe jarUra che. zubhabhAvanA pUrvaka abhyarthanA sAthe zAsanadeva tamArA kAryane saMpUrNa sahAya kare. -munizrI divyAnaMdajI. -popakAra buddhithI prerAIne Apa je prayatna karI rahyA cho; te prazaMsanIya che. ApanA (sAdhu-sAdhvI zibira) pavitra prayatnomAM pratyeka prakAre saphaLatA maLe tevI zAsanadeva pratye premapUrvaka prArthanA che. -munizrI rAmacaMdrajI (pAyacaMda gaccha) A kArya ghaNuM ja zreyakArI che. emAM amAre sahakAra che. paNa, tyAM AvI zakAya tema nathI. -munizrI vRddhicaMdrajI (pAyacaMda gaccha) -sAdhu-sAdhvI zibira pragatinA paMthe pratidina AgaLa vadhe ema IcchuM chuM. e zibiranI pragatimAM mArA hArdika zubhabhAvo otaprota bano eja. -jha, sAdhvIzrI khaMtizrIjI (kaccha) -vinaMti patra, svIkRti patra temaja zibira sajanA pustakamaLyAM. ApanI bhAvanA mahA vizALa che...Apa A maMgaLa kArya karI rahyA che... huM paNa A zibiramAM sAmela chuM paNa pUruM adhyayana A aMge thaI gayA bAda samaya AvavA de-mane tamArI AjJA bahAra na samajatA. -munizrI sumati munijI (rerA) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 ApanA kAryAlaye sAdhu-sAdhvI zibira kakSAmAM bhAga levAnuM AhavAna karyuM che. A nirmANa kAryamAM ame sagIrUpe AvavA taiyAra chIe. te mATe Apano zuM sujhAva che? jarUra vivaraNa sahita sucita karaje. A mahatvapUrNa kAryane pUrI rIte pAra pADavA mATe Apa jevA yogya puruSanuM nirvAcana thavuM gyA che jethI amArA jevA yuvaka munione sasperaNuM maLe ane samAja tathA rASTramAM navakrAMtino strota vahe. eja hArdika zubhakAmanA che. -munizrI kamala vijyajI (derA. ) -zibira sAjanA pustikA vAMcI. zibira sArI vastu che. je A rIte kArya thayuM te saMdhanI suMdara sevA thaze. huM to vRddha hoI zibira mATe muMbaI sudhI AvI zakIza nahIM. -munizrI manahara vijayajI -sAdhu-sAdhvI zibira saMjanAnI pustikA sAvaMta vAMcI; AnaMda AvyuM. tamAre (muni zrI nemacaMdrajIna) temaja pU. saMtabAlajIne je prayatna thaI rahyo che te ati prazaMsanIya che. AvA viSama kALanI aMdara sAdhu saMsthAmAM krAMti lAvavAnI khAsa AvazyakatA che. samAjane sAcA mArgadarzananI jarUra che...zibira dvArA yuga daSTA sAdhuo taiyAra thAya ane samAjamAM vyApta banela saDAne dUra kare tema ja sAcI sAdhutAnuM darzana karAve. amArI aMtaranI bhAvanA to zibiramAM bhAga levAnI che paraMtu sage anukULa nathI. -munijI kasturavijayajI -zibiranuM kArya ghaNuM zobhe tevuM ane zubha che. zibiramAM mAtra vicAra vimarza ane tenI Apa le athavA nikaTatA karatAM AjanA sAdhu sAdhvI samAjane sarvAgIpaNuM, sarvAgINa abhyAsa, vizALa daSTi ane ekamAtra paropakAravRttino prakAza sAMpaDe te ghaNuM kArya thAya; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ema huM namrapaNe mAnuM chuM...vidvAna ane kAryakSama sAdhuonI AvazyakatA vadhAre che- samAjanI, gacchanI, samudAyanI, saMpradAyanI nAgacUDamAM AjanA mahApuruSa ane ojasvI AtmAo sapaDAyA hoya tema nathI lAgatuM ? -munizrI vizALavijayajI -sAdhu sAdhvI zibiranI bhUrI bhUrI prazaMsA temaja anumodanA sAthe dhanyavAda temaja tenA vicAro ane himAyatIone paNa dhanyavAda! bhAgyodaye temAM bhAga lenArane anumodana, tema ja dhanyavAda ! Ape. mane je nimaMtraNa patra mekahyuM te mATe AbhArI chuM. ApanA utsAhamAM vRddhi thAya e ja hArdika zubhAziSa che. A AtmonnatinA zubhamArge cAlavAna zibira che. -munizrI rAjahaMsavijyajI ApazrInI zibirojanA vAMcIne ghaNo khuza thayo. ApanI janA ghaNI lAbhaprada che. -sthA. munibrASijI bhAratanA sAdhusamAjanA saMdezAo -Apa jAte temaja ApanA vidvAna ane niSThAvAna sahayogI sAdhusamAjanA samutthAna ane janakalyANa mATe je bhagIratha prayatna karI rahyA che tene huM bahu Adara sAthe jouM chuM. IcchuM chuM ke Apane satsaMka95 tathA saprayatna saphaLa thAya. -svAmI akhaMDaAnaMda sarasvatI, (bhU. pU.) adhyakSa, bhArata sAdhusamAja -bahuja sAre (sAdhu sAdhvI zibirana ) vicAra ane prayatna che. -vallabhasvAmI, (bhU. pU. maMtrI) sarva sevA saMgha vizvanIDama beMgalora Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 sAdhanAnA patha upara cAlavA mATe ApanAmAM nirmIka vIratA hovI joIe. durdamanIya sAhasa, pUrNa satyatA, sarvAgI AtmasamarpaNa A patha upara agrasara thavA mATe anivArya che. -zrI mAtAjI, araviMdAzrama paDIcerI - Apane Azaya Uge che ane dezakALa pramANe (sAdhu-sAdhvI zibira) jarUrI che. - svAmI zrI mahezvarAnaMdajI -ApanA mArgadarzanamAM sAdhu tathA sAdhvIone eka zibira cAlaze e sAmAcAra AnaMdadAyaka che. satsaMgamAM rahI sAdhu-sAdhvIo ( prathama te) mAnavadharma zIkhe eja abhilASA che. -- zrI sureMdrajI, samanvayAzrama bodhagayA - vartamAnakALamAM AvAM zibiranI ghaNI ja jarUra che. ApaNA dezamAM aneka dharma, paMtha, jAtio ane bhASAo che. eTale vibhinna dhamAM tathA saMpradAyanA anuyAyIo ane vibhinna prAMtanA ane bhASAnA lokone ekatrita karavAnI ane temanAmAM ekya sthApita karavAnI ghaNI jarUra che. eTaluM ja nahIM ApaNA dezamAM temaja videzamAM paNa AdhyAtmika ane naitika sa tathA mUlyone pracAra karavuM bahu jarUrI che. vibhinna dharma-jAtionI saMkIrNatAnI sImAne bAMdhI temaja vyApaka ane vizALa daSTikoNa rAkhI ApasamAM badhubhAva rAkhatA sarvAgI pragati pathe AgaLa vadhAya eja ApaNuM dhyeya hevuM joIe. AzA che ke ApanA A zibira dvArA A mahatvanuM kArya saMpUrNa thaze ane bhAtRbhAvanAnI vRddhi thaze. ApanA A maMgaLa kArya mATe zubhecchA pragaTa karuM chuM ane bhagavAnane prArthanA karuM chuM ke temanI upAthI ApanuM dhyeya saphaLa thAya. -svAmI bhArezvarAnaMdajI, adhyakSa rAmakRSNa Azrama nAgapura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 -sAdhu-sAdhvI zibira, sAdhu-sAdhavImAM AtmasudhAraNa ane saMgaThana sAthe, dharmanItine Agraha seve toye zuM? samAjane sAMsArika svAMga badalI zakavA hAlanA baMdhAraNIya yugamAM te (sAdhu-sAdhvI) azakta ja raheze. eTale te zakti teomAM zibira vaDe bharI zakAya te ghaNuM uttama kArya thAya. -svAmI zrIbhadrajI, "prArthanAsaMgha sUrata jevo yuga AvI rahyo che te pramANe sAdhusaMsthA saMkaTamAM che...! ..A samAja, deza ane duniyA mATe ghaNuM moTuM durbhAgya che, eTale jarUra che sudhAre karavAnI. A dizAmAM zibira kaMIka ne kaMIka upayogI thaze, evI pUrI AzA che. A zibira vadhAremAM vadhAre vyApaka bane ema IcchuM chuM. -svAmI satyabhaktajI, saMsthApaka: - satyasamAja vardhA A sAdhu-sAdhvI zibiranI gheAjanA eka sAro vicAra che. huM AzA karuM chuM ke janasevako ane sAdhu-saMnyAsIo vacce te eka pulanuM kAma karaze. saMta vinobAjI, bhUdAna AMdolana pravartaka -rAmAnaMda saMdeza vaDe sAdhu-sAdhvI zibiranuM Ayojana vAMcI AnaMda thayo. A yugamAM AvAM zibironI dezane jarUra che. -svAmI rAmakumAradAsajI mahArAja- saijapura badhA, (amadAvAda) jaina samAja taraphathI maLelA saMdezAo -prasannatA thaI ke eka cAturmAsika sAdhu-sAdhvI zibiranuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 Ayojana thaI rahyuM che. Ama te A yojanA uttama che ane tethI zibirArthIone sAruM jJAna maLI zakaze. -zeThazrI acalasiMha (M. P.) AgarA. adhyakSa : sthA. jaina konpharansa -zibira aMge ApanI sAthe carcA karIza. mane A vicAra game che. -siddharAja ThaThThA, kAryakara ane bhU. pU. rAjasthAnanA maMtrI, jayapura. -bhAvana. mahAna che. jaina saMta bhAvanA karI zake che paNa kAryamAM temane dharma ADe Ave che evo Aja sudhIne anubhava che. Ape kAryamAM pratyakSa bhAga levAnuM nizcita karyuM che tethI deza ane jagatamAM kaMIka kArya thaI zake che. pUjyavara saMtabAlajIthI e aMge Apane mArgadarzana maLe che te eka AzAnuM sthAna che. -rAjamala lalavANI, jAmanera (pU. khAnadeza) -ApanuM anubhava jJAna meLavavA jijJAsu sAdhu-sAdhvIo ApanA zibira vargamAM joDAze ema dhAruM chuM. -paM. lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhI -vaDodarA -sAdhu-sAdhvI mATe zibiranuM Ayojana kare to te vicAra Aje bahu ja upayogI che. - popaTalAla rAmacaMdra zAha -pUnA -Ape kalpanA karI te pramANe kArya thaI zake te pariNAma sAruM Avaze..prayAsa sAro che. mAre sahayoga raheze ja. riSabhadAsa rAMkA, bhArata jaina mahAmaMDaLanA kAryakara ane jena jagatanA saMpAdaka--muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 --ApanI A zibira janAnI huM hRdayapUrvaka saphaLatA IcchuM chuM. paNa AmAM jaina sAdhu ane sAdhvIone sahayoga maLaze. e mane Azcarya ja thaze. -kasturamala bAMThiyA, lekhaka ane vicAraka -A zibira badhAmAM bhAvanA vadhArI mANasanuM sAcuM mUlya sthApavAmAM saphaLa thAya e ja zubhakAmanA. -naMdalAla pArekha, gAMdhI smArakanidhi -navI dilhI -sAdhu-sAdhvI zibiranI yojanA suMdara che; sAmayika ane mahattvapUrNa paNa ahIMthI te kaI temAM bhAga levA jatuM jaNAtuM nathI. Apano prayatna sarAhanIya che. aMgaracaMda nAhaTA, lekhaka ane vicAraka -bIkAnera -zibiranI yojanA upayogI, mahattvanI ane jarUrI che. judA judA AcAryo ane nAyako tenI upayogItA samaje ane A kAryamAM sahRdaya, saMpUrNa sahakAra Ape to pariNAma ghaNuM suMdara AvI zake. khAsa karIne sAMpradAyikatA choDIne je vizALa dRSTi keLave to ja judA judA dharmonA ane saMpradAyonA yuvAna sAdhuo tathA sAdhvIo vizALa dRSTi keLavIne jagatanuM ghaNuM kalyANa karI zake. -pI. eca. gAMdhI -zAMtAkrujha (muMbaI) sAdhu-sAdhvI zibira aMgenI pustikA maLI. atyAre jyAre sAdhusAdhvInA khAsa karIne, AcAramAM jabaradasta zithilatA AvI che tyAre tene dUra karI samAjane utkarSa sAdhavAmAM AvI pravRtti bhavya phALo Apaze. pU. zrI. saMtabAlajI samAja utkarSanI anekavidha pravRttio karI rahyA che. temAM A pravRtti khUba ja caDiyAtI che. te zarU karavA badala temane vaMdana sAthe dhanyavAda. -bhAIlAla maganalAla vakIla. (moTA sthA. jaina saMghanA AgevAna) lIMbaDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 -sAdhu sAdhvI zibira mATe mArA prayatno cAlu che. sAdhvIjIo AvavA vicAre che. teo AjJA meLavavA prayAsa kare che. -phUlacaMdabhAi, yazavijaya jaina gurukuLa, pAlItANA Ape munivarganA sudhAra mATe ja kArya upADayuM che te prazaMsanIya che. -jayaMtilAla jAdavajI-navAgaDha -kharekhara A prayogane vyApaka rUpe ApavAmAM Ave te samAjane navI preraNA ane dRSTi maLI zake che. tema ja AjanI gucavAyelI paristhitimAM no mArga dekhAI zake che. -relAla vAyA, udepura (bhU.pU, maMtrI rAjasthAna) -sAdhu-sAdhvI zibira sa yojanA karIne samAjane moTo upakAra kathA che te mATe hArdika dhanyavAda. -jaDAvacaMdra jaina. adhyakSa : pazcima nimADa ji9lA koMgresa kamiTI maMDalezvara (IdAra) -kharekhara dezane je sAcA bhAvamAM sAdhu hoya tevAnI vadhAre jarUra che. eTale A zibiranuM Ayojana bahu ja lAbhadAyaka thavuM joie. -raNajItacaMdrajI bhaMsAlI B. Com, musApha mejIsTra, rAjasamaMda -zibira saMbaMdhI kAryakramanI rUparekhA vAMcI, sArI lAge che. -dhanapata mahetA, sarvodaya keMdra khImela -zibiranI janA.....pariSkAranI dRSTie prazaMsanIya prayatna che. AvA prakAranuM sahajIvana ane sahaciMtananuM Ayojana Aje bahu ja Avazyaka che. AvAM zibirathI ghaNe lAbha thaI zake che, e ni:sade che. - javAharalAla jaina, khAdI ane grAmodyoga | kamIzana, jayapura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 -e khuzInI vAta che ke meDethI paNa mArA vicAronI zibira janA) enA upara amala thaI rahyo che. te paNa vadhu pariskRta rUpe. e vizeSa saMtoSanI vAta che. huM IcchIza ke A zibiranI pUrva taiyArI bahu ja joradAra thAya. kAraNa ke A eka moTA sAhasanuM Ayojana che. A AjanathI bhAratanA samAja jIvanamAM eka navA itihAsane udaya thaze-udaya thavo joIe. nahIMtara varSo sudhI koI naitika utthAnanI vAta karavAnuM sAhasa nahIM karI zake ane karaze to koI sAMbhaLaze nahIM. -lakSmIcaMda jaina (bhU.pa. sarvodaya kAryakartA), aMdara --zibira yojanAnuM dhyeya bahu sAruM che. A zibira mATe tyAM padhAravAvALA pUjya sAdhu tathA sAdhvIo (prathama to) mAnavadharma zIkhIne janahitanuM AtmakalyANa karIne navajAgRti lAvaze. -nAnacaMda -amIcaMda gAMdhI paMDharapura, -sAdhu-sAdhvI zibira vahelo moDo Avavo joIe-Avaze. ane te Adarza samAja vyApta thavo joIe. atyAre dezane sukha-zAMti, AnaMda ke jene mATe Apa bhagIratha prayatna karI rahyA che te sApaDaze. -maNulAla ujamazI, amadAvAda, -A prakArano zibira bhAratamAM pahelavahelo ja hoya ema mAnuM chuM. kAraNa ke zibiro to ghaNAM prakAranI thAya che. prAcIna kALamAM paNa thatI hatI. paraMtu sarvadharma samabhAva ane AjanA yugane anulakSIne krAMtinA A vicArane racanAtmaka kAryamAM vALavA mATe A prayoga vAstavikatA para maMDAelo che. AthI cotarapha phelAtI jatI badIomAM Ape krAMtinI mazAla dharI che. te pakaDavA mATe have lokoe ja bahAra paDavuM paDaze. - vADIlAla bI. emANI naMdarabAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 -dezanA saMrakSaNanI javAbadArI jema tenA lazkara upara AdhAra rAkhe che tema dezanI prajAnA naitika cAritryanI javAbadArI, dezanA sAdhu-saMto upara avalaMbe che. Ape je zibira yojanAnI vyavasthA karI che te ghaNI prazaMsanIya che. mukhyatve jaina samAjanA moTA bhAganA sAdhu-sAdhvIo A yojanAne vadhAvI leze evuM mane lAge che. -manasukhalAla tArAcaMda, muMbaI - zibiranuM kAma cAlu thaI gayuM che te jANI AnaMda. ApanI umeda jarUra pAra paDaze tevI mane pAkI zraddhA che. zibiranuM kAma phatamaMda pAra paDe, tevI prabhu pAse prArthanA che. -lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI, amadAvAda netAo-AgevAnonA maMtavyo ane saMdezAo -mane AzA che ke tame mATuMgAmAM je Ayojana karI rahyA cho te naitika ane AdhyAtmika prakAzane phelAvavAmAM phALo Apaze. -Da. esa. rAdhAkRSNana diDI; (bhAratanA mAjIuparASTrapati) -samAjamAM saMtAnuM mahatva moTuM che. te saMpradAyalanI na rahata kAMtipriya bane tethI samAjane savizeSa upayogI banI zake e vira zaka nathI. Apano sAdhu-sAdhvI zibira yojanAno prayAsa jarUra upakAraka banI zake. A kaMIka navuM prayAga che eTale emAMthI anubhava paNa maLI raheze. -merArajI desAi (.pU. nANAM-dhAna-bhArata sarakAra) -samAjamAM pravartatAM khATAM mUlyone rokI tene satkarmamAM ane satyarA daravAnA kAryamAM sAdhusaMto ane sAdhvIo vyaktigata rIte temaja sAmUhika rIte sAre phALo ApI zake tema che. sAdhu-sAbI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara6 zibiramAM bhAga letAM sabhyonI zibira daramyAna thanAra carcA vicAraNuM temane dezanI vikasatI jatI pravRttionA racanAtmaka rIte potAno yathAzakti phALo ApavA protsAhaka nIvaDaze. zibirane amArI zubhecchAo che. -De. jIvarAja mahetA (bhU pU. mukhyapradhAna gujarAta rAjaya) -je vicAra vinimaya tema ja anya kArya zibiramAM thaI rahyuM che te mATe mArI zubhakAmanA arpita che. -purUSottamadAsa TaMDana (bhU.pU. kegresa pramukha) -huM ApanA A zibiranI saphaLatAnI kAmanA karuM chuM. -zrImannArAyaNa agravAla yejanA kamIzana navI dilhI -sAdhu saMnyAsIono prabhAva jema AdhyAtmika dRSTie paDe che temaja sAmAjika jIvanamAM paDe e khyAlathI zibira atyaMta upayogI thaI paDaze. vizeSa karIne ApanAM mArgadarzana nIce cAlaze te kAraNasara. -vaikuMThabhAI lallubhAI mahetA-muMbai (bhU pU. pradhAna muMbaI rAjya) -zibiranA AyojananI vAta te "ati uttama che. keTalAka saddavicAraka gRhasthone paNa AvAM zibiramAM sAmela karavA joIe jethI gRhastha kahI zake ke te sAdhu samAja ane vartamAna kALe zuM vicAre che. -phulacaMdra bAphanA (bhU , rAjasthAna prAMtanA maMtrI, sAdaDI) -je zibirane prAraMbha munizrI saMtabAlajI karI rahyA che te pitAne uddeza sAdhI zakaze kAraNa ke tenI pAchaLano vicAra prANavAna che. paramAtmAne e ja prArthanA che ke badhuM kAma saphaLa thAya. -okaLabhAI bhaTTa jayapura rAjasthAnanA suprasiddha kAryakartA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 vicArake, keLavaNIkAro ane sAmAjika kAryakare -sAdhu-sAbI zibira thAya che e ghaNuM sAruM che. enI khUba jarUra hatI. -ravizaMkara mahArAja - gujarAtanA mahAsevaka -sAdhu-sAdhvI zibira aMge vAto thaI. kAma sAruM che eTaluM ja vikaTa che. -(sva) mahAtmA bhagavAna hIna jI. -paramAtmAnI kRpAthI zibiranuM kArya ApanI zubhecchAnusAra saphaLa thAya e ja prArthanA che. -zrI kedAranAthajI -sAdhu-sAdhvI zibiranI kalpanA sArI che. anekAMtamAM ane samanvayamAM mAnanArAo have badhA dharmane sAdhu-sAdhvI saMtanA paricayamAM AvavA lAgyA che e ja eka mahattvanI pragati che. | mAro anubhava che ke AvA zibiromAM sahajIvananI asara ApaNe mAnIe chIe tenA karatAM vadhAre UMDI thAya che ane tethI A pravRttine huM hArdike AvakAra ApuM chuM ane saMyojakane abhinaMdana Apu chuM. . -kAkAsAheba kAlelakara - sAdhu-sAdhvIonI dizA je ApanI preraNAthI thoDIka badalAI jAya to lokone bahu moTe upakAra thaze. sAdhu-sAdhvIo nispRha ane nirapekSa hoya che. AvI nibRha ane nirapekSa vyakita vizvakuTuMbanI bhAvanAthI ota-prota thaI mAnava jIvananI samasyAo samajavA ane ukelavAmAM lAgI jAya te temanuM sAdhutva sArthaka thaze ane lokonuM jIvana paNa unnata thaze, -dAdA dharmAdhikArI - sarvodaya netA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 -cAturmAsamAM sAdhu-sAdhvIo Ameya eka sthAne vAsa kare ja che. tene AvI Dhabe ciMtana, manana, ItyAdImAM sadupayoga karavAno vicAra game tevuM che. temAM Icache te gRhastha paNa samaya mujaba joDAI zake e sArI sagavaDa rAkhI che. lAMbA kALathI tame A jAtanuM Ayojana hpyuM che. te zubha rIte phaLaze ane temAMthI lokakalyANa zakita pragaTaze evI AzA che. maganabhAI desAI (bhU.pU. kulapati gujarAta vidyApITha) Apa saMpradAyothI upara UThIne kevaLa mAnavatAnI sevAmAM loko lAge, teno prabaMdha kare che te A yuganI anivArya AvazyakatA che. kevaLa jIvana vikAsa mATe ja nahIM paNa AjanA vijJAna-yugamAM jIvana rakSA mATe paNa Avazyaka che. AvI sAdhanA jeTalI vadhe teTaluM ja mAnavatAnuM kalyANa che. AvA sAdhu-sAdhvInI sevA divase divase siddhinI tarapha vadhe e ja Izvarane prArthanA che. -dhIrendrabhAI mamadAra - sarvodayI netA saMtabAlajI prerita sAdhu-sAdhvI zibira aMge jANane ghaNuM khuzI thaI. je huM A vakhate muMbaImAM hota to keTaluM sAruM thAta? jethI zibiramAM bhAga laI zakata. ane te sAdhuonA sasaMganI bhUkhatarasa hamezAM ja rahe che. gurudayAla malika (bhU.pU. adhyApaka. zAMtiniketana) -sAdhu-sAdhvI zibiranuM Ayojana thavAnuM che te jANI AnaMda thayuM che. Apane A kAryakrama Izvara kRpAthI sarvAMze saphaLa thAya evI prArthanA che. -zaMkaralAla beMkara, kAryakara - majUra mahAjana maMDaLa Apane zibiramAM saphaLatA maLe e ja zubha kAmanA. -prAdhyApaka paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA - amadAvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 -Ape sAdhu sAdhvI zibiranuM kareluM Ayojana bahu ja jarUranuM ane sAmayika che. -yaMtilAla makara : maMtrI muMbaI jIvadayA saMgha -sAdhu-sAdhvI zibiranI zarUAta thaze e jANyuM. mahinAothI Apa e aMge vAtAvaraNa taiyAra karI rahyA che eTale AzA rAkhuM chuM ke tyAM je Avaze e pUrNa vicAra karIne Avaze ane zibirane pUrepUro lAbha UThAvaze...satsaMga dvArA vicAra keLavaNI jevuM uttama kArya pite ja AzirvAda rUpa che. emAM amArA aMtaranI zubhecchA che. samAja ghaDataramAM A nimitte eka navuM baLa saMgaThita thaze evuM lAge che. -babalabhAI mahetA, thAmaNu. gujarAtanA jANItA sevaka. -mahArAje dhArela zibira Izvara kRpAe pAra paDaze. te (kArya) pAMgaraze paNa kharuM. paraMtu tenAM mULiyAM kUTatAM, jaDapakaDatAM ane vRkSa banatAM te keTalAye jANyAM ajANyAM balidAne te mAMgaze. IslAmamAM eka kahevata che:-" IslAma jiMdA hotA hai harakarabalA ke bAda." nikhAlasa satyavAdI vyaktio potAnA kAryamAM je saphaLatA prApta kare che te sAdhAraNa prakAranI hotI nathI. saMbhava che ke pAmara manuSyanI TuMkI dRSTie tene te niSphaLa jaNAtI heya. paNa e ja niSphaLatA bhAvi saphaLatAnuM eka pachInuM eka pagathiyuM che. mahArAjazrIe je bhagIratha kArya mAthe lIdhuM che te pAra paDe evI prabhu pAse prArthanA che kAraNake ahIM jagatanI zAMtine sAce padArthapATha maLavAne che. -gulAma rasulabhAI kurezI : jANItA kAryakara ane bhA. na. paM. prA. saghanA pramukha sAdhu-sAdhvI zibiranI yojanA bahu vizALa lAge che. temAMthI thoDI paNa saphaLa karI zakAya ne ghaNuM moTuM kAma thaze.... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. bhAratane vidyA ane vijJAnane mahAna vAraso jaLavAI rahe te dizAmAM ApanI yojanA madadagAra thAya eTale tene huM mArI sarve zubhecchA mokalAvuM chuM. -manusubedAra : pramukha sastuM sAhitya mudraNAlaya TrasTa, -sAdhu-sAdhvI zibira prasaMge zubhecchAo mokaluM chuM. -parIkSitalAla majumadAra, pramukha gujarAta harijana sevaka saMgha, amadAvAda, -Apa sarvenI navI pravRtti viSe jANI mane AnaMda thayo che. sAdhu-sAdhvIo pratyakSa sevA kSetre teone prabhAva pADaze te samAjane kharekhara preraNAdAyaka thaze. -saralAdevI sArAbhAI amadAvAda -sAcA sAdhu saMnyAsIoe nirmANa karelI, ucharelI je saMskRti che te ja bhAratIya saMskRti che. tapatyAgamAM mUDIvAdI thaze te ja paDanuM ane jagatanuM kalyANa thaze. e paDakAra, e saMskRti enA sAdhu saMnyAsIo (sAcA) mAraphata karatI AvI che. vizva vinAzane Are AvIne UbhuM che. mAnavatA marI rahI che. tyAre jagatanI eka mAtra AzA sAcA sAdhu-saMnyAsIo che. A zibira emanI sAdhanAmAM sahAyaka bane... -chaganabhAI I. desAI - vidyAvihAra, amadAvAda -samagra vizvanA prazno samajI vizvanI janatAne najaramAM rAkhI samAnatA ane zAtinA baLone gatimAna karavAnuM kAma Aje karavAnuM che. e kAma nirbhaya, tyAgI tathA karUNA-premane varelA sene samAnadaSTithI jenArA sAcA sAdhuo ja karI zake. AjanA gUMcavAtA praznone ukelavAna ( zibira) eja eka mAtra upAya che. -brahAcArI malakacaMda 2. kAmadAra, sAbaramatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 videzathI Avela sadezAo -Apa sAdhu-sAdhvI tathA zrAvako mATe zibira kAryakrama zarU karavAnA che te samAcArathI khUba ja have thAya che. te mATe te janasamudAya Apane jeTalo AbhAra mAne teTalo ocho kahevAya. muMbaI zaheranA rahevAsIo mATe te A suMdara taka che... ApanA A navA prayogane jhaLahaLatI phatteha maLe tevuM IcchuM chuM. ane Izvarane prANuM chuM ke muMbaInI prajA A navA Adarzane harSabhera AvakAre. -Idubena khetANI, amerikA -ApaNI zibiramAM pAMca-daza sAdhuo AvyA hoya to paNa zuM che? sAcA sAdhu-sAdhvIo hamezAM thoDA ja hoya che. chUTA chavAyA pitAne sUjhe e rIte jyAM tyAM kArya karI rahyA che. badhAe saMgaThita thaI eka kAryakramane amalamAM mUkavAnI ati AvazyakatA che." -bhagavAnajI purUSottama paMDayA-raMguna (barmA) -sAdhu-sAdhvI sevaka tathA sevikAna zibira zarU karavAnA che te jANI khUba ja AnaMda thaze. A pravRtti ApaNuM samAja mATe khUba ja Avazyaka che. ane huM mAnuM chuM ke tenAthI samAjamAM jAgRti A uparAMta naitika saMgaThana paNa thaze. -baLavaMtabhAi - amerikA patrakArone mata -ApanA zibirathI samAjane pragatizIla vicArone navI dizA maLaze ane sAdhu-sAdhvIomAM vyApta jaDatAne vinAza thaze evI apA. saheje thAya che. Apa jevA karmaTha ane jIvaMta vyakti pitAnA prayane vaDe hamezAM samAjane lAbhAnvita kare che, ame loko badhI rIte ApanI sAthe chIe. satIzakumArajI. saMpAdaka-"AcAra" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra -sAdhu-sAdhvI zibira sAjanA pustikA maLI. tenAthI amane ghaNI ja prasannatA thaI che. -zaMkaralAla, saMpAdaka-karaNI -Ape lagAtAra sAdhu-vargane jamAnAnI sUjha ApavAnI ane kartavya paMthe deravAnI je nitikSA batAvI che, tenuM mUlya agaNita che. huM mArAM vaMdana ane anumodana mokaluM chuM. - kezavalAla na. zAha, taMtrI bheTI >> muni zrI saMtabAlajI ane muni nemicaMdrajI bane mahAtmAo udAra vicAranA ane vizva vAtsalyanA pracAraka che. emanI daSTi sarva dharma samanvayanI che. emaNe je sAdhu-sAdhvI zibiranuM bhagIratha kArya upADayuM che, te stutya che. badhA dharmanA sAdhusaMtoe emAM bhAga levo joIe, ane zibirane saphaLa karavo joIe." _darAja svAmI zrI tribhuvanadAsajI zAstrI, saMpAdaka-"rAmAnaMda saMdeza [ A uparAMta ghaNAM gujarAtI dainiko tema ja jaina-jainetara sAptAhikoe A aMge AvakAradAyaka lakhANe pragaTa karyA hatAM.] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zibirane prabaMdha ane dainika kAryakrama sAdhu-sAdhvI zibiranI vAta aMge muMbaInA saddabhAvanAzIla lokomAM sAro evo utsAha hatA. teo zibirane sArI saphaLatA maLe te mATe dareka prayatna karavA taiyAra hatA. sarvaprathama zibira kayAM gehave te mATe prazna hate. te mATe yogya sthaLanI ane prabaMdhanI jarUra hatI. vicAraNAne aMte ema nakakI thayuM ke nIcenA sabhyonI eka "sAdhu-sAdhvI zibira vyavasthApaka samiti" banAvavI ane te badhuM kArya upADI le - (1) zrI. ratibhAI becaradAsa mahetA (2) zrI. prahalAdabhAI (3) zrI. uttamalAla kIracaMda gesaliyA (bacubhAI) A samiti vidhavAtsalya prAyogika saMdhanI heThaLa racAI hatI. temAM zibiranA kharcA aMge nakakI karavAmAM AvyuM ke muMbaInI janatA pAse kALo karIne A kharcane pahoMcI vaLavuM. sarva prathama sthAna aMge tapAsa cAlI. keTalAkane evA mata tho ke zibiramAM ghaNAM sAdhu-saMnyAsIo AvavAnA hoya te zaheranI dhamAlathI dura, ekAMta zAMta sthaLamAM ja zibira rAkhavo joIe. jethI tyAM ciMtana-manana ane vicAra-vinimaya sArI rIte thaI zake. evuM sthaLa muMbaImAM cAMdIvalI najare paDayuM. tyAM sva. zrI. amRtalAla dalapatabhAI zeTha (taMtrI : janmabhUmi) nuM makAna khAlI hatuM. sadanazIbe temanA kuTuMbIjane paNa te makAna zibira mATe ApavA taiyAra thaI gayA. paNa, keTalAkane mata thaze ke madhyastha sthaLe zibiranuM A jana hoya te ghaNA sathrahastha bhAI-bahenone paNa tene durathI lAbha maLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zake. cAMdIvalI e daSTie muMbaIthI bahu ja che. ane vAhanavahevArathI alaga paDI jatuM hatuM. Ama to zibiramAM kevaLa 30 ja. sabhya (15 sAdhu-sAdhvI ane 15 sAdhaka-sAdhikA) levAnAM hatAM. temAM paNa dhIme dhIme e spaSTa thatuM jatuM hatuM ke sAdhu-sAdhvIonI bahu ochI saMkhyA thavAnI. A zibiranuM dhyeya, uddezya, Avela saMdezAo ane tyAra pachInI kAryavAhIthI jANI zakAze. tema atyaMta upayogI hovA chatAM, jaDatA, sAMpradAyikatA tema ja rUDhivAdImAnasane te na rucatuM hoIne tene virodha thavA lAge; ane dhIme dhIme je sAdhu-sAdhvIoe AvavAnuM vacana ApeluM ane je Ane saphaLa banAvI zakatA hatA temane potAnA meTAo" ane samAjanA dabANa AgaLa dabAI javuM paDayuM. have je sabhya ochA ja Ave te muMbaInI madhyasthamAM zibiranuM sthAna rahe. te ja gya jaNAyuM. e mATe mATuMgA barAbara hatuM. te mATe mATuMgAmAM Avela gurjaravADInuM sthAna upayukata hatuM. te mATe prayAso cAlu thayA. zibira mATe ja makAna joIe che te vyAjabI bhADe te maLI zake te mATe tenA eka TrasTI zrI. maNilAla lakSmIcaMda vorAe prayatna karavAnI taiyArI batAvI. zibiranA vyavasthApaka zrI. choTubhAI mahetA, zrI. maNibhAI paTela vagere kAryakarane te makAna pasaMda paDyuM ane temAM zibira bharavAnuM nakkI karavAmAM AvatAM te makAna bhADethI levAmAM AvyuM. zibira aMgenA ghaNuM saMdezAomAM eka AgevAna jaina bhAinA saMdezAmAM hatuM tema "jaina saMta bhAvanA karI zake che paNa vahevAramAM temane dharma ADo Ave che" e vAta spaSTa thatI jatI hatI. ane ThIka aNInA samaye ghaNuM sAdhu-sati aTakI paDayA. keTalAka upara dabANa lAvavAmAM AvyuM. pariNAme keTalAMka bIjA bhAIone asvIkRti ApavI paDI hatI teo paNa dAkhala na thaI zakyA ane svIkRti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 lenArA paNa aTakI jatAM, agAu jemane TUMka paricaya Apyo che te 15 sabhyo ja AvyA. AmAM vadhArAnA sabhyo tarIke nahIM paNa kAryanI dekharekha rAkhanArA traNa sabhyo umerI zakAya. te (1) zrI. choTubhAI, (2) zrI. maNibhAI paTela ane (3) zrI. mIrAMbahena zAha. nivAsa sthAnanI vyavasthA zibirArthI sAdhu-sanyAsIo, sAdhako ane sAdhikAonA nivAsa mATe judA judA khaDa rAkhavAmAM AvyA hatA. sAdhikAone nivAsa alaga bIje mALe hate. sAdhakone nivAsa pahele mALe jamaNuM bAjunA banAvela khaMDamAM hatuM. sAdhu-saMnyAsIo mATe nivAsa DAbI bAju banAvela khaMDamAM hatA. vacamAMnA bhavanamAM pravacana, carcA vicAraNA mATenuM sabhAsthaLa rAkhavAmAM AvyuM. tyAM gaLAkAra beThaka rAkhavAmAM AvI hatI. badhA zibirArthIo goLAkAramAM bese ane sAdhu-saMnyAsIo savizeSe potAnA Asane nAnA pATalA upara bese. pravacana ane carcAmAM bahAranA sathrahastho zravaNa nimite AvI zake tenI chUTa hatI. paNa temane zibirArthIonI goLAkAra pariSadathI bahAra besavAnI vyavasthA rAkhelI. dainika kAryakrama : dainika kAryakrama A pramANe rAkhavAmAM Avyo hato. lagabhaga pAMca vAge zibirArthIone jAgI javAnuM ane Avazyaka kAryo patAvavAnA. 5-45 vAge prArthanA ane pachI che. munizrI saMtabAlajInuM pA kalAka prasagaka ciMtanAtmaka pravacana. temAM sahue bhAga levAnuM. pachI ATha vAgyA sudhI prAtaH jalapAna, gRhasthI tathA saMnyAsIonAM snAna vagere... 