Book Title: Dharm Deshna
Author(s): Vijaydharmsuri
Publisher: Harshchandra Bhurabhai Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005007/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ===== Chig dharma-dezanA navA nATa hartA, zAstravizArada je cApa zrI vijayadhama sUrAdhara prakAzaka, zAha, haSacaMdra bhUrAbhAi === US kuM sa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L ik H. - - - - dIza .. kartA. zAstravizArada-jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI. prakAzaka, zAha harSacaMdra bhUrAbhAI. * vIra saM. 2441 saMvata 1971 AnaMda prI. presamAM zA. gulAbacaMda lalubhAIe chAyuM. ki. 1-9-0 . 1 - 9 [MS Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EDEDOR Bueu = 0 Elevated = 0= zAstra vizArada jainAcArya zrI vijayadharma sUrimahArAja, EUREUREUREUR$PSEUREUREUR$EZKB MD3*3333333333 The Bombay Art Printing Works, Fort, Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : // http paBEHIillinni zrImadda - vijayadharma sUrIzva.2 -jIvana prabhA. che vairAgya prakaraNa che. vananI nirmaLatA eja che ke jemAMthI mela dhevAya gaye hoya, mehane nAza thaye hoya ane jJAna a. thavA te dukhathI paNa saMsAracakanI mAyAjALa tarapha kevaLa arUci thavA pAmI che. A sthitie pahoM cela jIvanane virAgI (rAga rahita) jIvana kahevAya che, ke je sthiti prApta karavI te ja guNanA saMpAna caDhI Atmahita sAdhavA mATe upayogI-pavitra jIvana che. AvAM jIvananI prabhAne prakAza samAjane ucca mArge kheMce che, uccavicArenA vAtAvaraNa phelAve che ane ucca kAryamAM anukaraNIya thaI paDe che. kemake vyavahAra daSTi anukaraNIya che. bALaka vaDIlenI gata zIkhe che-vaDIlonA vartananuM anukaraNa [1] Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che ane vaDIleAnA zabdonA paDaghA pADe che. AvA sajogomAM ucharatA magajanI dRSTie je sa MskAra rajI thAya che, teja tenA jIvananI rezA che. ane tethIja pavitra jIvana manuSyane pavitra thavAne khAsa jANuvA-vAMcavA jarUranAM che. mahAna purUSanAM jIvana paNa zreNImadha caDhatAM cheka zreSTapade 5hAMce che, ane tethI sAmAnya vyaktine AvA jIvanathI potAnA mA sUjhe che. paramAtmA vIra paNu eka vakhata sAmAnya vyakti hatA, paraMtu peAtAnA vartana-vicAra ane AcaraNamAM jema jema niHsvArtha upacogI pavitra rajakaNA bharatA gayA ane ka`melane kApI apavitra rajakaNAne bhedatA gayA, tema tema jIvanadizA niLa thatAM satAviza bhave paramAtma svarUpane prApta karI zakayA hatA, sArA kAmamAM se vighna " e nyAye jIvananuM niHsvArtha vahana aneka kasoTImAM pasAra karavA pachI prApta thai zake che ane te sATIneA kasa teja nirmaLatAnu teja che. '' ApaNe je mahAtmAnuM jIvana darzana karavAnuM che, te paNa vyavahAra cakramAMthI pasAra thatu zarU thAya che. AcAya zrIvijayadharma - sUrie bALavayamAM muLacaMda nAmathI oLakhAtA mahuvAnA vIzAzrImALI vaNika hatA. alamata eTaluM kharU che ke pUrva puNya kama nA cAgathI sadguNI ucca kuLamAM janma dhAraNa thAya che. ane te pramANe mahuvAnA zAmavAnA nAmathI jANItA uttarottara AbarUdAra kuTu khamAM rAmacakra zeThane tyAM kamaLAdevI mAtAthI muLacaMdabhAine janma saMvata 1924 mAM thayA hatA, muLaca`dabhAIne e bhAie ane cAra bahena hatAM ane tethI temanI khALavaya hALA uchaLatAM kuTukhamAM, AnaMda ceSTAmAM temaja rammata gammatamAM ja pasAra thavAne taka hatI. vaLI vyAvahArika zikSaNa mATe te vakhate joie teTalI kALajI ke dakhANu nahatu. A sarva prasa'gA temane abhyAsamAM pAchaLa rAkhanArA hatA. ane parINAma paNa teja AvyuM. te nava varSe sAmAnya lakhatAM ja zIkhyA, jyAre kudaratI racanAnA jANe abhyAsa karavAnA hoya tema jaMgalamAM javu, [ 2 ] Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramavuM-jamavuM e sAmAnya kartavya gaNAyuM. A sthiti vacce temanA pitAe dukAna upara besAravAne vadhAre durasta dhAryuM ane te rIte daza varSanI umarathI vyavahArU abhyAsa zarU thaye. skUlamAM pUratA AMka paNa jANelA na hovAthI upaga paDatA hisAbe ane sAmAnya vAMcavA lakhavAnuM dukAne temanA pitAnI saMbhALa bharI dekharekha nIce zarU rahyuM, ane te rIte pAMca varSanI keseTI pachI teo cahevAripagI zikSaNamAM kuzaLa thayA. vyavahAranI sIDI prAthamika najare game teTalI saraLa yAne rasa. maya jovAtI hoya, paraMtu naitika ane Atmahita daSTine agra rAkhIne te mAge nirAbAdha gamana karavuM te mahA muzkela che. vyavahAra ane vyApAra mAgamAM eTalA badhA TekarA ane khADA khAbocIyAthI mArga kheDAI gaye che ke, navI thatI prajAne vyApAra karyo hastagata kare ? ane nItinA kayA sUtra upara tene pAye caNa? e gaMbhIra svAla thaI paDe che. vyApAranI geravyAjabI harIphAI ane te paNa kharuM ka. hIe te vyApAra nahi paNa paradezamAM utpanna thatA mAlane vecavAnI cAlu karavAnI ane khapAvavAnI dalAlI yAne vaitaruM karavAnA dhaMdhA ane temAM paNa saMkhyAbaMdha harIphenI spardhA vace udara nirvAha kare A bhUmine muzkela hatuM. AvA vAtAvaraNamAM vagara nANathI phakta jIbhanA sedA karIne vepAra calAvavAnA eka navA dhaMdhAmAM praveza karyo ane te vagara muDInA vepAra-saTTA tarapha zaheranA lokonuM dhyAna de. rAyuM hatuM. A vyApAre mahuvAmAM paNa pitAne vAsa karyo hate. tethI anukaraNae manuSya svabhAva che." e nyAye muLacaMdabhAI paNa temAM joDAvA lAgyA. eTaluM kharuM che ke, te dhaMdhA tarapha lake mAnanI daSTithI jotA nathI, paraMtu ekadama paisApAtra thavA athavA ekadama bhIkSuka thavAne te sAdhana upayogI che. temAM nA kahI zakAya tema nathI. nIti ane anItinA sUtranI sAMkaLa evI rIte guMthAela che ke naitika avalaMbanamAM anukrame nItinA ja kAryanI hAra derAya che ane agya AcaraNane ravIkAratAM anukrame tevAja kAryone prabaMdha taiyAra thAya che. tema saTTAnA dhaMdhAmAM ekI sAmaTuM gumAvavAthI je saMka | [ 3 ] Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAmaNa AvI paDe che, te cerI vagerene zIkhave che ane ekadama lamI maLe che, te uddhatAI ane uDAupaNuM zIkhave che. ekadare A ava. sthAne aMta ekAMta AbAdImAM te nathI ja. muLacaMdabhAIne paNa tevAja anubhavamAMthI pasAra thavuM paDyuM. khAnagI saTTAmAM thayela khu. vArIthI aneka agavaDamAMthI pasAra thatAM kuTuMbamAM apriya thavuM paDayuM ane tIskAra sahana karavAne prasaMga AvyuM. svAthI saMsAra" A sUtra muLacaMdabhAInA magajamAM ane tyAre prakaTa thayuM. je mArI putrane mATe prANu ApavAnI vAta kare che, teja mAvItre paisAne mATe putrane nide che. je putre mAtA pitAnI lAgaNanA asAdhAraNa upakAra nIce dabAelAM che, te pitAnA na. javA svArtha bhaMgathI putra pitAnI kadara cuke che te ane navI aneka ekalapeTI kevaLa jaDa lakSmInA pUjArIthI bharelI mAyAvI saMsArajALa teo kevaLa svAthI ane prapaMcI joI zakyA. ane tyAM AvatA munirAje pAse jA Ava karavA lAgyA, ane gurU samAgama-zAstraza. aNu-ane sabaMdhanI asare temanA vicArane daDha karyA. saMsArathI virakata bhAva thavA chatAM javAbadArIne teo kalaMka samajatA hatA ane tethI te gumAvela dhana meLavI devA sivAya saMsAra saMbaMdha cheDavAthI "mama veta sAdhuH" nuM kalaMka ceTI javAnA bhayathI temaNe kadaInI majurI karavAnuM pasaMda karyuM ane temAMthI cha rUpiyA ekaThA thatAM vaLI saTTAne prayoga ajamAvavA mana lalacAyuM abhyAsa e evI Teva che ke, te burI vA sArI heya, chatAM paNa eka dama tene choDI de e muzkela che. kuvyasanathI thatI aneka herAnagatI ane tana, mana tathA dhananI pratyakSa khuvArI jevA chatAM tenA mehaka. pAsamAMthI mukta thavuM te saheja kAma nathI. maLela cha rUpiyAthI saTa karatAM rUpiyA deDha rahyA, ane have teo javAbadArIthI mukta thaI zakavAnI sthitimAM mukAyA. A kaTIne khare prasaMga hate. kemake maLela rakamathI vadhAre vyApAra karI mAyAnI mehajALamAM vadhAre sapaDAvAne te taka hatI. ane [ 4 ] Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI tarapha javAbadArIthI mukta thai vairAgya tarapha vaLela vRttine pASaNa ApavAne sAnukuLa prasaMga hatA, vairAgyathI bhIjAela dIlanA raMga keTalA a Mze sudRDha caDhayA che te kasavAnA A prasaMga huM. A sa khAkhatanA vicAra karavA pachI tee vairAgya pakSane vadhAre ki matI samajI zakyA. ane tethI tuM maLela rakama temanA pitAne ApI meAhajALathI tAkIde mukta thavA nizcaya karyAM. te samajatA hatA ke mehALa evI che ke aneka kakAsa vaccenA mara-mAranA zabda prahAra chatAM viyeAga prasaMga vasame che. aneka kaSTathI kaMTALI AtmaghAta karanAra paNa AtmA ane deDhunA chuTA paDavAnA chellA prasaMge pastAya che. khacI javAne pAchu ghaTamALamAM joDAvA yatna kare che--phAMphAM mAre che ane tenA mRtyune samIpa lAvanAra pazu pAchaLathI mAthAM phADe che. tema dikSAnI vAta kadAca Ama kahevAtA varga mAM arUcIkara thaze, tema dhArI gupta rIte bhAvanagara AvyA ane gurUvaya zrI rRcidrajI mahArAja pAse jai upa deza zravaNa karavA beThA A prasage mahArAjazrIe sAmAnya upadezamAM jaNAvyuM ke 8 mA manuSya janma punaH punaH prApta thatA nathI, mahA puNyanA utteja A ciMtAmaNI ratna prApta karyuM che. have tenA yogya upayoga karavA teja buddhimAnAnuM kAma che. jema sUryanA udaya ane asta anAdikAlathI thayA kare che, tevIja rIte A jIva paNa A saMsAracakramAM vAraMvAra janma maraNu karyAMja kare che. parantu evuM maraNu thavu" joie ke punaH maNa thavA samaya Ave . kemake kahyuM che ke-- mRtyorvibheSI kiM mUDha ! bhItaM muJcati no yamaH ajAtaM naiva gRhNAti kuru yatnamajanmani || 1 || jyAre Ama che te, A zarIrathI kaMi paNa kAma karI levuM joie. ane e teA nizcaya che ke, jIva ekA AvyA che ane ekalAja javAnA che, mAtA, pitA, putra, strI, temaja sakala kuTuMba kabIlA paMkhInA meLAnI mAphaka ekadai thaela che. samaya purA thaze eTale eka eka cAlyA javAnAM, mATe kAne rAvu ? kone na revuM ? kAnA upara meAha karave ? kAnA upara na karavA ? ApaNuM Ayu [5] Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sya nadInA pUranI mAphaka sapATAbaMdha cAlyuM jAya che. manuSya jANe huM heTa thAuM chuM, paraMtu mahA banI nathI jANatA ke AyuSya ochuM thatuM jAya che. baro rAmajina" zarIra to roganuM ghara che. AvI pratyakSa dekhAtI, anubhavAtI anitya kAyAnI mAyAmAM nirthaka moha rAkhavAnuM che. manuSya ajJAna dazAthI A ghara mAruM, A strI mArI, A mitra mAra, ema karI jharI mare che. kharekhara tapAsIe to A ghara nathI paraMtu eka kedakhAnuM che, AtmAnuM ghara bIjuM ja che. mane hara ane suMdara strI paNa anyaja che, jayAre tenI oLakha thAya che tyArapachI koI paNa manuSya du:khadAyI, ane anitya vastuonA phAsalAmAM moha pAmatuM nathI. eTale sAMsArika jane sAthe saMbaMdha che te mAtra duHkhane ja devAvALe che. kemake damUThAne TukA'i A pramANenuM ArSa vacana che. mATe jema bane tema AvA asAra saMcAra ane dukhamaya kuTuMba kabIlAne jANI saMsArathI mukata thaI paMcamahAvratanuM pAlana karI yathAzakti jJAna, dhyAna, tapasyAde dharmakriyAmAM samaya vyatIta karI, banI zake te pramANe zAsananI unnati karI parama purUSarthane prApta karavA ujamALa thavuM teja zreyaskara che. zarIrane bharUM kaIne cheja nahi mATe dharmanA kAmamAM DhIla karavI joItI nathI." kheDAela jamInamAM varSa anukuLa thaI paDe che. pUjya zrI vRddhicaMdrajI mahArAjanA A upadezAmRtanA sAthe muLacaMdabhAIne utsAha baMdha besatuM hatuM ane tethI teoe prakaTapaNe pitAnuM A gamana tathA cAritra grahaNa karavAnI IcchA jaNAvI mahArAjazrIne dikSA ApavA vinaMti karI. gurUzrIe dIkSAne mATe pAtranI yogyatA samajatA hatA-rAgane nahi samajanAra ucharatAM baccAMo virAgI kahevarAvavAne DeLa kare tevI sthiti muLacaMdabhAInI nathI, tema teo joI zakayA. tenA AtmAmAM uchaLate dhamabhAvanAne raMga pArakhI zakyA. chatAM paNa vaDIla jananI AjJAnI jarUra vicArI tema karavA pharamAvyuM. gurUnI AjJAne mAna ApI muLacaMdabhAI pAchA mahuve gayA. ane mAtA pitAne AjJA ApavA araja karI. pitA A prasaMge cakSuriMdriya rahita hatA. tethI teo AMtara cakSuvaDe A mahitane zuddha mArga samajI zakyA. jyAre mAtA taraphathI putravAtsalyanA aMge rajA meLavatAM zrama paDe, paNa aMte muLacaMdabhAIne daDha nizcaya joI teone rajA maLI. [ 6 ] Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "je mAna, mAyA, bha, meha, kaMdhAdi kaSAyayukta sa sArane cheDavAmAM Ave che, te ja zarIramAM chupAela kaSAye dIkSita avasthAmAM paNa prakaTa thaI zake che ane tenA punaH prakAzathI mULa hetu sAdhya thave muzkela che, mATe daDhatAne majabUta karavA bhalAmaNa karatAM temanA pitAe nyAtanA AgevAne rUbarU rajA ApI. gurU AjJAmAM ekagratA rAkhavA bhalAmaNa karI, kemake vaDIlanI AjJAne amala teja kartavya che, vaDIlanI icchAne mAna teja sevA che ane vaDIlanI sevA teja svAtmahitane mArga che tema pratyakSa jevAya che. AjJA maLatAMja teo bhAvanagara AvyA ne gurUne A sarve hakIkta jaNAvatAM saM. 1943nA vaizAka vadI 5 nA roja tyAMja ghaNA utsAhathI dIkSA ApI "dharmavijaya" nAma rAkhavAmAM AvyuM. [ 7 ] Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu jIvanamAM gurUbhakti. sA dhu jIvana e taTastha jIvana che. rAdizAnA tyAga, mehanA parAjaya ane maneAnigrahamAM gamana eja sAdhu jIvana che. e mahAna guNenI prabhA eTalI niLa ane asarakAraka che ke tenA tejathI aneka upakAra thaI jAyache. ane aneka AtmA tarI jAya che. dikSA avasthAmAM mukhya karttavya jJAna-adhyayananuM ja hatuM. ApaNe jANIe chIe ke teozrIne atyArasudhI vAMcavuM ane bhaNavuM te kaMTALArUpe hatu; chatAM have anya upAdhi na hatI. gusevA karavI ane temanI AjJA ane icchAne amalamAM mUkavI teja kanya hatuM. tethI gurUne priya vastu satata vAMcana ane manana heAyane teozrIne vizeSe abhyAsamAM ja kALakSepa thavA lAgyuM. saMskAranA abhAve jaDa thai gayela magajane nityanA cAlu adhyayanathI jAgrata thavA kruja p DavA lAgI ane doDha varSa jeTalI lAMkhI mudate e pratikramaNa sukhAgre thai zakayAM. jyAM lAkhAnI uthalapAthala thAya che, tyAM pAMca pacIzanA zabda nirjIva jaNAya che. paraMtu eka paisA paNu nahi jonArane pAMca pacIzanI mUDI apUrva AnaMda ane utsAhanu kAraNa thaI paDe che. te pramANe taddana zuSka thaI gayela magajamAM doDha varSe paNa e pratikramaNanA pATha jeTale abhyAsa TakI zakayA teja AzA ane utsAhanu [ 8 ] Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa hatuM-AgaLa vadhavAne utsAhI thavA mATe te AzAnuM kiraNa hatuM--hRdayanA vizvAsanuM AzvAsana hatuM. ATalAthI have teozrIne khAtrI thaI ke gurU bhakti sAthenA satata zramathI sarva kaMI sAtha thavuM ja joIe ane teja utsAhanA aMkura mahAna vRkSarUpe jevAne A paNe bhAgyazALI thayA chIe, te kArya karanAranA draDha vizvAsa ane satata zramanA phaLane pratyakSa purAve che. have teozrIne vyAkaraNamAM praveza karavA IcchA thaI ane gurUzrIne te mATe araja karI. lAMbe vakhate theDI muDI ekatra karavAnA. anubhavathI sahacArI maMDaLane A mAgazuM hAsyarUpa jaNAI, paraMtu gurUzrI samajatA hatA ke "satata lAgaNIthI apAze paNa zrama karanAra AtmavAdIothI sarjAze AgaLa nIkaLe che. tethI temaNe sArasvata vyAkaraNane abhyAsa zarU karAvavA janA karI ApI, ane dhAravA pramANe vakhatanA vahevA sAthe ApaNe viSayanA nAyaka zAsAbhyAsamAM paNa AgaLa vadhI gayA. vAMcana ane manana sAthe teo vakhatevakhata gurUsevAmAM rokAtA, te vakhate temanA meMethI upadezAmRta zravaNa karavA sAthe gurUzrI pAse kaI zAstravAda karavA AvatuM te kALajIthI sAMbhaLatA-vyAkhyAnanA prasaMge lakSapUrvaka upadeza zelI hRdayamAM utAratA ane pitAne thatA takanuM samAdhAna karI letA. A rIte bevaDA abhyAsathI temanI zakti have tejasvI thavA lAgI, teTalAmAM saM. 1lha8 mAM gurUzrI vRddhicaMdrajI mahArAjane akaramata chAtInA dukhAvAne vyAdhi zarU thaye. prasaMgopAta kahevuM jeIe ke A vyAdhi pUrve cAra varSathI gurUzrIne vA ane saMgraNIne vyAdhi zarU hatuM. temAM A umere thavAthI sarvanA cittane ciMtA thavA lAgI, gurUzrInI zakti kSINa thatI joI teo mATe vakhata temanI sevAmAM rahevA lAgyA ane gurUprema eTale te jItI lIdhuM ke temanA abhyAsa, guNa ane zaktithI khuzI thaI pitAnA najIkanA maMDaLane jaNAvyuM ke "dharma vijayajIne panyAsa padavI Apa." A zabdonI kiMmata ja temanA abhyAsanI kasoTI mATe pasAra thavA [ 9 ] Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUratI hatI, ane te chatAM paNa tethI unmada na thatAM te gusevAmAM cAlu utsAhathI joDAI AnaMda mAnavA lAgyA, teja temanA udayanI AgAhI hatI. jaina samAja ane sa` ma`DaLa zurUzrInI mAMdagI mATe ciMtAgrasta hatuM, aneka upacAro ane yatnA karavAmAM AvyA, chatAM te sa. 1949 nA vaizAkha zudI cha nA roja mahArAja zrI vRddhicaMdrajI svargavAsI thayA. [ 10 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ****** vihAra ane zAsana sevA. ***** *** rUnA bhaviSya pachI mahArAja zrI dharmavijayajIe bhAvanagara rokAi rahevu durasta na dhAratAM tu vihAra zarU karyAM ane teja cAmAsu` lIMbaDI karyuM. jyAM temanA upadezanI prabhAnu AkarSANu eTaluMtA jhaLahaLI rahyuM ke tenA lAbha levA tyAMnA mahArAjA ane prajAjana paNa vakhatevakhata AvI aneka zaMkAnuM samAdhAna karavA lAgyA. cAturmAsa pachI vihAra zarU karI aneka sthaLe pratibaMdha karatA vicaravA lAgyA. ane vIramagAma, kapaDavaMja, sAdaDI, pATaDI vagere sthaLe anukrame cAmAsA karyAM. jemAM nyAyazAstranuM adhyayana zarU rAkhavA uparAMta rANakapuranA derAsara saMbaMdhI keTalIka aDacaNA dUra karI ane te pachI pATaDImAM cAturmAsa hatA tyAre uparIyALItIrthanI devadravyanA tATAnI vAta jANavAmAM AvI. makAnanI majabUtI eja che ke, tenA nakhaLA thatA bhAgane rIpe 2 karI majabUta karaveA. A siddhAMtane bhUlI jai jenA dAkhA upara dA karavAnI TevamAM sAta kSetra paikI jyAre eka bahu pANIthI kahI jAya che, tyAre khIjAmAM sUkAmaNA cAle che, ane te rIte jaina prajA taraphathI daravarSe lAkhAne kharca dharamAde thavA chatAM dareka kSetramAM lole ke sUkA dukALa ja rahe che. eka vakhata jayAre devadravya majabUta karavA nI jarUra hatI tyAranA upadezathI jainasamAjanu valaNa devadravya tarapha rAkavAmAM AvyuM, te pachI gADarIyA paddhatie jenI te praNAlikA [ 11 ] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlu ja rahevAthI atyAre devadravyane nAme jyAre dareka sthaLe hArA alake lAkhA rUpiyA jamA rahe che, tyAre bIjI taraphathI sAdhAraNa jJa na ane jIvadayA khAtAmAM khADA paDelA hoya che. eTaluM te kharU che ke devadravya khIjA kSetrAmAM vAparI zakAya nahIM, paraMtu sakhAvatanA pravA Nu sUkAi jatAM kSetramAM vALavAmAM Ave te kai khATuM nathI. devadravyamAM paNu kamanasibe eka ja devanA dravyane eka sthaLe moTA sagraha paDayA hAvA chatAM bIje sthaLe teja devanA dravya tarIke vAparavA devAmAM tenA mULa kabajedAro pa pa samaje che. AvI ajJAta praNAlikAthI kAma te sAdhane pAchaLa paDe che, te khInA taraph mahArAjazrInu lakSa kheMcAyu. kAmane aMdhArAmAMtho khacAvI sUkAi jatAM sAdhAraNu jJAna ane jIvadayAnA khAtAne sateja karavA preraNA thai, ane samA jane savaLA mArge lAvavAnA bhagiratha prayatnanA AraMbha tyArathI zarU thayA. upariyAlA tirthonI dhruvadratryanI milkata sAdhAraNa khAte vAparI tyAM dharmaza LA vagere thavA chatAM te khADo puravA mATe tenA vyavasthApaka kaMi karI zakelA nahIM; tethI mahArAjazrIe mAMDaLa, dasADA, pATaDI vagere sthaLe AvA DumatA khAtAne tAravA upadeza karatAM maLelI madadathI uparokta tIrtha devadravyanI javAbadArIyI mukta thaI zatru'. ane tenA kAyamI nirvAha tathA lAgaNI mATe tyAM daravarSa phAgaNa zu6 8 yAtrAnA meLA bharAvAnI praNANikA zarU karI, je aghAApa cAlu che. jJAnanA phelAvA mATe have yatna zarU karavAnA hatA. ane te mATenA yatnane pariNAme pATaDImAM pAThazALA sthApana thavA pAmI. te maja te pachInA vihAramAM mahuvA tathA vIramagAmanA cAmasAmAM tyAM paNa lAyabrerInI sthApanA thai. A saghaLu chatAM AvI zarU thatI pAThazALAo mATe joie tevA zikSake jaina prajA pAse na hovAnI vAta temanA lakSa bahAra na hatI. dhArmika zikSaNanI jarUrIyAta mATe matabheda nahAtA, paraMtu te ApanAra cegya gurUmaMDaLa taiyAra na hoya tyAMsudhI sthApana thatI pAThazALAnI majabUtI mATe AzA kevI rIte rAkhI zakAya ? A prazna khAsa vicAravA jeve hatA. [ 12 ] Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka { jaina sAhityanA uddhAra mATe prathama pagathiyuM. huM | jana zikSaNa ApavAne zikSake taiyAra karavA ane jaina A sAhityane ukelavA prAkRta ane saMskRta abhyAsanI prathama jarUra hatI. jyAM sudhI baja cokhkhuM ane lAyaka I na hoI zake tyAMsudhI sArA vRkSa ane suMdara puSpa ke katadAra phaLanI AzA rAkhavI vyartha hatI. ane te mATe mahArAjazrIne vicAra saMskRta-prAkRta abhyAsIo ubhA karavAne thaye. A kArya mATe traNa vAta mukhyatve tapAsavAnI hatI, eTale ke abhyAsa karavAne utsAhI varga ubhuM kare, tenA kharcane mATe vyavasthA jALavavI ane teo zAMta vRtti ane akhalita ane bhyAsathI AgaLa vadhI zake te mATe sAnukuLa kSetra pasaMda karavuM, e tripuTInA anukULa ekIkaraNathI ja mULa uddeza sAdhya thaI zake tevuM hatuM ane tethI te mATe upadeza dhArA varasAvatAM eka varSamAM daza vidyAthI temAM joDAvA bahAra paDayA ane tenA mATe kharca jogI daza. hajAranI rakama ekatra thaI, A vakhate mahArAjazrI (saM. 158) mAMDaLamAM cAturmAsa hatA, tethI tyAMja te vidyAthIne abhyAsa zarU karavA pAThazALA khullI karatAM tenuM nAma "zrI yazovijayajI jaina pAThazALA" rAkhI tenI vyavasthA karavA eka kamiTI nImIne tenI ophIsa vIramagAma rAkhavAmAM AvI. pavitra kAmamAM pavitra nAma AvakAradAyaka thaI paDe che. ane tethIja pavitra AtmA prAtaHkALe pavitra purUSanA nAmanuM smaraNa [ 1 ] Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. rajakaNa ane vAtAvaraNanAM paramANuo ekeMddhithI paMcedri sudhInA keIpaNa AtmA upara vividha asara karI zake che, tema pavitra nAma smaraNathI mAnasika vicAramAM pavitra bhAvanAone umere thavA pAme che. A pramANe pAThazALA sAthenuM zrImadda yazovijayajI mahArAjanuM nAma temanA jJAna geravanA tejanuM pratibiMba pADavAne upacegI thaI zakyuM. mahArAjazrIne yatna ane mahApurUSanA nAmanA edIkaraNathI vidyAthIonA abhyAsanuM teja vadhavA lAgyuM, paraMtu svAla e hatuM ke mAMDaLa vidyArthI mATe anukuLa kSetra hatuM ke kema? avakAza e ALasane AmaMtraNa kare che, ane abhyAsamAM ALasane praveza thavA pAme te thate zrama ane kharca nirarthaka thaI paDe te banavA joga hatuM. A sthiti vacce mAMDaLa e abhyAsI umedavArene vatana jevuM kSetra hatuM ane tethI temane vakhate vakhata ghare javAne preraNA thAya te banavAjoga hatuM. vaLI prAkRta ane saMskRta bhASAnA abhyAsIonI vizALatA A kSetramAM nahatI, tethI pAThazALAmAM thatA abhyAsane vyavahAramAM ahorAtrI saMskaraNa ane anamadana bhAgyeja maLI zake. mahArAjazrInI IcchA je kArya karavuM te sudaDha thAya tema jovAnI hatI. hajAra rUpiyAnA ane kiMmatI vakhatanA bhega pachI apUrNa saMskAre vacce baLake chuTA paDe te sarva vyartha javAne bhaya hatuM ane tethI bahu vicAra pachI pAThazALA nAmaka mama zrImadda yazavijayajI mahArAja je sthaLe rahI pitAnA jJAnane apUrva baLa ApI zakayA hatA, teja kAzI (banArasa) kSetramAM ane bhyAsIone khAvAthI dareka agavaDa dUra thavA sAthe dhArela heta pAra paDe tema jaNAtAM teozrIe pitAne vihAra ziSya saMpradAya ane vi. ghAthI maMDaLa sAthe banArasa tarapha laMbAve. prayatna stutya chatAM prayANa vikaTa hatuM. banArasa javAmAM je mArga pasAra karavAne have te jainadharmathI taddana ajJAta ane dayAmAyA tathA dAkSiNyathI virakata hatuM, chatAM daDha nizcayathI bhayaMkara jaMgala-retInA raNe lAMbA pallAnA mukAma-tApa tRSAnI hADamArI ane AhArAdikanA upayogathI ajJAta samudAya vaccethI vihAra AgaLa [ 14 ] Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laMbAvyuM. jaina zabdane ujaina zahera samajanAra lekamAM jaina muninA AkarA AcAranuM jJAna kayAMthI ja hoI zake ? saceta-aceta sujhatuM-asujhatuM samajavAne abhyAsa keNu batAve? unA pANe, ucita AhAra ane anAtha Azramane cAlu abhAva rahevA lAgyo. kaI kaI sthaLe te "jaina" zabda upara azraddhAnA saMskAre vaidika graMthamAMthI paDelA hatA tyAM "jena" nAma sAMbhaLI vera vALavAnA prayoga ajamAvavA taka zodhavAmAM AvatI. musApharImAM sahagAmI samudAya vIkharAI traNa traNa upavAse aneka zevaLe bhukhyA tarasyA bheTatA ane khuzI thatA. A saghaLA parisaha ane upasargo vacce paNa keLavaNInA mULa pAyAne thaMbha AropaNa karavAnA daDha nizcaya ane sAtvika lAgaNIthI tene sAmAnya kaseTI samajI sahana karatAM cha mahIne 1lpa9 nA vaizAkha zudI 3 (akSaya tRtIyA) e banArasamAM praveza karyo. karsaTImAMthI pasAra thavAne aMta ATalAthI AvyuM nahote, mArganI musApharInI viDaMbanA sAdhya biMdukSetramAM pahoMcavAnA bhAvamAM bhulAI jatI hatI. paraMtu je kSetramAM teozrI pAThazALA cAlu rAkhavA mAMgatA hatA tyAM AvavA pachI sahaja jANI zakAyuM ke jyAM jena" zabda upara puratuM vera che, jyAM jIvahiMsA e sAmAnya prathA che ane jyAM janasamAjanuM lakSabIMdu kevaLa vedAMtamAM lIna hatuM. A saghaLA pratikuLa ga vacce sthira rahI jaina kempa jamAvavo ane vidyAthI maMDaLane nirAbAdha AgaLa vadhAravAne udyama kare te sahaja kAma na hatuM. mIThuM bhejana sarva keIne bhAve che, viveka zatru paNa mitra thAya che ane mAyAthI manavAMcchita phaLanI prApti thAya che. A siddhAMta mahArAjazrInA lakSa bahAra nahete. jyAM samagra anyamatAvalaMbI ane abhakSya AhArI samUdAyane jaja che, tyAM temanA cakSu zAMtithI ughaDAvavA ja vAstavIka jaNAyA ane tethI zaheramAM dAkhala thatAM DAMsa macchara ane jherI jIva-jaMtunA aneka upadravyathI yukta jINu dharma zALAnI jhuMpaDImAM maLela sthAna svIkArI abhyAsa zarU rAkhavA sAthe [ 16 ] Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAheramAM sAmAnya upadeza ApavA zarU karyAM, ane jINuM tathA bheja cukta sthAnamAM cAturmAsa nigamana karyuM. pATane priya gaNI padavIdhara thai, jI, hA! kahevarAvavAnu te sthAna nahetu. bhAvika jaina samudAyanuM te kSetra nahAtu ke je niyamIta vakhate zAstra zravaNu karavA hAjarI ApI zake. ane tethI mahArAjazrIe peAtAnI upadeza ApavAnI niyamita krUraja jAhera rastA upara ubhA rahI khajAvavI zarU karI. upadeza paddhati kevaLa taTastha ane sAmAnya naitika upadezanI rAkhI ane apheka vyAvahArika nItinA siddhAMta mATe, veda, mImAMsA, ane bAIbala, kurAnamAM je pramANeA A pela che te sarvenA purAvA sAthe te te siddhAMtane ghaTAvatAM tenA mATe jaina jhIleAseI keTalI AgaLa che te khatAvavA lAgyA. vaSaeN sudhI pATa pAse paDI rahenAra ane sArA divasa sevA karanAra samudAya je varSo pachI paNa gRhmaNa nathI karI zakatA. te prakAza tyAMnA aANu samudAya jovA lAgyA, eka pachI eka divasa jatAM vyAkhyAnanI asara vadhatI ja cAlI ane thoDA vakhatamAM gAmanAeka cheDAthI bIjA cheDA sudhI A upadezanI praza MsA phelAtAM ( Taeture) upadezanA vakhate jAhera rastA upara sekaMDe mANasa ekaThu thavA lAgyuM, ane pachInA TAime temane utAre AvI aneka avanavA prazna-carcA karI samAdhAna karavA lAgyAM. sAmAjIka vAtAvaraNa badalAvA lAgyuM. je sthaLe jaina munine rahevu paNa bhaya bharelu hatu tyAM jAhera taTastha upadeze temanA tarapha leka lAgaNI utpanna karI ane jaina zabda uparanA abhAva Ache. thavA lAgyA ane tevA sa'jogAmAM ja vastInA lattAmAM AvelI a grejI kAThInu makAna vecANa thavAnA prasa Mga maLatAM samaya jANazeTha vIracaMda dIpaca'da sI, Ai. i. je. pI. tathA zeTha gokaLabhAi muLacaDhe taraphathI kharIdI pAThazALAne arpaNa karavAmAM AvyuM, ane te rIte zrIyazovijayajI jaina pAThazALAnI sthApanA majabUta pAyA vacce aMgrejI kAThImAM thai, [ 16 ] Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " evu kAipaNu kArya nathI ke je kALA mAthAnA mAnavI na karI zake. " e zabdane sAdhya thavA detAM sudhI daDha nizcaya ane zAMtatAthI satata prayatna karavA tathA tenA vacce AvatI kaccha ane aNudhArI muzkelIomAMthI pasAra thavuM teja kArya siddhinuM zubha cihna che, e uparanA aneka AvaraNAnA prasa MgAthI saheja dRSTigocara thAya che. ane te mana, vacana ane kAyAnA ekatra nizcita pravAhanu phaLa ApaNe pratyakSa joi zakavA bhAgyazALI thayA chIe te ApaNane khAsa kimatI pATha zIkhave che. pAThazALAe kAThImAM praveza karyAM tyAre vidyArthI A abhyAsamAM AgaLa vadhyA hatA. tenI saMkhyAmAM navA vadhAro thavA zarU hatA ane have tenA phaMDanI paNa majabUtI vadhatI jatI hatI, tethI pAThazALAmAM tyAMnA vidvAn gaNAtA paDitA zakavAmAM AvyA ane nyAya, vyAkaraNa, kAvya, koSa, nATaka, cappu vagere dheAraNusara ge!ThavIne paddhati temaja niyamitatAthI abhyAsa AgaLa vadhAravA zarU thaye. koipaNanI khIlavaNI sAthe tenA sAdhanAnI abhivRddhi sAcavavI joie che, tema abhyAsa vadhatAM tene mATe sAhitya sa MgraDuM karavAnI khAsa AvazyakatA hatI ane tethI saMvata 1961 mAM tyAM " zrI hemacaMdrAcAya jaina pustakAlaya " nI sthApanA karI ane temAM a MgrejI, gujarAtI, saMskRta, hindI temaja judI judI bhASAnA ki. matI graMtheAnA ane prAcona granthAnA sa Mgraha karavAmAM Avye, ane AvA navA navA upayogI graMthe pasaMda karavA ane sabhALavAnI vyavasthA muni zrI IdravijayajI mahArAjane hastaka mUkavAmAM AvI, 3 [17] Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T ASS O sease: Gae% ( rAjadarabAramAM jaina zraddhA che :~ traHG sthAna ane sthiti sarala thavA pachI tenI majabUtI mATe sattAnI chaka - jamAvaTa upAgI hatI, ane te pramANe samayanI anukULatA sahaja sAdhya thavA pAmI. mahArAjazrInA jAhera bhASaNanI carcA cheka rAjadarabAra sudhI pahoMcI ane kAzI nareza taraphathI mahArAjazrIne AmaMtraNa karavAmAM AvyuM. jenadharmanA ane jenadharma gurUnA AcAra-vicAra ane raheNIkaNathI ajANa nareza taraphathI mahArAja zrIne rAjadarabAramAM padhAravA pheTIna ane nAvane baMdobasta karI khabara ApavAmAM AvyA, paraMtu te sAmagrI mahArAjazrI mATe nirUpayogI hatI. teozrIe baMdha ApavAne A prasaMga kimatI vicAryo ane tethI pagapyANa ziSyamaMDaLa tathA vidyAthI vaga sAthe kAzI narezane darabAre padhAryA. A prasaMge kAzI nareze tyAMnA vidvAno ane rAjagurUne paNa AmaMtraNa karela hatuM. sarvanA sthAna goThavavAmAM AvyAM hatAM ane narezasaha sarva hAjara hatA. mahArAjazrI padhAratAM sarve taraphathI satkAra karavAmAM AvyuM ane temanA mATe taiyAra karela Asana para bIrAjavA vinaMti karavAmAM AvI, paraMtu munidharma samajAvatAM teo potAnI kAmaLa upara jamIne barAjyA ane dharmacarcA zarU thaI. mahArAjazrI ATalA vakhatanA anubhavathI samajI zakayA hatA ke A pradezamAM jIvadayA mATe lakalakSa bIlakula nathI. ane tethI rAjadaSTie A vAta prathama carcavAthI kimatI lAbha thavA vakI che tethI mahArAjazrIe dharmabhAvanA" samajAvatAM jaNAvyuM ke- [ 16 ] Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa' darzanAnuyAyio A pAMca prakAranA sAmAnya dharmanA svIkAra kare che. paJcaitAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsAsatyamasteyatyAgo maithunavarjanam // 1 // ' ahiMsA, satya, asteya, tyAga ane maithunavana, A pAMca sAmAnya dharmAMmAM vivAda krAine pazu sTeja nahi, gANu kriyAmAM gametema bheda hA, tenI sAthe amAre ke kAine jhadhaDAnuM kAraNa nathI, tyArabAda eka eka dharmanI vyAkhyA karI sabhA jAne cakita karI dIdhA hatA. ema AgaLa cAlatAM * aikya ' nA viSayamAM utaratAM jaNAvyu` ke, samarata samAja alaga hai| tene mATe koine paNa duHkha ke dilagIrI thaze nahi, ApaNe bei zakIe chIe ke alaga te A ApaNA be hAtha paNa che; parantu kAma prasaMge jyAre banne hAtha maLe che tyAreja sAk thai zake che, tevIja rIte hareka unnata samaye dareke maLavAnI jarUra che. bhAratabhUmI rUpa mAtAnI kUkhe utpanna thayela ApaNe dareka bandhuja chIe, mATe ekanI unnata dekhI khIjAe khaLI na jatAM khuzI thavu joie che, mArU to eja mAnavuM ane kahevuM che ke ApaNAmAM bhinnatA bhale rahe; parantu virUddhatAne dezavA devA joie che. rAjA prajAnA bhAva humezAM gADha sambaMdha dharAvatA anAdi kALathI cAlye Ave che. rAjAnI unnati eja prajAnI unnati ane prajAnI unnati teja rAjAnI unnata che. ema amArU pavitra jaina darzana paNa svIkAra kare che. zAstrakAre anu mAne pAkSika pratikramaNamAM ! zrautramaLasaMdhalya zAMtimaMtu / zrInavavAna zAMtimaMtrantu / zrIrAjAdhipAnAM zAMtirbhavatu / zrIrAjasannidezAnAM zAMtibhavatu / zrIgoSTikAnAM zAMtirbhavatu / zrIpauramukhyAnAM zAMtirbhavatu / zropaurajatasya zAMtirbhavatu / zrIbrahmalokasya zAMtirbhavatu / OM svAhA OM svAhA OM zrI pArzvanAthAya svAhA || ityAdi maMtra jApa karavAnI AjJA pharamAve che--tenu' kAraNa mAtra eja che ke eka rAjAnA sukhathI samasta prajA rAntithI rahI zake che. jyAre tethI ulaTu eka rAjakattAnI gabharAmaNathI prajAmAM azAnti udbhave che, " A zabdenI addabhuta asara thai. nareza tathA paMDitAnA hRdaya. mAMthI dveSabhAva echeA thavA sAthe jainadharma pratye mAnanI lAgaNI u. tpanna thavA pAmI ane kazI narezane prema dinapratidina eTale te vadhatA cAlye ke temanA kuMvarane pAThazALAnI mulAkAte mekalI temanA hAthathI inAme vaheMcAvA uparAMta vakhate vakhata shAya ane salAhathI peAtAnI lAgaNI batAvatA rahyA. [ 19 ] Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 pasAra thayela e varSAmAM A pradezamAM jainadharmathI ghaNA bhAga vAkepha thayA hateA. tenA kimatI siddhAMta ane apUrva gaiArava mATe janasamAjamAM uMcA bhAva praveza thavA pAmyA hatA, ane jaina zabda paricayathI dUra nAsatA dezamAM jainadharmanI jAheojalAlI caLakI uThI hatI, ATalA prasa`gamAM sa. 1962 mAM alhAAda ( prayAga ) mAM kuMbhanA meLAneA prasa ga laI sanAtana dharma mahA sabhA bharavAmAM AvatAM tenA maMtrI zrIyuta manamehana mAlavIya tarathI mahArAjazrIne AmatraNa thatAM jaina dharmanA siddhAMtAnA janasamAjamAM vadhAre prakAza pADavAnI upayAgI taka joI, teozrI ziSya samudRAya tathA chAtragaNu sAthe tyAM padhAryAM ane "eksa" nA viSaya upara bhASaNa ApyuM. agara jo ke bhASaNa ApavAne mATe daza miniTanA TAima mukarara thayA hatA, paraMtu eya zabdanI vyAkhyA karI vamAna samayamAM dharmane nAme ekaya (maitrI bhAvanA) nA nAza thavAmAM mamatvanI mArAmArA je vadhI paDI che, te samajAvI dharmanI zuddha vyAkhyA darekanA siddhAMtAmAM kevI rIte ekatra che, te khatAvavA zarU karyuM" ane teozrInI bulaMda ane mIThI vANI tathA vAkya cAturya ne temAM rahela gaiAravathI hAjara rahela dazahajAra vyaktinA samudAya eTa. leA tA tadAkAra thai gayA ke sabhAne mahArAjazrInu bhASaNa lagabhaga eka kalAka cAlu rahevA devAne pharaja paDI, eTaluM ja nahi paraMtu sabhA kharakhAsta thavA pachI mahArAjazronA AzramasthAne hajAro leke jJAnagoSThi karavA AvavA lAgyA. tathA darabhaMgA nareze peAtAne agale padhAravA araja karatAM tyAM jaI " jaina ane baidha dharma cha e viSaya upara bahu khArIka vivecana karI aneka zaMkAnuM samAdhAna karyuM, eTaluM ja nahiM paraMtu tyAM sthiratA thatAM daramiyAnamAM ' Aya samAja''krizciyana samAja ' vigerenA judA judA meLAvaDAmAM AmatraNa thatAM tyAM padhArI jaina tattva zuM che ? te sarala dRSTithI samajAvavAne bhagIratha prayatna karyo, - [ 20 ] Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaE S: ja lava nI. 2 yAtrA ane upadeza, je kAmanI vyavasthA niyamita thaI hatI. munidharmane avalaMbI _ekaja sthaLe sthira rahevuM te have Avazyaka na hatuM. kSetra pharasanA eja muni kartavya che, tema teo sArI rIte samajatA hatA. eka ja sthaLe paDI rahevAthI tyAMnA vatniemAM vakhata jatAM aMdhazraddhA. ghara kare ane tethI muni dharmanA AkArA AcAramAM pramAda-zithilatA praveza kare te banavA je hevAthI zAstrakAre paNa munine sthIravAsa karavA manA karI che. te vAta tarapha temanuM lakSa hatuM. vaLI teo sama. jatA hatA ke je pradezamAM sthaLe rathaLe seMkaDo zraddhALu jaina samudAyane vasavATa che, jyAM rahevAmAM ezaArAma ane sukhazAMtinA sAdhane patharAelAM che, jyAM vicaravAmAM vizrAMtI ane vAhavAhanA aneka prasaMge che, tevA premalA pradezane choDI teo aneka saMkaTa ane parIsaha sahana karI dayAdharmathI vegaLA pradezamAM Avela hatA. tyAM ja eka ja sthaLe rahI jamAvaTa karavAmAM Ave te A lAMbA zrama ane sapharanuM phaLa sva95 hatuM. A saghaLAne vicAra karatAM baMgALAnA vizALa pradezamAM vicarI vividha vAtAvaraNamAM vasatA janasamAjane jaina ane dayA dharmanuM bhAna karAvavA sAthe je bhUmimAM tirthakaronA janma, dikSA, kevalyAdi kalyANakethI ane vihArAdikanA pavitra rajakaNothI pavitra thaela bhUmikAo-tirthakSetre vidyamAna che, tenA pavitra darzana-sparzanano lAbha levA ane tevA zAMta kSetramAM viharI AtmAne pUrva ItihAsathI pratyakSa avelekanavaDe nirmaLa karavAnA [ 24 ] Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca AzayathI teozrIe saM.1962nuM cAturmAsa pUrNa thatAM banArasathI vihAra karyo. vihAra prasaMge munimaMDaLa tathA keTalAka vidyAthIo paNa sAthe AvavA taiyAra thayA. paraMtu mArga jene saMpradAyathI nirALe ane vikaTa hatuM. tethI munimaMDaLane sahana karavAnI AtApanA vidyAthIo mATe asahya thaI paDe tema hatuM. A saMjogo vacce vidyAthIne utsAha game te parizrama vacce paNa yAtrAne lAbha cha-rI pALatAM levAne daDha nizcaya TakI rahe. lAMbA saMsargathI mahArAjazrInA daDha baLa ane dharma saMyukta kArya paddhatinA uMDA saMskAe bALa magajamAM saccATa vAsa karyo hate. tethI temanI bhAvanAnuM baLa viTaMbanAnuM vAdaLa jevA chatAM TakI rahyuM ane te daDhatAnA phaLarUpe kAzI nareza temaja ajamalagaDhavALA keTIza metIcaMdajIe vidyAthIone musApharInA sukharUpa sAdhanonI sagavaDa karI temanA utsAhane sarala karI dIdhuM. vihAra zarU thaye, mArganA gAmamAM vicaratAM ane yathA avasara upadeza detAM ArA thaI paTanA mukAma thaye. ApaNe prathama joI gayA chIe ke A prasaMge yAtrAno lAbha levAne keTalAka vidyAthI" (ra) e sAthe AvyA hatA. jyAre bAkI rahelA vidyAthIo A takane lAbha na maLavAthI dilagIra thatAM paTanA mukAme vinaMtipatra mokalela hatuM. te mahArAjazrI paTane AvatAM maLe. samayanI anukULatA chatAM ardha bhAga lAbha rahita rahe te agya samajI IcchA hoya tene AvavA chUTa maLI ane tu bAkInA vidyAthIo tyAM AvI maLyA. ATalI musApharImAM teo joI zakayA ke jIvadayAnI A kSetramAM gaMdha paNa na hatI. ane tethI mukhya upadeza jIvadayAne zarU karyo hato. ArA ane paTanAmAM jAhera bhASaNe ApatAM seMkaDo mA senAM hRdaya saMskArI thayAM, saMkhyAbaMdha mANasoe jIva hIMsA cheDI dIdhI ane dayA tatvanuM bhAna-jJAna sthApita thayuM. [ 2 ] Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirtharAja sametazikharanA darzananI abhilASA vadhatI jatI hatI, chatAM mArgamAMnA yavana pradezane yathA prasaMge upadeza ApatA javuM te paNa kartavya hatuM ane tethI tyAMthI AgaLa cAlatAM bIhAra pAvApUrI, kaMDanapura, rAjagRhI, guNAyAjI, kSatrIyakuMDa, vagere vIra paramAtmAnA pavitracaraNa sparzathI pavitra thayela sthaLamAM darzanane lAbha laI gIraDI vagere sthaLe jIvadayAnA jAhera lekacarathI aneka jIne uddhAratA sametazikharajI AvI pahoMcyA. vIza tirthaMkara paramAtmAnA siddha sthAnathI zAMta rasa ane zuddha vAtAvaraNa jyAM prasarI rahyuM che, tevA sametazikhara gIrIrAjanA dazana-sparSanane apUrva lhAva be vakhata pharI pharIne levA pachI nIce utaratAM pagane ragannaga thaI javAthI tyAM sthiratA eka mAsanI thavA pAmI ane te takano lAbha vakhate vakhata sAthenA samudAye tirthayAtrAthI lIdhe. uparokta vakhata daramiyAna kalakattethI bAbu amolanacaMdajI munnAlAlajI tathA bAbu chatrapatasiMhajInA putra gIrIrAjanI yAtrAne lAbha levA AvatAM mahArAjazrInA darzanano lAbha maLe. A prasaMge upadezAmRtathI temanA hRdayamAM AvA mahAna purUSanuM kalakatte Agamana thAya te anaMta upakAranuM kAraNa thaI paDe tema jaNAtAM tyAM padhAravA vinaMti karI ane vidyAthI maMDaLane paNa tyAM AvavAne tathA mArgamAM temanA lAyaka sagavaDe thavAne utsAha darzAvyuM. samartha purUSanuM lakSa sAnukuLatA karatAM siddhi tarapha vadhAre hoya che. alabatta eTaluM saMbhavita hatuM ke kalakattA taraphanA vihArathI baMgALanA rahI jatA pradezamAM dayAnA saMskAra bIja vAvavAno prasaMga hate. paraMtu vidyAthIne mATe samUha sAthe rAkhI temanA abhyAsane vina ApavuM te ucita jaNAyuM nahi. kemake vidyAthIne je hetu sameta zikharajInA darzanano lAbha levAnuM hatuM te pUrNa thayuM hatuM. tethI ardha jeTalA vidyArthI samudAya banArasa tarapha javA pachI bAkI muni maMDaLa ane keTalAka vidyAthIo sAthe kalakattA tarapha prayANa zarU thayuM. ane eka mahine tyAM jaI pahoMcyA. [ 24 ] Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattA mATe AvA zubha prasa`ga asAdhya hatA. jaina muni ane te paNa mahAtmA purUSanuM padhAravuM te tyAM kImatI taka hatI. deza videzathI dhadhA arthe AvI vaselA dhanADhya ane sAhika jaina samudAyanA samUha tyAM pramANamAM sArA hatA, paraMtu temane gurU upa dezanI taka durlabha hatI, AvA apUrva avakAza prApta thavA mATe te kRtakRtya samajavA lAgyA. murzidAbAdathI rAyakhahAdura buddhasa gajI dudherIA vageree pAtAnI sthiratA mahArAjazrInI sthiratA sudhI tyAMja rAkhavA nizcaya karyo. ane mahArAjazrIe haMmezAM savAre arataTTA sTrITamAM Avela jaina vidyAzALAmAM vyAkhyAna vacAvA uparAMta apeAra pachI jAhera rastAmAM jAhera prajA vacce jIvayA mATe bhASaNA ApavAne zarU karyuM. 44 vijJAna sayaMtra pUjyate'' e nyAye mahArAjazrInA upadezanI khabara cAtarapha phelAtAM saMkhyAkhadha leke tenA lAbha levA lAgyA. [ 24 ] Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g - she baMgAya sAhitya pariSada, 949 AMADO lakattAnIbaMgIya sAhitya pariSade jAhera sabhAo meLavI, mahArAjazrI pAse "ekatvabhAva" ane "jI. vadayA" saMbaMdhenA bhASaNe karavAno prasaMga meLavI aneka bhinna bhinna saMpradAyanA janasamAjamAM dayAnI uMDI lAgaNIne vAsa karAvyuM. ane tevA prasaMge Avela mahAmahopAdhyA-sAhitya cakravattio tema dhuraMdhara vidvAne tathA prephesarene jena philephInuM kSetra jANavAne taka maLI ane saMkhyAbaMdha lokee mAMsAhArano tyAga karyo. jIvadayAnA siddhAMtane vyaktigata ThasAvavAmAM buddhinI dIrgha ka. seTImAMthI pasAra thavuM paDatuM. je cIja upara janasamAjane asAdhAraNa rUci-AnaMda hoya, jenA nitya paricayathI hiMsA tarapha trAsa na hAya, hRdayanI lAgaNIo zuSka thaI gaI hoya ane mAMsa-mInA AhArane sAmAnya khorAkanI cIja samajavA jeTalI pravRtti patharAe lI hoya, tevA sajajaDa saMskArI magajamAMthI tenI jaDa kADhI dayAnA aMkone uddabhava kare te sahaja kAma na hatuM. dayAnA upadeza sAme aneka sAkSare vAMdho levA ane vivAda karavA paNa AvatA. ane te prasaMgane samayAnukULa saddabodha; teja upadezanuM phaLa hatuM. AvA prasaMge aneka prApta thayA hatA, paNa te darekanuM vivaraNa karavA karatAM sahaja vAnagIne vAMcakane lAbha ApIe. eka vakhata rAyabahAdara rAmadAsasena sAnyAla jIoNlejIkala gArDana suprITenDenTe jaNAvyuM ke, "sAheba, jIvahiMsA karatAM jUThuM belavuM e mahAnuM pApa che, te Apa mRSAvAda virUddha kema upadeza ApatA nathI?" mahArAjazrIe kahyuM ke -"jIvane mAre tenuM nAma hiMsA nathI, kemake jIva kadI [25] Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa marate nathI. jIva te acachedI, abhedI, aNuhArI, akaSAyI, atindriyAdika vizeSaNe viziSTa che. zAstramAM hiMsA mATe kahyuM che ke, pazu savahya dukAda hiMsA zreSabuddhithI bIjAne dukha utpanna karavuM tenuM nAma hiMsA che. have vicAra kare ke-jUThuM belavAthI bIjAne duHkha nathI thatuM? je thAya che te te paNa hiMsA che. ane te rIte je je kAryamAM hiMsAjanya deSane AvirbhAva che, te darekanA niSedha paratve amAre upadeza che." carcAnuM pariNAma eja AvyuM ke, temaNe mAMsabhakSaNane sarvathA tyAga karyo. eka vakhata mahAmahepAdhyAya zataziMdra vidyAbhUSaNa ema.e. mulAkAte AvyA, ane "bodha tathA jainadharmanI ekatratA" e viSaya upara aneka prazno karyA ane jyAre chevaTe temaNe jaina darzana, bedhathI nirALu ane prAcIna darzana che tema joyuM, tyAre turta temaNe "jene nyAya"ne abhyAsa zarU karyo ane mahArAjazrInA upadezathI mAMsAhArano sarvathA tyAga karyo. DekaTara sudhacaMdradAsa ela.ema& esa. mahArAjazrI tathA ziSya saMpradAya paikI kaI keIne tabIyata nAdurasta jaNAya te egya upacAra arthe zrI saMgha taraphathI hamezAM AvI javAne rokavAmAM AvyA hatA. teo nivRttie mahArAjazrI pAse dharmacarcA karatAM pariNAma e AvyuM ke teone jaina tatvanI apUrvatAnuM bhAna thatAM temaNe jIva vicAra navatatvAdine abhyAsa zarU karyo ne pratikamaNAdi kiyA zarU karavA sAthe zuddha samaktiI jaina thayA ane gurU sevA arthe pitAne cArja saMghapAsethI na levA jaNAvyuM. mahArAjazrI sAthe kalakatte banArasa pAThazALAthI mukta thayela je vidyArthImaMDaLa hatuM, temAMthI keTalAkanI IcchA ghaNuM vakhatathI dIkSA levAnI hatI. ane ghaNI vakhata dIkSA ApavA mATe mahArAjazrIne vinati paNa karatA hatA. eka vakhata mahArAjazrIe"saMsAranI mAyAvI saMbaMdha-jALa" e viSaya upara vidyArthio samakSa upadeza karatAM kahyuM ke A saMsAranuM svarUpa IndrajALa, vidatanA camatkAra, athavA saMdhyAnA raMga samAna che. manuSyone kAyamane mATe sukha sthiti rahetI nathI, kAIne strI saMbaMdhI, keAIne putra saMbaMdhI, koIne dravya saMbaMdhI te kaIne ghara, hATa, havelI saM [ 26 ] Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhI athavA te koIne mitrAdinA viyoga saMbaMdhI ema ekane eka duHkha kAyama rahyA ja kare che. evAM duHkhothI mukta thaI AnaMda rasamAM jhIlavuM eja A manuSya janma, uttama kuLa, uttama kSetra, deva, gurU, dharmanI prAptinuM phaLa che. anyathA te pazuo paNa bicArAM pitAnuM udara game tema karI bhare che. kUtarAMo paNuM ghera ghera lAkaDInA prahAre sahana karIne paNa sukhe duHkhe roTalAno TukaDo prApta kare che. mATe uttama sAmagrInI sArthakatA karavI teja uttamottama sAdhana che. bhAIo! saMsAranI aMdara sukhanI saMbhAvanA kalpavAvALA manuSyo mahA mehanI dhUrtatAmAM phasAya che. kemake jagata to mithyA che. ema dareka koI ekI avAje kabUla kare che. jyAre temAMthI satya padArthanI prApti kadApi thAya ja nahIM. satyamAMthI ja satya vastu prApta thAya che. gulAbamAMthI gulAbanI prApti thAya che ? nahi ke kaivacanA choDamAMthI gulAba prApta thaI zake ? asAra saMsArarUpa kavacamAMthI ananta sukharUpa gulAbanI sarasa sugaMdhI kadI maLI zake ja nahi, te sukhane mATe are! te gulAbanI sarasa sugaMdhane mATe khAsa cAritra dharma ja che. hamezAM jIvananI sthiti badalAtI ja rahe che. vicAra kare, bIja ropAya che, phaNago phUTe che, choDa thAya che, rata AvatAM phUla Ave che, phaLe che ne pAke che. pachI ApoApa sUkAvA mAMDe che. te ja pramANe pazu ho pakSI ho, strI ho purUSa ho, raMka he rAya he, zeTha ho zAhukAra che, darekane mATe A krama khaDe rahela che. jIva garbhamAM Avyo, bALaka jagyuM, jarAka moTuM thayuM, bolavA cAlavAne haravA pharavA zIkhyuM, bhaNIgaNa tArUNya avasthAne pAmyuM, saMsAra mAM, phaLyuM, phulyuM, eTalAmAM to vRddhAvasthA AvI, tyAM to Apo Apa zakti kSINa thaI, ane kALa pAsamAM gherAyuM, samApta thayuM. basa! teja mAphaka vadhArAmAM vadhAre gati teja rahelI che. mATe A maLa, mUtra, viSTA vigerethI bharela kAyAthI jema bane tema kaMI kAma sAdhI levuM teja uttama che. AyuSya bud bu samAna che. nadInA pravAhamAM parapoTA najare paDe che. te thoDe dUra jatAM jatAM layane pAme che, pAcho jusso AvavAthI punaH dekhAva de che. tevI ja rIte A jIva paNa 'punarapi jananaM punarapi maraNaM punarapi jananIjaThare zayanam' te pramANe vAraMvAra cakra bhramaNa ryA ja kare che, mATe evuM maraNa karavuM ke jethI punaH maraNa thavA samaya Ave nahIM. AbAlagapAla samasta manuSyo balake samasta jIvo sukhanI IcchAvALA hoya che. zeTha zAhukAra, rAjA mahArAjA, sura, indra, narendra darekane te IcchA rahelI [ 27 ] Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che, paraMtu vAstavika sukha ke apUrva AnaMdane koNa bhagave che? tene mATe eka ka yAda rAkho. kahyuM che ke na cendrasya sukhaM kiJcina sukhaM ckrvrtinH| sukhamAsti viraktasya munerekAntajIvinaH // 1 // mATe AvI avasthAne prApta karI apUrva sukhanA bhAgI bane." prasaMga anukULa samajI vairAgyetsAhI - kSA levAnI utkaMThAvALA vidyAthIoe samaya joIne mahAjazrIne dIkSA ApavA araja karI. ane teozrIe temane utsAha tathA lAgaNI joI catra vadI 5 nAroja pAMca jaNane dIkSA ApI. temanA nAma anukrame siMhavi. jayajI, guNavijayajI, vidyAvijayajI, mahendravijayajI tathA nyAyavijayajI rAkhavAmAM AvyAM. A prasaMge kalakattAnA saMghe daza hajAra rU. jeTale kharca karI jaina zAsananI mahattAdarzaka aneka kriyAyukta mahatsava karyo. mahArAjazrInI sAthe atyAra sudhImAM muni IndravijayajI, maMgavijayajI, bhaktivijayajI, cAritravijayajI Adi sAdhu samudAya hatuM. temAM uparyukta umere thavAthI upadezaka maMDaLamAM abhivRddhi thatAM janasamAjane jaina tatva samajAvavAmAM ora jyAde anukULatA thavA pAmI ane tene lAbha turta dRSTigocara thatAM eka naja vicAra thayo. bele tenA bora vecAya" e sAmAnya kahevatanI kimatane vicAra karatAM sahaja jovAI zakAyuM ke "AvA vizALa hiMsaka pradezamAM upadeza maLavAthI janasamAja keLavAya che. lAMbA vakhatanA hiMsaka paricaya mATe teTalAja lAMbA samaya sudhI jIvadayAnA upadezane phelAvo zarU rahevA ane A vizALa pradezamAM pahoMcI vaLavAne ATale samudAya puratuM nathI ane tethI tevA upadezake taiyAra karavA jarUra che. te mATe zAMta sthaLa pasaMda karI tyAM anukULatA puratA se pacAsa bALakane rekI jaina tattvane abhyAsa karAvIne tevA gurU kuLamAMthI samartha upadezake utA karavA jarUra che. A pramANe vicAra karI besI na rahetAM kAyasiddhi karavI te mahArAjazrInuM mukhya [ 24 ] Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanya hatuM. tethI A pramANe pAvApurImAM gurUkuLa sthApavAnI AvazyakatA sakhape upadeza karatAM turta deza khAra gRhasthe e maLI mAsika rUA. 850) tenA mATe kharca ApavA kabulAta ApI, jemAM rUA. 250) zeTha vIracaMdra dIpacaMdna sI. AI.i. je.pI. 100) rAva bahAdura buddhasiMgajI dudherIA tathA rUA. 100) khAkhu mAdhavalAla dugaDa taraphathI ApavA jaNAvavAmAM AvyuM. cAturmAsa pUrNa thatAM 1964mAM uparokata kAryanI siddhi arthe kalakannethI pAvApUrI tarapha vihAra zarU karyAM. A prasaMge ziSya samudAya vagere sAthe hatA. sarve mAnA mukAmeAmAM dayA dharmanI prasAdI ApatAM nadiyA (navadvopa) AvyA. tyAM nyAyazAstranA pArAMgata pitA mahAmaheApAdhyAya yadunAtha sArvabhAma, mahAmaheApAdhyAya rAjakRSNa tarka paMcAnana vagere rahetA hatA. tethI temanAthI jJAnagoSThi karatAM mahArAjazrIe jaina dharma saMbaMdhI bhASaNa ApavAnI icchA prakaTa karI ane kahyuM ke Apa vidvAne khuzIthI khaMDana karo, AnA javAkhamAM paMDitA khelyA ke-- " mahAtmAjI ! satya vastunuM khaMDana thai zakatu ja nathI, chatAM kAI khaMDana karavA yatna kare te teja khaMDita che. ame ne zAstra dekhatAM khAsa mAlUma paDe che ke-jaina dharma bIjA dharmavALAnI mAphka nAma mAtra nathI paNa anAdi ane ahiMsAne sapUrNa rIte pAlana karanAra pavitra dharma che. " A pramANe mArgamAM AvatAM nAnA moTA gAmeAmAM dharmacarcAdayA upadeza--ane jAhera lekacara karatAM murzidAkhAda, bAlucara, ajI magaja, bhAgalapura, ca'pApUrI, (nAthanagara) thai pAvApurI padhAryAM, ahI gurUkuLanI ceojanA zarU thavA sAthe mIhAravALA Akhu goviMdajI dhannulAlajI tarathI aThThAi mahesrava thatAM A prasaMge kalakattAnA dIkSita muni maMDaLane vaDI dIkSA ApavAmAM AvI. gurU kuLanI taiyArI thai cukI hatI, teTalAmAM eka prazna upasthita thayeA, banArasathI mahArAjazrAe vihAra karavA pachI pAThazALAnI vya vasthA utsAha ane abhivRddhi maMda paDyAM hatAM ane hu7 vidvArane puratuM doDha varSa thayuM na hatuM teTalAmAM vidyAthInI saMkhyA 40 thI [ 29 ] Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTIne 6 upara AvI. A hakIkata tarapha zeTha vIracaMda dIpacaMda sI. Ai. i. je. pI. tathA zeTha maNIlAla gokuLabhAi mULaca Mda vIgere pAThazALAnA TrasTIoe lakSa kheMcI banArasa padhAravA mATe mahArAjazrIne vinaMtI karI. svAla vicAraNIya hatA. mahArAjazrI pAtAnA bhagIratha zrama ane upadezathI je pAThazALA sthApana thaelI joi zakayA hatA,tenI avanati kAipaNa kAraNe jovI te temane azakaya jaNAyuM, ane tethI mahArAjazrIe zeTha sAhebenI vinati svIkArI anArakSa tarapha vihAra karatAM mArgamAM paTanA' vagere sthaLe upadeza karatAM saM. 1964 nI akSaya tRtIyAe punaH kAzImAM praveza karyAM, je prasa Mge kAzI nareza taraphthI traNa hAthI ane vividha rAja rayAsata sAthe sAmaiyu thatAM temAM jaina ane jainetara prajAe bahu utsAhathI bhAga letAM apUrva AnaMda darzAye, ane jotajotAmAM pAThazALAmAM vidyArthIonI saMkhyA vadhavA sAthe vyavasthA pUrvanI mAphka thavA pAmI. vaMdemA [ 30 ] Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * : HDI * (9) TAH 9 AcArya padavI. ? TO DE ==:: ] thaI che. sAra thayelA varSo daramiyAna baMgALAnA vizALa pradezamAM vicaratAM aneka gAmamAM jIvahiMsA echI thavA sAthe aneka vidvAnonA hRdayamAM mahArAjazrInA jJAna mATe apUrvamAna utpanna thavA pAmyuM hatuM. ane tethI A mahAna purUSane temanA jJAnanA pramANamAM sanmAna karavAnI tyAMnA paMDita vargamAM utkaThA thaI. kAzInA tamAma vidva zAstrI maMDaLe ekatra maLI te mATe vicAra calAvyuM. mahArAjazrInA vihAranA kSetramAM paricita sthaLo paikInA vidvAna sAkSarone patra lakhyA. ane kalakattA, nadiyA, bhaTTapalI, mithilA vagere sthabethI te mATe jyAre utsAha batAvatAM temAM sAmela thavAne lAgaNI batAvavAmAM AvI. ane savonumate "zAstravizArada jainAcArya" nA vizeSaNe vibhUSita padavI ApavA TharAvI, te mATe eka sanmAna patra ghaDI temAM sarve vidvAn maMDaLe sahIo karI taiyAra karyuM. utsAhI maMDaLanA harSane vega ATalAthI aTakyA nahi. temanI pada vimAM "jainAcArya e zabda umeravAnI temanI sabaLa IcchA hovAthI A kArya mATe jene prajAnI pitAnA utsAhamAM sAmelagIrI hovI joIe; tema dhArI dezedeza jaina saMgha upara patra lakhyA. uparokta padavI ApavAne saM 1964 nA zrAvaNa vadI 14 ne divasa mukarara karavAmAM Avyo. khabara thatAM gujarAta kAThiyAvADa taraphathI zeTha varacaMda dIpacaMda sI. AI. I. je. pI. zeTha maNIlAla gokaLabhAI, jhaverI gulAbacaMda devacaMda, bhagubhAI phatehacaMda kAryabhArI, cunIlAla [ 81 ] Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaganalAla zrAd vagere ane kalakattA, kAnapura, mIrajApura vagere sthaLethI AgevAna khASTra maMDaLe AvI paheAMcyuM. A kAryathI kAzInareza yAgyanI cAgya kadara thatI joI bahu khuzI thayA ane meLAvaDA prasa Mge pote padhAravAne jaNAvavAthI mukarara tArIkhe ane TAime pAThazALAnA vizALa kaMpAunDamAM taiyAra thayelA sAmIyAnAmAM zrImAna kAzI nareza sara zrI prabhunArAyaNa siMhajI. jI. sI. Ai. inA pramukhapaNA nIce jaina ane sAkSara maLe maLI mahArAjazrIne " zAstravizArada jainAcAya zrIvijayadharmasUri" nA upanAmathI vibhUSita gaNavAnA kharItA vAMcI teozrIne arpaNa karyAM, # A apAela saskRta pratiSThApatranA anuvAda. Aw AA namaH zrImate nArAyaNAya. :-C anAdi kAlanI A prakAranI pratiSThA suprasiddha che ke, eka samaya Aja bhAratavaSa jJAna, vijJAna, tapa, samAdhi Adi pAra mArthika vidyAonA eka mhoTA Akara (khANu) hatA. purUSArtha, sabhyatA ane nyAyeApAnAdi nIti-AcAranA mhoTA ratnAkara hatA, jala, sthala, AkAzagamananA tathA trikAla sa MbaMdhI je mahetA (madI) AdinI vivecanAnA ane vividha prakAranI zilpa-kArIgarInA kha jAnA hatA. dayA, dAkSiNyAdi zreSTha guNeAnI nAza karanArI hiMsAdirUpa rAtrInA sUrya hatA. ane jenuM svamatyanusAra sudhArA vadhArA pUvaMka anukaraNa karatI videzI prajA Aje sabhya banI che, teja bhArata varSa Aje avasarpiNI paMcamakALanA prabhAve dharmAtmA, purUSAthI, ane zreSTha upadezakeAnA abhAvathI, upadezarUpa amRtanI aprAptithI, jJAna, upAsanAne zilpakaLAthI bahiSkRtaprAya, kSArabhUmi jevA STigocara thAya che, teja bhAratabhUminI prana Aje lamaNe hAtha mUkI - nnatinA upAya vicAratI kheDI che. [ 32 ] Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA kalikAlamAM paNa gujarAta dezanA AbhUSaNa svarUpa, ane sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa eka ratnAkaranA ciMtAmaNi svarUpa, niraticAra bhajana lenAra, zrI dharmavijayajI mahArAja pite vetAmbara jainadharmAvalaMbI hevA chatAM paNa sarvamatAvalaMbiothI satkAra pAmelA ane andara andaranA virodha-phlezathI dUra rahenAra sAdhuvarya zrI, evo sarasa upadeza Ape che ke jethI nAsA saMkeca karanArane malinatA upajavAne badale svapUravarganA dareka manuSyanA mane namAM harSa taraMganI lahere uchaLyA vinA rahetI nathI, enA dRSTAnta tarIke prayAga rAjyamAM triveNI kutsava samaye utkala dezanA A bhUSaNa svarUpa parama pavitra zrI jagannAthapurinA-zaMkarAcAryajInA adhyakSapaNAmAM ApelI dezanA AgaLa dharI zakAze. A de. zanA-vyAkhyAna sAMbhaLIne dareka zAstrIo, aneka