8 thI 10 sudhI pravacano. paNe kalAka munizrI saMtabAlAjInuM ane poNA kalAka . nemimuni ke anya koI bhAInuM pravacana. pachInA samayamAM pravacanasAranI nakalo kADhavAnuM, pravacanasAra pATiyA upara lakhela utAravAne, patra vyavahAra karavAne, vAMcanane kAryakrama rahe. jamaNa-vizrAMti pachI baporanA rA thI kA sudhI savAranAM be muddAnA pravacana upara zibiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 rAthIonI mukta dile carcA-vicAraNuM cAlatI. tyArabAda tene sAra pATiyAM upara utAravAnuM ane zibirArthIoe neTa karavAne. pachI sAMjanuM jamaNa ane vAMcana-paThana-manana ke anya kAryakrama. rAtanA 8 thI 8 sudhI prArthanA ane alaga alaga viSayo upara zibirAthanAM vaktAonAM TuMkA pravacano. budhavAra ane ravivAra be divasanI rajA; temAM zibirArthI ciMtana manana kare agara te jarUrI kAma aMge koI snehI svajanane maLavA zaheramAM jAya, jemanI IcchA hoya te anyatra virAjatAM sAdhu-sAdhvIenAM darzane jAya. ane temane zibiranI kAryavAhIne paricaya Ape. te uparAMta darzanIya sthaLe paryaTane javAnI paNa chUTa hatI. zibiranI AMtarika vyavasthA : zibiranI AMtarika vyavasthAnA kAryanI vaheMcaNI zibirArthI sAdhu-saMnyAsI, sAdhaka tema ja sAdhikAo vacce A pramANe karavAmAM AvI :- - pada pada vyakti kArya zibira adhipatiH pU. munizrI saMtabAlajIH zibiranuM saMcAlana karavuM ane gUMcavAyelA praznonA ukela ane nikAla kare. temane nirNaya aMtima ane mAnya gaNavo. sAdhaka-adhIkSakaH zrI. dulerAya mATaliyA : sAdhakonI vyavasthA, prazna ukela vagere. sAdhikA-adhIkSikA : zrImatI savitAbahenaH sAdhikAonI vyavasthA prazna ukela vagere. raDAnAM gRhamAtA zrImatI savitAbahena: rasAI vagerene prabaMdha. kAryavAhI AlekhanaH pU. muni zrI nemicaMdrajI pATiyAM upara dararojanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 pravacana pravacana ane carcAne sAra lakhavo. pravacana-carcA (1) pu.munizrI saMtabAlajIH baporanI carcAno sAra Alekhana : taiyAra karo. (2) pU. munizrI nemicaMdrajI bIjuM pravacana taiyAra karavuM (3) zrI. maNibhAI paTelaH eka pravacana prAyaH taiyAra karavuM. zibirArthI bhAI pravacananI 40 jeTalI pratilipi kArya prati DuplIkeTamAM taiyAra karavI. Arthika vahIvaTaH zrI. maNibhAI paTelaH Avaka-jAvakane hisAba rAkhavo. zepa prabaMdha: zrI. choTubhAI mahetA : zibiranA prabaMdhamAM je kaMI zrI. mIrAMbahena: bAkI rahe te bIjI badhI vyavasthA karavAmAM madada karavI. kharca ane raDuM : zibiranA saMpUrNa kharca mATe zibira vyavasthApaka samiti nImavAmAM AvelI paNa e jaNAvatAM varSa thAya che ke svataH preraNAthI zrI. maNilAla lakSmIcaMda verAe raDAne tamAma kharca upADI lIdhela. te uparAMta anya kharca mATe phALo karavAmAM Avyo hato. rasoDAno lAbha zibirArthIo laI zakatA hatA. paNa sAdhune mATe gocarIe javAnI chUTa hatI. te mujaba pU. munizrI saMtabAlajI ane pU. munizrI nemicaMdrajI gocarIe jatAM, teno ullekha kare gya gaNAze. Ama badhI taiyArI vacce zibira uddadhATanane zubha divasa 14-7-11 AvI pahoMcyo......! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] sAdhu sAdhvI zibirane zubhAraMbha jUnA vakhatamAM vaidika dharmanA RSimunionAM saMmelane maLyAM hatAM. bauddha dharmanI saMgatio thaI hatI. jaina dharmanA vetAMbara saMpradAyanI pATalIputra, mathurA ane vallabhIpuramAM AgevAna sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAonI pariSado maLI hatI. chellA saikAmAM sthAnakavAsI jainasaMpradAyonAM bRhat sAdhu saMmelana ajamera, sAdaDI ane bhInAsAra mukAme bharAI gayAM. te upara bhArata jaina mahAmaMDaLa jevI saMsthAe jenenAM badhA phirakA-zvetAMbara, digabara, terApaMtha, badhAnI paripade yojI hatI. AjanA saMgaThananA yugamAM A badhAnuM pitAnuM mahatva hevA chatAM temanuM kSetra kevaLa pitApitAnA dharma, phirakA ke saMpradAya pUratuM hatuM. tyAre A zibiramAM bhAratabharanA badhA vyApaka daSTivALA sava dhama saMpradAyanAM sAdhusAdhvI, saMnyAsIone eka cAturmAsi jeTalA samaya sudhI ekatrita thaIne rahevAne, carcA-vicAraNA karavAne tema ja yugAnurUpa vicAra-maDaLa taiyAra karAno adhikAra ApavAmAM Avyo hato. tenI sAthe ja temane potapotAnA niyamopaniyamomAM svataMtra rIte rahevAnI udAratA batAvavAmAM AvI hatI. te uparAMta zibiramAM sAdhusaMnyAsInI sAthe sAdhaka-sAdhikAo eTale ke brahmacArI, vAnaprasthAzrama loka-sevako (navA yuganA brAhmaNa)ne paNa levAmAM AvyA hatA. A kaMI navuM na hatuM. sarva dharma saMmelano, pariSada yojAya che. alaga alaga sthaLe vicaratA saMto-saMnyAsIo bhegA maLIne pravacano kare ja che. tema ja saMte ane kAryakaromAM paNa saMyukta pravacano thAya che. ahIM tene vadhu vyApaka banAvavA prayAsa karavAmAM Avyo hate. tethI sAdhu varga ane sAdhaka vargane suMdara samanvaya sAdhavAnI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokasevaka-racanAtmaka kAryakara rUpI Adhunika brAhmaNa ane sAdhu saMnyAsI rUpI zravaNanI sAMkaLa bAMdhavAnI ujjavaLa AzA UbhI thaI hatI. A zibira ane tyAra pachI eka ne yugAnurUpa vicAra pravAha zarU thatAM, aneka marajIvA ranone tAravI zakAze ane teo A vibhinna pravAhamAM veDaphAI jatI mahAna sAdhu zaktine eka bAMdhamAM bAMdhI tene lokopa gI banAvI zakaze ema lAgyA vagara rahetuM rahyuM. eTale zibiramAM pratyakSa bhAga levA mATe je ke ochA sabhyo taiyAra thayA hatA paNa tenI tarapha saunI mITa maMDAI hatI. keTalAkane emAM ghaNI moTI AzA hatI keTalAkane kUtuhala hatuM paNa tenA sake mATe te yuganA AhavAnane vinamra pahele pratyuttara hatuM. tA. 14-7-61 nA bhATuMgAnI gurjara vADInA zibira sthAnamAM loko eTalI sArI saMkhyAmAM upasthita thayA hatA ke tene bhIDa ke dhasAro ja kahI zakAya. badhAnA manamAM A zuM che? te prazna ramata hatA. zibirane prAraMbha 8-30 vAge thavAnuM hatuM. 8 vAgethI mANase UbharAvavA zarU thayA. zibirArthIo mATe vacamAM besavAnI vyavasthA hatI. AjanA mukhya mahemAna zrI. ravizaMkara mahArAja hatA. temanA haste zibiranuM uddaghATana thavAnuM hatuM. te uparAMta bhArata sAdhu samAjanA mAjI pramukha svAmIjI thI. akhaMDAnaMda sarasvatI paNa A prasaMge padhAryA hatA. naranArAyaNa maMdiravALA brahmacAriNIjI bahena zrI. pArvatIbAI (jemane saMnyAsInI kahI zakAya) paNa hAjara hatAM. sahu rasapUrvaka zibira aMge pUchaparacha karatAM hatAM. 8-30 vAge zibirane zubhAraMbha thayo. sarva prathama zrI. mIrAMbahene A Avo UDIe paMkhIDAM e preraka bhajana gAyuM. tyAra bAda eka zibirArthI sAdhaka zrI. puMjAbhAI kavie "milAnA viraha vrata upara raceluM pitAnuM kAvya pitAnA sumadhura kaMThe gAI saMbhaLAvyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI. uttamacaMda kIracaMda gesaliyA, maMtrI vAtsalya prAyogika saMghe pAchaLathI AvelA keTalAka agatyanA saMdezAo vAMcI saMbhaLAvyA (je anyatra ApavAmAM Avela che.) tyArabAda vidhavAtsalya prA. saMghanA pramukha zrI. ratilAlabhAI becaradAsa zAhe sahunuM svAgata karatAM potAnuM bhASaNa A pramANe karyuM - pUjya sAdhu-sAdhvIo tathA samAnadhamI sAdhaka sAdhikAo. vizva vAtsalya-prAyogika saMghanI vinaMtine mAna ApI Apa sahu A zibiramAM padhAryA che tethI saMghavatI Apa sahuno AbhAra mAnuM chuM. A zibiranuM uddaghATana pUjya ravizaMkara mahArAjanA zubha haste thAya te ucita che. sahuvatI temanuM huM mAnapUrvaka paNa bhAvabhInuM svAgata karuM chuM. pUjya ravizaMkara mahArAjanA zubha haste gujarAta rAjanuM khAtamuhUrta thayuM gujarAtane temanA AzIrvAda maLyA ane premALa prakRti mAtAe paNa bharI sneha ( = tela) varasAvyo. pUjya ravizaMkara mahArAja to ApaNane janakavidehInI yAda Ape che. teo lebAse saMnyAsI nathI, paNa meM to jIva-mukta che. jIvananI AMdhimAMthI mukta hovA chatAM, teo karma-sukarma-sevAthI alipta ke mukta nathI. AvA janakavidehInuM mArgadarzana amArA saMghane sadAya maLatuM rahe-tevI amArI vinaMtI che. ucca vicAra ane sAduM jIvana temanAmAM mUrta thayAM che. AvA pUjya ravizaMkarajI temanA kartavyaparAyaNa Ucca karmazIla jIvanamAMthI thoDe samaya ApaNane Ape-te ApaNuM subhAgya che. temano AbhAra mAnIe eTale thaDe. svAgata ane AbhAra darzana sAthe A zibiranA preraka pUjya munI zrI saMtabAlajIne kema visarI zakuM? pUjya saMtabAlajI amArA saMghanA preraka AtmA che. AtmIya jana che. paNa te hakIkata che ke saMtabAlajInA dRSTI, darzana, hiMmata, tyAga, apamAno paNa gaLI javAnI sAdhupuranI ucita vRtti-A badhI vRttione amone lAbha maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 pUjya saMtabAlajI kartavyaparAyaNa, nIDara, vidvAna sAdhupuruSa che. temanA pravacane, rAmAyaNa vagere graMtho temanI vidvatAnI sAkSI pUre che. bhAlanaLakAMThA vagere sthaLomAMnuM temanuM racanAtmaka kArya samAja pratyenuM pitAnuM RNa adA karavAnI tamaratA batAve che. sAMpradAyika arthamAM huM na nathI paNa mArI namra mAnyatA che ke sAdhu paNa samAjamAMthI udabhava che, ane AtmasAdhanAnI sAthe sAthe samAjanuM RNa adA karavAnI pharajathI te mukta nathI. saMnyAsIo to A bhArata dezanA saMskRtivAhako che. AvA saMtabAlajInuM-AtmIyajana hovA chatAM-Aje svAgata karUM to huM mArI pharaja ja bajAvuM chuM tema mAnIza. astu. dareka yugamAM banatuM AvyuM che tema parivartanazIla yugamAM ApaNe samAjamAM paNa palaTo AvI rahyo che. ApaNI raheNIkaraNI, rItarivAja, jIvananAM mUlyAMkano paNa eka rIte badalAI rahyAM che. samAjanAM bAgha vastra jevA rItarivAja badalAya che te samajI zakAya tevI vAta che. paNuM taMdurasta samAjano AtmA vikRta thatuM hoya ke lupta thatuM hoya tyAre ApaNAM jIvana-mUlyAMkana sthira che ke nahi te prazna saMzodhana-vicAraNA mAMgI le che. te vicAraNA koNa karI zake? jemanuM citta zAMta che, saMsAranA mehathI jemane dimApha alipta che, jemanI dRSTi UrdhvagAmI ane cetanavaMtI che-tevA sAdhaka-sAdhikAo ke saMnyAsIo ja te vicAraNA karI zakaze. te sahune ekatra karavA zibira yojAI che. je aniSTa tattvonI pratiSThA mera jAmI che tene ukela sAcA ane vyApaka dharma sivAya bIje che Deya? ApaNA sAdhuvarge bhUtakALamAM AtmasAdhanA sAthe samAja kalyANamAM paNa rasa lIdho che. mAtra AtmasAdhanAmAM epa samAja bhUtakALamAM AmaNu AgaLa namI paDyo ane pariNAme samAjakalyANa to gayuM, paNa AtmasAdhanA paNa naSTa pAmI.. sAcA dharmane samAjanI taMdurastI sAthe gADha saMparka che. A dRSTithI vicAra - 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 karavA A zibira yojAI che. A zibira samAjane sAcuM mArgadarzana Apaze tevI amArA saMdhane AzA che: je jIvana ja eka prayoga hoya to saMdha prayogika hoya temAM navAI zI? paNa eka dIpa bIjA dIvaDAne jalAve che-pitAnuM teja gumAvyA vagara -tema A zibira aneka sAdhakane Atmateja Ape tevI amArI AzA che. zibiranI pustikAmAM (pA. 4 tathA 5) tenA mukhya muddAo varNavyA che. ItihAsamAM e nedha na thavI joIe ke jyAre bhAratajanonAM AdhyAtmika jIvana chinnabhinna, vikRta thatAM hatAM tyAre te samayano sAdhusamAja ke vicAraka varga eka AtmavaMcanAmAM ra pa hato ane samAjanA sAcA upadezaka banavAnI takane teNe gumAvI hatI. ItihAsamAM pharIthI daSTi nAMkhIzuM te spaSTa thaze ke jyAre karmakAMDanuM aghaTita Adhipatya sthapAya che tyAre pravAhI, sanAtana dharmanAM nIra sUkAI jAya che A aTaLa satya che. A zibiramAM Apa sahu AvI carcA karI, samAja dareka rIte kema UrdhvagAmI bane tevuM mArgadarzana Apazo tevI mArI namra vinaMtI che. pharIthI Apa sahune saMghavatI AbhAra mAnuM chuM. svAgata pravacana bAda gujarAtanA RSisamA mahAsevaka zrI. ravizaMkara mahArAje zibiranuM uddhATana karatAM maMgaLa pravacana karyuM hatuM. zrI. ravizaMkara mahArAjanuM uddaghATana pravacana "Aje eka pavitra kAryakrama zarU thAya che. sAdhu-sAdhvIonI zibirano maMgalAraMbha thaI rahyo che. ApaNe bahu bhAgyazALI nathI. kAraNa ke ApaNe deza bahu garIba che. A dezamAM Aje ghaNI vastuonI jarUra che. naitika mArgadarzananA abhAve ApaNe ghaNI bAbatomAM pachAta chIe. jene sArA ane kharA kahI zakAya tevA sAdhu-sAdhvIonI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra43 bahu jarUra che. AjanI bhASAmAM kahuM te zAMtI sainikonI ApaNuM rASTrane ghaNI jarUra che.e jeTalA pramANamAM vadhe teTalA pramANamAM ApaNe deza bhAgyazALI banaze. A zibira cAturmAsa mATe che. ApaNA dezamAM jUnA kALamAM amUka samaye satsaMga thato. upaniSada kALamAM jaMgalamAM vasatA RApa munio (araNyake) araNyamAM amuka sthaLe bhegA thatA. comAsAmAM varasAda varasato heI, kayAMye karI zakAya evuM rahetuM nahIM; teve samaye teo cAra mAsa eka sthaLe rahI ciMtana-manana karatA ane AThamAsa mATe bhAtu bheguM karatA. have A prathA tuTI che. mANase comAsAmAM paNa bhAga-doDa karyo jAya che. eTale samAjamAM have zreSTha jIvanavALA ane nyAya nItimAna loko ochA pAke che. eTale samAjanI Teva sudharatI nathI. mANasa mAtra annathI chata nathI paNa premathI jIve che. prema kyAre maLI zake? jyAre mANasanA jIvanamAM suTevone vadhAre thAya. ene pagale sukha Ave, zAMti Ave. samAjamAM jeTalA pramANamAM kuTevo vadhe teTalA pramANamAM duHkha vadhe. A suTe vyApaka zikSaNathI ja vadhI zake che. saMskArI mA-bApane tyAM bALaka janme che te loko ema mAne che ke bALakamAM uparanA saMskAro reDI daIe eTale te saMskArI thaI jaze. "Ama na bolAya ! Ama na khavAya!" vagere saMskAre teo reDa reDa kare che. Ama kaMI saMskAra sAcavavAthI sacavAya che? tene sAcavavA mATe sAcuM jJAna joIe.. bALaka janme che tyAre pitAnuM bhAtuM (pUrvajanma saMskAra) sAthe laIne Ave che. AdivAsIonAM bALaka vagara samaje saMskArI thAya 2. pachI temane saMsAranI TevanI sAthe jJAnanI jarUra rahe che. temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra44 Teva sAthe jJAna maLatuM nathI. eTale te Tevo dhIme dhIme suTevo hoya te paNa badalAtI jAya che. eka vakhate huM vAMsanA jaMgalomAMthI pasAra thaI rahyo hato. te vakhate jaMgalamAM keTalAMka jhUMpaDAM bAMdhelA joyAM. vAMsa 80 phuTa UMcA hatA chatAM tyAM temanI pAse meM AMbA joyA. mane Azcarya thayuM ane tyAMnA lokone pUchayuM : "A AMbA konA che ? sarakArI ke tamArA ? e AMbAne sAcavaze koNa" teo mArI bhASA pUrI rIte samajyA nahIM hoya. eTale temaNe kahyuM, " kerI sacavAya nahIM ene to khavAya ? khAdhA pachI pharIthI kerI Ave che!" e loko ema mAnatA hatA ke AMbAne sAcavanAra ame koNa? ne te bhagavAna che. ApaNe temane satyavAdI ke aparigrahI kahIzuM? nahIM, kemake emane evI Teva che kharI; paNa teo jJAnI nathI. eTale suTevonuM vivekasara Are paNa temanAmAM thatuM nathI. eTale A zibiramAM samAjanI suTevone majabUta karavA karAvavA mATe vicAra-vinimaya thaze. upaniSadanI bhASAmAM kahuM to "jJAtuM dra pravRtaH" eTale ke jJAna, darzana, cAritra vaDe suTevo pADavAno krama nakkI thaze. saMta vinobAjIe eka vakhata eka suMdara vAta karI ke duniyAmAM sAcuM sukha zemAM che ? zAMtimAM. zAMtimAMthI ja sAcuM ane ciraMjIvA sukha maLI zake che. have e zAMtino vadhAre zI rIte thAya? to emaNe kahyuM, "jJAna ane karmanI jeDIthI ApaNI pAse kaI vastu che te zodhavuM te jJAna che, pachI ene sArAmAM sAre upayoga enuM nAma karma che." ApaNI pAse moTAmAM moTI vastu zarIra che, tene nahIM paNa tenA mAlika AtmAne zAMti joIe che. paNa zarIrane mAlika te zarIrane te rIte ghaDe nahIM to zAMti kyAMthI AvI zake sauthI pahelAM zarIrane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 ghaDavAmAM tene sAMdhuM banAvavuM joIe; khapanuM banAvavuM joIe. zarIrane savuM banAvavA mATe zuM karavuM joIe. zarIra lAMbA gALA sudhI cAle e rIte karakasarathI zarIrane TakAvavuM joIe. paNa zarIrane lAMbu TakAvavA mATe tene moha na keLavavo joIe. te khapa pUratuM sArA kAmamAM ghasAvuM joIe. te aMge yathArtha jJAna hovuM joIe. Aje jJAna khUbaja vadhatuM jaI rahyuM che. kolejamAM ghaNuM vidyArthIo jAya che paNa e duHkhada bInA che ke jema jema teomAM jJAna vadhatuM jAya che tema tema temanuM zarIra thatuM jAya che. zarIrane bahArathI rUpALuM banAvavA mATe ghaNI mAthakUTo thAya che. bAhya sAdhanane upayoga karavAmAM Ave che. tethI zarIra suMvALuM bane che ane suMvALI vastu lAMbI TaktI nathI tethI te bIjAne to kAma AvatuM nathI paNa peTane ghaNI vAra bhAra rUpa lAge che. A keTalI bhayaMkara vastu che? zarIra pitAne dharma na cUke tyAreja lAMbuM cAlI zake. mahAtmA gAMdhIjInuM zarIra bahu sedhuM hatuM. temane zarIra pAsethI kAma levuM hatuM. jyAre e khapamAM na Ave evuM temane lAgata to teo ene na rAkhata. temane enA upara jarAye meha na hato. UlaTuM tene kasIne kAma lAyaka rAkhatA. zarIranuM sAcuM rUpa te e che ke te sakriya rahevuM joIe. te mATe te thAke nahIM tyAM sudhI kAma karavuM joIe. zarIra jeTaluM svadharmanuM pAlana kare che teTaluM ja rUpALuM dekhAya che. zarIranA badhA aMge zvAsozvAsanI jema kAma karatA jAya ane khabara na paDe tyAre ja zarIra svadharmI kahevAya. ApaNuM zarIranA cAra bhAga che. paheluM mAthuM te ciMtananuM kAma kare che. bIjo bhAga hAtha che te zarIranA dareka aMganuM rakSaNa kare che. trIjo bhAga peTa che te zarIranA dareka aMgane khorAka vaheMcI de che. cethe bhAga paga che enA upara AkhA zarIrane bhAra che. ApaNe e cAreya bhAgone suTevathI ghaDavA joIe. suTevathI ApaNane jJAna prApta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. jJAnathI badhI kriyAo ApaNe sArI peThe karIe chIe. suTevono jJAnapUrvaka sadupayoga thAya te mATe pracAra eja karI zake, jenuM zarIra soMghuM che ane tethI jeo suTevone jIvanamAM AcarI batAve che tevA sAdhueja tene pracAra karI zake. huM zAMtinA sAdhuo Amane kahuM chuM. teo A badhuM karI zake che. zAMti sainika e hevo joIe ke te potAnAM zarIranuM bhAna bhUlanAro mahAbAhu hevo joIe to ja te samAjanuM sArI peThe rakSaNa karI zake. bIjAnA khapamAM AvI zake. evo mANasa pAMca hajAra mAthAMvALo ane dazahajAra pagavALo hovo joIe. jyAre te potAnA zarIrane samAja mATe, zAMti mATe arpaNa kare che tyAre te eja bane che. A marajIvo jyAM jyAM azAMti hoya tyAM satata pharato rahe che ane zAMti sthApita karato jAya che. A mANasa pAMcahajAramAMthI eka bhAgye ja maLe; eTale tene pAMcahajAra mAthAvALo kahyo che. - saMta vinobAjIne koIke pUchayuM: "zAMti sainikethI cAya zuM?" temaNe enA uttara rUpe saMskRta bhASAmAMthI "sarvodaya pAtra" nAmane zabda kADhaye. keTalAka zabdo vagara bebhe bhASaNa karatA hoya che. sarvodaya pAtranuM paNa evuM ja che. sarvane udaya karavA mATenuM vAsaNa eTale ke sarvane udaya thAya tevI bhAvanA bhAvavI. ghera ghera je AvA sarvodaya pAtra hoya te azAMti Ave ja nahIM. A kAma koNa karI zake. je pitAnuM ghara mUkIne saMsArane pitAnuM ghara banAvIne rahe. jyAre pahelavahelo ghara choDavA lAge tyAre mane kahyuM : "tuM nakAme thaI jaIza !" meM kahyuM: "huM nAnuM ghara mUkIne (saMsAranA) meTA kuTuMbamAM jaI rahyo chuM." tyArabAda lake mane upayogI mAnavA lAgyA. AvA gharano tyAga karIne nikaLI paDanAra mANasa kadI zrama karyA vagara potAnA kherAkanI kalpanA na karI zake. e jJAna vecaze ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. zAMti khAze. loko jyAre ema vicAre che ke badhAmAM mAro udaya che. tyAre te paNa badhAmAM AvI jAya che. sarvodaya pAtramAM eTalA mATe ja gharanAM nAnAmAM nAnAM bALakanI mUThInI vAta kahevAmAM Ave che. nAnA bALakamAM gharamAM badhAne samAveza thaI jAya che. eTale nAnAmAM nAnI vAtone na bhUlAya e rIte suTenuM satata smaraNa karanAra zAMti sainike che. AvA zAMtisenikone jagADavA mATe kharA sAdhu-sAdhvI che. teo evA zAMtisenikone satata yAda apAvatA rahe ke "tame sarvodayanA pAtra (yogya) banIne azAMti zI rIte karI zako ?' -ahIM ja sAdhu-sAdhvInI javAbadArI savizeSa che. Aje sAdhu sAdhvIoe satano vicAra karI pitAne svAMga balavo paDaze. temaNe sane vicAra karI jAte suTevo pitAnA jIvanamAM pADI bIjAne paDAvavI paDaze. te mATe A zibira goThavAI che. Aje mane ahIM AvIne khUba ja AnaMda thAya che. A zibiramAM je ke sAdhu-sAdhvIo bahu ja ochAM najare paDe che paNa je sAdhaka-sAdhikAo AvyAM che teo paNa pote yathArthajJAna mATe prayatna karaze evI AzA rAkhuM chuM. zreSTha sAMbhaLavuM ane zreSTha AcaravuM e be vAte, zibirArthIonA jIvanamAM Utaraze te kharekhara teo samAjamAM tene AcarAvI zakaze. jJAna thayA pachI karma thAya che ane jJAnayukta karmamAMthI je jJAna nikaLe che te vijJAna kahevAya che. ApaNe A zibiramAM evuM vijJAna meLavavuM paDaze. gAmaThI bhASAmAM koThA jJAna ke jene haiyA ukalata kahI zakAya te A vijJAna che. te vijJAna pustako vAMcIne nahIM thAya paNa pitAnA ThAmAMthI je prabo udbhave, je prazno carcAya ane chelle praznonI parIkSA kare, gaNita paNa temAMthI ja pariNAme, gaNitanA dAkhalA vidhArthIo pote ja kare che, paNa tene tALo meLavavA mATe pUchavA jAya che. gItAmAM kahyuM che : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 tadviddhi praNi pAtena pariprabhena sevayA -eTale ke vijJAna meLavavA mATe praNipAta, pariprazna ane sevA dvArA zrotriya ane brahmaniSTha pAse javuM joIe. Aje te ghaNAmAM prazna mUkavAnI AvaData nathI. ghaNA to ema mAne che ke prazna pUchavA jaIza to leko kaheze tArI pAse ochuM jJAna che! paNa, kharekhara potAnA koThAmAMthI khoLI kADhelA prazno pUchI je jJAna meLavAya te ja kharuM jJAna meLavI zakAya che. koThAjJAna vagara jJAna aMdara UtaratuM nathI. jagyA nahIM hovAthI e jJAna to bhara jAya che paNa te dAkhala thatuM nathI. tenAthI karma siddha thatuM nathI ane te AcaraNamAM mukAtuM nathI. pariNAme te loko mATe svIkArya ane bhecya banatuM nathI. dareka vastunA aneka prazno hoya che. dA. kha. khAvuM zA mATe? pIvuM zA mATe ? paheravuM zA mATe ? evA prazno viveka vaDe ukelI zakAya! eka chokare mane maLyo hato. te sinemA jevA jate hate. meM pUchyuM: "alyA ! sinemA zuM karavA jevA jAya che !" teNe kahyuM : "sinemA jovA na jAuM te jJAna kyAMthI meLavuM ?" samAjamAM sinemA sivAya anya sthaLe sAcuM ane umadA jJAna nahi maLatuM hoya te bALako e raste jAya. emAM javAbadAra koNa? guruonI ja, sAdhu-saMtanI ja e javAbadArI gaNAya. jJAna sAthe tevuM kArya na hoya te sAdhu-saMnyAsIonI asara zI rIte thaI zake ? gItAmAM karmanI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke "bhUta-chanI aMdara je bhAve che tene udbhava karI visarga kare tenuM ja nAma karma che. samAjamAM je sAcA bhAvo paDyA che ene pragaTa karavAnuM karma sAdhu-saMtanuM che. A badhAnI cokI karavAnuM kAma paNa emanuM ja che. te mATe ApaNe khUba ja jokhama kheDavuM paDaze. bIje bhUla kare to nukazAna thoDuM che. paNa sAdhusaMto bhUla kare to te bhUla keTalA gaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra49 moTI che? sAdhu sAdhvIo te samAjane jagADanAra che. teo ja UMghI jAya te kAma patI gayuM? AjanI, samAjanI AvI vikaTa paristhitimAM sAdhu puruSa ane sAdhaka-sAdhikAo bhegAM thAya che ! te A kAmamAM khapa lAgaze evI AzA rAkhuM chuM. AmAM koI nAnA moTA nathI. Izvare sarvene sarakhA saryA che. jJAna badhAmAM reDyuM che. badhAM kAmo koI eka mANasa karI zakato nathI. je kAma jene phALe Ave tene te kAma javAbadArI pUrvaka pUruM karavAnuM che. badhAya bhegA maLIne ekabIjA sAthe vicAra vinimaya kare ane cAra mAsamAM je sAMbhaLyuM hoya te bhAtuM meLavI prayoga kare. munizrI saMtabAlajI ma.ne huM khUbaja RNI chuM. emaNe pahelAM prayoga karIne vicAro siddha karyA che. zibirArthI bhAI-bahene kathAnI peThe mAtra sAMbhaLI na rahetAM. jema kathA sAMbhaLavAthI kAna pavitra thAya che, paNa zarIra je emane ema rahI jAya te saMsAranuM sarjana sAruM thatuM nathI. mAtAone mArI vinaMti che ke tamo sRSTinuM sarjana karo cho. eTale bhale tame cepaDIo nahIM bhaNyA che paNa bALakomAM suTeva paDe. mAtra copaDI bhaNelAone ApaNe namatA nathI. jemanAmAM suTeve hoya temane namIe chIe. suTevo dhamakAvIne, dabAvIne ke mArathI nahIM pADI zakAya. paNa amuka suTevAne yAda devaDAvIne nAkhI zakAze. bALakane moTuM karavAnuM kAma to bhagavAnanuM che paNa tene ghaDavAnuM, ucheravAnuM kAma tamArA hAthamAM che. mATe atre sAMbhaLavA AvanAra bahene paNa sAra sAra kheMcI leje. bhagavAnane hajAro hAtha che. ApaNe bhAge jeTaluM thoDuMka AvyuM che tene sAcavavAM ane bALakamAM suTeva pADane ucheravAM eTaluM karI cUkIe te ghaNuM che. bAkI badhuMye bhagavAna saMbhALI leze. temanAthI bhagavAna na banI zakAya. Aje mAtAonI phariyAda paNa evI jAtanI Ave che ke ame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 AvI eAchI AvakamAMthI bALakane kevI rIte sAcavIe ke ucherIe? kevI rIte suMdara chavIe ? Aje ApaNe duHkhane pAra nathI. paNa huM tamane mArI namra salAha ApIza ke rUpiyAthI koI dahADe chavAya nahIM, rUpiye vadhe eTale kharca vadhe ane kharca vadhe eTale pApa thAya. gItAmAM vega kSemanI vAta Ave che. huM ene samAjanI daSTie ghaTADuM chuM ke yoganI zakti purUSanA hAthamAM che te kSema zakti strInA hAthamAM che. Avaka ochI hoya to paNa tenAthI calAvavAnI kSetrakaLA bahene mAM hevI joIe. kaI vastune, kyA kharcane kADhavuM ane kyAne rAkhavuM enuM suMdara Ayojana karaze te hiMdustAnane ane vizvane preraNA maLI zakaze. chelle huM AzA rAkhuM chuM ke Avo pravAha dara varSe vahyA karaze ane sAdhu sanyAsIo ane sAdhaka-sAdhikAo emAM snAna karI pitAnI jAtane zuddha banAvI samAja zuddhi karI zakaze. svAmI zrI akhaMDAnaMdajInuM pravacana zibiranA uddaghATana prasaMge khAsa hAjarI ApavA mATe AvelA bhArata samAjanA pramukha svAmI zrI akhaMDAnaMdajI sarasvatIe tyAra bAda pitAnuM hiMdImAM pravacana kareluM tene gujarAtI sAra ahIM ApavAmAM Ave che - zrI saMtabAlajI mahArAja te ahIM virAje ja che. ravizaMkara mahArAjanuM nAma sAMbhaLyuM hatuM. Aje temanAM darzana karIne mana bahuja prasanna thayuM che. Apa sahu jANe che ke bhale sAmAnya loko hoya ke sAdhaka hoya, cAritrya zuddhi ane vahevAra zuddhinI darekane jarUra che. jagatanA AdikALathI jeTalA dharmasaMpradAyo banyA che te badhAmAM siddhAMto ane mArgo aMge matabheda haze, paNa mANase saccaritra thavuM joIe e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra51 ane koIpaNa prakArane matabheda nathI. badhA mAne che ke mANase pavitra thavuM joIe ane tenA jIvanamAM vahevArika zuddhi hevI joIe. A aMge prAcInamAM prAcIna ane navInamAM navIna badhA sarva sammata che. dezanI vizeSatAe temAM koI pharaka paDato nathI. badhA deza, jAti ke saMpradAyavALAo tene cAhe che. badhAne te ISTa che. A je Ayojana karavAmAM AvyuM che, te badhA mATe lAbhadAyI to cheja. khAsa karIne jemaNe vize uddezyathI sAdhujIvana svIkAryuM che temanAmAM pavitratA ANavA mATe te upayogI thaze ane tethI samAja paNa pavitra banaze. ekavAra eka sajajana kayAMka bhajana karavA mATe gayA. tyAM besavAnI jagyA gaMdI hatI. pAseja sApha karanArI sadhI UbhI hatI. temaNe tene kahyuM : "A jagyA sApha kara !" jagyA ArasapAnI hatI ane sApha karanArI strIe eka gaMdA kaTakAthI tene sApha karavA lAgI. pariNAme te vadhAre gaMdI thaI gaI. te sajajane tyAre kahyuM: "bAI, pahelAM kapaDAMne sAbuthI dhoI nAkha ane pachI AzAne sApha kara !" A vArtAthI e preraNuM maLe che ke samAjasevA ke samAja-sudhAranuM kAma karanAranuM cAritra, temanuM citta ane temane vahevAra te vadhAre zuddha ane pavitra hevAM joIe. sAdhujIvana pavitra hoya te te pitAnA lakSyanI pUrtimAM sahAyaka bane ja che. bIjAnI lakSyanI pUrtimAM paNa te sahAyaka bane che. A Ayojana bIjAnA bhalA mATe ane loka-paraloka mATe hitakara che. AmAM manuSyanA svataMtratA vagere je guNo che tenuM mULa prakSAlana thAya che. tenA svarU5 upara je AvaraNa paDyuM che te dUra thAya che. mAnava unnatinA paMthe agrasara thAya che. A ja draSTibiMdue A Ayojana karavAmAM Avela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para: ApaNe AzA karIe chIe ane zubha kAmanA sAthe hita bhAvanA pragaTa karIe chIe ke A Ayojana saphaLa thAya ane ahIMthI pavitra ane cAritryavAna sAdhu-sAdhvI pitAnA lakSyanI sAthe bIjAne paNa pavitra jIvana gALavAnI preraNA Ape." viduSI brahmacAriNI bahena zrI pArvatI bahenanuM pravacana naranArAyaNa maMdiravALA brahmacAriNI viduSI bahena zrI. pArvatIbahena ahIM padhAryA hatA. temaNe potAnA bhAva ugAra kADhayA - sAdhu-sAdhvI zibiranA uddaghATana prasaMge pU. zrI. saMtabAlajIe mane AmaMtraNa ApI upakRta karI che. Aje mAre je kahevuM joIe te pU. ravizaMkara mahArAja kahI gayA che. ApaNuM sadbhAgye Aje eka parabanuM ahIM uddaghATana thaI rahyuM che. unALAmAM ThaMDuM pANI pIvA mATe loko paraba baMdhAve che tevI ja A jJAna paraba che. emAMthI bhAgyazALIo jJAnAmRta pIze ane lAbha leze. vizva vAtsalya prAyogika saMghe A zibira rUpI jJAna-paraba goThavIne muMbaI nagarInI upara eka moTo upakAra karyo che. sAdhusaMto pAse je kaMI mUDI che athavA A zibirathI bhegI thaze te samAjakalyANamAM vAparavA mATe che. kahyuM che ke - pibanti nadyaH svayameva nAmbhaH / svayaM na khAdaMti phalAni vRkSaH // nADadaMti sasyaM khalu vAhivAhA : paropakArAya satAM vibhUtiya :" -saMtonI pAse je vibhUti, jJAna ke saMpatti che te jagatanA kalyANa mATe che. uttama jJAna je saMtoe saMgharI rAkhyuM che te temaNe -samAjane ApavuM joIe. upaniSadamAM samAjarUpI je virATa purUSanI kalpanA karavAmAM AvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 che temAM brAhmaNa ane saMtone enA mukha kahyA che. mukha mAtra belabola karyA kare che enI koI kiMmata karatuM nathI. te upadeza sivAya te dareka aMgane khorAka laIne pahoMcADe che e mukha je dareka aMgane khorAka nahIM pahocADe te kaI enA hukamanuM pAlana karaze nahIM. zarIranuM koI aMga bImAra paDe te mukhane kaDavI davA pIvAnI pharaja paDe che. tAva Avyo heya te kaDakariyAtuM pIvuM paDe che. zarIrane tAkAtavAna banAvavAnI pharaja mukhanI che. eTale ja sAdhu satene netA ane sukhI banAvyA che. upadezakonI jagyAe temane sthApyA che. prathama teo jJAnAmRtanuM pAna kare, satyanuM bhajana kare; pachI te samAjane Ape. mAtra zrImaMto ke rAjAone ja nahI paNa, patitA, tyaktAo ane DAkuo suddhAne emaNe saddaupadeza ApavA joIe. khorAka peTane ApyA pachI ja te pitAnuM pAcana kArya karI zake paNa khorAka ja na maLe te peTa zuM kare ? Aje samAja zista rahita che ke te adharmanuM AcaraNa kare che. te mArI namra mati pramANe tenI javAbadArI sAdhusaMta upara ja che. ja samAjane, tenA mukha rUpI saMta pUrI tAkAta ke khorAka pahoMcADe te samAjanA bALakone manoraMjana meLavavA sinemAmAM zA mATe javuM paDe ? haMmezA potAnAM jIvanamAM hoya tenI asara thAya che. eka bAIne dAkhala prasiddha che ke te potAnA dIkarAne mahAtmA pAse laI gaI. teNe kahyuM: "mahArAja ane khAMDa khAvAnuM choDI !" mahAtmAe kahyuM : "ATha dA'DA pachI ene mArI pAse lAvajo" bAI ATha hADA pachI mahArAja pAse gaI. mahAtmAe kahyuM beTA kAlathI khAMDa khAIza nahIM !" bAI bolI : mahArAja! A te tame te divase paNa kahI zakatA hatA. nakAme dhakako khavaDAvyo ne!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mahAtmAe kahyuM : "bahena! te vakhate huM jAte khAMDa khAte hato, pachI chokarAne nahIM khAvAnuM kaI rIte kahI zakuM ! meM have khAMDa khAvAnuM choDI dIdhuM che ane makkamatA jaLavAI rahI che eTale tArA dIkarAne Aje kahyuM !" je A rIte ApaNe sAdhusaMto javAbadArI samajIne taiyAra thaI jAya to samAjane utkarSa ocho nathI. upadezanI asara nirmaLa cAritryathI ja thAya che. ApaNuM sadbhAgye pU. ravizaMkara mahArAja, pU. saMtabAlajI, pU. nemicaMdrajI jevA upadezako sAMpaDyA che. AvA sAcA sati paisA tarapha daSTi rAkhatA nathI. samAja pAsethI ochuM levuM ane vadhAre ApavuM evI temanI daSTi ane nIti hoya che. AvA saMtonA pavitra upadezathI vidhavA salya prAyogika saMghanI je bhAvanA che te eka divasa jarUra phaLaze; vidhavAtsalya pUrNa thaze. dareka saMta AvA zibirane lAbha le. ApaNI saMskRti je Aje bImAra thaI gaI che tene pharIthI svastha banAvavA mATe AvA sAdhusaMtanA zibiranI khAsa jarUra che." sAdhikAbahena zrI. caMcaLabahena bhaTTanuM pravacana tyArabAda zibirArthI sAdhikA bahena zrI caMcaLabene kahyuM - strI ane purUSa e bane samAjanAM aMga che. koI evo camatkAra thAya ane bahene UMce UDI jAya te zuM thAya? athavA bhAIo uce caDI jAya to zuM thAya? badhAM ja vahevAra aTakI paDe ! bahenanuM kahevuM che ke bhAIo sammata na thAya to ame zuM karIe ? mANasamAM je daivI saMpatti bhagavAne mUkI che, bhale te ochIvattI hoya paNa ene vadhAravAnA upAya te pAramArthika kAme ja che; svarAjya AvyuM paNu ApaNA rASTranI AMtarika paristhitimAM vizeSa parivartana thayuM nathI. enI javAbadArI samAjanA agragaNya sAdhu sAdhvIonI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 pU. gurudeve te kamara kasIne samAjane badalavAnI hAma bhIDI che, zibiranuM Ayojana karyuM che. je zreyAthI sAdhako-sAdhikAo ke sAdhu sAdhvIo AmAM bhAga nathI letAM temane pAchaLathI jarUra pastAvo thaze. mahAtmA gAMdhIjIe aMgrejonI sAme laDavA mATe zastro nahotAM lIdhAM, chatAM badhAye ucca koTinA rASTrapuruSo AvI maLyA ane ahiMsaka rIte svarAjya laIne ja teo jaMpyA. kharUM svarAjya te bAhya nahIM paNa AMtarika eTale AtmAnuM pitAnuM rAjya che. Apa sau bhAI-bahene dUra-dUra kheMcAIne A jANavAjevA mATe AvyAM cho ke A zibiramAM zuM zuM thavAnuM che ? kharekhara zibiramAM AtmaprakAza maLavAno che. krAMtinI prakriyA samAjane balavAnI vidhi vagere badhA ja vizvaprazno AmAM carcAze. krAMtinAM bI ApaNuM saumAM paDelAM che. temane aMkurita karavAnI jarUra che. jenA manamAM prazna uThe che tene A prakAza maLI zakaze. dI heya te ja dIvA pragaTAya. ApaNI bahenomAM A prakAzanAM mULa paDayAM che. jUnA vakhatamAM jagadaguru zaMkarAcArye potAnI sAthe laMDanamizranA zAstrArthamAM maDanamizranI panI sarasvatI devIne madhyasthI nImyAM hatAM. temanAmAM vidvatA hatI. eTale zaMkarAcArye temanI AgaLa pitAnuM mAthuM namAvyuM. bhagavAna mahAvIranA samayamAM caMdanabALA ane mRgAvatI jevAM sAdhvIo thaI gayAM. temaNe sAdhvI samAjanA mAdhyama vaDe samAjane sAce mArga cIkhyo hato. devI yazodharAe bALaka rAhula pAsethI bhagavAna buddhane bhikSA levA AvyA tyAre kahevAyuM ke "Apane vAraso Apa !" bhAratamAM jyAre AvI mAtAo hatI tyAre bhAratanI saMskRtinAM kiraNo cAre bAju prasaratAM hatAM ane samAja tathA saMskRti unnata rahetI hatI. zibira ApaNuM bhAratIya saMskRti ane samAjane unnata banAvavA mATenuM eka mAtA kiraNa che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zibiranA saMyojaka pU. munizrI saMtabAlajInuM pravacana badhAnA mana upara A pravacanonI suMdara chApa paDI hoya tema jaNAtuM hatuM. tyArabAda pU. munizrI saMtabAlajIe pitAnI madhura vANImAM kahyuM - huM thoDIka vAto ApanI AgaLa mUkuM te pahelAM eka agatya vastunI yAda devaDAvI dauM ! A e ja sthaLa che jyAM covIza varSa pahelAM meM ahIMthI vyaktigata krAMti mATe mAruM nivedana bahAra pADyuM hatuM. te vakhate jenabhAI ane bahenane ema lAgatuM hatuM ke saMtabAlajI ApaNuM maTI gayA. Aje pharIthI sAmAjika krAMtinA saMdarbhamAM A sthaLe sAdhu-sAdhvI zibirane maMgaLAraMbha thayo che ane temAM ghaNAM jaina bhAIo che ane temane lAge che ke saMtabAlajI temanA ja che. e temanI krAMti pratyenI cAhanA batAve che je stutya ane anukaraNIya che. A zibirane maMgaLAraMbha gujarAtanA RSi samA mahAsevaka zrI. ravizaMkara mahArAjanA maMgaLa pravacanathI thayo che. ravizaMkara mahArAja varSo sudhI bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA pramukha rahIne A sAmAjika krAMtinA sAthI rahyA che; ane Aje bahAra rahIne paNa vidhavAtsalya prAyopika saMdha taraphathI yojAyela A pavitra kAryamAM potAne hisso tenuM uddaghATana karIne ApI rahyA che te jANIne mane khUba AnaMda thAya che. Ama to A zibira sAdhu-sAdhvIone rakhAyo che. eTale tamArI daSTi keTalAka sAdhu-saMnyAsIo zibiramAM joDAyA enI upara haze. paNa, mArI dRSTi mAtra saMkhyA upara ke ekalA sAdhu-sAdhvIo upara nathI paNa AkhA samAja upara che-samAja sevaka upara che. mIrAMbahene hamaNAM bhajana gAyuM hatuM :- A ...A ..UDIe...! -ekalA UDavAthI kAma cAlavAnuM nathI. samAjanA dareka aMge, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 badhI ja koTinI strIo ane purUSoe sAthe UDavuM paDaze. bhagavAna mahAvIre Ama te ghaNI vAto karI che. paNa eka vAta emaNe samAja ghaDatara mATe agatyanI e kahI che ke sAdhu-sAdhvIo, zrAvaka ane zrAvika che. tame badhA eka ja nokAnA besAo che. tame badhA eka ja naka - besIne jajo. damaNa svAmI akhaMDAnaMdajI kahI gayA ke sAdhu sAdhIo pite pavitratA prApta karIneja, samAjamAM pavitratA, vahevAra zuddhi ane cAritrya zuddhi phelAvavAnuM kArya karI zakaze. bI. pArvatIbahene samAjamAM AniTe phelAya ema mArI javAbadArI sAdhu sanyAsIonI ja che ema kahyuM paNa, emaNe thoDeka pakSapAta ka . huM e javAbadArIne traNa dizAmAM vaheMcI dauM chuM. kuTuMbanA saMskRtinI rakSA mAtAo kare, samAjamAM brAhmaNe agara AjanA navA brAhmaNe kavi saMskRti rakSA kare ane rASTrathI vizva sudhI saMskRtinI rakSA sAdhu saMnyAsI varga kare. A rIte traNeyano tA maLI jAya to zAMti sainikonA nicahine prazna tarata ja ukalI jAya. temanA nirvAha mATe samAjane ja ciMtA rahe temane sarvodaya pAtra mUkavIne vAgakSemanI ciMtA na rahe. A zibiranI mAtA mATe saMdezAo te ghaNA AvyA. rAjaya netAonA, lokasevakanA, gAmaDAnA bhAIbahenenA, dhArmika strI-puravAnA ane vicAraka gaNAtA sAdhu-sAdhvIonA saMdezAono Dhaga che. te jotAM tamane kadAca ema lAge ke ATalA sAdhu-sAdhvIonA saMdezAo AvyA che te teo pote zibiramAM kema na AvyAM ? Ama cAreka sa dha saMnyAsI AvyA che. jaina sAdhu-sAdhvIo pAse mArI apekSA hatA teo paikI jeo Aje nathI AvyAM teo parokSa rIte AzAM mAMDIne beThAM ja che. teo je saMpradAyamAM beThAM che 17 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 tenA samAjanI AjanI paristhiti ane sAdhu-sAdhvIonuM vartana jotAM temane saMtoSa nathI. paNa evA sAdhu-sAdhvIo zibiramAM kema AvyA nathI ? te aMge kaMIka to kAraNa haze. temano zubhecchAthI ane bahAra rahIne paNa vizvAtsalyanA upadezathI ApaNane baLa maLaze ema mAnavuM rahyuM. temanA bhAga na levAnA kAraNomAM atyAre UMDA nahIM UtarIe. vizva vAtsalyamAM meM e viSe ekathI vadhu vakhata lakhyuM che. meTA bhAge sAdhu-sAdhvIonAM zibiramAM nahIM AvavAnA kAraNomAM amuka saMpradAyanI paristhiti ja che. jenI sAme sAdhu-sAdhvIo hRdayane nAda na kADhI zakatAM hoya. paNa AvA sAdhuoe pitAnA samAjanI maryAdAmAM rahIne ghaNuM kAma karavuM joIe. A aMge vizva vAtsalya prA. saMghanA pramukhazrIe je Takora karI che; e kAma karavA sAdhu-sAdhvIo bhAgye ja javAbadArI pAra pADe che! evuM nathI ke temanAmAM taravarATa nathI; te to che. paraMtu zuM karavuM? kema karavuM ? samAjanA rUDhicilAnI sAme kaI rIte thavuM ? e aMge temane mArgadarzana maLatuM nathI ke e mArga kheDavAnuM protsAhana maLatuM nathI. tethI mAtra bolavAnuM thAya che paNa AcaravAnuM thatuM nathI. mane lAge che ke Atma kalyANa sAdhavuM hoya te parakalyANamAM rasa levo joIze. jaina sUtra ThANAMgamAM kaheluM che - AtaMtape se paraMtape -tyAM kahevAmAM AvyuM che ke je tuM tapIza teja bIjAne tapAvI zakaze. Aje samAjamAM phelAyela aniSTo mATe je sAdhu sAdhvIo javAbadAra hoya to temaNe pote pahelAM tapasyA karavI paDaze. hamaNuM hamaNuM samAjamAM dhana ane sattAnI jeTalI pratiSThA che teTalI tyAga ane sevAnI nathI. eTale lokonI doTa dhana ane sattA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 tarapha vadhAre hoya e svAbhAvika che. je e doTane TALavI hoya te sAdhu saMnyAsIoe tyAga ane sevA karanArAone AgaLa lAvavA paDaze. ApaNuM sadbhAgye eka sevA mUrtinA maMgaLapravacanathI zibirano zubhAraMbha thAya che. huM haMmezA kahyA karuM chuM ke have 1-2-3-4e cAreya AMkaDAne bhegA rAkhavA paDaze paNa temane krama 4-3-2-1e rIte rAkhavo joIze. sauthI pahelAM cagaDe eTale pAyAmAM AdhyAtmika zakti saMtanI; tagaDe eTale naitika zakti lokasevakanI, bagaDe eTale jana-zakita te lokonI ane ekaDe eTale saMyamalakSI daMDazakita te rAjyanI. A rIte AdhyAtmika zaktinA pratinidhi sAdhusAdhvIo pAyAmAM raheze ane samAjanI naitika cakI rAkhavA maMze, te aniSTone prasarato aTakAvI zakaze. janazakitanA sahakArathI naitika sAmAjika dabANa dvArA daMDazaktine paNa aMkuzamAM rAkhI zakaze; ane aniSTone paNa rokI zakaze. je samAjanuM kalyANa karavuM heya te rAjyasattAnI daMDazakitane chello naMbara ja Apavo paDaze ane tyAganI zakitavALAne AgaLa lAvavA paDaze. sAdhu-sAdhvI zibira dvArA, sAdhusaMnyAsI vargane sAdhaka-sAdhikAone ane janatAne Aja cAra anubaMdhavALI vAta samajAvavAnI che. keTalAka sAdhu-sAdhvIonA manamAM ema che ke A zibira saphaLa thAya te pachInA zibiramAM amo AvazuM. paNa Ama badhAMye sAdhu-sAdhvIo vicAre te samAjanuM kAma aTakI paDe. koIke te pahela karavI ja paDaze. Aje sAdhusAdhvIo samAjanA lokonA namaskAra ja le che. paNa samAja mATe phanA thavA mATe bhAgyeja taiyAra thatAM hoya che. eTalA mATe ja meM 24 varSa pahelAM namaskAra karavAne virodha karyo hato. ame saha-sAdhvIo jyAM sudhI ene pAtra na banIe tyAM sudhI namaskAra laIne samAjane chetaravA ne barAbara nathI. e. rlabhajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 khetANuM e vAtanA sAkSI che. paNa Aje 24 varSa pachI ApaNe sahaciMtana karavA beThA chIe ane te paNa namaskAra ke khoTA vinayavivekanA ADaMbara vagara; te bahu jarUrI che. goLAkAre besavAnI goThavaNI eTalA mATe ja rAkhI che ke ApaNe kharA dilathI maLIe. milana to thAya che paNa AvA zibiromAM hArdika milana thavAM joIe. eTale ke khullA dile vicAronI Apale thavI joIe. huM (saMtabAlajI) guru deva chuM ema caMcaLabena bhale mAne, paNa kharekhara to huM haju ghaNuM zIkhI rahyo chuM-ziSya chuM. mane ghaNuM jJAna gAmaDAmAMthI maLyuM che. eka AdivAsI kheDUta mane kahevA lAgyo ke "badhuM ce anAja huM mArA gharamAM zA mATe saMgharI rAkhuM? kemake varasAda te jagatane mATe varase che. AmAM jegI, jati, sAdhu, satI, kIDIkuMjara, pazu-paMkhI sauno bhAga che. huM ekalo emanA badhAne bhAga rAkhI ja kema zakuM ?" mane lAge che ke eNe gItAne jIvanamAM AcarI hatI. paNa, Aje enA e ja kheDUte Dolarane pAka vAvavA lAgyA che. paisA ane saMgharA tarapha temanI dRSTi karI che. eTalA mATe ja gAmaDAmAM kheDUtonAM naitika saMgaThana kAryakare sAthe sAMkaLavA prayAsa karyo ane rAjakIya kSetramAM rASTrIya mahAsabhA sAthe joDANa sAdhavA prayatna karyA. temAM bhAla naLakAMThA kSetramAM daSTinI barAbara saphaLatA maLI che eTale te dezavyApI bane evI mArI saheje IcchA che. A kAma sAdhu-sati upADI le te kharekhara addabhuta kArya thAya. uparanAM badhAM kSetrone joDanAra ane doranAra, tema ja badhAnI naitika cakI karanAra ane nItidharmanAM tattvane sAcavanAra sAdhu-sAdhvIone A vAta samajAvI zakAya te mATe A zibiranuM Ayojana karyuM che. A zibira kevaLa saMtabAlajIno nathI. emAM priya nemimuni, be sAdhvIzrIo (jemaNe A zibiramAM AvavA 'saMkalpa karyo chatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 AvyAM nathI) ane nAnA moTA kAryakartA bhAI bahene, sAdhakasAdhikAone emAM sahakAra che. brahmacAriNI pArvatIbahena jeo saMnyAsInI jevAM che, temaNe sAdhu-saMnyAsIo mATe je Takora karI cheH temane te rIte Takora karavAno adhikAra che. sAdhu-saMnyAsIo je janatAnI ATalI badhI zraddhA ane bhakti laIne, bhikSA ane vastro laIne, je samAjane kazuM ye na Ape; UlaTAM aMdha vidhAso aniSTa phelAvavAmAM nimitta banatAM hoya te janatAnI zradhA kyAM sudhI TakI zake? paNa huM pArvatIbenane vinavIza ke teo bhAgavata-rAmAyaNa vagere dharmagraMthonuM vAMcana karI lokone bhakitarasa cakhADe che tenI sAthe have janatA janArdananI bhakita tarapha teo vaLe. Aje jagatamAM je bhagavAna che te sUtelA bhagavAnane jagADavA paDaze. ame tene sahakAra paNa IcchIe chIe. saMta vinobAjIe janatAnI sevA mATe pagapALA yAtrA svIkArI che. temaNe potAnA dezamAM agatyanI vAta kahI che ke A zibirayojanA janasevako ane sAdhusAdhvIonI vacce pulanI garaja sAraze. tenI agatyanA kAraNamAM atyAre UMDA nahIM utarIe. vidhavAtsalyamAM meM e vize paNa lakhyuM che. Aje janasevako ane sAdhusaMnyAsIoe vicArI levuM paDaze ke have rAhatane jamAne gayo. have to lokomAM naitika zakita jAgrata karavAnI che ane samAjamAM je aniSTo vadhyA che tene pitAnAM tapa-tyAga-balidAnanA kAryakramothI dura karavA paDaze. sAdhu saMnyAsIo kevaLa evAja kAryakramathI TakI zakaze. saMgharSa joIne tenAthI dura bhAgavAthI have nahI cAle. sAcI sAdhanA te saMgharSo vacce samabhAve TakI rahI, aniSTone dUra karavAnI che. A eka bhagIratha kArya e javAbadArIne jANavA, vicAravA ane AcaraNa karavA mATe upADayuM che. emAM zibirArthIo sivAyanAM je bhAIo-bahene niyamita Avaze teo mAtra sAMbhaLavAne lAbha laI zakaze. ekAgratA mATe A niyama jarUrI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zibiranA maMgalamaya zubhAraMbha prasaMge tame badhA je bhAIo bahene duradUrathI AvyAM che temane mArI vinaMti che ke tame A zibirane mAtra jijJAsAbhAvathI ja nahIM paNa TIkAnI daSTithI paNa jojo. tame prazaMsAkArane badale TIkAkAra thaje. zibiramAM je kAMI uNapa dekhAya; temAM mAre, nemimunijI A badhAne doSa gaNaje, tenA dezanA bhAgIdAra amane badhAne kaheje. Ama te A zibiramAM bhArata sAdhu-samAjanA pramukhazrIne saMdeza che ke "hama Apake sAtha hai" paNa sakriya bhAgIdArI keTalI dhAve che e vicAravA jevuM che. chevaTe paramakRpALu vanarAga bhagavAnane huM prArthanA karuM chuM ke ApaNA A zibirane saphaLa banAvavA mATe baLa maLe.. !" munizrI saMtabAlajInA pravacana pachI zibirArthIone paricaya karAvavAmAM Avyo. Avela AgaMtukonA AbhAra sAthe zibirano udaghATana samAroha pUro thayo. je bhAIo A aMge jANavA mAgatA hatA temane zibirane prabaMdha dekhADavAmAM Avyo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zibiranI carcAo ane pravacananA viSayo dainika kAryakrama pramANe pravacana noMdha vagere lakhAyAM ane jamaNa vagere patyA bAda bapore zibirArthI bhAIoe sarva prathama carcA prAraMbha karI. AvatI kAlathI te mabaddha viSayo divasa pramANe AvavAnA hatA. tene kaMika khyAla badhAne hate. A viSayo ati TuMkamAM A pramANe hatA - ( 1) vizravAsalya sarvodaya ane kalyANarAja : vizvamAM savaMtra sukha, zAMti ane kalyANa IcchatI traNe vicAradhArAono samanvaya - TUMkamAM sAdhakanA Adarza ane vahevArano suMdara samanvaya raju karatAM judA judA peTA muddAo uparanAM pravacane. (2) anubaMdha vicAradhArA : susaMsthAone anubaMdha karI vizvane dharmamaya banAvavAnA prayogane rajU karatA vividha peTA muddAo uparanAM pravacane. (3) sAdhu saMsthAnI upayogitA ane anivAryatA : vizvane dharmamaya banAvavA mATe je susaMsthAone anubaMdha yogya mAnavAmAM Avyo che temAM mukhya preraka saMsthA ane anubaMdhakAra sAdhuvarNanA cunaMdA sabhyo hoIne, te dareka kSetre kevI rIte upayogI thaI zake? temaja pitAnI anivAryatA siddha karI zake te mATenAM pravacane. (4) sarvadharma-upAsanAH duniyAmAM vidyamAna badhA dharmonAM satya ane dharmasaMsthApakane samanvaya karI, hadayathI badhA dharmavALAone pAse lAvI; dharmane sarjanAtmaka baLa banAvavA mATenA prayAsane samajAvatAM pravacano. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 (5) bhAratIya saMskRti : vizvanI eka mAtra TakI rahelI uttama saMskRtinI vizeSatA, anya saMskRtionI tulanA tenAM aMgopAMgonAM vivecana karatAM pravacano. (6) sAmudAyika ahiMsAnA prayogo : vizvane je kaI TakAvI rAkhanAruM baLa hoya te te ahiMsA che-tene sAmudAyika prayoga mANasanI naitika hiMmata che. te vizvamAM vadhatA jatA saMgharSo, kalaha, anyAya, aniTone, tapa, tyAga apalidAnanA ahiMsaka pratIkAra vaDe nivArI zake che, te aMge upAyo raju karatAM pravacane. (7) krAMtikAronAM jIvane : mAnavajIvananAM vividha kSetromAM krAMti karanArAM prerakabaLanA jIvana prasaMge temaja kharI krAMti aMge samajaNa pADatAM pravacana. (8) darzana vizuddhi : dharma, deva, guru, zAstra, lokAcAra, alaukika vAtonA nAme cAlatI mUDhatAonuM vizleSaNa, Izvara-anIzvara, yogasAdhanA, vyaktivAda, vagere bAbato aMge dRSTinI spaSTatA karatAM pravacano. (4) vizvadarzananAM vividha pAsAMo : vartamAna yugamAM dharmadaSTie vizvanAM darzana karavA mATe sAmAnya upayogI vipaItihAsa, bhUgoLa, arthanIti, rAjanIti, vijJAna vagere mAnavajIvananAM aMgenuM digdarzana karatAM pravacane. (10) smRti vikAsanA mArgo : adhyAtma sAdhanA mATe dareka sAdhu, sAdhvI, sAdhaka ane sAdhikA mATe smRti vikAsa karavo jarUrI heI, tenA judA judA upAyo judA judA pAsAMo ane prayoganAM vivecane. kAryakrama pramANe savAre thayelAM pravacane aMge carcA cAlu karavAnI hatI. carcA kaI rIte karI zakAya te aMge khyAla ApavA mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 pUjya nemimunie kahyuM ke " savAranAM pravacanamAM eka vAkya vAraMvAra ApaNe sAMbhaLyuM "pote pavitra thaIne pavitratAne upadeza devA joIe !" A aMge dAkhalA dalIlo sAthe temaja jijJAsu banIne prazno pUchAvA joIe. jemake kevaLa upadezathI na cAlI zake ? vANI ane vartanane meLa zA mATe have jaIe? kerA upadezanAM bhayasthAne kayAM che? samAjamAM tethI zuM briAMti thAya che? vagere vagere bAbato UMDANathI carcavI joIe !" A aMge prazno puchAyA. tenA javAba apAyA ane vizeSa vigatavAra carcAne ghATa ghaDAye. zrI. pUjAbhAIe kahyuM : "naDiyAdamAM eka bAgamAM eka tyAgI bAvA AvelA. prathama to badhAe uhApoha macAvyo ke A to kaI gAMDa lAge che. te sAdhu taddana digaMbara-nagna hatA. badhAe bahAra kADhavA mATe sUra pUrAvyA. loko dhIme dhIme saMparkamAM AvatAM jANI zakAya ke e jJAnI hatA-gAMDA na hatA. pachI badhAnI zraddhA vadhavA lAgI. tenI jhUpaDI banI. tene sAla-va-vastro AvyAM: ThAre ja - vaibhava vadhyA. ekadA e sAdhupurepane jaNAvyuM ke huM nIca katarI rahyo chuM eTale bIje dahADe badhu emane ema choDIne cAlI nIkaLyA. AthI mane paNa ema lAge che ke Aje sAdhusaMtA khAnapAna ane mAnapAnanI TevAnA kAraNasara paNa nIce paDI gayA hoya che. tethI temanI sthaLa pavitratA samAjamAM asarakAraka banI zakatI nathI!" bI. devajIbhAIe naitika saMgaThana upara bhAra mUkatAM kane eka dAkhalo TAMkyA : "ekadA ghoLe divase be bahena upara eka gUDa e trAsa macAvyA. dukAnamAM jaIne temane khUba mAra mAryo. AkhA gAmamAM hAhAkAra macI gayo paNa koI tenI viruddha kAryavAhI karavA ke adAlatamAM sAkSI ApavA taiyAra na thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja gAmamAM ATha jaina sAdhu-sAdhvI virAjamAna hatAM. bAhya tapasyAo cAlatI hatI paNa, samAjanA A aniSTa sAme koIe pratIkAra rUpe kaMIpaNa na karyuM. mAMDamAMDa eka muMbaIvAsI ene adAlata sudhI laI gayo paNa tyAM sAkSI puravA-devA koI na AvatAM e gUDa nirdoSa chUTI gayo. eTale AjanA yuge jAte upadeza ApIne ke pavitra banavA karatAM paNa satae UMcA UThIne kArya karavAnuM che. temaNe naitika saMgaThane ane baLone keLavavAnI jarUra che. evuM baLa nahIM hoya te pavitra AcaraNa ke upadezanI paNa kaMI asara nahIM thAya." De. maNibhAI devajIbhAInI vAtane Teko ApatAM kahyuM : "temanI vAta sAcI che. saMkheDA tAlukAnA eka gAmamAM eka bhANeja sAme eka mAmAnI kudaSTi thaI te bAI sAme thaI te tenuM karapINa khUna karyuM. je bAIe A dazya joyuM hatuM tenuM meM dAbI devAmAM AvyuM. pelAe bAIne kUvAmAM nAkhI maDaduM bahAra kADhI--ApaghAtathI marI che ema jAhera karyuM. temAM gAmanA vagadAra lokoe tene Teko Apyo. pAchaLathI vAta upara gaI. sarakAre kesa calAvyo paNa pUrA ApanAra koI ja na hovAthI te chUTI gaye. e to ThIka paNa bIjA bhAI e tene kanyA ApI ane samAjamAM te pratiSThita thaIne phare che. AnI sAme saMgaThita naitika baLa hoya to aniSTo phAlephule nahIM e cokakasa che." zrI. muMjAbhAIe kahyuM ke pAlaNapuranA kissAmAM munizrI saMtabAlajIe samAja zuM karI zake? AvA prasaMge zuM thaI zake ? te aMge sadeze. Apyo che. guMDAo janmatA nathI paNa thAya che, mATe samAjane jagADo joIe. ghaNIvAra potAnA svArtha mATe zrImato AvA guMDAone pitA hoya che. paNa aniSTa haMmezAM aniSTa hoya che ane tenAthI samAjamAM naitika mUlyo sthapAtAM nathI e cokakasa che. ApaNe te sAme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 prAraMbhamAM ekalA thaIne laDavAnuM che pAchaLathI samAja keLavAtAM naitika baLa maLI zake." goslAmI jIvaNa gArajIe kahyuM : "aniSTono pratikAra te thavA ja joIe. anyAya pIDitone ApaNI e jAtanI naitika huMpha maLavI joIe !" bahene paNa caMcaLa bahena-savitAbahena, hAramaNibahena paNa saMmata thayAM ke sAcuM saMghabaLa khIlIne aniSTono sAmano thAya to ja upadeza kAragata thaI zake. devajIbhAInuM kathana sAcuM che ke saMsthArUpe thaine kAma karavuM joIe. ekala dokala vyaktinuM te kAma nathI. zrI. mATaliyAe carcAnA ghATa aMge kahyuM ke "praznane dareka rIte chaNava joIe ane tenI badhI dizA tapAsIne sUcana karavuM joIe ne te vadhAre asarakAraka banI zake che. eka vAtane, ghaNI vAto upara AdhAra rahe che. prakRti sAthe te saMbadha jevo paDe. bhUgoLa upara paNa samAjanI paristhitine AdhAra rahe che. dA. ta. IcchavA chatAM uttara dhruvanA mANaso ughADA na rahI zake. eTale tyAMnI paristhiti mujaba samAja goThAvAvAne khare. te uparAMta mAnavasamAjanI goThavaNInAM bIjA kAraNa rUpe mAnavasamAjanI Tekanika" upara AdhAra rAkhe che. eTale ke temanAM yogakSetranAM sAdhane kevAM che? AjIvikAnAM sAdhane kevAM che. te sAdhana rUpe samAjanuM saMgaThana banyuM jaze. TuMkamAM bIjuM kAraNa paristhitinuM che. te uparAMta anya kAraNamAM tenI bhUtakALanI saMskRti kevI che te paNa che! anya saMskRtine prabhAva paNa mahatvapUrNa kAraNa che. te uparAMta samAjanI paristhitine palaTo vyaktithI thate heI vivekavALuM vyaktitva hevuM joIe ke jene saMbaMdha sIdhe caitanya sAthe che. Ama A cAre ya paribaLone anubaMdha thAya tyAre ja samAja bane. eTale AjanA samAjane DhAM je dharamULathI badalavA jevuM lAgatuM hoya ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kharekhara lAge che to ApaNe A cAre ya bAbatone vicAra karavo paDaze. to ja sarvAgI kAryakrama thaze. A rIte upadeza eka nAnuM sarakho bhAga banI zake. paNa A cAra bAbato ekI sAthe jovAya to ja te bhAganuM asarakArakapaNuM rahe. nahIM te asarakArakapaNuM maTI jAya. Aje upadezakono upadeza asarakAraka na dekhAto hoya tenuM mukhya kAraNa A che. ghaNIvAra nAkhI najara na pahoMce tevuM hoya eTale ke akho samAja mUchita heya tyAM balidAna sivAya koI mArga nathI hoto. tyAM balidAna sivAya koI mArga rahetuM nathI. eka zeThanI karInI eka ThAkore bahu mAMgaNI karI. chokarIe kahI dIdhuM: "maravuM pasaMda karIza paNa mAruM ziyaLa khaMDita thavA nahIM dauM !" chokarInA bApue AmaraNAMta anazana zarU karyuM ane thoDA divaso bAda mUrzita samAja jAgI UThyo. thoDA navalohIyAoe te ThAkorane ThAra karI nAMkhe. e jamAnAmAM sAmudAyika ahisAnuM kheDANa ochuM hatuM eTale temaNe A sAdhane lIdhAM. paNa, balidAne samAja jAgrata to karyo ja." A aMge vadhu carcA-vicAraNA ane praznottara thayA ane tene sAra e AvyuM ke "ekalo upadeza nahIM, paNa upadezane anurUpa sAmAjika paristhiti paNa zuM che te paNa jANavI joIe. te uparAMta upadeza paNa AcAranI sAthe ane paristhiti sAthe baMdhabesato Ave joIe. nahIMtara vANune kaMI paNa artha sarato nathI. Ajano viSaya " sAmudAyika ahiMsA " no hato ane tethI anyAyanA pratikAranI chaNAvaTa paNa kAryakrama pramANe ja thaI hatI. zrI. mATaliyAe anubaMdha vicAra dhArAnA muddA aMge paNa sahe ja thoDI prAthamika bAbato rajU karI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 pU. munizrI saMtabAlajIe kahyuM: "A zibiramAM ApaNI AsapAsanA, deza-videzanA vicAro rajU karavA, rojiMdAnA praznonI carcA karavA sahaciMtaka tarIke ApaNe sahu bhegA thayA chIe. meM savAre kahyuM tema bhagavAna mahAvIre gRhasthAzramI, vijita, saMnyAsI tathA strI-purapa saune eka naukA nA besArue kahyA che. eTale Aje savAre zibiranI pAse ja banelA banAvanI thoDIka chaNAvaTa karI laie : savAre paMdara joDI bUTa, caMpala ane DI chatrIo cerAI gaI ema kahevAmAM Ave che. dharmasthAnakomAM paNa cArI thAya to dhamanI asarakArakatA kema ke ? Aje carcAne e bIjo mude laI zuM ? '' tenA upara ghaNI carcAo cAlI, zrI baLavaMtabhAIe zaheranAM vadhatAM jatAM aniSTa aMge jaNAvyuM : "huM raTezana upara hato. tyAM eka badana pilike gakIne kahyuM ke "bahena tamArI pAse vAMdhAjanaka vastu dArU ) lAge che. tamArI jatI levI paDaze !" bAI e te chaDecoka pilisane parakhAvyuM : "cAla cAla : tArA je. to ghaNaya pAghaDIvALA joI nAkhyA ! jaDatI kara to kharo !" A vAta cAlatI hatI tyAM pelI bAInA maLatiyA jevA be-traNa mavAlIo bAdanI vahAre dhAyA... : lA ke bhegA thatA hatA, temane paNa temaNe vikherI nAkhyA. polisa UbhA ja rahyo ane bAI apamAna karI calatI thaI meM lisane pUchyuM: "tamArI pAse sattA che. rAyaphala-daMDAnuM baLa che, te nAM pilI bAIne kema javA dIdhI ?" pilise kahyuM: "bhAI ! AmAMthI eka paNa sAkSI puravA nahIM Ave. kadAca jaDanImAM kAMI na nIkaLe te pilA mavAlIone eTaluM ja joIe ane mAruM AvI bane !