lakika buddhimAnee karatalavani pUrvaka anumodana ApI haSita vadane prazaMsA karI hatI, eTaluM ja nahi paNa pUrva dezamAM gAmegAma vihAra karI zrI muni mahArAja dharmavijayajIe jIjJAsu janene dharmatatvane amUlya be Age hate. A sarva vijJa janene atyanta AlhAdaka thaI paDyA vagara rahe tema nathI. A uparathI ema kahevAnI AvazyaktA rahetI nathI ke, A bhAratabhUmimAM AvA niSpakSapAta ane udAra AzayavALA mahAnubhAve jo utpanna thAya, te avazya bhAvinI dezonnatimAM kAMI saMdeha rahe nahi. upara kahI gayA tevA guNe yukta, parama purUSAthI nirdoSa cAritrapAlana eja jemanuM jIvana che, evA zrI muni mahArAja dha. mavijayajIe Aje pAMca varasa thayAM gujarAtI zrAvaka putra sAthe page cAlI kAzImAM AvI vidyA prasAraka zrIyazovijayajI pAThazAlAne sthApanA karI che, je pAThazALAmAM bahu sammAnita kAzInA vidvAn adhyApako dvArA jaina, vaiSNava, zaivAdi sarva matAvalambI vidyAthI ene putranI mAphaka zikSaNa ApavAmAM Ave che. khuda mahArAja paNa vyAkaraNa, nyAya, sAhityAdi zAstromAM niSNAta, ane jena si [38] Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddhAntamAM saMpUrNa kaizalya prApta heI jaina bALakane kuzaLa karavA mATe aheniza parizrama kare che, A dareka bInA vidvAnene thoDI Anandajanaka nathI. uketa sarva sadguNa, purUSArtha tathA parizrama upara guNAnurAgI banIne bhAratavarSanA samasta vidvAne sarva salluNAlaMkRta munimahArAja dharmavijayajIne "zAstravizArada-jainAcArya" nAmanI padavI arpaNa kare che, je padavI muni zrIdhamavijayajInA svarUpane sarvathA anukULa ja che, ema kahevAnI jarUra nathI. vidyA, cAritra tathA sabhyatA AdinA mahArAja sAheba jevA bhaMDAra che, tevI ja padavI paNa che. (A pratiSThA patranI aMdara kalakattA, navadvIpa, pUrva sthalI, raMgapura, bhaTTapallI, kAzI, mithilA, harinagara, kalabanagara vigere zaheranA tamAma prasiddha prasiddha mahA mahopAdhyAyAdi padavIdhara vi. dvAne e hastAkSare kyAM hatA.) tyArabAda- pro. DaoN. satIzacandra vidyAbhUSaNa ema, e, pI, eca, Da, e aMgrejI bhASaNa karyuM hatuM tene sAra, mahAmahopAdhyAye pitAnA bhASaNamAM jaNAvyuM ke-je sAdhu hoI munirAjazrI dharmavijayajIne A padavI levAnI bilakula IcchA nahi hatI, paraMtu jabUdvIpanA vikhyAta AcAryo ane mAnanIya paMDite vaDe karIne sAgraha devAtA padane teonA sanmAnAthe grahaNa karavuM paDayuM che, vaLI teoe kahyuM ke, hindu dharmanA rakSaka ane zAstrajJa mahArAja bahAdurazrIkAzInarezanA A A pUrva samaya upara upasthita thavAthI A arpaNa karAtA padanuM gaurava keTalA gaNuM vadhI gayuM che tenI saMkhyA ApaNe AtmA svayaM jagvI ApyA vinA rahetuM nathI. A sthaLe muMbaI nivAsI traNa dhanADhaye mahAjanene dhanyavAda ApyA vinA mArAthI rahI zakAtuM nathI ke jeonA udAra dAna vaDe karIne munirAjazrI dharmavijayajI zrIyazovijaya pAThAzanA khelavAmAM phaLIbhUta nivaDayA che, A traNa mahAnubhAvonAM nAma A pramANe che: [34] Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrImAna vIracaMda dIpacaMda sI, AI, I, je, pI, 2 zrIyuta maNalAla gekulabhAI, tathA zrIyuta jhaverI gulAba caMda. chevaTamAM huM munimahArAjazrI dharmavijayajIne A pada prApta karavA badala teonI vadhAI Apate chate A eka maMgalavAdabhaNuM chuM SaDdRSTisiddhAntasamudramanthAH samastavAcaMyamapuGgavo'yam / samastadoSaH kRtinAM vareNyo bAbheti nityaM munidharmasUryaH // 1 // tasyaiva dRSTvA parakAryavRttiM sajjJAnavattvaM sucaritravattAm / vAcaspatestulyavadatvazaktiM niSpakSapAtatvamanicchatAM ca // // zAstravizArada-jainAcAryetipadaM kAzipatisamakSam / sAtti sUtho mAravA muzupAI ne re ! (zuSka ) bhAvArtha-SazAstranA siddhAntarUpI samudranuM mathana karavA vALA, sakala sAdhusaMDalamAM zreSTha, nirdoSa munidharmavijaya rUpI sUrya hamezAM dedIpyamAna thaI rahela che. 1. teonI popakAratA, ucca vidvatA, saccaritra, bRhaspatitulya bhASaNanuM sAmarthya, nispRhatA, ane niHpakSapAta vRtti dekhIne (2) bhAratavaSaya guNajJa paMDitagaNu kAzInarezanI samakSa "zAsavizArada-jainAcArya" A padavI ApI rahyo che. nAmadAra mahArAjA banArasanuM bhASaNa tyArabAda mahArAjA banArasanI AjJA thavAthI tenA prAIveTa sekreTarI zrIyuta vizvezvarIprasAde prAraMbhamAM rAjAne prajApratine dharma ghaNe rakuTa batAvI ApyuM hatuM eTaluM ja nahi paraMtu prajAvagamAM Apasa ApasamAM ubhA thatA vaira virodha tarapha sakhta aNagami batAvyuM hatuM. tyArabAda AgaLa cAlatAM jaNAvyuM ke pratiSThA patrathI eka egya purUSAthI purUSanA parizramanI kadara thaI che te vAta kharI che, paraMtu te pratiSThA patrathI muni zrI dharmavijayajIne jeTaluM mAna ghaTe che, tenA karatAM paMDita vagane vadhAre mAna ghaTe che. kemake vidvada samAje eka egya naranI vidyAbhirUcitA tathA samAnatAnI kadara pIchAnI che. [35] Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA sAhebanI mULathI ja evI IcchA hamezAne mATe rahyA kare che ke, rAjAnI nipakSapAta vRttine vadhAre ne vadhAre poSaNa maLatuM rahe, ane brAhmaNa tathA jaina varga vaccenA kuvicAre dUra thAya? jyArathI A zrIyazovijayajI pAThazALA kAzInI aMdara sthApanA thaI che, tyArathI mahArAjA sAhebanI amIdraSTi te tarapha ghaNIja uttama prakAre eTale ke unnatinI dazA jevA tarapha rahyA karI che. ane teo sAheba antaHkaraNa pUrvaka irache che ke A vidyAlayanI dinapratidina unnati thAo ! kemake " vidyAprasArarUpa prameya vastu te sainI eja che" temAM koIne paNa vAdavivAda hete nathI. Apasa Apasane vairavidha hamezAM nukasAnakAraka ja hoya che ema samajavA chatAM kAzInA paMDitavarga taraphathI sarvathA te nirmUla nathI ja thaye e khedajanaka che, te paNa mane atyAre khuzI utpanna thatAM eTaluM bedhaDaka kahI zakuM chuM ke munizrI dharmavijayajInuM Agamana teonI madhura dezanAne pratApe paMDitavamAM mitrAcArI vadhAratAM jAya che, ane A prayatna muni mahArAja taraphathI satata cAlu raheze te mane saMpUrNa AzA che. ke eka vakhata e paNa Avaze ke jaina, bauddha, tathA hindu vaga paraspara brAtRbhAvamAM gADha rIte joDAze. mahArAjazrI dharmavijayajIne uttara mahArAjazrIe, A savanA uttaramAM pitAnI laghutA darzAvatAM maMgalAcaraNa karI mahArAjA banArase jaNAvelA vairavidha saMbaMdhImAM pitAne abhiprAya ApatAM jaNAvyuM ke vairavire dhane zanaiH zanaiH dezavaTe apAte je harSa prakarSanI laharIo uchaLe temAM Azcarya nathI, paMDita samAje, zaheranA supratiSThita AgevAnoe, tathA khuda mahArAjA banArase yazavijayajI mahArAjanI pAThazAlAmAM padhArI je prema batAvyuM che te huM kadApI visarI zakIza nahi. paMDita va! Aje tamArA vidvAna samAje mane zAstravizArada jainAcAryanI padavI ApI udAra vicArane ane maitrI bhAvane je paricaya Ape che, te ja budvIpanA ItihAsamAM senerI [36] Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAra niraMtara ketarAI raheze. tema che te paNa mAre Apa lokenI samakSa khullI rIte jaNAvavuM joIe che ke tamee mane je padavI arpaNa karI che, tene lAyaka huM nathI, Apa sajajane jANatA haze ke TaTTane lAra te TakuMja vahana karI zake che. TaTTanI pITha upara hAthInI aMbADI mukavAthI te kadApi vahana karI zake nahi. Aje tamArA paMDita varga taraphathI paNa tevA prakAranuM vartana thaeluM mane bhAse che. paraMtu jyAre tamAre mArI pratye eTale badhe bhaktibhAva tathA prema che tyAre mAre te hastine bhAra paNa uThAvyA sivAya chuTake nathI. Apa sarve paMDita varganI sahAyathI mane arpaNa karelI padavInI javAbadArI tathA mahattA huM samajuM eja aMtargata bhAvanA che. tyArabAda "jainazAstranA udAra bhAva" saMbaMdhI keTaluMka vivecana karI AgaLa cAlatAM. AghAta pratyAghAtanA niyamamAM praveza karI jaNAvyuM ke mahArAjA banArase vaira virodhane nirdUla karavAnI karelI prArthanA sarvathA phatehamaMda nivaDe ema huM aMtaHkaraNa pUrvaka IcchuM chuM. sajana! temanA ja kathanane puSTi ApanArA AghAta pratyAghAtanA niyamanuM tame bArikAIthI mathana karI jUo ke eka mANasane athavA te kaI vastune dhakkA mAratI vakhate dhakko mAranAra manuSyane jarUra tene pratyAghAta sahana karavuM paDaze. emAM kaMI Azcarya nathI ja, ataH kahevAne tAtparya eTalo ja che ke aMdara aMdaramAM kaleza kusaM5 karavAthI AghAta pratyAghAtanA kudaratI niyama pramANe bannenI adhe. gati thaI che, thAya che, ane have pachI thAya te banavA joga ja che. mahAza! prasaMganurodhena mane atyAre kahevA deze ke prAyaHjana samAjamAM ane vizeSe karine agrastha paMDita vargamAM eka eve khe khyAla bharAI beThe che ke "anyadhamIonA maMdiramAM javAthI athavA te anya dhamIonA pustakonuM prakAzana karavAthI ane anya dhamIonA jJAna pracAra tarapha sahAnubhUti darzAvavAthI pite svadharma bhraSTa thaye gaNAya che. paraMtu mane zAnita pUrvaka kahevA deze ke A prakAranI mAnyatA che kevaLa mUrkhatA tathA kUpamaMDUkatA sivAya bIjuM kazuM nathI. jenanA maMdiramAM javAthI athavA te jaina pustakanA ava [ 87 ] Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekina mAtrathI zuM tame jainI banI jaze? A saMbaMdhamAM IglAMDatathA amerIkAnA vidvAnI hilacAla jevAthI spaSTa thaI jaze ke anya darzananuyAyinA jJAna pracArane sahAyatA ApavAthI kadI pitAnI avanati thatI nathI-stinA vAkyamAnopana nanainamani' A eka prakAranI nimaeNla mArAmArI sivAya bIjuM kaMI dekhAtuM nathI. amAre jaina saMpradAya paNa kadAca "hinADattAkyamAnora - ronima? A pramANenuM vAkya kahe te temAM pramANu zuM? kAMI nahi, e te kevaLa vAjAla tathA mArAmArI ja che. paMDitava! huM tamAre vadhAre vakhata have nahi lauM. hajI ghaNuM vakatAone besavAnuM bAkI che. mATe TuMkAmAM mAruM bhASaNa samApta kare te pahelAM ekavAra punaH mane kahevA ke paraspara virodha bhAva dUra thaelo joIne mane Aje atyanta harSa thAya che. khuda kAzI nareze paNa pramukhapadethI uccArelA mArA hRdayanA prativanIne sAMbhaLI A zarIra ghaNuM prakullita thAya che. chevaTe kAzI nagaranA sadagRhasthane, paMDita vargane ane mahArAjAne prema A "yazavijaya. jI pAThazALA"upara nirantara bace rahe eja antima prArthanA kI zAsanadeva pratye karI huM mAruM Asana grahaNa karuM chuM. vIracaMda zAhe jaNavelI khuzAlI. mahArAjazrInuM bhASaNa samApta thayA bAda zeTha zrI. vIracaMda dIpacaMda sI, AI, I, je, pI, e kAzI mahArAjanI padharAmaNa mATe zrI samasta jainaM saMgha taraphathI AbhAra mAnya hate. tyArabAda kAzI nivAsI paM. maNIrAma zAstrIjIe saMskRtamAM banAvela dhanyavAda patra vaMcAI rahyA bAda paradezathI AvelA tAre vAMcavAmAM AvyA hatA. paradezathI AvelA tAre. A mahAna prasaMga upara keTalAeka gRhastha banArasa dUra chevAthI nahi AvI zakyA hatA, paraMtu pitAnI pasaMdagI dharAvanArA ke zeka tAre AvI pahoMcyA hatA, temAMnA keTalAekanI neMdha atra levI ucita dhAruM chuM. [38] Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDalanA samasta zrI saMgha taraphathI, vADIlAla purUSottama taraphathI bAbu govindacaMdajI dhanulAlajI bIhAra, rA.mehanalAla kheDIdAsa muMbaI, harIbhAI amIcaMda mubaI, zeTha lAlabhAI dalapatabhAI amadAvAda, mahArAjA bahAdurasiMha bAucara, bAbu setAbacaMdajI nAhAra ane maMgaja, bAbu buddhasiMhajI dudheDIyA kalakattA, zeTha jeThAbhAI je. caMda kalakattA, jaina kalaba kalakattA, zrI saMgha viramagAma, rAjA vijayasiMhajI ajImagaMja, bAbu badrIdAsajI kalakattA, pATaDInA zrI saMgha, vIramagAmathI vADIlAla haThIsIMga. ItyAdi tAre tathA kAgaLanA ceka AvI pahoMcyA hatA, eTaluM ja nahi paraMtu pAzcAtya vidvAne paNa teozrInA jJAnathI apUrva lAbha uThAvI zakyA che ane zake che, aeva uparokta AcArya padavInA saMbaMdhamAM IMglAMDa, jarmana, amerIkA, yUrepa vigere prAzcAtya vidvAnenA aneka abhinaMdana patra AvyA hatA. . [. lA/. ( [ 39 ] Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9**** ****** U jIva dayAnA jhuDA, ******* CCCC. - mera e bharyAmAM bharavuM ane sau kare te karavuM" e kAma sAmAnya che, leAka pravAha je mAge vahI jatA hoya te mArga sIdhA hAya vA khADA khA khecIyA ke AMTI khuTIthI bhayAM hoya chatAM temAM bhulA paDelAne kharA mArganuM bhAna na karAvatAM sAthe vahI javuM tethI AMdhaLAnA ToLAmAM pAMgaLa pradhAna thAya temAM Azcarya nathI, para'tu nya parAya NutA eja che ke tevA bhulA paDelAne kharA ane sarala mArge DhArI javAne prayatna karavA. A sevA uDAvavI teja mahAtmA vRttI che. teja niHsvArtha AtmakalyANa che. ane teja samAjasevA che, mahArAjazrIneanArasamAM vidyArthI nA thatA abhyAsa upara dekharekha ane jJAna gASTi karavA uparAMta je kAma karavAnu hatu. te samAja sudhAravAnuM hatu. jyAM jaina zabda nahAtA tyAM jaina prakAza karavAnA hate. ane jyAM dayAnA aMsa na hatA tyAM dayAnA sthaMbha ropavAnA hatA. A vicAra bahAra mukavAmAM paNa bahu saMbhALanI jarUra hatI, mahA purUSA teja che ke jenI vANI vRthA na jAya-jenA vicAra vivekathI upADI levAya ane jenA kAyanA pAye sadaiva dRDha rApAya. A sthitie paheAM. cavu e dayAthI tadana vegaLA pradeza mATe bahu vikaTa hatu, chatAM ApaNe pUrva joI gayA tema kAzI narezanI mulAkAtamAM jIvadayAnA khIja rApyAM, ane te pachI tenA upara jaLa sIMcana zarU karyuM. punabhava, karma ane tenu phaLa, AtmAnuM svarUpa, sa AtmAnuM jJAna, sva ane para zabda vacenA AtmAnI ekaja sthiti-jIvanA bheda-jalacara, khecara ane bhUcara jIvA tathA manuSya AtmAnA yAdagalIka sukha duHkhamAM jovAtI [ 40 ] Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnatA, A vigere jIva hiMsA zA mATe na karavI joIe? tenA kAraNe samajAvavA upadeza-carcA cAlu rAkhyAM. sametazikhara ane pAvApurInI yAtrA daramiyAna hajAre ane hiMsAthI virakta karyA. ane "gAtmavata sarva bhUte" e vAkyanamakiMmata darekanA hRdayamAM tAjI ane asarakAraka rIte daDha karI. A save parizramanuM phaLa e AvyuM ke hiMsA ochI thavA pAmI prANuM rakSaNanI AvazyaktA ane prANanI upayogitA mATe samAjane bhAna thayuM ane tenA rakSaNanI AvazyaktA samajAvA lAgI. have mahArAjazrIe joyuM ke avicAranAM AvaraNo dUra thayAM che ane ajJAna bhUmimAM paNa jIvadayAne jhuMDe AbAdIthI pharakavA lAge che tethI have tevA rakSaNa thatAM, ane lUlAM pAMgaLAM tathA nirAdhAra prANInA rakSaNa mATe pAMjarApoLanI AvazyaktA samajAvavA sAthe tenI zarUAta thavA prasaMga che. tethI te mATe upadeza zarU karatAM banArasamAM pazuzALAnI sthApanA thaI. kaI kaI jagAe evI mAnyatA che ke pazuzALA calAvavI e jainane kaeNTAkaTa che. A ekapakSIya vicArane mahArAjazrI vaLagI rahyA nahi. nirAdhAra ane vyAdhigrasta jIvopara dayA karavI-tene bacAvavA ane tenuM rakSaNa karavuM, te dareka samaju AtmAnI pharaja che, e mahArAjazrIne upadeza ha. jenA hRdayamAM dayA che, mAtmavata sarva bhUteSu e mahA vAkayane jeo samaje che, dIna ane duHkhI januM rakSaNa karavuM e manuSyadharma che, e bhAvanA manuSya hRdayane mukhya maMtra che, e vicAre jenA manamAM ramI rahyA che, te dareka manuSyapachI te bhale jaina he vA vaiznava he, hiMdu havA mehamUdana he dareka eka sarakhA bedhathI pazuzALAnI vyavasthA sarva kaI sAmAnya eka sarakhA premathI saMbhALavA khuzI thayA ane tethI tenI vyavasthA samAna janI kameTInA hastaka mukAI ke je nirAbAdha cAlI rahI che. upareta pazuzALAmAM kAzI nareza saMrakSaka tarIke che. eTaluMja nahi paNa temanI pAThazALA temaja pazuzALA pratye keTalI uMDI 41 ] Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgaNI che ke temaNe pitAnA zabdo ane vartanamAM spaSTa batAvI ApyuM che. mahArAjA bahAra kAzI nareza sara zrI prabhunArAyaNasiMhajI jI.sI.AI. I.ne nAmadAra sarakAra taraphathI svataMtra adhikAra enAyata karavAmAM AvyuM, tyAre bhAratavarSanA samagra jaina saMgha taraphathI banArasamAM kAzI narezane mAnapatra ApavAmAM AvyuM hatuM. mAnapatramAM mukhya hakIkta temanA pAThazALA tathA pazuzALA pratyenA prema-kALajI ane madada mATe upakAra mAnatAM azvasena rAjA ke je trevIsamA tIthaMkara pAzvanAthajInA pitA hatA. teo A rAjyagAdInA pUrvanA letA hoIne eja takhtanA uttarottara vArasa tarIke nAmadAra kAzI nareza A rAjyamAM jenadharma pratye je mAnanI najarathI jue che, te mATe upakAra mAnavAmAM AvyuM hatuM, ane bIjA rAjya peThe A rAjyamAM paNa paryuSaNanA ATha divasa, temaja narezane janmadivasa, takhtanazIna divasa, kumAra janma divasa, pitRtithi, mAtRtithi, mahArANI janmadivasa, samrA janmadivasa, samrAjJI janmadivasa, samrA8 takhtanazIne divasa tathA dazerAnA divasa mATe jIvahiMsA taddana baMdha thAya tema hukama kADhavAne araja pUrvaka lakSa kheMcyuM hatuM. A prasaMge mahArAjazrIe samayAnukULa upadeza paNa karyo hatuM. A savanA javAbamAM nAmadAra nareze upakAra tathA lAgaNInA kImatI zabda prakAzavA sAthe jaNAvyuM hatuM ke sajajane, Aja tamee mAruM je svAgata karyuM che ane prItithI bharapUra zabdonA mArA upara je prayoga karyA che tethI karIne mAruM hRdaya atyaMta prasanna thAya che. huM Apa lekene nizcayarUpathI kahI zakuM chuM ke A eka evuM sasamAna che ke jene huM bIjA badhA samAne karatAM adhika Adara karU chuM. bhAratamAM rAjabhakta, zAMtipriya, kAryakuzaLa ane nisvArtha jAtiomAM je je agraNI che temAMnI jaina jAti paNa eka agragaNya che. AvI jaina vAtie mArA upara je zubhAbhilASA prakaTa karI che tene huM kaI divasa paNa bhUlIza nahI. mArI hamezAM e [ 2 ] Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANenI ceSTA raheze ke keIpaNa jAti yA dharmanI mArI samasta prajAne huM samadraSTipUrvaka dekhuM. ataeva mArA rAjyamAM jaina jAtinA hakkane paNa saMpUrNa vicAra thaze. tame tamArA taraphathI devAtA saMmAna patramAM jaina pAThazALA ane pazALAne ullekha karyo che. te beu zALAo jenAcArya zrIvijayamasUrijInA gaya5tha pradarzananA kAraNabhUta A dezamAM nizcayathI ghaNoja upakAra karaze. prasaMge ahIMA huM eTaluM kahevA mAMgu chuM ke zrIvijayadharmasUrijInuM mArA A nagaramAM rahevuM A nagarane atyaMta lAbhadAyaka che. ahIMA teonuM jIvana, svArtha tyAga ane upakAranA Adarza rUpaja che.? mane saMpUrNa vizvAsa che ke A pAThazALA ane pazuzALA hamezAne mATe uMnati karatI raheze. tenI sAthe mAnava jAtinuM paNa hita karatI raheze. ahiMsAnA saMbaMdhamAM tamane mArA pratye je anurodha karele che, tene huM hamezAM mArA dhyAnamAM rAkhIza ane jyAMsudhI saMbhava thaze, tyAM sudhI te udezanAM sAdhanane daSTigocara rAkhIza. mahadaya gaNu, A uttarane samApta karatAM huM tamane AMtarika dhanyavAda ApuM chuM ke tame mane saMmAnita karavAne mATe ATalA dUra dezathI AvyA che ane Apa lekene te vAtane paNa nizcaya karAvuM chuM ke Ape mArA upara je kRpA karI che tene huM kRtajJatA pUrvaka hamezAM smaraNamAM rAkhIza." mAnapatrane javAba pUrNa thayA bAda zAstra vizArada jenAcArya zrIvijayadharmasUri mahArAje vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM je-"mahArAjA bahAdure mAnapatrane saMtoSakAraka javAba vALe che te amArI jaina prajAne mATe kaMI eche AnaMdajanaka nathI. mahAra jA banArasanI nIti nipuNatA ane niSpakSapAtatA teoe vALelA javAba uparathI ApaNane Adarza rUpe thayA vinA rahetI nathI. nIti ane prItinA AdhAre hamezAM A saMsAranI sapATI upara [ 48 ] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka kAryo thayAM kare che. kahevAnI jarUra nathI ke nIti dharmane vadhA ranAra che, balke dharmanuM mULa che. jayAre prIti Apasa AparAnA saba dhane sacATa kare che. A baMnenu' mahArAjA bahAdura kevu rakSaNa kare che te saMbaMdhe tee nAmadAre kADhelA udgArA ja ApaNane batAvI Ape che. sajjanA, huM eka jaina bhikSuka chuM, jethI karIne mane A sabaMdhI kAMi levA devA che ja nahI, tepaNu huM niSpakSapAtapaNe eTalu kahI zakuMchuM ke zAMtipriya mahArAjA mahAdurane svataMtra adhikAra maLavAthI tee samasta prajA taraphathI dhanyavAdane pAtra banyA che. tevIja rIte zAMtipriya jaina prajAe ucita samayane eLakhI je potAnI pharaja bajAvI te badala te paNa dhanyavAdane pAtraja che." pazuzALA pratye loka lAgaNI paNa sAmAnya kALajIvALI vadhatI cAlI, ane pazuzALAnI jarUrIyAta mATe samAjanA vicAra vakhata jatAM eTalAte daDha thai gayA ke jyAre mahArAjazrIe sane 1911 nI Akhare banArasathI gujarAta tarapha vihAra karyAM; tyAre banArasanA jainetara pAMDita, bAbUgaNu, rAjA pramukha pratiSThita sattAdhArI maMDale maLI mahArAjazrInA vihArathI peAtAne thatA viyeAga mATe kheda darzAvI punaH jaladI padhAravA prArthanA karatAM pazuALA mATe paNa jaNAvyuM hatuM ke~ 4: " sabase baDhakara prasannatA kA yaha kAraNa hai ki kAzIkSetra meM pazuzAlAkI bahuta AvazyakatA thI, so vaha bhI Apane baDA pra yAsa kara pUrNa kara dii| Apane 9 varSa kAzI meM rahakara hamalogoM ko bahuta saMtuSTa kiyA haiM / aise hI nirapekSa mahAtmAoMse bhAratavarSakI zobhA hai| isaliye hama saba saMtuSTa hokara ukta mahAtmA zrI vijayadharmasUrijI ko dhanyavAdapatra dete haiN| yadyapi ApakA kAzImeM rahanA bahuta lAbhadAyaka hai, tathApi ApakA bihAra karanekA dRDha saMkalpa dekhakara Apase prArthanA karate haiM ki pazuzAlA ke abhyudayArtha mevADa, mAravADa, paMjAba, gujarAta Adi dezoMmeM do [ 44 ] Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa bhramaNakara punaH avazya kAzImeM padhAreM aura jJAnasaMsthA (pAuzAlA ) tathA dayAsthAna ( pazuzAlA ) kI unnati kareM | mUka prANiyoM ke AzIrvAda se hamArA, ApakA tathA saba jagatkA kalyANa hogaa| hama dezAntarIya sajjanoMse bhI prArthanA karate haiM ki pazuzAlA kI yathAzakti saba koI sahAyatA karake puNya aura yazake bhAgI bneN| aura kAzI jaise kSetra meM gavAdirakSA se kitanA bhArI puNya hai so zAruvizArada jainAcArya zrIvijayadharmasUrijI ke upadeza se zravaNa kreN| hama paramezvara se ukta mahAtmAjI ke prayAsakI saphalatA icchate haiM / " jIva dayAnA sudRDha sa MskArAnu A sarva pratyakSa pramANa che, ema uparanA banAvAthI spaSTa jovAi zake che. 2 46 1 BHATT Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IEEEEEEEEEEE DESSE E3EO DEEES videzamAM vikhyAtI. DE 666 666 CEGEPLEEG BEU SEF EEEEEEE Jaanaa jaina tattvanA rahasyane samajAvavA ane ajJAna samudAyamAM Instanc dayA, nIti ane dharmanA bIja vAvavAnA maMgALAmAM mahArAjazrIe bhagIratha prayatna karyAMnu ApaNe pUrve joi gayA chIe, te sAthe vide zamAM paNa jaina dharma pratyenI leAkacI jAgRta karavAnA mahArAjazrInA yatna jArI hatA. sauthI pahelAM mahArAja zrI sAthe DA, jekASI ane DaeN, harTala nA patra vyavahAra hatA. A patra vyavahAramAM jema jema teone satASa thatA gayA ane jaina sAhityanA abhyAsamAM AcAryazrI taraphathI ghaNI sahAyatA maLatI gai, tema tema teo potAnA jANItA svadezI vidyAnAne AcArya zrInA paricaya karAvatA gayA. ocha taraph zrIyazovi jaya granthamALAmAM je je amUlya granthe bahAra paDatA gayA, ane je vidvAnanA hAthamAM te grantheA gayA, te vidvAn te granthAnI zuddhatAsvacchatA ane upayeAgitA mATe mugdha thavA lAgyA, dhIre dhIre te badhA vidvAnA mahArAja zrI sAthe patra vyavahAra karavA lAgyA, ane peAtAne jaina sAhityanA sakhaMdhamAM je je sahAyatAnI jarUra paDatI, te mAgavA lAgyA. A uparAMta mahArAjazrInI vidvattAnA sa'madhamAM je prasiddhi pAzcAtya dezamAM thai che, temAM eka khAsa kAraNu paNa che jyAre mahArAjazrIe kalakattAmAM cAturmAMsa karyuM hatu, tyAre lakattAnI esiyATika sAsAiTI ek e cAle ? prabhuzrI hemacaMdrA * [ 46 ] Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H cAkRta ceogazAstra, AcArya mahArAjazrInA sapAdanamAM prakaTa karavAnuM hAtha dharyuM. jyAre mahArAjazrIe saMpAdana karela caitrazAstrane pahelA bhAga bahAra paDayA, tyAre iTAlInA eka vidvAna DA eleAnIphilIpIe te prathama bhAganI AkSepa rUpe samAleAcanA, * esiyATika sAsAiTI ek jarmanI nA traimAsika tathA iTAlIyana esiyATika sAsAiTI ' nA jarnalamAM prakaTa karI. jyAre A AkSepa rUpa samATeAcanA mahArAjazrIne maLI, tyAre tene gaMbhIratA pUrvaka kucita uttara, mahArAjazrIe kha'gAlanI esiyATika sosAiTInA mAsikamAM prakaTa karAvye. eTaluja nahi paraMtu A uttaranI eka eka kApI yuropanA prasiddha prasiddha vidvAneA upara mekalAvo ane abhiprAyA mAMgavAmAM AvyA. dareka vidvAnA A uttaranA abhiprAyA ApatAM mahArAjazrInA abhiprAyane ja sammata thayA. AvI ja eka kopI DaoN. eleAnopiI, ke jemaNe AkSepa karyAM hatA, temanA upara paNa mekalavAmAM AvI hatI, jyAre DA, majakure AcAryazrInA gabhIra uttara vAMcyo, tyAre temane cAkkasa khAtarI thai ke A eka jakharahasta vidvAna che. DaoN. sAhebe AcArya zrIne javAma ApatAM peAtAnI A kSepa prayukta samAlAcanA pAchI kheMcI lIdhI. vidvattAnI kasoTImAM A eka apUrva manAva bananAthI pAzcatya vidvad samAjamAM eka araja chApa paDI. je iTAlIyana vidvAne AcAya zrInA oDiTanA saMbadhamAM AkSepa karyAM hatA, teja vidvAne AcArya zronI vidvattApara mugdha thai AcAryazrInu* jIvanacaritra paNa peAtAnI bhASAmAM prakaTa karyuM. DA, thAmisa, DA, belAnIIpI, DaoN. TonI, aa, lisa, DA. kerI TArI, DA, gerInATa, vigere yuropa amerIkAnA jaina abhyAsIepAzcAtya vidvAnAnA anukrame . je je prazna AvatA gayA, tema tema te praznAnA uttara sapramANa ApavA zarU karyAM, ane tenA parINAme jaina dharma upara tenI rUcI vadhI jatAM tyAM iMglAMDa, jarmanI, iTAlI, rUzIyA, svIDana, vIgere yUropanA judA judA bhAgAmAM ane amerIkAmAM paNa jainadharmanA abhyAsI vaga vadhatA gayA. ane [ 47 ] Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DA, ena, mIrAnA, Do. hArna la, De, harmana jekAkho, DA, je, harTala, DA jyArla cA{nTiyara vigere taraphathI aneka praznane sAthe patra vyavahAra zarU rahyA. jenuM samAdhAna mar3ArAjazrI bahu phuTa rIte karatA rahyA che, je praznAttarane sagraha avaDA to meTA che ke je prakaTa thAya te eka mhoTA graMtha thai paDe. A patra vyavahAra ane prazna samAdhAnathI e sarva loko eTalA te khuzI thayA che ke gurU bhaktithI khuzI thaI mahArAjazrInuM jIvana caritra potAnI bhASAmAM peAtAnA dezamAM prakA kyuM che, jemake DA. melenIpIe iTAlIyana bhASAmAM. DaoN. heTale jarmana bhASAmAM, ane DaoN. gerIneTe phrenca bhASAmAM mahArAja zrInuM jIvana caritra prakaTa karyuM che. mahArAjazrIne ApavAmAM Avela jainAcAya nI padavInA prasa Mge A vidvAnA taraphathI utsAha darzaka AvelA patrA uparathI joi zakAya che ke, teTalA vakhata sudhImAM mahArAjazrInA parIcaya tyAM bahu dRDha thai cukayA hatA, ane A paricita varga vakhata jatAM ane te mahArAjazrInA rUparU darzana karavA utsAha darzAvatA hatA. ke jenA piraNAme ApaNe AgaLa joizuM tema jarmana prophesara huna jekAbI mahArAjazrIne jodhapura mukAme maLI aneka dharmacarcA ane zakA samAdhAna karI gayela che. tema DaoN. ela.pI, TeseTArIe paNa gheADA vakhata upara zivagaja khAte zrosUrIzvarajI mahArAjanA darzanArthe AvI traNa divasa rahI aneka zaMkAonu sAmAdhAna karyuM hatu. ane bIjAee jaina dharmanI mahattA mATe lekhita kabUlyuM che ke, " jaina dharma dareka dharmathI svata Mtra che. anAdi che. AcAra vicAramAM bIjAenI apekSAe uttamAttama che, brAhmaNa dharmanA sAhitya jaina sAhityathI utpanna thayelAM che. tema jainAgamAmAM mRtti pUjA che," vigere, [ 48 ] Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ === sAhitya sevA. A saghaLuM chatAM teozrInu' lakSadui sAhitya sevAmAM suhRddha 30- rahyuM che, je prasa ge teozrIe prAcIna sAhityanuM saMzAdhana zarU rAkhyuM hatuM, te prasa Mge keTalAka graMthA vadhAre spaSTa ukelavAmAM ane anya dharmanA sAhitya jevAmAM pAlI bhASAnA paricayanI jarUra jovAmAM AvI. koipaNa viSayanuM adhyayana sAmAnya draSTi karatAM saheja paNa zaMkA vacce apUrNa athavA ematamAM vaheMcAyela rahe, te icchavA joga na hatuM. tethI pAThazALAmAMthI e pati vidyArthIne sIleAna ( laMkA ) mAlavAthI lAbha samajAtAM te mATe vyavasthA thai ane tu nyAyatItha -vyAkaraNatI paMDita haragAvanadAsa tathA nyAyatI vyAkaraNatItha paMDita bahecaradAsane pAlI bhASAmAM lakhAela aiddha nyAyAdi piTaka graMthAnA abhyAsa karavAne saMvata 1965 mAM sIleAna meAkalyA hatA; ke jee tyAM agra nabare pAsa thai, kimatI inAmeA uparAMta tyAMnI vidyAdayakAlejanA vidvAna auddha sthavizanAM sIIkeTA meLavI AvyA. prAcIna radhara AcA| viracita nyAya, vyAkaraNa, kAvyAdinA aneka graMthA mahArAjazrInA javAmAM AvyA. je prakaTa thavAthI kAmane mATe apUrva navuM ajavALuM paDavA sAthe prAcIna sAhityanA uddhAra thai zake tevuM hatu. tethI AvA prAcIna graMtha prakAzamAM lAvavA pAThazALA sAtheja " zrIyaze:vijayajI jaina graMthamALA " zASI zuddha ane svaccha prakaTa kAvavAmAM upayegI tattva taiyAra karavA mATe vakhata ane buddhinA moTo bhAga ApatA rahyA hatA. A graMthamALAnu kAma sa. 1960 thI zarU thayuM hatuM ane sa. 1964. sudhImAM [ 49 ] Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amuka graMtha prakAzamAM AvyA hatA; tyAraJAda pAThazALAnA krUDane A kharca cAlu rAkhavAne kuMDanI anukULatA na jaNAyAthI zrIyuta ha`caMdra bhUrAbhAIe te sarva potAnA hastaka lIdhu ane mahArAjazrInI buddhi ane salAhune agra rAkhI jaina sAhityane niyamita prakAzamAM lAvavA mATe mAsika 100 pRSThathI vAMcana pUra pADavAnI ceojanA zarUkarI, sa MskRta mAsika zarU karyuM tathA navAnavA graMthA paNa prakaTa karavA zarU rAkhyA, je pacAsa uparAMta prakaTa thaI cukyA che. eTalu ja nahi paNa vizeSAvazyaka jevA zAsra dehananA mahAna graMtha paNa teoe prakaTa karyAM che. ' ( A prasaMgamAM baMgALA tarapha sadharmImahApariSada (kanve nzana epha dhI rIlIjIyansa ina IMDIyA ) bharavAnI cIjanA zarU thai. AnI prathama pariSada sane 1909 mAM kalakattAmAM maLI hatI; je prasa Mge tenA maMtrI kalakattA hAI korTanA mAjI ja khANlR zAradA caraNu mitranA AmaMtraNathI * jaina tattva digdarzana 'e viSaya upara eka bhASaNa lakhI paMDita haragovanadAsane vAMcavA mAkalyA hatA, temaja sane 1911 mAM alhAbAdamAM zrIjI sarva dharma pariSada' maLI tyAre pAchA teozrI jAte tyAM padhAryA ane " jaina zikSA digdarzana" e viSayapara bhASaNa karyuM. jenI asara zrIjainadhama mATe cA tarapha mAnanI lAgaNI prasarI ane khuda darabhaMgA nareze paNa jaina dharma mATe bhAre tArIph karI. AvA judA judA prasa`ge jaina dharma mATe A ajJAna prajAmAM Ara jyAde prakAza paDyo hatA. jethI mahArAjazrInA A parizrama mATe te vakhate jaina patramAM eka eDITorIyala nATa lakhAela hatI. temAM jaNAvyuM hatuM ke-- . tamAma dharmoMnI je khIjI pariSad zrIalAhabAda khAte gayAnA AgalA aThavADiye maLI hatI, tema ApaNA pUjya mahAna munirAja muni dharmavijaya dharmavizArada jainAcArya munirAja dharmavijaye zrIbanArasathI ane sabhA. vihAra karI alAhAbAda jai hAjarI ApI hatI ane tyAM temaNe je hindI nibaMdha vAMcyA hatA tenuM Akhu' bhASAntara ame gaye aThavADiye Apyu hatu. te uparathI vAMcanAre joyuM haze ke ApaNA pUjya munirAje jainadharma sAcavavAnA je bhagIratha prayAsa karyo che, te mATe temane [ 50 ] Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanyavAda ghaTe che. ApaNe aMgrejI rItabhAta anukaraNa karatA zIkhyA nathI, ane je kAMi zikhyA chIe te mAtra strIone zaNagArI daidipyamAna banAvatAM ja. paNa A anukaraNanathI, paNa khudI che. Ane aMgrejo dhikkAre che. sArA guNunuM anukaraNa teja anukaraNacAritravAna thavu teja anukaraNa. game tema paNa Aje jo kAi pAkarI ke bhIzaSa heAta ane teNe Avu... bhASaNa Apyu. hAta tA AkhI duniyAmAM tenA vakhANa thAta, paNa ApaNAmAM tA gheragheranA gaccha, upAzraya upAzrayanA zrAvaka tyAM vicAra karavA zA ? dharmavaye karyuM tethI iMdravijayate zuM ? Ama lAkamAnyatA che. dharmavijaye je nibaMdha vAMcyA che te peAtAnI kIti mATe nahIM, paNa temane Ama MtraNa hatuM ane Avu AmaMtraNa eka munine Ave te kAMi jevu tevu nathI. ApaNe jANIe chIe ke sana 1893 nI dharma sabhA tathI marhuma pUjya munirAja zrIvijayAnaMda sUrIne cIkAgo javA AmaMtraNa karavAmAM AvyuM hatuM ane te vakhate mahUma bhAI vIracaMdane cIkAgA mekalavAmAM AvyA hatA. AvIja rIte gai ane A pariSadamAM pUjya zrI dharmAM vijayane netaravAmAM AvyA hatA ane temaNe je peAtAnI pharaja adA karI che. te mATe temane dhanyavAda ghaTe che. dareka sthaLanA jaine jo kRtana hAya, dharmAbhimAnI hAya ane peAtAnA dharmanI gAravatA samajatA haiAya te munizrInI khAtara nahIM paNa bhaviSyamAM temanu aneka muni mAhArAjAe anukaraNa kare, temanA pagale jJAna meLave,te mATe temane abhinaMdana ApanArA patrA lakhavAnI jarUra che.ATalI sUcanA karavAnuM kAraNa e che ke Ama jo thAya teA bIjA pujya munIrAste vizeSa upayegI thavA prayAsa kare, gayA varSe je nikha dha vAMcavAmAM AvyA hatA, te jaina tattvA saMbaMdhI hatA. ane Aje jaina dharma zuM zikSaNa Ape che te hatA. eTale gayA varSe temaNe jaina dharma Principles khatAnyA che, jyAre A varSe temaNe Teachings batAvyA che. Ama jaina dharmAMtu sAdhAraNa jJAna meLavavA icchanAra mATe A banne niba' dhA bahuja upayeAgI che ane tethI A banne nibadhA sAthe chapAvIne chuTathI vheMcavAmAM Ave, te lAbha le. mATe ame icchIe chIe kAi vyakita A paramArtha jarUra karaze. AvA nibaMdha uparathI vAMcanArA joze ke ATha varSa thayAM A ilAkA choDI ukata munirAje je jJAna sa'pAdAna karyuM che te koi paNa munirAjane Takkara mAre tema che. ane je vyakitae dvArA rUpiyAnA vyaya karyo che, tevu te karatAM kATI guNu puNya Avyu` che. ApaNA A pavitra munirAje jema jJAna saMpAdana karyuM" che, tema keTalAkAne buddhizALI vakatA ane vicArA banAvyA che. aneka uttama pustakAnuM zodhana karI prasiddhimAM ANI pUrva ane pazcimanA vidvAnone jaina sA [51] Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hityanA abhyAsI banAvyA che. A kAryanI je koI tulanA kare te ame eTaluM te kahIzuM ke eka hajAra derAsara baMdhAvAthI je kAMi puNya thAya te karatAM lakSa gaNuM puNya AvuM jJAna phelAvavAthI thayuM che. ApaNuM pUjya munirAje, amane pUrNa AzA che ke AvA munirAjane te dAkhalo laI pitAne A tapAsa vadhArI dharmapravartanamAM sahAya thaze. - pUjya muni dharma vajyajIne pitAnuM kArya AgaLa vadhAravuM. prIstI dharmane pahelo prasAra karanAra hindamAM re. Tomasane kadI nahIM jANuM che ke tene prayAsathI Aje jeTalA jaine che tethI khrIstIo eka sadImAM thaze ? AvI rIte je pUjyapAda dharmavijaya ane temanA ziSya pariNAmanI rAha joyA vinAnI svArtha kartavya samajI pitAnuM kArya AgaLa calAvyA karaze, te jarUra teo phateha pAmaze. jaina dharmanuM rakSaNa karaze ane jaina mata keLavavAmAM pitAnuM nAma jaga jAhera karaze, ame A pUjya munirAjane prayAsa sarvatra prasaMsanIya nIvaDe tevI IcchA rAkhIe chIe." A sivAya pUrva dezamAM prasaMgopAtta anyadarzanIya sabhAemAM je kaI jaina mata khaMDana karatuM, te teo tenA javAba mATe taiyAra ja hatA. eka vakhata mIrajApuramAM ke jyAM 80 hajAra mANa senI vastI vacce jenenA ghara cha sAta ja che ane tethI tyAM sanAtana sabhAe jAhera bhASaNe ApavA pejanA karatAM mahArAja zrI tyAM padhAryA ane dharma, artha, kAma mokSa temaja manuSya kartavya upara pAMca divasa lAgaTa bhASaNe ApI jaina dharma virUddhanA sAmAjika vicArene dalIlapura sara chedana bhedana karI nAMkhyA. A sarva jaina tatva prakAza svabaLe have, AvA eka mahA purUSanA purUSArthathI je tatva prakAza thAya che, te temanA vihAra kSetramAM jhaLakI rahe che. jyAre samagra dezamAM sthAyi rUpe jena tatva TakAvI rAkhavA sattA (pharsa) heya te vizeSa AvakAradAyaka thaI paDe. tethI teozrIe "bAbAnA taragojhAra " ke je grantha zrIyazevijaya granthamALAnA prathama aMkarUpe bahAra paDayuM hatuM, tene kalakattAnI kolejamAM ema.e nI parIkSAmAM pharajIyAta dAkhala karAvyuM. ke je kAmamAM temanA ziSya mahAmahopAdhyAya satIzacaMdra vidyAbhUSaNa ema, e, ne zrama madadagAra hate. [ 2 ] Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna patra e A jamAnAmAM sarvamAnya ane sarvapriya sAdhana che. vartamAna patrathI eka sAthe harahameza pratibodha maLI zake che-janasamAja jA-anubhavI AgaLa vadhI zake che. niyamita saM. skArathI prajAgaNamAM jamAnAnuM bhAna thAya che ane tethI dharmadaDhatA, rAjyasattA temaja samAja sudhAraNAmAM vartamAna patra agra bhAga le che. A vicArathI banArasanI yazavijya granthamALAmAMthI eka jaina vartamAna patra zarU thAya ane te mArge jaina tatvane niyamita saMskAra jaina temaja jainetara prajAmAM phelAya tevA hetuthI mI. harSacaMdra bhUrAbhAIe saM. 187 thI jaina zAsana nAmanuM pAkSika patra zarU karyuM. mI. harSa caMdrabhAI hastaka cAlatA graMthamALAnA kAmane niyamita pahoMcI vaLavA ane zuddha temaja mana pasaMda kAma thaI zake te mATe temaNe dhamammudaya presa " pitAnA hastaka ubhuM karyuM hatuM. tethI patrane niyamita prakAzamAM lAvavA muzkelI na hatI. mahArAjazrIne vidvAna ziSya samudAya prasaMgopAtta kimatI lekhe lakhavAne anukuLa hatuM. A saghaLuM chatAM mahArAjazrInA vacanAmRtane eka lekha niraMtara cAlu rahe te prakAzakanI mULa bhAvanA jaNAtAM mahArAjazrIe tenI arajane svIkAra karI "dharma dezanA" ne niyamita viSaya lakhavA zarU karyo ane temAM jaina dharmanA akeka tatvane eTaluM te phUTa rIte samajAvavAnuM rAkhyuM ke jethI adyApi cAra varSathI paNa te lekha cAlu ja che. ane haju paNa sAMbhaLavA pramANe zrAvaka temaja sAdhunA kartavya temaja pharaje mATe eTaluM te lakhavuM bAkI rahe che ke teja viSaya varSo sudhI samAane navuM ane navuM jJAna ApyA karaze. mahArAjazrInA daDha saMkalpa ane vizALa ane baLane puza e che ke A patra gayA varSathI harSacaMdra bhUrAbhAIe cheDI devA chatAM mahArAjazrIe potAne lekha Apa zarU ja rAkhI upadezane hetu akhaMDa jALavI rAkhe che. [ 53 ] Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 gujarAta tarapha prayANu B gi}i * mahArAjazrInI bhAvanA sarva dezIya upadezanI hAvAnu ATalA Covere paricayathI ApaNe joi zakyA chIe, banArasanI vyavasthA ane te dezamAM upadezanI asara ceSya svarUpamAM dRDha thai zakI hatI, jethI have anyatra vicarI aneka maparicita kSetra krUsanAthI darzana-yAtrAdi sAthe zAsana sevA uThAvavAnI utkRSTa icchAthI teozrIe vihAra karavAnuM durasta dhAryuM. A khamara zaheramAM phelAtAM anya dharmonuyAyI vaga paNu dIlagIra thaye, chatAM mahArAjazrInA dRDha nizcaya jovAthI zaheranA sarva paMDita ane sattAdhikArIoe maLI ghAjIpura jIdyA nA klekaTara zrImAn ramAzaMkara ema. e. nA pramukhapaNA nIce jAhera meLAvaDAmAM mAnapatra ApI mahArAjazrIe pUrva deza ane mudda khanArasamAM jainatattva ane jIva yAnA saMgIna kAme karavAmAM je mitI zrama--ane spAya ApI che te mATe upakAra jAhera karatAM punaH jaladI padhAravA araja karI hatI. khanArasathI mahArajazrInA vihAra sa. 1968 nA poSa vadI 4 thI zarU thaye. mArgomAM AvatAM nAnA moTA gAmAmAM jIvayA ane manuSyanI pharajo mATe jAhera lekcarathI upadeza karatAM ane jarUra paDatA sthaLAmAM vizeSa vakhata sthira rahI tyAMnA aneka paDitA mahAtmAe ane anya dharmanA devAlayenu nirIkSaNu karatA tathA sAmAnya dharma svarUpa samajAvatAM aghyApura, phaijAkhAda, lakhanA, kAnapura, kanAja, khAbAda, kAyamagaja, phrIjAbAda, vagere sthaLe vicarI aneka manuSyane mAMsAhArathI sukata karyAM, ane pazu rakSaNa [54] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarapha lAgaNI phelAtAM hajAro rUpiyA zrIbanArasa pazuzALAmAM leAkA taraphathI mAkalavAmAM AvyA, tyArabAda AgarAmAM padhAratAM jaina samAjanI arajathI tyAMja cAturmAsa rahyA. gurUkuLanI AvazyakatA sabaMdhe mahArAjazrIe kalakattAmAM je vicAra prakAzyA hatA, te ApaNe jANI gayA chIe. eTaluM ja nahi paNa pAvApuramAM gurUkuLa sthApavA teozrInA upadezathI mAsika rUA. 850 nA kharca mATe vyavasthA paNa thai cukI hatI. te ApaNe joyuM che. A saghaLu chatAM anArasanI pAThazALAnI sthiti nakhaLI paDavAthI zeThiyAonI vinaMtithI mahArAjazrI anArasa padhAryAM, ane tethI pAvApurImAM sthApavAnA gurUkuLanA amala mulatatrI rahyA hatA. paraMtu jyAre mahArAjazrInA vicAra banArasathI gujarAta tarapha AvavAne nakkI thayeA hatA tyAre petAnA vihAra pahelA A tarapha tevA dAkhasta thavA avakAza vicArI eka ziSyane pAlItANA tarapha vicaravA rajA ApI ane te ( muni cAritravijayajI ) satata vihAra karI cAmAsA pUrve pAlItANuM paheAMcI jatAM ' tyAM zrIyazovijayajI jaina pAThazALA ane mADIMganI sthApanA karI. jota jotAmAM uparAkata zALAmAM sATha karA dAkhala thaI gayA ane nyAya vyAkaraNAdi sa'skRta abhyAsa zarU thayuM. bIjI taraphathI tyAM AvatA yAtrio taraphathI ane mahArAjazrInA upadezathI deza dezathI madada AvavI zarU thaI ane eka varSa mAM A pAThazALA sArIcAlu madada meLavavA vyavasthA karI zakI; eTalu ja nahi paNa AgarAmAM mahArAjazrInA upadeza thatAM tyAMnA zeTha lakSmIca'dajI vaidya tathA zeThIyA tejakaraNajIe e udAra gRhasthA pAThazALA tathA kheDIgane mATe dara mahine rUA. 150) doDhase doDhasA ApavAne udAratA darzAvI, tema tyAMthI khIjI pazu mATI rakama pAThezALAne mATe thai ane te pachInA be varSamAMja pAThazALA tathA beDI ga vidyAthI one mATe pAlItANA sTezana sAme ekAMta ane svataMtra makAna taiyAra karI zakela che. : AgarAnA cAmAsA daramiyAna uparokata pAThazALAne kAyamI madadanI udAratA thavA uparAMta banArasa pazuzALAne tyAMnA jenAe [55] Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagabhaga aDhI hajAra rUpiyAnI madada mokalI hatI tathA tyAM zeTha lakamIcaMdajI vaidya taraphathI aDhAImahesavatI apUrva racanA peTA utsAhathI karavAmAM AvI hatI. A prasaMge kIne Avela jainenI moTI saMkhyAnI sarabharA karavAnuM zeTha majakure pitAnA taraphathIja baMdobasta karyo hato tathA matsavamAM eTale te utsAha batAvavAmAM AvyuM hatuM ke je prasaMgamAM temane lagabhaga trIsa hajAra rUpiyA kharca thaye hate. A sarva udAra sakhAvate ane matsAdika zAsana unnatinA samArabha thavA chatAM mahAjazrInuM lakSabIMdu sAhityanA uddhAra tarapha hatuM. zeTha larmicaMdajI vailanA putra zeTha amaracaMdajI, zeTha mehanalAlajI, tathA zeTha phulacaMdajI paNa dharma zradhA mATe eka sarakhA utsAhI hatA. ane tethI te sarvanA eka sarakhA utsAhathI tyAM zeTha lakimacaMdajI jena lAyabrerInI sthApanA karI ane tenA mArkata vAMcananA phelAvA sAthe vividha jaina sAhityanA graMtha prakAzamAM lAvavAnI cejanA zarU thavA pAmI tathA te sAthe ja tyAM eka phrI DIspensarI khelavAmAM AvyuM. A sivAya cedharI bhavAnIdAsajInA putra bAbU dharmacaMdrajI tathA bIjA keTalAka yuvakee maLI lAyabrerI khAlI che. tathA teo pustako prasiddha karavAne utsAhI thayA che, te paNa AcAryazrInA upadezanuM ja pariNAma che. comAsA pachI pAchA vihAra zarU thaye ane pUrvavata grAmAnu. grAma upadeza tathA jAhera lekacarathI aneka Ivene pratibedhatAM mathurAM, vRndAvana, bharatapura, jyapUra, thaI ajamera padhAryA. ajameramAM paNa haMmezanA dhoraNa pramANe jAhera bhASaNathI upadeza de zarU karyo. A prasaMge rajaputAnAnA ejaMTa dUdhI gavarnara janarala tyAM hatA. temanA upara teonA mitra DaoN. zemasa sAheba ke jeo mane hArAjazrInI sAthe ghaNA vakhatathI saMbaMdha rAkhatA hatA, teonA bhalAmaNa patra hevAthI, ejaMTa gavarnara janarala kevIna sAhebanI sAthe AcAryazrInI mulAkAta thaI. zarUAtamAM mulAkAta thavA pachI mahArAjazrIe Abu upara buTa paherIne derAsaramAM javAthI jaina dharmanuM [ 56 ] Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAna ane AzAtanA thAya che, mATe tema na thavAne badabasta karavA upadeza karyo, jenA javAbamAM "arajI AvavAthI yogya thaze? tema temaNe vacana ApyuM. A prasaMge bIyAvarathI zrAvaka samudAya tyAM Avela hatuM. teoe araja karI bIyAvara mahArAjazrIne teDI AvyA ane tyAM cAturmAsa rahevA nizcaya thayA. khyAvaramAM jana samudAya sArA pramANamAM hate chatAM paNa sthA nakavAsI ane terApaMthIonuM jora ghaNuM hatuM. mahArAjazrIe prathama tyAMnA zAMtinAthanA deherAsarajInI vaizAka zudI3 pratiSThA karAvI tathA AbU upara deherAsaramAM bUTa paheravA, te dharma virUddha che ane tethI jaina prajAnI lAgaNI dukhAya che; tema na thavAne badabasta karavA mATe ajameramAM thayela vAtacIta pramANe rAjaputAnAnA ejaMTa sudhI gavarnarane araja karAvI. pariNAme hamezane mATe Abu upara thatI AzAtanA baMdha thaI. bIyAvaramAM cAturmAsa daramiyAna gAmamAM aneka upakAra ane zAsana premamAM jAgRti thavA sAthe,banArasa pazuzALA ane pAlItANuM pAThazALA mATe paNa tyAMnA zaMghe moTI rakama mokalI. A uparAMta keTalAka sthAnakavAsIone paNa sAcA mArga upara lAvI mUttipUjaka banAvyA, zAsanasevA sAthe sAhitya sevAne paNa mahArAjazrI visarI gayA na hatA. bIyAvaramAM rahelI nAgarI pracAranuM sabhA sAthe vakhatevakhata dharmacarcA ane zaMkA samAdhAna mATe taka maLI hatI. ane tethI jyAre mahArAjazrIne cAturmAsa pUrNa thatAM vihAra karavAne prasaMga AvyuM tyAre teozrInI sAhitya temaja zAsana sevA mATe bITAvaranI samasta prajA taraphathI tathA bIjuM nAgarI pracAraNuM sabhA taraphathI jAhera meLAvaDAmAM mAnapatra arpaNa karavAmAM AvyAM hatAM. bIyAvarathI vihAra karI sojata padhAryA. tyAM sudhImAM mArgamAM jude jude sthaLe prAcIna jaina maMdira tathA bhaMDAre jarNa prAya sthitimAM jevA prasaMga manyA hatA. ane prAyaH mAravADamAM pUrve jaina dharmanuM saMpUrNa baLa hoya tema babe gAma upara dareka gAme derAsare ane graMtha avyavasthita sthitimAM najare paDayA hatA. jaina sAhitya A te ajJAna varganA hAthamAM rahI kIDAethI khavAI cavAI athavA [ 57] Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avyavasthita sthitimAM vahI jatu joi mahArAjazrIne lAgI AvyuM, je sAhityane mATe pote akhaMDa zrama ane asAdhAraNa jahemata uThAvI; tenA punarUddhArane mATe yatna karI rahyA hatA, tene AvI saMbhALa rahita avasthAmAM nAza pAmavAnI aNI upara joi teozrIne lAgI AvyuM. ane te mATe leAkeAnA cakSu ughADavAne :::: U sAhitya samelana. * bharAvavAnI jarUra batAvI. A bInA seAjatanA sa`ghe turta upADI lIdhI ane te mATe yogya vyavasthA zarU karI. A hukIkata jodhapuranA sa`ghamAM jANavAmAM AvatAM; sAhitya mATe jodhapura kSetra mAravADamAM mukhya hAvAthI tathA seAjata sTezana traNa keza krUra hAvAthI uparyukata pariSada zrIjodhapuramAM bharavAne tyAMnA sa Mghe seAjata saMgha pAse Agraha pUrvaka mAgaNI karI. tyAMthI AmatraNa karavAmAM AvyAM ane A prasage cegya mArga sUcavavA mahArAjazrIne tyAM padhAravA vinaMtI karatAM ziSyamaMDaLa sAthe mahArAja zrI jodhapura padhAryA. tA. 3 mArca sane 1914nA roja pariSadanA prathama divasa hatA, tethI te pUrve tyAM maDapanI taiyArI meATA pAyA upara sTezana najIkanA cogAnamAM thaI hatI. paSida artha joitA dareka sara jAma peAlIsa ane tevI dareka upayogI madada rAjya taraphathI utsAhathI pUrI pADavAmAM AvI hatI, relave upara AvatI keAipaNa Trena vakhate AvatA DelIgeTasa ane mIjhamAnAne AvakAra ApavAne game teTalA svAgata maMDaLanA sabhyane AvavA javAne relave kampanIe chUTa mUkI hatI. gAmanI Aza vALa hAiskule tahevAra pALI dareka chAtra maDaLa vAlITarIyara tarIke sAhitya rakSakAnI sevA karavA utsAhI thayeA hatA ane ba MgALa, mAravADa, gujarAta, kAThiyAvADa tathA cheka dakSiNa taraphathI paNa pRthak pU. thak maLI eka hajAra DelIgeTasanI saMkhyA AvI paheAMcI hatI. A prasa Mge jarmanIthI DA. harmana jekeAkhI khAsa AvelA hatA. tathA pramukha tarIke kalakattethI DaoN. satIzacaMdra vidyAbhUSaNu ema, e, pI, eca DI, saMskRta kolejanA prInsIpala Avela hatA. maMDaLanI zobhA gArava ['58 ] Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhurI karavA sAthe moTI saMkhyAmAM DelIgeTasa ane 4 thI pa hajAra vIjhITarsanI hAjarIthI sAhitya sevAnA raMga alaiAkika jaNAyA hatA, saMmelane potAnu kArya traNa divasa karyuM hatu ane temAM je TherAvA pasAra karavAmAM AvyA hatA, tenA amala thatAMja sAhityane prakAza amUlya caLakATabharyAM uddhAra karavAnI AgAhI ApatA hatA, kemake thaelA TharAvAmAM mukhya uddeza prAcIna sAhityanA uddhAranA hatA ane tethI prAcIna jaina sAhityanA bhaDArA kholAvavA tapAsavA sudhAravA, prakAzamAM lAvavA, jIddI judI bhASAmAM UtAravA ane yuni varasiTamAM dAkhala karAvavAne yatna karavAnA TharAvA thayAM hatAM, mukhya bhukhI e hatI ke AvuM prAcIna sAhitya prakAzamAM lAvavAnI sAthe prAcona zilAlekhA temaja tAmra patrAnA uddhAra mATe tathA tevA satrasthAneA kholavAnA vicAra karavAmAM AvyA hatA, kemake prAcIna zilA lekhA e ghaNAja upayogI ane satya itihAsa puro pADavAne mukhya sAdhana che, ane prAcIna itihAsa, samAjanI prAcInatAnu gArava che. sAhityanA uddhAra mATe jarUrIyAta darzAvavA uparAMta tevI rIte je je sa MsthA ke vyakti taraphathI tevA yatna karavAmAM Ave che, temane upakAra mAnavA ane tevA kAryane hAtha dharanAra tenI zuddhi mATe khAsa kALajI rAkhe,tethI bhaLAmaNu karavAne paNa A pariSadamAM TharAva thayA hatA, A prasaMge jaina samAja uparAMta rAjya taraphathI sAro madada maLavA mATe agAu jaNAvyu che; te uparAMta sa MmelananA cAlatA kAya prasage tyAMnI rijansI kAunsIlanA tamAma sabhAsade ane er3IsarA e hAjara rahIjaina zAsananA prAcIna tattvAnA prakAza mATe sAro prayAsa karyAM hatA. eTalu ja nahi paNa pariSada prasaMge upayegI TharAvA mATe AcAryazrIe karelA edhane zravaNu karatAM teozrInA khAsa janarala upadeza sAMbhaLavAnI lAgaNI thatAM eka vadhArAne divasa mahArAja zrInA sAmAnya upadeza mATe vadhAravA hIlacAla karI hatI ane te uparathI cAthe divase AcArya zrI taraphthI jaina sAhitya ane tenA graMthAmAM rahela kimatI gaiArava sabaMdhe kiMmatI samAlocanA karavAmAM AvI hatI. A prasaMge dareka jaina phliAsInI naitika AjJAe tathA dayA tattvane eTaluM teA skrUTa ane sAmAnya upayogI bhASAmAM samajAvavAmAM AvyuM hatu ke hiMdu ke musalamAna, rAjA ke prazna sarve [59] Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAjara rahela varga eka avAje te potAnA dharmanA Adha levA meTA hAya tema tadAkAra thai gayA hatA ane te upadezanI asarathI tyAMnA mukhya kAunsIlara nAmadAra mahArAjA tesi MhajIe mahArAjazrIne potAne agale padhAravA vinaMtI karI hatI. AcAryazrI khIje divase mukarara karelA TAime munimaDaLa tathA chAtraparivAra sAthe temane khagale padhAryAM hatA ane jIvayA saMbaMdhe upadeza karatAM khuda hajUra temaja temanA saMbaMdhI ane strI maDaLe jIvahiMsA na karavA temaja mAMsAhArane tyAga karavAnA keTalAka niyamA lIdhA hatA. jodhapurathI najIka eziyA nAme esavAleAnI prAcIna nagarI ane mahAna tI che. A sthaLe sahaparivAra jai yAtrAnA lAbha levA sAthe tyAMnA prAcIna maMdira tema bIjA keTalAMka aitihAsika sthaLe tapAsI, mAravADa tarapha mahArAjazrIe peAtAnA vihAra lakhAvyeA ane dareka sthaLe AvelAM prAcIna jaina derAsaronA darzana karavAnA lAbha levA sAthe tyAMnA sa MdhAne devadravya tenI vyavasthA ane jaina tarIkenu gArava samajAvatA saMvata 1970 nuM cAmAsu zIvaga jamAM karyuM. zIvagajanA cAturmAsa daramiyAna paNa pUrvavat jIvadayA tathA prAcIna sAhityanA uddhAra mATenA yatna zarU rAkhavA uparAMta mAravADamAM phakata navAM navAM derAsarA pAchaLa lAkhA rUpiyA khavA pachI tenI vyavasthA tathA ugharANI mATe je khInakALajI rahe che, ane tethI dharmAdAnA nAme hajArA khalake lAkhA rUpiyAnA caDhAvA thavA chatAM aMte ApavA levAnA akhADA thAya che tethI " mA2vADanA khIDAM " nI zarU thaelI kahevatanuM kalaMka dUra karavA temaja jamaNuvAr pAchaLa hajAro rUpiyAneA dhumADA karI, mAravADI magarUra thAya che, temAM sudhAro karavA mATe upadeza zarU rAkhyA. mAravADanI prajA jamaNune nAme hajArAnI sakhyAmAM ekadama maLe che ane kAMIpaNa viveka jALavavA vagara bhraSTAcArathI jamaNu uDAvavAmAM dara varSe lAkhA rUpiyA pheMkI de che. tene khale jo cAlu upadeza karavAmAM Ave, te pe tAnI sakhAvatano pravAha sAhitya tarapha vaLatAM zIkhe, tevA hetuthI te taraphanA samajI vage mahArAjazrIne tevA bhAgAmAM vadhAre vicaravA prArthanA karI, varSoMthI gujarAta kAThiyAvADane mahArAjazrInAM dazana ane vacanAmRtanA lAbha maLavAnI [60] Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIjJAsA thavA chatAM te tRpta karavAne vilakha thayA karatA hatA tethI tAkIde padhAravA AmaMtraNa ane arajatrA haMmezAM zarU hatAM, chatAM jaina prajAthI khIcAkhIca bharelA pradezane potAnI sthiti ane dharmanuM bhAna karAvavAnI prathama jarUra vicArI, mahArAjazrIe tyAMthI pAche paMcatithI (varakANA, nADola, nADalAi, ghANerAva (mahAvIra) ane rANakapura) taraphathI kesarIyAjI sudhI pAchA vicaravAnu ceAgya dhArI cAturmAsa pachI te taraph vihAra karyAM, ane te taraph ( golavADa) nA prAyaH tamAma gAmemAM upadeza dhArA vhetI rAkhI che. pariNAme keTalAka sudhArA karAvavA uparAnta khImela, rANI, nADAla, nADelAi ane desari (devasUri) vigere gAmAmAM pAThazALA paNa sthApana karAvI che. ane tyAMthI gujarAta, kAThiyAvADa tarapha vicarI zrI.saddhagirinA darzananA lAbha leze. astu zivagajanA cAturmAsamAM khAsa jANavA lAyaka JAmata e banI hatI ke--iTAlIyana vidvAna DaoN. ela, pI, TeseTarI, khAsa sUrIzvarajInA dana karavA AvyA hatA. ane traNa divasa rahI jaina sAhitya saMbaMdhI ghaNIeka bAbatenuM jJAna meLavI gayA hatA. A vakhate khIvANudInI pablIka sabhAmAM TeseTArI sAhebe je zabde uccAryo havA, te jainAnA gAravasUcaka hatA ane teTalA mATe temanA bhASaNanA sAra ahIM ApavA ucita samajAya che. DaoN. ela.pI, TeseTorIne khIvANadI meM diyA hUA bhASaNa. " upAdhyAya zrI indravijayajI mahArAja, bahino aura mADyo, maiMne kala zivagaMjameM jaina dharmake viSayameM aura pUjya zrI vijayadharmasUri mahArAjake viSayameM mere kucha vicAra pragaTa kiye haiM, jo ki inake bAremeM mere hArdika bhAvoMko jAhira karane ke mere pAsa zabda nahIM haiM / to bhI Apa sajjanoMke jAnaneke liye thoDA 1 [ 61 ] Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuta kahanA atyAvazyaka jAna paDatA hai / isake kahanekI koI jarUrata nahIM hai ki mahArAjazrIne jaina dharmake siddhAntokI tarapha etaddezIya aura pAzcAtya vidvAnoM ke dhyAna AkarSaNa karanekI avabhanIya evaM stutipAtra koziSa kI hai| aura harSakA viSaya hai ki isameM unhoMne bahuta saphalatA prAptakI hai| merA jaina dharmake upara jo itanA anurAga hai vaha mahArAjajI kI kRpAkA pratApa hai / mujhe yaha bAra bAra kahanA hai ki bhASA zAstrake viSayameM bhI unhoMne mujhe amUlya madada dI hai / mujhe unakI madadakA sarva sAdhAraNameM svIkAra karanekI bahUta khUzI hui hai / maiM mahArAjazrIkA sadAke liye RNI banA rahuMgA / kyoMki abhAgya vaza meM unakA RNa cukAneko asamartha hI nahIM, bahuta garIba huuN| jaina darzana bahuta hI uMcI paMktikA hai / iske mukhya tattva vijJAna zAstrake AdhAra para race hue haiN| aisA merA anumAna hI nahIM, pUrNa anubhava haiM / jyoM jyoM padArtha vijJAna Age bar3hatA jAtA hai, jaina dharmake siddhAntoMko siddha karatA hai aura maiM jainiyoMko isa anukUlatAkA lAbha uThAnekA anurodha karatA huuN| jaina dharmake tAtvika graMtha jahAM taka bane zIghra pAzcAtya bhASAoMme tarajamA karAkara prakAzita karavAne cAhiye / merA yaha anumAna hai ki jaina pustaka prakAzita hojAnese baDe tattvajJAniyoMko aura bhASAzAstriyoMko amulya lAbha hogaa| jo Apa cAheM to saMsArake jJAnameM bahuta kucha tarakkI aise karanese ho saktI hai / maiMne mere kaI mitro dvArA kheda pUrvaka yaha sunA hai ki kaI jaina pustakeM, jo bhaMDArameM maujUda haiM, unheM saMzodhanArtha mila nahIM saktI ora isa tarahase unakA bahutasA kArya aTakA huvA adhurA par3A hai / mujhe aura saba hI vidvAnoMko AcArya zrI vijayadharmasUrikI madada bahuta lAbhadAyaka huI aura ve sahasrabAra dhanyavAdake pAtra haiN| [623 / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ahiMsA, sabhyatA civilization kA sarvopari aura sarvokuSTa darajA hai / yaha nirvivAda siddha hai aura jaba ki yaha sarvopari aura sarvotkRSTa darajA jaina dharmakA mUla hI hai, to isakI aura sarvAGga sundaratA ke sAtha yaha kitanA pavitra hogA, yaha Apa khudahI samajha sakte haiM / jainI loga ahiMsA devIke pUrNa upAsaka hote haiM aura unake AcAra bahuta zuddha aura prazaMsanIya hote haiM, unake bAraha vrata aura sapta vyasana vagairaha bAbatoM ke jAnanese mujhe bahota khuzI huI aura unake cAritrakI tarapha mere dilameM bahuta Adara utpanna huvA hai, jaina muniyoM ke AcAra dekhanese mujhe ve ati kaThina jAna paDate haiM, lekina vo aise to pavitra haiM ki haraekake antaHkaraNa meM ve bahuta bhaktibhAva aura Adara utpanna karate haiM / aisehI caritra sarva sAdhAraNapara Azcaryajanaka prabhAva paDatA hai ! mere Upara unake cAritra balase unake lekhoM aura vyAkhyAnoMkA subhAgyavaza asara huvA hai, aura meM isa nizcayapara ApahuMcA hUM ki maiM bhI jahAMtaka bane jaina dharmake mukhya niyamoM ke anusAra caluM / upAdhyAyajI zrI indravijayajI mahArAjane mujhe jaina mandiraoNke darzana karAye haiM aura maiM bhagavAna ke darzanoMse apaneko kRtArtha samajhatA hU~ / maiMne Age kabhI jaina tIrtha karake darzana nahIM kiye the / maiMne kaI bAteM yahAMpara bahuta sAra - garbhita aura dilacaspa paaii| mahArAjake pAsa mAtra hI 3 dinameM maiMne jitanA jJAna pAyA hai utanA maiMne Ajataka pahile dAsila nahIM kiyA. / " tA. 16-8-14 [68] Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzA ane utsAha. + AcArya tarIkenI pharajo zI che ? te agatyanA praznanAttara uparanA jIvanamAMthI maLI zake che. meATA thavuM ke mAna meLavavu te mAMgavAthI ke me TAI khatAvavAthI maLI zakatu nathI, paraMtu mahAna kAmeja meTAi meLavI Ape che. ane samAna daSTi tathA niHstrA buddhithI samAjasevA mAnanA soMghA anubhava karAve che. jainAcArya dareka tItha karonI paTTapara parAmAM tathA camaratI kara zrImahAvIraprabhunI pATAnapATe aneka thayA che, thAya che ane thaze, eTaluM ja nahiM paNa thai gayelA AcAryAe samagra kAmanA hitamATe temaja uddhAra mATe bhagIratha prayatna sevyA che. samayane ALakhI aneka zramathI samagra kAmanA utkraya mATe upadeza ApI kAmane pAchaLa paDavA dIdhI nathI. A sa`gurUma'DaLanA kimatI upakArAmAM AcArya zrI vijayadhama sUrinA jIvanamAM thayela zAsana sevA ApaNane pratyakSa AnaMda ane utsAha Ape che. ane te mATe teozrI taraphanA pUjya bhAvanI akhaMDa jyAtI darzAvatAM teozrI hajI paNa aneka upayogI kAryomAM agrapade tape tema IcchIzuM, [64] Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bola, je jaina jAtinA udghArane mATe avitrAnta udyama kare che, jemae kAzImagadha ane a'gALa jevA dezAmAM vicarI hajArA jIvAne mAMsAhArathI akAvI zuddAhArI banAvyA che, jeAe kAzI nareza-darabhaMgA nareza vigere mhoTA mhATA rAjAonI avAranavAra mulAkAta lai jainadharmanA tattvA samajAvAnI kAziza karI che, jemAe bhAratavarSanA samasta dharmanI mahAsabhAAnI aMdara jAhera bhASaNA ApI, jainadharma hindusthAnanA dharmomAM prAcIna ane pavitra che, ema batAvI ApavA bhagIratha prayatna karelA che; jeonA parizramathI kalakattAnI yunivarsITImAM jaina sAhityanA granthA vyAkaraNa ane nyAyanI tIya parIkSA sudhInA dAkhala thavA pAmyA che. jeonA pavitra upadezathI kAzI pazuzALA, yazeAvijaya pAThazALA banArasa, yazovijaya pAThazALA pAlItANA, zrIhemacaMdrAcArya pusta kAlaya, zrIyazeAvijaya granthamALA, zeTha lakSmIcaMdrajI jaina lAyabrerI AgarA, zrIzAntinAtha jaina granthamALA AgarA, zrIvijayadharmasUri jaina maMDaLa tathA zrIsAhi tya sammelana vigere prasidgha saMsthA sthApana thavA uparAnta mAravADanI aMdara khIjI keTalIeka pAThazALAo-lAyabrerI sthApana thavA pAmI che, ane jezrInA upadezathI khIjA seMkaDA zAsana prabhAvanAnAM kAryo thavA pAmyAM che, tema jeenuM pavitra jIvanacaritra hindI, khagALI, gujarAtI bhASA uparAnta jana, phrenca ane iTAlIyana bhASAM jevI pAzcAtya bhASAmAM paNa pragaTa thayuM che, evA jagatapUjya zAstravizArada jainAcArya zrImAn vijayadharma sUrIzvarajI mahArAjanI kasAelI kalamathI lakhAela 'dharmadezanA' nAmanA pavitra granthane prakAzita kara. vAnu Aje mahune sAbhAgya prApta thayuM che. grantha nirmANunA sabaMdhamAM mAre kahevuM joie ke, AjathI lagabhaga cAra varSa upara huM banArasamAM hatA, tyAre jainAmAM eka evA zAsanapremI patranA abhAve ane gujarAtanA keTalAka zAsanapremIonA AgrahathI me' jainazAsana nAmanu eka pAkSika patra kADhavAnI zarUAta karI hatI. A vakhate pUjyapAda zrI sUrIzvarajI mahArAjanI sthiti paNa banArasamAM ja hatI, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA saMgamAM zAsananA grAhako dura che paNa sUrIzvarajInA upadezanuM pAna kare, e abhilASAthI meM sUrIzvarajI mahArAjane eka e lekha nirantara cAlu rAkhavAnI prArthanA karI, ke je jamAnAne anukuLa he jainatarava jJAna paNuM lekone karAve. mahArI prArthanAne ravIkAra karI surIzvarajI mahArAje, zAsananA prathama aMkathI ja dharmadezanA nAmano eka lekha Apavo zarU karyo. Aje zAsananuM sAptAhika rUpe cothuM varSa cAle che, ane te bIjAnA AdhipatyamAM nikaLe che, chatAM paNa e khuzI thavA jevuM che ke, sUrIzvarajInI te dharmadezanA hajU paNa nirara AvyA kare che. A pustaka teja lekhene saMgraha che ke je "jainazAsana'nA zaranA be vamAM barAbara niyamita rIte eka paNa aMkanA vyavadhAna sivAya prakaTa thayA che, A pustaka teja lekhono saMgraha che ke je lekhone vAMcanArAonA mukta kaMThathI prazaMsA bharelA seMkaDo pa zAsananI ophisamAM AvatA hatA. ane A pustaka teja lekhone saMgraha che ke je lekha jainazAsana patramAM eka zaNagArarUpe gaNAtA hatA ane gaNAya che. vAta paNa ThIka ja che, eka asAdhAraNa vitAna AcAryazrInI kasAelI kalamathI lakhAelA lekho ATalA lokapriya thaI paDe, e kharekhara banavA joga ja che. eka tarapha AcAryazrInI kasAelI kalama, ane bIjI tarapha lekhanuM pavitra nAmakaraNa (dharma-dezanA), te ATalI lokapriyatA prApta kare, emAM kaMI Azcarya jevuM nathI. kharekhara dhama dezanA eka evI vastu che, ke henA jevo upakAra karavAvALI saMsAramAM eka paNa vastu nathI. eka kavi paNa karI che ke navA nATyatra tAdarA ivadyate yAdRzI duHkhavicchetrI prANinAM dharmadezanA // 1 // saMsAramAM e koIpaNa upakAra nathI ke--jevI prANionA duHkhano vicheda karavAvALI dharmadezanA che. 1 manuSya game tyAM, game hevI avasthAmAM hoya, paraMtu tene te dharmadezanA upakArI-asIma upakArI nivaDe che. arthAta rAjAno mahela che ke garIbanI paDI he, araNya che ke zahera che. rAgI ho vA nirAgI ho, strI he yA purUSa che, ane thavA balaka he, cAhe vRddha che, parantu darekane dharmadezanA ekAnta lAbhakartA che. ane teTalA mATe A dharma-dezanA, keTalAka mahAnubhAvonA atyAgrahathI sUrIzvara mahArAjanI AjJA prApta karIne pustaka rUpe prakaTa karavA bhAgyazALI thAuM chuM ane sUrIzvarajI mahArAje pitAnA lekhane pustaka rUpe prakaTa karavAnI je paravAnagI ApI che, te badala teo sAhebano zuddha aMtaHkaraNathI AbhAra mAnuM chuM. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyaH e vAta darekanA jANavAmAM che ke vartamAna prajA evAM pustakonI mAgaNIo vadhAre kare che ke-je samajamAM Ave tevI sarala ane sarasa bhASAmAM lakhAelAM hoya, ane jemAMthI jainadharmanA moTA moTA tamAma siddhAMtetabe spaSTa rIte samajAI Ave." sUrIzvarajI mahArAje A pustakanI janA, kharekhara uparanI vAtane maraNamAM rAkhIneja karelI che, ane teTalA mATe A pustaka tevI mAgaNI karanArAone mATe amUlya khajAne thaI paDaze, ema kahevuM kaI rIte atyakita bhareluM nathI. A puratakanI racanAmAM surIzvarajIe vArtAmAnika sthiti upara paNa ghaNeja khyAla Apelo che, eTale vartamAna jamAnAmAM sAdhuomAM-gRhasthAmAM-vaizya ke kSatriyomAM game tyahAM paNa je kaMI aMdhAdhunI cAlI rahI che aghaTita svataMtratAne bega loke thai paDyA che. teone jAgRta karavA mATe cetavavA mATe ane bIjAene henuM vAstavika svarUpa samajAvavA mATe paNa yathA prasaMga ullekha karyo che. nIti ane sadAcAra zI vastu che? tenA pATha vAMcanAra pratyeka prakaraNamAMthI meLavI zake tema che. sudhArA-kudhArAnI mArAmArImAM paDI samayanA upara churI pheravanArAo sudhArA kudhArAnuM sAcuM svarUpa samaje, teTalA mATe keTalAka prakaraNomAM prasaMge pAtta tene lagatuM paNa vivecana karavAmAM AvyuM che. A badhuM vArtamAnika prajAne mATe keTaluM badhuM upayogI che, te ApaNe sahaja samajI zakIe tema chIe. A pustakanI upagitAmAM sarIzvarajIe eka e paNa vadhAro karI Apela che ke pratyeka viSayonI aMdara te te viSayane lagatA keTalAka prAsaMgika subhASitaleka gAthAo tema daSTAMta paNa cittAkarSaka ApelAM che. ane teTalA mATe lekacara-bhASaNo ApavAvALAone A grantha vadhAre upayogI thaze che. A pustakanI aMdara, pustaka chapAvatI vakhate, pratyeka viSayone judA judA prakaraNomAM vaheMcI nAkhI tenI khAsa eka anukramaNikA paNa A sAthe joDavAmAM AvI che ke jethI vAcakane vadhAre sugamatA bhareluM thaI paDaze. senAnA mUlya samAna A granthanI hAla turtamAM be hajAra kopI bahAra pADavAmAM AvI che, jahemAMnI eka hajAra kopInuM kharca bIsurIzvarajI mahArAjanA upadezathI khyAvara nivAsI zeTha kuMdanamalajI ThArI hAraphathI maLeluM che, ataeva te zeTha sAhebane upakAra mAnavA sAtha zeThanuM suMdara citra, A pustaka hAra prAhakane bheTa karuM chuM, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArA A TuMka vakatavyanI pUrNAhutimAM mahArA mitra, "jaina" patranA adhipati zrImAna zeTha devacaMdabhAI dAmajIne kharA aMtaHkaraNathI upakAra mAnuM chuM ke, jeoe pitAnA amUlya samayane bhoga ApI A grantharatnanA kartA paramapUjaya zAstravizArada jainAcArya zrIvijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanuM jIvanacaritra dharmadezanAmAM ApavA mATe lakhI ApI mahane anugRhIta karyo che. chevaTa zrIsUrIzvarajI mahArAjanI kasAelI kalamathI lakhela "jainatatva digadarzana" "jainazikSA digadarzana purUSArtha diggadarzana annati digadarzana ane "ahiMsA digadarzana vigere pustake janasamAjane jema upayogI thayAM che, tevI rIte zrIsUrIzvarajI mahArAjanI pavitra jIvanaprabhA ane pavitra pratibiMba sAthe prakaTa karAtA A grantha vAMcakane lAbhaprada thAo. evI aMtaHkaraNanI IcchA pUrvaka viramuM chuM. zrI yazavijaya jaina pAThazALA, ). siddhakSetra, kArtikI pUrNimA-vI. saM.2441 ] sUri sevaka, harSacandra bhurAbhAI zAha, grantha prakAzaka, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrva lAbha. jaina sidhdhAntano khajAno. vizeSAvazyaka. mahAna grantha pANInA mUlya. je mahAna granthanI batrIsa rUpiyA kiMmata levAmAM Ave che, te grantha phAgaNa zudi 15 sudhI lenArane mATe nIce pramANe vyavasthA karavAmAM AvI che. bethI daza kepI sAthe lenArane dara rU0 25) pramANe 10 thI vadhAre lenArane dara rU. 20) pramANe ane eka sAthe se kApI lenArane dara rU. 16) pramANe ApavAmAM Avaze. jaladI maMgAvI lyo, Avo avasara punaH nahIM maLe, A pustaka maLavAnuM ThekANuM. 1 zrI yazovijya jaina granthamALA ophIsa, herisareDa-bhAvanagara, 2 zeTha lakSmIcaMdrajI jaina lAyaberI, velaNagaMja-AgarA, 3 zrI vijyadharmasuri jaina maMDala. namamaMDI-AgarA, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayanu nAma. 1 upakrama 2 nayAdinuM ravarUpa 800 ... ... 3 syAdvAda ... 4 dezanAnA bheda 5 tIrthaMkarAnuM TUMka caritra. 6 dezanAna" svarUpa chakrAvanuM svarUpa 8 krodhanA jaya ... +00 BBS ... ... ... anukramaNikA, - paron prathama prakaraNa, ... ... ... ... : 200 ... ... 16 upAdhAta ... 17 vividha mAdha 18 kanuM prAdhAnya 19 sAmAnya upadeza 20 nandana RSinuM dRSTAnta 21 anukULa-pratikULa upaca, 22 sAdhudharmanI dRDhatA... 23 sAdhuone upadeza... 24 siddhasenadivAkaranuM dRSTAnta ... ... *** ... 0.0 600 dvitIya prakaraNa, ... ... ... ... pR. 1 4 ... 10 13 14 23 30 35 156 ... 99 25 sAdhuone upadeza cAlu .. 101 26 vizuddha mA sevana 163 104 27 duHkhamaya saMsAra 170 17Y 109 28 aMgeAcara strI caritra 114 29 jJAna ane sadAcAra 183 118 131 30 jainAcAryonA udArabhAva 191 31 kama bhAgavavAmAM ekAkIpaNuM 199 32 dazAvatAranu` sa MkSipta varNana. 209 139 150 tRtIya prakaraNa. 217 221 33 mAha prapaMca 34 vairAgya vRddhinAM kAraNo 35 manuSya janmanI durlabhatA... 244 36 zarIranI asthiratA-apavitratA 253 37 ekatrabhAvanA 38 naraka gatimAM duHkha 265 ... ... viSayanuM nAma. huM mAnanuM svarUpa 10 mAnanA jaya 45 mArgAnusArinA pAMtrIsa guNA. 314 14 lAbhanuM ravarUpa 15 lAbhanA jaya 11 bAhubalInuM dRSTAnta... 12. mAyAnuM svarUpa 13 mAyAnA jaya ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 39 tiryaMcagatimAM du:kha, * 274 281 ... 40 manuSyatimAM du:kha.. 41 devagatimAM duHkha . 227 42 zubhAzubha Azrava vicAra. 290 43 vratanI zreSThatA 306 ... 268 44 prakaraNanI pUrNAhutimAM upadeza 309 caturtha prakaraNa, ... 336 ... pR. 41 43 para 60 73 59 94 ... Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aham pUjyapAda zrIvRddhicandragurubhyo namaH dharmadezanA. chmch 862@D@Q@999zce Code39999666 9999966! Guests ~~ prAtaHkALanA samaya yAgI yA bhegI, rogI yA nirogI samasta jIvAne sukhakArI che. vanaspati je samaye jalabiMduthI tRpta thai rahI che, maMda maMda pavananI zItala laharI cAlI rahI che, bhakatajanA devapUjA yA guDvandana sArU javA kolAhala karI rahyA che. pakSigaNA madhura svare Ananda gIta gAi rahyA che, vidyArthi gaNu sarasvatI mahAdevInI ArAdhanAmAM magna thai rahyA che, mahAmunijanA Atma kalyANane artha zubhakriyAnI zreNI rUpa veNImAM guMthAi gayA che, sUryanAM dhImAM kirA pAravAnA caraNanI mAphaka lAlimA guNa vibhUSita ( lAla raMgavALA ) mAlUma paDI rahyA che, malImasa anyakArI cAtarathI svasthAna cheDI palAyana dazAne bhajI rahyA che, cAra, jAra, rAkSasAdi nizAcarAnA duSTa pracAra adha thaela che, vepArI loka ahIM tahIM kariyANAnI rAha joi rahyA che, mAlathI pUrNa gADI, gheADA, ekA, UMTa, khalana, peThIA vigere, vepAranA pIThA bhaNI dhIme dhIme cAlyA Ave che, rAjA mahArAjAdi sukhI janA AgaLa sukha khAdhaka saMgIta gavAi rahyAM che, paMDita janA tvarA pUrvaka saMskRta pAThazALA bhaNI prayANa karI rahyA che. vanamAM, zahe ramAM, udyAnamAM, sarvatra zAMti chavAi rahI che, nadI sarovarAdinAM pANI ceAtaram svacchatA vALAM dRSTigocara thai rahyAM che. pAMthajanA potapotAnA vatana tarapha gamana karI rahyA che. ityAdi aneka prakAre sukhAkArI samaye devaracita samavasaraNamAM azoka vRkSanI nIce siMhAsana para besI zrI ahinta prabhu bhavya prANionA hitane arthe sAmAnya rIte eka prahara sudhI dezanA hai che, A dezanA sAta naya, cAra nikSepA, e pramANa, samra bhaMgI tathA syAdvAda zailI yukta hAya che. te dezanAne aNudharA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhinA ATha guNa pUrvaka grahaNa kare che. grahaNa karela arthane anusarI dvAdazAMgInI racanA kare che, arthanI apekSAe A dvAdazAMgI nitya che, kAraNa ke samasta tIrthakara mahArAjanAM mukha kamalamAMthI nIkaLela artha sarakheja hoya che, paraMtu zabdanI racanAmAM phAraphera havAnI apakSAe anitya che. vIze tIrthakara mahArAjanA gaNadhare, "upara vA vidvA chuvera vA" rUpa tripadI pAmIne dvAdazAMgInI racanA kare che, chatAM temAM khUbI e che ke tamAmane artha sarakho hoya che. te dvAdazAMgImAM rahela zabdane svayaMbhUramaNa samudranI upamA daI zakAya kharI, paraMtu artha te anaMta hevAthI anupameya che eTale ke tene koinI upamA ApI zakAya nahiM. "pUjA arasagano go eka sUtrane artha anaMta che, te tevAM saMkhyAbaMdha suge che, tethI tenA arthane anaMta kahevAmAM kaze bAdha nathI. pUrvokta vAkya upara eka alpabuddhi vALA mANase samayasuMdara nAmanA upAdhyAyajInuM upahAsya karyuM ke, sAheba! ThIka TADhA paheranA gapATA hAMkyA che, te ja samaye te kuzAgrabuddhi upAdhyAya mahArAje eka vAkayanA ATha lAkha artha karI batAvyA hatA, te graMtha haju vivamAna che, jenuM nAma "aSTalakSI' kahevAya che. A upAdhyAya mahArAje karelA eka vAkyanA ATha lAkha artha sAMbhaLI te prazna karanAra purUSa zIdA upAdhyAya mahArAjanAM caraNa kamaLamAM paDI potAne aparAdha kha mAvI be -"sarvajJanuM jJAna, alpajJa pAmane Azcarya usanna kare che, paraMtu tattvane kAMI Azcarya nathI." zrImadda hemacaMdrAcArya viracita cogazAssAmAM paNa mAganusArI guNa prakAzaka eka dazazlekanuM kulaka che, jenuM zatArtha vivaraNa mAnasAgara upAdhyAye banAvela che ItyAdi aneka dAte tathA graMthe dekhavAmAM Ave che te zrI tIrthakara mahArAjanAM vAkyamAMthI anaMta artha nIkaLe, te temAM Azcarya jevuM kazuM nathI. kALanA prabhAvathI pratisamaya tathA prati vyakti, hIyamAna (ochuM) thatAM thatAM Aje samudramAMthI biMdumAtra jJAna rahyuM nathI. e pramANe avazeSa rahelA jJAnane paNa grahaNa karavA Aja kAla keI sama hoya ema pI zakAtuM nathI. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upama ( 3 ) je samaye tIrthaMkara mahArAje dezanA chApI te samaye te dezanAne gratuNu karanAra sAkSAt gaNadharA hatA, tA paNa te anaMta guNu hIna dhAraNa karI zakyA, tA mArA jevA atyaMta pAmara jIvA dezanAnuM svarUpa lakhavA hiMmata dhare, te tene sAhasa sivAya bIjuM kAMi gaNI zakAya nahi. tathApi maneAtsAhane AdhIna thaela A jana sthUla rItyA mAMiMka lakhavA utsAhI che, temAM prAmAdika doSa, matibhramathI thaela doSa athavA ajJAna vilasita dvASa koi STi geAcara thAya tA sajjanA tene zuddha karI vAMcaze ane mane mitrabhAvathI sUcanA Apaze ke jethI huM mArI bhUla sudhAravA bhAgyazALI thAuM. pApakArI, niSkAraNu badhu, jagadgurU zrIjinarAja bhagavAnanI dezanA samasta jIvAne guNakArI che, dAkhalA tarIke jo ke rasAyaNu auSadha puSTikara che, te paNa ahIM pAtrApAtranA vicAra karavA paDaze, jemake jenA kAThI sApha hoya tene rasAyaNa guNakara che, paraMtu te sivAya bIjAone navI vyAdhi pedA kare che; teja pramANe jenA manamAM samabhAva che, kAi paNa jAtanA Agraha nathI, temaja jenI mati vastu dharmanI oLakhANa karavAnI lAlasAvALI che, tene dezanA guNu prasAdhanI che. ahIM keAIne zaMkA thaze ke " jyAre prabhunI dezanA pAtra, apAtra, guNI, nirguNI tamAmane hitakara thatI nathI, te temAM teTalI nyUnatA che, kAraNa ke cegyane upakAra kare te temAM kAMi vizeSa nathI, jyAre acagyanA paNa upakAra kare tyAreja dezanAmAM kAMi vizeSa guNa che, ema kahI zakAya." 88 AnA uttaramAM samajavuM je sUryanAM kiraNa jagatabharane prakAza karavAnA svabhAvavALAM che, chatAM ghuvaDane prakAza karatAM nathI, ulaTTu tene adha banAve che; to temAM sUryanA zo dveSa che? saMpUrNa kSIra tulya pANIthI bharela kSIrasamudramAM nAMkhela phuTela ghaDA bharAtA nathI te temAM samudranA zo doSa ? vaLI vasa Mta RtumAM jyAre samasta vanaspatine putra puSpa Aveche tyAre karIra vRkSane ( keraDAnAM jhADane ) patra AvatAM nathI tathA vAsA sUkAI jAya che, te temAM vasata Rtune kAMI rASa Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) dharma dezanA. nathI, doSa mAtra te te vastunA nirbhAgyapaNAnA che; teja pramANe bhagavatanI dezanA sarvathA sAmarthya vALI che, chatAM bhaLyetara jIvanA svabhAva kaThAra hAvAthI, tene kAMI lAbha na thAya te temAM dezanAne doSa jarA paNa nathI, doSa tenA bhAgyanA che. sAkara svabhAve suMdara che, paNa gardabhane hitakara nathI, zelaDI mIThI che, paNa uMTane mATe viSa tulya che, ghI AyuSyanI vRddhi karanAra che, paNa jvarAkrAMta prANIne doSa karanArUM che, temaja tIrthaMkara mahArAjanI dezanA mithyAtva vAsita manujyane rUce nahi, tA tethI dezanA kRSita nathI,kintu sAMbhaLanAra dUSita che. ATalA upakrama karyA bAda have huM pratijJAta viSayanI mImAMsA para AvIza, A dezanA naya, nikSepa, pramANu, saptabhaMgI, syAdvAdathI bharapUra che, mATe prathama te samajavAnI apekSA hovAthI pUrvokta nayAdinuM svarUpa TUMkamAM ApIza, tyAra bAda dezanAnuM digdarzana karAvIza. nayAdinuM svarUpa.(c) FEE zrutanAmanA pramANathI viSayIbhuta thaela arthanA eka aMzanA *** (khIjA azAnA niSedha karyA sivAya) edha je vaDe thAya, te vaktAnA abhiprAya vizeSane 'naya' kahIe. te 'naya* e prakAranA che. (1) - nyArthika, (2) pAyArthika, (1) dravyArthi ka nayanA vaLI traNa bheda che. (1) naigama naya, (2) vyavahAra naya ane (3) saMgraha naya, (ra) pAyArthi ka nayanA cAra bheda(1) RjIsUtra, (2)zabda, (3) samabhirUDha (4) eva'bhUta. A sAta nayanuM varNana ahIM nahi ApatAM 'jainatattvavidegdarzana' jovA bhalAmaNa karUM chuM. nayacakramAM sAta nayanA sAtasA bheda khatAvela che. vaLI sammatitarkamAM lakhyuM che je 'jeTalA naya che teTalA vacana patha che" temaja jeTalA vacana mArga che, teTalAja matA duniyAmAM pracalita che, paraMtu eTalu jANavu joie ke Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MA nayAnuM svarUpa kevaLa eka nayanuM kathana mithyA che jyAre sAta nayanuM ekaThuM kathana samyaka che. ahIM zaMkA utpanna thavAne avakAza che ke jyAre eka nayanuM kathana mithyA che, te sAta nayanA kathanamAM samyakatva kyAMthI Avaze? jemake eka veLunA kaNamAM tela nathI te veLunA samudAyamAM tela kyAMthI Avaze? tenA uttaramAM samajavuM je, je ke eka motImAM mALA rahela nathI, paraMtu metInA samudAyamAM mALA rahelI che, tema ja eka nayamAM samyakatva nathI, paNa tevA samudAyamAM te che. eka matIne kaI "mALA che ema belI zake nahi. chatAM bele te mRSAvAdI gaNAya, temaja eka nayamAM samyaktva nathI, chatAM keI dhIThe thaI bele te te mRSAvAdI che. tethI eka vastumAM je guNa na hoya, te guNa tenA samudAyamAM na hoya ema jANavuM nahi. padArtha dharmanI aciMtya zakti che. have "nikSepa" vicAra karIzuM. nikSite sthAnti vatuMtaravaneneti nikSepa" bhAvArtha -jenA vaDe vastu tatvanuM sthApana karavAmAM Ave, tene nikSepa kahIe. tenA sAmAnya prakAre cAra bheda che.vizeSa bheda te je kSapazamaheyatenA pramANamAM thaI zake che, cha, ATha, daza, vIza jeTalA karavA hoya teTalA nikSepanA prakAra thAya che. ahIM cAra prakAra batAvIzuM-nAma, sthApanA, dravya ane bhAva. nikSepanA A cArabheda, "jIva"padArthane choDIne dareka padArtha upara ghaTAvI zakAya che, keTalAeka AcAryo te jIva upara paNa A cAra nikSepanI ghaTanA kathaMcit karI batAve che. ahIM ApaNe A cAra nikSepa, "ghaTa"(ghaDA) upara ghaTAvI joIzuM. jemake, nAma ghaTa, sthApanA ghaTa, dravyaghaTa ane bhAva ghaTa. jaDa tathA cetananuM athavA te baMnenuM ghaTa nAma paDAya te "nAma ghaTa"kahevAya. pustaka, prAsAda, athavA keI paNa sthaLe ghaTanI AkRti Alekhela hoya tene "sthApanAiTa' kahIe. je mRttikA (mATI) thI ghaTa utpanna thavAvALe che, te mATIne dravya ghaTa,"temaja jaLa lAvavuM laI javuM Adi kriyA karatI vakhate Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) dhuma dezanA. je vaparAzamAM AvatA ghaTa che te' bhAva ghaTa' che, e cAra bheda thayA. vaLI tenI a Mdara ' dezaghaTa tathA kALaghaTa ' evA e bheda paNa bheLavI zakAya; tevAre nikSepanA cha bheda thAya, amuka dezamAM utpanna thayelA ghaTa te ' dezaghaTa; ' ane amuka kALamAM utpanna thayele ghaTa te ' kALa ghaTa' ityAdi prakAre eka vastu upara e cha bheda tathA te karatAM bIjA vadhAre bheda paNa saMbhavI zake. 3 cha . naya tathA nikSepanuM e pramANe sakSepamAM thana karyA bAda have pramANanuM svarUpa kahIe chIe, pramANu e mAnela che. pratyakSa tathA parAkSa. pratyakSa pramANa e prakAranuM che (1) sAMvyavahArika ( 2 ) pAramArthika, AnI a Mdara vaLI sAMvyavahArika pratyakSa be prakAranu che. (1) IMdriyanimadhana (2) aniSkriyanikhadhana, A beu prakAramAM sAMvyavahArika pratyakSanA darekanA cAra cAra bheda che, tenAM nAma (1) arthAvagraha (2) iThThA (3) apAya (4) dhAraNA. ( 1 ) arthAvagraha, vyaMjanAvagraha thayA pachI thAya che, jemake kAi paNa vastunA eTale ke zabdArdikanA mana ane cakSune cheDI bIjI koi iMdriya sAthe sanniSkarSa (sa Mba Mdha) thayA, te samaye tene vyaMjanAvagraha thayuM, tyArabAda arthAvagraha thAya che. naiyAyika loko A jJAnane nirvika5ka jJAna mAne che. ( 2 ) AvuM nirvikalpaka jJAna thayA khAda A zabda (vigere ) kAnA haze ? kyAMthI Avyo ? ityAdika vicAranuM nAma ' ihA ' che. ( 3 ) tyAra bAda nirNaya thAya je, A tA mANusAne zabda che, temAM vaLI amuka ja mANasanA che, evA nizcaya pUrvaka jJAnane'apAya' kahe che. (4) temaja AA pramANe thaelA nizcaya pUrvaka jJAnane je amu ka vakhata sudhI dRDha rIte manamAM dhAraNa karI rakhAya tene dhAraNA ' he che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namAdinuM svarU5. A pramANe be prakAranA sAMvyavahArika pratyakSanuM varNana karyA bAda have pAramArthika pratyakSanA bhede kahevAmAM Ave che. pAramArthika pratyakSa tene kahevAmAM Ave che ke, je jJAna iMdriyAdikanI apekSA vinA kevaLa AtmadvArA pratyakSa thAya che. A pAramArthika pratyakSa be prakAranuM che. (1) sakala (2) vikala, vikala pAramArthika pratyakSa be prakAranuM-(1) avadhi (2) manaH paryAya. vaLI sakala pAramArthika pratyakSane eka ja bheda che. tene "kevaLajJAna" kahe che. have A pramANe pUrvokta beu prakAranuM pratyakSa pramANa (parokSanI mAphaka) be prakAranuM che. (1) svArtha (2) parArtha. (1) AbhUSaNe sahita zrI tIrthakara bhagavAnanI mUrtinAM je patAne darzana thayAM te "svArtha pratyakSa tathA te vAra pachI bIjAne kahevuM ke je, A AbhUSaNothI alaMkRta zrI jinarAjanI pratimA che, tethI karIne bIje mANasa je tenuM pratyakSa kare tene "parArtha pratyakSa kahIe. have bIjuM je pakSa pramANa che, tenA pAMca bheda batAvelA che. (1) maraNa (2) pratyabhijJAna (3) tarka (4) anumAna (5) Agama, have te darekanI vyAkhyA kare che. (1) saMskAranA jAgRta thavAthI utpanna thaehuM je kaI anubhavelA arthane viSaya karanArUM jJAna, tene "smaraNa" kahe che. jemake A teja (meM amuka vakhate joyuM hatuM teja) tirthakaranuM biMba che. (2) anubhava tathA smRti rUpa hetuo vaDe karIne tiryaga, udgha tA sAmAnyAdi viSayanuM je pratyakSa, pakSa mizrita saMkalanA svarUpajJAna thAya che tene pratyabhijJAna" kahe che. dAkhalA tarIke jema (1) A zepiMDa (gAya rUpa padArtha) teja jAtIya (tevIja jAtane) che(2) vaya (reja) gAyanA je heya che. (3) anvaya vyatirekathI utpanna thaela tathA traNe kAla sahita je sAtha sAdhanane saMbaMdha teja saMbaMdha jenevile AlaMbana 5hoya Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) dharma dezanI. 2 eTale ke amuka vastu chate amuka vastu hAya tathA amuka vastunA abhAvamAM amuka vastu na heAya evA AkAranuM je savedana (jJAna) tene ' UThuM " athavA " tarka " kahe che, jemake dareka prakAranA dhUma vani chatAMja hoya che, eTale ke dhUma hoya tyAM brahna hoyaja tathA vaninA abhAvamAM dhUmA abhAva che, AvA prakAranA jJAnanu nAma ' tarka ' che, (4) pratijJA, hetu, udAharaNa, upanaya tathA nigamanAdi avayavAthI je jJAna pramAtA purUSane thAya che tene ' anumati ? jJAna kahe che, tathA te anumitinu je kAraNa tene ' anumAna ' kahe che anumAna be prakAranu che. (1) svArthAnumAna (2) parAA numAna, (1) koi eka purUSane rasADAdikamAM ghaNIja vAra evA anubhava thayelA che ke 'jyAM dhUma hoya che tyAM vani hoyaja che--have dhAro ke te purUSa kAi kAraNasara parvatanI samIpamAM gaye; vaLI tyAM parvata upara lAgelA dhUma teNe cheTethI joyA; te vakhate tene pUrva rasAdikamAM anubhavela dhUma tathA vaninuM sAhacarya jJAna yAda AvavAthI tenA manamAM evA nizcaya thayo ke " jyAM dhUma hoya che tyAM vani nakkI hoya ja che, kAraNa ke dhUma vaninA vyApya che, te tethI karIne jarUra A parvata vanivALA che" AvA prakAranA jJAnane tarka rasika janA svArthAnumiti 'kahe che. A svArthA numitinu je kAraNa hoya che, tene svAsthya numAna "9 kahe che. ' " madada have khIntu je ' parArthAnumAna ' che, te parAA naimitinuM kAraNa che, parArthonumitimAM upara kahelA pAMca avayavAnI apekSA che, kAraNa ke jenI mati vyutpanna nathI, te upara kahelA pAMca avayavAnI te sivAya anumAna karI zake nahi. vakhate tenI aMdara daza avayaveAnI paNa darakAra rahe che, jyAre vyutpanna mativALA mANasane te echAmAM AchA e avayavathI paNa anumAnane saMbhava thaI zake che. (5) kahevA lAyaka padArthane je yathArtha rIte jANe che tathA jevu jANe che tevu ja kahe che tene ' Ama purUSa " kahevAya, Ama be prakAranA che [1] laiAkika [ 2 ] lokottara [1] janakAdi laikika Apta tathA [2] Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayAdinuM svarUpa. ( >= ) tIrthaMkarAdi alokika Apa purUSa che. A be mAMhenA lokottara AkSa purUSanA vacanathI prakaTa thaelA arthanu je jJAna tene ' Agama ' kahevAya, athavA te upacArathI Apa purUSanA vacanane paNu Agama kahI zakAya che. te Agama samabhagInuM kharU svarUpa samajAve che, tathA saptabha MgI dvArA syAdvAda athavA anekAMtavAdanu rahasya jANI zakAya che, teTalA sArU tA prathama saptabhaMgI jANavAnI jarUra che. A sasabhagI dareka vastue upara ghaTI zake che. pUrvokta naya tathA pramANanI sAthe saptabhagI saMbaMdha dharAve che. kAraNa ke naya vikalAdeza rUpa che tathA pramANu salAdeza rUpa che. ATaluM prasa MgopAta kahI have ' ghaTa ' padArtha upara sAtabha Mga sAmAnya rIte tenA artha sahita batAvuM -- (?) pArvela ghaTA--kathaMcit ghaTa che. (2) svAbhAsthaya ghaTaH--kacit ghaTa nathI, (3) svAti nApti 2 vavaH----kathaMcit ghaTa che, kaMcit ghaTa nathI. (4) sthAvatttavya parva ghaTaH--thaMcit ghaTa avaktavya che. (1) svAti sAva vyatra ghaTA--katha Mcit ghaTa che paNa avaktavya che. (6) svAbhAnti sAva vaktavya che. caitra vadaH--thacit ghaTa nathI paNa a (3) svArUti nAsti 2Avatttavyaya ghaTaH--thacit ghaTa che. katha cit ghaTa nathI te rUpa avaktavya che. pUrvokta sAta bhagathI adhika ADamAM bhaga koi paNa thai zaketeAja nathI, kAraNa ke vacananA prakAra sAta che, jo ke vastu anata hovAthI tenA Azraya karIne bhAMga anata che, paraMtu pratyeka padArtha Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dharmadezanA. upara to A sAta bhaMga anAyAsa ghaTe che. saptabhaMgInuM saMpUrNa svarU 5 tattvajJAnI jANI zake che. samabhagInu yukti pUrvaka vistAra sahita svarUpa jANavAnI IcchAvALA purUSoe ratnAkarAvatArikAnA caturtha pariccheda, syAdvAdamajarInA 23 mA zlAkanI vyAkhyA tathA sAbhaMgI taraMgiNI nAmanA graMtha vigere jovA joie, haeNve syAdvAdanuM svarUpa TukAmAM kahIe chIe. cADhAda. pratyakSa, parAkSa tathA Agama pramANathI siddha thaelA eka padArthamAM paraspara virUddha evA aneka dhA nA paNa sApekSa rIte samAveza thAya tenuM nAma ' syAdvAda'che. udAharaNa tarIke jema ekaja purUSamAM astitva, nAstitva, putratva, pitRtva, svAmitva, sevakatva, bhAgineyatva, mAtulatva, jIvatva, manuSyatva, brAhmaNutva, vAccatva ane prameyAdi aneka dharmonA samAveza thAya che. A vAta svAnubhavasiddha che, chatAM khedanA viSaya che ke, leAkeA Agrahune AdhIna thai padArthanA yathAvat svarUpane inakAra karavAmAM jarA paNa AMcakA khAtA nathI. ahIM kadAca kAI vAdI evI zaMkA karaze ke, tamArI mAnelI syAdvAda prakriyAmAM, saMkara, vyatikara, vidhi Adi doSo prakaTa jovAmAM Ave che. te tenA uttara ApatAM ApaNe vAdIne pUchavuM paDaze ke, " paMcA vayava vAkyanI aMdara prathama avayava je pratijJA che. tyAra pachI hamezAM hetunI jarUriyAta hAya che, kAraNa ke hetu vinA sAthyanI siddhi thanAra nathI, paraMtu hetu je hoya che te hu MmezAM sAdhyanA sAdhaka hoya che tathA sAkSyAbhAvane khAdhaka hAya, have A pramANe vicAra karatAM hetunI aM dara sASakatva tathA khAdhakatva bhaya dharma rahelA che. A pramANe ekaja hetumAM ubhaya dharmanA samAveza anAyAsa thavAthI tamArA kcanAnusAra huM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAre hetu, saMkara vyatikara tathA virodhAdi dUSaNa dUSita thaze. have ame tamane pUchIe chIe ke, A pramANe dUSita thaele hetu dI paNa sAthane sAdhaka thaze khare ke?" A pramANe jyAre tamane pUchavAmAM Avaze tyAre tamArI jarUra kahevuM paDaze ke "ame hetanI aMdara sAdhakatva tathA bAdhakatva Ubhaya dharma apekSita mAnIe chIe te basa! jene paNa kyAM nirapekSita mAne che? eka vastunI aMdara paraspara virUddha je ubhaya dharma mAnavA paDe che, tenuM nAmaja syAdvAda che. | game te mArge jAo, paraMtu satya mArgane grahaNa karyA sivAya Icchita nagaranI prApti thanAra nathI. mane kahevA ke dareka darzanAnuyAyi janee prakAranAMtarathI syAdvAda svIkAryo che. tenI TUMka naidha ahIMA laIzuM te te agya te nahija gaNAya. prathama sAMkhya matanI prakriyA vicArI joIe. teo satva, rajasa tathA tamansa e traNa guNanI sAmyavasthAne pradhAna (mUla) prakRti mAne che. tema chatAM te matanI aMdara, prasAda, lAghava, zeSa, tA5 vAra di bhinna svabhAva vALA aneka dharmone eka dhamanI aMdara svIkAra karavAmAM AvyuM che, te have vicAravAnuM che ke, AnuM nAma ane kAntavAda nahi te bIjuM zuM kahI zakAya? temaja vaLI pRthivImAM nityatva, anityatva, evA paraspara virUddha dharmane svIkAra naiyAyikAe karele che, te syAdvAda nahi te bIjuM zuM che.? paMcavArSei ratranuM nAma mecaka che, behe AvA mecakanA jJAnane eka athavA anekAkAramAM mAne che, te paNa syAdvAdaja che. | mImAMsaka "ghaTamAM nAnAyi" (huM ghaTane jANuM chuM) evA prakAranA anubhavathI tathA jJAna svaprakAzaka temanA matamAM hovAthI ekaja jJAnamAM pramAtA pramiti tathA prameya rU5 viSayatAne svIkAra kare che. AnuM nAma paNa syAdvAda sivAya bIjuM kAMI nathI. kharUM pUche. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) dharma dezanA. te dareka matamatAMtara vALAoe ' adhabhujaMga '. nyAya vaDe karIne mULa mArga neja mAna ApyuM che, arthAt jema aMdha bhujaMga ( sarpa) pharI pharIne teja khIla ( rAphaDA) upara AvyA, chatAM manamAM evuM samaje che jehuM ghaNA dUra cAlI gayA . teja pramANe jenathI itara matAnuyAyIo syAdvAdanI sIdhI saDaka upara AvelA che, chatAM tene ekAMta pakSa samajI anekAMta pakSane khurI daSTithI nihALe che, tenu kAraNa jo tapAsIzu te mithyA dhRitA sivAya bIjuM kAMi jaNAi zakaze nahi. vAdidevasUrinA zabdomAM vaLI kahIe to dareka ThekANe syAdvAda zArdUlaja vijayane meLave che, yathA pratyakSadvaya dIptanetrayugalastarkasphuratkesara: zAbdavyAttakarAlavaktrakuharaH saddhetuguJjAravaH / krImannayakAnane smRtinakhazreNI zivAjISaNaH saMjJAvAladhibandhuro vijayate syAdhAdapazcAnanaH // ( sthAdAduranAra ) bhAvA pratyakSa ane parokSa e be pramANa rUpa krIsa ( tejasvI ) netravALe, skurAyamAna tarka pramANurUpI kezarA vALA, zAbda [ Agama ] pramANu rUpa paheALu karela mukhavALA, sArAhetu rUpa gujAravavALA, sannArUpa pUchaDAvALA, smRtirUpa nakhazreNInI kAMtithI bhayaMkara evA syAdvAda rUpI si naya " rUpa vananI aMdara krIDA karatA vijaya pAme che. 6 pUrvokta syAdvAda paMcAnana jene dRSTigocara thaela che tene asapadArtha rUpa unmatta hAthieH upadrava karatA nathI, ekAMtavAdamAM jema ekaja padArtha mAM nityAnitya, sadyasat, abhilASya, anabhilApya ane sAmAnya vizeSa e cAra dhamamAM koi prakAre siddha thatA nathI, tema upakrama, anugama, naya ane nikSepa paNa siddha thatA nathI, yathA-- ekAntavAdo na ca kAntavAdo'pyasambhavo yatra catuSTayasya / upakramo vAnugamo nayazca nikSepa ete prajjavanti tat // 43 // ( nanaNyAdAtamuhrAvaNI. ) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ dezanAnA bheda. (14) A pramANe prasaMgopAta naya, nikSepa, pramANadinuM vivecana karyA bAda have "dezanA"nA viSaya upara AvIzuM. naka dezanAnA bheda. --- dezanA eTale upadeza, upadeza duniyAmAM be prakArane jovAmAM Ave che. [1] svArthopadeza [2] paramArthopadeza. rAgI prANine upadeza svArthopadeza kahevAya che. tevAre vItarAga prabhune upadeza paramArthopadeza kahevAya che. dhana, yazevAda, athavA puNyanA lebhathI je upadeza thAya che tenuM nAma svArthopadeza gaNAya che. paraMtu te upara kahelA dhanAdikanI apekSA vinA je dharmopadeza devAya che, tenuM nAma paramArthopadeza kahI zakAya. te tIrthakara prakRtine hoya che. zrI tIrthakarane dhana, yazavAda tathA puNyanI bilakula darakAra nathI dIkSA samayanI pUrve eka varSa sudhI tIrthakare vArSikadAna Ape che. tenI saMkhyA, traNa abaja aThAzI kareDa eMzI lAkha sonA mahora kamANanI che. AvuM dAna denAra dAnavIra kadApi dhananI AzA rAkhe kharA ke? kadApi nahi. vaLI jemane yazAvAda cesaTha Indro janma samayathI laIne nirvANa samaya sudhI barAbara karatA rahe che, te tIrthakara mahArAja zuM laikika yazavAdanI cAhanA rAkhe kharA ke?tathA atula puNya prakarSanA prabhAvathI jeNe tIrthakara nAmakarma bAMdheluM che tene kevaLa khapAvavA sArUja AhAra, vihAra, dharmopadezAdi kArya karavAmAM jemanI pravRtti che tevA purUSa zuM puNyanI AkAMkSAvALA saMbhave kharA ke? keTalAeka sarAgI purUSe dhanane mATe upadeza karatA jovAmAM Ave che. jyAre keTalAeka duniyAmAM potAne yaza phelAya teTalA sArU upadeza kuzaLatA meLave che, chevaTe vyAkhyAna vAcaspati vigere birUde prApta thavAthI pitAnI kRtArthatA thaI samaje che. te uparAMta keTalAeka nispRhI tathA tyAgI verAgI munivare je ke bhavya jIne dharmane upadeza te jIvenA kalyANane arthe Ape che, paraMtu teo dharmopadeza dvArA je zubha puNya upArjana thAya che, tene mokSanuM kAraNa samajatAM hevAthI teone paNa puNyanI abhilASA che, ema kahI zakAya, teTalA ja sArU te tamAma upadezane svArthopadezamAM dAkhala karI zakAya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) dha dezanA. have AthI ulaTu, zrI vItarAga bhagavAnane upadeza je che te paramArthIpadeza che. A ThekANe ApaNane puruvizvAse vacanavizvAsaH e nyAyane AgaLa karyA vinA cAlaze nahi. ahIMAM teTalA mATe prathama paramAaupadeza denAra purUSanuM caritra tathA lakSaNa kevA prakAranu hAya tenA ghaDIbhara vicAra karIzuM te te aprasa MgeApAta nahija gaNAya, tIrthaMkarAtu Traka caritra. je jIva bhaviSyamAM tIrthaMkara thanAra hoya che,te jIva svAbhAvika rIteja sarva sthaLe UMca koTI upara rahe che; dAkhalA tarIke, te jIva jo ke pRthvI kAyamAM utpanna thAya tepaNa khArI mATInI aMdara utpanna naja thAya; paraMtu sphaTika rata vigere ucca jAtinA pRthvI kAyamAM utpanna thAya, teja pramANe jaLamAM, agnimAM, vAyumAM tathA vanaspati kAyanI aMdara paNa jo te jIva utpanna thAya te paNa te te kAyanI a Mdara je cIja uttama gaNAtI hoya temAMja te utpanna thAya che. A pramANe ekendriyamAM bhava bhramaNa karyAM bAda te jIva anukrame dvIndriyAkrikamAM gati karatAM karatAM chevaTe deva manuSyAdinA bhavane pAme che. tyAM manuSyanA bhavanI aMdara vairAgyavAsita aMtaHkaraNa vALA thai te tIrthaMkarane jIva vIza sthAnakanA tapanI yA temAMnA ekAdi tapanI ArAdhanA kare che, jene pariNAme atyuttama tIrthakara nAma karma bAMdhavA bhAgyazALI bane che, tyAM AyuSyanI sthiti pUrNa karI prAyaH devalAkanI gatine prApta kare che. kadAcit naraka gatimAM jAya che, tepaNa te beu gatienI aMdara matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hovAthI, te jJAnanA pratApathI peAtAnA cyavana samaya jANI le che, tathA huM amuka sthaLe utpanna thaiza, te paNa jANe che. tyAra pachI te deva agara naraka gatimAM jeTalI AyuSanI sthiti potAne bhegavavAnI hAya te pUrI karI, mAna sarovara pratye jema haMsa utarI Ave che, tema tIrthaMkara pAte mAtAnI kukhe avatare che. sAmAnya manuSyanI mAphaka pote paNa nava mAsa paryanta garbhAvAsamAM rahe che, paraMtu jema chaMtara manuSya garbhamAM je vedanA legave che, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkarAnuM TUMka caritra. ( 11 ) teTalI vedanA tIrthaMkarane jIva bhAgavatA nathI, paraMtu echI bhogave che, tamAma tIrthaMkara mahArAjAe zrI mahAvIra bhagavAnanI mAphka nava mAsa tathA sADA sAta divasa sudhI garbhAvAsamAM rahe evA niyama nathI, kAi tenAthI adhika samaya tA kAi tethI nyUna samaya paNa rahe che, . jyAre zrI tIrthaMkara mahArAjanA janma thAya che, ke turataja zrI * sAdharma ' nAmanuM IMdranuM Asana kaMpAyamAna thAya che, te samaye te IMdra avadhijJAna vaDe upayoga ApI zrItIrthakara mahArAjanA janma thayA, ema jANI jAya che; tatkALa siMhAsana uparathI nIce utare che tathA je dizAmAM zrI tIrthaMkara devanA janma thaye hAya che te dizA tarapha sAta ATha pagalAM cAlI namaskAra pUrvaka zrI bhagavAnanI stuti kare che zrI prabhunA janmotsava karavA sArU jema sAdharmendra saparivAra Ave che. teja pramANe anukrame khIjA IMdrA paNa prabhunA janmAtsavamAM lAbha le che. te iMdrA maLIne prabhune merU zikhara upara lai jAya che, tyAM pAMDuka vananI aMdara pAMDukazilA nAmanI zilA upara siMhAsana racI temAM sAdharmendra prabhune kheALAmAM laine mese che. tyArabAda vai i tIrthInAM jaLa temaja puSpa vigere suga MdhIdAra dravya mizrita jaLa vaDe prabhune abhiSeka kare che, vigere aneka bhakita bhAva pUrvaka prabhujIne lai jaine temanI mAtAjI pAse mUkI Ave che, tyAra pachI cesaThe IMdrA sAthe maLI A jaMbUdrIpathI AThamA nIzvara dvIpamAM jai zAzvata jina maMdiranI a Mdara aThThAi mahatsava kare che. te pUrNa thayA bAda AtmAne dhanya mAnatA thakA pota potAnA sthAnaka pratye jAya che. have ahIM prabhu paNa dvitIyAnA caMdranI mAphaka divase divase vRddhi Mgata thatA jAya che, tathA temanI AkRti ati suMdara hoya che; kahyuM che keH dvijarAjamukho gajarAjagatiraruNoSThapuTaH sitadantatatiH / zivikezajaro'mbujamajjukaraH suranizvasitaH prajayo sivaH ||1|| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) dha dezanA. matimAn zrutimAn prathitAvadhiyuk pRthupUrvajavasmaraNo gataruk ! matikAntidhRtiprabhRtisvaguNairjagato'pyadhiko jagatI tilakaH ||2|| bhAvArtha :--jemanu mukha caMdramA jevuM che, erAvata hAthI jevI jenI gati che, jemanu ASa rUpI patra lAla che, sapheda jemanI dAMtanI zreNI che, kezanA samUha kALA che, tathA kamaLanA jevA nAjuka jemane hAtha che, jemanA zvAsa sugadhavALA hoya che, temaja jee kAMti vaDe dedIpyamAna hoya che, matijJAnavALA, zrutajJAnavALA temaja jemanu avadhijJAna vistAravALu che evA prabhujI hoya che, tathA pUrva bhavanu smaraNa jemane vistAravALu hAya che evA, temaja rAga rahita, temaja mati, kAMti, dhIraja vigere potAnA guNA vaDe karIne AkhA jagat thakI pote caDiyAtA hAya che. evA zrI prabhu jagatnA tilaka samAna che, jyAre prabhu yAvanazrIne prApta thAya che, tyAre mAta pitAe vivAhane mATe Agraha kare che. A avasare prabhujI avadhijJAna dvArA potAne bhAgya karma bAkI che ke nahi tene vicAra karI le che. jo temane bhAgya karma hajI bAkI che, evu mAlUma paDe te ( potAne haju zira para je karaja che te devu ja paDaze ema dhArI ) vivAhita thAya che, tathA bhAgya karma khAkI nathI, ema jo temane mAlUma paDe te zrInemanAthajI tathA madghinAthajInI mAphaka vivAhamAM joDAtA nathI. vivAhita thaela tIrthaMkarone putrAdika paNa thAya che; tevI rIte jayAre bhAgya karmanA ata thavA Ave che, tyAre leAkAMtika deva zrI prabhu pAse AvI, prArthanA pUrvaka sUcanA kare che ke " he bhagavan karma rUpa kiccaDamAM DUbI rahelA A sa MsAranA uddhAra karo, tathA tIrtha pravartAve " svayaM potAnA avadhijJAna vaDe svadIkSA samayane jANI rahyA che, tathApi A lokAMtika devAnA anAdi kALathI evA AcAra hovAthI pUrvokta prArthanA kare che. A vakhate dareka tIrthaMkaro peAtAnA mAtapitA agara vaDIla adhu prabhRtinI sammati laI vArSika dAna devuM zarU kare che. eka prahara sudhI yAcaka je kAMI mAge teTaluM tenI icchA pUrvaka dAna Ape che. prabhujI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkarAnuM beMka caritra, ( 17 ) tyArabAda hamezAM eka karoDa ane ATha lAkha sonAmahArAnu dAna kare che. eka varasanI a Mdara, A nIcenA phleAkamAM senA mahArAnI jeTalI sa MkhyA batAvI che teTalu dAna kare che. vatsareNa hiraNyasya, dadau koTIzatatrayam / aSTAzItiM ca koTInAM, lakSAzItiM ca nAbhibhUH || 1 // eka varSamAM 388 kreDa tathA 80 lAkha sAnA maheArAnu artha dAna Ape che. temaja peAtAnu rAjya putrAdikane vaheMcI Ape che, ke jethI karIne pAchaLathI kleza pedA na thAya, ItyAdi prakAre mUrchA utArI mahAtsava pUrvaka zikhikA ( pAlakhI ) mAM ArohaNa karI zaheranI mahAra azoka vRkSanI nIce jaI zikhikAthI nIce utare che. ahIM, jevI rIte mayUra peAtAnA pIchAMnA tyAga kare, te pramANe samasta AbhUSA utArI nAMkhI prabhujI svayameva pAMca muSTi leAca kare che, arthAt kezApanayana kare che, te samaye Indra mahArAja AvI prabhune deva ( vajra ) arpaNa kare che. Aja vakhate bhagavAnane caturtha manaH5oNyajJAna utpanna thAya che. huve bhagavAna sarva pApa vepArane tyAga karI, anagAra pada dhAraNa karI, je sthaLe dIkSA lIdhI hoya te sthaLethI, vihAra karI grAmAnugrAma vicare che. paraMtu jyAM sudhI peAtAne pAMcamuM kevaLajJAna prApta thayuM nathI, tyAM sudhI pote mAna rahe che arthAt koine upadeza ApatA nathI. kAraNake jyAM sudhI peAtAne sUkSma temaja vyavahita ane ghaNe dUra rahelI vastuonu jJAna yathAsthita thAya nahi, tyAM sudhI vacana vargaNAmAM phAraphera thaI javAnA saMbhava che. mATeja prabhujI kevaLajJAnane pAmyA sivAya kAIne upadeza ApatA nathI. vaLajJAna utpanna thayA bAda, 'antara, jyotiSka, bhuvanapati, vaimAnika . evA nAmathI oLakhAtA cAra prakAranA devatAe je samavasaraNa race che tenI aMdara pAte birAjamAna thaI dvAdaza pariSad Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma dezanA (sabhA) samakSa dharmopadeza de zarU kare che, tene dezanA kahe che. A dezanAnA kaMIka svAdane anubhava AgaMla upara vAMcakane sArI rIte karAvavAmAM Avaze, jyAM sudhI tIrthakara mahArAjAone kevaLajJAna utpanna na thAya, teTalA vakhata sudhImAM pote deva, manuSya tathA tIrthAe karelA ghera upasarga tathA parisane samabhAva pUrvaka sahana kare che. jemake - pannage ca surenche ca kauzike pAdasaMspRzi / nirvizeSamanaskAya zrIvIrasvAmine namaH // 1 // bhAvArtha-zrI viraprabhunA caraNa kamaLane sparza Idra mahArAje bhaktibharanA AvezathI karyo hato, jevAre caMDa kauzika nAmanA sape teja caraNa kamaLane sparza dveSabuddhithI karyo, caMDakauzike cintavyuM je "A vaLI mArA sthAna upara AvIne kaNa ubhe che? huM palakamAM tene daMza mArI jamIna upara paTakI daI paMcatva dazAne pamADuM chuM." A pramANe te pUrvekta IMdra mahArAja tathA A caMDakauzikanI buddhimAM jamIna AsmAnane pharaka hovA chatAM, bhagavAnanI buddhi te te beu upara ekAkAraja che, arthAt pote rAga dveSa rahita che, evA zrI mahAvIra paramAtmAne mAre namaskAra thAo. kRtAparAdhe'pi jane kRpAmantharatArayoH / ISadvASpAnyorna zrIvIrajinanetrayoH // 1 // bhAvArtha -saMgama deve eka rAtrinI aMdara zrI viraprabhune ati kora evA vIza upasargo karyA hatA. je mAhenA eka upasargathI paNa majabUta bAMdhAvALA lokika purUSanuM zarIra paNa eka kSaNa vAramAM nAza pAmI jAya, te tevA viza upasargo prabhue samabhAvathI sahana karyA, eTaluM ja nahi paraMtu te aparAdha karanAra saMgama nAmanA deva upara paNa prabhune apUrva kRpA laherI AtmAmAM utpanna thaI, ane "A bicArA karmabaMdhana karI durgatie jAya che" ItyAdika vicArAdhIna Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkarAnuM TUMka caritra. (19 ) thai prabhujInAM netramAM jarA jaLajaLImAM AvI gayAM che, evA zrI vIra prabhunAM netranu kalyANa thAo. A prakAre zrImadda hemacaMdrAcArya jevA radhara kalikAla sarvajJa AcAryAM paNa mukta kaMThethI prabhunI stuti kare che. A pramANe dareka tIrthaMkarAe upasA~vasthAmAM samabhAvane sAcavI rAkhyo che. jA, zrI pArzvanAthaprabhu eka samaye tApasa Azra manI pAchaLa vaDa nIce dhyAnamAM ArUDha thai sthita rahyA hatA, te samaye kamaTha nAmanA eka asureprabhune ghAra upasagAM karavAmAM kAMi bAkI rAkhI nahi, jyAre dharaNI drakumAre te upasonu bhaktibhAvathI nivAraNa karI prabhupratyenI potAnI bhakti pradarzita karI, te paNa bhagavAnanI manovRtti te ane upara samAna rahIH-- kamaThe dharaNe ca svocitaM karma kurveti / manustulyamanovRttiH pArzvanAthaH zriye'stu vaH // 1 // e prakAre satyakavioe jenI stuti karI che evA zrI bhagavAna kliSTa karmanA kSayane artha, dravya kSetra kALa-bhAvamAM apratibaddha thai, pote zatru mitrane samaSTithI dekhatA chatA bhpIDapara vicare che ? te A pramANe: prathama te ' nirmama ' eTale mamatva rahitapaNe prabhu vicare che, mIntu 'kicana' eTale dravyAdi parigraha rahitapaNe vicare che, vaLI * kAMsyapAtranI mAphaka sneha rahitapaNe 'eTale ke jema kAMsyapAtra pANIthI kharaDAtu nathI, tema bhagavAna koi padArthamAM na kharaDAtAMnile papaNe rahe che, vaLI ' jIvanI mAphka apratihata gativALA '* agananI mAphaka nirAdhAra''zArada salilanI mAphaka svaccha hRdayavALA " ' kamaLanI mADhya nile pa ' 'kacchapanI mAphaka guptendriya ' 'siMhanI mAphaka nIDara 'bhAraDa pakSinI mAphaka apramAdI kuMjaranI mAphaka zoDIya vAna vRSabhanI mAphaka maLavAna' eTale ke jema khaLada bhAravaDana karavAmAM samatha che tema prabhu paNa pote svIkArelA paMca mahAvratAnA bhAra vahana karavAmAM samartha che, 96 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) dharma dezanA. meranI mAphaka niprakaMpa "sAgaranI mAphaka gaMbhIra eTale jema samudra pitAne svabhAva cheDate nathI, tema prabhu paNa harSa viSAdanAM kAraNe maLe chate paNa avikRta svabhAvavALA rahe che, vaLI caMdranI mAphaka zAMta "sUryanI mAphaka tejasvI" temaja "suvarNanI mAphaka svaccha svabhAvI" evA prabhujI heya che, arthAt jema suvarNa tApatADanAdi kaSTa samayamAM paNa potAnA svabhAvane choDatuM nathI, tema bhagavAna kaSTa paraMparA prApta thaye chate paNa svabhAvane choDatA nathI. "vasuMdharAnI mAphaka sarvasaha" ItyAdi aneka vizeSaNa viziSTa evA zrIbhagavAna tapasyAdika karatA chatA, chamastha bhAvane vyatIta kare che. bhagavAna je tapasyA kare che te tamAma "nirjala"(cauvihAra) hoya che. dAkhalA tarIke zrI mahAvIra bhagavAne bAra varSa upazana ghora tapasyA karI hatI, tenI aMdara phakta 349 pAraNAM thayAM hatAM, temaja pUta samayamAM nidrA paNa mAtra eka rAtri pramANuja karI hatI. zrI mahAvIra deve nIcenI tapasyA karI hatI - 1 chamAsI, 1 pAMca divasa nyUna chamAsI, 9 mAsI, 2 trimAsI, 2 aDhI mAsI, 6 dvimAsI, 2 deDhamAsI, 12 mAsa kSapaNu, 72 paMdara upavAsa, 2 dinabhadra pratimA, 4 mahAbhadra pratimA, 10 sarvatobhadra pratimA, rara9 chaTha, 12 aThama.. A pramANe hisAba lagAvatAM kula 349 dhAraNa karyA hatAM. pUrvokta ghera tapasyAnA prabhAvathI, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya, mehanIya, tathA aMtarAya e cAra ghAtI karmone kSaya karI lekAlakane prakAza karanAruM evuM kaivalya jJAna prApta karyuM hatuM. A pramANe kevaLajJAna prApta thayA bAda zrI prabhujI pUrvokta samavasaraNanI aMdara besI dezanA Ape che. A dezanA ardhamAgadhI bhASAmAM hoya che. deva, manudhya tathA tIrthaMcanI maLIne bAra pariSa eTale parakhadAe A samaye bharAya che. samasta jIve paraspara vira bhAvane tyAga karIne zAMti pUrvaka zrI prabhujInA vacanAmRtanuM pAna kare che. have ahIM jarUra zaMkA thaze ke taryace kevI rIte samajatA haze? tenA uttaramAM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakarInuM dUka caritra. ( 21 ) eTaluM ja kahevuM basa thaze ke bhagavAnanAM vacane mAMja tevA prakAranI zakti hoya che ke jenA prabhAvathI samasta jIve barAbara sAMbhaLI zake, temaja tene artha svasvabhASAmAM samajI paNa zake. vartamAna samayamAM udyamazIla dezanI aMdara udyamI purUSe Aja kAla tIrya nI bhASA paNa samajavA lAgyA che, temaja tIrya ene samajAvavA mATe te bhArata varSanA manuSya paNa zaktimAna che, te have ahIM vicAra karavAnI vAta che ke jyAre Ama che te AnA karatAM sarasa jamAnAnI aMdara mahA pratibhAzAlI zrI tIrthakara jevA lettara purUSe tIryane pitAnuM vaktavya samajAvI zake, temAM kAMI vizeSa Azcarya, vicAra karatAM jaNAze nahi. mATe temAM zaMkA karavAnI jarUrata nathI. vaLI jAti janma vairane tyAga paNa tIrthao kema karatA haze? te tene uttara huM nahi ApatAM rogazAstrAdi graMtha jevAnI bhalAmaNa karuM chuM. yegIone prabhAva avAcca tathA agamya che. je prabhAvane khyAla paNa ApaNA abhyazuddhi janenA manamAM ekadama AvI zakatuM nathI. paraMtu A vAta tamAma dazanavALAo kabUla rAkhe che. Aja kAla sAyansa vidyAnA pratApe vaijJAnika zAstrIe vanaspati jevA ekendriya padArthamAM paNa apUrva zaktione anubhava karI zake che, te jeoe tapa, japa, samAdhi vigere guNagaNu vaDe karIne Atmazakti prakaTa karI che, evA cegiono prabhAva aciMtya hoya te temAM Azcarya zuM che? hAM alabatta! eTaluM te kharUM ke sRSTi virUddha kAryonI aMdara buddhimAna mANasa maLate thaI zakta nathI. jemake - aparUSaya vacana (kAraNa ke vacana ane vaLI aruSeya e be paraspara virUddha che), kumArI kanyAne putrane janma thave, zirobhAgamAMthI ni nIkaLavI, parvatanI putrI, samudranuM pAna tene pAchuM pezAba dvArA bahAra kADhavuM, kAnathI putrane janma, jaMghAthI putrane janma, mAchalIthI manuSyane janma, kuzAthI manuSyanI pedAza, cAra hAthavALe purUSa, daza zirano manuSya, ItyAdika vAte anubhavathI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) dhame dezanA vicAratAM aghaTita mAluma paDaze tevI eka paNa vAta zrItIrthakara mahArAjanI prarUpelI nathI. kevaLa jagajIvanA hitane mATe temaja pitAnI bhASAvaNanA pugalanA kSayane arthe aplAna paNe teo dezanA Ape che, tenuM yatkiMcit svarupa nIce pramANe che- dezanAnuM svarUpa, ( he bhavya che ! A saMsAranA kalethI jo tame kaMTALyA he, janma jarA ane maraNanA duHkhathI udvigna thayA he, A bhavATavine saMga cheDI mukti maMdiramAM javAnI je tamArI vAstavika IcchA hoya te "viSaya rUpI viSavRkSanI chAyA taLe eka kSaNavAra paNa vizrAma karaze nahiM. videza janAra taruNavayavALA purUSane jema eka vRddha mAsusa hita zikSA Ape che ke " amuka sthaLamAM jaIza nahiM, ane kadAca jaI caDe te sAvacetI rAkhaje" teja pramANe jJAnI puruSee pUrvokta hitazikSA kalyANanI abhilASAvALA bhavya purUSane ApelI che viSayarUpa viSavRkSanI zakti ghaNIja ajaba che, te viSayanI chAyA traNa jaganI sImA paryanta vistAra pAmelI che. te chAyAnA pratApamAMthI kaI bhAgyeja bacI zake che. teNe nAmadhArItyAgIone bhegI banAvI dIdhA che. jyAre bhegIone te sarvathA pAyamAla karI mUkyA che. jhAjhuM kyAM sudhI kahevuM, paraMtu teNe deva dAnava, hari, hara, brahmA vigere devenI pAse paNa dAsarUpa AcaraNa karAveluM che. A viSayarUpa viSavRkSanI chAyAmAMthI sarvathA alaga rahevA sArU mahApurUSanA hitepadeza paraMparAthI cAlate AveluM che. je leke AvA mahApurUSanA vacane upara vizvAsa nahi rAkhatAM svataMtratAmAM kheMcAI jAya che. ane pachI mana kalpita vicAra zreNImAM guthAI jaI pUrvokta viSaya rUpI viSavRkSanI chAyA taLe vizrAma levA derAI jAya che teo palakamAM AtmasattAne nAza karI, meDa madirAnA pAnathI chata thaI kRtyAkRtya saMbaMdhI viveka buddhine jalajalI ApI manamAM Ave tema belavA athavA AcaraNa karavA lAge che. kharuM kahIe te viSaya, viSa karatAM paNa baLavAna che. kAraNa ke viSa te jIvane A bhavamAMja maraNa rUpI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanAnuM svarUpa. (23). phaLa ApanAra che, paraMtu viSaya bhava bhavamAM maraNanA aniSTa phaLe. utpanna kare che. rAzI lAkha javAni eTale ke jIvanI utpatinAM sthAna che, tenI aMdara anAdi kALathI paribhramaNa karAvanAra paNa A viSayaja che. | sarvathI uttama ni manuSyanI ja che, kAraNa ke manuSya yoni vinA Itara ceni dvArA mukitanI prApti thaI zaktI nathI. alabata ! keTalIka itara ni dvArA deva gati pAmI zakAya che. sAmAnya rIte tamAma ceninI aMdara prANI mAtrane viSaya sevananI IcchA thAya che. keTalIeka jagyAe viSayanuM sevana barAbara hoya che, jyAre keTalIka niomAM viSayanI ceSTA mAtra hoya che, te paNa viSayane sarvathA abhAva te kaI ThekANe nathI. chatAM manuSyanI ceninI aMdara je tatvajJAna mANasamAM pedA thAya te viSayano abhAva thaI zake che. teja kAraNathI manuSya ninI zreSThatA che. anyathA manuSya nimAM paNa anAdi kALathI viSaya sevana cAlyuM AveluM hoya che, te ja kAraNathI parama pUjya vAcakamukhya zrIumAsvAtIjI mahArAja nIce pramANe javakoTibhirasunanaM mAnuSyakaM prApya kaH pramAdo me / na ca gatamAyuyaH pratyetyapi devarAjasya // 1 // arthAta-koDe janma vaDe karIne paNa atyaMta durlabha e je A manuSya bhava, tene pAmIne mane A ze pramAda che? devarAja eTale ke indrane paNa gaeluM AyuSya pharI maLanAra nathI. tAtparya e che ke vyAvahArika pakSamAM samartha evA idra devatAo paNa maraNanI AgaLa zaraNuta thaI jAya che, te ApaNA jevA pAmarenI zI gati che? pramAda bhacachanA zira upara rahele eka paTTo duzmana che. pramAda eja kaTTo vairI che ke je jIne upADIne saMsAra samudramAM pheMkI de che. mULa lekanI aMdara "vAra navo che" ema ja kahevAmAM AvyuM, temAM 'pramAda" zabdathI pAMceprakAranA pramAdanuM grahaNa thaI zake che. paraMtu te pAMcanI aMdara paNa mukhya viSaya ja che. bAkI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) dharma dezanA. nA cAra je madya, kaSAya nidrA ane vikathA che, te tenA kArya rUpa che, kAraNa ke viSayI purUSa prAyaH vyasanI hoya che. vaLI krodha, mAna, mAyA, lAbha A cAra kaSAya paNa viSaya nimitteja thAya che, rAgadveSa te tenA sahacArIja che. jyAre nidrA avyabhicarita rIte viSayI mANasanI sevA kare che, temaja strIkathArdika vikathAe te viSayI mANu sanA zirapara vidhinA lekhanI mAphkalakhAelIja hoyache, zrI kATayAcAryajI sUtra kRtAMganI TIkAmAM lakhe che je-- nirvANA | dasukhaprade naranave jainendradharmAnvite labdhe svalpamacArukAmajasukhaM no sevituM yujyate / vaiDUryAdimahApalaughanicite prApte'pi ratnAkare ord svarUpamadIptikAzakalaM kiM cocitaM sAMgata ? // 1 // bhAvArtha:--zrI jainendranA dhamaMthI yukta, temaja nirvANu tathA svargAdinA sukhane ApanAra evA manuSya janmane pAmIne, amanAjJa tathA svalpa evA vaiSayika sukhane sevu yogya nathI, udAharaNa tarIke vaioNMdi mahA ratnarAzithI paripUrNa evA ratnAkaranI prApti thaye te thoDA kAntivALA kAcanA TukaDAne grahaNa karavo zu ucita che? kadApi nahiM, he bhavya prANIo ! gheADA mATe jhAjhuM gumAvavu vyAjakhI nathI. nigodamAMthI caDatAM caDatAM manuSyonA janma prApta thaye, have mAtra viSayanA saga tajavA eja bAkI che. jo te krUrakama vALA pApI viSayanA tame sa Mga nahi tajaze teA kalyANu tamArAthI seMkaDA gAu dUra bhAgatu raheze. manuSya janmanI durlabhatA dekhADavA sArU zAstrakAroe daza dRSTAntA ApelA che, jenA ullekha anya prasa Mge AgaLa upara karavAmAM AvanAra hAvAthI, atyAre tene ahIM nahiM khatAvatAM nIce atAvelI vastuo paNa uttarottara durlabha che te khAkhatanA zloko vAMcakAnI dRSTi sanmukha raju karU chuH nUteSu jaGgamatvaM tasmin paJcendriyattramutkRSTam / tasmAdapi mAnuSyaM mAnuSye'pyAryadezazca // 1 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezavAnuM svarUpa deze kulaM pradhAnaM kule pradhAne ca jAtirutkRSTA / jAtau rUpasamRddhI rUpe ca balaM viziSTatamam bhavati bale cAyuSkaM prakRSTamAyuSkato'pi vijJAnam / vijJAne samyaktvaM samyaktve zIlasaMprAptiH etatpUrvazcAyaM samAsato mokSasAdhanopAyaH / tatra ca bahu saMprAptaM javadbhiralpaM ca saMprApyam tatkurutodyamamadhunA maduktamArge samAdhimAdhAya / tyaktvA saMgamanAyai kArya sadbhiH sadA zreyaH ( 5 ) || s ! 