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mane Ama vAta karato joIne eka jaNe kahyuM : "je je pharIne AvI vAta karatA nahIM-nahIM to tamArI khera nahIM rahe !" zaherenI A dazA che. gAmaDAMmAM judI dazA che. eTale zaheranA aniSTa kevI rIte kADhI zakAya? te savAla che! " zrI. devajIbhAIe kahyuM : "mAtRsamAje jarUra A kAma upADI zake. bahenomAM saMskAro reDavAthI te samAjane suMdara banAvI zakaze !" mAtRsamAjanI temaja ghATakopara cAturmAsanI keTalIka vAta thaI. tyAra pachI savAranI vAtane laIne vicAraNA karatAM ema sAra nIkaLyo ke - (1) banne pakSe jAgRti rAkhavI. eTale savAre khAnAvALA ghaDAnI vyavasthA na hatI te barAbara rAkhavI tathA AvanAra bhAI paNa TikiTa lIdhA vagara jyAM tyAM buTa, chatrI vigere na mUke. (2) sAmAnya rIte dharmasthAnakamAM upalAne madhyama varganA loko Ave che. nIcalA tharanA ke jhUMpaDAvALAo lagabhaga AvAM aniSTane ja vyavasAya laIne beThA hoya che. eTale nIcalA tharane saMparka sAdhI, evAmAM kAma karatuM thavAya te ja jaDamULathI A roga jaI zake. (3) svayaMsevakothI A vyavasthA UbhI karavI joIe ! Ama mukta mane sahue carcA karIne ghaNuM ja jJAna ane AnaMda meLavyAM. AjanI carcA uparathI bhaviSyamAM viSayanI carcA-prasaMge carcA vagere aMge sahune Acho khyAla Avyo hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zibira daramiyAna keTalIka vAte zibira udaghATananA prAraMbhanA divasathI ghaTanAo, pravacane kaMIka vistArathI ApyA bAda A zibira cAlyo te daramiyAna zuM zuM thayuMte aMge lakhavA besIe, to moTuM pustaka thAya. ahIM to zibira daramiyAna keTalIka agatyanI vAta rajU karavA prayAsa yogya gaNAze. | sarva prathama zibirArthIo upara tenI kevI rIte asara thaI tane ullekha kare chegya gaNAze. tyArabAda zibira sahAyako tema ja bahAranA zrotAo upara tenI zuM chApa paDI? AgaMtukanuM zuM maMtavya rahyuM tema ja zibirArthIonA ghaDataramAM teNe zuM phALo Apyo vagere bAbate joI jaIe to yogya ja gaNAze. zibirArthIonA pratyAghAtoH zibiramAM judI judI prakRti, maTi tema ja dharma saMpradAyanA sAdhusaMnyAsI ane sAdhaka sAdhikAo bhegAM thayAM hatAM. Ama jyAre bhinna prakRtinAM mANasa maLe ane vicAra svAtaMtrya hoya tyAre AsapAsamAM prakRtiparvaNa thAya te svAbhAvika hatuM. paNa, A badhA prasaMgomAM pU. munizrI saMtabAlajanI vAtsalyamayI dvAthI pAchAM vaLI sahu ane prakRti banI jatAM e sukhada bInA hatI. jana sAdhu saMsthA sAthe bhaTTAraka, yati, zrIpUja vagere paisA rAkhanAro ane bhautika icachAo (AdhyAtmika draSTi sAcavI) pUranAro varga che. vedika dharmanA saMnyAsIo paNa paisA rAkhe che. gADImAM bese che. vaSNuva phirakAonA AcAryomAM (sAMIke mahata) ane dazanAmI sAdhaomAM dharabArI paNa hoya che. rovapaMthanA ghaNA sAdhuomAM gAMjo, calama, carasa vagere vyasane paNa heya che. A badhAnI sAthe bhAvAtmaka ektA anubhavI ane te chatAM temane ane sAdhu paraMparAnAM ta tasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 kheMcavA e ghaNuM kaThaNa kArya hatuM. paraMtu AvAM jokhame kheDyA vinA sarvadharma samanvayane vahevAra azakya che. A aMge zibirArthI saMnyAsIomAM pU. zrI daMDI svAmIjIne dhanyavAda ApavA joIe. temaNe zibiramAM dharma-mRDhatAnA ane sAdhu saMsthAnA aneka praznonI chaNAvaTa thayA pachI jaina sAdhutAne pUjI ane aspRzyatA sevatA maMdirone bahArathI ja pUjIne tyAga pikAryo. te uparAMta pote agAu zikSaka heIne temanA saMzodhAtmaka ane paricayAtmaka jJAnane lAbha carcA-vicAraNa samaye darekane khUba ja maje. temanI saukhya prakRtinI sahu upara suMdara chApa paDI hatI. tyAre temanAthI tadana viruddha prakRtinA gosvAmI jIvaNa garaja hatA. teo zibiramAM AvyA te pahelAM temanAmAM keTalAMka vyasane hatAM. zibiramAM AvatAM teo vyasana tyAga thoDoka vakhata saMpUrNa rIte jALavI zakyA. vyasanomAM phasAyela vyakti ekadama vyasana choDI zakatI nathI. tethI temane prAraMbhane vyasanatyAga prazaMsanIya gaNI zakAya. paNa, noratAMne upavAsa pachI temanAmAM kaMIka DhIlAza peThI, te zibiranAM aMta sudhI rahI. A badhA divasomAM temanA manamAM e nabaLAI mATe khUba ja raMja rahe ane temaNe pU. munizrI saMtabAlajI pratye je zraddhA darzAvI hatI tethI evI AzA rahe kharI ke jo dahADe zraddhAnA baLe teo vyasana vijetA banI jaze. temaNe dharmakrAMti ane mUDhatAnAM pravacano sAMbhaLI eka mahAna-krAMti karIne pitAnI jaTAdADhI mUDAvI-zibirArthIo tenAthI rAjI thayA. dazanAmI saMpradAyamAM ghaNA jaTAdhArI rAkhe che, ghaNA nathI rAkhatA. tethI pU. mahArAjazrIe koI vAMdhe lIdhe nahIM. bAkI badhA zibirArthIo saraLa prakRtinA hatA ane temaNe zibira daramyAna badhA sAthe sumeLa sAdhI rAkhyo hato. temAM zrI. baLavaMtabhAInI prakRti jarA ugra hatI. tethI temanuM gharSaNa zibirArthIo ane zibira sahAyako vacce thayA karatuM. evI ja rIte zrI. suMdaralAla zrophanuM ghaDatara paNa e DhabanuM na thayeluM haiIne temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 paNa zibira sahAyaka sAthe paNa thatuM. A badhA prasaMgomAM pU. mahArAja zrI. saMtabAlajI, pU. nemimuni ane zibira sAdhaka varganA netA zrI. mATaliyA vagerenI kanehabharI samajAvaTa ane akhUTa vAtsalyathI badhA samajI jatA ane bhinna bhinna prakRtivALAo bhegA thaIne eka parivAranI jema haLImaLIne rahevA lAgI jatA. A zibiramAM rahevAnI vagere vyavasthA thayA bAda tenA prati keTaluM mamatva baMdhAyuM hatuM tene eka dAkhalo brahmacArI vAsudevajInA prasaMga uparathI maLaze. teo mULa kathAvAcaka hatA. navarAtrinA divasomAM temaNe rajA lIdhI ane cAlatA zibire teo kathA vAMcavA gayA. tyArabAda rAtrinAM pravacane thatAM tyAre temane bolavAnI bahu utkaMThA rahetI paraMtu temanuM sarvadharmanI daSTie vicAronuM ghaDatara na thayeluM heIne pU. mahArAjazrIe e taka na ApI. tethI teo nArAja thaIne ekavAra te zibiramAMthI jatA rahyA. temane zibirArthIoe bahu samajAvyA paNa temane lAgyuM ke temanI svataMtratAne bAdha Ave che ane teo na mAnyA ane tyAMthI cAlyA gayA. paNa zibiramAM je AnaMda, rasa temaja lahAvo maLelo te kayAM bIje maLe ? eTale be divasa bAda pAchA AvI gayA ane cAlatI zibiramAM besI gayA. emane samajAvyA eTale pitAnI bhUla badala mAphI mAgIne pharI dAkhala thayA. muMbaInI AbohavA keTalAka zibirArthI bhAIone anukULa na paDI. temAM zrI. mATaliyAjI paNa eka hatA. temanI tabiyata barAbara na rahevAthI temane bIje sthaLe rahevAnI chUTa ApavAmAM AvI. nAdurasta tabiyatanA kAraNe teo niyamita rIte zibiranA kAryakramamAM bhAga laI zakatA na hatA. tyAre zrI. daDiyAne zibiranA rasoDAmAM jamavAnuM pAvatu nahIM, tethI dararoja ghATakopara potAne ghera jatA ane TrenamAM niyamita AvI kAryakramamAM bhAga letA. emane ema paNa haze ke dhara hovA chatAM zibiranA rasoi upara kema bhAra mukAyA...! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. mahArAjazrI ane pU. nemimunijI gocarI levA jatA te paNa ghaNA zibirArthIo mATe Azcarya ane jijJAsAne viSaya rahe. A aMge jijJAsu baMdhuone gocarI zuM ane zA mATe ? te aMge khulAso karatA, teno sAdhujIvana sAthe ananya saMbadha temane samajAte. eka vAta cokkasa hatI ke zibirArthIone pitAne zibiramAM dAkhala thayA ane vicAra tathA A cAranA ghaDataranuM je kArya thayuM tene pUro saMtoSa thaye hata-te temaNe vidAya vakhate vyakta karela bhAva uparathI jANI zakAya tema che. alabatta bhinna bhinna prakRtinA ane kakSAnA zibirArthIone kAraNe atisatiSa na thayo hoya temaja kayAreka ghaNAnI prakRtinA kAraNe kaMTALo, gUMcavaNo temaja samasyAo vagere UbhA thatAM paNa pachI tenuM samAdhAna, nirAkaraNa thaI jatuM ane pachI sahaciMtanane AnaMda pravAha vahete thaI jato. cAra mAsanA aMte sahune ema to avazya lAgyuM ke viSayanI vizada chaNAvaTa mATe ATalo samaya bahu ja TUMko paDyo che. zibira-sahAyake ane zrotAo upara paDelI chApa : zibiramAM dAkhala na thayelA chatAM zibiranA kAryomAM sahAyaka thatAM keTalAka bhAI-bahene zibiranI kAryavAhImAM khUba rasa letA hatA. emAM zrI. maNibhAI, choTubhAI, bahenazrI mIrAbena, hiMmatabhAI ajamerA, zrI. maNibhAI lokhaMDavALA, bhAla naLakAMThAnA prayoganA kAryakaro ane kheDUto, vidhavAtsalya prAyogika saMghanAM ane mAtRsamAjanAM kAryakara bhAI-bahena vagerene gaNAvI zakAya. A badhA bhAI-bahenomAM ghaNA niyamita kAryakaratA, ghaNA prasaMgopAta kAryakaratA ane lagabhaga badhAmAM khaDepage kArya karI chUTavAnI dhagaza dekhAI AvatI hatI. priya maNuiMbhAI zibiramAM savAramAM thatAM pU. mahArAjazrInAM pravacano lakhatA, ane ene maThArIne DuplIkeTaramAMthI kADhavAnuM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA, zibira vyavasthA ane khAsa to zibiranuM vahIvaTI kAma saMbhALatA. priya choTubhAI paNa zibira vyavasthAnuM kAma saMbhALatA, ane zibiranI savAra-baranI kAryavAhInuM jhINavaTathI zravaNa paNa karatA. zibirasavAra-baporanI kAryavAhInI je saMkSipta noMdha pATiyA upara lakhAtI, tenI emanA mana para bahu sArI chApa paDelI. eTale emaNe pUmahArAjazrIne vinaMti karelI ke " A ja saMkSipta noMdha je pustakarUpe bahAra paDe to zibira kAryavAhImAMthI lokone ghaNuM jANavAnuM maLe ! e rIte pAchaLathI vizva vAtsalyanA bheTa pustaka tarIke pU. muni nemicandrajIe saMpAdita karela "zibira pravacananI jhAMkhI " bahAra paDayuM hatuM. bahena zrI mIrAMbahena rasoDAnI vyavasthA saMbhALatAM, zibiranI vakhate kAryavAhI sAMbhaLavA besatAM. eka vakhata zibiranI carcAmAM IslAma dharmanI sAthe hiMdu dhamInA beTI vahevAranI vAta cAlI, tyAre mIrAbahene zibiramAM carcA karavAnI rajA laI e vastune potAnI tejasvI vANImAM sakhata virodha karelo. paNa pU. mahArAjazrInI vAtsalyamayI udAra dRSTinI Takorane lIdhe, emano virodha zAMta thaI gayo hato. bhAla naLakAMThAnA kAryakaro ane be prAyogika saMghanI miTiMga vakhate AvI gayA hatA. te vakhate zrI. phalajIbhAI DAbhI, zrI. abubhAI ma. zAha, zrI. gulAmarasulabhAI kurezI vageree zibiranI pravacanacarcAomAM bhAga lIdhelo, tenI sArI chApa zibirArthIo upara paDI; ane sArA anubhava maLe. temane paNa zibiranI kAryavAhI jeI jANIne sAva thayelo. vizva vAtsalya prAyogika saMdhanA kAryakara bhAIo te zibira vyavasApaka samitimAM hatA. eTale avAranavAra zibiranI kAryavAhI jevA ane jANavA AvatA kahyuM. temane zibira kAryavAhInI saMkSipna naidha joIne khUba AnaMda thato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 zrI. hiMmatabhAI ajamerA, je. ke. dIvAna, zrI. ratIbhAI gAMdhI, zrI.. vIracaMdabhAI ghelANuM, zrI. ramaNIkabhAI hemANI, zrI. cImanabhAI lAla, zrI. uttamalAla kIracaMda gesaliyA, zrI. ratilAla dIpacaMda, ratibhAI daphatarI vagere bhAIo to avAranavAra zibirArthIonI saMbhALa ane sevA mATe AvatA jatA. temanA mana upara zibirakAryavAhInI sArI chApa paDI. mAtRsamAjanAM bahene paNa zibiranAM pravacano sAMbhaLavA ghaNIvAra AvatAM. temane mana A anokho jJAnayajJa hato. AvuM sAdhu saMnyAsIonuM ane judI judI kathA ane prakRtinAM sAdhaka-sAdhikAonuM milana temane mATe apUrva ja hatuM. keTalAMka bhAIbahena je zibiramAM dAkhala thavA mAgatAM hatAM, paNa cAra mAsa mATe satata rahevAnuM banatuM nahi hovAthI athavA meDA paDavAthI teo zibirasabhA-sabhya tarIke nahi levAyAM, paNa zibiranA maMDaLanI bahAra zravaNArthI tarIke besatAM ane zibiranI kAryavAhI sAMbhaLatAM. bahArathI AvelAomAMthI zrI. kahaiyAlAlajI TAMTiyA (khIcanamAravADanA vatanI) zrI. trilekacaMdajI gelechA (khIcananA vatanI) zrI. lakSmIcaMdajI jaina, (Idera) zrI. vallabhadAsa vaidha, zrI. mahendrabhAI pU. zAha, bahena zrI. vanitA bahena vorA, zrI. bhUrelAlAla nayA (udayapura) zrI. puSpAbahena (pAlaNapuravALAM ) vagerenAM nAme ullekhanIya che. zrI. kanaiyAlAlajI te pitAnAM patnI bALaka sAthe beMgalora vizvanIDama thI zibiramAM dAkhala thavA mATe AvelA, paNa bahu moDA paDyA hovAthI temane zibiramAM dAkhala na karyA. ema ja prakAzavijayajI bhUdAnI, temaja vajezAnaMdajI rAvaLa (kAryakara) tathA munizrI kamalavijayajI tathA sumatimunie zibira mATe cokkasa dAkhala thavAnI svIkRti lakhI jaNAvela, paraMtu judAM judAM kAraNosara nahi AvI zakayA. be-eka saMnyAsIo zibiramAM dAkhala thavA mAgatA hatA, paNa cAra mAsa mATe nahi; tethI temane na levAyA. zrI. kanaiyAlAlajI thoDAka divasa zibiranI kAryavAhI jeIne khIcana gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra77 e ja rIte sthAnIka mATuMgA, ziva, sAyaNa, ghATakopara ane muMbaInAM keTalAMka bhAIbahene khAsa jijJAsAthI zibiranI kAryavAhI sAMbhaLavA AvatAM hatAM. temAM zrImatI zAntAbahena pATaDiyA, suzIlAbahena cittale (marAThIbahena) kAMtAbahena lAla, bahenazrI prabhAbahena ajamerA, zrI......khArA (bApA ), maNibahena, vagerenAM nAmo ullekhanIya che. zrI. zAMtAbahena ane suzIlAbahena upara to A zibiranI eTalI sArI asara thaI ke e banne mAtRsamAja, zivamAM kAryakara tarIke sevA ApavAnI hA pADI. zibiramAM sAMbhaLavA AvanAra bhAIbahenone zibiranI kAryavAhImAM khUba rasa paDato. teo bahAra jaIne jijJAsubhAIbahene sAthe enI carcA karatAM. ane sai potapotAne jeguM bhAtuM zibiramAMthI meLavatAM. kayArekaAvanAra zrotAo, zibiranA ekAda peTA muddA uparanAM pravacana-carcAo sAMbhaLIne emAMthI UlaTe artha paNa tAravatA. te rIte zravaNArthIo upara UlaTA pratyAghAta paNa paDatA. eka bhAI je mATuMgAmAM te varase comAsu rahetAM sAdhvIjIone zAstra bhaNAvatA hatA, ekAda vAra zibiranA kAryakrama daramyAna AvyA haze, paNa temaNe je thoDAMka vacana zibirArthIonI carcAnAM sAMbhaLyAM, temAMthI temanA mana upara UlaTA pratyAghAto paDyA. ane temaNe pU. munizrI saMtabAlajI ma. ne ekavAra rastAmAM maLyA tyAre e matalabanuM kaheluM ke " tamArA zibiramAM te jainadharmanI zraddhAthI viparIta prarUpaNa ane carcAo thAya che vagere. mahArAjazrIe emanA mananuM samAdhAna karavA prayatna karela, eka gharaDA bApA ( khArA ) nizcayanaya-eTale ke AdhyAtmanA rasiyA hatA, temane zibiranI nizcayane vahevAramAM mUkavAnI prakriyA upara pravacana-carcAo sAMbhaLavAmAM khUba rasa paDato. evI ja rIte eka-be bahene je kRSNamUrtinAM darzanane sArI ane emAMthI keTaluM heya-joyaupAdeya che, te jANavA Atura hatAM. te badhAne navizuddhinA peTA mudAmAM e viSaya upara sArI peThe chaNAvaTa thaI, eTale temane saMtoSa thayo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 bahene te mAmalAmAM temanA zibirArthI bahena mAM paNa jyAre dharmane nAme aMdhazraddhA ane mUDhatA upara zibiranI pravacana carcAomAM prahAra thatA, tyAre thoDI akaLAmaNa thatI. ane eka bahene to pU. mahArAjazrIne pUchayuM paNa kharuM ke "paraloke sukha pAmavAM ema bhajanamAM bolAya che, te dharma karaNuM parakamAM sukha prApti mATe ja che ne !" mahArAjazrIe temanAM mananuM samAdhAna sArI peThe karI dIdhuM. pachI to e bahenonA manamAM dharma ane devAne nAme vahema, pAmaratA, aMdhazraddhA vagerenI je zaMkAo. hatI, te UDI gaI AgaMtu ke upara paDelI zibiranI chApa: ekavAra zibiramAM zrI. babalabhAI (je gujarAtanA pIDha mahAsevaka che) AvyA hatA. zrI. ravizaMkara mahArAja te zibiranA zubhAraMbha vakhata uddaghATana kriyAmAM hatA ja. paNa zrI. babalabhAI "anubaMdha vicAradhArA'nA muddA upara pravacana cAlatuM hatuM te divase anAyAse AvyA. temanA anubhavano lAbha zibirArthIone maLe, e daSTie temane thoDuMka kahevA vinavyuM. temaNe pitAnI zilImAM vicAranI rajuAta karI hatI. eka divasa zrI. annapUrNAbahena (jeo jugatarAmabhAI sAthe AdivAsIomAM kArya kare che) AvyAM. temanA anubhavone paNa baparanI carcAmAM zibirArthIone lAbha maLelo. temaNe AdivAsIonI prakRti, saMskRti ane ghaDatara viSe kahyuM hatuM, jemAM zibirArthIone khUba rasa paDyo. eka divasa zrI. punIta mahArAja' bahu ja sAdA veSamAM zibiranI kAryavAhI jevA ane pU. mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. zibiranI kAryavAhI jeIne teo bahu khuza thayA. eka divasa zrI. rAmanArAyaNa pAThaka, jemaNe gujarAtImAM saMve dharmo upara judAM judAM pustako lakhyAM che, pU. mahArAjazrIne maLavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 AvyA hatA. temaNe mahArAjazrIne jaina dharmanA siddhAMta ane paraMparA aMge mArgadarzana ApavA vinavyuM. zibiranI kAryavAhI jeIne AnaMda pragaTa kayo. zibira daramyAna banelI ghaTanAothI zibirArthIonuM AcArika ghaDatara zibira daramyAna jema saiddhAMtika rIte vizvadarzanano vicAra cAlato hatA, temaja vahevAramAM vizvanAM ghaTanA cakro upara vicAra ane temAM dhamane raMga pUravAne yatkiMcita AcAra paNa pu. mahArAjazrInI preraNAthI thatA hatA. e mATenA keTalAka prazno sAme AvyA. pahele prazna Avyo mAstara tArAsiMhe upADela paMjAbI sUbAno. te bhAratanA ane kogresanA siddhAMta (komavAra prAMtaracanA na thavI jaI e nI viruddha hato. zibira Ama to A praznamAM sIdhe na paDe te dekhItuM che, paNa vidhavAtsalya prAyogika saMgha taraphathI e prazna hAtha dharAve to temAM zibirArthIoe puro rasa lIdhe hato. A praznane ukelavA mATe sAmudAyika ahiMsAnA prayAgamAM zibirane phALe be kAmA AvyAM. ( 1 ) e praznanI sAcI samaja lokomAM phelAvavAnuM ane ( 2 ) prArthanAmaya pratIka upavAsa karanArAonAM nAma noMdhI vi. vA. prA. saMdhane ApavA ane pote prArthanAmaya sUvo AcaraNa karavAnuM kAma. zibirasavAyakoe A kAma mATe muMbaInA jANItA zIkha AgevAnane maLIne A aMge tenuM nivedana lakhAvI sahI lIdhA. upavAsIonAM nAme noMdhyAM. tema ja nIce mujaba 5 sUtre dararoja prArthanA pachI uccAratAM hatAM - (1) vizvazAMti mATe bhAratamAM zuddha ekaya thAo ane ejya virodhI baLo dUra thAo. (2) upavAse zuddhi mATe jAo ane azuddha hetunuM sAdhana maTe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 (3) paMjAbabhUmi kamIgathI mukta thAo ane zIkha-hiMdu ekamata thAo. (4) dharmasthaLe bhedabhAvanAM sAdhana maTo ane mAnava ekyanAM sthAna bane. (5) saMgaThita lekajAgRti pragaTa thAo ane ekatA virodhIo sumArge vaLo. - sadbhAgye A prArthanA ane sUtroccAraNanI sArI asara lokamAnasa upara te thatI ja. vaLI game te kAraNe paNa trIje ke cothe ja divase mAstara tArAsiMhe pitAnA haThathI je upavAso AdaryA hatA tenA pAraNAM thayAM. A rIte tyAMnA lAgatAvaLagatA rASTra hitaiSIonA prayatnathI, ane A bhAvanAnA AMdolanathI mAstara tArAsiMhane prazna patI gayo ema kahI zakAya. bIjo prazna amadAvAdamAM eka jaina sthA. sAdhujIe karela AmaraNAta anasana (saMthArA) vakhate zibirArthIonA manamAM chure; te e ke A anazana nimitte jainadharma kaI vyApaka rUpa dhAraNa kare e hetuthI nIce mujaba zibira taraphathI patra chipApoLamAM anazana (saMthArAmAM) virAjatA sAdhujI ma. upara pAThavavAmAM Avyo - sAdhusAdhvI zibira gurjaravADI, mATuMgA (muM. 18) tA. 24-10-61 jaina dharmamAM saMthArA ane anazana jevuM pavitra tapa mAtra rUDhigata rIte nahIM, paNa upayoga ane vivekapUrvaka sarvajanonA hitArthe vikase, te jarUrI che. tapanA A utkaTa sAdhana-sabaMdhe anya vicAra rajU nahIM karatAM Apa jyAre anazanane mArge jaI rahyA cho, tyAre zibirArthIo ApanA AtmAnI zAMti icche che ane je AMtara karma bALavA mATe Apa puruSArtha karI rahyA che, temAM ApanI saphaLatA Icche che. jenalige Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 zu ApanA e nA rahI zake te rInAe chIe. paNa ke anya lige paNa siddhatvane pAmI zakAya che, e jotAM jena ane anya liMga (pa) paNa mekSasAdhananA aMge che. Apa jyAre mekSasAdhanA mATenA saMthArA jevA tIvratama tapanI ArAdhanA karI rahyA che, tyAre mumukSune sAdhanA karavA mATenAM sthAnako upAzraya jaina liMganA sAdhusAdhvIo uparAMta sarva liMganA suvidita sAdhusaMnyAsI rahI zake te rIte khullAM mukAya, tevI uddaghaNuM ApanA mukhe thAya, tevI ame vinaMti karIe chIe. ghaNAkharAM vaidika dharmasthaLa, saMnyAsAzrama, vaiSNava maMdira ke rAmamaMdira tema ja caurAoe vaidika ane hiMdu sAdhu uparAMta jainasAdhune Azraya Ape ja che, (Ape che) eTale ApaNe paNa eTalA vizALa ne vyApaka banI mumukSunAM sAdhanA-sthAnake sarva mATe khullAM karIe, temAM jainadharmanA vyApaka svarUpane sAkSAtkAra thaze; ApanA A anazana nimitte ApanA taraphathI AvI ghoSaNA thAya te A prasaMganI smRti dIrdhakALa sudhI raheze ane janatAne vyApaka dharmane mArge dorI jaze. ApanA hitAkAMkSI -sarva zibirArthIo jemAM A patranI keTalI asara thaI, e te prabhu jANe! paNa pariNAma prati joyA vagara naitika himmatathI zibirArthIoe te pitAnA dharma bajAvyo ja. zibira daramyAna tA. 15-11-11nA muMbaI samAcAramAM evA samAcAra AvyA ke raMgUna najIka ekalAyA khAte ra0 bauddha sAdhuo nI sazastra AgevAnI heThaLa eka moTA ToLAMe muslimadharmasthAnakone Aga lagADI ane keTalAka muslimone raheMsI nAkhyA hatA. sAdhuo dvArA thatuM A hullaDa sAdhusAdhvI zibirane mATI upajAve tevuM hatuM. eTale zibira taraphathI tatkAla eka patra lakhIne varlI (muMbaImAM) Avela auhavihAra upara jaNAvavAmAM AvyuM ke teo ene mATe tvarAe patra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com ekalAyA che lA AgevAnI kaLA che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 lakhI amAruM duHkha vyakta kare ane A hiMsAjanya kAryavAhI baMdha karAve. patrano musaddo A pramANe che : sAdhu-sAdhvI zibira, gurjaravADI lakSmInArAyaNa lena mATuMgA ( baMbaI-19) tA. 17-11-61 zrImAn maMtrIjI bauddha vihAra, varalI ( baMbaI ) sAdara prabhu-smaraNa " baMbaI ke upanagara mATuMgA meM lagabhaga 4 // mahIne se eka sAdhusAdhvI zibira cala rahA hai| usameM vizva kI sAdhusaMsthA aura sAdhaka ( lokasevaka ) saMsthA kI upayogitA aura anivAryatA ke bAre meM aneka praznoM para vistRta carcA kI gaI hai| sAdhusaMsthA se sabase bar3I AzA sAmUhikarUpa se ahiMsaH etaM sarvadharmasamanvaya ke vividha prayoga karane kI rakhI gaI hai| paraMtu tA. 15-11-61 ke 'muMbaI samAcAra' meM isa prakAra ke samAcAra Ae haiM ki raMgUna ke najadIka okAlAyA zaharameM 20 bauddha sAdhuoM ke netRtva me eka TolI sazastra nikalI, jisane do muslima dharmasthAnoM meM Aga lagA dI, mArapITa kiyA, aura una bhAIoMko muslima dharmasthAna banAne se rokaa| phalataH donoM dharmavAloM ke bIca daMgA phisAda huaa| isameM bauddha sAdhuoM ne sazastra ukta muslima dharmasthAna meM aDDA jamA liyaa| pulisa tathA sattAbAloM ke samajhAne para bhI ve nahIM htte| ataH sarakAra ko golIbAra aura dharapakar3a kA sahArA lenA pdd'aa| " isa samAcAra se zibirArthI sAdhu-saMnyAsiyoM aura sAdhaka-sAdhikAoM ko atyanta duHkha huA hai|" " jina buddha bhagavAna ne 'avaira se vaira zAMta hotA hai' yaha upadeza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 diyA, unhIM ke anuyAyI, usameM bhI bauddha zramaNa yA bhikSu hiMsA kA Azraya le, yA dharma ke mAmaloM meM hiMsA ko uttejana denevAle jhagar3e kareM, yaha tathAgata kI bhAvanA ke sAtha jarA bhI saMgata nahIM hai| isI taraha anya dharmI logoM ko duHkhI karane evaM dharma ke nAma para daMge karane se raMgUna, baramA tathA eziyA ke anya pradezoM meM isakA burA cepa lagane kA bhaya hai| aura isa se navajAta lokataMtra evaM saMskRtasamAja kI sabhyatA ko bhI khatarA phuNcegaa| isakI pragati ko dhakkA phuNcegaa| ataH hama pratyeka bauddha dharmI gRhasthoM aura sAdhuoM se vinamra prArthanA karate haiM ki ve isa dudhArya kI kar3I AlocanA kareM aura bhaviSya meM unheM aisA karane se roke| sAtha hI jina muslimadharmI logoMkI bhAvanAko AghAta pahu~cA hai, unameM kSamA maaNge|" " sAtha hI, muslima bhAIyoM se bhI hama yaha vinati karate haiM ki ve isa bAre meM uThAratA kA paricaya dekara saMgharSa ko Age bar3hane se roka / isa prasaMga para jinheM sahana karanA par3A hai, unheM hama apanI hArdika sahAnubhUti presita karata haiN|" "gajya ne kaTora kadama uThA kara anya dharmiyoM kI rakSA karane kA apanA dharma bajJAyA, isa se saMtoSa hai, lekina eka dharma ko hI rAjyadharma banA denekI bhUla meM se besamajha dharma-premiyoM meM dharmAndhatA phailane aura anya dharmiyoM para julma karane kA maukA mila jAtA hai| isameM se galana paraMparaH khar3I hotI hai| ataH rAjyadharmI bane tabhI sarvAtmabhAva ko samarthana mila sakatA hai|" -'saMtavAla' prerapha, sAdhu-sAdhvI zivira / eka divasa zibirane kAryakrama cAlato hato, tyAM zibirArthI bhAonA nivAsanA paTakAmAM eka gaThiye pesI gayo ane vAsudeva brahmacArInuM ghaDiyALa ane pena laIne cAlate thayA. brahmacArIjInA manamAM saheja za kA gaI, eTale tarata ja paDakakSamAM jaI potAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaDiyALa saMbhALyuM te te jaDayuM nahi. teo tarata ja doDyA ane pelA gaThiyAjuvAnane pakaDyo. ghaDiyALa temanI pAsethI maLI AvyuM. tenI jhaDatI letAM pena paNa tenA khissAmAM ja maLI AvI. tyAra pachI tene pakaDIne brahmacArIjI pU. mahArAjazrI (zibirapreraka) pAse lAvyA ane badhI vAta karI. vAta karatAM jaNAyuM ke e ucharato juvAna saurASTrane jainakuTuMbane hate. gherathI risAIne muMbaI AvI gayela. ane ahIM gaThiyo thaI gayeluM. ene badhI pUchaparacha karyA pachI eNe pitAnI bhUla kabUlI. tyAra pachI e kyAM rahe che, tenuM saranAmuM pUchI, zibirArthIo paikI zrI. brahmacArIjI ane zrI. suMdaralAla zepha bane tenA sagAne maLI ene pAcho pitAnA vatane pahoMcADavAnI vinati karavA ane sAthe laIne gayA. muMbaImAM e bane zibirArthIone eka evA lattAmAM laI gayA, jyAM apAra gidI hatI; ane eka zibirArthI enI AgaLa hatA ane eka pAchaLa, temAM e kyAMka vaccethI eka gallImAM pesIne chaTakI gayo. bane zibirArthIoe thoDI vAra te gatAgata karI paNa ene patto na khAdhe. jo ke pU. mahArAjazrIe tene pitAnA deza javA ane kAme lAgavA mATe premathI kaheluM paNa ene kAbUmAM levAmAM sthULa rIte zibirArthIo niSphaLa nIvaDyA. AvA ghaNAM prasaMgo zibira daramyAna thayA. jenAthI zibirArthIone ghaNuM jANavA maLyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zibira prerakanI janma jyati (26-8-61) zibira cAlu thayA bAda viziSTa kAryakramamAM zibirapreraka munIzrI saMtabAlajInI 50mI janma jayaMti eka hatI. zrAvaNI pUrNimAnA zubha divase temanI 58mI janmatithi AvatI hatI. A aMge badhA zibirArthIomAM ane bahArathI bhAga lenArA kAryakaromAM bhAre utsAha hato. zrAvaNI pUrNimAM tArIkha 26-8-61nA AvatI hatI. mahArAjazrI jAte AvI vyaktipUjAmAM mAnatA nathI. te uparAMta jIvaMta vyaktionI jyati ke te nimittanA kAryakrame temane pasaMda nathI, kAraNa ke teo mAne che ke vyakti jIvananA aMta sudhI eka sarakhI raheze ke nahIM e nakkI thatuM nathI. eTale jIvatA mANasanI yaMtiomAM jokhama hAI prAyaH nahIM ujavavI joIe!" paNa, je viziSTa vyakti heI tathA jemanAM kAryo ane vicAre lokone preraNA Ape tevAM hoya tene zubha dine yAda karavAmAM vAMdho nathI. e rIte Ajano kAryakrama yojAyo hato. sau prathama zibiranI zarUAta prArthanA vaDe thaI. sahue eka svaramAM gAyuM : "saMge haricaraNamAM rahIe tame ame saMge haripraNayamAM rahIe tame ame. tyArabAda bahenazrI mIrAMbahene madhura svare bhAvagIta gAyuM H prama aMtaryAmI jIvana jIvanA dIna zaraNa... pitA, mAtA, baMdhu, anupama sakhA hita karaNA...! tyArabAda zizira vyavasthApaka samitinA maMtrI kAryakara zrI. uttamalAla kIracaMda gesaLIyA (bacubhAI) e AjanA janmadina nimitte AvelA preraka saMdezA vAMcI saMbhaLAvyA hatA. keTalAke sutaranI AMTIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ajalI rUpe mahArAjazrIne apa hatI. badhAye mahArAjazrInI "zatAyu dIrdhAyubhavaH"nI zubha kAmanA vyakata karI hatI. saMdezAomAM mukhyatve pUjya mahArAjazrInA vidhavAtsalya dhyeyane laIne dharmadaSTie samAja racanAnA prayogo dvArA vizvazAMti ane vizvakalyANa thAya; pU. munizrI e prayoga karavA mATe ciraMjIvI ane - cirasvastha rahe evI zubhecchA vyakata karavAmAM AvI hatI. pachI, zrI bacubhAIe jaNAvyuM hatuM ke "pU. gurudevanI Aje 58 mI janma jayaMti che. te prasaMge pa8 vAra nahIM paNa aThAvana hajAra vAra praNipAta vaMdana karI ApaNe temane hRdayapUrvaka aMjali apae chIe. teozrIe cAra varSathI muMbaImAM vicarIne lokomAM sUtelAM naitika mUlyo pharI jagADyAM che. A samaya daramyAna temaNe ApaNane gItAne karmaNa, rAmAyaNanuM rasAyaNa, jaina AgamanuM tattvajJAna, sarva dharmane abhyAsa vagerenuM jJAnAmRtapAna karAvyuM che. temaNe ahIM paNa vivavA salya prAyogika saMdhanI racanA karI che. bahene atyaMta upayogI evA cAra mAtRsamAje sthApyA che ane chelle dharmakrAMtinAM bIja vyApaka karavA mATe ane sarva dharmanAM sAdhusAdhvIo eka vyAsapITha upara besIne dharmamaya samAja racanA kare te mATe sAdhusAdhvI zibiranAM maMDANa karyA che. dharmamaya samAja racanA mATe temanI sakriya racanAtmaka kAryavAhInuM anukaraNa je deza ane vizva kare te jagatamAM sukha, zAMti ane AnaMda jarUra AvyA vagara na rahe. e mATe emaNe haju ghaNuM karavAnuM che. te mATe jagatane temanA taraphathI preraNA satata maLatI rahe e mATe ApaNe sau IcachIe ke mahArAjazrI dIrdhAyune prApta thAya ane temanI preraNA ApaNane saune satata maLatI rahe." tyArabAda pU. munizrI nemIcaMdrajIe pU. muni mahArAjazrI saMta* bAlAjInI 58 mI janmatithi prasaMge dharmadaSTie samAja racanAne proga-pravAha aMge varNavatA kahyuM : . . . : - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 * Aje je mahAna AtmAnI janmatithi che, tenI janmatithi ApaNe mATe vadhu ne vadhu ciMtana karavA jevI che. ApaNe mAtra ninA bhotika dehane mAnIne ja mITa mAMDIzuM to enAthI koI divasa samAjajIvana ucuM nahIM lAvI zakIzuM. bhAratamAM aneka mata che janmyA che ane samAjaracanAnA aneka prayoga karyA che. paNa mA nA gAMdhIjI pachI A prayoga AraMbhAyA te addabhuta che. e pra gana. mULiyAM pU. munizrInA jIvanamAM kayAMthI AvyA ? e viSe . paNe emanA jIvananA A bhakALathI vicAravuM paDaze. zrAvaNa mAsamAM prakRti lIlIchama thaI jAya che, cAre bAju hariyALI chavAI jAya che. comera prakRti jANe vAtsalya varanI haya ema lAge che. dharmAkrayA mATe paNa A amUlya divase che, ane kheDUta mATe paNa zrAvaNa mAsanuM mahattva vadhAre che. kheDUta pitAnA khetaranI bhUmi uparathI jALajhAMkharAM kADhI nAMkhI samI kare che, nava bI vAve che, khetaramAM koI pAkane nukasAna na pahocADe tenI kajI rAkhe che, ane anAja pAkyA pachI potAnA kuTuMbane ane jagatane Ape che. eTalA mATe ja te jagatane jIvADanAra jagatAta kahevA ya che. A thaI bhautika khetI karanAra kheDUtanI vAta. Aja zrAvaNa mAsamAM AdhyAtmika khetI karanAra pU. munizrIne janma thAya che. teo zI rIte samAjanA khetaramAM vidhavAtsalyanAM bI vAvI, e khetIne koI nukazAna na pahoMcADe, samAjamAM aniSTa ke khoTAM mUlya na pesI jAya, tenI barAbara cakI rAkhIne, dharmatatva pI anAja kevI rIte pakave che ane jagatanI mAtA banIne jamanane kevI rIte Ape che, te kama upara ApaNe vicArIzuM. dharmadaSTie samAja racanAmAM traNa ta mukhyatve che-satya, ziva ane suMdarama. 5. munizrIne saMvat 1960 mAM janma thAya che. nAma zivalAla rAkhavAmAM Ave che. mAtAnuM vAtsalya emane maLe che, eTale "ziva' maLyuM. have satya ane suMdara meLavavAM bAkI hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 muMbaImAM AvIne eo dhadho kare che, emAM prAmANikatA, khaMta ane vaphAdArI rAkhe che. e traNe guNethI khuza thaIne emanA zeTha te vakhate 20 rU.nA pagAra sudhInuM pralobhana Ape che ane chevaTe cha AnI bhAga ApavAnI ophara kare che, paNa emanI mULe dharma dRSTi hAI samAjanI artha mUlaka daSTi pratye emane chevaTa vairAgya jajo. A badhA dhaMdhA emane nAnA lAgyA. A vairAgyavRttithI prerAIne saMvata 1885mAM morabI mukAme kavivarya pU. munizrI nAnacaMdrajI ma. pAse teo munidIkSA svIkAra kare che. dIkSA pachI emanuM nAma saubhAgyacaMdajI rAkhavAmAM Ave che. saubhAgya eTale suMdara bhAgya. eTale have suMdara maLyuM. mAtra satya bAkI hatuM. ene zodhavAnA traNa kALa-eTale dharmamaya samAja racanA pAchaLanA satyanI zodha mATe traNa kALa-mAMthI pasAra thAya che-(1) smRti, (2) zruti ane (3) prayogakALa. ene mATe sarvaprathama satyanI smRti eTale ciMtana, adhyayana, manana, sAhitya lekhana vagere pU. munizrI kare che. nAma paNa "saMtabAla -eTale satunI zodha karanArAonuM bALa-rAkhavAmAM Ave che. Ama, darzane, saMskRta-prAkRta bhASAne UMDANathI abhyAsa kare che. ciMtana kare che, citanI ekAgratA mATe "avadhAna" kare che. zatAvadhAnI bane che. ajameramAM bharAyela "sAdhu sanmelana" vakhate avadhAna prayoga pachI bhArataratna " nI upAdhi maLe che. "uttarAdhyayana", "AcArAMga" ane "daza vaikAlika" sUtrane bhAvavAhI saraLa subodha bhASAmAM anuvAda kare che. "smaraNa zakti", "Adarza gRhasthAzrama" "yauvana" ApaNI bhUla kayAM che?" "dhArmika draSTi ane samAjavAda" "purAvalI", "siddhinAM saMpAna", "jaina-draSTi e gItA darzana vagere sAhitya racanA kare che. paNa A badhuM karavA chatAM satyanI tAlAvelI zamatI nathI. emane satya zodhavAnI utkaTa tAlAvelI saMvat, 1892 nA muMbaI cAturmAsamAM lAgI. pariNAme 1893 mAM raNupura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 (narmadA taTe ) mAM samauna ekAMtavAsa rahyA. e kALamAM badhA dharmonAM satyone abhyAsa, ciMtana, vidhavAtsalyane bIja maMtra " maiyA" rUpe meLave che. avyakta jagata sAthe ekatAne anubhava rasa cAkhe che. tyAra pachI 1884 mAM vAghajIpurA cAturmAsa kare che. A vakhate skRtikALa lagabhaga pUro thAya che. have kRtikALa Ave che. zrutimAM to teo samAjanA vividha anubhavenuM zravaNa karIne saMdhare che. loko judI-judI jAtanA samAjanA anubhava "ti zrayate' rUDhi prayate" A pe sAMbhaLavAmAM Ave che, ema kahe che. tyAM ja vaLI koI emane kahe che-naLakAMThAmAM cAle, tyAM tamane suMdara kArya maLaze, eTale emaNe naLakAMThAno pravAsa kheDyo. tyAMnI taLapadA koLI ane bIjI pachAta jAtiomAM te vakhate DhAra cerI. bIjAnI paraNetara strIne upADI javuM, mAMsa, dAru, bahenonA paisA levAM, cA-bIDI vagere aneka aniSTa joyAM, e badhAM aniSTonI pAchaLa artha ane kAmanI daSTi mukhya che, e emane lAgyuM. dhamaMdaSTi batAvI tene prayoga samAjamAM karavA jAIe, ema lAgyuM. ahIM zrutikALa ane smRtikALa paNa lagabhaga pUro thAya che. va Ave che prayoga kALa. emAM saiAthI pahelAM naLakAMThAnA taLapadA koLI paTelanuM 1885 nA pipa mAsamAM samelana bharAya che. emAM e lokone sAcI dharmadaSTi samajAve che ane AvI dharmadaSTithI ja samAja sukhI thaI zake; nahitara arthakAma pAchaLa doTa mUkavAthI badhAne eTale badhe parasevo pADIne zrama karavA chatAM sAtha ane sukha nahIM maLe. A vAta e loko samakyA. samelanamAM sAmAjika sudhAraNAnA TharAva pasAra karyA. te vakhate koLI paTelane nAmakaraNa saMskAra pu. mahArAjazrI "le kapAla' rAkhIne kare che. tyAra pachI mAMsAhAra, jugAra, zikAra, dArU ane cA upara 5. mahArAjazrIe prahAra karyA. ghaNA loko A vicAra sAthe zraddhAthI saMmata thayA. e badIne cheDavAnI pratijJA 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 lIdhI. temanI dharmamaya samAjaracanA aMge vAte vahevA lAgI ane ghaNuM loke jijJAsu banyA ke e zuM che? ApaNI dharmadaSTie samAja racanAnuM spaSTa citra zuM che? e jijJAsAthI prerAI keTalAMka bhAIbahena emanI pAse AvyAM. eTale pU. mahArAjazrIe bakarANA, jhAMpa, araNeja, sANaMda ane rAjakoTa Ama judA-judA gAmomAM vizvAsabhya ciMtaka vargo yojyA. emAMthI keTalAMka sArAM kAryakara bhAIbaheno maLyAM. tene laIne teo bhAlamAM gayA. tyAM pANInuM atyata kaSTa, cAra gAu sudhI pIvAnA pANI mATe javuM paDe. e sthitimAM tyAM mahArAjazrInI preraNAthI jalasahAyaka samiti racAya che, te dvArA jalakaSTa nivAraNa karavAmAM Ave che. Arogya mATe vizvavatsala aupadhAlaya sANaMda ane ziyALAmAM sthapAya che. bhaMgI jevI atyaMta pachAta gaNAtI jAtinA bALakone saMskArI banAvavA mATe RSi bALamaMdira racAya che. A rIte bhAlanakAMThopradeza dharmadraSTie samAja racanAnI prayoga bhUmi bane che. bhAlanaLakAMThAnA pradezamAM teo gAmaDe-gAmaDe phare che. gAmaDAnA hRdayarUpa kheDutone naitika saMgaThananI vAta samajAve che. ane A rIte kheDuta maMDaLa sthapAya che. A rIte A AdhyAtmika kheDUtane bhautika kheDUtonI sAthe tALa maLI jAya che. baMnene samanvaya dharma dvArA kare che; ane bhautika kheDUta (gAmaDA)thI mAMDIne AdhyAtmika kheDuta (krAMtipriya sAdhu sAdhvI) sudhIno anubaMdha joDavAnI vAta kare che. temanI anubaMdha vicAra dhArAnuM e paheluM caraNa sakriya rIte tyAM maMDAya che. temAM AgaLa vadhAya che ane grAma saMgaThananA bIjA aMge racAya che--gopAlaka ane majuronA maMDaLe enI nIce sahakArI maMDaLI sahakArI jIna presa va. calAvavAmAM Ave che. jhaghaDAono ukela lavAdI paddhatithI karavAmAM Ave che. aniSTane dUra karavA zuddhiprayoga ane tophAno vakhate zAMti sthApita karAvavA zAMtisenA prayoga pU. mahArAjazrInI preraNAthI zarU thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. vidhavAtsalya" patra prayoganI gatividhi ane anubaMdha catuSTayanI sthitine sArI peThe chaNavA mATe emanI preraNAthI dara pakhavADiye bahAra paDe che. Ama gAmomAM sArI peThe prayoga karI kAryakaronuM prAthamika saMgharape saMgaThana karI, e badhuM dhama daSTie samAjaracanAnuM kArya AgaLa dhapAve che. have A pachI pu. mahArAjazrI zahere tarapha vaLe che. zahera jyAM sudhI gAmaDAnA ze.paka raheze, tyAM sudhI dharma draSTie samAjaracanA prayogamAM anekavinA Avaze, e duTie vizvanA AMtararASTrIyakSetre muMbaImAM pU. mahArAjazrI padhAre che. ghATa para kaMtipriya sthAnakavAsI jaina saMgha AvakAre che. cAturmAsa karAve che ane ahIM vidhavA satya prAyogika saMghane pAyo naMkhAya che. enA saMcAlana nIce cAra sthaLe mAtRsamAje sthapAyA che. zaheramAM racanAtmaka kAryakare, mAtAo ane madhyama vargane je sAMkaLavAmAM Ave to samAjaracanA nirviM rUpe cAlatI rahe. paNa enI pAchaLa 5. mahArAjazrInI kalpanA e che ke naitika grAma saMgaThana, zaheronA mAtRsaMgaThana, madhyama vargI saMgaThane maLIne jana saMgaThana, ane janasevaka saMgaThana maLIne AjanA rAjya saMgaThana (gresa) nI zuddhi ane puSTi mATe satata prayatnazIla rahe, ane krAMtipriya sAdhusaMte A cAreya anubaMdha barAbara jALavI rAkhe, bagaDelA ane tUTelA anubaMdhane sudhAravA-sAMdhavAnuM satata kArya kare. A bhagIratha kArya mATe yogya kAMtipriya sAdhusaMnyAsIo ja hoI zake, te ja vivamAM savagI krAMtinI dizAmAM kArya karI zake. eTalA mATe A varSe emanI preraNAthI sAdhusAdhvI zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. A rIte pU. mahArAjazrInA janma divase dhamaMdaSTie samAja racanAnA pravAhane meM TUMko paricaya Apyo che. pu. mahArAjazrI dharmadaSTie samAja racanA AkhA vizvane pitAnuM kuTuMba mAnI vidhavAtsalyane lakSyamAM rAkhI prayoga kare che, emAM badhAMya sArA zubha baLone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahayoga hoya to ja A kArya AgaLa dhapI zake. Aje vizvane hRdayathI najIka lAvavAnuM bhagIratha kArya mahArAjazrI karavA mAge che. emanA bhautika deha karatAM AdhyAtmika dehane ja ApaNe vadhAre mahatva ApIe chIe. vizva vAtsalya emane AtmA che, dharmadaSTie samAja racanA emane prANu che, mAtajAti hRdaya che, gAmaDAM ane pachAta vargo paga che, racanAtmaka kAryakare (lekasevako) hAtha che, koMgresa emanuM peTa che. Aje ke gresarUpI peTa sAmAjika, Arthika, sAMskRtika, zaikSaNika vagere badhAM kSetrone pacAvavA mAMge che, eTale pU. mahArAjazrI peTane paNa bIjAM aMgone vaheMcaNI karIne mAtra rAjakIya aMga rAkhe tema Takora karyA kare che. gAmaDAM ane lokasevako dvArA A aMkuza lAvavA mAMge che. je badhAMya aMge maLIne mahArAjazrInA kAryamAM yathAyogya sahakAra Apaze te emane A AdhyAtmikadeha vidhavAtsalya sIMcavAmAM samartha thaze. prabhune mArI namra prArthanA che ke pU. mahArAjazrI zatAyu thAo ane yugo-yuge sudhI vizvane vAtsalyarasanuM pAna emanA dvArA maLe. emane mArA zata vaMdana." zrI. puMjAbhAI kavie prayoganAM pagathiyAM kahetAM jaNAvyuM "mahArAjazrI jyAre bhAlanaLakAMThAmAM gayA tyAre ApaNe tyAM jema vADAbaMdhI che tema tyAMnA lokoe kahyuM ke "A to vANiyAnA sAdhu che." paNa mahArAjazrInuM vAtsalya, kAma karavAnI kaLA, temanuM cAritrya vagere joIne loko temanI tarapha kheMcAyA. pachI to eTalo saMbaMdha baMdhAI gayo ke jemAM mAtA-pitA bahAra gayA hoya ane bALaka rAha jue tema mahArAja zrI cAra varSathI muMbaI che ane tyAMnI prajA rAha joIne beThI che. Aje ghaNA loko munizrI saMtabAlajI pratye mIMTa mAMDe che te barAbara ja che. temaNe haju ciraMjIva banIne samAjane doravAne che." zrI. mATaliyAjIe kahyuM: "saMtabAla jayaMti jaina paraMparAne baMdha besatI lAgatI nathI. eTale tenA badale temanA viziSTa kAryanI-anubaMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 vicAradhArAnI jayaMti ujavIe e ja baMdhabesatI Avaze. gAMdhIjIe reTiyA-jayaMti, vinobAe bhUdAna-jayaMti. paMDitajIe bAla-jayaMti ujavavAnuM kahI navI paraMparA UbhI karI che. te daSTie eka navIna paraMparA kAyama thaI che, te suyogya che. mahArAjazrInA vicAranAM je te dekhAya che. anubaMdha vicAra dhArAnAM, tenI upAsanA temane rAmakRSNa paramahaMsamAM dekhAya che. rAmakRSNa paramahaMsa mAtRzaktinA upAsaka hatA. A mAtRzakti eTale zuM ? A Akhuye vizva vAtsalyathI bharapUra che. eTale khristI, buddha, IslAma, rAdhA, hanumAna e badhAnI upAsanA vidhavAtsalyamAM samAI jAya che. cetanane prApta karavA mATe e badhI upAsanA che. temaNe bhedabuddhi kADhI nAMkhI, sarvadharma upAsanA ane abheda-dakTi lIdhI. koIe kahyuM ke "tame te mUrtipUjA kare che?" te kahyuM : "vyakitapUjA dvArA avyakatane prApta karavA mathuM chuM." mahArAjazrI paNa vyakatapaNe je kaMI kare che, te avyakatane meLavavA mATe ja che. rAmakRSNa vicArane vyakta karavA mATe vivekAnaMdane taiyAra karyA. temaNe paradezamAM paNa pracAra karyo. gAMdhIjIe e ja paraMparA pakaDI. grAmodyoga, rojIroTI temaja saMskAra maLavA joIe. emAM aMtarAya rU5 rAjya hatuM eTale paradezI rAjyane dUra karyuM. AzramamAM temaNe sAdhutvane vikAsa karyo. pariNita jIvana jIvI pati-patnI brahmacArI banyAM. bA ane bALaka jema banI jatA. bIjI bAju khAdI grAmodyoga, majura vagerenI saMsthA banAvI samAjamAM saMgaThananuM ghaDatara karyuM. koMgresane zuddha banAvI. koIe pUchayuM : "bApu, anusaMdhAna zuM?" ne, kahe : "aMtaramAM rAma sAthe rAkho ane bahAra reTiyA sAthe! " vinobAjIe vicAryuM ke je asamAnatA dUra nahIM thAya te varga-vigraha Avaze. gharSaNa dvArA viSamatA teDavAne vicAra sAmyavAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 294 vagere vAdone Avyo. vinobAjIe tyAga karIne viSamatA teDavAnI vAta karI. jenI pAse che, te jenI pAse nathI tene svecchAe Ape. emAMthI bhUdAnanI jyoti pragaTI. vizvamAM saMkucita daSTi teDavA mATe paMDitajIe prayatna karyo. paMDitajIne koIe kahyuM tamArI janma jayaMti ujavavA zuM karavuM ! to kahe ke vAtsalya jayaMti ujabAla jayaMti ujavo! mahArAjazrI A badhI gAMdhIvAdI vicAradhArAne-samAveza ane samaya teo ahiMsaka-anubaMdha vicAradhArAmAM kare che. tenA vikAsa mATe akhaMDa prayatna kare che. ahiMsA vaDe eka evuM dharmamaya jIvana Ave ke te samAja ahiMsaka hoya ane temAM yogya vyakitane yogya rIte sthAna maLe e temanI anubaMdha vicAradhArAne AdhAra che. eTale mAruM jaina ghaDatara thayeluM hoI ne meM mahArAjazrI pAse vAta mUkI ke tamArI jayaMti kevI rIte ujavIe! to temaNe kahyuM ke "anubaMdha vicAra jayaMti" tarIke uja!" te aMge vadhAre spaSTIkaraNa karatAM temaNe kahyuM ke "ApaNe eka evI saMgharacanA karavAnI che jenAthI satya ane ahiMsAno krame krame vikAsa thAya. e mATe mArI eka kalpanA che. krAMta daSTA saMpUrNa tyAgI samagra samAjane mArgadarzana ApanArA sAdhue, bIjA bAra vratadhArI zrAvakanI jema lokasaMgaThananuM saMcAlana karanArA vratabaddha racanAtmaka kAryakaro, trIju naitika loka-saMgaThane-kheDUta, gepAlaka, zramika e badhA varganuM tema ja nArI jAti vagerenuM naitika saMgaThana karavuM; tyAra pachI cothuM rAjaya Ave che. te badhI ja rAjyanI pravRtti kare; paNa je te dharmanA raste na vaLe to koI pravRtti sArI na thAya ! Aje rAjya pakSa vaDe cAle che, te bhale cAle paNa, satya ahiMsA ane caitanyane Teko Ape te pakSane loke bharapUra Teko Ape-tenI sAthe saMbaMdha joDavo joIe. e rItanA ghaDAyela pakSamAM koMgresa Ave che. emAM ghaNI khAmIo AvI che te chatAM tene gokhale, tilaka, gAMdhIjI, ane naherU jevAne pAsa lAgelo che eTale tene TakAvavI ane sudhAravI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 ema mahArAjazrI mAne che. A kArya thAya emAM Apa saune phALo maLe e ja mahArAjazrInI jayaMtI manAvavA jevuM thaze." vizva vAtsalya prAyogika saMghanA pramukha nAdurasta tabiyatanA kAraNe AvI zakyA na hatA tethI temane saMdeza zrI. ratibhAI dIpacaMde vAMcI saMbhaLAvyo hato. te ja rIte ghATakopara sthAnakavAsI jaina saMghanA pramukha paNa tabiyatanA kAraNe na AvI zakyA paNuM pratinidhi tarIke temanAM patnI AvyAM hatA. temaNe zubhecchA saMdeze kahyuM hatuM. zrI. ratibhAIe kahyuM : "mane eka vidvAna jaina sAdhvI kahetAM hatAM ke saMtabAlajIne sIttera TakA jeno mAne che. jenetaro to judA ja. hamaNuM be vRddha sAdhu mahArAje kALadharma pAmyA. baMne judAgacchanA hatA chatAM temanI nanAmI sAthe kADhavAmAM AvI. Ane yaza saMtabAlajIne che. A temanI siddhi che ke bhedane TALavA. ame bhAlamAM gayA hatA tyAM suMdara anubhava thayA. eka sAdhu je samAjane ghaTe te kevuM thAya che te najare jovA maLyuM ? ame bethane Tekare ane purAtana avazeSo jevA gayA. tyAM pAkITa paDI gayuM. sAMje pAkITa pAchuM AvyuM : are A kevuM? to kahe ke e te saMtabAlajI mahArAjanI zilA che. bIjI vAta. huM ane amRtalAlabhAI hajAmata karAvavA gayA. vALaMdane traNa AnA ApavA lAgyA to kahe ke "tame saMtabAlajInA mahemAna che. vadhAre na levAya !' sAmo dharmiSTha haze to ja te saMtabAlajI sAthe TakI zakaze. mane te lAge che ke ApaNe muMbaIvAsIo vyavasAyanI maryAdA navI bAMdhIe tyAM sudhI duHkha eAchAM thavAnAM nathI. te mATe saMtabAlajI kahe che tevA dharmamaya samAja tarapha vaLIe. ApaNe saMtabAlajInuM dIghAyu icchIe chIe! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ghATakopara mAtRsamAjanAM mukhya saMcAlikA ane vyavasthApikA zrI. lalitAbahene mahArAjazrIne strI jAtinA uddhAraka tathA temane pratiSThA ApI, vAtsalya vahevaDAvanAra gaNAvI, teozrIe sthApela ghATakopara mAtasamAjanI siddhio varNavI hatIH "Aje tyAM pApaDa, vaDI, khAdha sAmagrI uparAMta IlekaTrIka vAyariMga ane moTaranI gAdIonuM (prImiyaranuM) kAma cAle che. tethI lagabhaga so uparAMta bahenane ja kAma maLI rahyuM che. mahArAjazrInI IcchA che ke roja traNa bahenene kAma ApI zakIe te saMtApa. AvA paropakArI saMta dIrdhAyu jIvo evI saMsthA prabhu pAse prArthanA kare che !" A badhAne javAba vALatA pU. munizrI saMtabAlajIe jaNAvyuM hatuM: "zibiranA cAlu vyavasAyamAM A kAryakrama AvI gayo. ApaNe moTAmAM moTI kALajI vyakitanI prazaMsA na thaI jAya te rAkhavAnI che. ApaNI AMkha sthaLane vadhAre najIkathI jue che. eTale prathama najara zradheya tarapha jAya, paNa deha to nAzavaMta che. eTale buddha, mahAvIra, rAma, kRSNa, IzuM, jarathusta, mahaMmada ke zIkhagurU-e badhAe je vAraso Apyo che tene yAda karIe chIe. huM namaskAra karuM chuM e gurUnA zarIrane nahIM, paNa temanA bhAvane namuM chuM. chatAMye mArI sAme sthULa zarIra to che ja eTale sthULa dehane yAda to karIe paNa vicArane bhUlIe nahIM. saMtabAla nAma Ave eTale huM vicAramAM paDuM chuM ke saMtabAla eTale koNa? satyanI meM upAsanA rAkhI che. avyakta jagatanI upAsanA mukhya che. saMtabAla-parivAra eTale A rasthULa dehane nahIM, paNa saMtabAlanA vicArane mAnanArA loko. be sAdhuonI nanAmI sAthe nikaLI te paNa saMtabAla-vicAra parivAranA kAraNe, nahIM ke saMta bAlanA zarIrane pUjanArA parivArane kAraNe. hamaNAM sthA. jaina sAdhuonuM saMmelana thayuM. darekanuM vyakitatva sacavAya te jovuM joIe. Ama prathama jaine ekatra thAya. pachI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 hinduo ekatra thAya ane pachI bhArata ane aMte vizva eka thAya. dharmamaya samAja ghaDAya. Ama saMtabAla-vicAra vyApaka thAya teja bane. hamaNAM pUjAbhAIe kAvyamAM kahyuM ke "saMtabAla tarapha mITa maMDANI te huM pUchuM chuM ke te vyakita tarapha ke zibira tarapha? A zibira paNa saMtabAla vicAranuM pariNAma che. jayaMtI manAvatI vakhate vyakti prazaMsAmAM na UtarI javAya e vicAravAnuM che. te sAthe darekanuM vyakitatva sacavAya enI takedArI paNa rAkhavAnI che. zibirAthamAMthI keTalAka ne ema paNa thayuM ke "A pATalA zA mATe? huM ke bIjA saMnyAsIo sahe ja UMce zA mATe?" meM samajAvyuM ke-pATalA emanA mATe che ke je sAdhuo che temanAmAM gRhasthAzramI karatAM thoDe phera haMmezA rahe-A ApaNI paraMparA che. kAraNa ke gRhasthAzrama, brahmacaryAzrama ane vAnaprasthAzrama karatAM saMnyastAzrama vadhu AdarapAtra che. javAbadArI paNa vadhu te temanI ja che. tamArA sahunA AzIrvAda maLe, zubhecchAo maLe eTalI ja prArthanA che !" Ama Ajane bhAvanAbharyo prasaMga sAnaMda saMpUrNa thayA hate. mahArAjazrInA ananya vAtsalyanA kAraNe sahunI eka ja IcchA hatI ke "jIvata zarada zAma" S Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11] zibira daramyAna pravacane, carcAo ane prazna vicAraNAo... zibira daramyAna agAu ApavAmAM Avela kAryakrama pramANe savAranAM niyamita be viSa upara pravacane thatAM. paranI carcAo te viSayo upara thatI temaja carcA samaya daramyAna vizva ane dezanA aneka prakAranA praznonI vicAraNAo mukta mane thatI. enAthI zibirArthIonA jJAnamAM ane vadhAro thayo, e te nirvivAda che, paNa zibirArthIone deza ane duniyAnuM spaSTa darzana thayuM. kayo prazna kevo che? tenI maryAdA zuM che ? temaja tene zuM sArAM-mAThAM pariNAma AvI zake che ? tenuM nirAkaraNa ghaNAne thaI gayuM hatuM. AmAM spaSTataH jaina-sAdhutva aMge badhAne vizeSa mArgadarzana maLyuM hatuM temaja tenI tarapha sahunI sanmAnanI daSTi keLavAI hatI. sAdhutva te AvuM hovuM joIe ane tene samAjanA ghaDataramAM kevI rIte bhAga levo joIe? tenI samajaNa darekane thaI hatI. kAryakaroe kevI rIte taiyAra rahevuM joIe? kevI rIte AgaLa vadhavuM joIe ? tenuM spaSTa mArgadarzana temane maLyuM hatuM. tethI teo ghaDAtA jatA hatA, eTaluM ja nahIM AvA kAryakaro bIjA aneka kAryakarone kaI rIte ghaDI zake tene ahIM spaSTa khyAla temane maLyo hato. paryuSaNa parva daramyAna paryuSaNa parva daramyAna zibira baMdha rahelo ane zibirArthIone potapotAnI IcchA pramANe javAnI chUTa hatI. te chatAM jemane pAse rahIne yUpaNanuM mahattva jANavuM hatuM temane tyAM rahevAnI paNa anumati hatA. paryuSaNa parva daramyAna jaina dharma " aMge pU. munizrI saMtabAlajI ane pU. nemicaMdrajI ma. nAM sAragarbhita pravacane thayAM hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvatsarInI AyaNa ane kSamApanAnuM anupama dazya hatuM. "sarve chevAne khamAvavAnI ane temanI pAse vinamra thaIne kSamA mAMgavAnI A zuddhi kSiAnuM potAnuM AgavuM mahattva che." te mahatva zibirArthIone samajAyuM hatuM. paryuSaNa parvamAM lokono utsAha apUrva hatA. pU. mahArAjazrIe jaina samAjane khAsa karIne aMtanirIkSaNa karavAnuM, tathA asamAnatA dUra karavAnuM ane paryuSaNa daramyAna sAdAI jALavavA aMge spaSTa karyuM hatuM. anya vyakti vizeSanAM pravacana : zibira daramyAna bahAranI ghaNI vyaktio AvI hatI. temanAM pravacano thayAM hatAM. kAryakaromAM zrI. gulAma rasulabhAI kurezI, zrI. babalabhAI mahetA, aMbubhAI zAha, zrI. phalajIbhAI DAbhI ane zrI. rAvajIbhAInAM pravacane mukhya hatAM. zrI. gulAma rasUlabhAI kurezIe dasa manI vizeSatA aMge suMdara rIte mArgadarzana karyuM hatuM. zrI. babalabhAI matAe bhUdAna vagere bAbate carcA hatI. zrI. aMbubhaI ane phalajIbhAI e grAmasaMgaThananAM Arthika, sAmAjika pAsAMo chaNyAM hatAM. ane zrI. rAvajIbhAI paTelanuM pravacana "svamUtra cikitsA upara hatuM. zibira daramyAna bahAra thayelA pravacanA : zibira daramyAna bahAranAM AmaMtraNane mAna ApIne pravacana karavAnuM paNa banyuM hatuM. temAM mATuMgAnI "bAhakanajI bArImAM bALaka AgaLa pU. munizrI saMtabAlajI temaja pU. nemimuni gayA hatA. pravacananI bALako upara chApa paDelI, saMyukta jaina vidhArthaprahamAM paNa pU. saMtabAlajInuM pravacana hatuM ane bAdamAM praznottarI hatI, te .. vidyArthIone saMtApa thayA hatA. rAmatIrtha gAzramamAM tenA saMcAlaka vAgI umezacandrajInA Agrahane mAna ApI pU. saMtabAlajInuM "ahiMsAnA mika vikAsa" upara pravacana thayuM hatuM. tenI marAThI samAja upara sArI chApa paDI hatI. temaja marAThI bahenanA mahilA maMDaLanA Agrahane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 mAna ApI banne munivare badhA zibirArthIo sAthe gayA hatA. tyAM bahenane uddezIne pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zibirakAryavAhInA pratyAghAta : have zibiranAM pravacano aMge thoDeka ullekha karavo yogya gaNAze. sAdhu-sAdhvI zibira evA samayamAM ane evA saMkrAtikALamAM thayo hato, ke te cAturmAsanA samayamAM zAntithI badhA sAdhusaMnyAsIsAdhvIo eka sthaLe rahetAM heI vAMcI-vicArI zake. cAturmAsa sivAya to bIjA samayamAM eka sthaLethI bIje sthaLe vihAra ke parivajana karavAnuM hoI, samaya ane zAMti ochI maLe; gRhasthonI paNa cAturmAsamAM vaidika ane jainadharmamAM tapasyAo ane vratanuM vidhAna heI vicAravAno, sAMbhaLavAno samaya maLe che. e dRSTie zibira cAturmAsamAM rakhAya hate. ane zibiramAM thatAM pravacano ane carcAsAra dararoja maThArIne lakhAtA ane zibirArthIo dvArA darareja (DuplIkeTarathI) nakala kADhIne mokalavAmAM AvatI. temAM dUrasudura virAjatAM jijJAsu sAdhusAdhvIo agara te je sAdhu-sAdhvIo zibiramAM AvavAnI IcchA hovA chatAM pitAnA guruonI rajA nahi maLavAthI, athavA potAnA saMpradAyanI bahIke athavA : azakta hovAne lIdhe ke evAM bIjA kAraNasara nahi AvI zakyAM temane samAveza thato hato. teoe jyAre A badhI zibiranI kAryavAhI vAMcI tyAre temanA mana para sArI asara thaI heya, ema temanA taraphathI Avela patrathI jaNAya che. temaja je keTalAka vicAraka sadagRhasthone nakala mokalavAmAM AvatI temanA mana upara paNa je pratyAghAta paDyA te paikI thoDAka patrono sArabhAga ahIM ApIe chIe. huM atre paMDitapaNAthI ane purANI mAnyatAne puSTa karavA mATe nathI rahyo, paNa navI dRSTie vicAraNA karI satyane jANI jIvanamAM kevI rIte UtArI zakAya te lakSyane laIne rekAyo chuM, ane Apa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 mArA dhyeyanI pUrti mATe (zibira dvArA) pUrepUro sahayoga dUra beThA paNa karI rahyA cho, tethI ghaNe ja AnaMdane dhanyavAda. temAM zibiravyAkhyAna maLyAM. mAne sonAmAM sugaMdha je meLa... -eka jainamuni ..."zibira aMgenI kAryavAhIthI teo (atre virAjita sAdhvIjI) khUba ullAsamAM AvI gayA hatA ane Aje ja patra lakhavAnuM pharamAvela. te mujaba A patra lakhuM chuM... -jAmanagarathI eka jijJAsu bhAI ..."zibiranI patrikAo maLI..khUba ja AnaMda thayo. jANuM chuM ke A meLavavAnI pAtratA nathI, paraMtu paramakRpAnA phaLasvarUpe meLavI zakyA chIe te tethI kAMIka amArI javAbadArI vadhaze ja.. -pAlaNapurathI eka jijJAsu bahena .. "zibira taraphathI niyamita rIte pravacana, carcApatro Adi maLI rahyAM che...maiyA mATe khUba ja kautuka hatuM tene mama vAMcatAM samajAtAM khUba AnaMda thayo. deva-guru-dharma (baMdha) mUDhatA, kratikAranAM jIvana, vizva ItihAsa temaja bIjA pravacana vagere rasapUrvaka vAMcyAM che. nArInAM aMga-pratyaMganI-rUpakatA khUba gamI. ApanuM kArya bhagIratha che, te mAtra vAMcavA mATe ja nahIM, samajavA mATe che. lokamAnasa keLavAya ane vizva vAtsalyanI bhAvanA vizvavyApI bane... -uttaragujarAtathI eka vidvAna dezavAsI sAdhu ...tyAM pujya tyAgIone mArA hArdika bhAvabharyA yathAyogya jaNAvazo...tyAM pravacananI taiyAra thatI nakale mokalI devA maherabAnI karazo, jenA vAMcanathI tenI upayogitAne darekane khyAla Ave... -kacchathI pAyacaMda gacchanAM eka sAdhvIjI pravacanapatrikA barAbara niyamita Ave che. vAMcIne vicAravAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 ne dhAravAnuM ghaNuM ja maLe che. vAraMvAra vAMcyA ja karIe, ema thAya che. sAdhu-sAdhvI zibiranAM pustako chapAya te ghaNuM mArgadarzaka thAya.... - saurASTrathI eka zrAvajI ..sarvadharma samaya ane dharmanA nAme cAlatA aMdha vizvAse uparanAM pAMca pravacana ane carcAo vAMcI. khUba-khUba jANavAnuM maLyuM che. carcAo muddAsara ane rasaprada lAgI. bahu sarasa chabruvaTa thaI che. puNya ane dharma vacceno bheda Aje jAsa zibirArthIone mArA daMDavata praNAma... -mahArASTra thANA jillAthI eka jainetara zikSita sevaka, ...Ape lagAtAra sAdhuvargane jamAnAnI sUjha ApavA ane kartavyapaMthe doravA titikSA batAvI che, tenuM ja mUlya agaNita che. huM ( zibirArthIone) mArA vaMdana ane anumodana. mekaluM chuM. -bherInA taMtrI (uttaragujarAta). ...je-je nahIM jANeluM, nahIM joyeluM evA viSayonuM lakhANa patrikA dvArA bahAra paDe che te vAMcI ghaNane upakAranuM kAraNarUpa che. zibirathI.to koI ajaba vastu jagata AgaLa mUkI che, tema lAge che. rojIMdA kAryakramanI patrikAo pU. mahAsatIjI...vAMcIne mane (pAchI) ApI de che. -amadAvAda sAbaramatIthI eka zrAvaka ...zibiranAM pravacane niyamita maLe che. ethI khUba ja saMtoSa thAya che. bhagavAne mArA mATe ahIM rahIne atyAre zibiramAM joDAvAnuM goThavyuM haze. pravacano rAtre prArthanAmAM ahI vaMcAya che; ethI saune sAruM evuM jANavAnuM maLe che. - mAMDalathI eka 2, kAryakara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 ...zibira saMbadhI pravacana tathA carcA vAMcI. Apane pravAsa ghaNe ja prazaMsApAtra che. ApanI vicAradhArA zreSTha che. amone te pasaMda paDI che. Apa je vicAradhArAthI samasta vizvanuM zreya rAdhavA mATe je-je vyAjanA vicArI rahyA cho, temAM prabhu Apane vija-vata banAva evI amArI aMtara abhilASA che. -mahArASTra satArA jillAthI eka bhAI. ... sAbaramatIma virAjatAM satIo (sAdhvIo) ApanAM AvatAM ( zibira kAryavAhInAM) lakhANamAMthI avataraNa pe vyAkhyAnamAM AdarapUrvaka saMbaMdhe che....ghaNuM-ghaNuM jANavA-zIkhavAnuM maLI rahe che, eTale abhiprAya che." -sAbaramatIthI eka zrAvaka zibiranI kAryavAhI vAMcIne khUba AnaMda anubhavuM chuM. AvI mahattvanI ane teTalI ja pavitra evI pravRtti hAtha dharavAne maulika vicAra karIne Ave? A TAMkaNe.... sAnnidhyamAM AvIne besavAnI IcchA tIvrapaNe thAya che.... -kacchathI eka pITha kAryakartA bahuta dise zibira ke samAcAra kI pratIkSA meM thA. zibira saMbaMdhI-( kAryavAhI )...milI. Isake liye meM ApakA bahuta AbhArI huM. vAMcana prAraMbha kara diyA hai! -paMjAbathI sthA. jaina munijI. Aja-kala mai pratidina eka ghaMTA zibiracarcAkA anuzIlana karatA 6. vicAra kAzI gaha hai vizAlatA ko liye hue hai. kahI kahI rUDhivAda para karArI ceTa bhI kI gaI hai.. - paMjAbathI eka vicAraka muni jI. niyamita zibira patrikA maLe che. ane vAMcatAM (manamAM) jANe tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 rUbarU AnaMda anubhavatA heluM, ema ja lAge che. A cAturmAsane zibirapatrikAne saMgraha pustaka rUpe bahAra paDe, ema IcchuM chuM...." amadAvAdathI eka sahastha "...nityoMdhanA vAMcanathI khyAlamAM AvatA tyAM vahetA jJAnanA dhodhamAM ema thAya che ke tyAM vasatA jJAnanA e varasAdamAM snAna karavA vadhu saMkhyA hAjara heta to kevuM sAruM hatuM ? alabatta, koIpaNa kAryakramanuM ke tenI saphaLatA-niSphaLatA aMgenuM sAcuM mUlyAMkana te e kAryakramanA saMyojakanA tenI pAchaLa uddeza ane mukhya dhyeyane lakSamAM laIne ja vadhu sAcI ane sArI nakakI karI zakAya. Ano artha ema