5 2 ! // 5 // bhAvArtha ekendriyamAMthI trasapaNa pAmavuM durlabha che. trasapaNAmAMhe paMcendriyapaNuM utkRSTa che, paMcendriya pAmye chate paNa manuSyabhava, manuSyabhavamAM paNa Arya deza, (1) AryadezamAM paNa pradhAnakuLa, pradhAnakuLa pAmyA chatAM paNa utkRSTa jAti, utkRSTa jAtinI aMdara paNa rUpa tathA samRddhi, vaLI rUpa samRddhinA joga thaye te paNa viziSTatama khaLanI prApti durlabha che. (2) baLa prApta thaye chate dI AyuSya, dIrgha AyuSyamAM paNa vijJAnanI prApti puNyAdathIja thAya che, temaja vijJAna pAmye chate paNa samyaktva durlabha, samyakatvanI prAptimAM paNa sadAcAranI prApti mahA durlabha che. (3) A pramANe uttarAttara sakSepa thakI meAkSa sAdhananA upAya batAnyA che. | | | tamAne ghaNu maLI cUkayu che, have mAtra thADuM maLavuM khAkI che, (4) mATe huM bhaLye ! me kahelA mArgamAM jJAna, darzana, cAritra ane tapa rUpa samAdhi svIkAravA hamaNAM udyama karo, kAraNa ke anArya saMgatanA tyAga karI haMmezAM satpurUSoe zreyaH sAdhana karavuM ucita che. kadApi viSaya kaSAyAdi durgAmAM paDavu joIe nahi. mahApuNya rAzi vaDe A manuSya janma rUpI vRkSa prApta thayu che. satya, sataSa,paropakAra, indriyajaya, dAna, zIla, tapa, bhAva, samabhAva, viveka vinayAdika A manuSya janma rUpa kalpavRkSanAM puSpA che, mATe tenI rakSA karo, jenAthI svarga apavargAdi uttama ane akSaya LAnI prApti thai zakaze. 4 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26). dharma devAnA. duniyAmAM lAkho balake kareDe cIje karmabaMdhananI hetu che, paraMtu tenI aMdara laikika vyavahAramAM jamIna, jerU ane jara e traNa kalezanA ghara, A vAta AbAlagopAla darekanA mananI aMdara pratibiMbita che. vaLI A traNa cIjonI aMdara paNa jerU e sauthI jerAvara kalezanuM kAraNa che. tenuM kAraNa ema che ke, jyAre mANasane strI pAka thAya che tyAre teNInI khAtara tene jamInanI paNa tapAsa karavI paDe che. vaLI jamIna tathA strI e be bheLA thAya, tyAre tene jaranI (paisAnI) jarUrIAta paDe che. jara, nIti vaDe upArjana karavA chatAM paNa aDhAra pApasthAnakanI prApti thavA saMbhava che, te jyAre tene anIti pUrvaka ekaThuM karanAra kevA karma vaDe baddha thAya tene vicAra vAMcaka varga svayaM karI zakaze. strI saMgathI vimukta thaele purUSa sarva pApathI vimukta che, ema kahevAmAM kazI jAtanI atizayekti nathI. strI saMgamAM phasAele purUSa pitAnuM, sarvasva hArI gaye che ema samajavuM.eka kavie ThIka kahyuM che ke "he saMsAra ! vacamAM vanitA rUpI mahA nadI na paDelI heta te tane karavAmAM bahu muzkelI nahatI. yataH saMsAra ! tava nistArapadavI na dviiysii| antarA ustarA na syuryadi re ! madirekSaNAH // 1 // jIne saMsAra rUpa mahA araNyamAM phasAvavA sArU duSTa karma mahArAjAe kAminI rUpI jALa pAtharelI che, jenI aMdara jANa temaja ajANa beu phasAI jAya che. kahyuM che ke - hayavihiNA saMsAre mahinA rUveNa maNDijjaM pAsaM / vatti nAnA prANanA vi varita che ? jagatamAM zUravIra kezu?" e je prazna karavAmAM Ave te tene sAce javAba eja che ke je strI caritrathI khaMDita na thAya teneja zUra samaja" ema zAstramAM lakheluM che. strInuM caritra atigahana che. je mahApurUSe jaganA AdhArarUpa gaNutA hatA, teo paNa strI caritranA pAsalAmAM phasAI loka lajajAne tyAga karI duHkhanA bhAjana thayA che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanAnuM svarUpa. eka vakhate muMjarAjA pate bhikSA mAgavA gaye che, tevAmAM eka strIe eka mAMDAnA be TukaDA karyA, temAMthI ghInAM biMdu nIce Tapake che, evI sthiti joI tarata muMjarAjAnA manamAM nIce pramANe kalpanA thaI ane te chelya re! re ! maMDaka mA rodIryadahaM khaNDito'nayA / rAmarAvaNamuJjAdyAH strIliH ke ke na khaNDitAH // 1 // alyA maMDaka! A strIe tane khaMDita karyo, tethI tuM re nahi strIe tane ekalAne khaMDita nathI karyo. rAma rAvaNa muMja pramukha save eTale AkhuM jagata strIo vaDe khaMDita thaeluM che. vaLI eka vakhata muMja rAjA kuvAne kinAre jaIne ubheluM hatuM, tevAmAM strIo pANI bharavA AvI. A vakhate kUvA upara raceluM yaMtra strIonA calAvavAthI zabda karavA lAgyuM. A vakhate muMja rAjA bolyA - alyA yaMtra! tuM re nahiM. strIoe kevaLa bhUkuTInA bhamADavA vaDe karIne kene kene nathI bhamADayA? tane te bhalA! be hAthathI bhamADe chete tArA bhramaNamAM mane kazuM Azcarya nathI. teTalA sArU huM tArI kamatAkAda samajato nathI. muMja rAjA A saMbaMdhamAM A pramANe saMskRta zloka bolyA hatA. re! re! zregna! mA vIra va ra 7mayA kaTAkSAkSepamAtreNa, karAkRSTasya kA kathA // 1 // A bAbatane have vadhAre vakhata nahi laMbAvatAM bhavya purUSone mATe mAtra eTalIja bhalAmaNa basa thaze ke he bhavya ! tame banatI kezaze viSaya vAMchA cheDavAno prayatnazIla thAo. A uttama mana Sya deha pAmI zAstrazravaNa, zuddha zraddhA, devagurUnI sevA tathA AtmaviryAnusAra svIkAra karelA niyamene pALe AgaLa vadhe ane viSayarUpa viSavRkSanI chAyAthI hamezAM bacyA rahe. zrI rASabhadeva bhagavAna je vakhate zrI aSTApada parvata upara samesaryA hatA. te vakhate bharata rAjAnI AjJAthI cIDAelA, kedha Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) dhama nA. dAvAnalathI satama thaelA, mAna viSadharathI sAelA, mAthA jALamAM sAi gaelA tathA lAbha mahAmaTTathI parAjita thaelA evA zrI bhagavAnanA aThANu putrI prabhu pAse AvyA. prabhunA darzanamAtrathI te pUrvokta vizeSaNAthI rahita banI zAMta thai hAtha joDI, mAna meADI, vinaya bhAvathI namrIbhUta thaI vaMdanA karI jevAre nIce bese che, tevAre kevaLajJAnathI prabhue sarva bhAva jANI tene agAradAhukanuM dRSTAnta - plu,tenA sArAMza e che keH--eka agAradAhaka ( agArAne banAvanAra) potAne pIvA jeTaluM pANI laI vanamAM jyAM bhaThThI hatI te ThekANe gayA, paraMtu tApanA vizeSa jorathI pANI joie te karatAM vadhAre vaparAyu chevaTe tApa vadhato gaye, ane pANI to thai rahyuM. tRSAthI pIDi ta thayA thakA ghara tarapha vaLye. rastAmAM eka jhADa joyu tenI nIce beThA, kSaNavAramAM nidrA AvI svapna vaza thayA. tRSita hovAthI pANI pIvA cAlyA. nadI, sarovara, kUvA, vigere sarva pI gayA, paNa tRSA zAMta na thai. eTale eka vananI aMdara eka ujaDa kUvA joyA tyAM gayA. ghAsanA pULAvatI temAMthI pANI kADhavA lAgyuM, tenI a MdarathI jarA jarA jalabindu Tapake che, tene pIvA lAgyA, have huM mahAnubhAve ! A sthaLe vicAravAnI vAta che ke nadI sarovara kUvAnuM pAna karavA chatAM paNa jenI tRSA zAMta na thai, tenI tRSA ghAsanA aMta bhAgamAM laTatA biMduthI zAMta thAya kharI ? kadApi na thAya, temaja A jIve anAdi kALathI saMsAra cakramAM bhamatAM bhamatAM surAsuranA bhAga mahu zaH bhAgavela che, te jIvane have A kSaNa bhagura manuSyanA tuccha bhAgathI tRpti thAya kharI ke ? A sAMbhaLI aThThANu putrImAMthI saiAthI zreSTha putra khelyuM, he prabhu ! ApanI vAta satya che. ApanA svahastathI maLelI rAjalakSmI vaDe ame satuSTa chIe, adhikanI icchA ame rAkhatA nathI te pazu amArI vinaMtI eTalIja che ke bharata, vAravAra amArApara mAkalI amArA mAnane bhaga kare che, jethI karIne krodha, mAna, mAyA, lAbha vigere utpanna thayA che, amArA sarvanA vicAra bharatanI sAthe yuddha karavAnA thayA che, phakta ApanI AjJA khAkI che, AvA prakAranA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ henAnu zva35. putranAM vacana sAMbhaLI karUNA sAgara prabhue, dezanA yA prabhAze-: thAre jagannAthaH prathamaH puNyadezanAm / mohApohAya putrANAM saMdohAya ca saMpadAm // 1 // have prathama prabhu zrI AdinAtha bhagavAne, putrAnA mahunA nAza karavAne mATe temaja saMpattionA samUhanI prAptine vAste pavitra dezanAnA prArabha karyAM: ---- ( ) duSprApaM prApya mAnuSyaM saumyAH sarvAGgasundaram / dharme sarvAtmanA yatnaH kAryaH svAtmasukhArthiniH // 2 // duSkarma bandhanopAyAntarAyAH sukhazriyAm / tapasAmAmayA heyAH kaSAyAH prathamaM budhaiH || 1 || daivI zarU karI te he sAmya janA ! duHkhe karI pAmavA lAyaka tathA sAga sundara evA A manuSya janma pAmIne svAtma kalyANanA asthi prANIoe sarva prakAre dharmArAdhanamAM yatna karavA. te manuSyajanma maLye chate prathama zu karavu te matAve cheH-- duSTa karmaba MdhananA hetubhUta, sukha rUpa lakSmImAM aMtarAyabhUta, temaja tapasyAnI aMdara rAgabhUta evA kaSAyAne pati purUSoe prathama tyAga karavA ceogya che. vaLI vizeSa kahevu che keH sakaSAyo naraH satsu guNavAnapi nArthyate / yato na viSasaMpRktaM paramAnnamapISyate yathA prajvalito'raNyaM davA nirdahati drutam / kaSAyavazago jantustathA janmArjitaM tapaH // 2 // dharmavitte durAdheyaH kaSAyakaluSAtmanAm / raGgo yathA kusumjasya nIlIvAsitavAsasi // 3 // yathA'ntyajaM spRzan svarNavAriNApi na zudhyati / sakaSAyastathA jantustapasApi na sukhinA // 4 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa dezanA. satpurUSAnI aMdara guNavAna gaNAtA hoya, chatAM jo te mANasa kaSAye karIne sahita hAya, te te icchavA yogya nathI, kAraNa ke payaH pAka (dUdhapAka ) viSamizrita hAya, tA te paNa icchavA lAyaka nathI.(1) jema saLagelA dAvAnala jaladI vananAM vRkSAne bhasmasAt kare che, teja pramANe krodha, mAna, mAyA, leAbha, e cAra kaSAyAne vaza thaela jIva, janmathI ekaThA karela tamAma tapane naSTa karI nAMkhe che. (2) jema gaLIvALA vastramAM subhAnA raMga caDI zaktA nathI, tema kaSAya vaDe jene AtmA RSita thayA che evA jIvAnA antaHkaraNamAM dharma, duHkhe karI nivAsa karI zake che. (3)jema caDALane sparza karanAra purUSa senAnA pANIthI paNa zuddha thatA nathI teja pramANe kaSAyayukta jIva tapa vaDe karIne paNa zuddha thatA nathI--4. e pramANe sAmAnya rIte kaSAyAnuM svarUpa batAvyA bAda, huve te kaSAyamAMnA prathama krodhanuM svarUpa anukrame ahIM prakAzita karavAmAM Ave cheH-- + (30) krodhanuM svarUpa = = haratyeka dinenaiva tejaH SAemAsikaM jvaraH / krodhaH punaHkSaNenApi pUrvakovyArjitaM tapaH // 1 // tAvanA eka divasa AvavAthI cha mAsanu zarIranuM teja haraNu thAya che, jyAre krAya te vaLI eka kSaNavAramAM pUrva kATI varSa vadhu u pArjana thaela tapane pAyamAla kareche. sannipAtajvaraNeva krodhena vyAkulo naraH / tyAotyaneije tA ! vidhAvi nakovetA!! ? || jANe ke sannipAta jvara hoyanI ! te pramANe kro vaDe Akula vyAkula thaele purUSa, vidvAna hoya tepaNa, hA ! aMta khede, tyAkRtya nA vivekanI aMdara pAte jaDa ane che. vivecanaH--tAva AvavAthI jIvanA zarIranAM avayava zithila thaI jAya che,teja pramANe teja tAva jyAre sannipAtanuM rUpa pakaDe che,tyAre jIva aneka prakAranI ceSTA karavA lAge che, nahi makavAnu bake che, leAkAnA manamAM ema Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krAvatuM svarUpa. ( 31 ) thAya che je A jIva have khace tyAre kharo, tenIja mAphka krodhAvezamAM Ave la purUSanAM avayavo zithila thai jAya che, vacana vaNAnI vyavasthA rahetI nathI, zarIranI sthiti vilakSaNa dekhAya che, temaja dharma rUpa jIvananA jANe anta samaya prApta na thayeA hAya tevA dekhAva thai raheche. tapo nirbhRzamutkRSTa rAvarjitasurau munI / karaTadhArau kopAt prayAtau narakAvanam // 1 // bhAre ugra tapa vaDe karIne devatAone jeNe vazavatI" karyAM hatA, evA karaTa tathA dhAraTa nAmanA e munioe kopa vaDe naraka pRthvI pratye prayANa karyuM . vicAravAnI vAta che ke, jyAre kepa, munionA tapa sajamAMdi dharma kRtyane paNa nAza karI, temane narake lai jAya che, tyAre itara jananI te vAtaja zI ? vaLI teja vAtane khIjA phlAkI vaDe dRDha karatA thakA kahe che, jIvopatApakaH krodhaH krodhoM vairasya kAraNam / durgatervartanI krodhaH krodhaH zamasukhArgalA // ? utpadyamAnaH prathamaM dadatyeva svamAzrayam / krodhaH kRzAnuvat pazcAdanyaM dahati vA na vA ||2|| arjitaM pUrvakoTyA yarSairaSTabhirUnayA / tapastattatkSaNAdeva dahati krodhapAvakaH || 3 || zamarUpaM payaH prAjyapuNyasaMcArasaJcitam / amarSaviSasaMparkAdasevyaM tatkSaNAda bhavet // 4 // cAritra citraracanAM vicitraguNadhAriNIm / samutsarpan krodhadhUmo zyAmalI kurUtetarAm // 5 // jIvAne tapta karanAra krodha che, krodha veranu kAraNa che, vaLI duMtinA mArga krodha che, temaja zAMti rUpa sukhane aMdha karavAmAM alA ( bhAgaLa ) samAna paNu krodhaja che. (1) agninI mAphaka krodha paNa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) dhamAnA. utpanna thaye chate, prathama pitAnA Azrayane ja bALe che, pachI bIjAne bALa athavA na bALe. bhAvArtha e che ke agninI mAphaka phradhathI paNa bhavya purUe hamezAM DaratAM rahevuM joIe. (2) ATha varSa jUna pUrva keTI varSa vaDe je tapa ekatra thayela hoya che, te tapane, dha rUpI agni kSaNavAramAM bALI nAkhe che. arthAt te tapane nAza kare che. (3) moTA puNyanA samUha vaDe saMcaya karavAmAM AveluM zAMti rUpa dUdha, krodha rUpa viSanI sAthe saMbaMdha pAmavAthI tatkALa asevya thaI jAya che arthAt viSamizrita dUdhanuM pAna keIpaNa karatuM nathI. (4) vRddhi pAmate e krodha rUpI dhUmADe, vicitra guNone dhAraNa karavAvALI cAgni rUpI citranI racanAne, atyata zyAmatAvALI banAve che. (5) have daidhane sarvathA nAza kare joIe te vAtane ThasAvavAne mATe cheDA eka zleke vivecana sahita eka pachI eka batAve che - yo vairAgyazamIpatrapuTaiH zamarasojitaH / zAkapatrapuTAnena krodhenotsRjyate sa kim // 1 // . vairAgya rUpa zamIpatrane paDIyA vaDe karIne je zAMti rUpI rasa ekaTho thaye hoya che, te zAMti rasane, zuM zAkapatranA paDIyA tulya krodha vaDe, tyAga kara joIe? api tu na kare joIe. vivecana -zamIpatra (khIjaDAnAM pAMdaDAM) ghaNuM nAnAM heya che, te tethI temAM rasa bahuja cheDe samAya. arthAt tenAthI rasane bhege . karatAM ghaNI ja vAra lAge, teja pramANe vairAgya vaDe karIne zAMta rasa mahA mahenate ekaThA thaI zake che. have zAkapatra meTAM hoya che, tethI temAM ghaNe rasa samAya che, te tenAM meTAM paDIyAo vaDe karIne, zamIpatranAM nAnAM paDIyAo vaDe ekaThA thaelA zAMti rU5 rasane ulechI nAMkhatAM vAra lAge nahi, tema vairAgya vaDe ekaThe thaele zAMtarasa ke dha vaDe tarataja nAza pAme che. mATe mahA mahenate je cIja ekaThI karI hoya te cIjane lagAra vAramAM nAza karI nAMkhave, te buddhimAnanuM kartavya nathI teTalA vAte kedha na kare. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodhanuM svarUpa (33) pravardhamAnaH krodho'yaM, kimakArya karoti na ? / jAvinI dhArikA daipAyanakrodhAnale samit // 1 // . vadhate evo Akrodha zuM zuM akAryane nathI karate? balake tamAma akAryane kare che. dvaipAyananA kedhAgnimAM dvArakA nagarI kANa rUpa haNahAra (bhaviSyamAM thanArI) che. A ThekANe "rAdhinI e bhaviSyat kALane pravega Ape che, tenuM kAraNa ema che ke dvepAyana RSi vaDe dvArakA nagarIne dAha te nimanAtha bhagavAnanA vArAmAM thaela che, jyAre A dezanA te zrI AdIzvara bhagavAne te samayanI pahelAM ApelI hevAthI bhaviSyakALa vaparAele che. pUrvokta kane bhAvArtha e che ke cAdavee pAyana trASine ke pAMdha banAvyA hatA, te samaye dvaipAyana RSie e niyama karyo ke je mArA tapane prabhAva heya te huM A pachInA bhavamAM A zaherane dAha karanAra thAuM. te kaSi tapanA prabhAve agnikumAra nAmanA deva thayA, temaNe pitAne pUrva bhavamAM kareluM niyama pUrNa karI dvArakAne dAha karyo hato. A daSTAntathI sArAMza e levAne che ke te dvaipAyana Sie kolavaDe tapanuM phaLa hArI jaI saMsArane vadhAryo mATe sajjana purUe kodhathI DaratA rahevuM. kadAca kaI mANasa ema samaje ke kesivAya kAryasiddhi thatI nathIte te tenuM maMtavyaThIka nathI, ema batAvavA sArUnIcenelaika kahe che krudhyataH kAryasiphiryA na sA krodhanibandhanA / janmAntarArjito svikarmaNaH khalu tatphalam // 1 // kedha karanArane kArya siddhi thAya che, te te kAryasiddhimAM kAraNa dha nathI. apitu janmAMtaramAM atizaya mahAmyavALA karmanuM te phaLa che ema nakkI jANavuM. svasya lokaghayocchityai nAzAya svaparArthayoH / dhigaho! dadhati krodhaM zarIreSu shriirinnH||1|| dhikkAra che ke, A bhava temaja parabhavanA nAzane mATe Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3%) dhama nA. temaja potAnA tathA khIjAnA arthanA uccheda karavAne vAste, prANIo zarIramAM krodhane dhAraNa kare che ! vivecanaHduniyAmAM teve mUrkha kANu haze ke je cIja sarvathA du:kha denAra temaja pariNAme ati dArUNa hoya, tene peAtAnI pAse rAkhe ? khedanI vAta che ke jANatAM chatAM jaDa manuSya krodhanA tyAga karatA nathI,krodha sarva anarthanuM mULa che, te vAta have mAtra eka glAka vaDe batAve cheH---- krodhAndhAH pazya nighnanti pitaraM mAtaraM gurum / suhRdaM sodaraM dArAnAtmAnamapi nirghRNAH // 1 // tu dekha ke nirdaya krodhAMdha mANasA, pitAne, mAtAne, gurune, mitrane, bhAine, strIne tathA AtmAne paNa haNe che. vivecanaH--jyAre purUSa krodhathI paravaza thAya che, tyAre temAM viveka rahetA nathI, paramA pakArI pitA mAtAdikane mAravA prayatna kare che, koivAra mAre che paNa kharA. keAivAra potAnA AtmAne kAdhAvezamAM maraNane zaraNu pahoMcADe che, paraMtu AvA mANuseAmAMthI jyAre krodha utarI jAya che, tyAre tee pazcAttApa kareche, je meM A zu karyuM ? AtmaghAta karanAra mANasa paNa prathama sAhasa kare che to kharo, paraMtu jyAre prANa javAnA samaya thAya che tyAre vedanAnA vegamAM vicAre che je ' meM A akArya na karyuM hota to ThIka hatu. have huM kema macI zakuM ? ? vaLI samajavuM joie ke AtmaghAta karanAra mANu kAcA vIyavALA siddha thAya che, kAraNa ke jo paripakava vIryavAna hoya te kadApi viSAdi prayogathI prANanA tyAga kare nahi, temaja ' nIvAra zataM jannadrAni vayaMti ' eTale ke jIta purUSa seMkaDo kalyANane jue che, evA sAmAnya nyAyanuM pAlana karavA kadApi pAche heThe nahi. zAstrakAro AtmaghAtIne mahA pApI batAve che, tenu kAraNa e che je bhAre ajJAna sivAya AtmaghAta rUpa mATu akArya thAya nahi. ajJAnI jana ghaNA janma sudhI sasAra cakramAM brahmaNu karanAra che mATe Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya. ( 35 ) sarva anarthanuM mULa krodha caDALa che, tethI tenA tyAga karavA sadA prayatnazIla rahevu ucita che. krAdhajaya. upara pramANe dhanuM svarUpa batAvyA pachI have tenA tyAga karavAnI rIti yukti pUrvaka matAve cheH-- krodhavastidAdAya zamanAya zubhAtmabhiH / zrayaNIyA maiva saMyamArAmasArathiH // 1 // klyANanA abhilASI purUSAe krodhAgnine zAMta karavA sArU saMca marUpa bagIcAne vadhAravAmAM nIka samAna eka kSamAneAja Azraya jaladI karavA joie. manuSye kSamAnA Azraya jaladI karavA ema kahyuM, e te ThIka, paraMtu gunhegAra upara kSamA zI rIte thai zake ? evI zaMkA karanAranA samAdhAnane mATe nIcenA phlAka kahe cheH apakArijane kopo niroddhuM zakyate katham / zakyate sattvamAhAtmyAdyA jAvanayAnayA / / 1 / aGgIkRtyAtmanaH pApaM yo mAM bAdhitumicchati / svakarmanihatAyAmai kaH kupyedvAvizo'pi san // 2 // aparAdhI manuSyanI aMdara kApa karavA kema rokI zakAya ? tenA uttaramA samajavuM ke te kApa parAkramanA mAhAtmyathI athavA te A nIcenI bhAvanA vaDe rokI zakAya che. (1)--peAtAnA AtmAne pApanA bhAgI banAvI je mANasa mane khAdhA karavA icche che, te mANasa peAtAnAja karma vaDe haNAelA hovAthI tenA upara kaye mUrkha purUSa kApa kare? (2) vaLI teja vAtane majabUta purAvA sAthe matAve che-- prakupyAmyapakA rijya iti cedAzayastava / tatkiM na kupyasi svasya karmaNe duHkhahetave // 1 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (36) dharma dezanA. huM aparAdhi ane upara kepa karuM chuM je tAre kahevAne Azaya che, te kharA aparAdhI, duHkhanA kAraNu bhUta, je tArAM karma che tenA upara kema kepa karate nathI? vivecana -bIjA aparAdhio karatAM karma bahu bhAre aparAdhI che, kAraNa ke bIjA aparAdhIe te sva95 kALa sudhI mAtra alpa duHkha ApanArA che, paraMtu karma te anAdi kALathI ananta duHkhane ApanAra hovAthI vAstavika aparAdhI che, mATe vAstavika aparAdhIne cheDI anya avAstavika aparAdhI upara kepa kare te mUrkha janenuM kartavya che. jagatamAM zatru tathA mitra prAcIna karmanA prabhAvathI mAluma paDe che. je karmane nAza thAya te tenI sAtheja zatru mitra bhAvane paNa abhAva thaI jaze. zatru mitra bhAvane abhAva thavAthI rAga dveSane abhAva ane rAgadveSanA abhAvathI mekSa thAya che. vAte maLa zuddhine tapAsanAra buddhimAna gaNAya che. vaLI samajavuM joIe ke jemAM kola karmanuM kAraNa che, tema karma paNa krodhanuM kAraNa che. mATe kamabhAve krodhAbhAva ane krodhAbhAve karmabhAva e prakAranI anya vyApti dRSTigocara thAya che. kahevAne tAtparya eja che ke kaI paNa prakAre koIne nigraha kare te dharmiSTha purUSenuM parama purUSArtha che. vaLI teja vAtane daSTAMta vaDe samajAve che - upakSya loSTaketAraM loSTaM dazati mnnmnH| mRgAriH zaramutprekSya zaradetAramRcchati // 1 // kUtarAne svAva che ke te patthara mAranArane nahi karaDatAM pattharane karaDavA deDe che, paraMtu siMha bANa pratye nahi doDatAM bANa calAvanAra tarapha dhase che. vivecana -manuSyasiMha jevuM thavuM yegya che, kUtarA jevuM thavuM egya nathI. jema siMha mULa kAraNa upara jAya che, tema bhavya purUSa mULa kAraNabhUta svakarma upara dRSTi devI. ema vicAra karo ke A Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlatha. (37) bApaDa mArUM buruM karavAnI je kezIza kare che, te mArA karmanI preraNAne lIdhe che. teTalA vAsteja amadamAdi dharma vaDe karma zatrune nAza kare mane ucita che, anyathA katarAnI upamA mArA upara lAgu paDatAM vAra lAgaze nahi, tethI manuSyae siMha jevA banavuM paraMtu zvAna banavuM nahi. trailokyapralayatrANAmAzcedAzritAH kSamAH / kadalItulyasattvasya kamA tava na kiM kSamA ? // 1 // traNa lekanA nAza tathA rakSaNamAM samartha evA vIra purUSa paNa kSamAne Azraya karyo che. te keLanA jevA sattvavALA tArA jevA mANase zuM kSamA karavI samartha nathI? apitu dravya tathA bhAva beu prakAre kSamA karavI upayogI thaI paDe che. vaLI smaraNamAM rAkha ke tathA kiM nAkRthAH puNyaM yathA ko'pi na bAdhyate / svapramAdamidAnIM tu zocanaGgo kuru kSamAm // 1 // jethI kaI paNa mANasa bAdhA na kare, evA prakAranuM puNya te kema na karyuM? have te pitAnA pramAdane yAda karate chate kSamAne aMgIkAra kara. vivecana-prANIoe prathamathI ja puNya evuM upArjana karavuM ke jethI karIne kaI paNa anya prANa pitAne lagAre bAdhA karavA samartha thAya nahi. je bArIkIthI nirIkSaNa karavAmAM Ave te A duniyAmAM tamAma racanA puNya pApanA kAraNathI thaelI mAluma paDe che. keI ke, kaI rAjA, keI regI, keI nirogI, keI zakI, keI AnaMdI, keI kurUpI, koI surUpI, keI daridvI, kaI dhanADhaye ItyAdika pratyakSa viSamatAo daSTigocara thAya che, teTalA vAste jarUra samajavuM jeIe ke je sukhanI cAhanA hoya te puNyanAM kAraNenuM sevana kare ane pApanAM kAraNene dUra kare. vaLI kahyuM che ke - kodhAndhasya munezcaNDacaNDAtrasya ca nAntaram / tasmAt krodhaM parityajya jajojjvannadhiyAM padam // 1 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. krodhAnya muni tathA caMDALa, e enI aMdara kAMi pazu taphAvata nathI vAste krodhane cheDI zAMti pradhAna purUSAnA padyanu sevana kara. (36) vivecanaH----krodhI purUSa caMDALa jevA che, jema caDALa nirdaya kAma kare che, tema krodhAMdha mANasa amuka nirdayapaNAnuM kAma karavAmAM vAra lagADatA nathI, vaLI krodhanA samayanI a Mdara sajjana dunanI eLakhANu paNu taTastha purUSane ekadama paDI zakatI nathI, tene vAste eka sAdhu tathA dheAkhInuM udAharaNa ahIM ApavuM yogya thai paDaze:-- " eka sAdhu ghaNA kriyApAtra hatA, tenA tapa sajamanA prabhAvathI kAi eka devatA tene vaza thayeA. tathA haMmezAM tenI sevA karavA lAgyA. eka samaye teja sAdhu kAyaciMtA mATe bahAra gaye anetyAM eka dhAbInA ghATa upara jaine vaDInIti karI. A joIne dhobI ghaIA kApyA ane sAdhune gALA bhAMDavA lAgyA; sAdhune paNa zAMti rahI nahui, te paNa potAnA dharma virUddha vana calAvI dheAkhIne sAmI gALA devA lAgyA dhobIe sAdhunA hAtha pakaDyo, jyAre sAdhue dheAkhIne hAtha pakaDyo dhAbI laSTapuSTa hAvAthI ane sAdhu zarIre kuza heAvAthI dhAtrIe sAdhune khUba mAra mAryAM, have sAdhu mAra khAine potAne sthAne AvyA ane thoDI vAra vizrAma lIdhA, eTalAmAM pelA tene sevA karanAra deva Andre ane ' mahArAja ! sukha vRtti che ? " evA prakAranA prazna karyAM, Ave prazna sAMbhaLI tarataja sAdhu khelyA * alyA deva ! dhAtrIe mane mAryAM te vakhate tu kyAM gayA hatA ?' deve uttara ApyA ' mahArAja ! huM ApanI pAseja ubhuM hateA ' sAdhue kahyuM- tyAre te dhAbIne mAratAM kema rAye niha ? ? ? ' A sAMbhaLI deve ceAgya uttara Apyo ke ' mahArAja ! te samaye mane sAdhu keNu tathA dheAkhI kANu, tenI oLakhANa paDI nahi. ' A pramANenAM devanAM vacana sAMbhaLIne sAdhu zAMta thai vicAramAM paDyA ke devanuM kahevuM kharAkhara che, mArI meTI bhUla thai. me' peAtAnA kSamA dharma cheDI ulaTe mArge cAlavAthI mAra khAdhA che. " A uparayI samajavAnu ke kredha sAdhune asAdhu banAve che, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya. * * * * * * * * *'". - 1 sajjanane durjana banAve che, teTalA sArU kedhana karavuM eja kahevAnI matalaba che. teja vAta punaH zleka vaDe spaSTa kare che- aruntudaivacaH zastraistudyamAno vicintayet / cettathyametat kaH kopo'tha mithyonmattanASitam // 1 // marmanuM bhedana karanAra vacana rUpa zastro vaDe duHkhI thatA purUSa vicAra karavo joIe ke, jo sAmA mANasanuM kahevuM sAcuM ja che, te pachI tenA upara kepa kare vyartha che, temaja je te mANasanuM kahevuM mithyA che, te paNa tenA para krodha kare phekaTane che. vivecana-pitAnAmAM amuka deSa hoya ane tethI koI mANasa niMdA kare che te samaye vicAravuM je mAre deSa che ane tethI te niMdA kare che, teTalA sArU tenI upara kepa kara mane ucita nathI. je mArAmAM deSa nathI, chatAM je te niMdA kare che, te mane temAM zuM harakta che? dUSita hoya teneja duHkha thAya, paraMtu nirdoSane ulaTe AnaMda che. sAmA mANasa upara te ulaTe dayA dhAraNa kare che je A bApaDA jIve, paranI kIrtine nahi sahana karI zakavAthI, asatya Arepa caDAvI durgatinA bhAjana thAya che, karelI kriyAne nAza kare che, pAmela . dharmane hArI jAya che tathA saMsAranI vRddhi kare che, ItyAdi bhAvanA vAsita antaHkaraNavALa bane, paraMtu kadI kepa kare nahi tyAre zuM kare? te darzAve che - vadhAyopasthite'nyasmin hsevismitmaansH| vadhe matkamasaMsAdhye vRthA nRtyati bAnizaH // 1 // mAravAne mATe taiyAra thaelA purUSane joIne pite manamAM vi smaya pAmIne hase ke "vadha mArA karmAdhIna che temAM A mUrkha mANasaphegaTa nAce che." vivecana -maranAra purUSanuM karma azubha hoya te ja mAranAra phAvI zake che, nahi te mAranAranA tamAma prayoga niSphaLa jAya che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) dharma dezanA. ahIM nizcaya nayanI apekSAe bhAvanA rAkhavAnI che ke "mAruM maraNa A nimitte thavAnuM che teja thAya che. mAranAranI ceSThA nakAmI che."ema dhArI maranAra purUSa vairAgya raMga raMgita banIne hase che, arthAt mAranAra upara samabhAvavALo thAya che. anyathA kharUM joIe te maraNa je bhaya bIje kaI paNa nathI. kepa kenA upara kare te batAve che- sarvapuruSArthacaure ko kaoNpo na cettava / dhiktvAM svalpAparAdhe'pi pare kopaparAyaNam // 1 // sarva purUSArthane cerI janAra e che ke tenI aMdara je tane kepa nathI, te pachI theDe aparAdha karanAra anya mANasanI aMdara kepa parAyaNa evA tane dhikkAra che. vivecanadharma, artha, kAma ane mokSa e cAra purUSArthane nAza karanAra kepanI upara kepa kara ucita che. anAdi kALathI kedhane lIdhe A jIva durgatinuM bhAjana thAya che. mATe jema aparAdhIne deza nikAla karavAmAM Ave che, tema A koine paNa zarIrarUpI dezamAMthI dezavaTe ApI kodha rUpa aparAdhIne egya daMDa Apa joIe. paraMtu bIjA purUSa upara kepa karI ke aparAdhine uttejana ApavuM koI paNa rIte ucita nathI. - have eka atima zleka vaDe kedanI vyAkhyA khatama karatA thakA jaNAve che- sarvondriyaglAnikara prasarpantaM tataH sudhIH / damayA jAjulikayA jayet kopamahoragam // 1 // sarva Indriyene zithila karanAra prasAra pAmatA dharUpa mahAsarpane kSamArUpa jAMguli maMtra vaDe jIti le. vivecanasa je mANasanA upara daMza kare che tenI tamAma Ijiye zithila thaI jAya che, ane tene vega AgaLa vadhatuM jAya che, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnanuM svarUpa. (41) eTale ke jhera caDe che. antamAM je jAMgulI mancane jega na bane, te prANa haraNa kare che. te ja pramANe ke jenA zarIramAM praveza kare che, te mANasanI Indriyene zithila banAvI, zarIrane tapAvI nAMkhI lehIne nAza kare che, bhAna bhUlavI nAkhe che. te ja samaye je kSamA rUpa mannanI prApti thAya te krodha caMDALa vegaLe thAya che, nahi te dharmarUpI prA. Nane nAza kare che. mATe he bhavya jIve! kedhathI dUra rahe. = mAnanuM svarUpasADa phodha nahIM karavA viSe putrane upadeza ApyA bAda have zrI prabhu mAna (ahaMkAra) nahi karavA viSe dezanA devI zarU kare che he jI ! mAna kare nahIM. mAna karavAthI vinayane nAza thAya che. vinaya nahIM hovAthI vidyA saMpAdana thaI zaktI nathI. vidhA prApta thayA vinA mANasamAM viveka AvatA nathI ane vivekanA abhAvamAM tatvajJAna thaI zakyuM nathI, ke je tatvajJAna mekSanuM kAraNa che. teTalA vAste sarva vinAzanuM kAraNa je mAna rUpI ajagara che, tene choDavAnI khAsa jarUrIAta hovAthI mAnanA de, tenuM svarUpa tathA kevA prakAranA vicArathI tene tyAga thaI zake te A mAnanA adhikAramAM anukramavAra jaNAve che - vinayazrutazIlAnAM trivargasya ca ghAtakaH / vivekalocanaM lumpan mAno'ndhakaraNo nRNAm // 1 // . vinaya, zAsa, sadAcAra temaja dharma, artha ane kAma rUpa trivargane ghAta karanAra, viveka cakSune lepa karanAra tathA manuSyane aMdha karanAra mAna che. mAna ATha prakAre thaI zake che, te batAve chekAtilAlailapataratai! kurvan madaM punastAni honAni banate janaH // 1 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) dharma dezanA jAti vaDe, lAbha vaDe, kuLa vaDe, ThakurAI vaDe, khaLa vaDe, rUpa vaDe, tapa vaDe tathA zruta vadhu mada karanAra purUSa, phrIne eTale janmAntarane viSe upara kahelI ATha vastuomAMthI jene madakaryAM hoya che, te vastu hIna pAme che. vivecanaH--mada kahetAM mAna, tenAM ATha ThekANAM cheH---- keTalAka purUSane jAtinuM abhimAna hoya che, keTalAkane lAbhanu abhimAna hoya che, eTale ke teo ema samaje che je mArA jevA lAbha koine maLyA nathI, huM bhAgyazALI chuM ityAdi, kAikane kulanuM abhimAna hoya che,----'mArU kuLaja sarvathI uttama, bIjAnAM kuLA mArA karatAM nIcAM che,' teja pramANe koIne khalanuM abhimAna hoya che, jyAre keTalAkane rUpanuM abhimAna thAya che, arthAt te ema samaje che je mArA jevI AkRti athavA kAnti koImAM cheja nahi. keTalAkane tapatuM abhimAna eTale ke hu tapasvI chu, mArA jevI tapasyA karanAra A jagamAM kANu che? vaLI keTalAeka jIvAne jJAnanu a bhimAna thAya che, te evI rIte je 'mArA jevu jJAna kAne che ? sarva mArI AgaLa mUrkha che. huM je vyAkhyA karUM chuM, bhaNAvu chu yA tattva kheMcuM chuM tevA kAI mANasa hajI sudhI me joye nathI, ' ItyAdi prakAre abhimAna karatA nara te te vastune janmAntaramAM nyUna pAme che, ane pariNAme duHkhI thAya che, * " ATha mada karavAthI jene jene duHkha thayu tenAM dRSTAnta kahe cheH(1) jitanA mada karanAra rikezI nIca jAtine pAmyo. (2) lAbhane mada karanAra sulUma cakravruttI narake gayA. (3) kulanA mada kara nAra marIci ghaNA kALa sudhI sa MsAramAM bhamI aMte zrI mahAvIrasvAmI nA janmamAM bhikSuka kuLamAM utpanna thayA, paraMtu devae huraNa karI te mane siddhArtha kSatriyanA kulamAM mUkayA. (4) ezvaryanA mada karanAra dazArNabhadra rAjA jyAre ahu kAramAM AvI caDyA tyAre IMdra mahArAjAe tene svaRddhi dekhADI, te joI dazArNa bhadra mada rahita thaI sAdhu Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnane jatha. thaye. (5) baLa madathI zreNika rAjA narakAdhikArI banyuM. (6) rUpa madathI sanaskumAra cakravattI regagrasta thayA. (7) tapamadathI kuragaDu RSi tapane aMtarAya pAmyA. (8) temaja zrutamadathI sthUlibhadra jevA mahA muni saMpUrNa zrutanA arthathI vaMcita rahyA. mATe kalyAzuthI janee ATha madathI sadA dUra rahevuM eja kalyANakAraka che. have pratyeka madane tyAga karavAne upadeza anukrame leke kAza Ape che - - mAna jaya. jAtibhedAnakavidhAnuttamAdhamamadhyamAn / dRSTvA ko nAma kurvIta jAtu jAtimadaM sudhIH? ! 1 // uttamAM jAtimAmoti hInAmAmoti karmataH / tatrAzAzvatikI jAti ko nAmAsAdya mAdhatu ? // 2 // uttama, adhama temaja madhyama evA aneka prakAranA jAtinA bedene joIne keNuM bhalI buddhivALe mANasa jAtimada kare? matalaba ke keI na kare. (1) jIva karmathakI uttama jAti pAme che, temaja nIca jAti paNa karmathI pAme che, mATe saMsAramAM anitya jAtine pAmI keNa mada kare ? arthAt keIna kare. (2) have bIjA lAbha madane zI rIte tajave? tenI yukti batAve che. antarAyayAdeva nAno bhavati nAnyathA / tatazca vastutattvajJo no lAjamadamudhet // 1 // lAbhAntarAya karmane kSaya thavAthIja lAbha thaI zake che, anyathA thatuM nathI. mATe vastutatvanA jANu purUSe lAbha madanuM vahana na karavuM joIe. vivecana-kaI paNa vastunI prApti athavA aprAptimAM zubha zubha karmaja kAraNa hoya che. zubha karmanA udayathI ane azubha karmanA kSayathI lAbha maLe che. mATe lAbhanI prApti thAya te samaye jarA paNa mada kare ucita nathI, ulaTuM ema vicAravuM joIe ke, mArA pUrvanA zubha karmane vyaya thaye che, te temAM huM harSa zAne vAste karUM? vaLI kahyuM che ke Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) dharmadezanA. paraprasAdazaktyAdilave lAne mahatyapi / na lAjamadamRcchanti mahAtmAnaH kathaJcana // 1 // para prasannatAnI zakti AdithI thaela moTA lAbhamAM paNa mAhAtmA purUSe kaI rIte lAbha madane prApta thatA nathI. have kulamadane tyAga karavAno prakAra darzAve che - akulInAnapi prekSya prajJAzrIzIlazAlinaH / na kartavyaH kulamado mahAkulanavairapi // 1 // kiM kulena kuzInasya suzIlasyApi tena kim ? / evaM vidan kulamadaM vidadhyAd na vickssnnH|||| akulIna eTale nIcA kuLamAM utpanna thaelA mANasane paNa jJAna, lakSamI tathA AcAravaDe zobhatA dekhIne meTA kuLamAM utpanna thaelA mANasoe paNa kuLa mada kare vyAjabI nathI. (1) je mANasa kuzIla eTale durAcArI che, tene kuLavaDe karIne zuM? temaja sundara AcAravALAne paNa kuLanuM zuM prajana che? ema jANatAM chatAM vicakSaNa purUSe kulamada na karavuM joIe. (2) vivecana--A jagatamAM akulIna purUSa vidyA lakSamI Adi padArthothI vibhUSita jovAmAM Ave che, tenuM kAraNa e che je teoe pUrva janmamAM puNya upArjana karela che, tenI sAthe nIca kuLanuM karma paNa bAMdhela che, tethI te pramANe A janmamAM tene te prApta thaela che. vaLI keTalAkae uccatra karma bAMdhela che, chatAM puNya upArjana kareluM nathI hotuM, te kula uttama chatAM dhana dhAnyAdi Rddhi samRddhithI rahita hoya che. mATe te tamAmane zubhAzubha karmanI racanA jANuM kuLamada na kare. jene kuTevee pitAne dAsa banAvela che, tevA mANasane kuLathI zuM phAyado thanAra che temaja vaLI jene sadAcAra upara svAbhAvika prema che tene paNa kuLathI ze upakAra che? ucca nIca kuLa lekina ka prakhyAti bhale Ape, paraMtu te kadApi kettara guNa karanAra nathI, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnano pa.. ulaTuM uttama kuLa nimitte je karmabaMdha thatuM hoya te uttama kuLa paNa zastrarUpa thayeluM gaNAya, kAraNa ke je tevuM kuLa na pAmyuM hota te karma baMdha karata nahi, paraMtu tethI ulaTuM nyUnatAnI bhAvanA bhAvata. yAda zakhavuM joIe ke zubha cIja suMdara vicAravALA purUSane hitakara che. have aizvaryanA madane mUkI devAne upadeza kare che - zrutvA vinnuvanaizvaryasaMpadaM vajradhAriNaH / puramAmadhanAdInAmaizvarye kohazo madaH ? // 1 // guNojvalAdapi bhrazyed doSavantamapi zrayet / kuzIlastrIvadaizvaryaM na madAya vivekinAm // 2 // Iddha mahArAjanI traNa bhuvananA aizvarya (kurAI) nI saMpAne sAMbhaLIne zahera, gAma athavA dhanAdikanA eizvaryamAM mada ke arthAt mada karavA yukta nathI. (1) durAcArI strInI mAphaka je guNavAna purUSane paNa tajI jAya che, temaja je deSavAna purUSane paNa A zraya kare che evA aizvaryathI vivekI purUSane mada thatuM nathI. (2) vivecana -indranI Rddhi AgaLa manuSyanI nahi zI gaNatarImAM che? jyAre te kazA hisAbamAM nathI te pachI ezvaryane mada kara vyartha che. iMdra paNa avasara thayethI pitAnI addhine cheDI jAya che, tyAre manuSyanI te vAta ja zI ? mATe anitya evI vyaktine vAste nitya evA AtmAne duHkhI karavA jevuM thAya che. (1). amuka purUSa guNavAna che ema jANI aizvarya kAMItenI pAse AvatuM nathI, temaja te nirguNI che ema samajI, ra jatuM nathI, mAtra te pUrva puNayanI racanAnA AdhAra upara raheluM che. puNyanA kSayamAM tene kSaya thAya che, puNyanI vRddhimAM te vilasita rahe che, tAtparya e che ke aizvaryAnuM kAraNa puNya che, ane te puNya paNa Akhare heya (tajavAlAyaka) che. tathApi paraMparAvaDe mokSanuM kAraNa hovAthI zAstrakAroe pavitra puNyane Azraya kare che. teTalA sArU puNya upArjana karavA vAste prayatnazIla thavuM; paranta aizvaryane mada kadApi karave nahi Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) thamAM dezanA. have balamadane choDI devAnI bhalAmaNa karatAM kahe che kemhaablo'pi rogAcairabannaH kriyate kSaNAt / ityanityabaLe puMsAM yukto balamado na hi // 1 // banavanto'pi jarasi mRtyau karmaphalAntare / abannAzcettato hanta ! teSAM banamado mudhA // 2 // mahAbaLa vALe purUSa paNa regAdinA prakopathI kSaNavAramAM nabaLo thaI jAya che, eTalA uparathI anitya evA baLanI andara purUe balamada karane vAjabI nathI. (1) baLavAna purUSe paNa jara (ghaDapaNa)mAM mRtyumAM temaja karmathI thaela bIja phaLane viSe je baLarahita che te teone baLamada phegaTa che. (2) vivecana-AtmA saMbadhI baLane mada koI karatuM nathI, paraMtu jIve zArIrika baLane mada karatA hoya ema jovAmAM Ave che. bhAIo! ahIM vicAravAnI vAta che ke, baLanA AzayarUpaje zarIra che te paNa sarvathA vinAzI che, te temAMthI utpanna thanAra baLa sutAM anitya che. anitya padArtho vinAza thavAnA svabhAvavALA che, teTalA sArU vinAzI cIjane mada buddhizALI mANase na kara joIe. je baLa, kadAca jarA, mRtyu temaja karmane nAza karatuM hoya te tene mada karane vAjabI gaNAya, paraMtu A te ulaTuM, jerA, mRtyu ane karma, baLane nAza karanArAM che, moTA moTA haiddhAone jarAe jarjarIbhUta karyA che. mRtyue baLavAna purUSane paNa unmeSamAtrAmAM haraNa karyA che. karmarAjAe baLavatAne nirmaLa banAvI parAdhIna karI makyA che. teTalA mATe baLa karmAdhIna che. parAdhIna cIjane maMda kare catura narane ucita nathI. have pAMcamA rUpa madane paNa tilAMjali ApavAnI rIti batAve che - saptadhAtumaye dehe cayApacayadharmaNaH / jarArujAdibhAvasya ko rUpasya madaM vaheta ? // 1 // sanatkumArasya rUpaM kSaNAtdayamupAgatam / zrutvA sakarNaH svapne'pi kuryAda rUpamadaM kina ? // 3 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnane jaya. ( 7) sapta dhAtuthI vyApta evA zarIrane viSe vRddhi tathA hAni pAmavAnA dharmavALA, tathA jarA, roga Adi bhAve jene viSe che, evA rUpane mada keNa kare ? arthAt keI na kare. (1) sanaskumAra cakavatInuM rUpa paNa kSaNavAramAM kSaya pAmyuM, e sAMbhaLIne vidvAna purUSa zuM svapnamAM paNa rUpamada karaze? vivecana -rUpa hamezAM zarIrasahacArI che, tethI zarIrAvasthA pramANe rUpAvasthA nirvivAdasiddha che. zarIramAM svAbhAvika dharmo jevA ke vidhvaMsa vRddhi hAni vigere che, te dharmo rUpamAM paNa che. vaLI zarIra dharmanuM sAdhana che, rUpa dharmanuM sAdhana nathI. rU5 vinAnA prANIo arthAt kurUpI jIva paNa zarIranI sahAyatAthI ucca zreNI upara caDyA che. have jyAre zarIra para paNa mada na kare ema zAstrakAra pharamAve che, tyAre rUpa para mada karanAra mANasane jJAnI ke ajJAnI samaja? tene khyAla karavAnuM kAma buddhimAnanI buddhine seMpavAmAM Ave che. sanakumAra jevA dharmAtmA purUSanA manamAM jarA mAtrarUpane mada AvyuM ke tatkALa temanuM rUpa naSTa thaI javA sAthe sAta mahA regoe zarIramAM nivAsa karyo hate. te mahA purUSanuM TuMka vRttAna tathA tenA uparathI upajatI bhAvanA AgaLa upara ApavAnuM mulatavI rAkhI ahiMA e vicAravAnuM che je rUpamada, mahA purUSane paNa asahya vedanAnuM nimitta thaI paDyo, te ApaNuM jevA pAmara purUSane rUpamadane vipAka ke phaLe te vicAravAnuM che. have tapamadanA parihAranA prasaMganuM prarUpUNa kare che - nAneyasya taponiSThAM zrutvA vIrajinasya ca / ko nAma svarUpatapasi svakIye madamAzrayet ? // 1 // yenaiva tapasA truTayet tarasA krmsNcyH| tenaiva madadigdhena vardhate karmasaMcayaH // 2 // rASabhadeva svAminI tathA zrIvIraparamAtmAnI tapa saMbaMdhInI daDhatAne sAMbhaLIne kaye mANasa pitAnA thaDA tapamAM madane A Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) dharmadezanA. zraya kare? (1) je tapa vaDe karIne jaladI karma samUhane nAza thAya che, teja je mada yukta karAya te karmane samUha vRddhi pAme che. vivecana -prathama tathA chellA tIrthaMkaranI tapasyA bIjA bAvIsa tIrthaMkare karatAM adhika che, teTalA sArU tene ahIM daSTAMtamAM lIdhI che. zrI rASabhadeva bhagavAne eka varSa sudhI AhAra lIdhe nahi tenuM kAraNa e hatuM ke, te vakhatamAM leke annadAna ApavAnuM samajatA nahatA. tethI karIne te leke bhagavAna AgaLa hAthI, ghoDA, ratha, kanyA, dhana vigere dhAraNa karatA hatA. paraMtu bhagavAnane te patuM nahi hatuM. eka varSane aMte zreyAMsa kumAre pAraNuM karAvyuM. eka varSa sudhI keinI buddhi dAna devAnI thaI nahi. tenuM bIjuM kAraNa e hatuM je pUrva bhavamAM bhagavAnanA jIve aMtarAya karma bAMdhyuM hatuM, te karma RSabhadeva svAmInA bhAvamAM udaya AvyuM, kAraNake kRta karmane vinA - gajo chUTake thatuM nathI. kahyuM che ke - udayati yadi jAnuH pazcimAyAM dizAyAM pracalati yadi meruH zItatAM yAti vahniH / vikasati yadi padma parvatAgre zilAyAM tadapi na canatIyaM bhAvinI kamarekhA // 1 // yadi sUrya pazcima dizAmAM uge, je merU calAyamAna thAya, arSi zItalatAne pAme, temaja parvatanA agra bhAgamAM rahelA pattharanI aMdara kamaLa vikAsa pAme, te paNa bhaviSyamAM thanAra karma kadApi anyathA thatuM nathI. A pramANe karmanuM prAdhAnya anya darzanakAre paNa svIkAre che yathA - karmaNo hi pradhAnatvaM kiM kurvanti zujA grahAH / / vaziSThadattanagno'pi rAmaH prabajito vane // 1 // yacintitaM tadiha dUrataraM prayAti / yacetasA na gaNitaM tadihAnyupaiti / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane jya. mAvargavAmi vasudhAdhipacakravartI so'haM vrajAmi vipine jaTilastapasvI // 2 // nizcaya karIne karmanuMja pradhAnapaNuM che, tenI aMdara zubha grahe kaMI karI zaktA nathI. kAraNa ke vaziSThaSie rAmacandrajIne gAdI upara besavAnuM je muhUrta joI ApyuM hatuM, teja muhUrtamAM teone vanamAM javuM paDayuM hatuM. (1) je meM cintavyuM hatuM te atyanta dUra jAya che, ane je manathI vicAryuM paNa nahatuM, te ahiM AvIne ubhuM rahe che, eTale ke je huM prAtaHkALamAM pRthvIne adhipati cakavatI thavAne chuM teja huM jaTAvALA tapasvI thaI jaMgalamAM jAuM chuM. A uparathI ApaNane spaSTatA mAlUma paDe che ke, dareka darza nakAroe yena kena prakAreNa karmanA prAdhAnyane svIkAra kare che. arthAt Izvara katRtva svIkAravAvALAo paNa ane karma uparaja A vIne ubhA rahe che, tyAre te prathamathI ja karmane mAnavuM teja vadhAre zreSTha che. vArSika tapasyAdika ghaNI tapasyA karI tathA aneka parisaha upasarga sahana karI, ghAtikarmane kSaya karI, kaivalya jJAna prApta karI aneka prANuone ziva sukhanA bhAgI karyA. teja pramANe zrI mahAvIra prabhue ghora tapasyA karI che, tenuM digadarzana A dezanAnI AdimAM upaghAtanI aMdara karAvavAmAM AveluM che, mATe vizeSa na lakhatAM eTaluM ja kahevuM basa thaze ke paramArtha daSTi lekottara purUSanI tapasyA AgaLa ApaNI ghera tapasyA paNa tuccha che te sva5 tapasyAne garva kare koI rIte paNa ucita nathI. je tapa nikAcita karmane kSaya karavAmAM paNa samartha che te tapadvArA ulaTe karma baMdha thAya te kevuM geravAjabI gaNAya? tene kSaNavAra vicAra karaze, te kadApi tapane mada karavAmAM pravRtti thaze nahi. have.zrI karUNAsAgara prabhu AThamA zratamadane bahiSkAra karavA sArU cetavaNI ApatA sUcanA kare che ke - svabuddhyA racitAnyanyaiH zAstrANyAghrAya lIlayA / sarvajJo'smIti madavAn svakIyAGgAni khAdati // 1 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dhama dezanA. zrImadgaNadharendrANAM zrutvA nirmANadhAraNam / kaH zrayeta zrutamadaM sakarNahRdayo janaH // 2 // anya AcAyoe banAvelA zAstranA peAtAnI buddhi anusAra lIlAmAtrathI gandha laIne sarvajJapaNAnA garva karanAramANusa peAtAnAja aMgane khAya che; arthAt poteja potAnA paga upara kuhADA mAreche. (1) zrImat zreSTha gaNadharonI racanA zakti tathA dhAraNA zaktine sAMbhaLIne, kayA tAttvika aMta:karaNavALA manuSya zrutamadane Azraya karaze vArU ? api tu kAi nahi kare. (2). vivecanaH--kuzAgra buddhivALA AcArya mahArAjAoe peAtAnI buddhinA sadupayoga karI, lIlA vaDe aneka zAstra anAvelAM che, tathApi tenA manamAM lagAra paNa madAMza thayeA nathI, A vAtanI sAkhIti teonA granthA pUrI pADe che; he pAmara jIva ! tu tevA granthA anAvavAne zaktimAna nathI, kevaLa pAMca pacIza teonA anAvelA granthe vAMcavA mAtrathI maDhavALA thayA che, jethI prAmANika lokanI dRSTi AgaLa svamUrkhatA pradarzita karI, kIrtine badale apakIrti pAmela che, unnatine ThekANe avanatina bhAgI thavAthI granthakAre svAMgane khAnAra ema kahyuM che, te ThIkaja che. zrI gaNadhara mahArAjAenI camatkAra zakti AgaLa tu arkanI tulanAne paNa dhAraNa karavA zaktimAna nathI. vicAra kara ke je mahAnubhAvAe phakta tripadInA jorathI dvAdazAMgInI racanA, kharAkhara zrI arjuna devanA Azayane anusarIne, bilakula tenAthI avirUddhapaNe karI che, tathA teonI dhArAzakti tathA racanAzakti devAne paNa AzcaryAMvamAM utAre che, tevA gaNadharoe paNa kadApi koi ThekANe madAMza mAtra paNa karyAM hoya ema tArI STimAM Ave che zuM ? Avatu hAya teA jAhera kara, jyAre teoe paNa madane viSa tulya mAnela che te pachI tArI zakti, bhakti tathA vyakti zA hisAmamAM che ? teTalA vAste he cetana ! zrutamadada koi paNa mada karIza nahi. nidu khanI niHsIma sukhanA bhAgI mana upara mUjaba AThe prakAranA mAnanI judI judI vyAkhyA karyA bAda have mAnanu samuccaya svarUpa sAmAnya prakAre batAve cheH---- Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnanA nya. utsarpayan doSazAkhAM guNamUlAnyadho nayan / unmUlanIyo mAnadrustanmArdavasaritpUraiH // 1 // rASarUpI zAkhAonA vistAra karanAra, temaja guNurUpa mULIene nIce lai janAra evA mAna rUpI vRkSane, kAmaLatA rUpI nadInA pravAhu vaDe jaDamULathI ukheDI nAMkhavu joie, have mAnane nAza karavA icchatA janAe tenA auSadha tarIke mRdutAnu sevana karavuM joie, e vAtanuM samarthana kare che-- ( 51 ) mArdavaM nAma mRdutA tacautya niSedhanam / mAnasya punarauvatyaM svarUpamanupAdhikam // 1 // antaHspRzedyatra yatrauvatyaM jAtyA digocaram / tatra tasya pratIkAra hetormArdavamAzrayet // 2 // mArdava eTale mRdutA; te uddhatAIne dUra karanAra che, ane mAnanuM svAbhAvika svarUpa uddhatAi che. (1) antaHpradezanI andara je je jagyAe jAti mada vigere ATha mada saMbaMdhI uddhRtatA sparza kare te te sthaLe tenA vinAzane mATe mRdutA dhAraNa karavI. (2) vivecana:roganI zAMti mATe buddhimAne jema cAgya auSadhaupacAro karavAnA che, tema ATha manA saMbaMdha jyAM jyAM jaNAya tyAM tyAM kAmaLatAnA upayoga karavA hitakara che. mRdutA madanA sakhadhane dUra karavAmAM paramAdhi che. mRdutA guNune dhAraNa karanAra purUSa hamezane mATe sukhI rahe che. dAkhalA tarIke ApaNe eka puSpa laie, puSpanI mRdutA jagamAM prasiddha che. jue, A puSpane bhramara jevI kaThina svabhAvavALI jAti paNa du:kha detI nathI; jo ke bhramaranA svabhAva kaThinanI sAthe kAMThena thavAnA che, tyAre itara jananI te vAtaja zI ? mATe mRdutA sarvathA dhAraNa karavAmAM sAra che. kazuM paNa che keH Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) dharmAnA sarvatra mArdavaM kuryAt pUjyeSu tu vishesstH| yena pApAdvimucyeta pUjyapUjAvyatikramAt // 1 // sarva ThekANe mRdutA karavI, paNa pUjanIya purUmAM vizeSa karIne karavI, ke jethI karIne pUjanIya pUjAnA vyatikamathI thaela pApamAMthI prANu mukata thaI zake. bAhubalInuM draSTAMta. have eka hadaya bhedaka daSTAnna mAnanA saMbaMdhamAM nIce mUjaba raju karavAmAM Ave che - mAnAghAhubatnI baddho natAniriva pAdapaH / mAdevAttatkSaNAnmuktaH sadhaH saMpApa kevalam // 1 // velaDIo vaDe karIne jema vRkSa heyanI ! te pramANe mAna vaDe bAhubalI baMdhANe. tatkALa mRdutA bhAvathI te baMdhana rahita thaye. ane turata kevaLajJAna saMpAdana karyuM. vivecana -"bharata rAjAnA laghubaMdhu zrIbAhubalI, vAlIka nAme dezanA adhipati hatA. jayAre zrI bharata cakravatI cha khaMDane jItI adhyA pAchA AvyA, te samaye cakarasa AyudhazALAnI aMdara praveza pAmyuM nahi, tyAre maMtrIoe kahyuM, he mahArAja, ApaNe haju jItavuM bAkI che. tyAre svagetrIo paNa AjJA mAnatA nathI, te baddhAranA keNa ke ApanI AjJA mAnaze?" ItyAdi vAkyathI utsAhita banela bharata rAjAe bAhubalI upara dUta meka. dUta vAlIka dezane joIne ja cakti thaI gaye. tyAM tene hajAre camatkAre jeyA, te dezamAM bhAratanuM nAma paNa kaI jANatuM nathI. bharata zabdane vyavahAra mAtra strI janenA kaMcukI upara banAvelA citrane mATe ja karavAmAM Ave che. dhIme dhIme mukhya zahera takSazilA nAmanI nagarIe paha, zrI bAhubalInI AjJA maLavAthI chaDIdAre tene sabhAmAM praveza karavA dIdhe, te tyAM pitAnuM kArya, sAma, dAma, daMDa bhedavALA vacanathI yathA egya rIte bajAvyuM. te samaye bAhubalIne kopa te thaye Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhubalInuM dAna (53) paraMtu dUtane avazya jANuM apamAna purvaka sabhA bahAra nikA. te bharata rAjA pAse jaI potAnuM vRttAMta mIThuM maracuM bhabharAvI kahI saMbhaLAvyuM, ane bharata rAjAne laDavA vAsta taiyAra karyA. ahIM bAhubalI paNa taiyAra thayA, pUrva pazcima samudra jema bhegA thAya tema beu pakSanAM sainya sAma sAme AvI ubhA. laDAinI saMpUrNa sAmagrI taiyAra thai, te samaye sainyanI laDAIthI prajAne saMhAra thaze ema jANI, devatAo madhyastha banyA ane banne bhAIone laDavAne vAte babbe basta karyo. eka bAju deva, dAnava, yakSa, rAkSasa, kinnara vilAdhare mayastha ane bIjI bAjue bannenA sainike. banne bhAIo vacce have pAMca prakAra yuddhanI pratijJA thaI, (1) daSTi yuddha, (2) vAyuddha, (3) bAhuyuddha, (4) daMDayuddha, (5) muNiyuddha. muNiyuddha sivAyanA cAra yuddha nI aMdara bAhubalIe bharatarAjAne parAsta karyA, te vakhate bharatarAjA plAna vadana mAlama paDavAthI, bAhubalIe temane utsAhI banAvI pAM. camuM muSTiyuddha karavuM zarU karyuM. prathama bharata mahArAje bAhubalI upara muSTine prahAra karyo, jethI bAhubalI DhIMcaNa sudhI jamInamAM pesI gayA. kSaNavAra netrasaMpuTa babdha rahyA bAda bAhubalI sAvaceta thayA. have pitAne muSTi upADavAne vAre AvyuM. banne jaNa tadrava mokSa gAmI levAthI zrI bAhubalInI vicAra zreNI badalANI. "je A muSTi bharata para gaI te niHsandhaha bharata paMcatva pAmaze, hA ! khera ! kSaNa vinazvara rAjyane mATe ubhaya lekamAM nindanIya karma karavuM kaI rIte gya nathI, temaja muSTi pAchI pheravavI te paNa gya nahi. Ama vi. cAra karI teja muSTi vaDe bAhubalI svakezane leca karI dravya tathA bhAva parigrahanA tyAgI banyA. jemake - " phakyuriTya mahAsaravA lowLI ghagirH tenaiva muSTinA mUrdhna naddadhe tRNavat kacAn " // 1 // zrIbharata mahArAjA pitAnA bhAI bAhubalIne tyAgI thaelA joI tatkALa kevI rIte khamAve che te kahe che - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 54 ) dharma devAnA. jaratastaM tathA daSTvA vicArya svakukarma ca / babhUva nyaJcitovo vivikSuriva medinIm // 1 // zAntaM rasaM mUrttamiva jAtaraM praNanAma saH / netrajairazruniH koSNaiH kopazeSamitrotsRjan // 2 // sunandAnandanamunerguNastatranapUrvikAm / svanindAmityathAkArSIt svApavAdagadauSadham // 3 // bharata mahArAjA bAhubalIne sAdhu thaelA joi potAnA kukarma ne vicAratA jANe pRthvImAM praveza karavAnI IcchA vALA na hoya tema nIcI garadana karI ubhA rahyA. (1) sAkSAt zAMta rasanna hoyanI ! sevA potAnA lAdhane lrata rAjAe namaskAra karyAM; te vakhate jANe pote kicit uSNu evA svanetranAM AMsu varDa, zeSa rahelA kApane phekveja hAyanI zu ? evA pratibhAsa thatA hatA. (2) zrIbAhubalI muninA guNNAnu stavana karyA bAda potAnA apavAdanI parama aiSadhI rUpa AtmaniMdAne bharata mahArAjA nIce pramANe karavA lAgyA. (3) zrIbharatezvara potAnA apavAda rUpa roganI zAMti mATe nIcenA zlokA vaDe zrIbAhubalI mahArAjane khamAve che ane Atmani nhA re cheH // 1 // dhanyastvaM tatyaje yena rAjyaM madanukampayA / pApo'haM yadasantuSTo * durmadastvAmupAdravam svazaktiM ye na jAnanti ye cAnyAyaM prakurvate / jIvanti ye ca lojena teSAmasmi dhurandharaH // 2 // rAjyaM navatarovijaM ye na jAnanti te'dhamAH / jyo'pyahaM viziSye tadajahAno vidabhapi // 3 // tvameva putrastAtasya yastAtapathamanvagAH / putro'hamapi tasya syAM ced javAmi javAdRzaH // 4 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhubahInuM daSTAnta. (55) mArA upara anukaMpAnI khAtara te rAjyane tyAga karyo, mATe tane dhanya che, jyAre asaMtoSI ane madenmatta thaelA evA meM, tane upadrava karyo eTalA vAste huM pApI chuM. (1) je leke pitAnI zaktine jANatA nathI, jeo anyAya kare che, temaja jeo lebha vaDe pitAnI jIndagI gALe che teonI andara huM dhuraMdhara chuM, matalaba ke huM svazaktine jANatuM nathI, anyAya karuM chuM temaja lobha vaDe javuM chuM. (2) "rAjya saMsArarUpa vRkSanuM bIja che e pramANe je leke jANatA nathI teo adhama che, jyAre huM te teo karatAM paNa vizeSa adhama chuM, kAraNa ke huM to upara pramANe jANatAM chatAM tene tyAga karate nathI kahevAne tAtparya e che ke khare jANakAra te teja gaNAya ke je amuka vastune aniSTa jANIne tene tyAga kare, kintu tema nahi karatAM vyartha vAcAlatAne dhAraNa karanArAo jaganA ThagAra che. (3) tuMja tAtane khare putra che ke jeNe tAtanA mArganuM anusaraNa karyuM, huM paNa tArA sarakhe thAuM te ja tAtane vAstavika putra thAuM. (4) tato bAhubaliM natvA narataH saparicchadaH / purImayodhyAmagamat svarAjyazrIsahodarAm // 1 // tyAra pachI bAhubali RSine namaskAra karIne bharata mahArAjA parivAra sahita IndrapurInI samAna bhAvALI ayodhyA nagarI pratye gayA. vivecana -bharata mahArAjAe aMtaHkaraNa pUrvaka upara mUjaba mahAtmA bAhubalInI stuti karavA pUrvaka pitAnI nyUnatA pradarzita karI, jethI dravya ane bhAva e beu prakAranI lakSamI meLavI svasthAne gayA. have ahIM bAhubalIjIe paNa zrIprabhujI pAse javAne vicAra karyo, ke tatkALa mAna mahAzatru AgaLa AvI khaDe thaye. athata temane evI buddhi utpanna thaI ke jemaNe mArA karatAM agAuthI vrata grahaNa karelAM che, evA nAnA bhAIone huM zuM jaine namaskAra Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA karuM khare? teTalA vAste ucita che ke ahIMAja ghAtI karmane kSaya karI kevaLajJAna utpanna thayA bAda tAtanI samIpe javuM. ema dhArI teja sthaLe dhyAnArUDha thayA. eka varSa sudhI AhAra pAchuM lIdhA vinA sthANunI mAphaka sthira rahyA, je darmiyAna temanI dADhI ane mUchamAM pakSioe mALA ghAlyA; vaLI pazue potAnA zarIramAM AvatI khujalIne dUra karavA sArU temane eka jhADa samajI tenI sAthe gharSaNa karavA lAgyA. ItyAdi aneka Azcaryajanaka ghaTanA zrIbAhubalInI thayA chatAM, mAna mahAzatrue kevaLa jJAnane utpanna thavA dIdhuM nahi. chevaTe karaNasamudra aMtaryAmI bhagavAne brAhmI tathA suMdarI e be sAvIone, bAhubalIne upadeza karavA sArU mekalI, bhagavAne batAvelI nizAnI anusAra teo beu AvI, paraMtu bAhubalI daSTigocara thayA nahiM. chatAM bhagavAnanA vacana para pUrNa zraddhALu hovAthI teja sthaLe teNIoe punaH punaH bArIkIthI tapAsa karI. mahA kaSTa bAhubalI ne oLakhI lIdhA bAda teo bhavya svarathI bolI -"he baMdhava! gaja uparathI nIce utare, rAjArUDha purUSane kevaLajJAna thatuM nathI." A pramANe vANInuM uccAraNa karI svAsthAne pAchI AvI. teonA gayA bAda dhIra, vIra ane gaMbhIra evA bAhubalIjI mahAmunie svataMtra vicAra karavA mAMDaye rAjyAddhi tamAmane tyAga karyo che, chatAM saMyamadhAriNu sAdhvIoe mane gajAvataraNa karavAnuM kema kahyuM haze? mArI pAse gaja (hAthI) te che nahi; vaLI sAdhvIo kadApi jUThuM bele nahi. ItyAdika gahana vicAra sAgaramAM gothAM mAratAM bAhubalI mahAtmAe tatvaSTithI sAdhvIonAM vacananuM rahasya jANI lIdhuM-hA ! dhi ! mAM dhak ! mAna rUpI gaja upara caDela purUSane kaivalya kadApi prApta thAya nahi, mATe sAdhvIonuM kahevuM akSarazaH satya che, mArI kevI ajJAnatA je jagavaMda purUSane namaskAra karavAmAM mane lajajA AvI? khera ! bhAvi anyathA thatuM nathI." ityAdi vicAra karI vAMdavAne mATe javA sArU taiyAra thAya che - idAnImapi gatvA tAn vandiSye'haM mahAmunIn / cintayitveti sa mahAsattvaH pAdamudakSipat // 1 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnane jaLa, (pa7 ) satAvatIka truTiteSvanito ghAtikarmasu / tasminneva pade jJAnamutpede tasya kevalam // 2 // atyAre paNa jaIne te mahAmunione huM vadIza." ema vicAra karI te mahA satvazALI bAhubaLI munie paga upADyo ke tarataja velaDIonI jema cAre bAjuthI ghAtakarma TUTyAM ane te pagane uThAvatAnI vAramAM ja temane kevaLajJAna prakaTa thayuM." vivecana -A uparanA daSTAMta uparathI sAra e grahaNa karavAne che ke, mAna rUpa mahAzatruo bAhubalI jevA mahAmuninA tapastejane paNa tirahita (AcchAdita) karI nAMkhyuM, te pachI te, pAmara mANasenA dharma dhyAnane te naSTa karI nAkhe, emAM Azcarya zuM? teTalA vAste mekSAbhilASI mahAzayoe mAna karavuM nahi, kadAca ajJAna vazAt thaI jAya te bAhubalI mahArAjanA A TUMka vRttAMtane turata yAda lAvI tenI mAphaka mAnane tyAga karI AtmasukhAnaMdI banavuM joIe. ekAMtamAM besI ghaDIbhara AtmasAkSIe vicAra karavAmAM Ave te e vAta svAnubhava siddha thAya che ke, mAna manuSyane tatkALa pratyakSa phaLa dekhADe che. je vastune garva ApaNuM manamAM Avyo teja vastumAM kAMI phoraphera athavA vikRti thayelI ApaNane ceDA ja vakhatamAM mAluma paDaze. kadAca dhAre ke ugra puNya prakaSanA jorathI abhimAnanuM phaLa tAtkAlika na maLe te paNa bhavAMtaramAM te tenuM phaLa jarUra jogavavuM paDavAnuMja, emAM bilakula saMzaya nathI. abhimAnane mithyAtvane pitA (utpanna karanAra) kahIe te paNa cAle tema che, kAraNake te dhamI purUSanA mane maMdiramAM pesI suMdara bhAvanA rUpI suMgadhane haDaselI mukI kadAgraha rUpa dudhanI vRddhi kare che ane kadAgrahI mANasa tatvAnveSI thaI zaktA nathI. jyAM tenI mati lAgelI che, tyAM yuktine laI jAya che, paraMtu yuktiyukta vastu pratye tenI mati jatI nathI. kadAgraha rUpa graha jenA zirapara lAgele che tenI bhAgyadazA paravArI samajavI. kadAgrahI purUSane saddavicAranI smRtti svapnamAM paNa durlabha samajavI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) dharmadezanA kadAgrahane kaIka vakhate kuThAra, agni, viSa, patthara, mATI, bhasma, rega, tathA zekAdinI upamA ApavAmAM Ave che te yathArtha che, kAraNa ke kuThAra jema vRkSavalIne vinAza kare che, tema kadAgraha saMdhyAna rUpa vRkSane vinAza kare che. bIjI agninI upamA eTalA mATe sArthaka che ke jema agni latA samUhane nAza kare che, ke jene pariNAme phUla phaLAdinI prApti thatI nathI, teja pramANe jenA hRdaya pradezamAM kadAgraha rUpa Agra lAgela che tyAM AgaLa saMbhAvanA rUpa velaDI rahenAra nathI, to pachI temAMthI uddabhava pAmatAM samatA rUpa pu tathA hitepadezarUpa phaLanI AzA rAkhavI te durAzAja samajavI. vaLI trIjuM viSanuM upamAna eTalA vAste ghaTe che ke, viSa jema purUSanAM avayane zithila karI anaMta vedanAone anubhava karAvI prANa tyAga karAve che. tema je mANase kadAgraha viSanuM pAna karela che, tenAM samyaga jJAna rUpa zarIranAM avaya zithila thAya che, tathA ajJAna rUpa vedanAe udbhave che ane chevaTe bhAvaprANatirahita thAya che. vaLI cothI pattharanI upamA paNa karAgrahane lAgu paDI zake che. kemake pattharamAM jema jaLanuM bindu avakAza meLavI zakatuM nathI, tema jenA aMtaHkaraNamAM kadAgraha rUpa patthare praveza karela hoya che te aMtaHkaraNanI aMdara pachI tatva jaLane praveza thatuM nathI. vaLI pAMcamI dhULanI upamAne paNa te dhAraNa kare che. mATI jema kAMcanane malIna kare che, tema kadAgraha rUpa dhUlI svaccha svarUpavALA AtmAne karaja vaDe malIna kare che. have bhasmanI sAthe tenI tulanA karavAmAM Ave te paNa ThIka che. bhasmamAM nAMkhavAmAM Avela vRtAdika jema vyartha che, tema kadAgraha rUpa bhasma je ThekANe vidyamAna che, tyAM paramArthavRtti rUpa dhRtAdi vyartha che. sAtamI reganI sAthe tenI upamA paNa vAjabI che. jemake navarAdi roga jenA dehamAM ghara karI rahela heya che; tene miSTAnnaghI, dUdha, vigere padArtha rUcikara thatA nathI, tenI mAphaka kadAgraha rU5 rega jenA zarIramAM lAgela che, tene satya padArtha rU5 miSTAnna, tatvarUci rUpa dugdha temaja viveka rUpa dhRta rUcikara thatuM nathI. vaLI AThamA zokanI sAthe tene mukAbale paNa vAjabI che. zeka rUpa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnane jya. ( 5 ) " vs , zaMku jenA zarIramAM praveza kare che, tenAM mana, vacana ane kAyA glAnivALAM mAluma paDe che, temaja kadAgraha rUpaze, jenA mane maMdiramAM vidyamAna hoya che, tene deva, gurU ane dharma rUpa tripuTInA saMbaMdhamAM glAni rahyA kare che, arthAt sudeva, sugurU ane saddharmanI oLakhANa tenAthI thaI zakatI nathI. teTalA vAstu mumukSu jIvee abhimAna karavuM ucita nathI. jyAM abhimAnane abhAva che, tyAM kadAgraha svapnamAM paNa darzana daI zaktA nathI, kAraNake vinA kAraNu kAryotpatti thatI nathI.