paNa thayo ke saMjaka pote ja potAnI taTastha buddhinI sahAyathI bIjA karatAM vadhu sAcuM mUlyAMkana jarUra karI zake. paraMtu A zibiranI saphaLatAnuM mApa sAdhAraNa janasulabha mAnyatAvALI sthULa daSTinAM ekama parathI AMkIe-eTale ke zibirArthIonI saMkhyA, jaina sAdhusAdhvInI saMkhyA, vividha saMpradAyonA pratinidhi sAdhunI saMkhyA, zibiranI pUrNAhUti bAda zibirasAnane pratyakSa kSetre amala va. keTaluM thaI zakayuM; ema daSTibiMdu laIe te bhAvimAM AvA zibirene AvI daSTie vadhu kArya sAdhaka...banAvavAnI daSTie vividha matinI bhinna bhinna sUcanAo ke abhiprAya hoI zake kharA. jo ke A badhu zibiranI kAryavAhImAMthI paNa ApoApa sarvane spaSTa thatuM jaze, ema mAnavAmAM bhUla hovAne saMbhava nathI..." sAbaramatIthI eka jijJAsu sAdhaka ApazrInI bhAvanA ane niSThA jotAM AtmA khUba prasannatA anubhave che. Apane mArga sAmAnya zreNInA mATe nathI; vizeSa zaktivALA ja cAlI zake. muni zrI nemicandrajIe pAMca sAta varasa ApanI vicAradhArAne pacAvavA mATe (sAthe) paryaTana, ciMtana, mananamAM gALyA pachI Aje Apane pUrNarUpe sahAyaka thaI rahyA che. siddhAMtaniSThA ane daSTinI rIte jotAM manamAM khUba baLa Ave che. jyAre.samAjanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 bhUmikA ja nimna koTinI che, tyAM zuM thAya ?...zibira pravacananI nakala. jarUra mokalAvazo, zibirapravacano je pustaka rUpe prakAzita karavAnAM hoya te mArI evI vinaMti che ke te hiMdImAM thAya; jethI badhA prAMtanA lokone upayogI thAya. nemimuni hiMdInA sArA lekhaka che ja. ApanI pAse zibira pravacana ane carcA sAmagrI khUba ja ucca koTinI ane sAmAyika hRdayagrAhI tathA krAMtipriya vyakitao mATe bharapUra che..." -eka vidvAna munijI meM te yaha bananA cAhatA dU ki sAdhu (sAdhvI) zibirakA jo Apane prabala pravAsa kiyA para lagane (ra) lAbha nahIM uThAyA, usakA kAraNa sAdhu (svayaM) hRdayase sevaka bananA nahIM cAhate yA dUsarA hai kyA kucha hai ? para ApakA prayAsa cogya hI thA aura hai. Apa je samAja hitakA prabala prayatna kara rahe hai, usake lie Adara avazya hai... (aura ) yaha kArya kaise prabhAvazAlI hai, usameM gati kare che; yaha jAnakI jijJAsA ora hai.." na jagatanA saMpAdaka ane bhArata jaina mahAmaMDaLanA maMtrI rAka sAdhusAdhvI zibiranI bIjI patrikAo vAMcavA tarata mokalaze. ahI vAMcana badhAne cAle che. patrikA mokalavAnI cAlu rAkhaze." -mahesANAthI tapagacchanA sAdhvIjI .. adhAvadhi niyamita rIte pravacanAdi prApta thayAM che. A rItane uddeza udAtta che, eTaluM sarvane lAge che. huM aMtaHkaraNathI zibira ane tenA uddezanI saphaLatA IcchuM chuM. A rIte samanvayanI dariTa sivAya mAnavI jagatamAM kazuM karI zake tema che ja nahIM. vizva mATe kalyANamaya kAmanA karanAra zramaNa sivAya anya koNa hoI zake ? vizva mATe potAnI jAta ane hastI nAmazeSa karanAra zramaNa sivAya anya koNa hoya ? Apa bane khUba svastha rahI A mahAvAtsalyanuM pAna karAvatA raho...... -uttara gujarAtathI eka vidvAnamuni jAta ane sivAya araja che ja nahIM * koNa che 2 0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ...ApanA taraphathI sAdhusAdhvI zibiramAM thatI carcAvicAraNA rajU karatI patrikAo prApta thaI.. premathI (nirakhI) pracuka pradaprasannatA pragaTayA . A vAMcana kharekhara rasaprada ane maulika che. -dhrAMgadhrA (saurASTra thI pAyacaMdagacchIya muni ...vyAkhyAna sthA. sAdhvIjIne vAMcavA Apela che. ahIM eka vakIlabhAI niyamita (e) vyAkhyAna vAMce che... tyAM zibirArthIo ne praNAma.. -kaccha (zApara)thI eka agrAvaka ...nakalo niyamita maLatI rahe che...pracAra mATe bhalAmaNa paNa lakhI che... sAdhu-sAdhvI zibiranI kAryavAhI prazaMsanIya che. emAM carcAtA viSe ati uttama ane grAhya che. e vicAradhArAne prasiddhi ApavAmAM Ave to ghaNuM lAbha laI zake. jo ke amArA taraphathI thatAM pravacanomAM lagabhaga e ja bAbato vahetI mUkavAmAM Ave che.. bAkI gya AtmA ja e vicArane chaLanamAM vaNI leze. ...ApaNe to ApaNuM prayAsa cAlu ja rAkhavA joIe. -kaccha (kaMThI)thI eka pITha sAdhvIjI zibiranAM pravacana sAthe carcAsAra vagere AzramamAMthI vAMcavA maLe che. vAMcI ghaNe AnaMda mArgadarzana maLe che. ... vizvanA ghaNAM krAntikArI sAdhubhaktonAM jIvanacaritra jovA maLe che. bhAratIya saMskRtimAM mAtAone phALo ghaNe che. bhaugolika ane itihAsanAM varNana ane mAnavajAta upara teno keTalo saMbaMdha che, teno khyAla Avyo. pRthvInI utpattithI mAMDIne AjanI cAluM vyavasthA krame-krame kevI rIte thatI AvI te paNa jovA maLe che. eka paNa pAsuM carcavAmAM bAkI rAkhyuM nathI. vadhAre khyAla samaya Ave amalamAM keTaluM mUkIe tyAre Ave. A zibiramAM je pravacana thayAM che, te badhAM akSare akSara chapAvI pustaka bane, e mArI AzA che; kAraNa ke te AvatI peDhI mATe dharmagraMtha thaze...tyAM sau bhAIbahene sAdhu saMtone mArA hAdika namaskAra.... -gUdI (bhA, na, kAM. prayAgakSetra)thI eka kheDUta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 sAdhusAdhvI zibiranA kAryakramomAM Apa magna thayA haze. zibira lAbhadAyI nIvaDaze. AjanA lokazAhInA nirAzAmaya ane zithila vAtAvaraNamAM A zibiramAM maLelI preraNA mAnavajAti mATe caitanya ane samAdhAna nirmANa karaze..." - ahamadanagara (mahArASTra)thI eka jaina zrAvaka. ..ApanI anumodanIya udAratA aMge zibira kAryavAhInI noMdha niyamita maLe che. yathAsamaya vAMcuM chuM.carcA ghaNI ja talasparzI abhyAsa pUrNa ane upAdeya che. ane te ghaNuM-ghaNuM jANavAnuM maLyuM che. A pravacana carcA-vAMcanathI mArA vicAromAM navo prakAza ane preraNA maLyAM che, ane mArI bhAvI bhUmikA sarjana mATe jarura upayogI nIvaDaze, ema mane AzA che.. Apa bannenAM pravacane e mArA mATe navI dizA ane navI preraNA mATe rasa jagADyo che.. -bahad muMbaImAM virAjatA eka suvihita munijI, ...patrikAo niyamita maLe che. khUba ja AnaMda thAya che. anubaMdha vicAradhArAnI vyApaktA viSe pUrI spaSTatA sAthe khAtarI thaI ke Apane mAga sarvavyApI banaze ja. mahArAjathI patrikAo paMce che...eka sAthIone paNa vAMcavA ApI che... -uttaragujarAtathI eka zrAvakadaMpatI, Ama judA-judA dharma-saMpradAyanA sAdhu-sAdhvI ane gRhasthabhAdabaheno upara zibiranI kAryavAhInI je sArI chApa UThI che, te uparanA patrAMgethI jaNAya vagara rahetI nathI. Ama ghaNAM sAdhu-sAdhvIo ane sAdhaka-sAdhikAoe parokSa rIte zibirane lAbha lIdhe hato ema mAnI zakAya. je ke zibiranA pravacana ane carcApatra vAMcyA pachI eka vidvAna mAnyavara munijI sakriya rIte sAdhumaryAdAmAM rahI dharmamayasamAjaracanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 prayogamAM paDavA mAgatA hoya, tema jaNAya che ane te mATe mArgadarzana mAge che - "anubaMdha vicAradhArA" mujaba paMjAbamAM kAma karavAnI bhAvanA thAya te TreIniMga ane sahayogarUpe ApanA taraphathI kAryakarone sahayoga maLI zake ke kema ? samAjanI sAthe rahIne sudhAra kare ke judA paDIne ? zuM koI madhyama mArga paNa che? gujarAtanA jeTalI bIjA prAMtamAM koMgresa zuddha nathI ane kAryakartAo paNa tevA nathI. gAmaDAMmAM vADAbaMdhI tophAnI tatte ajJAnatA Adine kAraNe sarvadharma prArthanA, nirmAsAhArI harijanane tyAM bhikSA va. vAte temane gaLe kema Utare? bIjI bAju judI judI pArTIo, kegresanI malInatA, AvI dazAmAM sthAnIka kAryakaro ane vicAraka sAmAjika kAryakarone sAtha na hoya te zuM kAMI paNa racanAtmaka kAma thaI zake? vaLI sAdhusaMnyAsInI dazA judI emane... A mArgamAM vyakitagata saMtApa sivAya sAmAjika parivartana ane racanAtmaka draSTie lAbha na dekhAya tethI hamaNAM te (mArI) vyaktigata taiyArI ane sAmAjika paristhitinuM jJAna karatA rahevuM. hamaNA saMgharSAtmaka koI paNa prazna na upADavo, temAM lAbha dekhAya che.....Apa A bAbatamAM mArgadarzana Apaze...' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] sAdhu sAdhI zibira purNAhuti samAroha cAra mAsanA lAMbA gALA sudhI sAthe rahevA chatAM haju hamaNAM ja maLyA chIe ane zibira hamaNAM-ATalI jaldI pUro thaI gayo evI bhAvanA lagabhaga dareka zibirArthInA manamAM zibira-samApti kALa pAse Avato gayo tema thavA lAgI. tA. 21-11-61nuM chelluM pravacana thaI gayuM. sAMjanA carcA thaI. badhAe potapotAne zibirathI zuM lAbha thayo hato te hI batAvyuM je anyatra ApavAmAM Avela che. priya cheTubhAIne bIje divasa mauna hatuM eTale temaNe potAnuM lekhita vaktavya taiyAra karyuM hatuM. sahunA hadaya gadagada thai gayAM hatAM. tA. 22-11-11ne divasa paNa AvI gayo. Aje pUrNAhutine samAroha manAvavAno hato. mukhya atithi zrI. vaikuMThalAlabhAI mahetA hatA. eka saMta kAryakaranA hAthe uddaghATana thayuM hatuM ane sevAbhAvI racanAtmaka prakhara gAMdhIvAdI kAryakara zrI. vaikuMThalAlabhAi mahetAnA hAthe pUrNAhuti thatI hatI te paNa zubha sUcaka hatuM. savAre 8-30 vAge zibira pUrNAhuti samAroha zarU thayA. sarva prathama zrI marAbane maMgaLAcaraNa karyuM bhajananI paMkitao madhura svare gAIne...... "phUla kahe dhanya.....!" vidhavAtsalya prA. saMghanA maMtrI zrI. uttamalAla kIracaMda gesaliyAe kahyuM : "Apa sau jANe che ke Aje sAdhu-sAdhvI zibiranI pUrNa dUtine divasa che. cAra mAsa pahelAM Aja sthaLe tenI maMgaLAraMbha thayo hatuM tyAre meM kaheluM ke Aja gurjara vADAmAM lagabhaga 24 varSa pahelAM mahArAjazrIe samauna ekAMtavAsamAM je vicAreluM tenuM nivedana vAMcana tarIke karyuM hatuM. te vicAronI krAMti hatI. A cAturmAsamAM pharIthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 sAmAjika krAMtine tabakake sAdhusAdhvI zibira nimitte AvyA te enI pAchaLa kudaratane kaMIka saMketa ja mAnuM chuM. gurjaravADInA kAryakaroe badhI ja anukULatA karI devAnI je udAratA batAvI che te badala huM temane dhanyavAda ApuM chuM. -Aje ApaNuM mukhya mahemAna zrI. vaikuMThabhAI che. temanuM zibira vyavasthApaka samiti taraphathI huM hArdika svAgata karuM chuM. A sAdhusAdhvI zibiramAM cAra mAsamAM zuM thayuM? enuM mUlyAMkana bhaviSyamAM ja thaze. A zibiramAM je pravacane judA judA viSayo upara thayAM che. je carcAvicAraNA thaI che tenuM pustaka thoDA ja samayamAM bahAra paDaze. tethI Apa saune khyAla Avaze ke keTaluM bhagIratha ane adbhuta kAma zibiramAM thayuM che ! zibiramAM thayela kAryavAhI aMge saMkSiptamAM zrI. mATaliyAjI Apa samakSa kaheze ja. tethI Apane spaSTa khyAla AvI zakaze. aMtamAM zibiramAM bhAga lenAra dareka zibirArthIne AbhAra mAnuM chuM. ane zibira prabaMdhamAM koI paNa jAtanI truTI rahI hoya te te mATe kSamAyAcanA cAhuM chuM." zibiranuM TUMkuM saravaiyuM zrI. dulerAya mATaliyAe zibiranuM atyAra sudhInuM saravaiyuM kADhatAM kahyuM : zibiranI zarUAtathI Aja sudhI mane zibira sAdhakonA pradhAna tarIkeno lAbha maLe tene huM mAruM sadbhAgya ghaNuM chuM. sAthesAthe huM eka zibirArthI tarIke hovA chatAM saheja nirALe rahyo chuM. eka citrakAra jema pote citra dorIne citranI najIka rahe che temaja dUra rahIne citramAM keTalI pUrNatA apUrNatA rahI che tene kayAsa kADhe che, tevI ja rIte sAthe rahIne zibiranuM citra ghaDavAmAM huM madadagAra banyo chuM. tenuM citra kevuM che temaja dUra rahIne mArA upara zibiranI zuM chApa paDI che te paNa rajU karIza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 zibiranA kAryanI gaNanA be rIte thaI zake. eka sthULa rIte ane bIjI krAMta mUlyo sthApavAnI dRSTie. sthULa rIte jotAM zibiranI pAchaLa eka varSa sudhI satata avirata prayAsa mahArAjazrI tathA bIjI sAdhue-sAdhakoe karyo, sAhitya pracAra paNa thayo, jehAda jagADavA jevuM kAma thayuM paNa pariNAme cAra ja sAdhuo zibiramAM AvyA. bhagIra prayAsane jotAM pariNAma alpaja dekhAyuM. bIjI bAju sAdhaka-sAdhikAo 11 AvyAM. te paNa bhAtabhAtanAM ane judI judI prakRtinA ane kakSAnAM. tulasI Isa saMsArame bhAMti bhAMti ke loga, sabase milake cAliye nadI-nAva-soga. " -e kahevatanI jema bhinna bhinna pradezanA tathA bhUmikAnAM sAdhaka sAdhikAo AvI zakyAM. zibirArthIomAM 15 sAdhu-sAdhvI saMnyAsIo ane 15 sAdhaka-sAdhikAo ema kulle maLIne 30 ne ja levAnI mahArAjazrInI kalpanA hatI. eka TIkAkAranI daSTie e vastu kAMIka hAsyajanaka banI lekhAya, to e banavAjoga che. zibiramAM zuM vastu apAI? zibirArthIonI kakSA UMcI heta to vipula sAhityamAMthI bahu uccakoTinI vastu pIrasI zakAta. paNa zibirArthIonI kakSA jotAM je vastu 20-21 divasamAM patI zakta tenA mATe cAra cAra mAsa judA judA viSa upara lAMbAM vivecana dvArA, dareka vastune sArI peDa khulAso karIne kahevAI. tene dAkhalAdAMta vaDe vadhAre spaSTa karavAmAM AvI paranI carcAmAM vicAravinimaya mATe je vastu carcAI temAM paNa kyAreka carcAo viSaya sAthe sabaMdha vagara thatI hoya evuM lAgatuM. paNa eka vastu spaSTa hatI ke A badhI carcA-vicAraNuM vizva vAtsalya ane anubaMdha-vicAradhArAnI dhI upara ja cAlI. jethI badhAyane enuM mahatva samajAyuM. che. mahArAjazrI zibirAdhipati heI vidhavA -sAdhakanI daSTie madhyastha ane preraka rahyA. emaNe pitAnI udAratA batAvI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 javAbadArI nibhAvI; paNa zibiranA javAbadAra sAdhaka adhIkSaka tarIke mAre ApanI najIka AvavAnuM hoI judI judI pravRttinA zibirArthIonI pravRttino svAda mANavo paDyo. meM jeTaluM ochuM dhyAna ApyuM teTalI mArI uNapa rahI. zibira pAsethI loke bahu ja apekSA rAkhatA hatA tevuM pariNAma ApaNe lAvI zakIzuM ke nahIM te bhaviSyanA garbhamAM che. atyAre to ApaNI kakSA jotAM AzAspada pariNAma lAvI zakAze, evI apekSA che. krAMtamUlyonI sthApanAnI dRSTie jotAM pariNAma sAruM dekhAya che. vacamAM chApAmAM AvyuM hatuM ke tapagaccha ane acalagacchanA be AcAryonA avasAna pachI bannenI nanAmI yAtrA (pAlakhIyAtrA) bhegI nIkaLI hatI. te uparAMta judA judA gacchanA AcAryo-sAdhuoe eka pATe besIne vyAkhyAno ApyAM. temane lokoe birAdavyAM che. pachI mAIkamAM bhASaNa ApavAnI prathA cAlu thaI, tene jaina samAje krAMtikArI pagaluM gayuM. paNa e to jenenA judA judA gacchanA sAdhuonI vAta thaI. paNa je jaina-sAMpradAyikatA, anya jainasaMpradAyanA sAdhu upAzrayamAM paga mUke to mithyAtva aDI jAya ema-mAne tyAM eka pU. ajarAmarajI mahArAjanI paraMparAnA ane bIjA pU. javAharalAlajI mahArAjanI paraMparAnA sAdhuo - zaMkarAcArya ane dazanAmI paraMparAnA saMnyAsIonI sAthe eka pATa upara bese-vedika saMnyAsIo ane jaina sAdhuo eka sAthe comAsuM kare; paraspara pitapotAnA niyama ane kriyAomAM rahevAnI udAratA batAve A vastu krAMtamUlyonI dRSTie bahu mahAna kahevAya. mane yAda che ke lIMbaDImAM jyAre pU. nAnacaMdrajI mahArAje upAzrayamAM mahAvIranA nAmane badale rAmanAmanI dhUna bolAvI, tyAre jaina prajA khaLabhaLI UThI hatI. Aje to rAmacaMdrasUri jevA rUDhicusta AcAryo rAmAyaNa upara ane mArgAnusAhI upara pravacana kare che. paNa ahIM to ziva, vaiSNava, jaina ane kyAreka IslAmanA upAsako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 prArthanAmAM sAthe bese, badhA dharmasthApakonI prArthanA evA sarvadharmonA samanvayanI vAta kare, A eka nAnIsUnI vAta na thaI. tene lIdhe zaiva, vaiSNava, jaina badhA bhegI upAsanA karI zakyA e kAMtamUnI daSTie apUrva vastu gaNAya. | bApue te A dizAmAM sAdhu-saMsthA zI rIte AgaLa jaI zake eno namUno mUkavA. jaina sAdhu sAthe vAta karavI hoya to teno pAyo samakti haya, samaktinI AjubAjumAM ja e vicAratA haze; hiMdu sAdhu sAthe vAta karavI hoya te enI vAtane pAye brahma haze; jagata mithyA che-avivAthI bacavuM joIe ema brahmanI AsapAsa ja AMTA mArazeH paNa, zibiramAM mAnavatAnA pAyA upara ja vicAra thaye. koI dharma, deva, guru ke zastra boTAM che ke sAcAM emAM nirNAyaka vicArakanI buddhi joIe-te dRSTi ApavAmAM AvI. pitAnAM badhAM puNe che, bIjAnAM apUrNa che e satyAgraha daSTi nathI. satyagrAhI daSTi to mithyA gaNatI vastumAMthI satya tAravI zake-te daSTi che. jaine kahe ke amArA mahAvIramAM pUrNatA che-baja badhA apUrNa che-e dATa satyane oLakhavAnI nathI. paNa, ahI jaina tIrthakaronA samavAraNa, vA vagerenI kathAo hiMdu saMnyAsIoe sAMbhaLI ane bhAgavata, purANa, rAmAyaNanI kathA jaina sAdhuoe sAMbhaLI-emAMthI badhAe maLIne sanyanI tAravaNI karI. sAra e nIkaLyo ke deza, kALa ane pAnI daSTie ke vastumAM parivartana karavuM paDe te karavuM paNa mULa siddhAMtanuM sAtatya jAvIne savaMsa gaNatA lokoe pitAnA dezakALa-pramANe satya joyu, te batAvyuM. Aje dezakALa karI javAthI keTalIka vastuo saMzodhana mAMgI le che. te vyakSetra kALa bhAva pramANe pheraphAra karavAnI cAvI te ja sarvo pitAnA anuyAyIe ne batAvI gayA che. kizorabhAIe "samULI krAMtimAM khoTI mAnyatA ane mUDhatAne toDavAnI ane sAcI vastuo sthApavAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 je vAta batAvI che tenA AdhAre zibiranAM pravacano thayAM. A te zibira pravacane je vAMcaze tene jarUra khyAlamAM AvI jaze. trIjI vAta e ke saMsArane choDanAra tyAgI sAdhuo moTAbhAge pitAnA dharma tathA tatvajJAna viSaya sAhitya sivAya bIjA vize abhyAsa ema mAnIne nathI karatA ke e sivAya badhuM khoTuM che. jene kahe che ke te badhuM mithyAtva che; vaidike kahe che ke e badhuM bhrama che! paNa kharekhara jaina ke vedAMta sAhityamAM je koI kathA-sAhitya lakhAyuM temAM pitAnI mAnyatAne raMga devA ke te vartuLane mahimA vadhAravAnI vAtonuM darzana tarata jaNAI Avaze. ekAdazI-mahAsya ke zrIpALa rAjAnA rAsamAM vrata-mahAo ke dharma upara AMdhaLI zraddhAne kAMbaLA DhAvA mATe ja hoya tema jaNAI rahe che. ane tethI vyApaka dharmane sAMpradAyikatAnA kedakhAnAmAM pUrI devAmAM Avyo. jyAre A zibiramAM dharmane badhA kSetromAM vyApaka karavA mATe AjanAM ItihAsa, bhUgoLa, vijJAna, rAjakAraNa, arthakAraNa tathA vijJAnanI vividha zAkhAo upara sArI peThe chaNAvaTa karavAmAM AvI. dharmanI sAthe e badhAne anubaMdha zI rIte thaI zake e vicArAyuM. jo ke samaya thoDe hovAnA kAraNe A badhA viSenI mAhitI bahu ja TUMkANamAM apAI Ama prAthamika rIte krAMti mUlyonI dRSTie sAdhu-sAdhvI zibiramAM bhautika viSayo upara carcA-vicAraNA thavI ane te paNa AdhyAtma viSayanI sAthe samanvayanI dRSTie thavI e svayaM navuM krAMta. mUlya che. e uparathI sAdhu-saMnyAsIone eka vastunI khAtarI to thaI ja jaze ke A badhA viSayo dharmanA kSetramAM AvI zake che ane bhautika viSayanuM AdhyAtmika viDyo sAthe daSTipUrvaka joDANa thavuM joIe e sAdhu-kartavya che; ema zibire jagata AgaLa te jAhera karyuM che, tenuM AgavuM mUlya che. evI ja rIte jaina, vaidika, vaiSNava temaja anya saMpradAyanA sAdhu-saMnyAsIo pitApitAnI paraMparA choDayA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 vinA ane temaNe audAryane tyAyuM nahIM te sarvadharma samanvaya Adarza namUne pUre pADe che. keTalAka sAdhu-saMnyAsIo ane sAdhvIone zibiranI prazaMsA karatA je patra AvyA che tenA uparathI tAravI zakAya che ke teo zibiranI vAta samajavA mathe che, kaMIka karavA paNa vicAre che, paNa temanA manamAM bhayanI graMthI che ke samAja pheMkI dete ! vartuLanA loko na satyAre te ! ! samAjathI ukhaDI jaIe te ! bIje sthAna na maLe te ! ! ! AvI khoTI bhItinA vikalpa upara zibirArthIoe sArI peThe bhuvaTa karIne bhayamukta thavAno kImiyo zodhIne mUkyo che. kAma AkarUM te che. krAMtikArI sAdhuone na cIle pADavAmAM prathama khuba ja veThavuM paDe che. te svAbhAvika che. paNa tema karyA sivAya navAM mUlyAM sthApI zakAze nahIM. A zibira-kAryathI moTA moTA jaNAtA sAdhuone haLavA AMcake te jarUra lAgyo haze; paNa je jhaDape jamAno badalAI rahyo che te jhaDape parivartana lAvavA sivAya chUTako nathI. Aje jamAno badalAyo che. sAmethI kahevAmAM Ave che ane AvakAravAmAM Ave che ke sAdhu saMsthAo saMgaThita ane saMkalita bane ! je lokazAhIne TakAvI rAkhavI. heya, lakSamI banAvavI hoya te te mATe lokonuM ghaDatara dharmadaSTie karavuM joIe ane te mATe pragatizIla sAdhue e A bAbatamAM pahela karavI paDaze temaNe rAjA zrIna ke dhanAzrIta thavAne badale krAMtipriya banavuM paDaze. nahItara rAjyasatA, dharma saMsthA Upara caDhI besaze. dhAmika TrasTa bilanI jema navA navA kAyadA dharma saMsthA upara kI besADaze. tyAre rUDhicusta sAdhuo maheta ke sthApita hita dharAvatA sAdhuo cakaze. mane te bhIti e che ke rAjyanI keTalIka sAcI bAbato aMge sAme caDIne je rUDhicUsta sAdhUo nIveDo nahI ANe te temane kAyadAnI sAme athaDAmaNamAM utaravuM paDaze athavA dhArmika ke komI ramakhANone te bhaDakAvaze kAraNake haju moTA bhAganA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 lokomAM temaja dharmasaMsthAo ane sAdhuomAM evI jaDatA ane rUDhicustatA paDI che. AvuM dharma jhanUna pragaTa thatAM tenI upara kAnUnI sudhAraNA Avaze. TrasTanA kAyadAthI dhArmika saMpattine sarakAra kheMcI levA prayatna karaze. AvA saMkrAMti ane kaTokaTInA samaye pragatimAna mUlyone jhaMkhanAra sAdhuonI javAbadArI savizeSa UbhI thAya che. rAjakIya netAo ane zikSita vargane sAdhu saMsthA uparathI vizvAsa Daga jAya che. Aje leke upara rAjyanI eTale ke rAjanItinI ane sinemA sTAranI pakaDa vadhatI jAya che. eTale lokazAhI tUTI paDavAnuM jokhama che. A vastune cImakI rUpe ApIne sAdhu zibire ene TakAvavA mATe 4 anubaMdha rUpe 4 saMdezAo ApyA che - (1) lokazAhIne TakAvavI hoya te koMgresane sudaDha banAvI, AMtararASTrIya kSetramAM tene kAma karatI karavI joIe. (2) kegresa pAsethI sAmAjika, Arthika, zikSaNa ane saMskRti viSayaka kSetre AMcakIne koMgresanA pUraka chatAM koMgresathI svataMtra evA - sAmAji-Arthika kSetre pakSa vagaranA lekasaMgaThane UbhAM karavAM joIe. (3) naitika jIvana jIvanArAM ane preraka baLa tIike kAma karanArA vratabaddha lokasevakonuM saMgaThana UbhuM karavuM joIe. (4) pragatizIla krAMtadaSTA sAdhuoe AgaLa AvI badhAM baLAne sAMdhavAnuM kAma karavuM joIe. A pAyAnA 4 saMdezAo che. sAdhu sAdhvI zibiranuM Tre; mUlyAMkana meM mArI daSTie cyuM che. te uparathI saheje spaSTa thaze ke te vizvanuM AzA kiraNa bane che." tyArabAda vizva vAtsalya prAyogika saMghanA upapramukha zrI. prahalAdabhAIe mAtRsamAjanI mAhitI ApatAM kahyuM : "Aje vi. vA. prA. saMdha taraphathI cAra ThekANe mAtRsamAje cAle che. mAtAo ane bahenomAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 je vAtsalya zakti paDI che tene krAMtadaSTA munizrIe bahAra lAvavA mATe A mArgadarzana ApyuM che. e samAje vaDe hAlato bahene svAvalaMbI rIte mAnabhera jIvI zake e daSTie Arthika kArya cAle che. bhaviSyamAM zilA, saMskAra, Arogya, nyAya ane ahiMsAnA sAmudAyika prayoga vageremAM baMne dhIme dhIme AgaLa vadhaze. atyAre mAtRsamAjonuM kAma bahenaja meTAbhAge calAve che. TAMcAM sAdhano hevA chatAM utsAhathI badhIye nAtajAtanI bahene kAma kare che. A varSe sAdhu sAdhvI zibiranI AkhI vyavasthA vizvAsa prAyogika saMghe saMbhALI che. pU. mahArAjazrInI preraNAthI A kAma AgaLa vadhyuM che. sAdhu sAdhvIomAMthI vicAraka sAdhuo jAgRta thaze to bhaviSyamAM teo AvA mAtRsamAje sthApavAnI preraNA ApI mAtAonI zaktine vikasAvavAmAM moTo phALo ApI zakaze evI AzA che." bhaviSyanI AzA 5. . nemamunie zibira pachI bhaviSyanI a zA viSe bolatAM kahyuM : "koIpaNa krAMtinuM kArya dhImI gatie cAlatuM hoya che. emAM pAvAnI IMTa banavuM paDe che. pAyAnI IMTa banavA mATe meTAbhAganA sidha, ane sAdhuo eTalA mATe taiyAra thatA nathI. sAmAnya loka bahAranuM caNatara jue che; pAyAnI IMTane jotA nathI. eTale zibiramAM sAdhu-saMnyAsI ane sAdhako thoDAja AvyA. tethI loko je AzA ane apekSA rAkhe che te naphaLatAM kaMIka nirAzA AvI jAya che. mAnava jIvananAM be pAsAM che. vicAra ane AcAra. emAM vicAranuM pAsuM te je zibirArthIo AvyA che temanuM khUba ja majabUta banyuM che. vicAromAM je gUca hatI te have sApha thaI che. te uparAMta zibiranI kAryavAhInuM mUlyAMkana karatAM je patro sAdhu-saMnyAsI ane sAdhvIonAM AvyA che tethI nirAzAnuM kAraNa rahetuM nathI. bhaviSyamAM e vicAro temanA rIvanamAM AcArarUpa banaze evI AzA mApI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 have prazna e rahe che ke zibirArthIo e vicArone AcaramAM keTalI hade mUkaze ? A aMge kAlanI sajanI carcA je agAu apAI gaI che te daramyAna zibirArthIoe pitApitAnI maryAdA pramANe jAhera karyuM che. te chatAM mahArAjazrInI IcchA che ke dakSiNa bhAratamAM, uttara bhAratamAM ane pUrva bhAratamAM sAdhu-sAdhvI, saMnyAsI temaja thoDAka sAdhaka-sAdhikAonI eka eka TukaDI mokalavAmAM Ave. matalaba ke AkhA hiMdamAM A vicAradhArAne phelavavA mATe zibirArthIoe vicAravAnuM rahe che. bIjane caMdramA loko jue ane te soLekaLAe kema khIlone vikasita thAya tenI rAha jue, ema A zibira mATe lokonAM manamAM che. teno javAba zibirArthIoe pUro pADavAno che. te mATe vizvanA pravAhane eka tarapha vicAra-pracAra karavo; sAdhu-sAdhvIone A dizAmAM kAme lagADayA dUpha ane Teko Apa, lokasevako ane lokasaMgaThanono anubaMdha karavAnA kAryamAM sakriya bhAga levo. e have potAnI zakti pramANe zibirArthIoe karavAnuM raheze. AzA che ke AmAM nisarganaiyA baLa Apaze...!" dharmamaya samAja racanA tarapha ! AjanA mukhya mahemAna zrI. vaikuMThabhAI mahetAe zibiranI pUrNa hutimAM raMga pUratAM kahyuM : "A zibiranI yojanA viSe meM vigatavAra pahelI ja vAra sAMbhaLyuM. zibiranAM pravacana huM upara uparathI joI gayo chuM. mane pU. munizrI saMtabAlajInA prayoganI jANakArI che. A zibira viSe zrI. dulerAya mATaliyAe je mUlyAMkana karyuM che tethI enuM sAcuM citra khaDuM thAya che. pU. munIzrInI preraNAthI A zibiranuM Ayojana thayuM, kArya thayuM, ane mUlyAMkana thayuM. have mAre e viSe kazuM kahevAnuM rahetuM nathI. mahArAjazrIne A zibiramAM temanA sAthI munio ane saMnyAsIone tathA sAdhaka-sAdhIkAone sahakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 maLyo che, te jotA sAmAjika jIvananA vikAsanI daSTie zibiranuM mUlya kana stutya che ema mane lAge che. A zibiramAM joDAyA che. tenA karatAM bahAranA mANaso sArI peThe enuM mUlyAMkana na karI zake. je karavA bese to zibirane anyAya thAya. mATe A zibiranI keDIka vizeSatA che, je huM mATaliyAnA mUlyAMkana uparathI samaja chuM te kahIza. A zibira koI eka saMpradAya ke dharma vizenA pracAra mATe nathI. yojAI tema ja mAtra dharma saMpradAyAne puSTi ApavA khAtara yojAyela nathI. mane lAge che ke dhamanI vANIthI ja pracAra karavA karatAM dharmanA siddhAMto vyakti ke samAjanA jIvanamAM kema utarI zake e viSe prayoga karo, vicAra kare, vinimaya karavA ane lokone spaSTa dizAmAM doravA e ja dharmanI sAcI sevA che. te A zibira vaDe karavAmAM AvI che. A dapiTathI ja A zibira yojanA ghaDAI hatI ane te mujaba ja pravacananI goThavaNa thaI che. zibiramAM cAra sAdhuo ja kema AvyA? e vastune huM gauNa gaNuM chuM. A zibiranI dUra-dUra sudhI je sAdhu-sAdhvIo, bhAI-bahena upara chApa paDI che tene ja huM mukhya pariNAma mAnuM chuM. eTale AvA zibiro avazya ge ThavAvA joIe. jemAM samagra mAnava jIvananA AcAra ane vicAranA ghaDataranI vicAraNA thAya che. AvA zibire dharmamaya samAja racanAne vega ApavA mATe dhyeyane pahoMcavA mATe ghaNuM lAbhakArI che-madadarUpa che. huM saMpUrNa gRhasthAzramI chuM. eTale mArA jevA gRhastha mATe kevaLa adhyAtma ke brahmacaryanI carcA thAya to tethI saMtoSa na thAya. eTalA mATe ja zrI. mATaliyAe kahyuM tema A zibiramAM samagra mAnavajIvananI daSTie AdhyAtmika-dhArmika viSayonI sAthe sAthe bhautika vivonI chaNAvaTa thaI che, tema, huM paNa bhautika viSaya para boluM te ajugatuM nahIM gaNAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 bhautika viSayanA vicAra vakhate ApaNe traNa vastu lakSamAM rAkhavA jevI che:-(1) rASTriyatA, (2) vivazAMti, (3) dharma ane vijJAna vacce avirodha. e badhAmAM je ApaNe dharmabhAvanA, dhArmika dRSTi lAvavA prayatna karIzuM nahIM to samAjanuM svAthya ane vyaktinuM sukhI jIvana joI zakIzuM nahi. je dezonI samAjaracanA mAtra dhana ke sattA upara prasthApita che tyAM pragatizIlatA dekhAya che paNa te upara chalI che. tyAM vyakitane saMtoSa thato nathI; samAjanuM jIvana sthiratA meLavI zakatuM nathI. e baMne mATe dharmamaya samAja racanA prasthApita karavI joIe. bhautika daSTie samAja-racanA ane dharmamaya samAja racanAmAM pAyAne phera che. thoDAka varSo pahelAM eka aMgreja lekhakanuM pustaka "have kema vaLavuM ?" vAMcyuM hatuM. temAM navI samAja racanA pratye lakhANa hatuM. temAM lekhake batAvyuM hatuM ke ApaNI sAme pAMca moTA rAkSaso che :(1) Alasya, (2) asvacchatA, (3) ajJAnatA, (4) asvasthatA ane (5) daridratA. jyAM sudhI ApaNe A pAMca upara vijaya meLavIzuM nahIM. tyAMsudhI vyakti ke samAjanuM kalyANa thavAnuM nathI. ApaNA dezamAM AvA rAkSaso upara tijaya meLavavAnuM kArya bahu muzkela che. saikAothI bhArate rAjakIya Arthika gulAmI bhogavI che. paNa mahAtmA gAMdhIjInI saradArI nIce A dezanI prajA svataMtratA mATe laDI hatI. te siddhAMtane ullekha ahIM paNa thayo che. enA mATe je pravacana thayAM che te preraNAdAyI thayAM. te siddhAMta che satya ane ahiMsAnA. phakata A vicAra (satya ane ahiMsAne) prajA samakSa raju karavA mATe saMpUrNa samaya ane tAkAta Aja bhAratanI prajAmAM ochA che. anya bhASAmAM lakhAyela pustako