(abhimAnathI duryodhana kevI durdazAne pAmela hatuM, tene ItihAsa prAya AbAla gepAla sarvatra jaga jAhera che. zrImahAvIranA zAsanamAM, vrata niyama, svAdhyAya tathA IndriyanigrahAdi karanAra keTalAka munione paNa ninhanI chApa lAgI hatI, tenuM mULa kAraNa je tapAsIzuM, te kadAgraha sivAya bIjuM kAMI jaNAze nahi) je jIva vitaMDAvAda karavAmAMja pitAnI jIndagI gumAvI de che. te parabhavamAM aneka duHkhane bhAgI thAya che. te vakhate abhimAna kAMI ADuM AvatuM nathI, paraMtu jIva ulaTa keDIne bane che. nirabhimAnI purUSe ahaMkAra-mamakAranA zatru hovA sAthe satya pakSanA pakSapAtI hoya che. teonA hRdayakuharamAM viveka-vinaya-zama damAdinI dIvALI prakaTe che. jene lIdhe vastutaH jJAna, darzana ane cAritra rU5 ratnatrayIne joI zake che, temaja anyane paNa tene prakAza karAvI zake che. mAnanI asta dazAmAM manuSya guNInA guNagAna karavAmAM bhAgyazALI nIvaDe che. svaye guNI tathA guNAnurAgI e be prakAranA purUSe cAritraguNa tathA darzanaguNa pAmI zake che, te sivAyanA abhimAna parvata para caDelA guNa dveSI purUSe vAstavika vastune na jANavAthI mithyAtva bhUmi upara sthita che ema saMbhaLAya che, tene mATe A nIcenA be ke artha sahita TAMkI batAvavA pUrvaka mAnane adhikAra khatama thAya che - guNI ca guNarAgI ca guNaveSI ca sAdhuSu / zruyante vyaktamutkRSTamadhyamAdhamabukhyaH // 30 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) meM dezanA. teca cAritrasamyaktvamithyAdarzanabhUmayaH / to dvayoH prakRtyaiva vartitavyaM yathAbalam ||31|| ( zrImayarovinayatA mAnedAtriMziSa. ) svayaM guNI, guNAnurAgI tathA sAdhu janAmAM dveSa dhAraNa karanAra evA traNa prakAranA purUSA spaSTa rIte saMbhaLAya che, tene anukrame utkRSTa, madhyama ane adhama jANavA. (30) vaLI tene anukrame cA ritra, samyaktva ane mithyAdarzananI bhUmi upara rahelA eTale ke cAritrI, samyakatva ane mithyAdraSTi samajavA, teTalA vAste vivekI purUSe prathamanA be prakAranA mArgamAM yathAzakti vartana karavuM, paraMtu trIjAnI eTale ke guNa dveSIpaNAnI rIta bhAtane dUra tajavI, (31). have zrI bhagavAna krodha tathA mAnanI vyAkhyA karyAM bAda mAyA mahAdevInu svarUpa prakaTa kare che. ++ mAyAnuM svarUpa. mAyAne sAmAnya artha, kapaTa-prapaMca-labheda-ThagAI -dagAvizvAsaghAta ityAdi thai zake che. mAyAthI mukata purUSa prAyaH mukta che, jyAre mAyAthI addha purUSa bahudhA bahu samajavA, AtmakalyANAbhilASI prANIee sarvathA sadAne mATe mAyAnA tyAga karavA joie, mAyAnA pAsamAM selA jIva! satyavratathI vaMcita rahe che. peAte karelAM dAna puNyAdi sukRtanA phaLane pAmatA nathI. mAyA samasta durguNNAnI khANa che. jue, nIcenA zlokamAM zu kahe che ? asUnRtasya jananI parazuH zIlazAkhinaH / pA janmamira vidyAnAM mAyA durgatikAraNam / / 1 / / mAyA, mRSAvAdanI mAtA che, brahmacarya rUpa vRkSane kApavAmAM kuhADA samAna che, avidyAnI janmabhUmi tathA durgatinuM kAraNa che, vivecana--mAyAvI purUSa svAbhimAna rAkhavA sArU asatya vacana khelatAM aTakatA nathI, ulaTA jUThanu sevana karavAmAM peAtAnI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAnuM svarUpa (61) ahAdI samaje che; tathA potAnA AcAravicArane jalAMjalI Ape che. mAyAthI A jagatamAM nindanIya durguNA pedA thAya che, eTaluja nahi, parantu durgati maLavAmAM mAyA sahaja kAraNu, che A paMcama kALanI andara mAyA mahArAkSasInA paMjAmAM koi nahi sAthe hAya, ema dhArI zakAtu nathI, dareka prANIo pota potAnA kAryane ThIka khatAvavA bhagIratha prayatna karatA jovAmAM Ave che . ane bane che ema ke, AtmakalyANanA hetubhata tapa-sayAdi kAryAne mAyArUpa mahA nAgaNInA krUtkArathI naSTabhraSTa karavA vAra lagADatA nathI. leAkamAM vAha vAtu kahevaDAvavA khAtara aneka prakAre kaSTa paraMparA uThAvavAmAM AnaMda mAnatA STigocara thAya che. AtmadhyAnIpaNAno DoLa karI mahApurUSeAnAM khi'' dhAraNu karavA ujamALa thAyache, paraMtu vAstavika rIte AtmalezI manI sa MsAra sAgaranI vRddhi karavAmAM tathA viSakriyAnI sAdhanA karavAmAM agresara ane che, AvA purUSane Thaga nahi kahetAM AtmasvarUpathI ThagAelA kahevA joie, tevA jIvA ceDA mATe bahu gumAve che. teone mATe ' yatrayIvatriMziyA " mAM Apele u padeza kharekhara anukaraNIya cheH * kArya ca kiM te paradoSadRSTyA kArya ca kiM te paracintayA ca / vRthA kathaM khidyasi bAbu ! kuru svakArya tyaja sarvamanyat // 1 // he jIva! pArakAnA doSa dekhavAnuM tAre zuM prayajana che ? tathA paranI cintA karavAnuM paNa zu kAma che? huM khAlabuddhi jIva ! phrokaTa zA sArU kheda pAme che ? tu tArUM kArya kara; bIjI tamAma cheDI de, A uparyukta zlAkane bhAvArtha potAnA hRdayAdarzamAM pratibimmita karI svAtmahita karavuM tathA tadvetuka amRtakriyAnA Azraya karavA sarvathA ucita che. pUrvokta tadvetuka tathA amRtakriyA, mAyAne tyAga karyA sivAya anavI azakaya che, mATe banatI mahenate,mAyAnA tyAga kare, mAyAvI purUSo potAnA AtmAneja chetareche, kahyuMche keH-- kauTilyapaTavaH pApA mAyayA bakavRttayaH / vanaM vaJcayamAnA vaJcayante svameva hi // 1 // o o Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) dhuma dezanA. kuTilatA karavAmAM catura tathA mAyA vaDe karIne makavRtti dhAraNa karanArA pApiNa leke jagane ThagatA chatAM peAtAneja geche. judI judI jAtanA mAyA prapaMcanuM svarUpa have bhinna bhinna phleAkA vaDe batAve che. prathama rAja prapaMcane lagatA eka zloka zrIbhagavAna kahe che:~ kUTaSAmguNyayogena balAd vizvastaghAtanAt / bhAca rAjAno vaJcayante'khilaM jagat // 1 // *Qvvy kapaTa pUrvaka SAdguNyayoga eTale ke sa`dhyAdi, te vaDe karIne chalathI vizvAsu purUSane ghAta karavAthI tathA arthanA leAlathI rAjAe samagra jagatane Thage che; mATe te rAjAe nathI, paNa vAstavika rA che. bIjI muni veSane dhAraNa karI leke duniyAne kevI rIte aMge che, tene mATe zloka nIce pramANe cheH ye lubdhacittA viSayAdijoge vahirvirAgA hRdi baddharAgAH / te dAnikA veSabhRtA dhUrtA manAMsi lokasya tu raJjayanti // 2 // je viSayAdi bhAganI andara lucittavALA che, je khAdyavRttithI rAgarahita mAlUma paDe che, parantu antaHkaraNamAM addharAgavALA che, tevA leAkAne kapaTI tathA kevaLa veSADaMbarI dhRtta samajavA, teo mAtra leAkeAnA cittane raMjana karavAne prayatnazIla hoya che. ahIM vAMcanArane jarUra zA thaze ke leAkeA zuM gamAra che ke teo dhrUttAnAM vAkaya para vizvAsa karaze ? tenA uttaramAM A nIcenA phlekaja khasa thazeH mugdhaca lokaH kila yatra mArge nivezitastatra ratiM karoti / dhUrttasya vAkyaiH parimohitAnAM keSAM na cittaM bhramatIha loke ? // 1 // lAka bhadrika che, je mArgamAM tene gheravavAmAM Ave te mArgamAM rahyA chatA te sukha mAne che, kAraNa ke dhUttAnAM vAkayeAthI mAhita Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAnuM svarUpa. (63) thaela kayA purUSanuM citta bhame nahi ? arthAt darekanuM citta ekavAra bhramita te jarUra thAya che. kapaTI sAdhu je anartha utpanna kareche, tevA anartha anya jIvathI thavA muzkela che. A hindustAnanI antara vartamAna samayamAM AvanathI aThAvana lAkha jeTalA nAmadhArI sAdhue che. teemAMthI keTalAka yazAvAda- kIrtti tathA dhana mAla vigerene AdhIna thai potAnA AcArane jalAM jali Ape che, unmattatAmAM masta banI zAstramArgane tilAMjali i svecchAcArI paNe vartatA jovAmAM Ave che. daSTAMta tarIke hinduzAstra jevAM ke manusmRti, kUrma purANa, varAhapurAha, matsyapurANu, narasiMhapurANa Adi anusAra varNAzramAdhikAranI aMtargata sanyastAdhikAramAM varNavAelA sanyAsIone! AdhakAraahIM digdarzana mAtra batAvIza te te aprAsa Mgika nahi gaNI zakAya, narasiMhapurANa, adhyAya sAThamA, pRSTha 263 mAM zlAka nIce mujaba cheH-- tataH prabhRti putrAdau sukhalomAdi varjayet / dadyAcca bhUmAvudakaM sarvabhUtA'jayaGkaram // 1 // vAnaprasthAzramanI bAda sanyAsI ane che, mATe 'sataH mRti ' e pramANe A zlokanI andara kahela che, arthAt dIkSA divasathI mAMDIne maraNu paryanta putrAdinI andara sukhanA leAbha vigerenA tyAga kare. pRthvI upara jalAMjali Ape eTale ke evI pratijJA kare je sarva jIvane abhaya karanAra hAya. vivecanaH--dIkSAnA divasathI laine maraNu paryanta koi paNa prakAranA premabhAva putra, putrI, strI, temaja dhana-dolatamAM karavA nahi, kAi jIvane duHkha thAya tevI pravRtti karavI nahi, arthAt sarva jIvonA acAva thAya tema vartavuM. A vAkayathI tamAma prakAranI hiMsA pravRttine niSedha karavAmAM Avele che, tenA pUrAvAne mATe vaLI smRtinA tathA purANAnA zloko nIce pramANe cheH-- na hiMsyAt sarvabhUtAni nAnRtaM vA vadet kacit / nAhitaM nAmiyaM brUyAna stenaH syAt kathaJcana // 1 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha dezanA. tRNaM vA yadi vA zAkaM mRdaM vA jalameva ca / parasyApaharan jantu rnarakaM pratipadyate // 2 // ( 4 ) A zlokA jovAthI tathA tenA arthanuM manana karavAthI jarUra pratIti thaze ke Adhunika samayamAM, sanyAsI, udAsI,nima LA, khAkhI vigere tamAma, vAstavika AtmazAcane bhUlI jai kRtrima zaiAcadharmamAM masta khanI unmArganuM pASaNa karatA hAya ema jaNAya che, tathA tyAgI sAdhuonA AcAra vicAra upara jUThA humale karavAmAM Ave che. eka TUMkA ane Taca vAkayathI Apane tyAgI tathA gRhasthAnA AcAranA marma samajAI Avaze. te A cheH prathAmAM carmULa - sat sAdhUnAM jUthanuM tAtparya e che ke gRhasthAne je bhUSaNa rUpa che, te sAdhuone dUSaNa rUpa che. A sAmAnya niyama samasta varganA sAdhuene lAgu paDI zake che. dAkhalA tarIke, gRhasthA dhana,mAla, strI parivAravALA hoya che, te temane bhUSaNa rUpa thai paDe, e siddhaja che. gRhasthA gheADA gADI vigere vAhanamAM besI musApharI kare te temane te zebhAspada che, parantu sAdhu jo koi paNa svArI kare te nindApAtra thAya che. relagADI jevA bhUmivimAnamAM aesanAra sAdhunA dharma sacavAi zakAtA nathI, A vAta prAyaH tamAma vicArazIla cegI, lAgI, jJAnI, dhyAnI, ane abhimAnI yuktipUrvaka svIkArI zake ema che. relamAM besanAra SaDjhananA koi paNa anuyAyIne pUchaze te tee svAnubhava pUrvaka spaSTa rIte kaheze ke dharma sacavAtA nathI, te AtmAthI sAdhuvaryanA mArga sarvathA naSTa thAya, te temAM Azcarya paNa zu che? juo SagdarzananA sAdhuonA sAmAnya niyamA prAyazaH sarakhA che, jevA ke- ahiMsA, satya, cerI parihAra, brahmacarya tathA niHspRhatA. zrImad haribhadrasUri mahArAja jaNAve che keH-- paJcaitAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsA satyamasteyaM tyAgo maithunavarjanam // 1 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAnuM svarUpa. ( 65 ) A pAM: te sarva dharmonuyAyIone mATe pavitra che, te pAMcanA nAma--ahiMsA, satya, asteya, tyAga (niHspRhatA ) ane maithunavana (brahmacarya). parantu kheda mAtra eTalAja che ke teomAMnA kai eka svadharmAnusAra AcAra vicArathI patita thai jai, madhukara vRttine cheDI dai, harakoi prakAre svAdara pUrtimAM tatpara thAya che, ane sAdhu jAti para kalaka Ape che. satya mArganA prakAzaka, mekSa mArganA sAdhaka, karma zatrunA khAdhaka, zatru mitra para samabhAva dhAraka, saMsAra sAgarathI bhavya jIveAnA tAraka, rAgadveSathI mukta, kaMcana kAminInA tyAgI tathA vairAgI ityAdi aneka guNagaNAlakRta munivaro upara AkSepa karI, satyAcArane vakhoDI kADhI bhadrika jIvAne ThagatA ahIM tahIM krUratA kre che. jo ke aMte satyamArga prakAzamAM tA avazya Aveja che, tathApi ceADIvAra duniyAne dIvAnI banAvI kharA mArgane niMdavA sArU nIce pramANe kalpita zloka joDI kADhatA jovAmAM Ave cheH-- hastinA tADyamAno'pi na gacchejjainamandiram / na vadedyAvanI bhASAM prANaiH kaNThagatairapi / / 1 / / hAthI vaDe tADana thaye chate paNa jaina mandiramAM javuM nahi, tathA prANa kaMThe Ave te paN yavananI bhASA elavI nahi. A phlekanA uttaramAM kAi jenAcAya paNa evA sloka joDI kADhe te te anucita gaNAya nahi keH-- siMddhenAtADyamAno'pi na gacchecchevamandiram / na vaded hiMsikI bhASAM prANaiH kaThagatairapi // 1 // mahAzaye ! khyAla karo ke dveSabuddhithI kevA AkSepeA thavA pAme che ? uparanA beu slAke grAhya nathI. e te prAyaH DhaDAdaDi, kezAkezi, tathA muSTAmuSTi yuddha thayuM, bIjuM kAMi nahi, asalamAM pUche te kai alpa buddhivALA purUSe jainIe para te AkSepa karele jaNAya che. te slAka smRti athavA purANamAM koi sthaLe jovAmAM AvatA nathI, phakata ke Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. ka racanAra mahAzaye svamatane bacAva karavA sArU ane anartha utpanna karavA sArU te zleka banAvela hoya tema mAluma paDe che. kharuM che ke jaina munie taTastha rIte jagajajIvane yathAsthita upadeza ApatA hovAthI nAmadhArI brAhmaNonI ThagAI barSo paDavA lAgI, tethI karIne brAhmaNe e jainadharma upara cAra asaddabhUta kaleke ApI jIvane sapadezathI vaMcita karyA che. prathama klaMka te e ApyuM ke jene nAstika che, bIjuM e ke jene malIna che, trIju laMka jainenA deva nAgA che tathA cothuM kalaMkae ke teo brAhmaNane pitAnA maMdiramAM mAre che. baMdhuo! vicAravAnI vAta che ke je jenagraha tathA jaina sAdhuo hamezAM parama vairAgyanA padamAM lIna rahe che, tathA jJAna, dhyAna, tapa, japAdika hajAre prakAre niyamane pALe che, temane nAstika kahenAra pite ke dharmiSTha gaNAya? bIjuM kalaMka malInatAnuM lagAvela che, tenA uttaramAM jANavuM ke jene kadApi azuddha AhAra khAtA nathI, pANuM paNa gaLIne pIe che, hamezAM devapUjA vigere, snAna karavA pUrvaka kare che, chatAM je teone malIna kahevAmAM Ave, te duniyAmAM zuddha ke? kharUM pUche te malIna te teneja kahI zakAya ke je dharmane bahAne jIvahiMsAdi akAryo karI, lekene narakAdi duHkhanA bhAgI banAvI, pote tene sAthI bane che. jainanA deva nAgA che, e pramANenA brAhmaNonA trIjA kalaMkanA javAbamAM teone jaNAvavAnuM ke khAsa zvetAMbara jaina mUrti upara bArIkAIthrI jeze te kaccha mAluma paDaze. jo ke digaMbara mUti khullI rahe chete paNa te tamArI mUrtio karatAM ghaNe daraje egya ane lAyaka che. je zaMkara ane viSagunI mRtine barAbara dhArIne joze te kaI jAtanI adaba nathI, ema kahevAmAM atizayokti nathI. A vAtane laMbAvavA jatAM kuthalImAM utaravuM paDe tema che, tathA kuthalImAM utaravAthI grantha lakhavAne uddeza sacavAI zaktA nathI tema viSayAMtara thavAne paNa pUrNa bhaya rahe che, te paNa jAThA kalaMkane parihAra karavA vakhatane vyaya kara paDyo che. vaLI cethA kalaMkana eTale ke jene pitAnA mandiramAM brAhmaNanuM balidAna kare che, tene javAba ApI huM svaviSaya upara AvIza. jainenA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAnuM svarUpa. (67) koIpaNa siddhAMtamAM athavA prakaraNamAM kaI ThekANe A vAta meM Aja sudhInI mArI 45 varSanI ummara sudhImAM vAMcI nathI, kadAca have vAMcavAmAM Ave te turata jainazAstrane kuzAstra mAnuM. kAraNa ke bacapaNathI ja evI mAnyatA che ke je kaI zAstranI andara balidAnAdi paMcendriyanA vadhanI vyAkhyA Ave, tene kuzAstra mAnavAM. alabata! hinduzAstranI andara yajJa, zrAddha, devapUjAdimAM balidAna vigerenI AjJA jovAmAM Ave che, naramedha tathA kAlInI AgaLa narabalinI daMtakathA keTaleka ThekANethI saMbhaLAya che, te paNa nItikuzaLa briTiza rAjyanA pratApathI A anyAya sarvadA nAbUda thayela che. je tamAma hiMsA bandha thAya te avAcaka prANIone paNa abhayadAna maLavA sAthe hindustAnanA bALake dUdha, ghI tathA unanAM vastra puSkaLa meLavavA bhAgyazALI nIvaDe, paNa hatabhAgya hindustAnane, e samaya kayAMthI hoya ke deza kAlane dRSTimAM laI AvA kurIvAjone badalI nAkhe? je ardhadagdha vidagdha pUrvokata jUThAM kalaMka ApI lekene satya vaktAonA upadezathI vaMcita rAkhe che tevA dAMbhika naravathI dUra rahe ane satyamArga prakAzakanA samAgamamAM Ave. have alpamAtra mAyAvI dhUrta brAhmaNanuM svarUpa samajAvavA eka zleka raju karavAmAM Ave che tilakairmudrayA maMtraH kSAmatA darzanena ca // antaHzUnyA bahiHsArA vaJcayanti dvijA janam // 1 // tilaka tathA mudrAvaDe temaja durbalatAne keLa batAvavA vaDe karI aMtaHkaraNamAM zanya, paraMtu bahArathI sArA jaNAtA evA brAhmaNe mANasone Thage che. vivecana-ahiMsAdi dazavidha satya dharmane choDI ADaMbaramAM AnaMda mAnanArA tathA nAma mAtrathI brAhmaNa, parantu kharuM jotAM brAhmaNazabdane lajavanArA purUSe lAMbAM tilaka karI, hAthamAM darbhasana laI, kAkhamAM pithI nAMkhI, bheLA leke rasALa zAMtamudrA dhAraNa kare che, veda maMtra artha rahita paNe azuddha uccAraNa karI kapita Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (68) dhame dezanA artho batAve che; yajamAna AgaLa svadaridratA batAvI, dara pUrti mATe aneka upAye karI lekene ThagavAnI bAjI race che, tevA bApaDA brAhmaNe lekanA devAdAra thaI anekavAra janma maraNadi kaSTa paraMparA sahana karaze tathA tevA brAhmaNone dAna denAra dAtAo paNa, leNuM levA mATe janma jarA maraNadika mahAduHkhethI bharelA A saMsAramAM janma levuM paDaze. vaLI jyAM janme che tyAM maraNa paNa che. mATe nIce lakhele pArAzara smRtine ka yAda rAkhavA lAyaka che- yatine kAJcanaM dattvA tAmbUvaM brahmacAriNe / caurecyo'pyanayaM dattvA sa dAtA narakaM vrajet / / 1 / / A zloka uparathI spaSTa jaNAI Ave che, ke jene jevuM ucita hoya tevuM dAna ApavuM, anyathA denArane naraka gati thAya che. brAhmaNenI pUjA karavI tathA supAtra paNa brAhmaNa ja che evuM ghaNAM hiMduzAstramAM pratipAdana karavAmAM AveluM che. vaLI brAhmaNe kevA guNa yukata hevA joIe? te vAta paNa tenI aMdara jaNAvelI che, jema ke- brAhmaNA brahmacaryeNa yathA zilpena shipikH| anyathA nAmamAtra syAdindhagopastu kITavat // 1 // jema zilpavidhAna sabhAvamAMja zilpI kahevAya che, tema brahmacarya guNa hovAthI brAhmaNa kahevAya che; parantu Indrapa nAmanA kIDAnI mAphaka pUrvokta guNanA abhAvamAM nAma mAtra brAhmaNa che. vivecana -guNa nahi hovA chatAM, guNa kadApi kahI zakAya nahi. jo tema thAya te "izvara evuM je mANasanuM nAma che, te paNa izvaranI mA kema na pUjAya? teja pramANe brAhmaNane chAjatA guNenA abhAvamAM brAhmaNa kulamAM janma hovA mAtrathI brAhmaNa kahI zakAya nahi. gAmanA nAtha : A vAkayathI paNa eja siddha thAya che, ke janmathI keI brAhmaNa hoI zakatuM nathI. tAtparya e che ke sarvatra guNane mAna che, janmane mAna nathI. mATe satya, saMtoSa, tapa, japa, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ v. mAyAnuM svarUpa. (9) dhyAna, jJAnAdi guNNA yukta je hoya teja brAhmaNa kahI zakAya, kahyu che keH~~ satyaM brahma to brahma brahmacendriyanigrahaH / sarvabhUtadayA brahma hyetad brAhmaNalakSaNam ||1|| satyaM nAsti dayA nAsti nAsti cendriyanigrahaH / sarvabhUtadayA nAsti tacAMmAlalakSaNam ||2|| aneka leAkA, brAhmaNa kAne kahevA, te sa Mba MdhamAM zAstrakAro lakhI gayA che, kharUM jotAM loko pUjyanI pUjA kare che. 'vRttitanUnano lo 9 je nAma mAtra brAhmaNa, te zrlokamAM kahyA pramANe iMdragopa nAmanA kIDA jevA che, arthAt IMdrapa nAmanA kIDAe cemAsAnI AdimAM varasAda samayanI a Mdara lAla raMganA thAya che, tenuM nAma joke iMdrage pa che, eTale ke tenA artha IMdranA rakSaka evA thAya che, paraMtu te ApaDAne tA kAgaDAe lai jAya che ane purI rIte mArI nAMkhe che. Ave nAma mAtra brAhmaNa jo kadAca garIba dazAmAM hoya, te tene anna pAna ApI sukhI karavA, paraMtu tene supAtra mAnI dhana mAlane luTAvavA, kai rIte vAjabI gaNI zakAze nahi. tenA vadhu khulAsA AgaLa gurUtattvAdhikAramAM thavAnA che. vepArI varga kevI jAtanA prapaMca racI zake che ? te khatAvavA sArU eka zlAka kahe cheH-- kUTAH kUTatulAmAnAzukriyAsAtiyogataH / vaJcayante janaM mugdhaM mAyAjAjo vaNigjanAH // 1 // mAyAne sevanAra pAkhaDI viga janA khATA tAlA tathA khATA mApa vaDe, zIghra kriyA temaja sAtiyega eTale laghulAghavI kaLAthI mukhya leAkAne ThaMge che. vivecanaH A jagatamAM viNaka janAnI ThagAi suprasiddha che. caMcaLa dravyane sArU nizcaLa dharmane paNa koIkavAra vecatAM teo vAra Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) dharma dezanA lagADatA nathI. vizvAsu mANasane te teo barAbara chetare che. nIti tathA dharmane jalAMjalI Ape che, te paNa pApI peTa bharavAnA resA thaI paDe che. tevA vepArIoe jANavuM joIe ke je dezanI aMdara vepArIo eka bhAva tathA ekaja jAtanA telA tathA mApa rAkhI nIti pUrvaka vepAra kare che, te dezamAM rAjA, prajA tathA vepArI varga sarvathA sukhI-dhanavAnuM temaja AbarUdAra mAlUma paDe che. ApaNe A bhAratavarSa prAcIna kALanI aMdara dharma, karma, vyApAra, kalAkozalya, vinaya, viveka, vidyA, AdimAM sarvottama hatuM, paraMtu atyAre tenI je adhogati thaI che, te mAyA mahAdevIneja prasAda che, ema kahezuM te paNa kAMI khoTuM nathI. mAyA mahAdevI je A bhAratabhUmimAMthI palAyana karI jAya te svAthI jane paramAthI thaI jAya, sAdhujane kharekhara hAsAdhu, tathA saMte yathArtha saMta thAya. vepArI sAce sAcA vepArI ane pUtsAhukAra te barAbara sAhukAra gaNI zakAya. ane Ama thayuM te dezapranniti durlabha nathI. paraMtu durbhAgyanI vAta che ke mAyAdevI mANasanA jo jema remamAM vyApelI hevAthI tene dUra karavAnuM kAma mahA duSkara che. je mANasa mAyA mahA rAkSasInA paMjAmAMthI bacI jaI zake tene sAce hIre athavA mANikyanI upamA Apo agara tene duniyAne rAjA athavA duniyAne pUjya kahe, to paNa kAMI harakata nathI. duniyAne dAsa athavA duniyAne kiMkara te teja che ke je mAyA jALamAM baMdhAI gayA che. have vepArInI vAta javA daI vezyAnA mAyA prapaMca saMbaMdhI eka leka kahe che- AraktAnihAvanAvalIlAgativilokanaiH / kAmino raJjayantInirvezyAbhirvaJcyate jagat // 1 // hAva, bhAva, lIlAvALI cAlavAnI Dhaba tathA kaTAkSa pUrvaka vilekana vaDe karIne kAmI purUSane khuzI karanArI tathA premane DeLa karanArI vezyAo vaDe karIne duniyA ThagAya che, Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAnuM svarUpa. ( 11 ) vivecana--vezyA. hamezAM niMdanIya che. dhana temaja jAnane kharAba karanArI che. hajArA manuSye vezyAne AdhIna thai naSTa bhraSTa thayAnAM udAharaNA kAMI zeAdhavA javAM paDe tema nathI, A pramANe jAjIvA chatAM paNa mAhu mahAmahane vaza thaelA prANIo vezyAgAmI anI sarvathA hAni uThAve che. pUrva dezanI aMdara eka apUrva vAta e jovAmAM Ave che ke jeNe eka be strIe rAkhelI nathI hotI te gRhastha gaNAtA nathI, keTaleka ThekANe rAkhelI strInA chekarAonA bhAga paNa vaheMcI devAmAM Ave che. A pramANe jema purUSa chUTa le che tema strI chUTa letI nathI, paraMtu eTalu tA jarUra che ke strIne purUSa karatAM ATha guNNA viSaya hoya che. A uparathI ahI e samajavAnu` che ke jo purUSa svadArAthI sataSI nahi rahe te strI pAtAnA kAma viSaye dabAvI zakaze nahi ane jarUra judo raste leze, kAraNake, te strInI aMdara eTalA badhA vairAgya nathI hAtA ke jethI potAnA kAma vikArane te dakhAvI zake. ulaTu te strI eve vicAra karaze ke jyAre mA s pati mane cheDI anya mArge jAya che, te have mAre zI harakata che ? AvA raMga DhaMgane pariNAme je elAda utpanna thaze, te kevA svarUpanI haze te vAta upara khyAla karavA ucita che. zrImad hemacadrAcArya kRta yogazAstranI aMdara strI rakSaNa mATe cAra upAya batAve cheH-prathama tA tene svataMtratA ApavI nahi, bIjI dhananI mAlikI tene soMpavI nahi, samasta ghara kAma teNInA zirapara rAkhavu tathA parastrIne sarvathA tyAga karavA, parastrI zabda vaDe karIne ahIM svasrIthI bhinna tamAma parastrI samajavI. tethI karIne vezyAnuM paNa grahmaNa thaI cukayu vezyAgamana karanAra kadApi dharmiSTha thai zakatA nathI, sukhI rahetA nathI, temaja lAkanI aMdara paNa te pramANika manAtA nathI, mATe klyANAbhilASI jAe vezyAgamana sarvathA cheDavuM, have jugArIenI ThagAi batAve cheH---- sva pratArya kUTaH zapathaiH kRtvA kUTakapardikAm / dhanavantaH pratAryante purodaraparAyaNaiH ||1|| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) hame dezanA. khoTuM nANuM tathA kheTA segana vaDe karIne jugArI re dhanavAna purUSane Thage che. vivecana-jugArI mANasa prAyaH sarva vyasanamAM pUre hoya che. kaI kaI vAra te khUna karavA sudhInuM sAhasa zirapara uThAvavA cUkate nathI. paisA jugAramAM hArI javAthI jyAre pAse eka pAI paNa rahetI nathI, tyAre te aneka prakAranA prapaMce race che. mAtA, pitA, bhAI, bena, putra, pugI vigere samastane ThagavAnA upAye karavAmAM temilakula pAchI pAnI karatuM nathI. keI kaI vakhate te evA anartha ubhA kare che ke jenA zravaNa mAtrathI paNa kaMpArI chUTe. pAMDa tathA nalarAjA jevA satpanI paNa duradara ( jugAre) kevI dazA karI tene vicAra karI jugArane sarvathA tyAga karaveja joIe. AvA prakAranA mAyA prapaMcane lIdhe anya saMbadha hevA chatAM ThagAI thavAne prasaMga AvI lAge che. jevI rIte kahyuM che ke - dampatI pitaraH putrAH sodaryaH suhRdo nijAH / IzA bhRtyAstathAnye'pi mAyayA'nyonyavaJcakAH // 1 // mAyA vaDe karIne purUSa pitAnI strIne tathA strI, purUSane chetare che. bhAI bhAIne tathA mitra potAnA mitrane Thage che. svAmI, sevakane ane sevaka potAnA svAmIne. ema pita pitAmAM anya anya ThagAI kare che. vivecana--A saMsAranI aMdara ja pita pitAnA svArthane laIne prapaMca race che. je jene ApaNe ajJAna samajIe chIe te che paNa svArtha samaye kevA buddhimAna banI jAya che te jovAnuM che. dAkhalA tarIke bagale jyAre taLAvamAM jaze, tyAre pANI jarA paNa hAle cAle nahi tevI rIte paga upADaze ane mUkaze, paraMtu jevAmAM mAchaluM athavA deDakuM hAtha lAgyuM ke tarata evI cAMca calAvaze ke te vakhate tenI tamAma bhaktAI dUra cAlI jaze. A eka sAmAnya daSTAnta samasta svArthodha purUmAM ghaTAvI levuM. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAno jya, ( 3 ) - mAyAne jaya. zAstrakAre "svArtho phri mUrvatA" ema kahe che, paraMtu tyAM - "sva" zabdano artha AtmA thAya che, ane tene artha eTale ke AmAnA arthane braza ke te mUrkhatA che, e pramANenuM zAstrakAnuM kahevuM yathArtha che. ane te pramANe AtmArthane bhraMza, mAyAne lIdhe thavAne saMbhava che, mATe mAyAne sarvathA choDavI vAjabI che. mAyA rUpa mahAdeSane laIne zrImallinAtha jevA tIrthakarane paNa strIvedanI prApti thaI. jajUe kahyuM che ke - damjalezo'pi mallyAdeH strItvAnartha nibandhanam / atastatparihArAya yatitavyaM mahAtmanA // 1 // zrImallinAtha jevA tIrthaMkarAdi mahApurUSane leza mAtra daMbha paNa strIvedAdi anarthanuM kAraNa thayuM, teTalA sArU daMbhane parihAra karavA mahAtmA purUSe yatna kara. vivecana-kRta karma, trilekanA nAthane paNa choDatuM nathI, to Itara jananI zI guMjAza che? zrImadvinAthajIne daMbha te dharmanI vRddhi saMbaMdhe hate. te sAMbhaLa-zrImallinAthajI tIrthaMkarapaNe utpanna thayA pahelAM trIjA bhavamAM pitAnA mitra sAthe pite tapasyA karatA hatA, te vakhate temanA manamAM evI bhAvanA AvI ke huM A mitre karatAM UMcI hada meLavuM te sArUM. AvA uddezathI te pitAnA mitrane kahetA hatA ke, "tame pAraNuM kare. huM pachI pAraNuM karIza. bAda jyAre mitre pAraNuM karI le, tyAre pite pAraNuM nahi karatAM AgaLa tapasyA laMbAve. AvA prakAranA daMbhaLI tIrthakara nAma karma prApta thayA chatAM strIveda karma upArjana karyuM. karma keInI zarama rAkhatuM nathI. vAsta sapurUe daMbhathI hamezAM DaratA rahevuM; kemake daMbha, sarvasvane nAza karanAra kahyuM che. yathA damno muktikSatAvahirdamno rAhuH kriyAvidhau / dau gyakAraNaM damno dambho'dhyAtmasukhAganA // 1 // mukti rUpa velaDIne nAza karavAmAM daMbha agni tulya che, kriyA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ^ ^^^^^fphw (74) dharmadezanA. wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww rUpI caMdranuM AcchAdana karavAmAM daMbha rAhu tulya che, vaLI daMbha daibhagyanuM kAraNa che tathA adhyAtma sukhane aTakAvavAmAM daMbha argalA (gaLa) samAna che. vivecana -jyAM sudhI daMbha arthAt kapaTa che, tyAM sudhI dharmakaraNa mekSanuM sAdhana thatI nathI. aneka prakAranI kriyA kare, te paNa daMbha tene saphaLa thavA detuM nathI. caMdra pote zItaLa, nirmaLa tathA ramaNIya che, chatAM. rAhunA sapATAmAM jyAre Ave che, tyAre mATInI DhAMkaNI je nisteja bane che. te ja pramANe dharma rUpI caMdramAM daMbhadvArA karma rUpI rAhunA sapATAmAM AvI jAya che. jyAM daMbha praveza kare che, tyAM durbhagyane udaya jaladI thAya che, ane adhyAtma sukha te daMbhIne svapnAM taramAM paNa maLavuM duSkara che. vAstu daMbhathI dUra rahevuM. have daMbha durjaya che te batAve che - sutyajaM rasalAmpaTayaM sutyajaM dehanUSaNam / mutyanAH kAmanogAdyA ustya damjasevanam // 1 // rasanI laMpaTatA sukhe karI tajI zakAya che, dehanuM bhUSaNa paNa tajI devuM sulabha che, kAma bhegAdi paNa sahelAIthI tejI zakAya che, paraMtu eka daMbhanI sevA tajavI ghaNI ja muzkela che. daMbha sevananA tyAga sivAya zrIbhagavadrabhASita dIkSA paNa niSphaLa che- aho ! mohasya mAhAtmyaM dIkSA naagvtiimpi| damjena yaghilumpanti kajjaleneva rUpakam // 6 // AhA! mehanuM kevuM mAhAmya che ke, kAjaLathI citrAmaNane nAza karavAnI mAphaka daMbhavaDe mANasa zrIvItarAga bhagavAnanI dIkSAne paNa nAza kare che. vaLI daMbha dhamanI aMdara vizabhUta che, te kahe che-- abje himaM tanau rogo vane vahnirdine nizA / granthe mauyaM kaliH saukhye dharme damna upapsavaH // 1 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAne jaya. (75) - kamaLanI andara jema hima upadravarUpa che, zarIramAM jema rega che, vanamAM jema agni, divasamAM jema rAtri, graMthamAM jema mUrkhatA tathA sukhamAM jema phleza upadrava bhUta, che teja pramANe daMbha dharmanI andara viddha karanAra che. vaLI nIcenA lekamAM batAve che ke daMbha pUrvaka karavAmAM AvelA tapa-japa paNa saMsArane ghaTADI zaktA nathI, tathA jyAM sudhI daMbha che tyAM sudhI tamAma niSphala che- damnena vratamAsthAya yo vAJcati paraMpadam / lohanAvaM samAruhya so'bdheH pAraM yiyAsati // 1 // kiM vratena taponivarvA damnazcenna nirAkRtaH / kimAdarzana kiM dIpaiyadyAndhyaM na dRzorgatam // 2 // kezalocadharAzayyAnivAbrahmavatAdikam / . damnena suSyate sarva trAsenaiva mahAmaNiH // 3 // kapaTa bhAvathI vrata svIkArIne je mANasa mekSa meLavavAnI I. cchA kare che, te kharekhara leDhAnA vahANamAM besI samudrane pAra pAmavAnI IcchA kare che (1). je daMbhane dUra nathI karyo, te chaTha aThThama vigere tapasyAo vaDe paNa zuM phAyado? je daSTimAMthI aMdhApe dUra thaye nathI, te dIvA athavA ArIsA vaDe karIne paNa ze lAbha che? (2). trAsa nAmanA deSa vaDe jema mahAmaNi rASita thAya che tema, daMbhavaDe, kezanuM laMcana, pRthvI upara zayana, bhikSA vaDe zuddha AhAranuM grahaNa tathA aDhAra prakAre brahmacarya vratanuM pAlana vigere tamAma dUSita thAya che (3). - vivecana-paTI purUSanuM kalyANa keI ThekANe thatuM nathI. kapaTI mANasanA yamaniyamAdi kRtye saMsArane vadhAre che, yAvat ghera tapasyA paNa janma maraNAdi mahA duHkhane vadhAre che. brahmacarya paNa mekSane hetu thatuM nathI, je pramANe deSavALuM maNi mahA mUlyanuM heya te paNa alpa kiMmatamAM khape che, teja pramANe mekSanAM kAraNuM rUpa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) dha dezanA. evAM vrata, niyama, tapa, sayamAdi paNa daMbhI purUSane saMsAranAM kAraNu rUpa thai paDe che. manuSya peAtAnI buddhine ThekANe lAvIne jo vicAra kare te tarataja tene mAlUma paDe ke duniyAmAM yazakIrtine vAste kapaTavALI kriyAnA Azraya lai, je aneka upAdhi vArI levAmAM Ave che tevIja kriyA jo niSkapaTa bhAvathI karavAmAM Ave te vAstavika yazeAvAda-kIrtivAda meLave ke je kadApi naSTa thAya nahi, jyAre nirdebhatA pUrvaka vana thaze, tyAre nareza, vidyAdhara tathA devadAnavA pazu sevA karavA tatpara thaze ane te vakhate pote potAnI thatI pUjA upara udAsIna bhAva dhAraNa karaze, ane te pUjAne paNa upAdhi mAnI svasa Mvedya sukhamAM magna banI vinA khAnapAna masta raheze; tathA paraspara vera bhAvane cheDI tIrthaMce. paNa tenA mukhamAMthI nIkaLatA vacanAmRtanu' pAna karaze, jema kahyuM che keH---- sAraGgI siMhazAvaM spRzati sutadhiyA nandinI vyAghrapotaM mArjAra | haMsavAlaM praNayaparivazAtke kikAntA bhujaGgam vairAyAjanmajAtAnyapi galitamadA jantavo'nye tyajeyu ISTvA saumyaikarUDhaM prazamitakaluSaM yoginaM kI moham // 1 // samatAmAM ArUDha thaelA, pApa jenAM zAMta thayA che evA, te maja jenA mAThu kSINa thayA che evA cegIzvarane joine janmathI upanna thaelAM svAbhAvika paraspara vairAne anya prANIe tajI de che; jemake, sAragI (riNI), snehanA vaza thakI sihunA baccAne svaputranI buddhithI sparza kare che, temaja gAya vAghanA baccAne, tathA khilADI huMsanA bALakane ane Dhela sarpanA baccAne putra buddhithI sparza kare che. A tamAma ceAganA mahimA che. AjakAla ghaNAeka tyAgI gaNAtA mahAtmAe jyAM vicare che agara janma le che, tyAM samAjanI andara navA bheda utpanna kare che, kAraNu ke A pramANe na kare teA pote leAkamAM mahAtmA gaNAya kema? AvA prakAranA mahAtmA khanI navA ana pedA karavAmAM tathA leAkane ThagavAmAM daMbhanu sevana karavuM paDe che, teTalAja sArU zAstrakAro chUTathI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAne jya. (77) pikArIne kahe che ke bhAIe! je sAdhutA tamArAthI na banI zakatI hoya te gRhastha bane, ane tema karavAmAM je lAja athavA kulanI maryAdA naDatI hoya te nirdabhatA dhAraNa karI lekenI samakSa e pramANe spaSTa kahe ke huM sAdhu nathI, paraMtu sAdhune sevaka chuM ane te sAthe kaheNuM pramANe raheNumAM rahe, ke je mUjaba nIcenA lekamAM kahevAmAM Ave che - ata eva na yo dhartuM mUlottaraguNAnalam / yuktA suzrAvyatA tasya na tu dambhena jIvanam // 1 // parihartuM na yo liGgamapyalaM dRDharAgavAn / saMvijJapAkSikaH sa syAnnirdamnaH sAdhusevakaH // 2 // kaheNI pramANe raheNI nahi rahI zakavAthI, je pote mULa tathA uttara guNene dhAraNa karavA samartha nathI, teNe zuddha zrAvaka thavuM ucita che, paraMtu daMbha vaDe jIvavuM ucita cheja nahi (1). kadAcit kaI mANasa, sAdhu veSa upara daDha rAgavAna hovAthI sAdhu veSane choDavA na cAhate heya te teNe saMvijJa pakSI thavuM. saMvipakSI, daMbha rahitapaNe sAdhuone sevaka thaIne vicare paraMtu mithyADaMbara kare nahi (2) vivecana-zrIvItarAga prabhunI AjJA evA prakAranI che ke dharmakaraNa yathAzakti kare tathA je kare te nirdabhatA pUrvaka kare. ane teTalAja sArU plekenI aMdara sAdhupaNuM choDI gRhastha thavAnI bhalAmaNa karI che. temAM Azcarya e che ke jyAre dareka ThekANe zAstranI aMdara saMsAra choDavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che, tyAre A ThekANe te te karatAM ulaTa upadeza karavAmAM AvyuM che. tenI aMdara zuM rahastha samAyeluM che te kharekhara vicAravA lAyaka che. tAtparya e che ke bApaDe jIva anAdi kALathI karma kiccaDa vaDe malIna banele che, ane te malInatA keIka aMze dUra thAya teTalA sArU te sAdhupaNuM svIkare che, tema chatAM jyAre ahIM paNa adhika lInatAnAM kAraNe Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 78), dhama dezanA. jovAmAM AvyAM tyAreja zAstrakAre kahyuM ke "guratA sutrAtA taya na tu tamena jIvanamAM A prakAranA vAkayanI aMdara bhAre gaMbhIra Azaya rahele che, te zrIvItarAga bhagavAnanA zAsana sivAya anya sthaLe cheja nahi e cokkasa vAta che. zikhI, muMDI, jaTI, kaSAyI, nagna vigere sAdhuo jevAmAM Ave che, paraMtu teonI aMdara tratAdinI daDha pratijJA jovAmAM AvatI nathI, pratijJA karatA hoya ane tene pUrNa pALatA hoya te te jaina munivareja che, ke jeonA AcAra vicAranuM varNana A dezanAnI aMdara vAMcanArane kaMI eka sthaLe daSTigocara thaze. e te sarva keI svIkArI zake tema che ke kapaDAmAM dharma nathI, paraMtu pariNAmamAM dharma che. alabata, kapaDAM killA rUpa che jema killA vinA rAjA zaheranI rakSA karI zakyuM nathI, tema muninA veSa vinA muni svAcArane pALI zaktA nathI. keIka jIvanuM kalyANa bezaka muniveSa dhAraNa karyA sivAya paNa thaeluM che, paraMtu te mArga rAjamArga nathI, jyAre muniveSa te kalyANane rAjamArga che mATe - mAyA jALa cheDI, zAMtimAM citta ceDI, Idriya nyUDane dharma sAdhanamAM jeDI, mAna mada teDI, prabhu AgaLa ubhA raho karajeDI, kalyANanI vAra che have theDI, jAe saMte mekSa deDI, je nahi rAkhe mAyA koDI, ema kahe dharma dharI, satya vAta jarAna cerI." mAyAvI purUSanA vidyA vinaya vivekAdi sadaguNo A vizvamAM niSphaLa thAya che, eTaluM ja nahi paraMtu mAyAvI mANasa vizvAsane pAtra rahetuM nathI. tenA hAthathI thatAM zubha kAryo paNa prapaMcamAM khape che, teTalAja sArU mAyA mahAnAgaNInA saMbaMdhathI hamezAM dUra rahevuM. tenAthI dUra rahyA chatAM paNa kadAca leke mAyAvI kahe, te tenI darakAra nahi. kAraNake sAcane AMca nathI. hamezAM satyane jaya che. vartamAna samayamAM lekanI aMdara buddhimAna purUSane paNa prapaMcI zabdathI vyavahAramAM mUkavAmAM Ave che, paraMtu teTalA sArU DarI javuM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhanuM svarUpa. ( 9 ) nahi, loka mUke pAka; adharmathI avazya DaravuM. vAda vivAdanA samayanI aMdara jyAre yukti prayukti cAle che, tyAre eka jaNune jaya ane ekane parAjaya maLe che, te vakhate jayI mANasane prapaMcI athavA peleTIkala keMhI parAbhava pAmelA mANasa bhadrika purUSone bhramamAM nAMkheche, paraMtu tethI kAMi jayI purUSa mAyAvI gaNAtA nathI, vAstavika vicAra karIe te! A pramANe peAtAnA khATa macAvakaranAra parAbhava pAmelA mANasaja mAyAvI gaNI zakAze, kAraNa ke jyAre leAkonI AgaLa te potAnI nyuna zakti atAvI zakAya nahi, tyAre bIjAnA zira para doSa nAMkhI ApaDA potAnA bacAva karavA jatAM svayaM naSTa bhraSTa ane che. teTalA vAste AtmAthI purUSoe yathArtha vAta sivAya eka vacananeA paNa fAraphera karavA prayatna karavA nahi. he bhavya ! tu leAkamAM mAnanIya, pUjanIya tathA vaMdanIya vigere thavAnI AzAta tuone teDI de, leArkika kAryane ThIka na jANI tuM leAkeAttara kAryamAM Avela che, tApaNu khedanI vAta che ke tane meha mahArAje mAyArUpa mahAdhanamAM rAkhela che, ane te adhanane, tuM tAre hAthe karALIAnI mAphka majabUta kare che, paraMtu te tane sarvathA ucita nathI,niSkapaTI,nirdaMbhI athavA nirmAMcI anIsvasattAnA bhAgI mana; tathA jaga tune hitAvaha thA. astu! adhikena kim ? mAyAnA samadhamAM ATaluM kahevuM khasa che. , lAbhanuM svarUpa, p bhinna bhinna rUcivALA leAkAnI andara vAsa karI rahelI mAyAnuM digdarzana karAvyA bAda have zrI prabhujI lAbhanA saMbaMdhamAM saMbhASaNa zarU kare cheH koho pII paNAseI mANo viyanAsayA / mAyA mittANi nAseI loho savcaviNAso // 1 // (zrIvAvaijJAlisUtra.) krodha prItine nAza kare che, mAna vinayanA nAzaka che, mAyA mitrAcArIne dhvaMsa karanArI che, jayAre lAbha sarva guNAne bhasmasAt kare che. leAbhAdhikAramAM jeTaluM kahIe teTalu thADuM che. avaguNAnA sara Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA, dAra lebha eka mahApizAca che, lebha vazIbhUta purUSamAM sarva avaguNa nivAsa kare che. kahevata che ke - saba avaguNake guNa lebha bhaye taba, aura avaguNa bhaye na bhaye. sArAMza e che ke lebhanI hayAtImAM sarva durguNa AvI khaDA thAya che, ane lebhane nAza thavAnI sAtheja sarva durguNe palAyana karI jAya che. lebhAdhIna mANasa anyAyamAM pravartamAna thAya che, je je ThekANe lebha che, tyAM sarvatra anyAya rahele ja hoya che. A siddhAMtanI vyApinI andara kadApi viredhamAlUma paDaze ja nahi. tattvavettA purUSa taraphathI lebha pizAcane nIce mujaba pramANa patra maLeluM che - prArA sarvopANa guNagrasanArA kaMdo vyasanavadvAnAM sonaH savorthebAdhakaH // 1 // sarva denuM utpatti sthAna, guNene grAsa karI javAmAM rAkSasa samAna, tathA kaSTarUpa velaDInA kAMdA tulya lAbha, tamAma arthane bAdha karanAra che. manuSyane jema jema lAbha thatuM jAya che, tema tema lebha paNa vadhatuM jAya che, jhAmAeoma vadhate lebhane thela nathI, te batAve che. dhanahInaH zatamekaM sahasraM dhanavAnapi / sahasrAdhipatitakaM koTi lahezvaro'pi ca // 1 // koTIzvaro narendratvaM naredrazcakravartitAm / cakravartI ca devatvaM devo'pIndratvamicchati // // nirdhana mANasa prathama se rUpIAnI IcchA kare che, jyAre zata mudrAnI prApti thaI ema samaje, te tene hajAra meLavavAnI IcchA uddabhave che, sahasAdhipati lakSAdhipati thavAnI vAMchA rAkhe che ane tyAra pachI keTyadhIza thavAnI abhilASA kare che (1). keTIzvara thayA bAda maMDaLezvara thavA cAhe che ane maMDalezvaranI Rddhi paNa dhAreka saMprApta Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lemanuM svarUpa. (81). 50 * * * * * * * * * * * * * * thaI, te pachI te cakravati thavAnI AzA rAkhe che, ane cakavarI vaLI IndranI padavI meLavavAnA manoratha calAve che. (2). Indra thayA chatAM paNa lebha zAMtine pAmate nathI. uttarAdhyayana sUtranI andara IcchAne AkAzanI upamA ApavAmAM AvelI che, arthAt jema AkAzane anta nathI, tema bhasamudrane paNa pAra pAmI zakAtuM nathI. prathama lonuM svarUpa sva65 heya che, paraMtu kramazaH vadhatAM vadhatAM te moTuM rAkSasI rUpa dhAraNa kare che. aMte bhiSTa mANasa potAnI mAtAne cA pitAne, bhAIne kAM bahenane, svAmIne cAhe sevakane temaja devane yA gurUne paNa Thage che. vakhata para jAna levA paNa cUkate nathI kahyuM che ke - hiMseva sarvapApAnAM mithyAtvamiva karmaNAm / rAjayameva rogANAM lonaH sarvAgasAM guruH // 1 // jema sarva pApanuM kAraNa hiMsA che, sarva karmonuM kAraNa mithyAtva che, tathA sarva rogonuM kAraNa kSaya roga che teja pramANe tamAma aparAdhane gurU lAbha che. vivecanaH--jyAM hiMsA che tyAM sarva pApa AvIne ubhA rahe che, hiMsA samasta dharmane nAza karanArI che, teTalAja sArU hiMsAthI dharma mAnanAra dharmiSTa gaNAya ke nahi te vicAravA lAyaka che. hiMsA, mithyAtva tathA rAjayamA e traNa daSTAMta ApyA bAda tene sarva aparAdhane gurU siddha karavAmAM Avela che. lebhanuM ekachatra rAjya ekendriyathI mAMDIne paMcendriya paryanta akhaMDAnaMda rIte pravarte che - aho! sonasya sAmrAjyamekacchatraM mahItale / taravo'pi nidhi prApya pAdaiH pracchAdayanti yat // 1 // ahe! lebha mahArAjanuM sAmrAjya pRthvItAmAM ekachatra pravate che te kevuM Azcarya vRkSe paNa bhaMDArane pAmIne tene pitAnAM mULa vaDe DhAMkI rAkhe che! 11 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) dharma dezanA. vivecanaH-- ekendriya prANI paNa dravyanA bhaMDArane potAnAM mULa nIce gepavI rAkhe che. ke jethI karIne te koinA dRSTipathamAM AvI zake nahi . zrIarihaMta bhagavAne batAvelu che ke cAra sajJA samarata prANIonI andara rahelI che. (1) AhAra saMjJA, (2) bhaya sa MjJA, (3) maithuna saMjJA, (4) parigraha saMjJA, AhAra sajJAne lIdhe ja vRkSo potAnAM maLI vaDe pANIne kheMcI lai pAMdaDAM sudhI pahoMcADI zake che. bhayasanAnA blerathI lajAmaNI nAmanI vanaspati manuSyanA hAthanI AMgaLI pAtA taraph thavAthI sakAca pAme che, keTalAka vRkSonI aMdara maithuna saMjJA paNa pratyakSa anubhavAya che; teonI andara nara nArInA vibhAga hoya che; tee beu jyAM hoya che teja vRkSeA phaLe che. azeka tathA akula vigere vRkSe strInA paga aDakavAthI athavA tA strInA mukhanu pANI tenA para paDavAthI phaLavA lAge che. vaLI parigraha sajJAnA jerathI tarUe peAtAnAM patra puSpa tathA phaLanI rakSA prakArAntare kare che. keTalIeka velaDIe phaLane pAMdaDA taLe DhAMkI rAkhe che temaja parigraDu saMjJAnA pratApathI jaajJAta avasthAmAM paNa vRkSeA dhananI mamatA rAkhe che. Aja pramANe hIndriya, trIndriya tathA caturindriya jIve paNa parigrahanI sattAvALA hoya che. jema ke api viNalonena te tricaturindriyAH / svakIyAnyadhitiSThanti prAgnidhAnAni mUrcchayA || eindrI, teindrI tathA carindrI jIvo dravyanA lAbha vaDe karIne pUrva nA nidhAnanuM sevana kare che; arthAt pote pUrvAvasthAmAM je jagyAe dravya mUkela hoya che, teja jagyAe leAlanA pariNAmanA vaza thakI AvIne DhIndriyAdikapaNe utpanna thAya che. have paMcendriya jIvo lAbhanA vaza thakI kevI kevI viDaMbanAo sahana kare che te batAve che. jujaGga gRhagodhAH syurmukhyAH pacendriyA api / dhanalojena jAyante nidhAnasthAnabhUmiSu // 1 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhanuM svarUpa. ( 83) %%%%! !! sarpa, garoLI, uttara, khilADI, zvAna tathA vAnara vigerenA rUpamAM paMcendriya jIvA dhananA lAlavaDe karIne nidhAna sthAnanI bhUmimAM utpanna thAya che, vivecanaH-lAbhane AdhIna thaele jIva marIne paNa potAnA bhaMDAranI AsapAsa paMcAndraya tiryaMcapaNe utpanna thAya che, eTalu ja nahi, parantu kAi purUSa, strI yA koi bIjo jIva jyAre te nidhAnanA sthAna para jAya che, tyAre te jIvane svAbhAvika dveSa thAya che, ane tethI te khIjA jIvane upadrava paNa kare che, kadAca koi mANasa te nidhAnane khAdIne tyAMthI dhana lai jAya te te jIva jhurI jhurIne potAnA prANanA tyAga kare che. alamata, tene ema mAlUma nathI hatuM ke A dravya peAtAne upayegI che te paNa pUrva bhavanA lAbhane lIdhe te jIva mehane vazavattI bane che ane vyAkuLa banI du:kha para parA leAve che. vaLI tyAMthI ajJAna vaza maraNa pAmI durgatinA bhAjana thAya che athavA te tyAM ne tyAMja navA navA janma dhAraNa kare che. lAbha, bhUtapizAcAdikane paNa duHkhI kare che, te jaNAve che: pizAcamudratanUtayakAdayo dhanam / svakIyaM parakIyaM vAdhitiSThanti bocataH // 1 // pizAca, vyaMtara, preta, bhuta tathA yakSAdi dave, potAnA agara pArakA dravyane, lAbhavaza thai dukhAvI rAkhe che. vivecana--pizAca, aMtara tathA bhUta pretAdikane dravyanuM kaMI prayojana nathI, chatAM lAbhanA vaza thakI te devo paNa rAta divasa sacita rahe che; te dravyane te bIjA koine levA detA nathI, kadAca koi lai jAya to tene sukhazAMtithI tenA upabhoga karavA detA nathI. have uccajAtinA devA paNa leAbhAdhIna thayA thakA nIca gatine pAme che, te darzAve che- bhUSaNodyAnavApyAdau mUrhitAstridazA api / cyutvA tatraiva jAyante pRthvI kAyA diyoniSu // 1 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) dharma dezanA. vimAnavAsI devatAo paNa alaMkAra, udyAna tathA vAvaDIomAM mahita thayA thakA vIne pRthvIkAyAdi nine viSe tyAMja utpanna thAya che. - vivecana-vimAnavAsI devatAe krIDA karavA bahAra cAlyA jAya che tyAM AyuSyanI parisamApti thavAthI je vastumAM teo mehita thayA hoya che, teja vastunI andara AvIne utpanna thAya che, AnI andara paNa lAbha ja prabaLa kAraNe che. manuSya lebha vivaza thaI je anartha kare che, tathA kaSTa uThAve che tene kaMIka khyAla ahIM raju karavAmAM Ave che - ekAmiSAjilApiNo sArameyA zva drutam / sodayo api yudhyante dhanalezajighRkyA // 1 // eka mAsa pezIne sArU kUtarAo jema turata laDAI kare che temaja eka udaramAM utpanna thaelA bhAIo paNa lagAra dhana grahuNa karavAnI IcchAthI paraspara yuddha kare che. vivecana--eka mAtAnA putra te sahodare kahevAya, te sahedare paNa lebharapapizAcane AdhIna thaI, saMbandhane karANe mukI, badhu sAthe zatrupaNAnuM vartana calAve che; daSTAnta tarIke bharata bAhubaLInuM yuddha jaina zAstramAM prasiddha che, kairava ane pAMDavanuM yuddha, jaina temaja hindu zAstramAM suprasiddha che. te pAMDava caritra tathA mahAbhAratamAM vistAra pU. rvaka varNavela che. vartamAna kALanI andara paNa tenAM seMkaDe udAharaNa ApaNe najare dekhIe chIe tathA anubhavIe chIe. svArtha sAdhakenI vAta te bAjue rahe, parantu paramArtha sAdhake, jevA ke mokSanA sArthavAha lekhAtA tathA nirapRhI gaNAtA munione paNa lebha lUTAro lUMTyA vinA choDatuM nathI, kaheluM che ke prApyopazAntamohatvaM krodhAdivijaye sati / bonAMzamAtradoSeNa patanti yatayo'pi hi // 1 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhanuM ravarUpa. (85) dha, mAna tathA mAyAne jItI laI agyAramuM upazAMta meha nAmanuM guNasthAnaka pAmya chate paNa lebhAMza mAtra vaDe karIne munivare paNa patana pAme che. vivecana -caMda guNasthAnaka che te anukrame eka bIjAthI caDIAtamAM che, jema jema AtmaguNenI unnati thatI jAya che. tema tema jIva ucca uccatara guNasthAnaka para caDatA jAya che. paraMtu temAM pahela prathama caturtha guNasthAnakanI prApti thavI ghaNI ja duSkara che. catuthe guNasthAnanI prApti samaye vastudharmanI oLakhANa thAya che, ane that devane deva tarIke mAne che, gurUne gurU tarIke svIkAre che ane dhamane dharma tarIke aMgIkAra kare che. A deva, gurU ane dharma e traNanuM svarUpa AgaLa batAvIzuM. caturtha guNasthAnaka para rahele jIva tevA deva gurU dharmanI bhaktimAM tatpara thAya che, A pramANe bhakti karatAM karatAM vrata udayamAM Ave che, eTale ke vrata AdaravAnA pariNAma thAya che, bAda jIva paMcama guNa sthAnakavALo gaNAya che. tyAM agADI zAvakanAM vrata pALI sAdhu dharma svIkAre che, tyAre chaThThA ke sAtamA guNa sthAnaka upara AvI zake che. tyAra pachI uttarottara AtmasattAnI zuddhatA thatI jAya che tema tema AgaLa AgaLa guNasthAnakamAM te vadhatuM jAya che, jyAre dazame guNasthAnake te pahece che tyAre krodha, mAna, mAyA tathA lobha anukame kSaya thAya che. athavA upazAMta thAya che; agyAramAM guNasthAnakanI andara sUkSama lela upazAMta dazAmAM raheluM hoya che, teja lebha agyAramA guNasthAnaka thakI jIvane lathaDAve che. tyAMthI lathaDela keI jIva te upazama zreNune tyAga karavA sAthe sAtame guNasthAnake Ave che, ane tyAMthI bIjI kSepaka zreNI AraMbhI mekSagAmI thavA bhAgyazALI nIvaDe che jyAre bAkInAo te tyAMthI lathaDIne TheTha prathama guNasthAnake jaI kALa karI nigoda gatine prApta kare che, vAte lebhanuM jora dazamA guNasthAnaka sudhI che e vAta samasta jaina tatvavettAo jANe che. lebha, agyAramAM guNasthAnaka thakI jIvane pADe che te vAta karmagraMthanA rahasyane jANakAra sArI rIte samajI zake che. jyAre lebha, AtmasattAne Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) dharma dezanA ' oLakhanAra purUSone paNa nIcA pADe che te pachI anya pAmara jIvAnI te vAtaja zI ? cAlu samayanI sthitine ApaNe ghaDIbhara vicAra karIzu to lAbha luTArAe samasta varganA sAdhuonI durdazA karI mUkI che. prathama tA tyAgI vairAgI gaNAtA jaina munione mATe ApaNe kSaNabhara vicAra karIzuM teA Azcarya thayA vinA raheze nahi. teo anagAra, bhikSu, muni, mumukSu, vigere nAmeAne dhAraNa karavA chatAM, prekSakAne tadna ulaTA pratibhAsa karAve che tenuM mULa kAraNa tapAsIzuM te lAbhavRtti sivAya bIjuM kAMi jaNAze nahi. kharUja che ke lAbha rUpa mahA pizAcanuM jora dazamA guNusthAnaka sudhI hAya che, je saMsAra cheDI munipaNuM svIkAre che teenI aMdara paNa lebhavRttinuM vizeSa jora jovAmAM Ave che tenuM kharU kAraNu mehudazAja che. meAhanIya karmanuM jora tattvajJAna thayA sivAya haThAvI zakAya tema nathI, ane tattvajJAna thavAne mATe niHspRhatA guNu prathama apekSita che. paraMtu A niHspRtA guNu, ' lANuM mArU ane lANuM tArU . ema jyAM mArA tArApaNuM rahela che tyAMthI, hajAro gAu dUra bhAgatA phare che. mArA tArAmAM paDI jai munivarA leAbhadvArA nIce paDe che. teene yazanA, kIrtinA, zrAvakAnA agara pustaka vigerenA lAbha hovAthI AvI vi kaTa cakra racanAmAM teo phasAI jaI janma vyartha gumAve che, jo ke anya muni karatAM jaina munie ghaNe darajje tyAgI, vairAgI ane nileoNbhI draSTigeAcara thAya che, paraMtu anItithI upArjana thaela paisA vaDe anelA azuddha AhAranA vaparAzathakI teo koikavAra ulaTe raste DhorAtA hoya ema mAlUma paDe che. ' AhAra evA eDakAra ' e vAta yuktiyukta tathA kharAkhara che, je munivaro saMsAra kAryathI taddana mukta thaelA che teone mAThu thavAnA sa Mbhava nathI, chatAM je meha mAlUma paDe che temAM AhAranA doSa che, keTaleka ThekANe sadAvratanI mAphka dAna devAya che, tethI dAtAne ane dAna lenArane vAstavika lAbha nathI, paraMtu jo dAtA nIti sa Mpanna paisAnA ane nirdoSa AhAra mukta AtmakalyANane mATe Ape, ane lenAra phakata sajama nirvAha sArU mAtra zarIra TakAvI rAkhavAnA hetuthIja le to te beu jaNa suti pAme che, ane Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhanuM svarUpa. (87 ) tethI ulaTu je dAtA yaza kIrti mATe game te rIte upArjana thaela paisAnuM dAna Ape, ane lenAra, te dAna zarIranI puSTi mATe le te anne jaNa durgatinA bhAgI thAya che, vAstavika munipajyAM hoya tyAM lAbha hAvA na joie, chatAM gRhasthAnAM saMbadhathI lAbhAdi kruguNA jovAmAM Ave che. vAste munioe lAbhavRttivALA gRhasthAnA saMsarga rAkhavA ucita nathI, te pramANe saMsarga nAMhe rAkhavA chatAM je lAbhavRtti mAlUma paDe te te munie jANavuM je haju peAtAne sa MsAra paribhramaNa adhika karavAnuM che. lAbhane vazIbhUta prANI aneka anartha paraMparA utpanna kare che, devadravya tathA gurUdravyane hAiyAM karI javAnu zIkhavanAra lAbhaja che, tathA prANIne anItimAM preranAra paNa lAbha che. manuSya alakhata, pete samajatA hoya che ke mAre tamAma cIja cheDIne paraleka javAnu che; tA paNa dravyAdhIna chanI daridrAvasthA gave che. aharniza dravya mATe dIna ane che, nahi karavAnuM kare che, ane nahi bakavAnuM make che, temaja sabaMdhIo sAthenA ghaNA kAlanA sabadhane paNa toDI nAMkhe che; vaLI leAlI mANasa asatlR vastunA paNa sadbhAva tAve che. kahyu` che keH -- hAsazoka dveSaharSA nasato'pyAtmani sphuTam svAmino'gre lobhavanto nATayanti naTA iva // 1 // leAla grasta purUSo, peAtAnI madara hAsya, zAka, dveSa tathA huSAMdi avidyamAna hoya te paNa teone potAnA zeThanI AgaLa naTanI mAphaka prakaTa kare che. vivecanaHlAbhI mANasa je ke a MdarathI duHkhI hoya teA paNu dhanavaMtanI AgaLa tene sArU lagADatrA khAtara mahArathI hase che. vaLI potAnA mAlikanuM nukazAna thatuM dekhI potAne vAstavika zAka na thayA hoya te paNa mukha netrane vikAra karI nAMkhI uparathI zAka pradarzita kare che. peAtAnA svAmInAM zatru upara kadAca peAtAne dveSa na hoya tathApi dveSa hovAno DoLa kare che. potAnA svAminI peAtAne alpa lAbha Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (88) dha dezanA thaele samajI jo ke tene cittamAM aphasa hoya te paNa tenI AgaLa harSa batAve che; "annadAtA ! Apane prabaLa pratApa che, ApanA hAthathI maLelI prasAdI lAkha rUpIA che." ItyAdi khuzAmata leNI mAsusa kare che. ATalI ATalI khijamata karyA chatAM AzA pUrNa thatI nathI. lebha rUpI gartA (khADA) ne jema jema te pUravA dhAre che tema tema te vadhateja jAya che tene mATe kahyuM che ke - api nAmaiSa pUryeta payojiH payasAM ptiH| na tu trailokyarAjye'pi prApte lonaH prapUryate // 1 // samudramAM game teTaluM pANI jAya te paNa te pUrNa thatuM nathI. dhAre ke te pUrNa thAya tathApi traNa lokanA rAjyanI prApti thaye te paNa lebharUpI samudra kadI pUrNa thAya nahi. vivecana -samudra jema jaLathI pUrNa thAya nahi tema lebha samudra game teTalA dravyAdinAM lAbhathI paNa pUrNa thatA ja nathI. jema jema lAbha thatuM jAya che tema tema labha vRddhi pAmate jAya che. yathA lAjastathA lono lAnAbojaH pravardhate / A vAtanuM samarthana karavAne vAste zrI uttarAdhyayana sUtranI aMdara spaSTa rIte lakhAeluM kapIla kevalInuM dRSTAnta ahIM TAMkI batAvavAmAM Ave che - zAMbI nagarImAMjitazatrunAmane rAjA rAjya karate hate. te zaheranI andara kAzyapa nAmane eka brAhmaNarAjA tathA prajAmAM satkAra pAmeluM hatuM. tene yazA nAmanI strI hatI tathA kapila nAmane putra hate. kapilanI bAlyAvasthAmAM ja tene pitA maraNa pAme. kAzyapanA adhikAra upara have kaI bIje brAhmaNa AvyuM. A brAhmaNane rAja darabAramAM thate Adara tathA ADaMbara joI yazA dukhI thaI revA lAgI, tyAre kapile puchyuM "he mAtaH ! zA sArU rUe che? yazAe uttaramAM jaNAvyuM ke "he putra! je tuM bhaNya hetane tArA pitAnuM sthAna bIjA koInA hAthamAM jAta nahi. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lebhanuM svarUpa. (89) kapile potAnI mAtAne kahyuM "huM bhaNazI" tyAre yazAe zAMta thaI tene kahyuM ke A zaheranI aMdara te rAjamAnya paMDitanA bhayathI tane keAI bhaNAvaze nahiM. vAste tuM zrAvastI nagarImAM jA, tyAM tArA pitAne mitra iMdradatta nAmane paMDita rahe che, te tane bhaNAvaze. mAtAnuM vacana sAMbhaLI kapila zrAvasti gaye. Idradatta upAdhyAyane petAnuM samasta vRttAMta nivedana karavAthI teNe jANyuM ke A mArA mitrane putra che mATe mAre tene bhaNAva sarvathA ucita che. Ama dhArI te gAmanI aMdara zAlibhadra nAmano eka dAnavIra zeTha rahete hatuM, tene tyAM siphAriza pahoMcADIne kapilane khAna pAnane baMdobasta karAvI Ape. sukhe annapAna maLavAthI teNe adhyayana zarU karyuM. vidvAna thavAnAM cinha mAluma paDavAM lAgyAM, paraMtu kamajoge vanA vasthAnA kAraNathI zeThanA gharamAM kAma karanAra dAsInI sAthe kapilane saMbaMdha che, ane dAsI garbhiNa thaI, tyAre teNe kapilane kahevA lAgI ke huM tArA saMgathI garbhavatI thaI chuM, mATe prasUti samaye thoDA paisAnI jarUrIAta paDaze. dAsInAM AvAM vacana sAMbhaLI te gabharAye ane rAtabhara nidrA AvI nahi. tyAre dAsIe tene samajAvyuM ke "gabharAo che zAmATe? A zaheranI aMdara dhana nAmane eka zreSThI saithI prathama AziSa ApanArane be mAsA suvarNa Ape che, tame tyAM jaIne AziSa Ape. A sAMbhaLI kapila khuzI thaye. sethI prathama AziSa ApavAnA vicAramAM sUte hote tevAmAM tenI ciMtAmAM ne ciMtAmAM ekadama rAtrinA bAra vAge jAge, ane manamAM dhAryuM ke savAra thaI gayuM haze, paraMtu Ama samajI jyAM bahAra nIkaLe che ke rastAmAM eka vALAe pakaDo AkhI rAta besArI mUkI savAramAM tene rAjA pAse laI javAmAM AvyuM. rAjAe pUchyuM- "madhya rAtrie kema bahAra nIkaLe hate?" have kapile vicAra karyo ke sAcane AMca nathI, yathArtha vAta kahenAra sukhI thAya che. Ama dhArI tamAma vRttAMta athathI iti sudhI rAjAne kahI saMbhaLAvyuM. rAjA tathyavArtA jANe prasanna thayA ane kahyuM ke tArI IcchA hoya te mAga. kapile kahyuM "vicAra karI mAgIza" 12 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90). dha dezanA. teTalA sArU vicAra karavA mATe tene azoka vATikAmAM mokalavAmAM AvyuM. tyAM jaI ekAMtamAM kapila vicAra karavA lAgyuM ke be mAsAne badale daza mAsA mAguM, paraMtu vaLI vicAra Avyo ke dasa mAsAthI mAtra vastrAdi pUrAM pADI zakAze. paraMtu alaMkArAdi kharIdI zakAze nahi. ema dhArI hajAra mAsA mAgavAne vicAra karyo, te tyAM paNa lebe tene TharavA dIdhuM nahi. gharavADI, gADI vigerenI jogavAI kAMI hajArathI thAya nahi. mATe lAkha mAguM, A vicAra karyo. te paNa mana sthira thayuM nahi. nokara cAkara hAthI ghoDA vigerenI, rAjAnI mAphaka sAhibI kAMI lAkha mAsAthI thaI zake nahi, mATe koDa mAsA mAgavA ThIka che, aMte koDathI paNa mane saMtoSa pAmyuM nahi, tevAmAM zubhedaya thavAthI ekadama vairAgya bhAvanA jAgRta thaI AvI, ane naisargika samyakatvanI prApti thavA sAthe zama saMvega nivedAdi guNe uddabhavyA. ane tyAM vATikAmAMja bhAvasAdhu banI leca kare che. teTalAmAM dee tene muniveSa arpaNa karyo. tatkALa tyAMthI uThI rAjA pAse AvyA. rAjAe kSaNavAramAM bahurUpInI mAphaka tene anya vezamAM ubhelA joI pUchyuM ke zuM vicAryuM? tyAre teNe uttaramAM eTaluM ja kahyuM ke jahA lAho tahA boho sAhA loho pavamDhai / domAsAkaNayakajaM komIe vi na nivaTTiyaM // 1 // jema lAbha tema lAbha; lAbha lebhAne vadhAre che. be mAsA suvarNane mATe huM Avela hatuM, paraMtu koDa mAsAthI paNa mana TharyuM nahi. tethI he rAjana lebha tyAga karI meM muniveSa dhAraNa karyo che. dravya bhAvathI have huM sAdhu thaye chuM. rAjAe kahyuM ke keDa mAsA ApavA paNa huM taiyAra chuM. kapile kahyuM "he rAjan ! sava parigrahane meM tyAga karyo che. ema kahI tyAMthI nIkaLI zuddha cAritra pALatA kapila muni cha mAsane aMte kaleka prakAzI kevaLI thayA. ekavAra rastAmAM cAra maLyA, teone pratibaMdhavA nimite teonA kahevA pramANe pite nATaka karyuM ane balabhadra pramukha cerene pratibadhyA, tenI namUnA dAkhala eka gAthA nIce pramANe che Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhanuM svarUpa. ( 21 ) dhuve sAsayaMmi saMsAraMmi ekkhapaurAe / kiM nAma hujjataM kammayaM jeNAhaM duggai na gacchejjA // 1 // A asthira, azAzvata tathA duHkhathI bharapUra soMsAramAM evu kANu karma che ke je karma vaDe huM durgati na jAuM. A vAkaya kapila kevaLIe cArAne pratidhavA nimitte kahevuM che, kAraNa ke kevaLI kRtakRtya tathA sazaya rahita che. ityAdi prakAre AThamuM adhyayana upadezathI bharapUra che. kapila kevaLInA dRSTAMta uparathI manuSye sAra e leve joie ke jo kapile lAbhanA tyAga karyAM te tee ajarAmara pada meLavavA bhAgyazALI thayA, paraMtu kadAca lAbhane vaLagI rahyA hota te temanI zI dazA thAta te kharekhara vicAravA jevuM che, " . lAbhAdhIna mAlusa kAinuM bhaluM karavA zaktimAna thatA nathI. paranuM hita karavuM te dUra rahe, parantu potAnu laiAkika hita karavA paNa bhAgyazALI thaI zaktA nathI, vipattie zira para AvI paDI hAya, tevI dazAmAM paNa drabya vAparI zakatA nathI, lAbhavALI prakRti duniyAmAM bhAre viDaMbanAe utpanna kare che. nAta jAtamAM, sajjana samAjamAM, dharma dhAmamAM tathA laiAkika vyavahAramAM sarvatra payaza tathA apamAnane pAtra leAbhI mANusa ane che. A lAbha rUpa agni saMteSa rUpa amruta vinA kadApi zAMta thai zakatA nathI, kahyuM che keH-- zIto ravirbhavati zItaruciH pratApI stabdhaM nabho jannanidhiH saridambutRptaH / sthAyI marudano dahano'pi jAtu sonAsnalastu na kadAcidadAhakaH syAt ||1|| sUrya amuka kAlavazAt zItala thAya che, candra kadAcit pratApI thAya che, AkAza dhAro ke kadAca stabdha thAya, samudra nadIenAM jalathI tRpta thatA nathI, te paNa mAnI laie ke tRpta thai jAya, pavana caMcala che tathApi samajo ke kadAca sthira svabhAvavALA thAya,agni khALavAnA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 92 ) dharma dezanA. svabhAvavALA che te paNa satyanA prabhAva thakI kadAca adAThu thAya, parantu leAbhAnala tA kAi paNa divase annAhaka thAyaja nahi. kharekhara, leAbhAnala prANIonAM aMtaHkaraNane bhasmIbhUta karI, lehI mAMsa sUkAvI nAMkhI, zarIrane kevaLa asthipajara anAvI mUke che, tadapa leAbhI mANasa lAbhanA tyAga karI zakatA nathI, kASThane pAmI jema agni bhabhakI uThe che, tema lAbha vaDe leAbhAnala vadhatAja jAya che. vadhatAM vadhatAM vadhI jai vidyA, Agama, tapa, japa, zama, sayAdi guNAnA nAza karI jagatanA pUjjane apUjya banAve che. lAbhanA jorathI mANusa svakartavya visarI jaI duniyAnA dAsa bane che. zAstrakAra prarUpe che keH-- zAyA ye dAsAste dAsAH sarvalokasya / AzA dAsI yeSAM teSAM dAsAyate lokaH || 1 || je purUSa AzAnA dAsa che, tee sarva leAkanA kiMkara che. parantu AzA jenI dAsI che, teonA sarva lAka dAsa che. vivecanaH--dhananI AzA, viSayanI AzA, kIrtinI zAM vigere aneka prakAranI AzAe che, te tamAmane lAbha sAgaramAMja samAveza thAya che. AzA vaSa velaDI sarakhI che. vizva velaDInAM bhakSaNuthI A bhavamAMja mRtyu thAya che, parantu AzAdhIna purUSa aneka janma maraNAdinI kaSTa paraparA sahana kare che, dhananI AzA vaDe karIne mANasa, nidhAnanI zeAdhamAM pharatA kare che, bhAma taLane kheADhe che, suvahuMsiddhine mATe aneka veSa dhArIone siddha purUSa tarIke samajI temanI sevA kare che, tenA hukama pramANe vajana vananI andara oSadhi mATe jAya che, prANanI AzAne paNa mAe rAkhI parvatanA viSama zikhara upara paNa prayANa kare che. A! pramANe mahA mahenate vanaspati athavA dhAtuo lAvI bhaThThI banAvI rAta divasa jAgaraNa kare che, dhUmADA veThe che, parantu bhAgya vinA kAMi paNa maLatu nathI, vaLI te kAryamAM lAbha na maLavAthI rAjAonI sevA kare che, prasaMga AveprANa Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhanuM svarUpa. (93) AAAA devA paNa hAjara rahe che, te je kAMi sAcuM yA jUThuM bole te tamAmane satya TharAvavA dharma karmane hArI buddhine vyaya kare che, tathApi dhanAzA pUrNa thatI nathI. te vAre kuTuMba parivArane choDI bhAre aTavIo tathA samudra elaMdhI dezAvaramAM jAya che. je dezanI andara jAnanuM jokhama hoya tyAM paNa ghaNI hazaArI sAthe vepAra kare che. te paNa aneka vidanenAM kAraNathI jyAre dravya maLatuM nathI, tyAre maMtra taMtranI dhamAM rahe che. keI jegI athavA phakIrane joI vicAre che je AnAthI mAruM kalyANa thaze. A pramANe te megInI sevA tathA phakIranI bandagI kharA dilathI karavA lAge che. koIka vakhate jogI sarAgI hovAthI pUche che je ja majAvai hai? te vakhate dhanAzAmAM vidvala banele A mANasa, namratA tathA dInatA pUrvaka jegInA caraNa kamaLamAM paDI kahe che ke "mahArAja ! koI rasto batAvo mahArAja dhIme rahI kahe che - varce vayA jAma hai? te vAre A lebhI mANasa potAnuM pita prakAze che--mahArAja ! keI e maMtra athavA taMtra batAve ke jethI karIne Apane sevaka sukhI thAya. be cAra varSathI mArA para uparAupara vipatti Ave che" tyAre mahArAja pithI ughADIne athavA metethI kAMIka batAve che. te bApaDe mANasa tene ThIka samajIdhanAzA pUrNa karavA sArU, devapUjA sAmAyikAdine visArI mUkI pitAnuM mana maMtra gaNavAmAM lagADe che. paratu hatabhAgya ema nathI samajate ke maMtra, taMtra, zakuna, auSadha vigere tamAma bhAgyakALamAMja saphaLa thAya che. abhAgyane samaye ulaTA te mAtra tatre vikiyA pedA kare che. jene pariNAme tenAmAM jarA buddhimattA hatI te paNa naSTa thaI jaI pote gAMDA je bane che. temaja udyamane naSTa karI daridrI bane che. have viSathAzA kevI vipattione khaDI kare che te batAve che. viSayI mANasa raMka je bane che. rAjA hoya ke sainyane nAyaka haya, deva hoya ke dAnava hoya, bhUta athavA pizAca hoya te paNa zuM? viSayAzAmAM laMpaTa thavAthI teo strInA kiMkara bane che. zirapara jUtA khAya che, jana samUhamAM vagevAya che, ane halakA paDe che. vaLI kIrti kalpelane mATe lebhIA mANase svarga tathA mekSanAM phaLane denAra dharmAnuSThAnane Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e4 ) varSa dezanA. dhULamAM nAMkhe che. khATA DhAMga karI mAyAvI anI saMsArane vadhAre che, satya sAdhue upara leAkeA zakita thAya tevAM kAryo kare che, bhakatAnI bhaktimAM khAmI paDe tevAM kAraNA meLave che, AzAdhIna mANasA jaganA dAsa thAya che, te vAta avAstavika athavA atizayAkti nathI, ghAMcI, mAcI, telI, taLI, luvAra, sutAra, darajI, nApita tathA paMDita sudhI tamAma varga leAbhAdhIna thai parasevAmAM lIna thaelA jovAmAM Ave che. leAbharUpI dAvAnaLa samasta vastuone nAza karavAmAM sama che. AdhyAtmika, Adhidaivika tathA Adhibhautika, tApatrayane vadhAravAmAM catura che. bhavya janane ucita che ke teoe AvA leAbhAnaLane jJAnarUpI meghathI utpanna thaelA sa MteSa rUpI sudara jaLa vaDe zAMta karavA joie. + lAbhanA jaya. puNya vinA dravyanA lAbha paNa thai zakatA nathI, kadAca lAbha thAya te te cirakALa rahetA nathI. kadAca cirakALa rahe te paNa te Atmika sukhane ApanAra nathI, mATe vicArazILa purUSa kadApi lAbha karavA nahi, kAraNa ke lebha karanAra kAI paNa purUSa sukhI thayA nathI, sAgara nAmA zreSThI lAbhanAja kAraNathI samudramAM DUbI gayA, kahevAya che keH-- tilojo na kartavyo bojo naiva ca naiva ca / pratibojaprasAdena sAgaro sAgaraM gataH // 1 // 'atileAbha na karavA, temaja lAbha karavAja nahi, kApi karavA nahi. atileAbhanA prasAdathIja sAgara zreSThI samudramAM DUbI gaye.' vaLI lAbhanAja jorathI subhama cakravattI, anya cakravattio karatAM kAMika navuM karavAnI icchAne dhAraNa karavA lAgyA. eTale ke teNe evA vicAra karyAM ke cha khaMDanA adhipati te aneka cakravattIe thayA che, mATe huM sAtamA khaMDanA rAjA thAuM. AmadhArI jayAM sAtame khaMDa sAdhavA upaDe che, tevAmAM vacceja maraNane zaraNa thai sAtamI narake gayA. subhUma cakravattInA dRSTAnta uparathI samajavuM je santuSa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhanA jaya. ( 95 ) rahita mANasane cakravattInI Rddhi maLe athavA teA vAsudeva baLadevanI sAhebI prApta thAya te paNa leAla zAMta thatA nathI, lAbha karavAthI jJAna, darzana tathA cAritra rUpa nizcaLa lakSmInA nAza thAya che. caMcaLa tathA vinambara lakSmI kadAca prApta thAya tApaNu te rahenAra nathI, kAMte lakSmI cAlatI thaze athavA te leAbhI mANusa peAteja paralokanA mArga pakaDaze teTalAja sArU tRSNA mahAdevInA saMga svapna paNa karavA nahi. tRSNA mahAdevInA saMgathI ananta jIvA naSTa bhraSTa thaI durdazA bhogavI durgati pAmyA che. tathA A lAkamAM paNa mahA duHkhI thayA che. dAkhalA tarIke mammaNu zeTha ke jenI pAse agaNita dravya hatu, chatAM pUrva bhavanA lAbhathI tene tela ane cALA khAvA paDyA. HH 'pUrva bhavamAM sammaNu zeThaneA jIva eka sAmAnya vaizya hatA. ane te vaizya kuMvAro hatA. eka divase koI dhanADhya zeThe peAtAnI jJAtinI andara lADunuM lAgyuM karyuM, tyAre te kuvArA vaizyane eka lADu maLyA. te lADu teNe rAkhI mUkaye, evu dhArIne ke AgaLa upara koi vAra khAvA thaze. eka divase evA joga anya ke pAte nizcinta rIte gharamAM beThA hatA, tevAmAM paMca mahAvratadhArI, paropakArI, pAdacArI tathA mAseApavAsI munirAja zuddha AhAranI gaveSaNA karatA thakA, pUrvanA bhAgya ge tenA ghara para AvI caDyA. munine joi teNe namaskAra karyAM ane vicAryuMH--'ahe! huM dhanyabhAgya chuM, mAre ghera munivaranA pagalAM thayAM; parantu rasoi taiyAra thai nathI, have munivarane zu veArAvavuM ?' A pramANe manamAM kSaNavAra AkuLa vyAkuLa thayA khAda tarataja yAda AvyuM ke lADu paDayA che te munirAjane ceAgya che. Ama dhArI sADI mAra sAnAmahAranA kharce banele! lADu muneirAjane vaheArAgye, ane AtmAne dhanya mAnI pete beThela che. teTalAmAM pADAsaNa tene kahevA lAgI ke pele lADu tame khAdhe ? tenA uttaramAM jaNAvyuMH-- nA.' te vAre te pADAsaNe kahyuM ke te lADu kayAM gayA ? teNe jvAba Apyo ke e to munivarane vaheArAvI dIdhe, 'pADAsaNe kahyuM- are bhuMDA ! te lADu khAvA jevA hatA." Ama sAMbhaLI pote Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) dhama dezanA lADuvALuM pAtra tapAsyuM teA jarA lADunA bhUkA tenI andara hatA, te meDhAmAM nAMkhatAM apUrva Ananda Avyo, ane Ananda AvatAM ja tenA svAda levAnA leAbha lAgyA. te leAbhe tenI bhAvanAne naSTa karI, ane te mamaNu zeThanA jIvane unmAganA rastA upara lai gaye, muninI pAchaLa te doDyo, tathA vanamAM jatA munivarate rastAmAM rokayA, ane kahevA mAMDayA ke je lADu Apane vaheArAvela che te pAche. Ape. sAdhue kahyuM:--bhAi! muninA pAtre paDelu anna kadApi pAchuM ApI zakAya nahi,' ityAdi prakAre zAMta vacanAthI samajAye, tathApi lADunA leAbhathI pAchA haThayA nahi. munirAjanI sAthe jhaghaDA karavA lAgyo, tyAre munie vicAryuM je A AhAra have mane ka2e nahi, temaja Ane pAcho apAya paNa nahi. Ama samajI temaNe te lADu pelA mammaNa zeThanA jIva vaizyanI samakSa rAkhamAM cALI nAMkhyuM. tethI te vaizya nirAza thai pAchA vaLyA. muni, vanamAM jai mitAhAra karI svAdhyAya dhyAnamAM lIna thayA, mammaNa zeThanA jIva munine aMtarAya karI, aMtarAya karma bAMdhI maraNa pAmI mammaNa zeTha thayA. lADunA dAnathI dravya maLyuM to paNa khAvAnA a MtarAya karavAthI pote tela ceALA sivAya khIjuM kAMI khAi zake nahi." * ApaNane pratyakSa anubhava che ke keTalAka prANIe dhI, AMbAnA rasa, dUdha, dahIM vigerenI jogavAi chate paNa te khAi zakatA nathI; kAraNa te jIvAe jarUra tatsamAMdha aMtarAya karma bAMdhyuM hovu joi e. leAbha karanAra jIvAnA bIjA paNa ghaNA dRSTAnta che. dAkhalA tarIke dhavaLa zeTha ke jeNe pApathI na DaratAM zrIzrIpALane mAravA mATe aneka prapaMcA karyAM, aMte dhavaLanA aMta thayo. sItA mahAsatIe suvarNa mRganA lAbhathI lAbhAi jai peAtAnA svAmI rAmacandrane te hariNa lAvavA preraNA karI; tethI pote vanamAM ekalI rahI, tyAre tenuM haraNa thayuM ane mahA kaSTa para parA pAmI. vigere aneka dRSTAntA che tene ahIM nahi raju karatAM pratyakSa rIte ja A duniyA lAbhamAM ela che, tenI racanA yathAmati atAvavI ThIka che. dAkhalA tarIke eka jaNa mAla vece che ane bIjo jaNu te kharIde che. have tenI andara Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhane jaya. ( 7 ). je kadAca vadhe paDe che ke kaleza thAya che? zeTha tathA nekara vacce paNa pagAra saMbadhI kaleza pedA thAya che. tenA kesa keraTe caDe che. vaLI maMtrI tathA rAjA vacce lebhana jerathI kaleza pedA thavAthI maMtrInAM ghara rAjA lUMTI le che. te maMtrI bIjA rAjAnI sAthe maLI jaI rA jyanI pAyamAlI karavA sAthe svadezanI paNa pAyamAlI kare che. aMte vidrohanA dUSaNathI durdazA bhegave che. lAbha vaza prANuo jAtinuM athavA dezanuM kadApi bhaluM karI zaktA nathI. gurU ziSya vaccene saMbadha Atma kalyANa mATe thaele hoya che, te temAM paNa je kadAca labha mahAgraha AvI paDe te gurU pitAnI gurUtA cheDI daI dhUrtatA dhAraNa kare che, ane ziSya potAnA ziSyabhAvane cheDI Thaga bane che. A pramANe dhUrta tathA ThaganI joDI banI dAvapecane khele che. Atma kalyANane cheDI dravya kalyANa upara citta ceDe che. paThana pAThana, kriyAkAMDa, dharmopadezavigere tamAma mAyAmizrita thaI javAthI durgatinAM kAraNa bane che. kapUjA tathA kIrtivAda, lebha rUpa dhUmaketunA jorathI naSTa thAya che. lebha lAkha guNene nAzaka che, le Atma dharmane pako duzmana che. lAbha pApane piSaka che. lebha saMyama guNane cAra che. lebha, ajJAnAdi mayUrane AnaMdita karavA megha tulya che, lebha, mithyAtvarUpa ghuvaDane sahAya karavAmAM rAtri tulya che. lebha, daMbha-ISya rati arati zeka saMtApa tathA avivekAdi jalajantuonuM rakSaNa karavAmAM mahAsamudra tulya che. lebha, kAma krodhAdi cerene Azraya ApanAre ekaeN mahAna parvata che. dInatA rUpa hariNe tathA krUratA rUpa mahAsiMhone rahevA sArU lebhaeka mahA aTavI samAna che. vaLI lAbha, ceri vigere durguNo rUpI mahAsane rahevAne rAphaDe che. te lebhane jItavA sArU bhavya purUe lobhanA kaTTA duzmana, tathA sadAgamanA sAcA putra ratna sateSane pAse rAkhavA joIe. saMteSanI sahAyathI lebha parAjaya pAmaze. saMtoSa tamane potAnA pitA sadAgama pAse laI jaze. tyAM laI jaI tamane saMsAranuM svarUpa pratyakSa rIte thAya te raste batAvaze. pUrvokata rIte kedha, mAna, mAyA tathA lebhane saMbaMdha tathA tenI nisA 13 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) dhame dezanA ratA samajAvyA bAda bhavya sane vairAgya rasanuM AsvAdana karavAnI abhilASA thaze, te abhilASAne sadAgama vIra vacane dvArA tRpta karI zakaze. teTalA sArU sadAgamanA putraratna saMtoSanI prathama saMgata karavA prayatna kare. eTalI ja prasaMgopAta bhalAmaNa karyA bAda lebhAdhikAra ahIMja pUrNa karavAmAM Ave che. prathama prakaraNa samApta * * karaja che ja Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvItIya prakaraNa. upAdyAta. == ; ++ jagamAM jema upadezakonI saMkhyA thaI zakavI muzkela che, temaja matAnI gaNutarI paNa alpajJAthI thavI asa Mbhavita che. ApaNe sAMpratakALamAM bharatakSetranA vicAra karIzuM te jaNAze ke te prAyaH satyapadezathI vaMcita che, jenA manamAM je vicAra udbhanyA te turataja janasamAjanI AgaLa dharavAmAM Ave che, ane te vicAra jo deza vIza mANasAne anukULa thaye to jANavuM ke tene paNa eka nave pravAha zarU thAya che. AjakAla keTalAka upadezake peAtAnA dezAcArane jalAMjalI ApI kATa, pATalUna, chUTa AdikamAM mazagula khanatA jovAmAM Ave che. ramaNIvargane sAthe lai, samAjamAM jai, Apasa ApasamAM dhanyavAda i, e cAra gIta gAi, gheADI saMgIta kaLAnA AvAda lai vidAya thAya che; jyAre keTalAke jamAnAne anusAra pAMca pacAsa zabdo khelI vAhavAha kahevaDAvavAmAMja kRtArthatA samaje che; keTalAka bicArA mahamUDha banI pote izvaranuM svarUpa nahi samajyA chatAM, anyane izvaranuM svarUpa samajAvavA kozIza kare che. keTalAka upadezake kRta pratyakSa pramANaneja pramANabhUta mAnI, je pratyakSa dekhavAmAM Ave teja padArthane svIkAre che, ane bIjAone paNa tevAja upadeza Ape che; keTalAka jaDavAdI paMca skandha mAnI, AtmAdi vAstavika padArthanA apalApa kare che, tyAre keTalAka bRhaspatinA samadhIonA dAve rAkhanArAo pote madyapAna, mAMsAhAra, strI sevA Adi bhrugupsanIya duSkRtyane dharmarUpa mAnI bhUlA bhame che, ane anyane paNa bhramamAM nAMkhe che, keTalAka janasevA karanAra deveneja deva mAne che, ane gRhastha thI paNa utaratA darajjAvALAne gurU mAne che. arthAt jee anIti bharelI rIte strIone evA upadeza karavA paNa cUkatA nathI ke, * A vRndAvana che, mane madhusUdana mAna, ane tArA AtmAne rAdhikA mAnI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) dharmadezanA. le, ane tyArabAda nizaMka thaIne vihAra kara." upara pramANe gaNuMvelA hajAre, lAkho upadezake pote saMsAra sAgaramAM DUbelA che, eTaluM ja nahi, paNa anyane DUbAvI de che, vartamAna samayanI aMdara meTA zaheramAM tame ravivAra jevA divase tapAsa karaze te seMkaDe sabhAo. thatI haze, tenI aMdara philaNInI vAte jovA jaze to te navI navI kalpanAo ane vicAra bhinnatA sivAya anya kAMI jaNAze nahi. pUrvakALamAM tyAgI vaga je upadeza karatuM hatuM, te svayaM teo dharmane Adara karI, bIjAonI pAse tene prakAza karatA hatA; parantu AjakAlanI mAphaka nahi. Aja kAla te - paeikata naye mazAlacI, vAtA~ kare banAi prauna gAlA , jhapa abhyAre nA. zrImana mahAvIradeva AjathI 2438 varSa pahelAM A bharatakSetramAM vidyamAna hatA. te samaye buddha, purANakAzyapa, makhalI gazAla, kadakAtyAyana, ajItakezaka bela, saMjayabelANaputra vigere upadezaka hatA. parantu teone ApasamAM vairavidha bahuja ocho hate. zrImana maDAvIradeva pate rAga dveSa rahita ane sarvajJa hevAthI temaNe bhavyajIne kevaLa Atmayane mATe upadeza kare che. temAM jJAna, darzana, cAritra, ane tapAdinI puSTi zAMti pUrvaka karavAmAM AvelI che. keI koI vAra buddhAdie zrImana mahAvIra svAmInA viSayamAM rAgadveSa prakaTa karela che, je vAta boddhanA piTakAdi graMthethI mAluma paDe che, paraMtu zrIvIraprabhue kaI paNa rIte rAgadveSanI pariNati batAvelI nathI. teja zrI mahAvIra prabhunA upadezanI vAnakI Aja Apa zrotAjane samakSa raju karuM chuM, A upadeza, sAdhuone anukULa athavA pratikULa upasarga parisaha. samabhAva pUrvaka sahana karavA bAbatane che, ane kevaLa jJAna, darzana ane cAritra rUpa ratnatrayInI nirmaLatA karavA paratve che. pistAlIsa Aga cAlu samayamAM vidyamAna che, te mATenA sUyagaDAMga sUtranA bIjA adhyayanane prathama udeze ahiM mAtra vivecana sahita batAvIza. tevI ja rIte prasaMgopAtta sUtrane AsvAda bhavya prANIo laI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha khAdha. (11) zake evI bhAvanAne mane mandiramAM sthAna ApavA pUrvaka bIjI prakaraNa zarU karIza, prathama prakaraNanI andara krodha, mAna, mAyA ane lAbhathI thatA durguNA tathA tenA parihArathI thatA guNA batAvavAmAM AvyA, have khIjA prakaraNamAM vairAgyajanaka upadeza, sayama karma kSayanu kAraNa che te, tathA temAM thatA anukULa tathA pratikULa upasaunu pratipAdana karanAra vaitAlika adhyayananA sArAMza zrAtRjana AgaLa mULa suddhAM raju thAya che. ++ : vividha edha. saMbujjhaha kiM na bujjhaha, saMbohI khalu peca ulhA | jo dUvAmaMti rAphezno, no mulAM ghuLaravi nIviSe // ? / / maharA buDhAya pAsaha, gabjatthA viciyaMti mANavA / seNe jaha vayaM hare, evamAkkhayammi tuTTaI // 2 // bhAvArtha--huM bhaLye ! samajo, samajatA kema nathI ! paraleAkamAM dharmanI prApti durlabha thaze, gayA kALa pAche maLanAra nathI, manuSya jIvana phrI phrI maLavuM muzkela che. kaika bAlyAvasthAmAM tA kaIeka vRddhAvasthAmAM, ane keTalAeka janma samayeja maraNane zaraNa thAya che AyuSyanI samApti thatAM jIvana kaI rIte TakI zakatuM nathI. zvena pakSI jema carakalAM pramukha kSudra jIvono nAza kare che, tema kALa, jIvAnA sahAra kare che. vivecanaH--duSTa kALa karALa pizAcanI dRSTi jyAM jarA vAMkI thai, tyAM dhanvaMtarI vedya athavA matravAdI taMtravAdI game te hAya, paNa teonu kAMi tenI AgaLa cAlatu nathI. A vAta saiA kAinA anubhavanI che ke jayAre iSTa vastunA viyeAga athavA valrabha prANInuM maraNu thAya che, tyAre jIva AkuLa vyAkuLa banI jAya che. paraMtu jyAM e kalAka cAra kalAka athavA pAMca pacIsa dahADA vItyA ke bhAi hatA tevA ne tevA, e letu ane eja luhAra, khAda pUrvanA jarA paNa khyAla rahetA nathI. zAstrakAro tA muktakaThathI pAkAra karIne kahI rahyA che ke je je bhAva vaDetamArI bhAvanA daDhatAne pAmatI hoya tebhAvane kadApi Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA wananmunaa (100) cheDaze nahi, paraMtu A bahula saMsArI jIva ulaTA vicAra vamaLamAM paDe che. ane vicAre che je "sAdhujananI pAse vizeSa javuM sAruM nahi; kAraNa ke teo dhandha te saMsArane asAra batAvavAnuM rahe, te na mAluma kaI vakhata ke e samaya hoya, ane kadApi vairAgya raMga lAgI jAya to te ThIka nahi, mATe sAdhuonI pAse javuM nahiM. vaLI koI anya jana jatuM hoya te tene paNa vAre ane kahevuM ke zuM bhAI ! saMsAramAM dharmarAdhana thatuM nathI?" . ItyAdi vicAra karanAra mANasa janmAMtaramAM samyakatvanI prApti karI zaktA nathI, te pachI jJAna, darzana ane cAritra te moja kayAMthI? teTalAja sArU mAtA pitAdikanA snehamAM paDavAnuM niSedhatA thakA bhagavAn kahe che ke - mAyAhiM piyAhiM buppaz no sulahA sugaI ya peco| __ eyAiM jayAI pahiyA AraMnA virameja muvvae // 3 // jamiNaM jagatI puDheAjagA kammehi luppati paanniyo| sayameva kaDehiM gAhaNo tassa mucceja puThThayaM bhAvArtha-mAtA pitAnA meha vake mahita thaela jIva para lekamAM sugatine bhAjana thatuM nathI. pratyuta durgatine prApta kare che. durgatimAM chedana, bhedana, tADana, tarjanAdi dukhe joI AraMbhAdi kriyAthI viramela jIva suvratI gaNAya che. jeo AraMbhathI nivRtta thatA nathI tevA prANIo A anitya ane azaraNa jagamAM svakarma vaDe ekalA lepAya che arthAt nAza pAme che, kAraNa ke kareluM karma phaLa ApyA vinA cheDatuM nathI. vivecana-anya lehamaya sAMkaLe zArIrika baLathI teDI zakAya, paraMtu mAtA, pitA, putra, strI, dhana, badhu rU5 alehamaya zekhalAo baLathI TUTI zakatI nathI. tene teDavAmAM parama vairAgya rUpa tINa kuThAranI apekSA che. mehamAM masta banele manuSya pAkamAMja durgati pAme che. eTaluM ja nahI, paraMtu A bhavamAM paNa te sukhe Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha bedha, ( 103 ) ^^^^ AhAra nidrA karI zakatA nathI. prati samaya hAya-veyamAMja vakhata nirgamana kare che. prathama je kArya zatamudrAnI AzAe zarU kare che te kArya pUruM thatAM bhAgyayoge zatamudrAnI prApti thaI te hajAra meLavavA mATe citta caMcaLa thAya che. hajAra paNa maLyA te lAkha lakSyabindu baMdhAya che, te paNa bhAgye dayathI prApta thayA te keTIza thavA keDe upAya karAya che, keTIza thayA chatAM paNa santoSa saradAranI kRpA tenA para thatI nathI, tyAre keTIzanuM mana rAja Rddhi para lalacAya che, te mane ratha paNa siddha thaye te mana cakavattInI sAhibI cAhe che. te paNa pUrNa bhAgyeAdayathI sAMpaDe, te vicAre che je manuSyanA bhege te devabhege AgaLa tuccha che mATe huM deva thAuM te ThIka. kAkatAlIya nyAye kadAca deva paNa zubha karma yege thaye, te caMcala citta surapati thavAnI cAhanA kare che. aMtamAM IcchA AkAzanI upamAvALI hevAthI tene aMta AvI zakatA nathI. maratha bhaTanI khADI kadApi purAtI nathI. mATe saMtoSa narAdhipanI rAjadhAnImAM vAsa kare. jyAM AgaLa aucitya rUpa nagara che, upazama rUpa suMdara maMdire zelI rahyAM che, sabhAvanA rUpa strI varga jyAM ramaNa kare che, jyAM tapa rUpa rAjakumAre kIDA kare che, jyAM satya nAmane maMtrI sarva prajAvargane AnaMda utpanna karI rahyA che, tathA jemAM saMyama rUpiNuM senA nivAsa kare che, tevI nItimatI rAjadhAnImAM rahenArane devadAnava, narAdhipa, deveMdrAdi tamAmanA sukha karatAM anaMta gaNuM sukha, saMtoSa narezanA niSkaTaka rAjyamAM prApta thAya che. laikika kaheNuM paNa che ke "asatya jevuM kaMI pApa nathI, zAMti je kaI tapa nathI, paropakAra jevuM ke puya nathI, tyAre saMteSa jevuM kaMI sukha nathI. mATe he bhasateSa saradAranI saMgata kare, mehamamatvane choDe, alpakALanA sukhAbhAsa mATe sAgarepama jeTalAM duHkha zAmATe vere che? tame je kuTuMba mATe prayatna kare che, te kuTuMba tamArI sAtha cAlanAra nathI. je kuTuMbIo tamArI sAthe cAlanAra che, tene mATe je thoDA prayatna karaze te vAstavika sukhI thaze. svakRta karma tamAma jIve bhegave che, anya ke bhegavavA AvatuM nathI. arthAt duHkha Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dharmadezanA. samaye kaI bhAga lenAra nathI. karmanI sattA sarva jI para pravarte che karma, svasattAne upayoga karyA sivAya chUTatAM nathI, karmanA prAdhAnya mATe jUo, nIce lakhela gAthAo zuM kahe che? ==aa karmanuM prAdhAnya, devA gaMdhavvarakkhasA, asurA nUmicarA sirisivA / rAyA naraseTTimAhaNA, ThANA te vicayati ikkhiyA // 5 // kAmahiM ya saMthavehiM ya gighA kammasahA kAleNa jaMtavo / tAle jaha baMdhaNaccue evaM AukrakayaMmmi tuTTati // 6 // bhAvArtha-pitAnA karela karmanI sattA vaDe dukhita thaelA tiSka, vaimAnika, gaMdharva, rAkSasa tathA vyaMtarAdika ane asura kumArAdi daza prakAranA de, tathA bhUcara, sarpAdi tIrya, rAjA,cakavaryAdika sAmAnya prakRtivALA manuSya tathA zreSThIo temaja brAhmaNa vigere tamAma svasthAna cheDI jAya che. (5) viSayavALA vaDe tathA mAta pitAdinA sneha vaDe, athavA sAsu sasazadina sneha vaDe lubdha thaelA Ave, karela karma jyAre bhegavavuM paDe che tyAre, Akula vyAkula thaI, "hA! mAtA ! hA! tAta!" ItyAdi zabda belatA thakA para lakane mArga pakaDe che. jema tAlavRkSa uparathI TUTela phaLa bhUmi upara paDe che. temaja prANa rahita zarIra paNa bhUmisAt AyuSyanA abhAvamAM maraNa pAme che. (6) vivecana -sarva prANIone prANa tajatI vakhate moTuM duHkha thAya che, kAraNake, te samaye asahya vedanA anubhavavI paDe che. zAstrakaree maraNa vedanAne, janma vedanAnA karatAM adhika batAvela che. janma samaye jIva bhAre kaSTa sahana kare che. jema kArIgaro rUpAnA vALAne yaMtramAMthI kheMcI kADhI lAMbe kare che, tema nidvArA jIvane bahAra AvavuM paDe che. keTalAka jIve te ja samaye prANa tyAga karI jAya che. janma samaye vedanA kevI thAya che tene mATe eka daSTAMta ApeluM che ke-16 varSane eka tarUNa keLanA garbha jevA sukamAla zarIra Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanuM prAdhAnya. (105) www x xxxxxxxxxxxxx^^^^^^^^^^^^ vALa je purUSa, sadA sukhamAM ucharelo hoya tenA jema remanI aMdara tapAvelI seya ghacavAthI je vedanA tene thAya, tenA karatAM ATha gaNI vedanA janma samaye jIva bhegave che. tethIja zAstrakAre janma duHkha, jarA duHkha tathA maraNa duHkhanuM vAraMvAra uccAraNa kare che. tenI aMdara paNa maraNa duHkha adhika che. regI game teve azakta haya, vaLI jenA hAtha paga svayaM cAlI zakatA na hovAthI anya jyAM upADIne mUke tyAM paDyA rahetA, evA jIvane paNa prANa tyAga samaye bArIka daSTithI tapAsavAmAM Ave te tenA aMge pharatA mAlUma paDaze, ke je joine jenArane kSaNavAra jarUra vairAgya pedA thaze. tevA tevAM aneka karme gAthAmAM gaNavelA deva dAnavAdika samathe jIvee paNa sahyAM; te ApaNa jevA pAmarenI zI gati che? A prakAranuM sAmAnya jJAna hovA chatAM jIve meharUpa madirAnA pAnathI ulaTI pravRtti karI rahyA che. pUrva saMstava je mAtApitAdi tathA pazcAt saMstava je sAsu sasarAdi, teonA avAratavika saMbaMdhane vAstavika mAnI laI ja viSaya vAMchAmAM derAI jAya che. je viSayavAMchA anAdikALa thayAM duHkha detI Ave che, ane bhaviSyakALamAM narakAdi durgati Apaze, tene svakartavya rUpa samajI laI, jIva bhrAMtimAM paDe che. keTalAka jIne e abhiprAya hoya che ke, mAta pitAdi kuTuMbane daza pAMca varSa pALI, tathA viSaya tRSNane upabhegathI zAMta karyA bAda Atmazreya karazuM, paraMtu jANavuM joIe ke viSayatRSNA, madhyAhunettara kALanI chAyA jevI che. arthAta jema bapora pachInI zarIranI chAyA, tenI pachavADe game teTalA deDe te paNa AgaLane AgaLa vadhatI jAya che, te ja pramANe mehujanya saMbaMdha tathA viSaya tRSNa dinapratidina vadhyAMja jAya che, ane tene pariNAme thatAM karmo avazya bhogavavAM paDe che. karmane keInI zarama Ave tema nathI. juo A vAtane daDha karanAra gAthA have raju karavAmAM Ave che je yAvi bahussue siyA dhammiya mAhaNa nikkhue siyaa| ajiNUmakaDehiM muchie tivvaM se kammehiM kiJcati // 7 // 14. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma dezanA. bhAvArtha:--je kAI mahuzruta eTale ke, zAstranA pAragAmI hAya athavA te dhArmika haMmezAM nitya niyama karanAra hAya, brAhmaNu hoya cAhe sAdhu hoya, tApaNa mUrchAvaDe karela karmathI teo chUTI zaktA nathI, arthAt karela karma teone jarUra lAgavavAM paDe che, ( 10 ) vivecanaH-zAstrakAro prarUpe che ke, karmanI sattA teja saMsAranI sattA che, ane karmanA abhAva teja saMsArane abhAva samajavA, likAla sarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya paNa zrImAna kumArapALa bhUpALane A pramANe upadeze che: karma kartu ca joktR ca zrAddha ! jainendrazAsane / A vAkaya jo ke jenA mukhyatve karIne svIkAre che, tenI sAthe khIjAe paNa teja nyAyanI sIdhI saDaka para Ave che, je rAmacaMdraane keTalAka loko izvara tarIke svIkAre che, tene paNa karmAnusAra cAlavu paDayu che, jemakeH-- yaccintitaM tadiha dUrataraM prayAti yaccetasA na gaNitaM tadihAcyupaiti / prAtarbhavAmi vasudhAdhipacakravartI soshaM vrajAmi vipine jaTilastapasvI // 1 // je vicAramAM AveluM hoya che te A manuSya bhavanI aMdara atyaMta krUra bhAge che, ane je nahi vicArela te najIka AvI ubhuM rahe che. huM jANatA hatA ke savAramAM moTo cakravatI thaIza, paraMtu karmanI gati vicitra che, ane teja huM atyAre tApasa anIne vanamAM jAuM chuM. A vacana khuda rAmacadrajInu' che,anya kavie paNa Aja pramANe kahe cheH karmaNo hi pradhAnatvaM kiM kurvanti zunA grahAH / vaziSThadattamo'pi rAmaH pratrajito vane // 1 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanuM prAdhAnya. (107). karmanuM pradhAnapaNuM che. zubha grahe temAM zuM karI zake ? vaziSTha jevA mahAtmAe lagna Apela chatAM, teja lagnamAM rAmacaMdrajIne vanavAsa javuM paDayuM. vaLI kameM harizcaMdra rAjAnI kevI viDaMbanA karI? sutArA vikrItA svajanavirahaH putramaraNaM sutArAdevIne vecI, kuTuMbane viraha, putranuM maraNa, adhyA nagarIne tyAga, jyAM ghaNuM dumane rahe che. tevA dezanI aMdara gupta rIte vicaravuM, tathA kevaLa peTane mATe nIcane ghare pANI bharavuM. ahA! eka bhavamAM jenI AvI aneka avasthA! ahA ! karmanI gati viSama che. jenA gharamAM svabhAve chatrIsa rAgarAgaNIvALAM nRtye thatAM hatAM jenA gharanI AgaLa hAthIonA madanA jharavAthI kicaDa banela hatuM, tenA gharanI paNa zUnI dazA kene kaMTALe na Ape? ItyAdika karmakRta vicitratA ApaNe hajAra sthaLamAM anubhavIe chIe, tathApi "IzvaranI marajI" ema kahI mULa vAtathI vaMcita rahIe chIe. karma je kare te kaI karatuM nathI. karma jane bhUmaMDaLamAM navA navA veSa dhAraNa karAvI marajI mUjaba nAca nacAve che. karma eka bhavanATakane sUtradhAra che. A duniyArUpI raMgamaMDapamAM tamAma jIva pAtra che. teonI pAse rAzI lAkha bhinna bhinna nATake te karAve che. te sUtradhAra tamAma ThekANe manAela che. jene karma kahe che, tyAre anya keI mAyA, prapaMca, prArabdha, saMcita, aSTa Adi nAmethI pokAre che karma rAmacaMdrajI jevA mahApurUSane bhegavavAM paDayAM, te Itara jIvane mATe kahevuM paNa zuM? karma, dharmane adharma ane adharmane dharma samajAve che. tathA vAstavika vAtane bhUlAve che. sAMbhaLe kahyuM che ke - aha pAsa vivegamuTTie avitine iha jAsai dhuvaM / pAhisi AraM ko paraM vehAse kammehiM kiJcati // 7 // bhAvArtha-parigrahanA tyAgapUrvaka keTalAka saMsAra choDI ubhA thaela che, paraMtu vAstavika mukitanuM kAraNa je jJAna, darzana ane cAritra che Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 108 ) dharma dezanA. tene nahI jANatA hovAthI, kalpita cegamArgane muktinuM kAraNu khatAve che. manamAM samaje che ke ame karIe chIe teja meAkSamArga che. tema he ziSya ! tu paNa teonA mArga pratye caDIza, te sa MsAra tathA mokSa, A bhava tathA paraleAka ane gRhasthabhAva tathA sAdhubhAvanA jJAnathI vacita rahIza, eTale keadhavaca rahyA chatA karma vaDe pIDita thaiza. vivecanaH--jyAM sudhI samyak jJAna hotu nathI tyAM sudhI tamAma kaTTAnuSThAna bhava bhramaNanu kAraNa che. phAgaDha sAdhupaNAnA garva vahana karI, pUjA stutinA abhilASI banI, aneka prakAranA kUDa kapaTa karI AjIvikA calAve che, mukita mArganuM jJAna kadAca ghuNAkSara nyAye thAya. koi vAra tene satya mAne paNa kharA. paraMtu, mithyAtva vAsanA aMtaHkaraNa rUpe maMdiramAM ghuselI hAvAthI niravadya anuSThAna karI zake nahIM. sAvadhakriyA--snAnAdi, sukhanI sAdhanabhUta hovAthI te kare, kAIka rAjaya vargAdinI abhilASAthI kaSTa kriyA kare, paraMtu te mukitaprada nathI, kevaLa saMsAra vRddhinu kAraNa che. ahIM koi zaMkA kare je kAI eka jainetara, tyAgI, vairAgI, niSparigrahI, ugra tapa karanAra hoya te tene mukti thAya ke nahi ? tenA uttaramAM samajavuM ke nirmAyI hoya te valkala RSinI mAphka samyag jJAna dvArA mukita thai zake. paraMtu jo kaSAya karanAra hoya te agnizarmAnI mAphka ghaNA bhava bhame kahyuM che ke: mAsamaMtase / / jai viyagiNe kise care jai viya jhuMjiya je iha mAyAvi mijjai AgaMtA ganjAya etaMso // e // bhAvArtha jo ke nagna tathA kRza zarIra thakA vicare, mahinA mahinAne AMtare AhAra kare, tathApi mAyA na chUTe te te ananta vAra garbhAvAsa karaze. vivecanaH-keTalAkaeka tApasAdi, dhanadhAnyAdi bAhya parigrahanA tyAga karI, nagna thai bhUmaDaLamAM phare che, tapasyA vaDe zarIrane kRza kare che, paraMtu mAyA kaSAyAdi abhyaMtara parigraha vidyamAna hAvAthI tamAma Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya upadeza. ( 109 ) kaTTAnuSThAna bhava ja jALane vadhAranAra thAya che. bhale, mahinA mahinAne AMtare tuccha ane nirasa AhAra le, bhale ubhA ubhA janma vItAve cAhe, gaMgA nadInI sevAlathI peTa bhare, agara narmadA nadInI mATIthI nirvADu kare, temaja eka page ubhA rahI, hAtha uMcA rAkhI kaSTa kare, paratu jyAM sudhI mAyA ( kapaTa ) chUTatI nathI, tyAM sudhI anata janma maraNu karavAM paDe che. game te vaiSNava heAya,cAhe mAddha hoya, cAhe jaina paraMtu sarala prakRti vinA kalyANa thanAra nathI, zAstramAM mahApurUSa e svAnubhava tathA zAstradRSTi dvArA anubhava pUrvaka kahyuM che ke~~~ sutyajaM rasalAmpayyaM sutyajaM dehabhUSaNam / sutyajAH kAmajogAdyA dustyajaM dambhasevanam // 1 // Sasa bhAjanAdikane tyAga karavA sugama che, kaDA kuMDalAdi suMdara AbhUSaNAne tajI devA pazu sukara che, temaja aneka prakAranA kanaka kAminI saMpAdita bhAgo cheDavA sulabha che, paraMtu kapaTanuM sevana tajavuM duSkara che. ++ sAmAnya upadeza. jayAM dabha kriyA rahelI che tyAM krodhAdi kaSAye paNa AvI ubhA rahe che, je kaSAye karela dharmane naSTa bhraSTa karI veSadhArI purUSone 6ti Ape che, te itara purUSonI zI kyA ? Aja kAraNathI prabhu upadvize che keH puriso rama pAvakammuNA paliyantaM maNuyANa jIviyaM / sannA iha kAmamucchiyA mohaM jaMti asaMvumA narA // 10 // bhAvArtha:- huM bhaLye! tame pApa karmathI nivRtta thAo. kAraNake manuSyAnu ghaNAmAM ghaNu AyuSya traNa patye pamanu che,temAM vaLI saMyamanA adhikArI te pUrva kATI varSamAM nyUna AyuSyavALA che. te thADA kALamAM viSayamagna thai avratI purUSo meha pAmeche. vivekI ane vinayI janA dharmonuSThAna vaDe thoDuM paNa jIvana saphaLa kareche, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhama dezanA. vivecana:-manuSyanuM utkRSTa AyuSya kALanI apekSAe bharata kSetramAM pUrva kATI vatu hatu, paraMtu pAMcama kALamAM 100varSanuM AyuSya vyavahArathI gaNAya che. te paNa je kAika bhAgyazALI, nizcinta, roga zAka rahita hoya tene vedanIya karmanI nyUnatAmAM hAyache. anyathA vartamAna samayamAM 50 ke 60 varSanI ummaramAM mare che, tene loko, bhAgyazALI mAneche. keTalAka jIvA te bAlyAvasthAmAMja maraNAdhIna thAyache, keTalAka tarUNAvasthAmAM tarUNI vazavattI khanI peAtAne hAthe AyuSya caMdanane viSayAgnithI bhasmasAt kare che. vAstavika AyuSya rUpa amUlya candranane paribhoga dharmadhyAnamAM vyatIta karavA vAjabI che. sAMsArika tuccha sukhAnI AzAne laine je kaSTo sahana karavAmAM Aveche, te para lakSa rAkhI jo jJAna, darzana ane cAritranI vRddhi mATe upasarga risahe sahana karAya te atula lAbha thAya te darzAve cheH-- vitA ahameva luppa lupyaMti josi pANiNo / evaM sahihiM pAsa se puTThe ahiyAsa // 11 // ( 110 ) bhAvArtha :--pasiha, upasarga vaDe huM ja duHkhI nathI, paraMtu A asAra saMsAra cakramAM aneka jIvA paravazatA bhAgavatA thakA duHkhA sahana kare che. ema samyak prakAre vicAra sahita parisaha upasarga vaDe duHkhita thayA chatA, samabhAva pUrvaka sahana kare paraMtu phlezabhAva na kare. vivecanaH----kA~dhIna jIve prati samaya duHkha sahe che, paraMtu keTalAka duHkhA sA thai gayAM che, jethI jIvAne duHkha thatuM nathI. manuSya, deva, tirya Mca ane naraka gatinA jIve aneka kaSTa paraMparA sahe che. paraMtu je kaSTa sahana thAya che te ajJAnatA pUrvaka athavA paravazatA pUrvaka thatu hAvAthI lAbha thavAne badale ulaTu nukazAna thAya che. jo samatA sahita jJAnapUrvaka vairAgya dazAthI kaSTa sahana thAya te ghoA lAbha thAya, keTalAka dhanAzAvALA tathA azakata purUSa duja nAnAM vacanAkhAhya draSTithI sahana kare che, keTalAka leAkeA videzagamana athavA rAgAdine kAraNe gharanu' sukha tajI de che, paraMtu sateSa pUrNAMka tajI zakatA nathI, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya upadeza. ( 111) tathA AzA nikhaddha keTalA eka jIve nahi sahana karavA lAyaka tApa TADha, jherI pavana vigere kaleze sahe che, samudra yAtrAdi samaye duHkha sahe che, temaja dravyanA lAbhI janA rAta divasa caMcala dravyanI ciMtA ekAgra citta karatAM chatAM dinabhara bhUkhyA rahe che, teja pramANe jo pUrvokata kA dharma nimitte thAya te kAMI khAkI rahe kharU ? zikSA rUpa gurU vacanA sahana karavA pUrvaka rUpa, rasa, gaMdha, sparza zabdAdi viSayAne satASa pUrvaka tyAga karavAthI ane anya purUSonA leze sRSTimAM rAkhI sunidhama pALanAra mahApurUSo jJAna, darzana ane cAritra dharmanI ujavalatA sAthe upasarga risaha sahana kare che. tema karavAthI lekika ane leAkeAttara zAbhA che. pAtramAM AvelA aguNA paNu guNa rUpa thAya che. jema ke, bhikSA mAgavI lAkamAM halakI gaNAya che, paraMtu sAdhune te bhA bhRta che, bhUmizayana jo ke daridratAnuM sUcaka che te paNa sAdhune te bhUSaNa rUpa che. tevIja rIte aneka vastuo je gRhasthAvAsamAM dUSaNa rUpa che te sAdhu bhAvamAM bhUSaNa bhUta che ane aMtamAM sukha rUpa che. tevA mArga thADAja purUSone rUce che, jyAre ahIM duHkha temaja paraleAkamAM duHkha ema ubhaya lAka jyAM duHkhamaya che te vAtane ThIka mAnanAra ghaNA jIve che. vastutaH je sukhane pate duHkha raheluM che. te sukha nathI, paNa du:khaja samajavuM, jyAre je du:khane pate sukha che te du:kha nathI paNa sukha che. muni dharma dravyathI duHkhamaya dekhAya che, paNa bhAvathI sukhamaya che; jemaH-- no duSkarmaprayAso na kuyuvatisutasvAmidurvAkyaduHkhaM rAjAdau na praNAmo'zanavasanadhanasthAnacintA na caiva / jJAnAsikapUjA prazamasukhamayaH pretya nAkAdyavAptiH zrAmaNye'mI guNAH syustadiha sumatayastatra yatnaM kurudhvam // 1 // sAdhu dazAmAM duSTa karma nA prayAsa nathI, kuTila srI tathA avinayI putra tathA svAmInAM kaTu vacanonA bhaya nathI,rAjAdi vane praNAma karavAnA samaya nathI azana (bhAta pANI ) vigerenI ciMtA nathI, abhinava jJAnanI prApti che, leAkA pUje che, paraleAkamAM svargAdi Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 112) dharma dezanA. zubha gati maLe che tathA prazama sukha ke je nareza devezane paNa maLatu nathI te sAdhune maLe che. te sAdhutAmAM he buddhi jIve ! tame yatna karI. sAdhu vAstavika sukhI che. kahyu` che keH-- sAdhu sheje sukhIyA, dukhiyA nahi lavaleza; aSTa karmane jItavA, paheryAM sAdhunA veSa. sAdhue tapanA mukhya guNa rAkhavA joIe te batAve cheH-- ghuNiyA kuliyaM ca levavaM kisa dehamaNAsaNA iha / vihiMsA meva pavva Nudhammo muNiyA pavedito // 12 // bhAvArtha jema bhIMta upara cUnA ke chANa vigere cIjothI lagAvela lepa gaye chate bhIMta nirbaLa ( jINuM ) thAya che, tema anazanAdi bAhya tapa vaDe karIne deha kRza karatAM chatAM karma paNa pAtaLAM thAya che. pachI sarvajJa zrIvItarAga prabhue prarUpela sarvAMttama ahiMsA pradhAna dharmanA svIkAra kare che. vivecanaH- tapevidhAna tyAgIvarga mATe zreSThache, tapa vinA brahmacaryanI yatheAcita parizuddhi thavI jarA durghaTa che, gRhasthA, ja prabhue prarUpela pAMca tithi vaiSadhAdikanI kriyA kare te dravya tathA bhAva ane rAmanI zAMtI thAya, dravya roganI zAMti mATe moTA meTA DAkaTaro paNa upavAsa karavAnI bhalAmaNa kareche. kAraNake udaramAM haMmezAM aneka prakAranI vijAtIya cIjo nAMkhavAmAM AvatI hAvAthI te vijAtIya dravye nA maLavAthI vikriyA utpanna thAyache, jo ATha divasa khAdya athavA paMdara paMdara divasa pachI niyamAnusAra upavAsa karavAmAM Ave te vijAtIya dravyathI thavAvALI vikriyA thavAno saMbhava nathI, kAraNa ke tamAma dravya jaTharAgninA jorathI khaLIne bhasma thai jAya che. rAgnine khArAka te joie tethI te uttara mAMhenA avaziSTa rahela vijAtIya dravyane khAi jAyache. AjakAla keTalAeka vaiSayika svatantratAmAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya upadeza. ( 113 ) DUbelA purUSa. padara paMdara divase jIlAkha le che, temAM kaSTa che. kAraNa ke vAraMvAra jaMgala javuM tathA cAlatI prakRti ane maddhakAzane choDavA jevu thAyache, tathA temAM hajAro jIvAnA sahAra thAyache, jyAre upavAsamAM tamAma prakAranA guNA che, kadAca koi evI zaMkA kare ke upavAsa karavAthI hajAre jIvAnI hAni thAyache, kAraNa ke peTanI aMdara je kSudra ja tuo rahelA che, te upavAsa karavAthI marI jaze. te tenA uttaramAM samajavu` ke kSudra jaMtue 7radina sudhI kAieka purUSa AhAra na le tepaNa maratA nathI, kAraNake teo udarastha cIjonA AhAra kareche. tee tamAma jo kadAca AhAravinA marI jAya, te purUSa paNa maraNune zaraNu thAya, tapasyA, rAgane nAza karavAnu sarvottama kAraNa che. jene tAva Aveche tene vaidya lAMghaNu karAve che. kAraNa ke vaidyAnA siddhAMta * anIbanavA rogAH ' e prakAranA che. teja kAraNathI kaheche ke baMghane paryaMte kannara: ityAdi aneka vAgyethI upavAsa-tapa jema dravyaroganA nAza kare che, tevIja rIte bhAva roga je rAgAdi tene pazu nAza kareche, tapa sivAya karma nAza thatAM nathI. mATe mULa sUtramAM anazanAdi tapa vaDe zarIrane kRza karavAnuM batAvela che. anyathA vyavahAramAM kahevAya che ke, zarIramAthuM vadhu dharmasAdhanam paraMtu dhArmika tapasvI varga pUrNAMkata vAkayathI ulaTu bele che, jema rAmAyaM vadhu pApasAdhanam / je ApaNe kSaNavAra tattvaTaSTithI vicArIe te dhArmika varganA vicAro vAjabI jaNAze, je zarIra mATe A duniyAmAM anartha thAyache te zarIra ahiM AM paDayuM raheche, ane AtmA paraleAkamAM jai du:khI aneche, jyAM jaze ane pUchaze. te uttara eja maLaze ke mArUM zarIra ThIka nathI, hajI snAna karavuM che, bheAjana karavuM che, kalAka sUi rahevu che, ityAdi kriyAe kevaLa zarIra mATe thAyache, parantu AtmA mATe thatI nathI, mATe zarIrane pApanuM kAraNu khatAvyuM te vAjakhI che, duniyAmAM je mANasa amuka mANasathI DhagAya che te pachI te Thaga mANasanA vizvAsa karatA nathI, te pachI bhavAbhava ThaganAra tathA dutine ApanAra zarIra upara mUrchA karanAra kevA bheLA ane 15 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (114) dhama dezanA. vizvAsu purUSa che? tene jarA paNa vizvAsa karavA lAyaka nathI, kAraNa ke koNa jANe ke samaye tathA kevI sthitimAM A zarIrarUpa durjana, AtmArUpa sajjanane choDaze, tenI khabara nathI. teTalAja sArU manivare tapasyA vaDe zarIrarUpa durjanane durbaLa kare che. vaLI vIra paramAtmAe prarUpela ahiMsA dharmane svIkAra kare che, te ghaNuMja ane vicAravA lAyaka kArya che. munivare ahiMsA dharma ghaNuM sUphamaTaSTithI pALe che. trasa ane sthAvara jIvene mana, vacana tathA kAyAe karIne bacAve che eTaluM ja nahi, paraMtu hiMsA karAvatA nathI ane karanArane sAre mAnatA nathI. anya purUSa athavA anya jIvenuM aMta:karaNa duHkhAvavuM tene paNa hiMsA mAne che ane sarvathA zAMtipUrvaka tapa japAdi kare che; ahIM nandanabaSinuM daSTAMta lakhavuM ucita jaNAya che. ->ka nandana RSinuM dRSTIta - nandanaRSi saMsArAvasthAmAM ghaNuja dukhI hatA, tenI lAMbI kathA ahIM nahi raju karatAM kevaLa upayogI vibhAga ApavAmAM Ave che. kAlA phi vairALuM thAzudigavA A vAkya A mahAmuninA vartanathI kharekhara caritArtha thAya che. mahAmunizrI nandana RSijI jyArathI sAdhu thayA te divasathI laIne maraNaparyanta temaNe sAdhu sevAnI pratijJA karI hatI ane mahinA mahinAnA upavAsa bAda pAraNuM karatA hatA. temaNe kula 1180495 khamAsaNa karyA hatA. te tamAmanAM pAraNAM zAMti pUrvaka, tathA muni sevA rUpa pratijJAnuM yathAsthita pAlana karavA pUrvaka AvI pavitra jIdagIne gALanAra mahApurUSa, karmane kSaya kare temAM bilakula Azcarya nathI; vaLI deva tathA dAnave bhakta thAya temAM paNa navAI nathI. eka divasa sadharmendra sabhAmAM beThA hatA, te avasare avadhi jJAna vaDe pUrvokta mahA purUSanI dRDhatA, pavitratA ane ugra tapasyA joI, indrane zirakaMpa thayo arthAt InDe pitAnuM mAthuM dhuNAvyuM. turataja devatAo IndranI pAse hAtha joDI belyA "he mahArAja ! A samaye Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandanaRSinuM dRSTAnta, ( 115 ) evu' koi prayojana nathI, ke jethI Apane ziraHkapa thAya vAstu ApanA ziraka'pathI ame zakti thayA chIe,vAste kRpA karI jaNAvA ke ziraka panu kAraNa zu che? indra khelyA- " he mahAnubhAve ! meM bharata kSetranI a Mdara eka mahApurUSanA avadhijJAna vaDe darzana karyAM, ane tenI acaLa tathA aTaLa pratijJA joi mArA manamAM bhAre Azcarya thayuM. meM' manadvArA tene vadana karyuM. dhanya che AvA mahApurUSone, ke jeonI hayAtIne lIdhe manuSya leAka, devalAka karatAM zaiAbhita ane bhAgyavAna che. " ityAdi vacanA indranAM sAMbhaLI mithyAtva doSa dUSita e devA khelyA ' mahArAja ! Apa amArA nAtha ane netA hovAthI ame hA hA karIe chIe, paraMtu koi paNa manuSyamAM AvI adbhuta zakti hoya e vAta amArA aMtaHkaraNamAMsthira thatI nathI, ame te munivaranI pAse jai te vAtanA nirNaya karIe pachI ame te vAta mAnIzuM, ema kahI te indrasabhAthI vidAya thayA, te samaye pUrvokta mahAmunine pAraNAne samaya hatA, jethI AhAra lAvI AlocanA karI jevAmAM AhAra karavAnI zarUAta kare che, tevAmAM e devamAMnA eka deva sAdhunA veSa lai tyAM AgaLa AvI nandana RSine asahya ane kaMThAra vacanA nIce pramANe kahevA lAgyuM H- he duSTa ! he udara bha2i! he kapaTapaTu ! A pramANe ThagAi karIneja leAkAnI andara kIti latAne vadhAre che ke ? eka atizaya glAna sAdhu agIcAmAM che, tene auSadha AhArAdikanI jarA paNa sagavaDa karI ApyA sivAya mAla pANI uDAvavA mAMDaye che, tethI dhikkAra che tane ane tArA janmane ! temaja dhikkAra che tArI pratijJAne! ' ityAdika vacanA sAMbhaLI nandana RSi hAthamAM kALI hatA, te pAtrAmAM mukI olyA- mahAnubhAva! zAMti rAkho, huM cAlu chu. pAThaka! khyAla karavAnI jarUra che ke AvA vikaTa samayanI andara pAraNA vakhate vinA kAraNu nAhaka tiraskAra karanAra upara bhAva dayA sAthe AhAra cheDI dai sevAmAM citta lagADIne zAMti pUrNAMka kaye vIra purUSa paropakAra mATe jAya vAr ? munivara ahArane uMce laTakAvI kRtrima sAdhu sAthe cAlyA, jyAM gvAna muni che, tyAM gayA, eTale glAna munie paNa temane daza vIsa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 116 ) dharmadezanA + w ww.k, svasti saMbhaLAvI dIdhI ane nahi kahevA jevAM vacane kahyA, paraMtu zAMta sudhAnidhi munivaranA eka rUMvADAmAM paNa vibhAva thaye nahi, ulaTa e vicAra che ke A munine zAMti kevI rIte pamADuM? turata te mahAmuni auSadha tathA AhAra levA sArU gAma bhaNI saMcaryo, paraMtu pele bIje deva pratyeka gharamAM AhArane azuddha karI nAMkhe che. zuddha AhArane upayoga karavA mahinAnA upavAsI munivara barAbara eka prahara sudhI bhamyA; ghaNu mahenate zuddha AhAranI prApti thaI, te laIne pelA glAna muninI pAse gayA, tevAmAM te kRtrima muni bhAre kadha karI che je ATalI badhI vAra? nandanaSi belyA je zuddha AhAranI prApti karatAM vAra lAgI. tyAre te kRtrima munie dave kahyuM-"vAha durAcArI ! kapaTI! bIjAne mATe te zuddha AhAra leve jyAre potAne mATe mana gamate, A te keve nyAya? ItyAdika marma bhedaka vacane sAMbhaLatAM chatAM zAMti mahAdevI temanA manamaMdiramAM nirUpadrava rahI che. deve vibhaMgadvArA te tapAse che, te jarA paNa phAraphera dekhatAM nathI. tyArabAda munipravara kahe che je "he mahAnubhAva! tame zaheramAM cAle, tyAM davA AhAra vigerenI jogavAI ThIka thaze A pramANe naMdana RSinAM vacane sAMbhaLatAM glAna sAdhu betye je svAmI mANasane paranA duHkha upara dhyAna rahetuM nathI, mArI tevI avasthA nathI ke huM eka paNa pagaluM cAlI zakuM. AvA svArthabdha sAdhune vaiyAvacca karanAra koNe banAvyA haze? khera! pitAne hAthe chApa lIdhI jaNAya che." ItyAdi vacane karNanecara thayA chatAM dhIra, vIra ane gaM. bhIra mahAmunine manobhAva jarApaNa glAna thaye nahiM. paraMtu glAnane zAMti karavA manabhAva ane sadavicAranI zreNImAM ArUDha thayA che. temaNe glAna sAdhune kahyuM "mahArAja! tame mArA skandha para bese, huM, tamane jarA paNa IjA na thAya tevI rIte uyAzraye laI jAuM.' kRtrima glAna sAdhu skaMdha upara caDaye, jyAre bIje kRtrima sAdhu tenI sAthe sAthe cAlyuM. jema jema te mahA tapasvI AgaLa vadhe che tema tema te glAna sAdhu devazakita vaDe bhAra vadhArateja jAya che. nandanaSi bhArane lIdhe ekadama nIcA vaLI gayA. te paNa mane Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandanaRSinuM dRSTAnta (17) baLavaDe AgaLa vadhe che. tevAmAM zaherane madhya bhAga Avye, ke jyAM AgaLa hajAre manuSya vepAra vigere kAma mATe gamanAgamana kare che. tathA jyAM AgaLa moTA sAhukAronI dukAne che te cekanI andara pelA deva sAdhue nandanachaSinA skandha upara ati durgadhamaya viSTA karI, jethI RSivaranuM tamAma zarIra kharAba thayuM loke te durga nyathI kaMTALI pitAne dhaMdhA rojagAra cheDI bhAgavA lAgyA. hAhAkAra macI rahe, parantu nandanarSi zuddha antaHkaraNathI vicAra karavA lAgyA je "aho! A muni bhAre regI che. vAstavika rIte te kodhI nathI. paraMtu rege upadrava karI kedI banAvela che. have zI rIte temanA reganI zAMti thAya? ItyAdi vicAra zreNImAM caDelA mahAmuni, A gaLa vadhe che tevAmAM deve tene nizcayabhAva joI cakti thayA. tarataja skandhane choDI munivaranI AgaLa divya rUpa dhAraNa karI te de ubhA rahyA ane kahevA lAgyA-"he mahAmunivara! ame sudhamAM devalekavAsI de chIe. atyAra sudhI ApanI avajJA karI meTuM dukha dIdhuM, tene mATe kSamA cAhIe chIe. ApanI prazaMsA sidharmendra karI tenA upara amArI zraddhA na lAgavAthI ame parIkSAthe AvelA hatA, joke uttama purUSe parIkSaNIya hoI zake ja nahi, tathApi amArI jevA alpajJa ane tuccha cha pratyakSa thayA sivAya saMtoSa pAmatA nathI." ItyAdi kahIne viSTArUpa je pudagale munivaranA zarIra upara mAlUma paDatA hatA, tene candana banAvI munine vandana karI svargapratye gayA. munivara haSa zeka rahita, zAMtavRtti pUrvaka mAsakSamaNunuM pAraNuM karI dharmadhyAnamAM pravRtta thayA." dAMtane sArAMza e che je tapa zAMti pUrvaka thavAthI yAcita phaLane ApI zake che, tapasvI sAdhu karmane kSaya kare che, te saMbaMdhamAM nIcenI gAthA batAve che- sanaNI jaha paMsugumiyA vihuNiya dhaMsaya siyaM rayaM / evaM daviovahANavaM kammaM khavA tavassI mAhaNe // 15 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (118) dama dezanA. bhAvArtha-jema pakSI pitAnA zarIra upara lAgelI dhULane pAMkha kaMpAvavA vaDe dUra kare che, temaja mukti gamana egya munie tapasyA vaDe pUrva janmamAM bAMdhelAM kamane kSaya kare che. vivecanaH-pakSIo game teTalA melA thayA hoya, paraMtu je vAre pAMkha phaphaDAve che, tyAre mela dUra thAya che, ane pite svaccha, nirmaLa varNavALA suzobhita mAluma paDe che, teja pramANe je munivare mukti gamana egya vividha prakAranI jikta kiyA kare che tathA yathAzakti tapa kare che, tevA susthira munivarane anukULa upasargo ke je bhalabhalAne paNa dharmabhraSTa kare che, te paNa teone bhraSTa karI zakatA nathI. - = anukULa-pratikULa upasarga. -- kahyuM che ke - naTThiya maNagAramesaNaM samaNaM ThANaM priyaM tavassiNaM / / mahara buTTA ya patthae avi susse Na ya taM labheja nno||16|| bhAvArtha-saMsAra choDI sAdhu dharma pratye ubhA thaela, tathA nirdoSa AhAranuM bhajana karanAra, temaja nAnA prakAranA tapa karanAra aNagArane anukULa upasargo saMyamanA uttarettara sthAnathI jarA paNa paribhraSTa karI zakatA nathI. bALake tathA kuTuMbIo kadAca prArthanA kare je ame ApathI pALavA lAyaka chIe, athavA tame amArAthI pALavA lAyaka che, mATe amane cheDI Apa cAlI nIkaLe, te vAjabI nathI. ItyAdi kAlAvAlA karI te leke thAke, paNa sAdhu calAyamAna thAya nahi. tevI ja rIte strI putrAdika paNa anukULa upasarga kare che, jema kahyuM che ke - jaza kAlANiyANi kAsiyA jai royaMti puttakAraNe / daviyaM nikkhusamuTTiyaM No lanjati Na saMga vittae // 17 // jai viya kAmehiM bAviyA jANaM jAhiNa baMdhano gharaM / jai jIvita nAvakakhae jo labhaMti Na sNtthvitte||| 18 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa-pratikULa upasarga. (11), bhAvArtha-je ke mAtapitAdika karUNAjanaka vacane kahe athavA svayaM putra nimitte rUdana kare, paraMtu mukitagAmI sAdhu tene vaza na thAya, tathA cAritranA sthAnathI paribhraSTa na thAya. 