ApaNe vAMcIe chIe, samAja zAstrIo ane tatvaciMtakonI UMcI philasUphIne abhyAsa karIe chIe, paNa A zibiramAM je traNa ta vedAMta jaina tatvajJAna va.mAM rajU karyA che. (1) satyanuM anaveSaNa (2) premathI saunI sAthe saMbaMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 bAMdhavA, (3) pachI samAja sAthe jIvana joDIne samAja jIvanane daravuM jethI dharmamaya samAja sthApita karI zakIe. e traNe dvArA suMdara samAja racI zakIzuM. te upara kharekhara vicAra karIne tene AcAramAM pariNita karavA jevuM che. vyaktinA jIvanamAM samAja ghaTanAnA pAyA tarIke be vastu svIkAravAnI raheze. (1) lobha ane lAlasAne paNa vadhAre maLe tenI Takora aparigrahanI pratijJA laIne karavI, (2) vyakti mAtra potAne ja vicAra na kare; samAjano paNa jarUra vicAra kare. eTale ja te kaleza, kalaha ane katalanA mArge jatA aTake. samAja jIvanamAM samatA ane samarasatA nathI AvatI. mATe e be vastu upara samAjaprerako ane samAjanA mArgadarzakoe vadhAre bhAra ApIne samAjane samatAnI dizAmAM ekAgra karavuM joIe. zibire A kAma bajAvyuM che. Aje aneka dezomA je samAja zikSaNa ApavAmAM Ave che tethI saMgharSa, lebha, kaleza, adekhAI, dhRNA, pUratA ane vairavRtti temaja vilAsitAne paNa maLe che kAraNake te grAma dharmalakSI ane satya premalakSI zikSaNa hetuM nathI. e dRSTie jotAM zibira dharmadraSTi rAkhI, satya-prema-nyAyanA lakSyabiMduthI je sAmAjika zikSaNanuM bhAtuM ApyuM che te noMdhapAtra che. Aje vizvanA pravAhe eTalI jhaDapathI badalAtA jAya che ke te vakhate te samAjanA mArgadarzaka yugAnukuLa nahIM vicAre, dharmanI goThavaNI yuganA pravAhanI sAthe meLa besADIne nahIM kare, te Aje raDavuM paDayuM bhAratanuM sAMskRtika jIvana je gAmaDAMmAM najare paDe che te paNa zaheranI sAthe seDAIne aniSTa saMskRti tarapha doTa mUkatuM thaI jaze. mATe tatvaciMtako, sAdhake tema ja sAdhu sAdhvIoe saMgaThane vaDe yugapravAhane dharmanI dizAmAM vALavAnuM bhagIratha kArya karavuM joIe. e vAtanI cetavaNI zibire uccArI che. chele samagra mAnavajIvanane sukhI 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rara karavAnI zibiranI bhAvanAnI huM kadara karuM chuM ane AzA rAkhuM chuM ke A dizAmAM zibirArthIo vahelI take AgekUca kare. paramAtmA emane e kUca karavAmAM zakti Ape !" tyArabAda pU. zrI daMDI svAmIjIe jaNAvyuM hatuM: "A zibiranuM AyeAjana eka anokhA mahatvane laIne che. ahIMthI ghaDAyelA sAdhu-saMnyAsI ane sAdhaka-sAdhikAo pAse eka viziSTa dRSTi keLavAI che temAM zaka nathI. A yuga gAMdhIyuga gaNAya che. temaNe sarvAgI daSTi rAkhIne lokone ane dezane unnati upara ANyA hatA. mane AzA che ke gAMdhIyuganA krAMtidraSTA sAdhu-saMnyAsIo ane sAdhaka-sAdhikAe A zibira vaDe gAMdhIjInI jema sarvAgI daSTi rAkhIne AgekUca karaze. " badhA pragAne dharmadraSTie samanvaya kyAre? pachI zibirAdhipati pU. munizrI saMtabAlajIe dIkSAMta bhASaNa rUpe kahyuM - "Ama te vaikuMThabhAIe maMthana mUkayuM; mATaliyAjIe zibiranI phaLazrati raju karI ane nemimunie emAM pUrti karI. A badhI vAtanA saMdarbhamAM eka vAta kahevAnuM mana thaI jAya che. A dezamAM judA judA hajAro prayogo thayA che; thAya che, paNa e badhAno dharmadraSTie samanvaya zI rIte thAya? mane lAge che ke e kAma dharma sivAya koI nahIM karI zake. dharma mAtra deza ke vezamAM ja nathI paNa samAja, rASTra ane vizvanI badhI pravRttio sAthe che. te dharma vijJAna, rAjakAraNa, arthakAraNa, samAjakAraNa badhAyanI sAthe samanvita thAya to ja te vyakti ane samAjanA jIvanamAM AvI zake che ane samAjanuM ghaDatara karI zake che. A zarUAta gAMdhIjIe karI. te pahelAM e vastu na hatI ema nahIM. paNa judA judA dezakALamAM judI judI je samasyAo UThI te pramANe te yugamAM dharmadraSTAoe ukela Ape. rAmanA yugamAM je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 samasyAo hatI, kRSNa yugamAM bIjIja UbhI thaI. mahAvIra ane buddhanA yugamAM raLI trIjIja samasyAo UbhI thaI gAMdhIjInA yugamAM vaLI navI samasyAo UbhI thaIemaNe teno ukela satya ahiMsAnI draSTie zodho. A audyogika yugamAM be vastuo vadhAre varcasva dharAve che, dhana ane sattA. enI pravRttione arthakAraNa ane rAjakAraNa kahevAmAM Ave che. e bannenI samatulA jALavavA mATe eka bAjuthI saMta vinobAjI arthakAraNanI samatulA mATe prayatna karI rahyA che, tyAre rAjakAraNanI samatulA jALavavA mATe paMDitajI (neharU) prayatna karI rahyA che. teo pacazIlane jhaDe laIne AMtararASTrIya kSetramAM saMsthAnavAda ane azAMtine dUra karavA mATe bhagIratha purUSArtha karI rahyA che. A bane sivAya deza pratye trIjuM moTuM kAma che te naitika aMkuza artha ane sattA upara rAkhavAnuM. A kArya karavAnuM che krAMtipriya sAdhu sAdhvIoe. temanI javAbadArI che ke dharmadraSTie lokasaMgaThane ane lokasevaka saMgaThana racI temanA vaDe sattA ane dhana banne upara aMkuza : lAve. te dekhADavA, batAvavA, samajAvavA ane preravA mATe sAdhu-sAdhI zibire adbhuta kAma karyuM che. bhagavAna mahAvIre caturvidha saMghanI sthApanA karyA bAda Arthika temaja sAmAjika prazno lIdhA hatA. kevaLajJAna pachI emaNe A viSe satata prayatna karyA hatA. temaNe joyuM ke jayAM sudhI dharma samagra samAja vyApI na bane, tyAM lagI mAtra eka kSetramAM ja raheze ane ekAMgI tathA zuSka banI jaze. eTale emaNe grAmadharma, nagaradharma, rASTradharma vagerathI mAMDIne sava-cAritra dharma sudhI judA judA kSetre dharmane praveza karAvyo. A zibirane upayoga paNa dareka kSetre dharmane puTa lagADavA mATeja che. bhale temAM thoDAMka sAdhu-saMnyAsI temaja sAdhaka-sAdhikAo AvyAM paNa A eka navo cIlo che; chatAM je zibirArthIo AvyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 teo A zibiramAMthI je kaMI zIkhyAM che tene laI pitapotAnA kSetramAM jaIne kArya karaze evI AzA che. bhAlanaLakAMThA prayoga emane dizA sUcaka je banaze ane krAMtipriya sAdhusAdhvIomAM chevaTanA mArgadarzaka banaze. bhAre zibirArthIone eka vastu kahevAnI che. tame ahIMthI je sArI vastuo zIkhyA te laI jaje, bAkI je gaMdavADa hoya tene muMbaInA dariyAmAMja nAkhatA jajo. sAdhusaMnyAsIone mAre eja kahevAnuM che ke teo rAjya, samAja (mahAjana) ane prajAsevaka vagerene doravaNI ApavA mATe jAya, agara to sarvadharma samanvaya karavA jAya te pahelAM sevAbhAvanA ane namratA, tathA tyAga vRtti pitAnAmAM savizeSa keLave. abhimAna laIne jaze to koI temanI preraNA nahIM jhIle. mArgadarzana nahIM le. gAMdhIjI pahelA vahelA koMgresamAM AvyA tyAre pramukhanA koTanA baTana bIDatA, saphAI karatA eTale ja teo kegresanA sAmAnya sabhyathI mAMDIne koMgresanA pramukha sudhI pahoMcI zakyA ane chevaTa lagI kegresanA sarvesarvo rahI zakyA. Aje sAdhuo namrapaNe pitAnI javAbadArI nahIM nabhAve ane enuM bhAna bhUlI jaze te e AgaLa nahIM vadhI zake. gAMdhIjIe bhaMgI lokonuM duHkha ane pelI garIba bAInI eka ja ciMtharAnI sADInuM duHkha joyuM tyAre temanuM hRdaya dravI UThayuM ane pote jhADa hAthamAM laIne saphAInuM kAma karavA ane kachoTe mArIne pharavA mATe taiyAra thayA. ATalI AtmIyatA sAdhuoe keLavavI ja paDaze. emAM saMpradAyanI koI krIyA ke paraMparAne choDavAnI jarUra nathI. pitAnA dhyeya prati avicaLa rahI, AgekUca karavAnI che. kaMThabhAIe zibiranI pUrNAhuti vakhate mahemAna tarIke AvIne zibiramAM raMga pUraNI karI. temanI sAthe bhAlanaLakAMThA prayogane lIdhe mAro ane prayogano sAro saMbaMdha che. gAMdhIjIno Arthika krAMtimAM emaNe khAdI grAmodyoga borDanA pramukha tarIke kAma saMbhALyuM che. pahelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 rAjyapradhAna paNa teo rahyA che. temaNe pitAnI nannatA dAkhavI e uttama guNa che. navA mahAjana tarIke temaNe mukta sAhasavALA mUDIvAdI arthataMtrane dharmanI sAthe anubaMdha karavAnI vAta karI che, paNa ApaNe muktanA badale saMyukta (sahakArI) sAhasa ane dharma tathA prajA saMgaThananA aMkuza nIce arthataMtrane rAkhavA mAgIe chIe te ja te dharmamaya samAjane anurUpa banI zakaze. sabhAge emaNe sahakArI maMDaLI ane grAmapaMcAyatamAM grAmasaMganenuM naitika pratinidhitva svIkArIne A vastune kAryAnvita karI ApI che. zibira pAsethI emaNe je apekSA rAkhI che te mATe huM mArI javAbadArI keTalI pAra pADI zakyo chuM te te tame jANo ja che. emAM jeTalI kacAza rahI te mArI ja nabaLAI samajaje. bAkI te A zibiranI paLa aneka bhAI-bahene tathA sAdhu-sAdhvIonI saMbhAvanA paDI che te samaya Avye jarUra phaLaze evI AzA che." zrI. pujAbhAIne eka bhAvamaya kAvya sAthe pUrNAti samAroha pUrNa thaye hate. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] zibirArthIonAM preraka vacane ane vidAya zibira bAda zibirArthIo kyAM ane kevI rIte kAma lAge te prazna zibira ane zibara bahAra carcAyo hato. emAM traNa cAra sUcane AvyAM hatAM :- (1) gAmaDAnA ke zaheranAM dAMDa to sAme, lAMcanI badI sAme, sAmudAyika ahiMsAnA prayoga kare. (2) dezabharamAM sAdhu-sAdhvIo ane sAdhaka-sAdhikAonI traNeka TukaDIo beeka varSamAM pharI vaLe. (3) je cAre ya anubaMdha joDavAnI vAta zibira patrikAonA vizALa vAcakavargane gaLe utaratI hoya te teo A ane pelAM thayelAM sUcanamAM sAthe rahIne ke dura rahIne sakriya sAtha Ape. (4) vizvanA badhA dharmonA dharmaguruo dillI ke muMbaI jevAM sthaLe maLe ane sarvamAnya kAryakrama ghaDI kADhe ane jagatanA rASTro pAse amala karAve. zibira pUrNAhuti samaye dareka zibirArthI potAno sakriya phALe kaI rIte noMdhAve te aMge preraka vacane rajU kare ema nakkI karavAmAM AvyuM hatuM, paNa samAroha pachI samaya nahIM rahe eTale eka divasa agAu tA. 21-11-64nA zibirArthIoe baporanI carcAne samaya pitAnA vicAro vyakta karavA mATe jhaDapI lIdho hato. - savAranA pravacanamAM zrI. mATaliyAjIe pote zibiranA kAryane kaI rIte upayogI thaI zakaze te jaNAvyuM hatuM. savAranuM temanuM pravacana sarvAgI krAMtimAM zibirArthIo kaI rIte phALo Ape te upara hatuM. (A pravacana pu. naM. 7 mAM chelluM che) eTale baparanI carcA vakhate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 je darekane potAnA vicAro vyakata karavAnI anAyAse taka maLI gaI hatI. zrI. paMjAbhAIe kahyuM : "ApaNI pAse moTAmAM moTuM kAma saMgaThananuM che. saMgaThane cekhAM ane nItinAM pAyAvALAM kADhavAM joIe. savAMgI krAMtinuM kAma AjanA yuge koI ela dekala saMsthA paNa nahI karI zake. susaMsthAonA anubaMdhe virala vibhUtio saMkalita thaI ne jarUra karI zakaze. alaga alaga vyakitao saMkalita thayA vagara karaze te AkhuM kAma bhAMgI paDaze. mArA namra mate bALakone kAryakrama A mATe ghaNuM upayogI thai paDaze. navI peDhI taiyAra thaI sarvAgI krAMtimAM phALo Apaze; eTaluM ja nahIM balake samAjamAM romera A vicAra phelAvavAmAM paNa bALaka ghaNa upayogI thaI zakaze. A kArya mAM mane rasa che ane e pAyAnuM kAma huM karate rahIza." zrI. devajIbhAi : "sarvAgI krAMti eka samudra che. zibirArthIoe nAnI nAnI jharaNIo athavA saritA rUpe e samudramAM ogaLI javAnuM che. anubaMdha vicAradhArA tathA prAyogika saMdhanI saMsthAo dvArA gAmaDAnA ane zaheranA janasaMgaThane upara ekatra rahIe. jyAre-jyAre aniSTa sAme ahiMsaka pratikAra karavA Ave tyAre e kAmamAM jokhame kheDI, bhaya, svArtha ane lAlaca jItI, prANa-pratiSThA ane sarva prakAranA parigraha cheDI, jhUkI paDIe. sarvAgI krAMtinA kAmamAM TAlAne to cAlavAmAM ja AnaMda levo paDaze. ArAma ane sukhane sarvathA tilAMjali ApavI paDaze. Aje dharmo ane saMpradAyomAM svarga ane mekSanI je vAta che te bhale rahI; paNa kharUM svarga te kartavya mArga zodhavAnI mathAmaNamAM che, ane mokSa kartavya mArge javAmAM che. e vicAre 88 banAvIne Age mUkAvavAnuM che.": Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrI. mATaliyA : "AvatI kAle pUrNAhuti thavAnI hoI Aje chello divasa che. mAre paNa DuMka chelle chelle te kahevuM ja joIe. pU. mahArAjazrInA sAnidhyane sArUM huM mukhyatve kheMcAIne Avyo ane te mane maLI cUkyuM, eTaluM ja nahIM mArI tabiyatanA kAraNe alaga alaga rahevAnI mArI IcchA paNa phaLI. chatAM temaNe ane Apa saue zibiranA javAbadAra zibirArthI tarIke jagyA ApI. mArAM patnIe kaheluM ke "huM tamArI sevAarthe ja AvuM chuM ?" chatAM mArI icchA hatI ke te A vicAradhArA samajavA prayatna kare. e icchA mUjaba prathamathI patraka nahIM bharavA chatAM pU. mahArAjazrIe chellA samaya lagI zibiramAM joDAvAnI saune taka ApelI, te mujaba te taka paNa maLI. bALako paNa doDheka mAsa A suMdara vAtAvaraNano lAbha laI zakyAM. eka bAjuthI A badhI bAbatene mane AnaMda thAya che ane bIjI bAju javAbadAra sabhya tarIkenI pharaja huM bajAvI zakyo nathI e vicArathI cheDo raMja paNa thAya che. Apa saune je kaMI takalIpha paDI hoya tene javAbadAra huM gaNAuM. chatAM ye sau saMkalpa mujaba chevaTa lagI TakI rahyA ethI khUba saMtoSa thAya che. bIjuM pUjya mahArAjazrIe te bAsudI jevo bhAre padArtha bahu saraLa rIte pIrasya che. ApaNuM hAjarIne pace teTalI ane tevI rIte ApaNe levAnuM che. deDha-doDha varSanA athAka purUSArthanA pariNAme ApaNane te maLyo che. ApaNe zibirAdhipati mahArAjazrIne nyAya maLe ane saunI zobhA vadhe e rIte pitAnA kSetramAM yathAzakita A vicAranuM kArya karazuM !" pU. daMDI svAmI : "zibiramAMthI to ghaNuM maLyuM. svabhAve judA judA ane vidhavidha kakSAnAM ane kSetranAM bhAIbahenanAM satsaMgamAMthI paNa ThIka ThIka bhAtuM maLyuM. vidhavidha mAnavanA kAraNe saMgharSa thayA ane chatAM vAtsalyabhAve ApaNe sau najIka AvI gayA e lAbha nAno sU nathI. jaina sAdhu-sAdhvIo bahu nathI AvI zakayAM chatAM dUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 rahIne to e saue vadhumAM vadhu lAbha levAnI kozIza karI hoya ema temanA patro uparathI lAge che." . suMdaralAla : "ApaNuM jIvanamAM sAcA niyaMtraNanI jarUra che. meTarane sthaLa breka joIe tema ApaNA upara sukSma breka te joIe ja. ene mATe kAMtipriya sAdhu-sAdhvIo yogya naitika aMkuza rAkhI zake, eTale A zibiramAM temanuM ane sAdhaka-sAdhikAonA kartavyanuM jJAnabhAtuM maLyuM che. zrI. mATaliyAjI: "eTalA mATe ja kahuM chuM ke jIvanamAM ane temAM ye AvA jaTila samayanA sAmAjika kAryakramomAM te mArgadarzaka baLa joIe ja. pU. mahArAjazrI kahe che tema" krAMti priya sAdhusAdhvIonuM mArgadarzana ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAnI preraNA laI janasaMgaThane rAjyapUraka thaIne cAle te A badhA prazna pate" e vAta vahevAruM ane yathArtha che. pU. daMDI svAmI : "sAdhu-saMnyAsI tarIke amoe amArI pharaja bajAvI che." De. maNibhAI : "zibirAdhipati tarIke pU. mahArAjazrInuM tathA zibiranuM nAma ApaNI sAthe have joDAI jatuM rahe aDagapaNe TakI rahI anubaMdha vicAra dhArAnuM kAma ApaNe saue pitAnA sthaLe hIne cAlu karI devAnuM che. ane jyAre prAyogika saMghe bolAve tyAre hAjara thavAnuM che. zrI. mAliyA: bAda suMdaralAle kahyuM tema jIvanamAM ane sAmAjika jIvanamAM mUkSma breka lAvavA mATe ApaNe badhAe gujarAta prAthagika saMghanA sabhya thaI javuM ane tenA kAryakramo tathA Adezone apanAvavA, eTale emAMthI saMsthAnA saMbadhe ane mahArAjazrInuM cheTaluM mArgadarzana e baMne bAbate AvI jaze !" gosvAmI jI : "zuM mArAthI paNa sabhya banI zakAya ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 pU. nemimuni : sAdhu-sAdhvI ane saMnyAsIone te vagara sabhAsade ane chatAM nirlepa rahIne, badhI ja pravRttio tathA badhI ja saMsthAone mArgadarzana ApavAnuM che. tethI temaNe koIpaNa lokasaMgaThana ke loka sevaka saMsthAnA sabhya banavAnuM nathI. paNa A pahelAM tevA koI sabhya thayA hoya to te tajI devAnuM che. AjanA saMyogomAM sahuthI pahelAM nimitta A "anubaMdha vicAradhArA"nA pU. mahArAjazrI hovAthI, tathA prAyogika sadhe emanA mukhya vAhanarUpa banyA hoIne A banne vAto karavAnI anivArya che. jemAMthI badhI ja kAryavAhI anubaMdha vicAradhArAne anurUpa thatI jaze !" tyArabAda lagabhaga badhA ja zibirArthIoe-baLavaMtabhAI, gosvAmIjI, suMdaralAlabhAI, DokaTara sAheba-badhAye zibira aMge hRdaya sparzI vAto karI potapotAnI thayela kSati aMge temaNe duHkha pragaTa karyuM. saue Aja lagI je prema vAtsalya meLavyuM hatuM teno AnaMda pragaTa karyo hate. brahmacArIjIe potAne Avela AvezanuM du:kha pragaTa karyuM hatuM. te prasaMgathI pote e nimitte tAdAmya ane taTasthatAnuM jJAna zIkhyA ema jaNAvyuM. ahIMthI chUTA paDavAnuM vicAryuM paNa rAtre zuM zuM vicAra AvyA vagere vAto uparathI avyakta jagatanAM baLa ane vAtsalya, krodha ane Aveza para vijya lekhAvI sahune hasAvyA. zrI mATaliyAe kahyuM : "cAra mAsana zibira to have kyAMthI yojI zakAya ? pU. mahArAjazrI saurASTra lagI na pahoMcI zake. eTale pU. daMDI svAmI je comAsAmAM chevaTa sAteka divasa Ape te mArA vicAra, A anubaMdha vicAradhArAnA saMdarbhamAM mAlaparAmAM zibira bharavAne che." A rIte rasasabhara vAyumaMDaLa ane bhAvikAryanI cekhavaTa bAda zibira daramyAna maNibhAI, mIrAMbena vagere sarvee potapotAnA vatI koIne duHkha thayuM hoya te aMge kSamA mAMgI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 pU. munizrI saMtabAlajIe kahyuM: "kSetravizuddhipUrvakanuM dhAryuM hatuM tevuM bIja vavAI cUkyuM. ene mane ane nemimunine saMte che. kudarata ane tamArA pratyakSa temaja anekanA pareza puruSArthathI te vRkSa rUpe phaLaze evI AzA che." AjanI sabhAmAM zibiranA vyavasthApaka zrI. choTubhAInuM vidAya vaktavya paNa thayuM. zrI. cheTubhAInuM vidAya vakhatanuM vaktavya paramapUjya gurudeva, pra. nemicaMdrajI mahArAja, pU. daMDI svAmI, zrI. gosvAmIjI, sAdhakabhAIo tathA sAdhikA bahena ! zibira Aje pUro thAya che. AvatI kAle pUrNAhutine samAroha paNa che. paNa mAre AvatI kAle mauna thAya che. jethI mAre Apa badhAnI kSamA Aje mAMgI levAnI che. je mahAna kAryane uddeza mATe zibiranI yojanA thaI e mahAna kAryanuM bI te suMdara rIte kSetravizuddhi sAthe vavAyuM che ane te kArya ghaNI ja uttama rIte pAra paDyuM che. temAM Apa badhAnA sAtha sAthe je athAga parizrama, pU. gurudeva tathA pu. nemicaMdrajI munie kArya kauzalya sAthe samavayoga jALavIne lIdhe che ane kAryane eka dRSTie to paripUrNa rIte nirvine pAra utArela che. have A bIjanA caMdrane dina para dina viksAvI samAjanA badhA praznone sparzIne badhAne potapotAne dharma samajAvI, zItaLatA ApI Apa sau vikasAva e ja prabhu pratye prArthanA. A mahAna bhagIratha kArya che. e mATe samaya joIze, sAthe prabhukRpA ane bApa badhAne prAmANika jAgRti sAthe puruSArtha ja A kAryane vikAsanA paMthe laI jaze. prabhu pAse prArthanA karuM chuM ke e baLa Ape. o zibira aMgenuM bIju kAma, vyavasthA ane bhojana aMge, A kAryanI javAbadArI bI. mATaliyAbhAI tathA bahena zrImatI savitAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra bahena va.e saMbhALIne amone je mokaLAza ApI che te badala temanA RNI chIe. zrI. mATaliyAjIe pitAnI tabiyata aMge pU. gurudeva pAse amuka bAbatamAM prathamathI ja chUTachATanI maMjUrI meLavI lIdhI hatI. chatAM AvI nAdurasta sthitimAM paNa teoe zakya teTaluM kArya bajAvela che, tathA mAnasika rIte ghaNuM sahyuM paNa che. gRhamAtA tarIke bahena zrImatI savitAbahene je pharaja bajAvI che, je sahanazIlatA dAkhavI che tenA mATe zabdo nathI jaDatA. ghaNIvAra temanI sthiti suDI vacce sopArI jevI kahIe chatAM teoe sukhaduHkhe mAtAnuM pada sAcavI rAkhyuM-sAthe sAthe varganI zista, niyamitatA, sAdhikA tarIkenI samayasaranI hAjarI ApIne hasate mukhe pitAnI bevaDI javAbadArInuM kArya suMdara rIte pAra utArela che. AmAM amArI, khAsa karIne mArI aNaAvaData, bedarakArI, udAsInatA, vigeree khUba ja bhAga bhajavyo che, e mArA mATe duHkhanI vAta che. chatAM ye teoe badhAne sAcavIne pharaja adA karI che te mATe temane dhanyavAda ghaTe che. A zibira eka moTI javAbadArI sAthe jokhamI vAta hatI, paNa prabhunI anaMta dayAthI sAMgopAMga pAra UtarI gayA chIe. amArI kSati tathA bhUla mATe pU. gurudevanI tathA mATaliyAjInI kSamAyAcanA cAhIe chIe. Apa badhAne paNa amArI je mukhya javAbadArI hatI te pUrI karavAmAM asamartha nIvaDayA hazuM ethI nAnI moTI muzkelIo badhAne paDI che, ghaNI vakhata tamane duHkha paNa thayuM che; mujhavaNamAM paNa mUkAvuM paDyuM che, takalIpha UThAvavI paDI che. A badhA mATe javAbadArI adA na karI zakavA badala tamArA badhAnI kSamA yAcuM chuM; ane jo ahIMnA vAtsalyamaya vAtAvaraNanI phoramane sAthe laI jAo evI AzA rAkhuM chuM." tyArabAda sahue eka-bIjA pAse kSamAyAcanA karI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 vidAya vidAya veLA khUba ja vasamI hoya che. je zibirArthI, sAdhakasAdhikAo ane sAdhusaMnyAsI cAra sADAcAra mAsa eka ja sthaLe zibiramAM rahyA ane jeo AcAra-vicAranI daSTie ghaDAyA; temane jyAre chUTA paDavAnuM Ave tyAre temanuM hRdaya bharAI Ave te svAbhAvika che. tenA hRdayamAM pitAnA zradheya ane sAthIjano pratye anero bhAva hoya che. zibirAthIo paikI pU. zrI. daMDI svAmIjI ane gosvAmI jIvaNagarajI to pUrNAhuti thayA pachI bIje ja divase vidAya thayA hatA. 5. DIsvAmInI saraLatA ane prakRtibhadratA sAdhutAne dIpAve evI hatI. temaNe pharI maLavAnuM vacana ApyuM ane pU. mahArAjazrInA anubhava vaDe maLela apUrva lAbha mATe saMtoSa vyakta karyo hato. zrI. gesvAmIjIe paNa vidAya veLA pU. mahArAjazrIne potAnA jIvanamAM ghara ghAlI gayelA dhUmrapAnanA vyasanane dhIme dhIme kADhavAne prayatna karavAnuM vacana Apela; temaja patravahevAra vaDe saMparka sAdhavAnI vAta kahI. zrI. brahmacArIjI, suMdaralAla zropha, Do. maNibhAI paNa pUrNAhutinA bIje divase gayA. emaNe . mahArAjazrIne namana karIne zibiranA anubhavanuM bhAtuM lIdhuM ane vidAya thayA. bAkInAM sAdhaka-sAdhikAo potapotAnI anukULatA pramANe vidAya thayAM. pU. mahArAjazrInA vAtsalya ane sauhArdane rasa saue cAkhyo hate eTale vidAya veLA sahunI AMkhamAM harSAzru hoya te svAbhAvika che. "sAdhu se calatA bhalA" e nyAye pU. mahArAjazrIe paNa 5. nimuni sAthe tyAMthI vihAra karyo.... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zibira pachI zibirAthIo sAthe saMparka zibira pachI zibirArthIo paikI ghaNAnI sAthe patra vyavahAra dvArA saMparka rahyA karato hato. zrI. devajIbhAI sAthe je patravyavahAra rahyo temAM teo zibiranI kAryavAhInA sArA pratyAghAto kacchanA upara paDayA, ema jaNAve che. ane pitAne paNa zibiramAMthI paripakava anubhava maLyAM, teno abhAra pradarzita kare che. zrI. DokaTara maNibhAI zAha sAthe paNa patravyavahAra cAlu rahyo hato. emAM vacce-vacce teo potAnA vicAromAM rahela zaMkAo pUchAve che. temaja eka vakhata jyAre pU. mahArAjazrIne pravAsa vaDodarA jillAmAM thaye, tyAre pratyakSa paNa maLyA. te vakhate temanI mAnasika sthiti maiyA nI dhUnamAM hovAthI barAbara na hatI. mahArAjazrIe temane saMtoSa Apo. ane pachI temanI mAnasika sthiti barAbara thaI gaI hatI. - zrI. brahmacArIjI, suMdaralAla zropha, ane zrI gosvAmIjI sAthe patrasaMparka na rahyo. pAchaLathI paNa mahArAjazrIne suMdaralAla zropha surata jillA pravAsamAM maLelA ane TUMka samaya sAthe rahelA. zrI baLavaMtabhAInI tabiyata zibira vakhate ja bagaDI hatI, te saurASTra gayA pachI thoDI ThIka thaI. ane patrasaMparka cAlu rahyo. temaNe daMDI svAmI zrI gopALa svAmIjI pAse saMnyAsa levAnI IcchA patramAM jaNAvela; paNa temanA mAtuzrI atyaMtavRddha hoI, temanI sevAnI javAbadArI che, tyAM sudhI saMnyAsa karatAM karmayoga sAdhI potAnuM jIvanaghaDatara karavuM sAruM, ema javAbamAM lakhAyuM. savitAbahena, caMcaLabahena bhaTTa, mATaliyAjI, hAramaNibahena, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 pUjAbhAI sAthe paNa patravyavahArathI saMparka rahyo. savitAbahena to zibiranA 1 mAsa pachI ghATakoparamAM ame hatA. tyAre pAchA maLI gayAM ane potAnAM naNaMdabahena ane temanA dIkarAne darzanArthe lAvyA hatAM. savitAbahenanI preraNAthI zibira daramyAna "brahmacaryanAM navAM mUlyo " pustaka emanA taraphathI chapAvAyuM hatuM. temAM ullikhita vicAranAM sArAmAThA pratyAghAto vicAraka vargamAM jANavA maLyA. caMcaLabahena bhaTTanA patramAM zibiranAM madhura smaraNono citAra raheto. zrI daMDI svAmI sAthenA patravyavahAramAM zibiranAM madhura saMsmaraNono ja savizeSa ullekha rahe. vacce jyAre zrI. baLavaMtabhAI emanI pAse saMnyAsa levAnuM vicAratA hatA tyAre emaNe pU. mahArAjazrIne pUchAvela ke mAre AmAM zuM karavuM? pU. mahArAjazrIe e matalabanuM lakhyuM ke jyAM sudhI baLavaMtabhAInA bA haiyAta che, tyAM sudhI kamamAMkamAM temane saMnyAsa letAM aTakAve. tyAM sudhImAM tenuM pitAnuM ghaDatara ane prakRti upara kAbU vagere sArI peThe thaI jAya, te hitAvaha che. zrI. daDiyA sAthe te muMbaI, parAMo ane cIMcaNamAM avAranavAra saMparka rahe. zibirArthIoe karela pragati zibira preraka pU. munizrI saMtabAlajI ma. zibirapUrNAhuti pachI thoDA divasa sAyaNa rahI ghATakopara padhAryA hatA. tyAre zibiramAM thayela carcA-vicAraNAne AgaLa dhapAvavA, sAdhusAdhvIone e vicAra gaLe UtarAvavA, temaja vicAraka sadagRhastha-bhAIbahenemAM anubaMdha vicAradhArA samajAvavA ane kayAreka ahiMsAne sAmudAyika prayoga karavo paDe te te mATe tapazakti saMcita karavA mATe pU. mahArAjazrInI preraNAthI vi. vA. prAyogika saMdhanI heThaLa nIce mujaba traNa samitio sthapAI - 1. sAdhusAdhvI saMparka samiti (je sAdhusAdhvIone saMparka kare ane A vicAra samajAve. ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 2. anubaMdha-vicAra pracAra samiti 3. tapaphALA samiti A traNe samitiomAM judI-judI zaktizALI vyaktio nImAI hatI. dA. ta. sAdhu sA. saM. samitimAM zrI. amRtalAla daDiyA, zrI. mahendrabhAI pU. zrepha. zrImatI puSpAbahena mahetA (pAlaNapuravALA.) zrI. devajIbhAI zAha, zrI. savitAbahena pArekha, zrI. lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI vagere anubaMdha-vicArapracAra samitimAM zrI amRtalAlabhAI DI. mahetA zrI. zAMtibhAI kAnajIzrI. devajIbhAI zrI. harajIbhAI, zrI. lakhamazIbhAI zrI. sAmanekabhAI, zrI. dinakarabhAI desAI, zrI. pUjAbhAI kavi, zrI. De. maNibhAI vagere. tapaphALA samitimAM keTalAka bahene tyAra pachI pU. mahArAjazrI ane svAmI nemicaMdrajIe ghATakopara, ceMbura zAntAkrujha, khAra, vilepArle, aMdherI, borIvallI, kAMdIvalI vagere thaIne cIMcaNa (thANA jillA) bhaNuM vihAra karyo. ghATakopara ane zAMtAkrujha derAvAsI sAdhuono samAgama thayo. cIMcaNamAM be derAvAsI muni ratnasAgarajI ane pravINasAgarajI maLavA AvelA. A divasamAM sAdhvIjI ThA. ra. jeo zibiramAM bhAga levAnuM vacana ApavA chatAM na AvI zakyAM. teo AjubAjunA gAmamAM hatAM e bhale soga vazAta thaI gayuM paNa have temane pitAnuM vacana nahi pALavAne pastAvo thAya, ane potAnI bhUla samajIne jAhera kare, e draSTie vi. vA. prA. saMghanAM bAIbahene ghaNIvAra temane maLavA ane samajAvavA gayAM paNa teo haju paNa saMyogAdhIna rahI himmata na batAvI zakyAM. chevaTe pU. mahArAjazrIe emanI nabaLAImAM pitAnI bhUla gaNI tenA prAyazcita mATe pite 21 upavAsa karavAnA kapelA, paNa sAthe keTalAMka vikalpo eka pAnA upara lakhIne mUkelA temAM e mukhya hatI ke- (1) je sAdhvIjIne pastAvo thAya ane potAnI bhUla kabUle te vaccethI pAraNAM thAya, (2) je sAdhvIjInAM gRhasthapakSanA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 sagAvahAlAM athavA lAgatA vaLagatAM bhAIbahene jAgRta thAya ane A nimitte pite tapa kare to amuka upavAse pAraNuM thAya (3) je samAja jAgRta thAya te amuka upavAse pAraNuM thAya. kAraNa ke AmAM sAdhu javAbadArI vizeSa gaNAya ane bAkInI gauNa gaNAya. paNa pahela vikalpa te pAra paDayo nahi. bIjA ane trIjA vikalpamAM sArI evI saphaLatA maLI. paNa jAgRta thavAmAM te te vyaktio thoDI moDI paDI, eTale dasame upavAse pAraNA thayAM. A prasaMga khUbaja maMthana bharyo hatA. judA-judA chApAomAM enA sArAmAThA pratyAghAto paNa paDayA. takavAdI lokoe ene khoTe lAbha levAno paNa prayAsa karelo, paNa aMte te satya te che. je satya hatuM te bahAra AvIne rahyuM. cIcaNa (thANA jillA)mAM jainanAM te mAtra be-traNa ja ghara hanAM, bAkI gujarAtI vaiSNanAM ja moTe bhAge ghara hatAM temAM zrI. mahendrabhAI pu. zAhanuM kuTuMba khUba ja bhAvika eTale rAtre dararoja thatAM prArthanA-pravacanamAM prAyaH badhAM bAMIbahene niyamita AvatAM. e nimitte cIMcaNanAM mahArASTrI kuTuMbane paNa sAre paricaya thaI gayo. mahendrabhAI pU. zAhanI sAthe A jillAmAM kheDUta maMDaLa sthapAya, tevA saMyoge paNa UbhA thaI gayA hatA. paNa aneka kAryarata heI pAchaLathI e bhAI Ane hAtha dharI zakyA nahi. mahendrabhAInA nAnA bhAI rajanIbhAI e tyAM eka "sevAsaMdha ' sthApyo che. temAM sArA sevAbhAvI bhAibahene taiyAra thAya che. A zibira patyA pachI anubaMdha vicAradhArAnA pracAra mATe ane dakSiNa bhAratanI paristhitinAM darzana mATe pU. muni nemicandrajIne madrAsa melavAnuM Ama te cAturmAsa pahelAM ja vicArAyuM hatuM. paNa cAturmAsa pachI nakkI thaI gayuM. A rIte cIMcaNathI madrAsa bhaNI temaNe vihAra karyo. sAthe zrI. meghajIbhAI sevAmAM gayA. kapanA te e hatI ke be cAra bhAI e anubaMdha vicAra pracAra mATe sAthe rahe, ane lokasaMparka kare, 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 A vicAra ane eka nAnI temaja tAmilanADama A vicAra samajAve; paNa e banI zakyuM nahi. "anubaMdha vicAradhArA hI karyo ?' nAmanI eka nAnI pracArapustikA bahAra pADavAmAM AvI hatI, tenA dvArA ane mahArASTra, karNATaka temaja tAmilanADamAM Thera-Thera pracArasabhAo athavA vyAkhyAna yojIne zakya teTale pracAra karyo. madrAsa jevA ajANyA pradezamAM zrI. kapuracaMdabhAI vagerenA sahayogathI temaja zrI. choTubhAI ane kAzIbahenanA prayatnathI A pracAramAM sArI evI saphaLatA maLI. cAturmAsa pachI pAMDIcerI, tiruvannAmalle, tirUpali vagere thaIne AMdhra, mahArASTra, madhyapradeza, uttarapradeza ane paMjAba pradezanA amuka gAmanagaromAMthI pasAra thaI muni nemicandra dilhI AvyA. tyAM sudhImAM pU. mahArAjazrI paNa eka comAsuM bhAlamAM javAraja karIne gujarAta, rAjasthAna, ane paMjAba pradezanA amuka grAmanagara thaIne dilhI padhAryA. amadAvAdamAM pU. mahArAjazrInI preraNAthI bhAtasamAja sthapAyo. dilhImAM cAturmAsa bane jaNa sAthe ja hatA. ane tyAM nIce mujaba kAryo thayAM - 1. khAdya padArthomAM thatI bheLaseLa tathA vepAramAM lAMcarUzvata vagere aniSTo aTakAvavA mATe cAritryazuddhi samiti sthapAI 2. vizva vAtsalya prAyogika saMdha dilhI zAkhA sthapAI 3. tenI heThaLa mAtasamAjanI sthApanA thaI 4. vizvamAM cIna, pAkistAna, briTana va. ne lIdhe thayela azAtine nivAravA mATe mahAtmA gAMdhIjI jevA vizvazAnikartA mahApuruSanI janmatithi nimitte tridivasI, prArthanA japa-dhuna-svAdhyAya vagere sahita tapasyAnA kAryakramavALo "vizvazAnita yajJa" gAMdhIsamAdhi, rAjadhATa upara karavAmAM Avyo hato. jemAM dilhI ane dilhI bahAranAM ghaNAM bhAIbahenoe bhAga lIdho hato. 5. cAturmAsamAM digaMbara, kavetAMbara mU. pU. terApaMthI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 sthAnakavAsI aneka sAdhusAdhvIone saMparka thayo hato. sAmuhika kSamApanA divasanA roja jaina-ekatA mATe trisUtrI kAryakrama mUkyo hato. dilhI cAturmAsa pachI kalakattA bhaNI vihAra karela temAM paMjAba, yU. pI. bihAra, ane baMgAlanA amuka gAme nagaro AvyAM. yU.pI.mAM keTalAka sAdhu zrAvakono saMparka thayo. jainetara janatAne bhAvabhIne prema sAMpaDyo. aneka avanavA anubhava thayA. AgrAmAM sadAya kAryakartAone saMparka thayo ane zrI. cimanalAlajI jaine grAmasaMgaThana mATe AgrA jillAnuM kSetra pasaMda karIne prayoga karavAnI vinaMti karI. Ama te dilhI cAturmAsamAM zrI. triloksaMdajI gelechA va. rAjasthAnanA kAryakaro paNa rAjasthAnamAM grAmasaMgaThananA prayoga mATe vinati karI gayA hatA. paNa kalakattA javAnuM hatuM eTale te tarapha vihAra cAlu rahyA. kalakattA praveza vakhate ja svAgata bhASaNamAM pU. mahArAjazrIe baMgAlamAM traNa vastuone nivAravAnI vAta karI, temAM pazubaliniSedha kAryo sauthI pahelAM hAtha dharavAnuM vicAryuM. tene mATe co gatimAna thayAM. pazubaliniSedhaka samiti sthapAI. je vizva vAtsalya prAyogika saMdhanI kalakattA zAkhA heThaLa cAlaze. ane have saMghanA naitika saMcAlana taLe mAnasamAja saMsthA paNa sthapAI gaI che. ane suMdara cAle che. Ama to zibira pachInA traNa varasomAM zibira pravacananA 9 bhAga chapAyA, enAM pravacane vyavasthita karIne mAravAnuM, temaja saMpAdana karela pravacana jevA tapAsavAnuM kAma paNa nemimunie karyuM ja che. te uparAMta zibira pravacananI jhAMkhI zuddhiprayoganI pUrvaprabhA, ane "zuddhiprayAgakI jhAMkhI" vagere pustako paNa lakhyAM che. . mahArAjazrIe e prayoga ane vicAradhArAnI mAhitI mATe 10 patrikAo bahAra pADI che. sarva-dharma-samanvayano paNa prArthanA nimitte pracAra-prasAra thayo che. , jAi. jenA mATe co gatimAna kAyaM sauthI nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 zibirArthIo vaDe thayela kAma zrI. daMDI svAmIjIe potAnA saMparkamAM AvatA gRhastha bhAIbahene ane thoDAka saMnyAsIone A vicAre samajAvavAnuM kAma karyuM che. zrI. mATaliyAjIe sarvodaya vicAra ane vizva vAtsalya vicArane kAryAtmaka rIte samanvaya sAdhavAno prayAsa karyo che. zrImatI savitAbahene te dilhI cAturmAsane apUrva lAbha lIdhe che. A pramANe pU. mahArAjazrInA vicAro pacAvIne potAnA jIvanamAM vaNavAne lhAvo lIdhuM che. dilhImAM emane haste "mAtRsamAja nuM uddaghATana thayuM che. e kAmamAM emane rasa che. zrI. puMjAbhAI kavie navasArImAM sthApela gopAla maMdira saMskAra kendramAM gopAlaka vidyArthIo ane vidyArthinIone alaga-alaga rahIne, sArA saMskAra ApavAnI suvyavasthA karI che. keTalAMka sAdhu saMnyAsI sAdhvIono saMparka sAdhI temane A vicAra tarapha vALavA mATe prayAsa karyA che. surata jillAmAM AdivAsIonI jema gopAlakonI sthiti paNa bahu kharAba che. temanAmAM dArU, mAMsAhAra, pazubali ApavAnI badIo ghaNuM pramANamAM che; paNa pUjAbhAIe temane avAranavAra saMparka karIne A badI choDAvavAno prayAsa Adaryo che. temAM emane thoDeka aMze saphaLatA paNa maLI che. zrI amRtalAlabhAI daDiyA sAdhu sAdhvI saMparka samitimAM che. ane pite nivRtta heI A vicAradhArAmAM rasa hovAne lIdhe muMbaImAM virAjatAM sAdhu-sAdhvIone avAranavAra saMparka karyA kare che. sAdhusAdhvIone gaLe A vicAradhArA Utare che kharI, paNa kAryarUpamAM pariNata karavAmAM haju naitika hiMmatane abhAva dekhAya che. dhIre dhIre te Avato ja jaze. 3. maNibhAI zAhe zibiramAM vicArabhAtuM meLavIne A vicArane zakti pramANe pracAra karyo che. kheDUtonA prazno levAno prayatna karyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 sAhitya pracAra paNa karyo che ane potAnA kauTuMbika jIvanamAM saMyamanI dizAmAM pragati karI che, te temanA gajA pramANe pUratI pragati ja gaNAya. zrI. devajIbhAI zAhe kheDUta maMDaLa (bhacAu tAlukAmAM sthapAyela)nA kAmomAM pragati karI ane kheDUtanA mUMjhavatA praznomAM bhAga lIdhe ane le che. te uparAMta kacchamAM padhAranAra sthAnakavAsI derAvAsI sAdhusAdhvIone saMparka sAdhI temane A vicAradhArA gaLe utarAvavA purUSArtha karyo. keTalAMka sAdhu-sAdhvIo A vicAradhArAne samajavA ane AcaravA mATe utsuka thayAM. eka garAsadAra bhAIne kensaranA roganA upacAramAM sevA karI tethI teno hadaya palaTa thayo ane te dhUmrapAna choDavA taiyAra thayA. eka sAdhvInI cheDatI karavA eka yuvake prayatna karela, te bAbatamAM jyAre sAdhvI-zrAvako mona dhArIne besI gayA hatA, tyAre devajIbhAIe aTTama (traNa upavAsa)nI pahela karI ane e praznano naitika dRSTie ula lAvyA. Ama zibira pachI zrI. devajIbhAImAM nirbhaktA, maryAzramatA ane yogyatA vadhI che. zrI. baLavaMtabhAIe zibira pachI pitAnuM svArtha sudhAyuM, tyArapachI koTaDApIThA, bAbarA vagere gAmamAM kheDUtonA prazno laI kheDUta maMDaLa sthApavAno prayatna karyo, paNa ekalavAyA hoI temAM phAvyA nahIM. pachI pote Arthika daSTie sabhara banavA mATe aMbara carakhAnI tAlIma lIdhI. ane tyArapachI A vicAradhArAnA pracAra ane AjIvikAnI dRSTie sAhitya vecANanuM kAma lIdhuM paraMtu vacce pitAnA gAmanA eka girAsadArabhAI vagerenAM aniSTo dUra karavA mATe enI viruddha AtmArAmabhAI bhaTTanI preraNAthI nivedana bahAra pADayuM ane temAM emanA upara pelA girAsadArabhAie badanakSIne kesa karyo. haju e praznane satakAraka nikAla Avyo nathI. paNa hAlamAM sAhitya vecANanuM kAma thaMbhI gayuM che. paraMtu vaicArika vADatara zrI. baLavaMtabhAInuM ekaMdare sAruM thaI gayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 pravacana-prakAzananI asara zibira vakhate savAre ane bapore pravacano ane carcAne Trake sAra pATiyA upara lakhavAmAM Avato hato. e lakhANa ghaNuMne gamyuM hatuM ane keTalAka bhAIo ane bahenanA patra paNa zibira kAryavAhIne sAra jANavA mATenA AvyA hatA. te draSTie vizva vAtsalya" pAlikanA bheTa pustaka tarIke "zibira pravacanonI jhAMkhI" taiyAra karavAmAM AvI. e pustaka vAMcakone gamyuM. ane zibiranI kAryavAhIno Acho khyAla lokone khAsa to vizva vAtsalyanA vAMcakone AvI gayo. gurjaravADInA pramukha zrI. maNibhAI lokhaMDavALA zibiramAM thatAM pravacana ane carcAo avAranavAra sAMbhaLatA hatA. temane e vicAre bahu pasaMda paDyA ane temaNe pU. mahArAjazrI AgaLa e matalabanuM kahyuM ke "A badhAM pravacano ane carcAo sAdhu saMsthA ane dharma saMsthAo mATe khUba ja preraka, yugAnurUpa ane janahitakArI thAya che, je Ane sthAyI rAkhavAM hoya ane bhAratamAM vicaratA dareka sAdhusAdhvIo sudhI pahoMcADavAM hoya to ene pustakarUpe bahAra pADavAM joIe. ane emAM je kAMI kharca thAya te huM ane mArA eka sAthI bhogavIzuM. A pravacananA saMpAdana mATe paNa eka suyogya bhAI mArA dhyAnamAM che." pU. mahArAjazrIe kahyuM ke "huM IcchuM chuM ke e bejo eka-be prakAzako upara ja na paDe, eTale e tyAre ja thAya ke be-eka mAsamAM pravacana pustakonA agrima grAhaka tarIke 500 nAmo noMdhAI jAya." zrI. maNibhAIe udAratApUrvaka kahyuM ke "enI Apa ciMtA karatA nahi." badhuM thaI raheze. enuM saMpAdana kArya karavA mATe zrI. gulAbacaMdabhAI, je hAlamAM madrAsamAM esa. esa. jaina borDiMga hemanA gRhapati tarIke kAma kare che, te Apane ahIM maLavA Avaze. te vakhate tenI sAthe besIne Apa saMpAdana kArya temaja keTalA bhAgamAM pustako bahAra pADavAM, e badhI vAto karI lo. ane nakkI karIne mane kAma soMpI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 de. mane khAtarI che, kAma bahu satiSakAraka thaze; kAraNake temaNe pahelAM yatithI hemacandrajInAM pravacana vagerenuM saMpAdana paNa karyuM che.' tyAra pachI zrI. gulAbacaMdabhAI madrAsathI jyAre muMbaI AvelA, tyAre temane zibiranAM pravacana ane carcAsAranA saMpAdana mATe vAta karIne saMpAdananuM kAma saMpAyeluM. zibiranAM kulle 10 muddAo heI, 10 bhAgamAM pravacana pustaka bahAra pADavAnuM nakkI thayuM. tyArapachI zrI. gulAcaMdabhAI bIjI vakhata borIvalImAM maLelA te vakhate pahelA bhAganA keTalAMka pravacane taiyAra karIne lAvelA. te jayAM ane temanuM kAyaM bahu pasaMda paDayuM. chevaTe sUratamAM "pratApa' prinTIMga presamAM A pravacananI chapAmaNInuM nakkI thayuM. kAgaLa va. levAyA ane ema nakkI thayuM ke AnA prakAzaka tarIke "mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, amadAvAda ja ha. dravya sahAyatA zrI. maNibAI ane temanA snehI kare, temanA nAmanI noMdha levAmAM Ave. eTale pravacana pustakonA prakAzananuM kAma zarU thayuM ane atyAra sudhImAM 4 bhAge bahAra paDI gayA che. dazamA bhAganuM prakAzana cAlu che, ane TuMka samayamAM bahAra paDaze. jo ke prakAzanamAM moDuM bahuM thayuM che, paNa kAma khUba sarasa thayuM che. atyAra sudhImAM 5 bhAga sAdhu sAdhvIo, racanAtmaka kAryakare, saMnyAsIo, patro, sAdhaka-sAdhikAone mokalavAmAM AvyA che. 50-60 jaNa agrima grAhaka banyA che. bAkInA keTalAka lokoe vecAtAM lIdhAM che. have bIjI vakhata bAkInA 5 bhAga meklavAnI yojanA che. keTalAka sAdhusAdhvIonA A 5 bhAga upara sArA abhiprAya AvyA che, ane keTalAka gRhastha sAdhaka sAdhikAonA paNa A saMbaMdhe maukhika ane lekhita uttama abhiprAyo maLyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ahIM thoDAka abhiprAyo aMkita karIe chIe - "...munizrI saMtabAlajInI vicAradhArA bahu vyApaka che. Aje vIsamI sadImAM vicaratA samAjane soLamI sadInI vicAradhArA saMkIrNatAnA mArge ghasaDI rahI che, evA samaye zibiranI yojanA karI je vyApaka vicAradhArA phelAvI, je sAhasika pagaluM bharyuM che, te karA sAdhuvAdane ja yogya nathI, paNuM anukaraNIya ane AcaraNuya che, evI amArI mAtra dhAraNa ja nathI, paNa saMpUrNa vizvAsa che ke AvA zibiro ane AvI vyApaka vicArasaraNI saMsAramAM ekatA, sahiSNutA ane sarvodaya lAvaze.". pAMca prakAzane maLyAM che. -kharatara gacchIya vidvAna munizrI kAMtisAgarajI jayapura (rAjasthAna) ghATakopara (muMbaI)thI zrI. amRtalAlabhAI daDiyA lakhe che - mATuMgA zAradAbAI mahAsatIjI pAse 5 pustaka ApavA gayo hate. pustakanI aMdara thoDuMka vAMcyA pachI ThIka lAgavAthI rAkhI lIdhAM che."...cIMcapokalI munizrI sumera malajIne seTa 1 Apyo. tenA kahevA mujaba tene tyAM zibiramAM AvavuM hatuM, paNa kAraNane lIdhe sAdaDI comAsuM karyuM. pustake gamyAM che. vAtacIta karI...koI virodha karatA nathI. koTa sumatikuMvarajI (mahAsatI) pAse gayo. tenA kahevA mujaba-"sAdhvIjI koI AvyAM na hatAM?" tenA javAbamAM meM kahyuM ke sAdhvIjI AvyAM nahotAM, bAkI saMnyAsI-zrAvakazrAvikA-saMta vagere hatA. pustako rAkhI lIdhAM che. vilepArle vinayamunijI pAse gayo hato. pustako mokalAvyAM tethI bahu khuzI thayA. pahelAM te vAMcavA mATe che ema samajyA, pachI to bheTa tarIke che, ema samajyA. bahu khuzI thayA che. ghATakopara DuMgarazI mahArAjane 5 pustako ApyAM, meM kahyuM "pustako vAMcyA pachI Apane abhiprAya jaNAvazo." kAMdAvADImAM ujajavaLakumArIjI tathA pAyadhunI goDIjI upAzrayamAM citrabhAnujI pAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 zrI amRtalAlabhAI mahetA pustako ApavA gayA hatA. temaNe kalakattAmAM kAlImAtA pAse thatA pazudhane aTakAvavA mATe ghaNI ja sArI lAgaNI batAvI. evI ja rIte zibira-pravacane vAMcIne keTalAka munio upara ghaNI sArI asara thaI che. teo have A prayogane jovA-jANavA mATe prayogakSetramAM jAya che. evI ja rIte eka sthAnakavAsI muni, jemaNe A prayoga ane vicAradhArA viSe khyAna cAturmAsamAM tyAMnA eka vicArakabhAInA saMparkathI sAMbhaLela; eTale temaNe pU. mahArAjazrI sAthe patravyavahAra karyo. ane have teo sAthe rahevA ane rAjasthAnamAM dharmamaya samAja racanAnA prayogamAM sahayogI thavA taiyAra thayA che. hAlamAM te teo bIjA eka temanA vicArane maLatA munijI sAthe vicaravA mAge che, ane temane paNa sakriya rIte taiyAra thAya te karavA mAge che. zibira pravacane e sAdhusAdhvIo sivAya keTalAka racanAtmaka kAryakara bhAIbahenomAM sArI asara upajAvI che ane teo e pravacana pustakone dharmagraMtha tarIke vAce che ane bIjA zrAvako tema ja sAdhusAdhvIone vaMcAve che; vAtAvaraNa taiyAra kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] badalAtI paristhiti ane zibirakAryavAhInuM mUlyAMkana Aje zibirane saMpUrNa thayAne traNa varasa thayAM che, paNa A traNa varasamAM jagatanI paristhiti badalAI che. bhAratanI paristhitimAM paNa ghaNe palaTo Avyo che. duniyAnA ghaTanAcakramAM anekagaNuM parivartana thayuM che. raziyA ane amerikA jevA mahAna rASTro, je pahelAM aNuzastro mATe pratispardhA karatA hatA, te ekabIjAnA virodhI vicAronA hovA chatAM Aje najIka AvyAM che. durbhAgye chellAM traNa varasamAM keTalAya zaktizALI ane udAra rASTranetAo gayA. amerikAnA keneDI gayA, bhAratanA rAjendrabAbu gayA, paMDita javAharalAla neharu gayA chatAM bhAratanAM sabhAgya che ke tene regya rASTranetA maLyA che. bIjI bAju dareka dharmasaMpradAyamAM sAdhu sanyAsI varga tema ja gRhastha vargamAM udAratAne pavana phUMkAI rahyo che. jenA dareka phirakAnAM sAdhu sAdhvIo ane gRhastha ekabIjAnI najIka AvyAM che, ane divasedivase sAmudAyika kAryakramo eka vyAsapITha uparathI thavAnA saMyoga ubhA thatA jAya che. e dRSTie A sAdhu sAdhvI-zibira nimitte paNa ghaNuM sthAnakavAsI ane derAvAsI sAdhusAdhvIomAM vicAronI udAratA AvI che. zibirasAhitya vyApaka ane vizvavizALa daSTikoNathI. racAyuM che ke ene vAMcyA pachI saMkIrNatAnA badhAM zastro kudaratI. rIte ja bUThAM paDI gayAM che, ane udAratAnI dhArA jIvanamAM vahevA mAMDI che. jayAM sudhI A vicAradhArA jANavA ke samajavAnI taka nahotI maLI, tyAM sudhI magajamAM keTalAka pUrvagraho dUradUrathI sAMbhaLelI vAta uparathI, anumAnathI baMdhAyelA hatA, paNa jyAre A suga zibira sAhityanA mAdhyamathI sAMpaDe tyAre A pUrvagraha ghaNAM zithila Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347. thaI gayA. keTalAMka sAdhusAdhvIoe zibira sAhitya uparathI preraNA laIne pitAnA jIvanane DhALe balavAne yatkiMcita puruSArtha karyo che, ane kare che, tema spaSTa jaNAI rahe che. je sAdhusAdhvI varga eka divasa rASTrIya saMkaTa samaye kAMI bela naDe, te ja sAdhu varga paikInA ucca koTinA dharmavIra sAdhusAdhvIo cInanA AkramaNa vakhate rASTrIya Aphatane nivAravA pite (pitAnI sAdhu maryAdAmAM) taiyAra thayA ane pitAnA anuyAyIone preraNuM ApIne pitAno sAdhu dharma dIpAvyo che. je sAdhuvamAM rAjakAraNanI vAtothI bhaDakatuM hatuM, te ja sAdhuvarga rAjya sarakAra dvArA muMbaI pAse devatAramAM UbhA karAtA kalakhAnAne virodha karavA mATe sAmudAyika tapatyAga ane balidAnarUpa ahiMsaka pratikAra karavA mATe vicArato thaI gaye. tema ja paMjAba sarakAra dvArA ghaDAyelI nizALAmAM bALakone aMDA vitaraNa karavAnI yojanAnI sAme ahiMsaka paDakAra pheMkavA puruSArtha karane thaI gayA. muMbaImAM varSamAM 8 divasa ATha mahApuruSanI puNyatithie TANe, kalakhAnA baMdha karA' e mATe prabaLa puruSArtha karavA tatpara thaI gaye. sAmudAyika rIte have te sarvadharmIya pariSade athavA judA judA dharmanA lokonA parva divasomAM bhAga levA taiyAra thaI gayuM. pahelAM AvI udAratAmAM koI sAdhu ke sAbI ekalavAyAM lAgatAM teNe have sAmudAyika rUpa lIdhuM che. A badhuM batAvI Ape che ke jaina sAdhu sAdhvIo upara zibiranA vAtAvaraNanI sArI asara thaI che. muMbaI ane parAonA maLIne 13 sanA pheDarezanane atyAra sudhI sthA. sAdhusAdhvIo dvArA mAIkamAM nahi bolavAnI rUTine pakaDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 rAkhI hatI, te mATe punarvicAra karyo ane zramaNa saMghanA e vakhatanA AcArya (ANaMda RSijI ma.) upara dabANa lAvIne mAIkamAM belavAnI anivArya prasaMgamAM chUTa ApavAmAM AvI. temaja derAvAsI AcAryoe paNa mAIka upara besavAnuM zarU karyuM. A zibiranA vAtAvaraNanI asara hoya tema jaNAya che. A zibira patyA pachI keTalAka sAdhuo taraphathI evI mAgaNI pU. mahArAjazrI pAse karavAmAM AvI hatI ke A zibira pharIthI bharAya te sAruM. keTalAka vicAraka gRhastho ema paNa IcchatA hatA ke muMbaInI jema amadAvAda, pAlItANa vagere kSetre ke jyAM jaina sAdhusAdhvIo vadhAre saMkhyAmAM rahe che, Avo zibira eka aThavADiyAne rAkhavAmAM Ave ane emAM ApanA vicAre mUkavAmAM Ave che, sAdhu vargane vicAramAM ghaNo phera paDe. racanAtmaka kAryakare, khAsa karIne sarvodaya kAryakaromAM zibira sAhityanA vAMcanathI parivartana dekhAtuM nathI, ema keTalAka lokonuM kahevuM che; paNa je loko niSpakSa ane pUrvagraha rahita dRSTithI vicAre che, samAjamAM paristhiti parivartana lAvavA mAge che, temane mATe zibira sAhitya ghaNuM ja mArgadarzaka banyuM che. maisUra prAMtanA eka kAryakara maMDaLa upara zibira sAhityamAM carcAyela sAmudAyika ahiMsaka prayoganI eTalI sArI asara thaI ke temaNe e badhuM sAhitya maMgAvela ane "zuddhiprayoganI jhAMkI" temaja bIjA sAhityanuM bhASAntara kannaDa bhASAmAM kareluM. amArI sAthe lAMbe patravyavahAra calAvela ane chevaTe tyAMnuM kAryakara maMDaLa pite dharmamaya samAjaracanAnI A badhI pravRttio pratyakSa jovA-jANavA mATe muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 amadAvAda, gUMdI vagere sthaLamAM AvyuM hatuM ane sArI chApa laine vidAya thayuM hatuM. zibira pahelAM eka bahu ja jijJAsu ane derAvAsI saMpradAyanA suvidita munija zibiramAM padhAravAnI IcchA dharAvatA hatA. paNa temanA amuka saMjoge laIne teo nahetA AvI zakyA; paNa temanA taraphathI eka vidvAna, mAsika patranA saMpAdaka bhAI bhAlanaLa kAMThA pradezano dharmamaya samAjaracanAne prayoga jevA-jANavA ane A vicAradhArA tathA zibiranI mAhitI meLavavA pU. munizrI nemicandrajI pAse amadAvAda AvyA hatA, ane tyAMthI gaMdI vagere prayoga kSetre gayA hatA. temanA upara e prayoganI sArI asara thaI hatI. temaNe pelA munijIne badhI vAta karI. ane chellAM be varSathI teo have bhAlanaLa kAMThA-prayoganI piThe paMjAbamAM dharmasamAjaracanAne prayoga karavA vicArI rahyA che. A varSe temaNe paMjAbamAM sarakAranI nizALamAM bALakone IDa (nAstAmAM) ApavAnI yojanAnI sAme paMjAbamAM Thera-Thera pharIne, tyAMnA ahisApremI janane samajAvIne sAruM vAtAvaraNa taiyAra karyuM ane chevaTe paMjAba pradezIya zAkAhAra saMmelana paNa goThavyuM. paMjAba sarakAre iDA-janA te paDatI mUkI che ane zAkAhArane A samelanane lIdhe khUba ja protsAhana maLyuM che. temaja cInanA ghAtakI humalA TANe paNa temaNe potAnI sAdhutAnI javAbadArI samajIne rASTra nAgarikone potAnuM rASTra rakSaNa kartavya batAvIne rASTradharma samajAvyo hato. ane have temaNe paMjAba prAntane eka jillo pasaMda karI tyAM bhA. na. kAMThA prayAganI jema janasaMgaThana, ane janasevaka saMgaThane vaDe; dharmamaya samAjaracanAne prayoga karavA vicAra karyo che. zibira pravacananI temanA upara ghaNuM sArI asara thaI che, e A uparathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 samajI zakAya. evI ja rIte rAjasthAnamAM phaledI tAlukAmAM zrI. vRMgarasiMhajI ma. ane nemicandrajI ma.ne nimitte je prayoga temanA phaledI cAturmAsa pachI zarU thavAne hato, te keTalAMka kAraNosara ane mukhyatve to tyAMnA kAryakarane pUrI dhaDa na besavAne lIdhe thaMbhI gayo hato, te have chellA be varasathI teja kAryakarane, te pradezamAM A prayoga karavAnI tAlAvelI lAgI che ane muni nemicandrajIne te pradezamAM Ave che. tevI ja rIte AgrAmAM virAjatA kavizrI upAdhyAya amaracaMdajI ma. ane temanA ziSya 5. vijayamunija, ane pU. nemimuninA gurubhAI zrI. munisamadarzIjI vagerene zibira pravacana vAMcyA pachI A prayoga aMge utsukatA pUrvaka jANavAnI tAlAvelI jaNAtI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakanI vidAya -- --- - - - - - - - 26mI DIsembara 1861nA huM sarvaprathama thoDAMka pravacane laIne muMbaI paheryo hato. pU. munizrI saMtabAlajI ane pU. nemicaMdrajI mahArAja berIvalI virAjatA hatA. tyAMthI temane prasthAna karavAnuM hatuM. zibira aMgenI pravacana noMdha uparathI mAre keTalAka khulAsAo joItA hatA. ghaNA zabdo mAre mATe navA hatA-ghaNAM vicAre navA hatA te chatAM jyAre prAraMbhanA be traNa pravacananuM vAMcana pU. munizrIjI AgaLa karyuM tyAre temaNe saMtAjanaka kArya tarIke oLakhAvyuM-tyAre manamAM thayuM ke huM temanA A navI vicAradhArA ane sakriya kAryane kaMIka samajI zako chuM. eka parIkSAmAM pAsa thaye evuM mane lAgyuM. pU. munizrIe kahyuM : "DA divasamAM cAra pAMca divasa bAda) prAyogika saMdhanI beThaka bharAze tyAre temAM badhAM bhAIone dekhADI jozuM" mArA mATe A bIjI parIkSA hatI. kadi paNa mAruM saMpAdana kareluM sAhitya mATe lokonI svIkRti mATe vAMcavuM paDe tema na hatuM banyuM. paNa mAre tenA mATe taiyAra rahevuM joIe. - saMpAdana karavA mATe svIkRti ApI tyAre manamAM AnaMda hato ke je pU. muni vidvAnenA saMpAdita sAhitya mATe, mULa vicAro mATe mane kaMIka mAna hatuM-temanA vicArane saMpAdana karavAnuM mane maLaze. ane temane saMpAdita pravacane dekhADayA bAda temanI saMtAjanaka abhivyakita mArA mATe vadhu utsAhajanaka hatI. cAra-pAMca divasa bAda jyAre prAyogika saMghanI beThaka maLI ane . munizrIe mAro paricaya ApIne, pravacana vAMcana ane kahyuM, tyAre manamAM gaDamathala cAlatI hatI ke prA. saMdhanA loko tenA aMge zuM kaheze? jyAre temaNe paNa sAjanaka lAgaNI vyakata karI tyAre mane thayuM ke bIjI parIkSAmAM uttIrNa thaI gayo chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara pU. munizrI mATe te je jIvananI vicAra dhArA banI che te mArA jevA mATe taddana navI vastu hatI. vidhavAtsalya, anubaMdha, tAdAmya, nATa, anAyAsa-AyAsa, zuddhi prayoga, vagere ghaNAM zabda pitAnI aMdara ja eka virATa rUpa laIne beThA che teno khyAla mane prAraMbhamAM na hatuM. bInI aMdara vizALa vRkSanI kalpanA kyAMthI thaI zake ? paNa jema jema huM saMpAdana karato gayo tema tema mane lAgyuM ke A vicArane spaSTa samajyA vagara temAM saMzodhana vagara cAlu pravacane ke vyAkhyAnanuM saMpAdana karavuM ane AnuM saMpAdana karavuM emAM eka moTo pharaka che. A mATe mane paricaya-saMzAdhana-sAhitya (Reference Literature) maLeluM agAunI zibirenI jhAMkhI karAvatAM pustako maLelAM paNa emAM pahelI daSTie A vicArane sAmAnya loko samajI zake, tevuM spaSTa lakhANa nahatuM. eTale mane lAgyuM ke jyAM sudhI A badhI bAbato bahu ja spaSTatAthI ane saraLatAthI raju na thAya tyAMsudhI ene saMpAdanane kazoya artha nathI. A mATe samaya joIe-ciMtana joIemanana joIe. mArA gRhapatipadanA kAryamAM A kArya kaMIka kaThaNa hatuM. te uparAMta paheluM pustaka saMpAdita thayuM tyAre kharekhara khyAla Avyo ke dhArela pRSTha saMkhyA karatAM te ghaNuM vadhI gayuM che. A rIte badhAM pustako saMpAdita thAya to bamaNI pRSTha saMkhyA thavA jAya. prakAzananA kharcA aMge to mane priya maNilAlabhAI khaMDavALAe vAMdho nathI ema kaheluM paNa kAma ghaNuM laMbatuM jaze ema dhArI carcA-vicAraNamAM " Avazyaka" ke viSayanI bahArathI ghaNI vAto choDI devAnuM nakakI karI pU. mahArAjazrIne jaNAvyuM. temanA taraphathI paNa sAmethI ja evo javAba AvyuM. te chatAM paNa pRSTha saMkhyA lagabhaga doDhagaNI to thaI ja gaI. AmAM samaya paNa dhAryo tenA karatAM doDhaghaNe lAgyo. vilaMbamAM muzkelIo ahIMnA chAtrAlayanA kAryamAM AvI. Arthika-doTamAM sahayogIo chuTA thayA. navA AvyAM-gauzALAnuM navuM kAma zarU thayuM. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 badhAnI vacce kAmanA atizaya bojA vacce tabiyata paNa vikAThIka rahetI. A badhuM mAre koI moTI parIkSA ApavI hoya tema pU. mahArAjazrIe ghaNI ja udAratAthI calAvI lIdhuM ane haMmezA utsAha ApatA rahyA. ane Aje A kArya pUrNa thAya che. AmAM eka vastune saMpAdana aMge ullekha karIza. mUkha pravacana nedhamAM keTalIka vAta nakArAtmaka ke praznAtmaka rIte rajU karavAmAM AvI che. dA. ta. "Ama thatuM na hatuM ?" tenA badale jema huM samajato gaye ane sthira karate gayo tenI zailImAM "hakArAtmaka" pharka karyo che. A nakArAtmaka (Negative) karatAM hakArAtmaka (Positive ) saMpAdana lakhANanuM valaNa (approach) mArI keTalIka dhAraNa nakara banatAM meM lIdheluM. samayanA laMbANa sAthe vizvanI badalatI ghaTanAo vacce paNa viSaya-muddAonI eTalI ja sacoTatA, aTalatA tema ja sthAyIpaNuM e meM anubhavyuM. dA. ta. ahiMsaka prayoga ke krAMtikAra mATe eka sUtra ApavAmAM AvyuM che: "kAMtikAre jAti, dharma ke evA bhedovALI ke hiMsA nItimAM mAnanArI saMsthA sAthe saMbaMdha na bAMdha joIe." A vAta mubaI-mahArASTranA bhAgalA vakhate kaeNgresanuM prAMtIya samiti sAthe joDANa, keralamAM muslima lIga sAthe joDANa ane chelle cIna sAthe saMdhi chatAM AkramaNanA pratyAdhAtomAM bahu ja spaSTapaNe upara AvI hatI. A aMge mAre eka vAtane jarUra ullekha karavo joIe ke A sAhityanuM saMpAdana huM saraLatAe karI zake te mATe pU. munizrI nemicaMdrajI tene vyavasthita karIne mokalatA eTaluM ja nahIM, saMpAdita thayela lakhANone paNa pharI joI tapAsIne, kyAMka je kaMi rahI jatuM hoya tene sudhArI-vadhArI letA. eTale saMpAdana kArya samApta thAya te pahelAM mAre mArA upakAraka zubhecchakone AbhAra mAnavo ja rahyo. pU. munizrI saMtabAlajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 pAsethI mane jJAnano apUrva bhaMDAra maLyo che. pU. munizrI nemicaMdrajI ma. sA. pAsethI paNa mane jJAna, khaMta ane utsAha maLyAM che. banneno mArA prati je vAtsalyabhAva che; teNe ja mane A kArya karavAmAM pravRta rAkhyo ane Aje mane lAge che ke mAre jJAna AtmA ghaNe samRddha thayo. che. mAruM darzana ghaNI bAbatomAM spaSTa thayuM che ane cAritryanA ucca saMskAronI dizA maLI che. te mATe temano RNI chuM. priya maNilAlabhAI verA lokhaMDavALA A kAryamAM parokSa rIte madadarUpa thayA che kAraNa ke temaNe ja mArA pratyenI zubha lAgaNIthI prerAIne mAruM nAma sUcavyuM ane huM A kArya karI zakyo chuM. te mATe temane AbhAra mAnuM chuM. paNa, mArI chellI parIkSA A aMge bAkI che. te eke A pustako vAMcyA bAda vAMcakane paNa e viSayo eTalA spaSTa lAge to mane thaze ke mArI e parIkSAmAM huM uttIrNa thayo chu. A sAhityane hindImAM vadhAremAM vadhAre pracAra tha joIe ema vAraMvAra meM pU. munizrIone jaNAvyuM che. AjanA nyAyanIti taraphathI vimukha thatA temaja hiMsA ane vinAza tarapha AzA rAkhIne vadhatA bhAratanA ghaNA lokone tenAthI kharUM mArgadarzana maLaze ema lakhuM te vadhAre paDatuM nahIM thAya; eTaluM ja nahIM jemanA mATe lakhAya che te loko pAse te pahoMce temAM enI vadhAre sArthakatA che evuM mAruM vinamra mAnavuM chuM. a te mArA saMpAdana kAryamAM jemane pratyakSa ke parokSa sahayoga maLe che temano AbhAra mAnuM chuM ane vilaMba mATe kSamA yAcuM chuM. krisamasa, 25-12-64 madrAsa, gulAbacaMda jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavAM navI mAnava hRdayamAM UThatI navI abhilASAo nathI para navA vicArane vAta, prasaMgacitrA, nibaMdha, nATakarUpe raju karatuM mArika. vArSika AvAjama : rU. 4-00 : kAryAlaya : haThIbhAInI vADI, Shree Sudharmaswami Ganbhandar-Umara. Surat www.umaragyanbhandar.com Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovi, alcohlo benic tatA(c) niyamika ousaTa acAI, vIrala, tA. vyavasthi , cA. thAya 6 sara thAya. ta, upayo 2 satya. hAyana: "WilhiLavI vaidha thA ' laTa prAga SiLatA che ke zrecA nA, saphAI che ane riyo : kiMmata : 3-00 muddo : saurASTra TrasTa vatI rIvatsanAbahena zukala e AIA mA Shree Sudharmaswami Gvanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com