17. jo ke te svaya saMbaMdhI jane IndriyenA viSayanI AzAe Ape, arthAt anukULa upasarga karavA jevuM kare ane tema chatAM na mAne te bAMdhIne ghera laI jAya tathApi vIryavAna sAdhu saMyamathI bhraSTa na thAya. asaMyama jIvitanI IcchA rAkhe nahi, eTale ke maraNa svIkAre paNa svIkRta cAribane cheDe nahi. svajane tene vaza na karI zake tathA saMjamanA adhyavasAyathI pADI na zake. vaLI paNa kahyuM che ke - - sehati ya NaM mamAzNo mAyA piyA ya suyA ya bhAriyA / posAhiNa pAso tuma logaparaMpi jahAsi posaNo // 1 // bhAvArtha-mAtA pitA putra tathA strIo, navadIkSita athavA diIkSA levA sArU taiyAra thaela pratye sneha kare, je tuM amAre che, amane dukhitene je te sUkSmadazi che, jemAM lAbha jaNAya te kara. je tuM amAre tyAga karIza te ubhaya lakathI tyAga thaIza. vivecana -upasarga be prakAranA che. [1] anukULa [2] pratikULa. anukULa upasarga, pratikULa upasarga karatAM adhika baLavAna che. game te purUSa heya, paraMtu anukULa upasargathI hArI jAya che. kAraNa ke mehanIya karma anAdi kALathI jIvane saMsAra tarapha kheMce che. game tevuM letuM hoya te paNa camaka pASANane kheMcI zake che. temAM mAtra eTaleja phera che ke je camaka pASANu nA hoya ane lehuM moTuM hoya, te tene te kheMcI zakatuM nathI, je ke theDI asara thAya te ja pramANe chevamAM kei eka saMgene laI AtmavIrya prakaTela hoya te mAtA pitAdinA sanehanA kAraNe te dharmathI cUkti nathI. anyathA jarUra cUkI vAstavika ubhaya lekathI vaMcita bane che, tene adhikAra A gAthA pachI ApavAmAM Avaze. vaLI mAtA pitAdika navadIkSita sAdhune saMsAramAM laI javA sArU aneka upAye kare che, tene vistAra svayaM sUtrakAre bIjA adhyayanathI laI trIjA adhyayananA aMta sudhI batAvela Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) dharma dezanA che, tenuM TuMkamAM digadarzana ahIM karAvavAmAM Ave te ayogya gaNuM nahi zakAya. keTalAka purUSe dIkSAnA saMbaMdhamAM sAdhuo upara ghaNIvAra cIDAI jAya che tathA temane gALo de che. paraMtu temAM Azcarya nathI. kAraNa ke vIra prabhunA samayamAM putrapara rAgadaSTine lIdhe viveka ane vIra vacana para AsthA vALA che paNa te pramANe karatA. tene ja laIne bhadrAmAtAe evaMti sukumALanA vairAgya samaye A pramANe kahyuM hatuM keNe tane bheLavya, keNe nAMkhI bhUrakIre ItyAdi. mehajanya ajJAna jeTalI ceSTA na karAve teTalI ochI che, mehamAtaMga saMsArastha jI pAse nahi karavAnAM kAryo karAve che, tethI karIne dIkSA lenAranA mAtapitA jeTaluM na kare teTaluM ochuM jANavuM. dIkSA lenAranA tathA dIkSA lIdhelAnI pAse mAtA, pitA, strI putrAdi parivAra AvI ane ka anukULa upasarga kare che. tema chatAM na mAne te pratikULa upasarga kare che. te viSe thoDe izAre prathama lakhAela gAthAmAM AvI gayela che. te paNa atyAre trIjA adhyayananA bIjA uddezAmAMthI anukULa upa sarganI keTalIka bInA sAmAnya tathA vizeSa bhaddhika prakRtinA manuSyanA upakArane mATe ahIM lakhavAmAM Ave che - - dIkSA lIdhelane athavA dIkSA lenArane mAtA pitAdi parivAra vIMTIne rUdana karatAM chatAM kahe che, bhAI ! bAlyAvasthAthI Aja sudhI amoe tAruM piSaNa karela che, chatAM jyAre atyAre tuM amane piSavA lAyaka thaye tyAre ghara choDI cAlyA jAya che. have amane keNa pALaze? tArA vinA keI pALanAra nathI, he tAta ! arthAt he putra! tAre pitA zatAyu thaela che, thoDA divasane memAna che. tArI bena haju kuMvArI che, A tArA bhAIe sarvathA pALavA lAyaka che, A tArI mAtA vigere varganuM poSaNa kara. jethI tAre A leka kIti vALe thaze ane paraleka paNa sudharaze. nIti zAstramAM kaheluM che ke - guravo yatra pUjyante yatra dhAnyaM susaMskRtam / adantakalaho yatra tatra zaka ! vasAmyaham // 1 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa-pratikULa upasarga. (12) annammmmmmmmmmm bhAvArtha-jyAM mAtA pitAdika gurUjanonI pUjA thAya che, tathA jyAM zuddha thaela dhAnya puSkaLa che, temaja danta kaleza jyAM thatuM nathI. tyAM he zakehuM vAsa karuM chuM. arthAt lakSamI zakane (IMdrane) kahe che ke pUrvokta traNa vastuo jyAM vidyamAna hoya tyAM mAre vAsa che. mATe he putra! amArA gharanA rasa svarUpa tuM jaIza, te amAre hamezAM kaleza sahana kare paDaze, ane kalezanA samayamAM lakSamI rahetI nathI, te ame sarvathA duHkhI thaIzuM.ItyAdi. he putra! tArAM bALake nAnAM nAnAM che, tArI strI navAvanA che, kadAca tuM tene tyAga karIza ane tenAthI kuLanI maryAdA na banI zakI te lekamAM tArI ane amArI helanA thaze. arthAt lokeAvAdarUpa dUSaNa lAgaze. ame jANIe chIe je tuM pApabhIrU heIne saMsArarUpa kArAgrahathI udvigna thaela che. tathApi hamaNuM tuM ghera cAla. tuM AraMbha samAraMbhanuM kaI kAma karIza nahi, keI navuM kArya Avaze te ame sahAyaka thaIzuM. ekavAra kAryathI thAkI javAthI kAma cAle nahi! bIjI vAra kAryamAM joDAvuM tane sarvathA ucita che. mATe amAruM vacana mAnI ghera cAla. vaLI anya prakAre samajAve che. he putra! ekavAra ghera cAla, svajana vargane meLApa karI pAcho cAlyA Avaje.eTalAmAM asAdhu nahi thaI jAya; tuM gharanuM kAma karIza nahi. Icchita dharmAnuSThAna karatAM tane keNa rokanAra che? athavA tuM yegya samaye dIkSA leje ke jethI karIne kAmAdi IcchAo tane bAdhA na karI zake. he putra! ame jANIe chIe ke tAre mAthe ghaNuM deNuM thaela che, tethI tuM cAlI nIkaLela che, paraMtu tAre jarA paNa tenI cintA na karavI. ame devuM patAvI dIdhuM che, have tane vepAramAM upayogI je dravyAdika haze te dezuM, jarA paNa bhaya na rAkhIza. ItyAdi aneka prakAre anukULa upasarga kare che, paraMtu daDha dhamabhA tathA zUravIra jane tevA upasargathI paDatA nathI. kAyara purUSa 16 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (122) dharmadezanA. pAchA ghara tarapha doDe che, teo ubhayathA apamAnane pAmI durgatinA bhAgI thAya che. pUrvokta adhikAra bIjA aMga sUtrakRtanI andara che. zrISabhadevanA 98 putre je samaye vairAgya pAmyA hatA, tyAre teo keinI AjJA levA gayA na hatA. kAraNa ke bhaktane ane jagane anAdi kALanuM vera che. jagat bhaktane vighakara che. sarva Astika zAsakAre vairAgI purUSane bhalAmaNa kare che ke, paMDita purUe jaladI zuM kArya karavuM? te te praznanA uttaramAM eja jaNAvavAmAM Ave che ke saMsAra saMtatine cheda kare. temAM vilaMba na kare. kahyuM che ke - tvaritaM kiM kartavyaM viSA saMsArasantaticchedaH / kevaLa jeneja tema kahetA nathI, paraMtu vedamatAnuyAyI ja kahe che ke je vAre virakta bhAva Ave teja vakhate dIkSita thavuM- yadahareba virajyeta tadahareva pravrajyeta / vaiirAgI purUSa saMsAra choDavAmAM vAra karatA nathI, vAra kare te vAranI vAra samajavI. keTalAka bhAgyazALI che saMsAra choDavAmAM jarA vilaMba karavA gayA, tevAmAM teo vilaMbamAna thaI gayA. A saMbaMdhamAM eka laikika daSTAnta lakSamAM rAkhavA jevuM che ke - eka meTa khAI che, tene pAra karavA vAste be purUSoe eve nirNaya karyo ke ApaNe khAIne pele pAra javuM. khAIse hAtha uMDI che, temaja dasa hAtha pahoLI che, have banne jaNAe khAIthI keTaleka dUra jaI deTa mUkI. eka jaNAe te barAbara vega sAthe kUdake mAryo, tethI te khAIne pele pAra jaI pahoMce. jyAre bIjA deDatAM rastAmAM vicAra karyo je huM kUdI zakIza ke nahi? A vicAra AvatAM ja vega bhaMga thaye, ane khAIne kinAre AvI ubhA thaI rahyuM. te ja pramANe saMsArastha jIva vairAgyarUpa vegamAM ne vegamAM pAra thaI gaye te ThIka para tu jarA vicArazIla thaye ke tarata vairAgyavega maMda thaI javAthI tyAne tyAMja paDI rahevAne. pachI game tevI bAdhA yA pratijJA karI hoya, te tamAma dhIme dhIme viparyAsa dazAne prApta thAya che. teTalAja Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa--pratikULa upasa ( 113 ) sArU zAstrakAroe virAga paDhavI meLavavAmAM vilaMba nahi karavAnu sUcavela che. have keTalAeka janA mAtApitAdinA anukULa upasarga vaDe parAbhava pAmI dharma choDe che, tenA samadhamAM kahevuM che keH-- ahiM mucchiyA mohaM jaMti narA asaMvumA / visamaM visamehiM gAhiyA te pAvehiM puNo paganniyA. // 20 // bhAvArtha:---apa parAkrama vALA jIvA mAtA pitAki parivAra vaDaeN upadravita thaela. chatAM mehu pAme che. samasta prakAranI maryAdA rahita anIne gRhasthAvAsa aMgIkAra kare che, ane gRhasthAvAsamAM jai pharIne krUra karmavaDe kakha dha kare che. arthAt pharI je avasthA thAya che tenI andara pUrvAvasthA karatAM vizeSa dhIDha ane che. : vivecanaH--UMcI bhUmi upara gaela je purUSa paDe che, tene vizeSa hAni thAya che; agyArame guNusthAnake gaelAnA pAta prathama zugusthAnake sthira thAya che. saMyama bhAvathI paribhraSTa thaela jIva prAyaH zrAvakanA vratathI paNa patita thAya che. laiAkika kahevata che ke, vaTalela brAhmaNI, tarakaDImAMthI jAya ? tema patita jIvA vizeSa dhIThuM ane che, teTalA sArU sAdhuoe dRDha rahevu, e prakArane upadeza sUtrakAra nIce mUjaba Ape cheH - tamhA davi ikkha paMrie pAvAo virateninivvu / paNa vIre mahAvihiM siddhipahaM netryAyaM dhuvaM // 21 // bhAvArtha :-anukULa upasa| kAyara purUSone dharma dhyAnathI paribhraSTa karanAra hovAthI huM mukitagamana cegya sAdhe ! tu tattvAtattvane vicAra qara, saMsArastha jIvA mahA karma kare che, te karmanA vipAka ati kaTu thAya che tene tu jo, ane svayaM pApathI zAMta thA, tathA pApanA kAraNa je prANAtipAtAdika Azrave che, tenAthI tuM nivRtti kara, temaja sasad vicAramAM kuzaLa thayA chatA karma zatrunA nAza karavA vIra trata dhAraNa kara, ane cukita yukata je muktimArga che temAM lIna thA, arthAt sadanuSThAnamAM tatpara rahe, teja vAta AgalI gAthAvaDe batAvecheH Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124) dharmadezanA. veyAtriya maggamAgo maNavayasAkAyaNa saMvumo / vicAvittaM ca NAyao AraMbhaM ca susaMvujhe carejjAsi // 2 // tti bemi bhAvArtha -kamane nAza karanAra je jJAna, darzana ane cAritra rUpa mukti mArga tene prApta thaye chate, mana, vacana ane kAyAnA daMDa rahita paNe, parigrahane tathA kuTuMba parivArane vairAgya bhAvanAthI cheDI, vaLI sAvadha vyApArane tyAga karI temaja idrinA vikAra rahita banIne vicare. e pramANe zrI sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne kahe chehe jaMbu! huM svamata kalpita kahetuM nathI, jema zrI mahAvIra pAse sAMbhaLela che tema kahuM chuM. vivecana - zrI vIra prabhune upadeza kevaLa mokSa paratve che. sUyagaDAMga sUtranA bIjA adhyayananA prathama udezAmAM 21mI ane raramI gAthAmAM je upadeza Apela che te AdaraNIya ane mAnanIya che, tenI andara pharavA e zabda bhAre rahasya sUcaka che tene artha "je eTale vicAra kara e thAya che. A jagamAM che pitapatAnA karelA karmAnusAra rAzI lAkha jIvAyenimAM paribhramaNa kare che. tamAma darzana nakAre karma tathA karmAnusAra phalane mAne che. kevaLa karmAnusAra phaLa ApanAra Izvarane mAnanAranyAyadarzanakArAdi che te sivAya anya te kamanusAra phaLane svIkAra kare che, vAstavika vAta paNa temaja che. Izvara, rAga, dveSa, moha, mAyA, kAma, krodhAdi dUSaNe rahita hevAthI, duniyAne vyApAra vere nahi, kAraNake duniyAne vyApAra karavAnAM kAraNe temane nathI, ane kAraNa vinA kAryanI utpatti na thAya e aTala siddhAMta che jemake, yAdRzaM kriyate karma tAdRzaM nujyate phalam / jevuM karma karAya che tevuM ja phaLa bhegavAya che, temAM daSTAMta yAdRzamupyate bIjaM tAdRzaM prApyate phannam / / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa-pratikULa upasarga. (15) jevuM bIja vAvavAmAM Ave, tevuM ja phaLa maLe che. jema yava vAvI ghauM pamAya nahi, je vAveluM hoya teja upalabdha thAya, tema karmanuM paNa samajavuM. teTalA sArU karma bAMdhatI vakhate vicArazIla thavuM ke jethI karIne tenA vipAkane udaya thaye chata,hAya ya karavAne vakhata Ave nahi. zAstrakAre aneka yukti pUrvaka jIne pakAra karIne samajAve che ke he jIva! jarA tatvaSTie svahitane vicAra karaje zubhAzubha karma karIza te tAre bhegavavAnAM che. anya kaI bhAgIdAra thatuM nathI. hAM alabata, pApathI ekaThuM karela dhana levA teo taiyAra thaze, paraMtu pApajanya duHkha levA keI taiyAra thaze nahi. keI ati premane vaza thaI kahe je "huM bhAga laIza" paNa tema thanAra nathI. kAraNa ke kRtanAza ane akRtane Agama satyamArganI aMdara hote nathI. mATe he mune! tuM pratyakSa jagane vicitra bhAva joI le. A asAra saMsAra rUpa pArAvAramAM je Adi, vyAdhi ane upAdhimAM guMthAelA chatAM svajIvanane duHkhamaya nirgamana kare che. je te jIvana jJAna, darzana ane cAritra rU5 ratnatrayanI ArAdhanAmAM gALyuM heta te kalyANa mArganI prAptimAM kAMI vAra lAgata nahi; paraMtu moha mAtaMga zirapara beThela hoya, tyAMsudhI jIvene AgaLa vadhavAne vicAra thatuM nathI. zuM saMsAramAM rahela che saMsArane ThIka mAne che? kadApi nahi. tathApi meha mahAmalla jevA veza paherAvetevA pahere che, jevI rIte nacAve tema nAce che. jema bakAve tema bane che. arthAt meha vaza thaelA jIvane kaI vAta akaraNIya athavA anAdaraNIyanathI. sarvane kRtya rUpa samaje che. teTalAja sArU sUtrakAra "paMDita" pada sAtheja Ape che. kevaLa vicArathI kArya na thAya, ane mehamAtaMga nirbaLa na thAya. vAstavika tattvajJAna thavAthI jyAre mehanA marmo ane tenI ceSTAo mAlUma paDe che, tyAre kalyANakAMkSI vIra purUSe svasattAne upayoga kare che, ane parasattAne tilAMjalI Ape che, tyAre ja paMDita gaNAya che. zAstrakAro sApha lakhe che "yA ziyAvAna sa va pati je kiyAvAna hoya tene ja paMDita jANave. te sivAya anya, kevaLa nAmadhArI che te ja vAtane upadeza zatakakAra batAve che - Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) dharmadezanA. vidhAMso na paropadezakuzalAste yuktinASAvido no kurvanti hitaM nijasya kimapi prAptA parAjyarthanAm // tasmAtkevalamAtmanaH kila kRte'nuSThAnamAdIyate mayayaH sukRtaikavAnanipuNaistecyo namaH sarvadA // 1 // bhAvArtha-popadeza devAmAM kuzaLa mANasene vidvAna na gaNatha, teone kevaLa bhASA yuktinA jANu samajavA, jeo jarA paNa svahita karatA nathI. teo paranI abhyarthana pAme che, arthAta bIjAnA kiMkare bane che. teTalA sArU sukRtanA asAdhAraNa lAbhamAM je catura purUSa, kevaLa AtmakalyANane mATe zubhAnuSThAna svIkAre che te purUje kharekhara vaMdanIya che. zAstrakAra kahe che ke tevA purUSane mAre sarva dA namaskAra he. kiyAvAna paMDita gaNAya che. kevaLa thI bhaNuM kutarka karanAra, athavA anyane upadeza daI svayaM alaga rahenArane paMDita gaNuM zakAya nahi. vaLI zatakkAra kahe che ke - hitaM na kuryAnijakasya yo hi paropadezaM sa dadAti mUrkhaH / jvAnna mUvaM svakapAdayozca dRzyeta mUDhena parasya geham // 1 // je purUSa svahita karatuM nathI ane anyane upadeza Ape che te mUrkha mANasa pitAnA pagamAM baLate dAvAnaLa jete nathI, paraMtu bIjAnuM ghara baLatuM jue che. arthAt je mANasa potAnA AtmA. para dhyAna nahi detAM bIjAne upadeza kare che te paMDita nathI. je pitAnuM yANa karavA pUrvaka bIjAnuM kalyANa karavA uma kare che teneja paMDita jANu, ane mehane jItanAra paNa teja nIvaDe che. teTalA sArU gAthAmAM "vIra" evuM vizeSaNa ApeluM che. anya vIra purUSanI apekSAe A vIra vAstavika vIra che. jagatane jItanAra, deva nAmadhArI keTalAka devene paNa svAjJAvazavastI banAvanAra, tathA mukti sopAna para ArUDha thanAra mumukSu janane saM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa-pratikULa upasarga. (12) sArAvarNamAM pheMkI denAra je meha rAkSasa che tene tiraskAra karanArA khare vIra gaNAya che. Itara pApa karmamAM Asakta hoya che, jyAre A virane mATe te pAvAo vira evuM vizeSaNa Apela che. pApa karmathI virata, eTale kaI paNa pApakarma nahi karanAra. saMsAramAM te kaI jIva nathI ke je prati samaya karma baMdha na karate heya. parantu vIra prabhunA keTalAka evA aNagAre heya che ke jeo navAM karmane AvavA detA nathI. ane purANo karmane nAza kare che. pUrve evI pratijJA karI che ke saMsAramAM tevA keI jIve nathI, ke jeo pratisamaya karmabaMdha na kare, teTalA vAste evabhUta nayanI draSTimAM jyAM sudhI siddha thaela nathI, tyAM sudhI saMsArastha kahevAya che, tethI zrI vIra pra nA sAdhue saMsArastha levA joIe, ane jyAre ema che te karma baMdha tha Ie. ane tema na mAne te saMsArastha jIva pratisamaya karmabaMdha kare che e vAta ThIka TharatI nathI. tenA uttaramAM jANavuM joIe ke jarUra teo karmabaMdha kare che, paraMtu te alpatara hovAthI abaMdharUpa che. je pramANe kevaLI eka samaye bAMdhe ane te zAtA vedanIya karma bIje samaye bhagave tethI te baMdharUpa nathI. tema zubhAzaya, akaSAyI, jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatrayane ArAdhaka e apramatta bhAvamAM vartate muni karmabaMdha alpatara kare che, ane vizeSa nirbhare che, tethI abaMdhaka kahevAmAM harakta jevuM nathI. karma zubha ane azubha be prakAranuM che. ahIM azubha karmathI virata ema batAvela che. zubha karmane baMdha, muktine kathaMci. tu prakAre sAdhaka che. anuttara vimAnanA devenuM nAma satalavA che tenuM kAraNa e ke teo zreNimAM ArUDha thayA che. je sAta lava AyuSya zeSa hota te teo jarUra mukti nagarImAM vAsa karata; parantu sAta lava AyuSya zeSa na hovAthI puNya puMja bAkI rahI gaye tethI 33 sAgarepamanA AyuSyavALA deva thayA che. ahIM puNya muktinuM pratibaMdhaka thayuM che, paraMtu muktinI chApa ekAvatArIpaNAe siddha karI ApI che. indrAdi padavI puNyathI maLe che, indrAdi tathA triSaSTi zalAkA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 118 ) dharmadezanA. di purUSone muktinI chApa lAgela che, teja kAraNathI puNya paNa mukti prApta thavAmAM zubha sAdhana che, antamAM tenA kSaya che, jema manuSyagati muktinuM kAraNa mAnela che, tenA paNa aMtamAM kSaya che; arthAt aMtamAM kSaya thanAra kAraNu thai zake che. akSaya jJAna, darzana ane cAritra paNa kAraNa che, ane puNya para parAthI kAraNa che, jyAre jJAna, darzana ane cAritra anatara kAraNa che, mATe ' pApathI virata ' e vizeSaNa Apela che; anyathA karmathI vAta kaheta, jethI puNya dhanA tyAga kahevAta. abhinivRtta eTale kaSAya je krodha, mAna, mAyA, lAla tenAthI zAMta thaela, krodhAdikathI azAMta purUSa pApathI nivRtta thai zakatA nathI. have pUrvokta vizeSajI viziSTa purUSa nyAyayukta tathA yuktiyukta je muktimArga te pratye prApta thAya che, teTalA mATe pad evuM vizeSaNa Apela che, enA artha evA che ke satya mAne prApta thaela che. samasta prakAranA parigrahane cheDI vairAgya padmavIne anusarela che. ahIM vAMcakavage samajavuM je Atma kalyANa rUpa kalpavRkSanAM phUla rUpa labdhio utpanna thAya che, te AtmAddhi gaNAya che. RddhiAnA upayAga svayaM te karatA nathI, kevaLa zAsanannatinA kArazumAM teo tenA upayoga kare che, te RddhinuM digdarzana ahIMkarAvavAmAM Ave che. tapasvI munivaranA nAsikAdinA mela auSadha rUpa thAya che.jema caMdranI kAnti vaDe parvatanI vanaspatie oSadharUpa thAya che, tema temanA zleSmAdinA lavamAtra yukta yadghi kuSTinu zarIra thAya te tene roga sarvathA naSTa thAya che, ane kerraTarasa vaDe jema tAmrarAzi suvarNa thAya che, tema regInuM zarIra kaMcana jevuM thAya che, kAna netrAddhithI utpanna thaela tathA zarIrathI utpanna thaela mela kastUrikAnA parimala jevA sugadhI sarva regienA rogane nAza karavA samartha thAya che. te munivaronA zarIranA sparzamAtrathI prANIo game te rogavALA hoya paNa niga thAya che. jema vIjalInA sparzathI vAyu nAza pAme che, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa-pratikULa upasarga. (12) jema gaMdhahastInA madanA gaMdha vaDe anya hastIo palAyana thAya che, tema game tevuM viSamizrita anna teo mumukSuonA pAtramAM athavA mukhamAM AvyuM chatuM amRta thAya che. jema maMtrAkSaranA smaraNathI viSa nAza pAme che, tema te vAcathanA vacana zravaNa mAtrathI mahAbadhA bAdhita jIvanI samasta vyAdhio zAMta thAya che. nakhe, keze, dAMta ane bIjAM paNa zarIranA avayava auSadhapaNAne pAme che. jemAM svAti nakSatranuM pANI chIpamAM gayuM chatuM metI thAya che, temaja pAtra vizeSamAM vastu amUlyatA ane nimUlyatAne pAme che. svAti nakSatranuM pANu zuktimAM motI, sarpanA mukhamAM viSa ane vAMsanI andara vaMzalocana ItyAdi bhAvane pAtrane laIne pAme che, tema zarIranA avaye je ke svabhAvathI asundara che, te paNa tapasteja vaDe jarUra pUrvokta mahimAne pAme, temAM jarA paNa saMzaya karavA jevuM nathI. Aja kAlanA jIve pUrvokta vAtane hasI kADhaze, paraMtu teo jyAre ga prakamapara daSTi deze te teone jaNAze ke tamAma darzanakAre caganA mahimAnuM varNana karatAM aNimAdi aSTa siddhio batAve che, je pratyakSa pramANathI vyavahAra karanAra manuSyane buddhigamya nathI, chatAM vastutaH sAcI hovAthI zAstrakAroe yathAmati varNavela che, tenuM saMkSepa svarUpa ahIM lakhuM te anucita gaNAze nahi. te vAtane nahi mAnanArAonA DarathI na lakhavuM te mRganA bhayathI java na vAvavA jevuM che, athavA te kahe ke yUkA (jU)nA bhayathI kapaDAM nahi paheravA jevuM che, keI zaMkA kare yA tarka vitarka karI asaddabhUta mAne, tene Dara na rAkhatAM zAstravihita vAte pradarzita karavI ke jethI karIne jijJAsuone kAMIka jJAna thAya. zAstramAM padArtha be prakAranA che, keTalAka hetusiddha che, jyAre keTalAka hetugamya nathI je padArtho hetugamya nathI temAM ApaNuM pAmaranI buddhi kayAM sudhI kArya karaze? prathama vicAra eTale kare joIe ke zAstrone kahenAra keNa che? tenI pUrNa mImAMsA thaI cUkI heya te te vAta akSarazaH satya che, te aNimAdi aSTa siddhione kahenAra, rAga dveSa rahita sarvajJa ane sarvadaza zrImahAvIra deva che, tathA teja devanuM anukaraNa 17 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. karanAra buddha, pataMjali vigere che, teo tamAma ga rUpe kalpavRkSanA pUSpa svarUpa aNimAdine mAne che, ane tenuM phaLa vAstavika kevaLa jJAna che, tathA te phaLane AsvAda saMpUrNa nivRtti che ke je kadApi nAza thanAra nathI. aNimA, mahimAprAkAmya, Izitva, vazitva, ladhimA, catrakAmAvasAyitva ane prApti e ATha siddhi uparAMta bIjI aneka mahA Rddhio prApta thAya che, tene cheDe artha ahIM TAMkavAmAM Ave che - (1) aNimA-eTale moTA rUpane aNusvarUpa banAve, arthAt soyanA chidramAMthI dorAnI mAphaka pele pAra jaI zake. (2) mahimAmerathI paNa uccatara zarIra karavAnuM sAmarthya thAya. (3) prAkAmya zakti eTale bhUmipara jema cAle tema jaLamAM cAlavAnI zakti ane jema jaLamAM cAle tema bhUmimAM cAlavAnI zakti. () Izitva zakti -jenA vaDe tIrthakara, cakavaryAdikanI raddhi karavA zaktimAna thAya te. (5) vazitva zakita-jenA vaDe kUra jatuo vazavattI thAya te. (6) laghimA zakita-jenA pratApe vAyu thakI paNa halakuM zarIra thAya te. (7) yatrakAmAvasAyitva zakita-jeno mahimA vaDe Icchita nAnAM prakAranAM rUpa thaI zake che. (7 prApti zakti-jenA jorathI merU parvatAdi athavA sUrya maMDaLane sparza karavAnI zakita utpanna thAya che te, bIjI paNa aneka Rddhio che, jene vistAra egazAstra tathA bASabhadeva caritrathI jevA bhalAmaNa che. ATaluM prasaMgopAtta kahI have bIjA uddezAne lakhavAne udyama karuM chuM. sUtrakRtAMganA bIjA adhyayananA prathama uddezAnI vyAkhyA - mApta. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu dharmanI dRDhatA. ! sAdhu dharmanI dRDhatA. ka prathama uddezAmAM zrI RSabhadeva bhagavAne potAnA putrAne je upadeza ApelA che teneja TrIne daDha karavAne vAste temaja upazama bhAvanI vizeSa vRddhine sArU have bIjA uddezAmAM upadeze che keH-- ( 131 ) taya saM ca jahAi sezyaM iti saMkhAya muNI Na majjai / goyannatareNa mAhaNe, seyara nasiM khI // 1 // je parijava paraM jaNaM saMsAre parivatta mahaM / khaliyA pAviyA iti saMkhAya muNI u majjai // 2 // bhAvArtha:----jema sarpa kAMcaLI choDI tenAthI dUra thAya che, tema munivaro karmanA tyAga kare che; kAraNAbhAvathI kAryanA paNa abhAva che, ema samajIne muni gotra athavA jAti kula rUpAdinA madavaDe unmatta thAya nahi; tathA sAdhu vaLI khIjAnI atreyaskarI nindA kare nahi. (1) je jIve anyane parAbhava kare che teo dIrgha saMsArarUpa kAMtAramAM paribhramaNa kare che. panindrA e mahA pApanu kAraNa che ane teTalAja sArU pApinI evuM vizeSaNa tene Apelu che, tema jANIne pAte mada kare nahi. (ra) vivecanaH--he bhavya! zrI vItarAga devanA upadeza kharekhara dhyAna devA lAyaka che. teo zuM kahe che? jema sarpa, kAMcaLI tyAga karavA lAyaka hovAthI tenA tyAga kare che, ane jo tema na kare teA durdazA pAme, temaja muninA mukhya dharma, karmanA nAza karavAnA che; krodhAdika kaSAyane munie karmanu kAraNa samaje che, karmane ane kaSAyane anvaya vyatireka che; eTale kaSAyanI sattvadazAmAM karmanI sattA ane kaSAyanA abhAvamAM kanA abhAva che, tema jANIne muniratnA khilakula kaSAya karatA nathI. temaja ATha mada mAMhenA koi paNa madane manAmandiramAM praveza karavA detA nathI, zrI tIrthaMkaroe karmanI nirja rA saMbaMdhI mane paNa vArela che, te anya manu te kahevuM paNa zuM ? vaLI munivaroe bIjAnI nindA kadApi karavI nahi, panI nindA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) dharma dezanA. thavAnA samayane upasthita karanAra madAvasthA che jyAre manamAM utkarSabhAva thAya che, tyAre paranI nindA karavAno samaya Ave che. paraninadA samAna bIjuM pApa duniyAmAM bhAgye ja haze. paranindA karanAra svayaM mahAnindanIya karma bAMdhI saMsAra kAMtAramAM pazunI mAphaka paribhramaNa kare che, ane ananta janma maraNAdi kaSTa sahe che, teja kAraNathI sUtrakAre nindAne pApiNuM evuM vizeSaNa Apela che. te mane hAnubhAva! je svAtmakalyANanI abhilASA rAkhatA he te jAgRtAva sthA te dUra rahI, paraMtu svapnamAM paNa parenindA karavI nahi. nindA karavI ja nahi, chatAM nindA karavAnuM vyasana paDyuM hoya te svanindA kare, jethI koI vAra uddhAra thaI zake, vAstavika rIte te svAtmanidAne paNa niSedha che, kAraNa ke AtmA te svAbhAvika rIte nirmala che, paraMtu bhAvika dazAne lIdhe jaDIbhUta thaela che. mATe sAdhu, mana, vacana ane kAyAthI paraparibhavane tyAga kare. manathI ema na cintave je kaIpaNa sUtra siddhAntane jANakAra nathI, mArA je kaI tapasvI nathI, athavA kulavAna nathI temaja rUpavAna mArA je kaI nathI, ItyAdi prakAre manamAM vicAra na kare; athavA vacanathI paNa tema bele nahi; zarIrathI paNa vadana netrAdi dvArA tevI ceSTA na kare. kArazuke tema karavAthI bhAre karma baMdhAya che, zrI umAsvAti mahArAja prazamaratimAM A pramANe kahe che, juo pRSTha 31 zleka 100: paraparijavaparivAdAdAtmotkarSAca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekanavakoTirmocam // 1 // - bhAvArtha -jemAM parane tiraskAra che evI paranindAthI tathA AtmAnA utkarSa bhAvathI nIcovakarma banyAya che, te bhavabhava udaya Ave che, tenuM jora aneka bhavaTI sudhI dukheMca thaI paDe che, arthAt bhAgye ja chUTI zake che, teTalA sArU pUrvokta paranindA tarapha khyAla Apa, ane abhimAnane jalAMjali ApavI joIe. have teja vAtane daDhAvatA thakA sUtrakAra kahe che - je yAvi aNAyage siyA je viya pesagapesae siyaa| je moNapayaM javaTThie ko baje samayaM sayA yare // 3 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu dharmanI daDhatA. (133) samaannayarammi saMjame saMsuddhe samaNe parivvae / je AvakahA samAhie davie kAlamakAsi paMmie // 4 // bhAvArtha -je svayaM nAyaka arthAt nAyaka rahita cakavatI pramukha temaja dAsane dAsa e banee mainIMdranuM pada svIkArela che arthAta cAritra aMgIkAra karela che te teo lajajAne cheDI ziSTa vyavahAranI pAlana kare. arthAt je raMka purUSe cakavatInA pahelAM dIkSA lIdhI hoya te cakavatI rAMkane saraLa bhAvathI namaskAra kare. (3) kAraNake sAmAyika, chedapasthApanIyAdi cAritranA sthAnamAM rahe chate tathA samyak prakAre zuddha bhAvavALa thaye , temaja tapasvI, dravya bhAva parigrahathI mukta, susamAhitAdi vizeSaNa viziSTa yAvajIva lajajA, mada vigerenA tyAga pUrvaka cAritra dharmanI pAlana kare. [4] vivecana -tIrthakara mahArAjanA zAsanamAM pakSapAtane jalAjali Apela che. jaina zAsana jAtipradhAna nathI paNa guNapradhAna che. je kaI purUSa pavitra jenadharmane mAna Ape te jena jAtiaMtarbhata thaI zake che. tamAma vargane dharmAdhikAra sarakhe che. manusmRtinI mAphaka zune dharmopadeza na kareItyAdi kapila kalpita kathana vItarAganA zAsanamAM nathI. bhale cakavatI hoya ke rAMka hoya, paraMtu je jJAna, darzana ane cAritrane prathama svIkAra kare te vaMdanIya gaNAya che, ane teja pramANe vyavahAra thAya che. jAti, dhana ane vayanuM prAdhAnya nathI, paraMtu guNanuM prAdhAnya che. kSatriya jAti sarvottama gaNavAmAM Avela che, te kevaLa AtmavIryane laIne ja. je temAM AtmavIrya nathI te te paNa nAma mAtra che. itara dharmomAM pakSapAta vizeSa jovAmAM Ave che game te saMnyAsI mahAtmA hoya te paNa tene zAstra zravaNa karAvavAne adhikAra nahi te tenuM dhyAna kare. ityAdi aneka vAte che. brAhmaNae samaya meLavIne je ekahaththu sattA prApta karI hatI te have javA lAgI che, joke tatvajJAna samajavA lAgyA che. keTalAeka jijJAsu banyA che ane pakSapAtane tiraskAre che. vAstavika rIte pakSapAta ane gati karanAra che. jUe pazcikulamAM pakSa kahetAM pAMkha, tene pAta Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134) dharmadezanA nAma paDavuM te nIce paDavAnuM sUcave che, ane te ja pramANe bhAratabhUmimAM ApaNe teja pratyakSa mAmale anubhavIe chIe. kahyuM paNa che ke pakSapAto navedyasya tasya pAto bhaved dhruvam / dRSTaM khagakuleSvevaM tathA nAratanUmiSu // 1 // Ane artha upara lakhela hakIkatamAM AvI gaela che. vizeSa na laMbAvatA bhavya purUSane dharma kRtyamAM lajajA tathA mada na rAkhavA bhalAmaNa karI sUtrakAra prakArAntare lajajA ane madane tyAga karavA upadeza kare che - dUraM aNupassiyA muNI tItaM dhammamaNAgayaM thaa| puDhe parusahi mAhaNe avihaNaNu samayammi rIyA // 5 // paNNa samatte sayA jae samatAdhammamudAhare munn|| muhame u sayA abUsae No kujje No mANi mAhaNe // 6 // bhAvArtha-samyaka dharma vinA mokSanI prApti nathI. tene, tathA gayA kALamAM ane bhaviSya kALamAM jInI zubhAzubha gatine vicAra karI brahmacArI munie kaThora vacana agara mlecchanA prahAra vaDe jarA paNa kaSAya rahita thaI baMdhaka ziSyanI mAphaka zAMtimaya jaina zAsanAnusAra vicare. (5) sundara buddhivALe sAdhu bhAva zatruone sadA jIte, athavA prazna karanArathI hAre nahi. uttara devAmAM kuzaLa eve te, zAMti pUrvaka ahiMsAdi lakSaNa dharmane prakAza kare. sUkSama draSTi pUrvaka saMyamanA ArAdhaka evA te sAdhune ke mAre te paNa koi na kare, kaI pUje te abhimAna paNa na kare. (6) - vivecana--dUra zabdathI sUtrakAre mokSane artha karela che te barAbara che, te kharekhara dUra che, aneka prakAranAM tapa, japa,jJAna dhyAnAdika zrIvItarAga prabhunI AjJA pUrvaka thAya te mukti nagarane zuddha mArga je sabhya jJAna, samya darzana ane samyaguM cAritrarUpa mArga maLe che. jyAMsudhI jIvenI zubhAzubha pravRttinuM jJAna, bhUta Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu dharmanI dRDhatA. ( 135 ) bhaviSyakALanuM thAya nahi, tyAM sudhI svakarttavyamAM daDha thavAtuM nathI; teTalAja sArU jIvAnI karma kRta zubhAzubha gati tathA vicitra vartana tu jo, e pramANe sUtrakAre kahyuM che, jagata bhagatane anAdikALanu vera hAvAthI sAdhune kAI dAdanA mAra mAre athavA kaThora vacana kahe te sAdhu dveSa na karatAM nIce lakhela bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNa vALA thAya. jo koi ninimitta upadrava kare teA sAdhue vicAravuM je mArA kharekhara bhAgyeya che ke jethI anAyAsa mArA karmanI nirjarA thaze, mArA tiraskArathI lokone Ananda che, tenAthI adhika AnaMda thavAne mane samaya che. kAraNake jo te thoDA samaya zAMtipUrvaka sahana thaze te anAdi kALanAM mArAM duHkhadAyaka kliSTa karmo nAza pAmaze, mane mAravAthI leAkAne sukha utpanna thAya che te bhale leAkeA sukhI thAya, ekane alpa duHkha ane anekane sukha thAya che te tenA kANu mUrkha niSedha kare ? A kaMThAra vacana kahenAra mArA parama madhu che, kAraNake karma rUpa dRDha gAMTha mArA hRdayakAzamAM baMdhAela che tene A loko khArA vacana rUpa auSadhathI gALe che. mArUM tADana tana khUba karo; suvarNa upara lAgela mela agni vinA sApha thatA nathI, tema AtmA upara anAdikALathI lAgela karma mela upasarga parasaha rUpa jaLanA pravAha vinA zAMta thanAra nathI. mane dravyathI duHkha denAra ane bhAvarogane haraNa karanAra mArA mitra para huM kopa karUM to kRtA gaNAu, kAraNake teo mane durgatinA khADAmAMthI kADhe che ane svayaM te temAM paDe che. peAtAnA puNyanA vyaya vaDe mArA para je anAdikALanu deNu che tene je cUkAve che tevA paropakArI upara huM kadApi kApa karI zakuM khare ke ? vadha ma dhanAdika mane harSane mATe che, kAraNake tee saMsAra rUpa kArAgRhathI mukitanAM kAraNa che. kevaLa vadha dhanAdi karanArane thatI saMsAravRddhi mane aksAsa karAve che. A duniyAmAM keTalAeka purUSa parane satASavA dhana, zarIrAdinA tyAga kare che. tA kevaLa mane duHkha devAthI A leka khuzI thAya che te thavA ghA, mane Akroza tADana tarjanAdi zA hisAbamAM che ? vaLI mumukSu purUSoe bhAvanA karavI je Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134 ) dharma dezanA. mAro phalANAe tiraskAra karyAM paNa mane mAryAM te nathI ? ane mA hAya tA evI bhAvanA karavI je mane dAda vaDe haNyo paNa jIvathI tA mArI nAMkhyuM nathI ? dhAro ke prANa leze paNa mAre dharma to lai zakavAnA nathI, kalyANunA athI purUSoe samabhAvathI vadha, baMdhana, tADana, tarjana AkSepAdi sahana karavA ityAdi vicAra karavAthI kadApi sAdhune kaSAyanA udaya thAya nahui, khaMdhaka muninA 499 ziSyone eka alavye jIvatA ne jIvatA ghANImAM pIlyA, chatAM jarA paNa krodha vaza na thayA, mATe tevA sAdhu saMyamane saMpUrNa ArAdhaka che, teja vAstavika ahiMsA dharmane pAlanAra, tathA teneja ahiMsAnA upadezaka jANuvA, sAdhu, dharmanA upadezaka hoya che te vAta have jaNAve che-- bahujaNamammi saMvuko sambadvehiM pare pissie / hara va sAvije dhammaM pADarakAsi kAsavam // 7 // have pANA puDho siyA patteyaM zamayanavediyA / je moNapadaM vadvite viraMtiM taththa prakAsi paMmie // 8 // bhAvArtha:--mAhya tathA abhyantara parigrahathI mukata, mahAddadanI mAphka sadA svaccha hRdayavALA, ghaNA prakAranA dhaunI vacce samAdhi pUrvaka Ati dharmanA prakAza karanAra (7) pratyeka prANie svakarmAMnusAra pRthak pRthak rahelA che te tamAma prANie sukhanA abhilASI tathA duHkhanA dveSI che, e pramANe joi jinendra dharma svIkArI temAM niyama kare je koi jIvane huM mArU nahi, marAvuM nahi, tathA mAre tene ThIka jANuM nahi teja paMDita gaNAya. (8) vivecanaH--sUtrakAre sAdhune mahAda tulya batAvyA che te kharAkhara che, mahAnnaimAM matsya kacchapAdi jaMtuo rahe che, tathApi mahAhRda jarA paNa milana jaLavALA thatA nathI, temaja kSeAbha paNa pAmate nathI tevIja rIte upasarga parIsAdanA saMsargamAM mahA munie jarA paNu kSeAbha pAmatA nathI, ghaNA prakAranA dharma duniyAmAM vidyamAna chatAM kSAntyAdidazavidha dharmanA prakAza kare che, jethI karIne leAkeA vA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu dharmanI dahatA. (137). stavika dhamI thaI svargapavarganAM sukha anubhave. jyAre avAstavika dharmavALA te ghaNA jIve che, tenA upara eka daSTAnta nIce pramANe che. magadha dezamAM AvelI rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA eka divasa abhayakumAra sahita sabhAmAM beThe hatuM, tevA samayamAM anyAnya vArtAlApa thatAM dharmasaMbaMdhI cacI nIkaLI. sabhAmAM beThelA manuSya belyA, je dunIyAmAM dhamI purUSe ochA che ane adhamI ghaNuM che. sarva keIe A vAta kabUla karI, paraMtu tevAmAM cAra buddhinA bhaMDAra zrI abhayakumAre sabhA samakSa nIce pramANe kahyuM "he sabhAjane tame bhUla che, dunIyAmAM dhamI jhAjhA che ane adhamI cheDA che. A vAtanI pratIti tamane ekadama thaze nahi mATe eka vakhata tenI parIkSA kare. sabhAe parIkSA karavAnI khuzIthI hA pADI. A pramANe nizcaya thavAthI abhayakumAre eka kALe ane eka che evA be prAsAda taiyAra karAvyA, ane zaheramAM uddaghoSaNA karAvI ke "jeo dhArmika hoya teo dhaLa prAsAdamAM praveza kare, ane te sivAya anya lekee kALA pra. sAdamAM praveza kare. A pramANe hevAthI sarva leke dheLA prAsAda. mAM paDA, jyAre kALA prAsAdanI andara phakta be zrAvake peThA. have abhayakumArAdi samasta rajavarga tathA anya jeo parIkSakanImAelA hatA teo prAsAdanA mukha AgaLa AvI ubhA rahyA, ane mANase jema jema prAsAdamAMthI bahAra nIkaLatA gayA tema tema prazna pUchatA gayA ke "bole tame zuM sukRta karela che?" uttaramAM kheDuta betye je "huM kheDakarUM chuM, ghaNA janAvare mAruM dhAnya khAI jIve che, tathA keTalAeka bhikSuone huM dAna ApuM chuM. bIje be ke "huM brAhmaNa chuM, " karma vaDe khyAti pAmela chuM, veda vihita karma karuM chuM ane karAvuM chuM; temAM keIvAra pazuone ane pazu mAranAra banene svarganA bhAgI karuM chuM. trIje je "huM vaNiputra chuM, vepAra karI kuTumbanuM piSaNa karUM chuM." e bolya je huM bhaMgI chuM, kulAcArane pALuM chuM, jethI aneka mAMsAhArI pazu pakSIo mAMsa khAI mArAthI jIve che, mATe huM dhamI chuM ityAdi aneka prakAre tamAma leke 18 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) dharmadezanA. - - * * * * * * * * ~ ~ ~~~ pitA potAnI manakalpita vAtane dharma mAnI dhamI banyA. have teo kALA prAsAdanA mukha AgaLa gayA, te vAre be zrAvake temAMthI bahAra nIkaLyA. anya kaI paNa te prAsAdamAM hatuM nahi. rAjA tathA amAtya varga teone joI cakti thaye. je A banne jaNA kharA dharmazIla hovA chatAM zA sArU adharmanA prAsAdamAM peThA haze? A pramANe AzcaryamAM magna thayela parIkSaka varga teo banne jaNane pUche che je " tame zuM adhama karela che?" te vAre banne bhAIo sAthulocana bele che, je "ame madyapAnane tyAga karyo hate,paratu eka vakhata madyapAna viratine bhaMga karyo che, te ja kAraNathI ame adharma sevI hevAthI A prAsAdano Azraya lIdhuM che. kharekhara ame avApya mAnuSaM janma babvA jainaM ca zAsanam / kRtvA nivRtti madyasya samyak sApi na pAlitA // 2 // ati durlabha manuSya janmane tathA jinendra zAsanane prApta karIne madyapAnanI ame je nivRtti karI hatI tene paNa rUDI rIte pALI nahi. anena vratanaGgana manyamAnA adhArmikam / adhamAdhamamAtmAnaM kRSNaprAsAdamAzritAH // 1 // A vratane bhaMga thavAthI AtmAne ame adhamAdhama mAnatA chatAM, kALA prAsAdane Azraya lIdhela che. kAraNake zAstrakAree rAvata purUSenuM jIvana vyartha prAyaH mAnela che. jemake - varaM praveSTuM jvalitaM hutAzanaM na cApi nagnaM cirasaJcitatratam / varaM hi mRtyuH suvizuddhacetaso na cApi zIlaskhalitasya jIvitam // 1 // baLatA agnimAM praveza kare zreSTha che. paratu cirakALathI pALe la vratane bhaMga kara zreSTha nathI, vizuddhAtaHkaraNa pUrvaka maraNasvIkAra karavuM sundara che, paNa zIlathI paribhraSTa thaela purUSanuM jIvana ThIka nathI, ityAdi prakAre zAstronA kathana mujaba ame dhArmika jana nA hevAthI kALA prAsAdanA adhikArI chIe." Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone upadeza. (13) A jagatamAM vAstavikarIte dhArmika munivarga che, bAkInA je dhArmika bane che te ADaMbara che AjakAlane jamAne mahAtmAne amahAtmAnI paMktimAM mUke che, ane gRhasthane mahAtmAnA ilakAba samarpaNa kare che, arthAt tevA zabdothI pokAre che. ane teo dharmanuM sarvasva thaI beThela cheA paNa kalikALane ja mahimA che. A gAthAmAM dIpikAkAre spaSTa lakhyuM che, je gAthAmAM gaNavelA guNene dhAraNa karanArA sAdhueja dharmopadezamAM adhikArI che, gRhastha nathI A vAta yutiyukta Thare che, kAraNa ke tyAgI varga sivAya anya keI, lekene vAstavika tyAgadharma batAvI zake nahi. ane tyAgadharma sivAya anya kaI mekSamAM javAno rasto nathI. jyAre AjakAla viparIta rItabhAta mAlUma paDe che. tethI A lekhakane dilagIrI che ane sAthe sAdhuone paNa bhalAmaNa karavAmAM Ave che je gurUvAsamAM rahI Atmazreya kema thAya tene sArU prayatna kare che munivare ! Atmazreya karavA sAthe zrI viraprabhunA zAsananI unnatimAM AtmAne bhega Ape. ATaluM kahI AgalanA sUtramAMja sAdhuone upadeza karela che te ahIM TAMkI batAvuM chuM --sAdhuone upadeza kaMdhmmsy ya pArae muNI AraMjassa ya aMtae Tie / soyaMti ya NaM mamAiNo No bannati NiyaM parigahaM ||e|| iha loga uhAvahaM viU paraloge ya uhaM uhAvahaM / vichasaNadhammameva taM iti vijaM ko gAramAvase // 10 // bhAvArtha-mRtadharma ane cAritra dharmane pAragAmI temaja A raMbha, samAraMbha ane saMraMbhathI je dUra rahela hoya tene muni kahevAya. parantu je loke evA nathI detA arthAt pUrve kahelA dharmane jeo nathI karatA teo mAruM mAruM karI zakakaratAM chatAM naSTa vastune pAmatA ane maraNa pAmI durgati jAya che [9] dhana dhAnyAdi parigraha A lekanI andara duHkha denAra che, eTaluM ja nahi paraMtu parakamAM paNa Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 140 ) atyanta duHkha ApanAra che. vaLI graha che, A pramANe jANIne kace seve ! [10]. dhuma dezanA. dharmanA nAza karanAra paNa parigraha buddhimAna mANasa gRhasthAvAsane vivecanaH--prathama be padanI aMdara satya sAdhu kAne kahevAya tenuM svarUpa khatAvavA pUrvaka IDu leAka tathA paralokamAM paNa sAdhu sukhI che, paraMtu tenAthI viparIta pravRttivALA jIve duHkhI che, tema matAvela che. kAraNa ke parigraha duHkhanuM kAraNa che, e vAta spaSTarUpe sama jAvavI piSTapeSaNa tulya che; kAraNa ke tamAma lokone arthanA upA rjanamAM, rakSaNamAM temaja kharcamAM je duHkhano anubhava thAya che te kAMi parokSa nathI, paNa pratyakSaja che teja kAraNathI nItinA jANakAra purUSAe artha nAmanA purUSArtha ne dhikkArela che; jemake kahyuM che keH---- arthAnAmarjane duHkhamarjitAnAM ca rakSaNe / ye duHkhaM vyaye duHkhaM dhigarthAn duHkhabhAjanAn // 1 // vaLI parigraha grahu dharmanA paNu nAzaka che, dAkhalA tarIke vakra grahu jenA zira upara Ave tene aneka vipadAe bhAgavavI paDe che. teja pramANe mamatva rUpa graha sarvathA duHkha ApanAra che, eTaluja nahi paNa vahAlAmAM vahAlA manuSyanI sAthe vairabhAva karAvanAra paNa teja che, vaLI lAbhAviSTa purUSa, mAtA pitA bhAi bena vigerenA prANa pala kamAM laI le che, tenA pratyakSa aneka dAkhalAe lokomAM vidyamAna che. paraleAkamAM paNa parigraha graha jIvane zAMti pAmavA detA nathI, vadhAre zu kahIe ? AzAne tattvavettAe viSanI velaDI batAve che, paraMtu kharU kahIe te viSa velaDInuM pAna A bhavamAMja duHkhI karanAra che, jyAre AzA latAnuM pAna karanAra ubhaya bhavanI a Mdara duHkhI thAya che. lebhiyA loko duniyAnA dAsa che. lAbha vazavI mANasAne koI paNa akRtya nathI, Ama jANatA chatA kANu vidvAna mANasa gRhasthAvAsamAM vAsa kare ? kAraNake koi mANasa jANI joine kedI ane nahi, jyAre saMsAra te saMpUrNa rIte kedakhAnA jevA che te batAve che, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAdhuAne upadeza. priyAsneho yasminnigamasadRzo yAmikanaTopamaH svIyo vargo dhanamaninavabandhanamiva / mahAmedhyApUrNa vyasana bila saMsarga viSamaM. jayaH kArAgehaM tadiha na ratiH kApi viduSAm // 1 // bhAvArtha.jenI aMdara strIonA sneha eDI sarakhA che, vaLI saMsArI jIva rUpa kedI bhAgI javA pAme nahi, teTalA sArU kuTuMba varga cAkIdAra che. dhanadhAnyAdi parigraha majabUta khaMdhana che, temaja viSTA mUtrAdithI paNa mahA durgandhi vyasanarUpa moTA khADo jemAM che; tevA saMsArarUpa kArAgRhamAM buddhimAna purUSone koi ThekANe sukha thAya kharU ? api tu naja thAya. saMsArane jJAnI purUSoe aneka upa mAe ApelI che, jemake tene zmazAnarUpa khatAvela che te kahe cheH-- mahAkrodho gRdhro'nuparatizrRgAlI ca capalA smarolUko yatra prakaTakaTuzabdaH pracarati / pradIptaH zokA nistata apayazo jasma paritaH ( 141 ) zmazAnaM saMsArastadatiramaNIyatvamiha kim // 1 // jenI andara mahA krodha rUpa gRdhra pakSIo rahelA che, azAMti rUpa caMcaLa zRgAlIe jemAM vase che, kAmadeva rUpa ghuvaDA jenI andara dussaha kaTu zabdonuM uccAraNa kare che, zakarUpa mar3A agni jenI andara saLagI rahI che, vaLI jemAM vistAravALA mahA apayaza rUpI bhasmanAM DhagalA paDelA che tevA saMsAra sAkSAt zmazAna tulya che, sundaratA zuM che tenI kAMi khabara paDatI nathI, tenI andara buddhimAna temaja nirbuddhi ane varga sapaDAya che, kharU kahevA ghe! teA mAhurAjA ulaTu jJAna karAve che, jemake kahyuM che keH-- dArAH parijavakArA bandhujano bandhanaM viSaM viSayAH / kosyaM janasya moho ye ripavasteSu suhRdAzA // 1 // parAbhava karavAmAM strIe kArAgRDha tulya che, andhujanA anyana rUpa che, temaja viSayA viSa saza che, chatAM manuSyane A ze| mehu Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) dharmadezanA. che ke je zatruomAM mitranI bhrAMti karAve che, kharUM che ke mithyAjJAna zaktinI andara cAMdIne bhrama pedA karAve che. sUtrakAra have vizeSa - padeza kare che. mahayaM paligova jANiyA jA viya vaMdaNapyaNA hN| suhame so purughare vinamaMtA payahijja saMthavaM // 11 // ege care gaNamAsaNe sayaNe ege samAhie siyA / jikra uvahANavIrae vazgutte ajattasaMvumo // 1 // bhAvArtha -lekapujA ane vandraNAdika mukitamArgamAM kiccaDarUpa che, tene vidvAna purUSa sUkSama zalya jANuM dUrathI gRhasthane paricaya taje, tathA eklo rAgadveSa rahitapaNe bhUpITha upara vihAra kare. kAusagnanuM sthAna, Asana, zayana vigere dareka jagyA para samAhita rahe, vaLI tape vidhAnamAM AtmavIryane nahi gepavate thake vAgruti tathA adhyAtmamAM citta lagAvate chate vicare. vivecana-satkAra parisaha sahana kare ghaNe duSkara che joke lekaniMdA sahana thAya, te paNa pUjA tathA stuti sahana thavI ghaNuM muzkela che, teTalAja sArU sUtrakAre abhimAnane muktinagaranA mArga mAM kiccaDa samAna batAvela che. vaLI svAdhyAya, tapa japAdi uttama kAryone kalaMkti karanAra che, teTalA sArU sAdhuoe vaMdanA tathA pUjAdi satkAra parisahuthI dUra rahevuM. Asana, zayana vigeremAM ekalo eTale ke rAgadveSa rahita ema samajavuM, paraMtu anya sAdhuone abhAva ema samajavuM nahi. kAraNa ke sAdhune ekalA rahevAmAM anekavipattiene saMbhava che. zrIdazavaikAlika sUtramAM apavAda pade ekalAne vihAra karavAnI AjJA Apela che, tenI sAthe nIce lakhela zabda kahelA che. samAna gaNavAna athavA guNAdhika zubha sahAyaka na maLe te kAmadevanI tamAma kriyAthI dUratara rahI, AraMbha saMraMbhAdi pApanAM kAra ne tyAga karI vihAra kare, jemake dazavaikAlika dvitIya cUlikA gAthA 10 mAM kahyuM che ke Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone upadeza. (143) NayA anejA ninaNaM sahAyaM guNAhiyaM vA guNo samaM vaa| iko vi pAvAI vivajjayaMto viharija kAmesu asnjmaanno| A gAthAne bhAvArtha upara AvI gayuM che. tevI ja rIte gya meLavela gurUnI AjJAthI ekala vihArIpaNe vicare, paraMtu anyane mATe prabhunI AjJA nathI, tema chatAM caturAI karI te pramANe vicare te tene prabhunI AjJAnI bahAra jANa. Aja kAla keTalAeka bahula saMsArI jI samudAyamAM na rahetAM judA vicarI bAhya tyAga vRtti dekhADI bhadrika jIne potAnA rAgI banAve che ane pUjAya che, eTaluM ja nahi paNa samudAyamAM rahela sAdhunA achatA deze batAve che, teo svayaM svacchandI hevAthI avandanIya che, jemake zrI upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja prarUpe che ke - saEA manAvoparItaiiH vizvAii . saMvignarapyagItArthaiH parenyo nAtiricyate // vadanti gRhiNAM madhye pArzvasthAnAmavanyatAm / yathAcchaMdatayAtmAnamavandhaM jAnate na te // keTalAka vairAgyavAna purUSa samudAyanI andara azuddha AhAradika tathA nyUnAdhika kiyA rUpa alpa doSathI DarI jai svecchAvihArI bane te agItArtha prathama varNana karelA zithilAcArIthI adhika nathI balake zithilavihArI che. grahanI AgaLa, samudAyamAM rahela narama garama sAdhune avaMdanIya TharAvate tathA svayaM svachaMdapaNe vicarate chate, pitAnA AtmAne avaMdanIya jANatA nathI. vihAra gItA ane gItArthanI nizrA taLe che, anya vihAra mATe prabhunI AjJA nathI. je game tema vicAravA mAMDe te vartamAna kALe 50 lAkha bAvAonI je durdazA ApaNe najare anubhavie chIe te dazA viranA sAdhunI thAya temAM zaMkA karavA jevuM nathI. vartamAna kALamAM keTaleka aMze sAdhavarganI andara kiyA, cetanA, bhASA, zrAddha jana sAthe vyavahAra vigere jarA viparIta mAlUma paDe che, tethI grahasthoe sAdhunI sAthe je vinayabhAva karavo Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) dharmadezanA. joIe te teo karatA nathI, ulaTuM prasaMge pAtta mana, vacana ane kAyAthI sAdhunI AzAtanA kare che. eTaluM ja nahi, paraMtu jarA apamAna thatAM sAdhune duHkha devA temaja phajeta karavA taiyAra thAya, teja kAraNathI gRhasthanA paricaya tyAgane upadeza sUtrakAre karela che. rAga, dveSa rahita sAdhu yathAzakti tapa kare. tapa vinA karmane nAza thatuM nathI. tapa sAthe vacanaguptinI paNa rakSA kare. kAraNa ke prAyaH jIvenAM puNya kama hovAthI tapasyA karanArane krodaya jaladI thAya che, teTalA sArU vacana upara kAbu rAkhave. have prasaMgopAtta jinakalpI sAdhu saMbaMdhI thoDI vAta sUtrakAra jaNAve che. No pihe Na yA vapaMguNe dAraM sunnagharassa saMjae / puDheNa udAhare vAyaM Na samucce ko saMthare taNaM // 13 // jatthatthamae praNAjale samavisamAI muNI hiyAsae / caragA ya uvAvi bheravA ajuvA tattha sarIsavA siyA // 13 // bhAvArtha- je zUnya gharanI andara sAdhu zayana nimitte rahe te gharanuM bAraNuM ughADe nahi, temaja bandha paNa kare nahi. kAraNake ughADavAthI ane baMdha karavAthI akasmAt jIvahatyA thAya, temaja rastAmAM cAlatA keI prazna karete tene uttara na Ape ane uttara ApavA jevuM hoya te asatya vacana na bele, parantu satya uttara Ape. jinakalpI te beleja nahi, temaja paDela rajAdikane sApha na kare tathA ghAsa vigerene pAthare paNa nahi. je jagyAye sUrya asta pAme tyAMja yAnastha rahe, upasarga parisaha vaDe jarA paNa Dare nahi. sAgaranI mAphaka gaM. bhIra rahe. jagyAmAM khADAkhaDIA hAyatA samabhAva pUrvaka sahana kare tathA dezamazakAdi, bhayaMkara bhUta pizAcAdi temaja sarpa vigerenA u padra sahe, lagAra paNa rAga dveSa kare nahi; jema kahyuM che ke - tiriyA maNuyA ya divvagA usaggA tivihA hiyaasiyaa| somAlize pi D su iyunAnAga mahAmutel Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone upadeza. anikaMkhejja jo viyaM no viya pUyapatthara siyA / antyanurviti nevA sunnAgAragayassa jikkhuNo // 16 // bhAvArtha:--siMhu vyAghrAdie karela upasargI, manuSyae karela anukULa pratikULa upasago tathA vyantarAdika deve e karela upasargAne zUnya ghara vigeremAM rahela muni pravara samabhAva pUrvaka sahana kare, rama mAtra paNa pharakAve nahiM, upasarga samaye jIvitanI icchA rAkhe nahi, athavA A upasathI huM marI jaiza evI bhAvanA na kare, temaja upasarga dvArA pUjA prabhAvanA paNa cAhe nahi, tyAgAra athavA mazAnAdimAM rahela muni vAraMvAra thatA upasagAne sahana kare. ( 145 ) vivecana:pUrvokta cAra gAthAo jinakalpI munivane AzrayIne che, jinakalpa vyavahAra sAMprata kALamAM bucchinna thaela che, kilaSTa karma khapAvavA sArU prathama sAyaNa Adika sAmagrIne cege munimata gajo jinakalpanA Adara karatA hatA, jyAre vartamAna kALamAM kevaLa sthavirakalpa che. jinakalpInA vizeSa vistAra vyavahArasUtra, bRhatkalpa, pravacanasAroddhAra tathA pacavastu vigere granthAthI jA NavA, have sAdhuone sAmAnya upadeza kare che-- vaNIyatarassa tAiNo jayamANassa vivikramAsaM / sAmAiyamAhu tassa jaM jo appA jaNa daMsara // 17 // usilodagatattanoiNo dhammaniyassa muNissa hImato | saMgasAhu rAIhiM samAhI u tahAgayassa vi / / 18 / / bhAvArtha jJAna, darzana ane cAritranI andara potAnA AtmAne jeNe prApta karyo che evA temaja svaparanA rakSaka, strI, pazu ane napusaka rahita sthAnanI andara rahenAra, temaja upasarga saheAthI je kare nahi tene sAmAyika rUpa cAtrinI prApti che. cAritradharmamAM sthira, asa yamathI lAjanAra, trida DAtkalita je acitta jaLa tene upacegamAM lenAra, athavA te gRhasthanA gharathI jevuM Avela tevu ja jala pInAra, mATInA bhAjanamAM ThAre nahi, tevA sAdhuo paNa rAjAdinA 19 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 146) dharmadezanA. saMsarga karavAthI asamAdhineja pAme. svAdhyAya na karI zake. arthAt asaMga sAdhuo kaI grahasthane paricaya na kare, temaja rAjAne vizeSathI paricaya na kare. kAraNake sAdhune rAjAnI dAkSiNyatAthI dharma kriyAne samaya vyatIta kare paDe. vivecana-jJAna, darzana ane cAritra saMyukta purUne paNa uttama kAraNe sevavAnI zrI vItarAgadeva bhalAmaNa kare che ke strI pazu ane napuMsaka rahita sthAnamAM rahe. jyAre AjakAlanA zuSkajJAnIo strI pAse rahIne brahmacarya pALavAnI prekaTisa karAvA sUcave che te kevuM mithyAtva che? bhalA, strI pAse rahI brahmacarya pALanAra zrIlibhadra, sudarzana zeTha tathA vijayazeTha je kaI thaye che? athavA thaze? thAya te sAco gaNAya che. jUo dazavaikAlikasUtra adhyayana AThamuM prada, para6-28mAM lakhyuM che ke - jahA kukkupoassa niccaM kulalao jayaM / evaM khu baMjayArissa itthIviggahao jayaM // 54 // cittanitiM na nijmAe nAriM vA suataMkiyaM / javavAM ziva gi Ei pariNA che paNa hatthapAyapanicchinaM kannanAsavigappiyaM / avi vAsasayaM nAriM baMjayArI vivajae // 56 // bhAvArtha-jema kakaDAnA baccAne bilADIne sarvadA bhaya rahe che, tema brahmacArI purUSane strInA zarIrathI brahmacarya nAza thavAne bhaya che. (54) pUrvokta vAta hevAthI zrI vItarAga deve citrAmaNanI strI jevAne niSedha karela che athavA te sArI rIte alaMkRta sAkSAta strIne paNa jevI nahiM. keI kAraNasara strI daSTigata thaI hoya te sUrya para jema daSTi karatI nathI, tema daSTi kheMcI levI. (55). hAtha paga tathA karNa nAsikA paNa jenAM kapAela heya temaja jenI se varSanI avasthA hoya evI strIne paricaya paNa brahmacArI taje. te pachI tarUgvasthAvALInI te vAta ja zI ? A vAtane bhAgavata tathA mana Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone upadeza. ( 17 ) samRti paNa maLatI thAya che. bhAgavatanA agyAramA skalpanA cAdamA. adhyAyamAM ane manusmRtimAM kahyuM che ke-- strINAM strIsaMginAM saMgaM tyaktvA dUrata AtmavAn / deme vivakta AsInazcintayenmAmatandhitaH / mAtrA svasrA uhitrA vA na viviktAsano bhavet / basavAninjiyagrAmo vidhAMsamapi kaSeti / / strIone tathA strIone saMga karanAra purUSone saMga dUrathI cheDI Atma sattAvALe thaI kalyANamAM ekAnta beThA chatAM mArU dhyAna kara mAtA, bahena ane putrI sAthe ekAMta sthaLamAM kadApi ekAsana thavuM nahi, kAraNa ke baLavAna indriya samUha vidvAnane paNa viSaya tarapha kheMcI jAya che. pUrvokta bhAgavata tathA manusmRtinA ke bahuja ThIka che. arthAt jyAM strIne saMsarga hoya tyAM brahmacArI vAsana kare, eTaluM ja nahi paraMtu jaina siddhAMta pazu ane napuMsakenA saMsargamAM rahevAnI sakhata manAI kare che, kAraNa ke pazuone evA prakAranuM jJAna nathI hatuM ke A mahAtmA beThA che. mATe tenI daSTi sanmukha viSayasevana na karavuM teo te jarUra anAdi kALathI svazira para lAgela maithuna saMjJAne AdhIna thaela ceSTAo karaze. tevI ceSTAo apUrNa tatvajJAnIo jevI nahi. jyAre pUrNa tatvajJAnI sarvajJa te sarva jagane jUe che, paraMtu teone rAgadveSane sarvathA abhAva hovAthI keI doSa nathI. Itara mahA tmA purUSane saMsArI jIve karatAM rAga ochA hoya che, paraMtu sarvathA. tene nAza nahi hevAthI jarUra vipratipattine bhaya che teja kAraNathI zrIvItarAga bhagavAne tattvadaSTithI joI, strI pazu ane napusaMka rahita vasatimAM rahevAnI AjJA ApelI che. jyAre vyAdhrAdinA bhaya mATe nIDara rahevA bhalAmaNa kare che, kAraNa ke te bhaye te A bhava saMbaMdhI dravya prANane ja nAza karanAra che. paraMtu pUrvokta strI Adi bhaya bhava prANune nAza karanAra hovAthI niSedhela che. vaLI tapta jaLa pIvAnI AjJA karavAmAM Avela che te tapela jaLa jevuM tevuM nahi, paraMtu vidaDeskalita arthAt traNa vAra u. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) dharmadezanA, phALe caDela hevuM joIe. nAma mAtra garama karela jaLa ahIM samajavuM nahi; athavA te rAtrIe cUlA upara rAkheluM pANI savAre pIvuM tema paNa nahi. sAyansavettAo paNa jaLamAM amuka DIgrI tApalAge, tyAre tene nirjIva mAne che. sUtrakArane Azaya yathArtha samajIne dhuraM dharAcAryoe TIkA dvArA tene prakAzita karyo che, te ja kAraNathI TIkAkArene paNa bhagavAnanI upamA Apela che. chatAM aphasesane samaya che ke keTalAeka agurUkulasevI jane, sUnA svamita kalpita artha karI svaparane deSita karavA pravRtti kare che. paraMtu tema nahi karatAM A tmAthI purUe satyanI zodha karavI vAjabI che. khyAla karavAnI jarUra che ke sUtranI TIkA banAvanAra koNa che? vaLI kevA samayamAM te thaela che? kadAca kaI vAdanI khAtara kahe ke TIkAkAre zithilAcArI hatA, te te prazna jarA paNa sAMbhaLavA lAyaka eTale ke dhyAna devA lAyaka nathI. tathApi tuSyatu tu e nyAya vaDe kSaNa vAra mAnI paNa laIe, te tarataja eja savAla ubhuM thAya che ke zithilAcArI hoya te teo kadApi traNa vAra uphALe caDela jaLa pIvA saMbandhI kathana karata nahi. kemake pANune vadhu garama karavAthI tene mULa svabhAva cAle jAya che, jyAre zithilAcArIo te bhega saMganA abhilASI hoya che. dekhe, najara kare ke sAMpratakALamAM jeo zithilAcArI che teo prAyaH garama pANI pItA nathI. ulaTA teo te svacaturAI karI garama pANane dUSita karavA taiyAra thAya che. eTaluM ja kahevuM basa thaze kezIlAMgAcArya jevA dhurandhara purUSa upara asaddabhUta kalaMkana ApatAM bhAIo ! pitAnA karmane ja deSa samaje, ke jene lIdhe pUrva pApe. dayane pariNAme tevA saMgamAM paDI abhakSyane bhakSya tathA apeyane peya mAne che. paraMtu tema mAnanAra cAritra pAtra gaNAya kharA ke? AcArya tIrthakara tulya gaNAya che, jeo samyak prakAre jinamatanA prakAzaka hoya che, tevA AcAryonAM vacana sivAya anya kaI gati nathI. kAraNa ke sUtre alpa che, ane reya ananta che. keI paNa tIrtha karanA samayamAM samagra vAta siddhAntomAM guMthAela nathI. saMvirA azapha gItArthanI pravRtti tathA AcaraNa paNa mArga prakAzaka che. je Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu Ane upadeza. www.www "#"Ja ( 149 ) pramANe jina vacana mArga pravaka che, tema gItArthanI pravRtti sarvathA mAnya che, jeNe gItArthanI pravRttine mAna Apela nathI, teNe tIrthaMkaranA vacananA anAdara karela che ema kahevAmAM kAMi khoTu nathI, zrImad upAdhyAyajI yaze vijayajI mahArAje A pramANe kahyuM che keH-- dvitIyAnAdare hanta prathamasyApyanAdaraH / jItasyApi pradhAnatvaM sAMprataM zrUyate yataH / / khIjA' pramANAnA anAdara thaye te prathama je jinavacana tene paNa anAdara thAya che, kAraNa ke vartamAna kALamAM jItapanuM pradhAnapaNa che. Aja prakAranuM vacana dharmaratna prakaraNamAM paNa cheHmaLyo prAnabIr3e brA saMvigna varunAnni--mArga Agama pramANe jANavA, athavA te savigna ahu janethI AkINuM jANavA, mULasUtra mAtrane pramANu gaNanAra keTalAka khALa buddhi jIvA uparanI hakIkatathI mULa sUtrane anAdara karanAra che. vItarAganA zAsanamAM suvihitAcAryanA e mata che ke je sUtre kahela nathI tathA niSedha nathI, ghaNA kALathI janasamUhamAM pravRtti cAlI Ave che, tene svamati vaDe dUra karyAM che doSo jeNe evA gItArtha purUSo potAnI mati vaDe Sita karatA nathI, duSita karavAthI pUrvAMkata mahAna doSanA Dara rahe che. mATe svamatinI kalpanA cheDI vItarAganI AjJAnusAra dharmasthita, asayama prati lajjA dhAraNa karanAra munipravara rAjAdinA saMsargamAM nahi paDatAM svAtmakalyANa kare, jyAre gacchanAyaka, kavitratimAna tathA vAdalabdhisa'panna purUSa khuzInI sAthe rAjadane saMsarga kare, je pramANe siddhasena divAkara, madyavAdI prabhUti thai gayA ke jeoe vIrazAsananI prabhAvanA pUrvaka rAjAone satyamArgagAmI karyAM hatA. zrI siddhasena divAkara sabandhI gheADI hakIkata ahIM vAMcakavarga sanmukha raju karU chuH---- Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) dharmadezanA cha siddhasena divAkaranuM draSTAnta pachI grAmanugrAma vihAra karatA zrIsiddhasena divAkarajI eka vakhate ujeNe nagarImAM padhAryA. te vakhate rAga dveSa paravaza thayela keTalIka brAhmaNa jAti, jaina mandiranI pratiSThA thavA devAmAM jarA vadhe nAMkhatI hatI. zrAvakee AcArya mahArAja sanmukha prArthanA karI je Apa svapara samayanA saMpUrNa jANa tathA kavitva zakti temaja tatva vidyAmAM samudra rUpa hovAthI, dveSIvarganA kathana parathI rAjAnA manamAM je vipratipatti thavA pAme che tene zAMta kare, te amAre ghaNA divasane kaleza zAMta thAya. rAjA paNa kevala Itara jajonA vizvAsathI satyadharma para udAsIna rahe che, tene paNa lAbha thAya."ityAdika zAvakenI yutiyukta vacana sAMbhaLI AcArya puMgava cAra leka hastakamaLamAM laI rAjadvAra AgaLa AvI ubhA rahyA. niyamAnusAra dvArapALe rokyA, tethI AcArya mahArAje jaladI eka zleka banAvI dvA2pALanA hAthamAM Ape, ane kahyuM ke A zleka rAjA vikramAdityanA karakamaLamAM Ape. te ka A pramANe hate - divAcireko'sti vArito dhAri tiSThati / hastanyastacatuHzlokaH kiM vA''gacchatu gacchatu? // cAra zlokane hAthamAM laI dvArapALa vArita eka sAdhu ApanI mulAkAta karavAnI IcchAthI dvAramAM ubhela che, te Ave ke jAya? pUrvekata ka joI guNajJa rAjAe camatkAra pAmI eka navIna glaeNka dvArapALanA hAthamAM Ave, te ka A pramANe - dIyantAM daza ladANi zAsanAni caturdaza / hastanyastacatuHzloko yo''gacchatu gacchatu // daza lAkha senA mahera tathA cAda zAsana Ape. jemanA hAthamAM cAra zloka che evA sAdhujI, marajI heya te Ave ane marajI hoya te jAya. A pramANe rAjA vikramAdityanI udAratA tathA vacana Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasena divAkaranuM daSTAnta, (15) gorava joI AcAryapuMgava bhAre prasanna thayA ane belyA je grAma athavA TakAnuM kAMI prajana nathI, ema kahI rAjasabhA prati prayANa karyuM jevAmAM sabhAsammukha gayA tevAmAM cAra dvAravALA siMhAsana upara rAjAne pUrva dizA sammukha beThela je siddhasena divAkarajI A pramANe leka belyA apUrveyaM dhanurvidyA navatA zikSitA kutaH ? / mAgaNauSaH samanyeti guNo yAti digantaram / / he rAjana ! Apa AvI apUrva dhanurvidyA kayAMthI zIkhyA ? kAraNa ke kharI rIte tenI aMdara bANe (mArgaNa samaha) dUra javAM joIe, ane dhanuSyanI derI (guNa) pAse rahevI joIe. paraMtu ahIM te tenAthI taddana ulaTuM anubhavAya che. arthAt mArgaNu samUha (yAcake) ApanI samIpa Ave che, ane guNa digantaramAM jAya che. A leSArtha jANu bhAre khuzAlImAM AvI rAjA vikramAditya pUrva dizAne bhAga cheDI dakSiNa dizA tarapha beThe. eTale ke pUrva dizAnuM rAjya teNe sUrivarane arpaNa karyuM. have AcArya mahArAja dakSiNa dizA tarapha jai A pramANe bIje kleka belyA - sarvadA sarvado'sIti mithyA saMstUyase budhaiH / nArayo lejire pRSThaM na cakSuH pryossitH|| he rAjana! "hamezAM tuM sarva ApanAra che e pramANe paMDita tArI mithyA stuti kare che, kAraNake raNamAM duzmane tArI pIThane cAhe che, tathA parastrIe tArI daSTinI cAhanA kare che, paraMtu teo tene meLavI nahi zakavAthI teonA manoratha pUrNa thatA nathI. A leka sAMbhanI rAjA dakSiNa dizAne cheDI pazcima tarapha siMhAsanane bhAvavA lAgyuM. te vAre sUrIzvara te dizA tarapha jaI trIje ka A pramANe belyA - Ahate tava niHsvAne sphuTita ripuhRdghaTaiH / galite tsmiyaane| rAjazcitramidaM mahat // 1 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 112 ) dharma dezanA. 11. / ...,..' - he rAjanlR A te mATuM Azcarya che ke tArI yAtrAbhabhAnA tADana mAtrathI tArA zatrunA hRdaya rUpa ghaDA phUTI gayA, ane tethI tArA zatruonI strIonA netre jaLavALAM thayAM ! Ama sAMbhaLI rAjA pazcima sihAsana cheDI uttara dizA tarapha sihAsana para ArUDha thaye tatkALa sUrimavara te tarapha jai ceAthe zloka A pramANe khelyAH-- sarasvatI sthitA vaktre lakSmIH karasaroruhe / kavitA rAnan ! yena phezAMtara thatA ? / / nIti ApanA mukhakamaLamAM sarasvatI rahelI che. kara pakajamAM lakSmI vAsa kare che te joine huM rAjana ! zuM kIrti kupita thaIne dezAMtaramAM cAlI gai che ? A pramANe cAra zlAka sAMbhaLI rAjA bhAre saMtuSTa thaye ane siMhAsana parathI utarI AcArya maheAyanAM caraNa kamaLamAM vinaya pUrvaka mastaka namAvI arpaNa karela che. haveApa sApanA A sevakane je AjJA karavI hoya te karo.te vAre AcArya maDArAja khelyA je 'huM vikramArka ! maNI tathA tRNu patthara ane kAMcana e badhAne tulya mAnanAra amane rAjyanuM zuM prayeAjana che ? have sUrimahedaya nIce mUjaba svAcAra pragaTa karatA thakA rahe che padajyAmadhvani saMcareya virasaM bhuJjIya jaida sakRjIrNasig nivasIya bhUmi jhaye rAtrau zayIya kSaNam / nissaMgatvamadhizrayeya samatAmuvAsayeyA'nizaM jyotistatparamaM dadhIya hRdaye kurvIya kiM nUbhujA // pAdacArI chuM, eka vAra bhikSAnu visa bhAjana karUM chuM, jINuM vastra paherUM chuM, bhRpITha upara rAtri samaye kSaNavAra su che, asaMga bhAvanAnA Azraya karUM chuM, rAtadivasa samatA devIne udbhasita karUM chuM, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasena divAkaranuM daSTAnta. (153) tathA parama tine hRdayAdazamAM dhAraNa karUM chuM, te have huM rAjA thaIne zuM karuM? vaLI zAstramAM munivarene AcAra savistara prakaTa karela che te paNa temAMthI sakSepa rIte batAvuM chuM-- padbhyAM galapAnadnyAM saMcarante'tra ye divA / cAritriNasta eva syuna pare yAnayAyinaH // tathA 2keshottaarnnmttpmpmshnN nirvyaJjanaM nojanaM nidrAvarjanamahi majanavidhityAgazca jogazca na / pAnaM saMskRtapAthasAmavirataM yeSAM kiletyaM kriyA teSAM karmamayAmayaH sphuTamayaM spaSTo'pi saMdIyate // 1 // divase ughADe page je mahApurU upaga pUrvaka saprayajanagamanAgamana kare che, teone cAritrapAtra jANavA. vAhana para caDI gamanAgamana karanAra cAritrapAtra nathI. vaLI jeo zAstravidhi pUrvaka kezakuMcana kare che, zAka rahita a5 alapa bhajana kare che, divase sUtA thI, snAna vidhine tyAga, bhegane paNa tyAga, tathA tridaMDetkalita acita jalanA sevanAra, e pramANe nize jeo pUrvokta kriyA kare che, tevA purUSane aSTavidha karma rUpa rega vidyamAna hoya te paNa jarUra kSaya thAya che. A pramANe svAcAra kahI saMbhaLAvavA chatAM rAjA rAjapradAnane Agraha cheDate nathI, te vAre AcArya mahArAje kahyuM ke he rAjana! amane uttama bhejana levAnI paNa IcchA nathI te pachI rAjyanI te vAta ja zI ? kaheluM che ke - zamasukhazItitamanasAmazanamapi pati kimu kAmAH ? / sthalamapi dahati jhapAnAM kimaGga ! punarujjvalo vahniH // 1 // zama sukha vaDe yukta jenuM mana che, tevA purUSane bhejanapara paNa 20 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (154) dharmadezanA. V\', '* * * * * * * * * * * * * * dveSa che, te kAmAbhilASanI te vAta ja zI maspene sthaLa dukha denA2 che, te pachI agninI vedanAne mATe te kahevuM paNa zuM? mahArAja! ApanA rAjya karatAM amane adhika sukha che, ravitaMtra ane svAbhAvika sukhane cheDI parataMtra vaibhAvika sukhanI keNa cAhanA kare! jUo munivarenuM leTettara sukha kevuM che ? no puSkarmaprayAsona kuyuvatisutasvAmivAkyajuHkhaM rAjAdau na praNAmo'zanavasanadhanasthAnacintA na caiva / jhAnAptiUkapUjA prazamasukharasaH pretya nAkAdyavAptiH zrAmaNye'mI guNAH syustadiha sumatayastatra yanaM kurudhvam // sAdhupaNAmAM duSTa kamanI AvadAnI nathI, kubhAya kuputra athavA zeTha svAminA kaThera vacananuM duHkha nathI, rAjAdi vargane praNAma karavAnuM kAma nathI, svaye rAjAdike sAdhuone namaskAra kare che, vaLI bhejana, vastra, dhana, rahevAnI jagyA vigerenI cintA nathI, abhinava jJAnanI prApti, lekapUjA ane vaLI zAMtabhAvathI apUrva sukhane Ananda paNa prApta thAya che, vaLI paralokamAM svagadine lAbha maLe che, mATe he sumativALA purUSe! sAdhutAmAM pUrvokta guNAvaLI che, mATe sAdhubhAvanI prAptimAM khUba yatnazIla thAo. sAdhu rAjA karatAM sukhI che te vAtane nizcaya karAvanArAM A vigere aneka pramANe che, te ahIM nahi raju karatAM ApanA saMbaMdhI zrIbhatRharijI A pramANe kahe che mahI ramyA zayyA vipulamupadhAnaM nujalatA vitAnaM cAkAzaM vyajanamanukUmo'yamanivaH / sphuradIpazcanyo virativanitA saGgamuditaH sukhaM zAntaH zete muniratanujUtinRpa iva / / rAjAnI mAphaka jene atula Rddhi che evA zAMta muni sukhapUrvaka zayana kare che. eTale ke rAjA sacinta sUe che, jyAre muni Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasena divAkaranuM daSTAnta. (155) nizcitta sUe che. rAjAnA sukhanI sAthe muninA sukhanI sarakhAmaNI karatA chatAM keIema zaMkA kare ke rAjA te zayyAmAM zayana kare che te sukha munine kayAMthI hoya? tenA uttaramAM kavi kahe che ke, rAjAnI zA te nakara taiyAra kare tyAre thAya, paraMtu munione mATe pRthvIrUpa manahara zamyA hamezane mATe taiyAra che. vaLI rAjAne ozikA heya che te munione kyAM che? e pramANenI zaMkAnA samAdhAnamAM kahe che ke bhujalatA eja ozIkuM che ke je sUtI vakhate mastaka nIce rahe che. rAjAnA ozikA takiyA vigeremAM te mAMkaDa vigerene upadrava rahe che, parantu ahIM tene bilakula saMzaya nathI. vaLI rAjA jyAM sUe che, tyAM raMgaberaMgI cAMdaNa (caMdra) rahe che te munione kyAM che? te tenA uttaramAM jANavuM je svaccha nirmaLa temaja graha, nakSatra tArAdi ratnajaDita raMgaberaMgI AkAzarUpa caMdra hamezane mATe taiyAra che. rAjAne tyAM paMkhA cAle che te munione daza dizAone anukUla pavana sadAne mATe khullI rIte paMkhe che. rAjAne paMkhe calAvanAra mANasa pramAdAdhIna thAya te te paMkhe kSaNavAra baMdha thAya paraMtu te Dara munione bilakula nathI. e badhuM te kharUM, paNa davA vinA aMdhAruM, te dI munivarene kayAM che? jANavuM joIe ke dedIpyamAna caMdra eja munivarene mATe svAbhAvika dIve che. caMdramAne kAyama dIve mAnavAmAM kadAca asateSa heya te tattvArthadha rUpa dIpakalikA munivarone hamezane mATe prakAza Ape che. rAjAne dIve jamInane zyAma karanAra tathA prayatnasAdhya che, jyAre munione dIve tethI ulaTA guNavALe che. rAjAnI sevAmAM kAminI vaga rahe che te munio pAse te hoyaja kayAMthI? tenA javAbamAM paNa jaNAve che ke virati, zAMti, samavRtti, dayA, dAkSiNyatA Adi strI parivArathI vIMTAelA muni sadAne mATe sukhI che. rAjAne te keIja strI vargathI Apattine saMbhava che. dAkhalA tarIke amuka strI keI kAraNasara kupita thaI, te tene cATa vacanavaDe prasanna karavI paDe che, vaLI ApasamAM TaTe jAge te rAjAnA burA hAla thAya. eka kavie ThIkaja kahyuM ke Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) dharma dezanA bahuta vaNija bahu beTiyAM, do nArI jaratAra; usakA hai kyA mAranA, mAra rahA kiratAra // hai ka rAjAthI marelane zeza mAravA ? tevuM duHkha munivarane nathI, mATe rAjA karatAM munijana adhika sukhI che. huM rAjan! ame rAjyane zu karIe ? ? wanam ityAdika kathanathI rAjA prasanna thai AcArya mahArAjanA bhakta thayA. AkAramAM je mandira, dreSivarga nahi thavA detA hatA, te vizrva dUra karAvyu, ane vIrazAsananI vijayapatAkA bhUpIThapara akhaMDa naMda prakAvI.' AvA prabhAvika purUSane rAjAne saMga phlapradache, parantu sAmAnya prakRtivALAne rAjAdinA saga laprada nathI, pUrvokta mahApurUSa kAivAra lekaTaSTie zithila paNa thAya, parantu kAraNu maLye chate pAchA tevAne tevA, itara janAnA jarA satkAra thayA teA aMtamAM rAjAnA kiMkara thAya, rAjAnI AjJA uThAvavA mAMDe, ane sarva prakAre patita thAya. keTalAka paMDita rAjAnI dAkSiNyatAthI dharmane cheDI hiMsA rUpa adhanA paNa svIkAra kare che, parantu kharA tattvavettA purUSo rAjAne hitakara vAgye zAMtipUrvaka kahe che, bhale pachI tene te rUce yA na rUce. kAraNa ke dvitaM manodA i Tursama vattaH| mATe AtmatAraka munivaro rAjAdinA saMsa kare nahi. e pramANe sUtrakAre kahelu' che. vaLI sUtrakAra AgalI gAthAo vaDe sAdhuone upadeza karatAM chatAM jaNAve che keH-- * * sAdhuone upadeza cAlu. higaraNakamassa nikkhuNo vayamANassa pasajjha dAruNaM / parihAyati bahu higaraNaM na karejja paeimae // 17 // so paNa apamissa lavAvasa piNo / sAmAi sAhu tassa jaM jo gimittasaNaM na juJjati ||20|| leza karanAra tathA klezanuM kAraNu je kaMThAra vacana tene khelanAra sAdhu ghaNA kALathI upArjana karela muktinuM kAraNa je cAritra Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone upadeza cAlu. (157) tene naSTa kare che. te kAraNa mATe sadasa, vivekI muni kArrApa kleza kare nahiM (19) sacita jaLane kAi paNu kAmamAM nahi lenAra, niyANuM na karanAra, karma madhathI DaranAra arthAt je kArya kama khaMdhanuM kAraNa haiya tene nahi karanAra, temaja gRhasthanA bhAjanamAM bhAjana nahiM karanAra sAdhu cAritravAna che, itara nahiM (20) vivecana--jeNe Adhi vyAdhi tathA upAdhine dUra cheDela che, tathA kevaLa Atmazreya mATe je virAga padavI pratye prarvatela che tevA purUSane kaleza thavAnu kai kAraNa nathI, chatAM kaleza kare karAve te mahAmAhanA udaya samajAya che, teja kAraNuthI zAstrakAroe krodha karanAra sAdhune pUrvakATI varSa sudhI pALela sa MyamanA nAzaka batAvela che. sajjana purUSa svamukha kamaLathI kaThora vacanA kADhatA nathI. je vAre sajjananA mukhakamaLamAMthI kaThora vacana rUpa agni nIkaLe to tene sukhakamaLa nahi, paraMtu mukhadAvAnaLa samajavu joie, kaMThAra vacana sAmA mANusanA hRdayakamaLane dagdha karI maraNu utpanna karAve che. zastranA ghA rUjhAya che, paraMtu mArmika vacananA ghA ghaNA kALe paNa rUjhAtA nathI. mATe sajjananI paMktimAM rahela gRhasthAe asabhya vacanane prayAga karavA ucita nathI, te pachI sAdhu mahAtmAoe to ghaNIja khArIka dRSTithI vacanavaNA kADhavAnI jarUra che; ke je vacanA kaSAya kaluSita manuSyone zAMti ApavAmAM ca Mdana rUpa thAya, dha dAvAnaLanA upazama karavAmAM jaLarUpa thAya, sammeha rUpI dhalane dUra karavAmAM vAyu samAna thAya, temaja mehu mahAmaune cheda karavAmAM zastratulya thAya; alakhata, te mahAnubhAva, devAnupriya, he bhadra, he dharmazIla, ItyAdi vacane asapa nahi heAvAnI sAthe paramArthabhUta hAvAM joie. prathama te muni zabdane arthaja mAnanuM sUcana kare che, arthAt vinA prayojana eTale naddhi. ane je kAMI khele te hita, mita ane pRthya vizeSaNa viziSTa khele, pannavaNA sUtramAM bhASA padanI aMdara bhASA khelanAra mATe sUkSma vicAra che. eka maNaka munine mATe zayya lava sUrivare siddhAMtamAMthI sAra kheMcIne dazavaikAlika sUtranI a Mdara Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158) dharma desanA. bhASAnA saba MdhamAM je sAtamu adhyayana Apela che, tenI aMdara sAph jaNAvela che ke cArane cAra temaja kANAne kANA ItyAdi vacanA paNa Ale nahi. kAraNake te parane pIDA karanAra hovAthI mRSAvAda rUpa che, tathA Aja sUtranA AcArapraNidhi nAmanA AThamA adhyayanamAM evuM lakheluM che ke je vacanathI lekane aprIti thAya arthAt sAme mANasa kApa pAme evI ahitakAriNI bhASA sAdhue kadApi elavI nahi, jema kahyu che keH-- pati jee siyA su kupijja vA paro / savvaso taM na jAsijja jAsaM digAmi // 1 // dazavaikAsika adhyayana 8 gAthA 40 upara mujaba A gAthAneA artha lakhAi gayA che. nItimAM paNa nAmULa mULa ityAdika yukti yukta kathana che; kleza karanAra tathA kalezakara vacana khelanAra manuSya anyane ahitakara thAya che eTaluMja nahi paraMtu svayaM cAritraratane kRSita karI durgatigAmI thAya che. teja kAraNathI sUtrakAra kahe che je pa MDita kalaha kare nahi tathA upalakSaNathI kalaDu na karAve ane kalaha karanArane anumAina na Ape, kevaLa sAdhupaNAmAM rahI karma nI nirjarA kare. vaLI prakArAntarathI upadeza Ape che. ---- ya saMkhayamAhu jIviyaM taha viya bAlajo pagabjai / bAle pAhiM mijjati iti saMkhAya muli e majjati // 21 // baMde pAle imA payA bahumAyA moheNa pAumA / viyameNa pArzveti mAhaNe sIjaeha vayasA hiyAsae | 22 || tema bhAvArtha:--traTI gaela jIvanane sAMdhavAne kAi upAya nathI, jANavA chatAM paNa bALajana dhIThAi kare che, ane pApakarma vaDe te khALa DUbeche; Ama jANI. muni kadApi madada kare nahi. leka potAnAja abhiprAya pramANe zubhAzayavALA thAyache, eTale ke keTalAka jane jIvahiMsAthI dharma mAneche, keTalAka vaLI ArabhAdithI dravya meLalI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuone upadeza cAlu (159) kuTuMbanuM peSaNa karavuM tene ja dharma mAne che, temaja keTalAka mAyA prapaMca vaDe lekene Thage che. paraMtu he mune! tAre te nimayipaNe kArya karIne vartavuM tathA zIta uSNadi parisaha mana vacana tathA kAyAe karIne sahana karavA. vivecana caMcaLa dravya mATe keTalAka purUSe vikaTa aTavImAM jAya che. kALA pANune oLaghe che, vacana kamane cheDe che, asevyane seve che tathA akRtyane kRtya samaje che eTaluM ja nahi paraMtu jyAM bese che tyAM bhAre cintA sahita rahe che; dAkhalA tarIke kei eka pu. rUSa jelamAM athavA sTImaramAM beThele che, dhAre che tenI kamaramAM athavA khIsAmAM keI jokhamavALI cIja che, to te mANasa sukhethI nidrA lete nathI, kadAca jarA nidrA AvI gaI te pote vizvAsapAtra janenA samahamAM beThelA hovA chatAM tarata kamara upara athavA khIsA upara hAtha jaze. eTalethIja sateSa mAnaze ema nahi paraMtu barAbara tapAsa karaze. jUo vicAra karavAnI jarUra che ke caMcaLa dravyane mATe ATalI badhI kALajI rAkhavI paDe che, jyAre je jIvana keTI rUpIA kharcavA chatAM eka ghaDI mAtra paNa maLI zake tema nathI te jIvana, pramAda vikathA ane vinedAdikamAM cAlyuM jAya che, tenI tene bilakula darakAra nathI. je manuSyanuM AyuSya suti rUpa nagaramAM pahoMcavAne mATe eka sAdhana tulya che tene mATe jarA paNa vicAra sarakhe paNa nathI. teTalAja sArU sUtrakAre bALa e zabda ApeluM che. bAlanI ajJAnajanya kriyAne joI vicArIne munioe bALa thavuM nahi, te pramANe bhalAmaNa karela che. joke adharmane dharma mAnI hiMsA kare che, tathA mehane lIdhe kuTuMba poSaNane supAtradAna samaje che te paNa micyA che. keTalAka leke mAyA vaDe bhadrika purUSane Thage che. teo vastutaH svayaM ThagAya che. mATe he sAdhe! tuM jarA paNa mAyA karIza nahi. mAyA karanAra purUSa hajAra kaSTAnuSThAna kare paNa te nakAmuM che. nirmAyI thaI samabhAva pUrvaka sukha duHkhane sahana karavA. sukha Acce jIvavAnI AzA na karavI, duHkha Avye maraNakAMkSA na karavI, zIta uSNadika parisahene sahana karavA ItyAdika hitazikSA ApI. have daSTAMta pUrvaka sAdhuone zrIvItarAganA dharma upara dRDha rahevA upadeza kare che Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (160) dharmadezanA. * * * * * * * * * kujae aparAjie jahA akvehiM kusohi dIvayaM / kamameva gahAya No kaviM no tiyaM no ceva dAvaraM // 23 // evaM logami tAraNA bujhae je dhamme aNuttare / taM gieha hiyaM ti uttama kamamiva sesavahAya paMmie ||shvaa bhAvArtha - pAzA vaDe athavA keDI vaDe ramato dhUtakAra anya dhUtakAra vaDe jIvAta nathI, kAraNa ke je dAvathI tene ja thaye heya te dAvane te aMgIkAra kare che, udAharaNa tarIke cekA vaDe jItela hoya to ekAduI ItyAdikane hAtha dharatA nathI; daSTAMta kahI have dANIntika kahe che. jema jugArI jItela dAneja grahaNa kare che, tema lokanI aMdara jemAM ahiMsA pradhAna che evA tathA zrIvItarAge prarUpelA sarvottama kSAjyAdi daza prakAranA dharmane sAdhu svIkAre che ke jenA vaDe karIne anaMta jIve vijayI thayA che. jema te jugArI cekA vinA bIjA dAne parihare che, tema sAdhu paNa gRhastha dharma, pAsasthAdine dharma tathA mithyAmArganugAminA dharmane parahare che. kevaLa ahiMsAdi guNagaNa vibhUSita dharmane ja svIkAra kare che. vivecanaH--dharma zabdane vyavahAra ucca nIca tamAma jAtio kare che, Astika tathA nAstika dharma mATe laDe che, jenA khaMDana maMDananI aMdara lAkha balake keDe granthanI racanA thaI che, tathApi satya dharmanI parIkSA jagajajatu karI zakyA nahi; jeNe parIkSA karI tene rAgadveSane abhAva thaze, jethI sarva jI satyadharmagAmI thAo yA nahi tenI darakAra nahi karatAM kevaLa bhASA pudgalene khapAvavA upadeza karyo, te samaye jene bhAgyeAdaya hate teo te mithyAtva bhAvane choDI samyakutva dazAmAM AvyA. jyAre keTalAka durbha te ulaTA zreSAnalamAM pApAta karI temaja satya dharmanI nindA karI gADha mithyAtvI thayA. jagamAM anAdi kALane rIvAja paNa cAlyo Ave che je satyAnveSI thaDA hoya che, jyAre mithyADaMbarI ghaNA dekhAya che, te sAthe pitAne kakake khare karavA sArU mithyAzAstronI racanA paNa karavAmAM Ave che vaLI te mithyAzAstrane pracAra karavA sArU satya vAtane a5lApa thAya che. ApaNe ahIM mAtra ekaja duSTAnta laIzuM ke Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yyy, sAdhuone upadeza cAlu na mAMsabhakSaNe doSo na madye na ca maithune / pravRttireSA nUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 1 // (manusmRti adhyAya pAMcamAne ka.). pUrvokta zloka, pUrva ane uttarAddhamAM bhAre vireAdhabhAvane vahana kare che. uttarAddhamAM te nivRtti karavAnI bAbatane mahAphaLavALI batAvI paraMtu vicAra karavAnI jarUra che ke bhalA, je pravRttimAM deva na hoya te nivRttimAM mahAphaLa kayAMthI? saMsAra deSagrasta che, teTalA ja mATe nirvANa nirdoSa Thare che. vaLI viSaya durgatinuM kAraNa che tyAre brahmacarya svarganuM kAraNa che. tevI ja rIte je pravRtti sadeSa Thare teja nivRtti mahAphaLavALI gaNAya. A vAta baMdhabesatI tyAreja thaI zake ke je vAre te kSekanA pUrvAddhane artha bAlabuddhi pUrvaka na karatAM jarA tatvaSTi pUrvaka thAya. eTale ke ra mAM maLe to e padanI andara mAM maLe ane to e be zabdanI vacce dvasa akAra kADhIne e padane artha kare. eTale ke e artha kara ke mAMsabhakSaNamAM goSo na kintu deSa ja che, temaja madyapAnamAM paNa gopa nathI paraMtu deSa che, vaLI - yunamAM paNa gayo nathI paNa doSaja che. kAraNa ke prANuonI pravRtti anAdikALathI ajJAnajanya che tethI je nivRtti kare te mahAphaLa che. A pramANe artha karavAthI ThIka thAya che. je kadAca kadAgraha karavAmAM Ave je nahi, manujInuM vAkya che ke pariNA pUtAnAM niritu mahArA. ane te vAkayane artha e ja che ke pravRttimAM deSa nathI, paNa nivRttimAM phaLa che" A pramANe je kahevAmAM Ave te te vAkya taTastha mANasanA mane maMdiramAM praveza karaze nahi. A arthanI andara kyAre manujIne A leka prAmANika gaNAya che. kiI madhyastha nIcenA ke kahe che te paNa prAmANika kema nahi gaNI zakAya? jemake - krodhe lone tathA damne caurye doSo nahi nRNAm / pravRttireSA jUtAnAM nittistu mahAphalA // 1 // jas che Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhabhazanA. gyr khrdh Hmwm" paizUnye paranindAyAM mAne doSajramo'pi na / pravRttireSA nUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 2 // asatye doSasattA na devAjJAkhaemane tathA / pravRttiraSA nUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 3 // kRtaghnatve na vai doSo mithyAdhopadezake / pravRttireSA nUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 4 // zUdravRttau na vai doSo mlecchavRttau tathaiva ca / pravRttireSA nUtAnAM nivRtistu mahAphalA // 5 // vipraghAte ca no doSo govadhe nRvadhe tathA / / pravRttireSA nUtAnAM nivRttistu mahAphanA // 6 // zaMkarotthApane doSo nahi pitRvadhe tathA / pravRttireSA nUtAnAM nitistu mahAphamA // 7 // zrAdhAkRtau na syAd doSo vismRte cAtmakarmaNi / pravRttireSA jUtAnAM nivRtistu mahAphanA // 7 // kiyad vacmi mahAnAga! pApe naivAsti dUSaNam / pravRttireSA jUtAnAM nittistu mahAphalA ||e|| ItyAdi ke zuM prAmANika gaNAya kharA ke? je te prAmANika gaNAya te saMsAramAM pApane sarvathA abhAveja thAya. ane kevaLa puNya prakarSaja anubhavAya. paraMtu tevuM te najare jotA nathI, temaja anubhavatA nathI. jagatuM vicitra DhaMgavALuM anubhavAya che, ane jevuM kRtya kare tevuM phaLa anubhave che, mATe ja jenI andara hiMsA, asatya, cerI, vyabhicAra saspRhatA jovAmAM Ave te adharma ane tenAthI viparItane dharma samaje. paraMtu khaMDana maMDana ane bakheDAomAM dharmanI prApti thatI nathI. kadAca kedhn 24 ma tabhena mAMsabhakSaNe doSo tyA pAyAne daaiine atyAra sudhI belI gayA, te khaMDana nahi te bIjuM zuM che? tenA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizuddhamArga sevana. uttaramAM samajavuM joIe ke te khaMDana nathI, paraMtu te te mAtra lekane yathArtha matalaba batAvavAne mATe prayatna mAtra che. dhamI varga hiMsA karavA khuzI nathI, chatAM kaI mANasa tevAM vAka upara vizvAsu banI phasAya nahi teTalA sArU yathAmati batAvavA parizrama karavAmAM AvyuM che. chatAM aMdha zraddhAne AgaLa karI hiMsAdika duSka kare te tenA bhAgya. zrIvItarAga dee teja kAraNathI sAdhuone daSTAnta pUrvaka vizuddha mArgane ja pakaDavAne upadeza kare che. have sAdhuone vizuddhamArganA sevana mATe zAstrakAra upadeza kare che. kavizuddhamArga sevana --uttaramANuyANa AhiyA gAmadhammA iza me prANussuyaM / jasi viratA samuThiyA kAsavassa prANudhammacAriNI // 25 // je eyaM caraMti AhiyaM nAeNaM mahayA mhesinnaa| te naTTiya te samuTThiyA annonnaM sAraMti dhammo // 16 // " bhAvArtha-sudhamAM svAmI jaMbusvAmI pratye kahe che, he. jaMbu! prathama rASabhadeve pitAnA putrane kahyuM, tyArabAda zrI mahAvIra deve mane kahyuM, te vAta huM tane kahuM chuM, te e che je indriyanA vi. Sa manuSyane ati durjAya che. zabdAdika tenA ra3 vibhAga pADelA che. te viSayathI je virAga pAmela hoya teoja zrIjinakta dharmanA karanAra athavA pAlanAra samajavA. pUrvokta grAma dhamane je jJAna pUrvaka cheDe che, teoja kAzyapa dharmanI sevA kare che, eTale tene ene zrISabhadeva tathA zrI mahAvIrasvAmInA dharmanA anucArI ja. NavA. teoja saMsArathI udvega pAmela, atyanta virAga pAmela athavA samyak uThela paNa teja samajavA. teo ane anya, sAraNuM vAraNa, cAyaNa paDiyaNa ItyAdika kare. - vivecana--indriya pAMca che, (1) sparzendriya (2) rasendriya (3) dhrANendriya (4) cakSurindriya (5) bendriya; pUrvokta pAMca IndriyenA vege jIva paMcendriya saMjJAne pAme che. nyUna IndriyavALA jIva anukrame ekendriya, kIndriya, trIndriya, catu. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Awwwww (16) dharmadezanA. rijiyAdi saMjJAne pAme che. indriyanAM jema nAma Apela che tema Indriya anukrame vadhAre jANavI. daSTAnta tarIke ekendriyane kevaLa spezendriya hoya che, dviIndriyane rasendriya vadhe, tema anukrame eka eka IndriyanI vRddhi karavI. aMtamAM paMcendriyane zretra (kAna) heAya che. keTalAka jIvone kAnanA sthAne kevaLa mIMDA jevuM hoya che. jemAM kahevata che je "mIMDA ene IDA "kAna tene thAna" (stana) hoya che. duniyAmAM che aneka bhedavALA hoya che, te vAta tIrthakaranA samaya sivAya anyazAstramAM nathI evuM kahevuM nathI, paraMtu te vistAra anyatra nathI ema huM pakSapAta rahita kahI zakuM chuM. jyAM sudhI chavA jIvanuM jJAna nathI tyAM sudhI jIvadayAnA himAyatI thaI zakAtuM nathI. kAraNa ke, jyAM sudhI kAraNazuddhinuM jJAna nathI tyAM sudhI kArya zuddhi thavI durghaTa che. prathama te jagamAM jIve keTalA prakAranA che? tene vicAra sUma daSTi pUrvaka kare Avazyaka che. kevaLa sthUla buddhi pUrvaka cerAzI lAkha jIvAni kahevAthI jIvadayA paLatI nathI. cerAzI lAkha kevA prakAre che, tene vistAra vedamAM nathI. che te zeDo ghaNe purANemAM che. mArI mAnyatA pramANe keTalAka bhAge purANanI andara je kahevAmAM AvyA che, te jainazAstrAnusAra kahevAelA che, jyAre asaMbhava hakIkta te mana kalpita hoya te nA nahi. AjakAla vedAnuyAyi janenI zraddhA purANethI haTatI jAya che, tenuM mULa kAraNa praNetA prAmANika nahi ema samajAya che. tIrthakara mahArAjane nirvikArI paraspara virUddha vAkaye rahita kevaLa Atmaya mATe upadeza thaela che. jemAM karma jIve upara kema lAge che? karma keTalA prakAranA che? tathA te karmane nAza kevI karaNa karavAthI thAya che? ItyAdi vivecanathI bharapUra jainAgama che. paraMtu kheda mAtra eTaleja ke vartamAna kALamAM cha IndriyasukhamAM laMpaTa thaI jarA kaThina karahaNI jeI ke tarata zakti thAya che ane vicAre che je AvI kaSTakiyA karavAthI zuM? pariNAma sundara rAkhave. bhAIo ! viSayane cheDayA sivAya kadApi pariNAma sundara thAya khare? teja kAraNathI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizuddhamA sevana. (16) zrI vItarAga prabhue zabdAdi viSayAne jItavA sArU sAdhune prathama upadeza karele che, eTale ke je zabdAdi viSayane jIte teja sAdhu kahevAya. tathA paraspara dharmanI carcA karavAnu kahela che te ghaNIja sundara vAta che. kAraNa ke je samudAyamAM sAraNA-vAraNAdika nathI te gaccha sAdhue cheDI devA, vaLI je gacchanI a Mdara sAraNAvAraNAdika hAya tyAM gurUAdika kdAca IMDAdithI tADanA kare, te paNa te gacchanA tyAga karavo nahi. jo sArAvArA na hoya te vamAna kALamAM hindu khAvAonI je dazA che teja dazA vItarAganA zAsanamAM vatA munienI thAya. jarUra hitazikSAdi pUrvaka dharmacarcA hovI joie. vaLI viSayanA tyAga mATe upadeza kare che:-- mA peha purA paNAma nikaMkhe navAha dhuNittae / je dUmA tehiM No NayA te jANaMti samAhimAhiyaM // 27 // o kAhie hojja saMjae pAsaNie ya saMpasArae / nacA dhammaM NuttaraM kakirie e yAci mAmae // 28 // bhAvArtha:--pUrve bhAgavela viSayAne jo nahi. bhaviSyakALamAM viSayanI prAptinA abhilASa kara nahi, mAyAne dUra kara, je purUSA duSTa manathI viSayAdhIna thatA nathI, te sarvottama samAdhi dharmane jANeche e pramANe tattvane jANanArA kahe che. gocarI mATe gaela sAdhu gRhasthAnA gharamAM kathA kare nahi; prAztika na thAya eTale ke praznanA uttara na Ape, gurU Adika samyak prakAre uttara Apaze, temaja keAI varasAda viSe athavA vastunA bhAva viSe pUche te te kahe nahiM, zrIvItarAganA dharma sarvottama che ema jANI samyak anuSThAnamAM tatpara thAya; ane zarIrAdimAM mamatvabhAva na kare. vivecanaH-je vastune yAda karavAthI athavA jovAthI manovRtti viparIta thAya te vastune yAda na karavI tathA jevI paNa nahi, e sAmAnya niyama prAHya sarva manuSyenA anubhavamAM haze, temAM vizeSe Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) dharmadezanA karI Atmazatru zabdAdi viSaye te AtmA saMbadhI zAzvatI RddhinA cera hovAthI tenA para dRSTi devI nahi. tema tene smRtipathamAM paNa lAvavA nahi. bhaviSyakALamAM paNa tene saMbaMdha na thAya te mATe sAvacetI rAkhavI. mAyA tathA aSTa prakAranA je karma tene dUra kara. tAtparya e che je mAyA kamanuM kAraNa che, mATe mAyAne dUra karavAthI karma svAbhAvika rIte ja dUra thaze. je purUSe kharAba vicAra vaDe viSaya vivaza thayA nathI, teoneja jagamAM zUravIra, tattvajJa tathA samAdhi dharmanA jANakAra samajavA joIe. sAdhu gRhasthanA gharamAM jaI kathA na kare, tene mULa uddeza e che je vikathA na kare, athavA ga5 na hake. kadAca e prasaMga hoya ane gRhasthanA gharamAM kathA kare, te be traNa sAdhu sAthe hovA joIe, strIvarga paNa baheLe have joIe, ane sAthe purUSe paNa haya, ane tema na hoya te dhamakathA paNa na kare. praznano uttara ApavAnI zakita hoya chatAM gurUAdinuM bahumAna rAkhavA sArU teone gurU pAse AvavAnuM kahe. kadAca kaI eja samaya hoya ke prattara nahi ApavAthI zAsananI helanA thAya tevuM hoya, athavA leke aneka kalpanAo kare tema hoya te uttara zAMta cittathI tathA gabhIra svabhAva pUrvaka Ape. paraMtu vRSTi vigere sAvadha praznane te uttara Apeja nahi tevA praznamAM aneka anartho rahelA che. kAraNa ke zubhAzubha kahenAra pratyakSa rIte ArtadhyAnavALe thAya che. dAkhalA tarIke ema kahyuM hoya ke amuka divasanI aMdara athavA amuka divase vRSTi thaze, ane kadAca dhAre ke tema na thAya te bhAre saMtApa thAya; vaLI kathana karela divasanI aMdara hamezAM AkAzanI sAme jevuM paDe, vaLI bahAra jaIne pavananI parIkSA paNa karavI paDe. teja pramANe vastuone bhAva kahenAra paNa teja prakAre durbAnI rahe che, pitAnuM vacana satya thavA khAtara hajAre jIvene nukasAna thAya tenuM dhyAna rahetuM nathI. lekamAM kevaLa vacanasiddhi thavA khAtara maMtrAdikane jApa ekAgracitta kara paDe paraMtu je tevuM ja dhyAna AtmAne arthe thAya te rAgadveSa je Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizuddhamA sevana. (167) anAdikALanA zatrue che tenA kSaya thatAM vAra lAge nahi, paraMtu tevA bhAgya hAya kayAMthI ? ulaTu je dhyAnathI rAgadveSa vRddhi pAmanAra chete dhyAna para mana vacana ane kAyA vaDe lIna thavAya che, teTalAja sArU jinarAja deve sAdhue ne bhaviSyakALanA zubhAzubha phaLa kahevAnI manAi karelI che. sarva jANe kharA, parantu kahe nahi. jee svadehamAM niHspRha che te cazAvAda, kIrtivAda, athavA to A mArA bhaktA che, huM tenA gurU yA svAmI chuM evo Agrahu kharA sAdhune hAya niha. vaLI sAdhuone krodhAdinA tyAgapUrvaka Atmahita karavA pharI bhalAmaNa kare cheH naMca pasaMsa ko kare na ya nakosa pagAsa mAhaNe / tesiM suvivegamAhie pAyA jehiM sujosiyaM dhuyaM // 37 // he sahie susaM dhamma vahANa vIrie / viharejja samAhi iMdie prAtahi khu uhe lagnai // 30 // bhAvArtha :--lakSaNathI layAnA edha karAvavA pUrvaka upadeza kare che. prathama channa eTale mAyA, kAraNa ke mAyAvI mANasa svAbhi prAyane chAnA rAkhe che, tene huM mune ! tu na kara. vaLI prazasya eTale leAbha, jagaja tu leAbhane mAna Ape che mATe tenuM nAma prazasya che tene paNa na kara, temaja utkarSa mAnanu nAma che tene na kara, mukha vikArAddhi ceSTA jenA udayane kare che te prakAza arthAt kaya . tene paNa na kara. pUrvokta mAyA, lAla, mAna ane kreAdha jee nathI karatA teone suvivekI jANavA, te mahA purUSAe saMyamanI sevA karelI che. asneha eTale ke mamatvarahita athavA te sihe vaDe parAjita nahi thaela; athavA te ad arthAt anagha niSpApa, jJAnAdi guNu cukta; temaja svahita eTale AtmahitakAraka, bhale prakAre savRtendriya temaja manevikArarahita; dharmothI; upadhyAna, sUtravidhi pramANe ceAgavaDunAdi kriyA karanAra; tathA vazIkRtendriya eve pRthvItalamAM vicare. kAraNa ke, Atmadgita ghaNuM durlabha che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA a', v . , * , , , , , , , , , , * * * * * * * * kaf * * vivecana-mAyA mahAdevIe jagatamAM ananta jIne bhega lIdhe che tathApi te tevI ne tevI ja tRSNAvALI che. zrI yazovijayajI mahArAja AThamA pApasthAnakanA svarUpanuM varNana karatA A pramANe keza leca mala dhAraNuM, suNe saMtAjI, bhUmizaNyA vratayAga, guNavaMtA; sukara sakala che sAdhune, suNe saMtAjI, dukkara mAyAtyAga, guNa tAjI. nayana vacana AkAranuM, suNe saMtAjI, gopana mAyAvaMta, guNavaMtAjI, jeha kare asatI pare, suNe saMtAjI, te nahi hitakara taMta, guNavaMtAjI. ityAdi kathana vivekI purUe vicAra karavA jevuM che. kezalucana ke jene keTalAka vairAgyaraMga raMgitAMtakaraNa karI zakatA nathI, tathA maladhAraNa ati dusaha che, vaLI bhUmi para suvuM, vratanuM pALavuM e badhuM duSkara che te paNa tene sukara batAvela che, parantu mAyAne tyAga ati duSkara batAvela che. vAta paNa kharI che, kAraNa ke anAdi kALane duzmana meharAjA svamaMtrI mAnane manuSya rUpa pitAnI prajA pAse mekale che. A mAna maMtrI pitAnI putrI mAyA sAthe saMbaMdha karAvI pachI nizcittabhAvathI rahe che. game te tyAgI heya parantu eka vakhata te mAyAdevI jarUra cakkara khavarAve. mATeja zAstrakare nimayI thavA vAraMvAra upadezAMtara kare che. paraMtu jyAM sudhI manube kIrti, pUjAdikanA abhilASI hoya che tyAM sudhI lekarajanane sArU utkRSTa kiyA kare che, te paNa te kiyA saMsAranI hAni karavAne badale saMsAranI vRddhi karanAra thAya che. asatInI aturAI durguNanI vRddhi karanAra che. sAdhue pitAne vyavahAra zuddha rAkha joIe. leka pUje agara na pUje tenI darakAra nahi. kAMI lekane mATe kriyA karavI nahiM. je kAMI karavuM te AtmA mATe. teTalAja mATe sAdhuo Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizuddhamArga sevana. hamezAM eka vRttivALA kahyA che. ekAntamAM he yA janasamudAyamAM he rAtrI he yA divasa he; gAma he yA araNya ho; sarvatra samabhAva bhAvitAtmA rahevuM, anyathA kiyA kaNarUpa che. te ne mATe daSTAnta - "kusumapuranI aMdara eka zeThane ghera be sAdhue AvyA. eka uparanI bhUmikAmAM rahe, ane bIjo ro nIce. upara rahela sAdhu paMcamahAvratadhArI, zuddhAhArI, pAdacArI, sacittaparihArI, ekalavihArI vigere guNagaNavibhUSita hatuM, paraMtu kevaLa lokeSaNAmagna hate. bIje zithilAcArI hatA, paraMtu guNAnurAgI temaja niyI hato. have bhakata leke jyAre nIce sAdhune vaMdaNu karI upara gayA tyAre te vAtanI upalA sAdhune khabara paDatAMja tarata teNe nIcenA sAdhunI nindA zarU karI ane kahyuM ke pAsasthAne vaMdanuM karavAthI pApa lAge che, prabhunI AjJAne bhaMga thAya che, ityAdi jema manamAM A ve tema be lI zrAvake pAse nindA karI. zrAvakee te pAchA nIce AvI nIce rahela sAdhune tamAma vRttAnta jaNAvyuM greDa prAyaH mIThuM maracuM bhabharAvIne eka bIjAnI vAta karavAmAM kuzaLa hoya che. te paNa nIce rahela sAdhu guNAnurAgI hovAthI zAntabhAvathI belya, je he mahAnubhAva! upara rahelA pUjyavarya ThIka kahe che. huM aAMdanI chuM. jyAre teo bhAgyazALI, sUkasiddhAMtanA pAragAmI, caritrapAtra temaja zuddhAhAra lenAra che. huM te mahAvIranA zAsanane lajavanAra kevaLa veSadhArI chu. ityAdi vacane sAMbhaLI ahIMnI vAta tyA karanArA zrAvake cakti thayA. evAmAM kaI kevaLajJAnInuM tyAM AvavuM thayuM. pelA banne muni saMbaMdhI vRttAnta kahI pUchyuM ke he bhagavan! te bemAMthI halakA karmavALa keNa che? jJAnI purUSe kahyuM nindAnA karanAra daMbhInA ghaNA bhava che, jyAre pele bIje parimita bhavamAM karmamukta thaI muktimaMdiramAM jaze." vAMcake! mAyA mahAdevInA caritranuM varNana hajAra pAnAM reke tepaNuM pUruM thAya nahi, mAtra tatvajJAna thI te pUruM thaI zake ema 22 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) dha dezanA. che, mAyAnA jana abhimAna mAhunA maMtrI che. maMtrI vaza thaye te rAjA paNa anukULa thAya che, temaja leba ane krodha paNa AtmAnA duzmana che. ane maharAjAnA sumaTo che. vivekI purUSa e duzmanA nI sevA na karavI, sUtrakAre Atmahita ati durlabha batAvela che. bhavabhramaNa karatAM karatAM A jIve ananta janma maraNAdi asahya duHkhA sahyAM che, ghaNIvAra apamAnane pAmela che, kArDine ana tame bhAge vecAela che, temaja cAre gatimAM puNyanA abhAve paraMparA pAme che jemake kahyuM che ke: asminnasAra saMsAre nisargeNAtidAruNe / avadhirnahi duHkhAnAM yAdasAmiva vAridhau // 1 // jema samudramAM jalajaMtunI saMkhyA nathI, tema svabhAvathIja ati bhayaMkara evA A asAra sa'sAramAM duHkhanI sImA nathI, duHkhamaya sa'sAra, prathama narakagatinA duHkho upara jyAre ApaNe za:strAdhAre daSTi daie chIe, tyAre zarIra upara sADA traNa karoDa rAmasija ubhI thAya che. hRdaya kaMpe che temaja zarIra zithala thai jAya che; netrayI jalapravAha vahe che, temaja manamAM ema thAya che je AvA chedana bhedana tADana tanAdi asahya vedanAvALAM duHkhA A jIva kevI rIte sahuna karI zakaze ? ema vicAra thAya che, parantu narakagatinAM kAraNeA je mRSAvAda, viSaya sevana, mUrchA, parapIDAtpada ityAdika che tene tajavA A jIva icchA karatA nathI, kAraNanA abhAva sivAya kAryanA abhAva thAya nahi. manuSyanI ulaTI pravRtti rRkhI, eka kavie yathAja subhASita kahyu che keH---- dharmasya phalamicchanti dharma necchanti mAnavAH / pha necchanti pApasya pApaM kurvanti sAdarAH // 1 // dharmanAM phaLa je uttama kulamAM utpanna thavApaNu, zarIranI taMdurastI, putraparivAra, Rddhi, janamAnyatA, buddhi, vaibhava, rAja mAnyatA ucca prakAranA TAiTalA tathA paraleAkamAM devatva ityAdikanI cAhanA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhamaya saMsAra. (171) kare che, parantu dharma karatA nathI. vaLI pApanAM phaLo je dutigamana, paravazatA, daridratA, leAkApamAna, strIputrAdithI asateASa, athavA strIputrAdinA abhAva, rAgotpatti, cittanI vikalatA, vivekazUnyatA, paradAsava ityAdika che, tenI keI cADunA karatuM nathI, parantu pApane te Adara sahita kare che. pratyakSa A ulaTI rIti che. dareka samaje che ke je karaze te hAraze, parantu mAhamAtaganA sabadhathI Atmazuddhi (pavitratA) ne hArI malinasvabhAvathI ane che. tiya 'cagatimAM prAya: dharma karma nathI hAtuM, tyAM kevaLa du:khadAva najala jovAmAM Ave che, jemake, janA dizastrAdinavaM tirathAM sarvato jayam / saraM svasvakarmabandhanibandhanam || || 1 || potapotAnA kabaMdha jemAM kAraNa che tathA jene prasAra alagna che, evu temaja jalAdika tathA zAstrAdikathI utpanna thaela bhaya sarva prakAre tiryaMcAne che. tAtparya e che je tiya cAnA janma prAyaH duHkhamaya che. jalacara sthalacara ane khecara e gaNu bheda mAMhenA prathamanA be bhedanA tiryaMcA aMdara aMdara paraspara bhakSaNa kare che. temAMthI kharca te mAMsAzI krUrAtmAe aneka prakAre tene pakaDI duI zApUrvaka mAre che. jenA citAra zrImad hemacandrAcAye RSabhadevacaritramAM sarga pahelAmAM Apela che, tenA vistAra ahIM na ApatAM te pustakanu pRSTa 21 muM jovA bhalAmaN karU chuM. manuSyanA sammadhamAM paNa ekAMta sukha nathI, duHkhamizrita sukha che. jema kahyuM che keH mAnuSyake'pi saMprApte jAyante ke'pi janminaH / janmAndhavadhirA janmapaGgavo janmakuSThinaH // 1 // manuSyajanma maLye te keTalAka jIve janmAMdha, janmathI baherA, janmathI pAMgaLA tathA janmathI kADhIA thAya che, eTalu ja nahi parantu eka vividha prakAranI vyAdhi, koIne mana saMbaMdhI ASi te koine kuTuMba parivAranI upAdhi lAgela hoya che, jayAre keTalAeka manuSya pazunI mAphaka bhAra vahana karI jIvana pUrU kare che, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (172) dharmadezanA jyAre keTalAeka paravaza thayA chatAM bhUkha tRSAdika sahana kare che. deve paNa ekAnta sukhI nathI te batAve che - parasparaparAbhUtikliSTAnAM dyusadAmapi / / svasvAminAvabachAnAM du:khameva nirantaram // ravAmI sevaka bhAva vaDe baddha thaelA tathA paraspara parAbhavathI kilaSTa thaelA devane niraMtara duHkha ja che, tAtparya e che je tamAma jI havAmI thavA cAhe che. ane utkRSTa RddhinI cAhanA tamAma rAkhe che, paraMtu svAmiva tathA trAddhi puNya sivAya maLatI nathI. janmAntaramAM puNya karatAM jarA vIryAticAra lagAvela, tethI saMpUrNa sAmagrInA abhAvamAM jarUra duHkha hoya che. vAstavika sukhI te jina aNagAra vinA bIjuM kaI nathI. sukhI purUSa prAyaH dhArmika kriyAmAM citta lagAvI zake che. ahIM vartamAna kALanI sthiti joIne jarUra madhyastha purUSane zaMkA thaze ke sukhI purU dharma karatAM nathI, jeralAo dharma kare che, teo prAyaH duHkhI purU hevAthI duHkhate dura karavA dharma kare che, paraMtu tenA uttaramAM samajavuM joIe ke jeo jaDa cIja para prema karI jagamAM sukhI dekhAya che, teo sukhI nathI kharI kI saMka9pa rahita purUSa sukhI che, te sukhI purUSa dhArmika kriyAmAM vijayI nivaDe che. te ja kAraNathI AcAryae puNyAnuM baMdhI puNyane kathaMcit mukitanuM kAraNa mAneluM che. sAkSAt mukitanuM kAraNa te puNya pApane abhAva che. jJAna, darzana ane cAritra rUpa ratnatrayanI ArAdhanA karatAM karmanI nirjarA thAya che. tIrtha karene puNyAnuMbaMdhI puNya hevAthI sAmAnya kevaLI, bhagavAnanI dezanA samaye samavasaraNamAM Ave che. teo kRtakRtya che, tIrthaMkara tulya jJAnavALA hovA chatAM teo vyavahAra nayane mAna Ape che, kevaLInI pariSa agADI chadmastha bhAvavALA gaNadhare bese che, tenAM be kAraNa che. eka te praznottara karanAra gaNadharo che, bIjuM teo padArtha che. A tamAma vyavahAra puNyAnuM baMdhI AbhArI che. keTalAka graMthakAro graMthanI aMtamAM spaSTa lakhe che ke A graMthathI je puNya baMdhAela che, tethI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhamaya saMsAra. (173) mArA anAdinA kharA zatrue rAga dveSAdvi kSaya thAo. tyAre keTalAka AcAryAM udAra bhAvathI ema kahe che, je A graMthathI je puNya thaela che te puNya vaDe bhavI jIvA sukhI thAe, puNya ane pApane mATe cabhaMgI A pramANe cheH-puNyAnuSa zrI puNya. pApAnudhi puNya, pApAnuodhi pApa, puNyAnubaMdhi pApa, jevA aghyavasAya vaDe kA thAya che teveAja aMdha thAya che. teTalAja sArU prabhujI sAdhuene vAravAra upadeza kare che, je tame kadApi kleza kaMkAsa karaze nahi, sadA apramatta bhAvamAM vicare, Atma kalyANu muzkelIthI prApta karI zakAya che, have uddezAnI samApti karatAM chatAM upadeza Ape che. keH-- ehi pUNa purA aNusmRtaM vA taM taha ko samuTitayaM / ( vA vitaNo aNuhiyaM iti pAThAntare ) muliyA sAmAi hitaM nANaM jagasavvadaM siNA // 31 // evaM mattA mahaMtaraM dhammamiNaM sahiyA bahU jalA / guruNodAttA virayA tina mahobamAhitaM ||32|| tti bemi samabhAvalakSavALuM sAmAyika ( cAritra ) ke je sadazI ane sarvajJa zrI vItarAge kahyuM che, te kadApi pUrvakALamAM prANIonA sAMbhaLavAmAM Avyu nathI, ane kadAca sAMbhaLavAmAM Avyu hAya teA yatha sthita anuSThAnamAM Avyu nathI. pAThAntara yathArtha anuSThAna naddhi thavAthI Atmahita thavuM prANIene durlabha che, e prakAre Atmahita durlabha mAnI manuSyatva, Aya deza ityAdika, sanuSThAnanuM kAraNu samajI dharma dharmanI aMdara mATuM aMtara che, mATe vizeSa dharma je jJAna, darzIna, ane cAritra dharmavALA gurUnI AjJA vazavI hajAro jIvA saMsAra mahAsAgara taryAM ema huM tane kahuM chuM, ema nahi, pattu zrI RSabhA vande tIrthaMkarA kaDI gayA che tema kaDuM chuM. A vacana zrImahAvIranu che tene lai sudharmAMsvAmI ja khUsvAmIne kahe che. vivecanaH-kevaLa jagajja tuhitAvaha purUSAnA upadeza tattvathI bharapUra hoya che, A avasarpiNI kALamAM tIrthaMkaro cAvIza Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174) dharmadezanA. thayA teo tamAmane upadeza ekAkAra hoya che, zabda racanAmAM bhale pharaphera hoya. paraMtu arthozamAM keIna vibhedabhAva nathI. zabdaracanA te deza kALane anusarIne thAya che. vIraparamAtmA saMskRta bhASAne jANatA hatA, sarvabhASAvida hatA, chatAM bAla, strI maMda prakRtivALA purUSa tathA cAritra dhamAbhilASI jInA upakAra mATe siddhAMtanI racanA prAkRtamAM thaI jema kahyuM che ke - vAlImaMpi kRvi vAritrAiLAnA anugrahArtha tattvajJaiH siddhAntaH prAkRtaH kRtaH // 1 // pUta hetuthI siddhAnta prAkRta bhASAmAM nibaddha thaye. zrI mane hAvIra devanA upadezamAM zAMtinI vRddhi sivAya anya upadeza nathI. zrI mahAvIra devanuM zAsana haju sudhI virodhabhAva rahita cAlyuM Ave che, je matamatAMtara gaccha vigere thayA che te prAyaH padArtha vilepI nathI. kiyAkAMDamAM bheda che. te bhale svasvagacchAnusAra kare. jenI karaNa kaSAyabhAvarahita haze, tene phaLa maLanAra che. AtmakalyANane mATe mithyAdaSTi athavA samyaddaSTi je kAMI kyiA kare te bannene sakAma nirjara batAvela che. hA alabata, sakama nirjarAmAM nyUnadhika bheda paDaze. 5 raMtu tyAga, vairAgya, Indriyanigraha, tapa vidhAnAdika gamete jIva Agraha tathA nidAnarahita kare che te jarUra karmacciAne sApha karavAmAM jaLa rUpa che. pachI svalapa jaLarUpa yA pravAha rUpa che. tatvavetta enA vacana saraLa, sundara ane pakSapAta rahita hoya che. jaina zAstramAM paNa lekha che je tAMbara ho yA digaMbara, buddha he yA anya keI kapilAdi he; paraMtu je samabhAva vaDe AtmAne bhAve at kaSAyabhAvane jalAMjali Ape te jarUra muktigAmI thAya. teja kAraNathI jenasiddhAMtamAM paMdara bhede siddha kahelA che. anyaliMgI paNa mekSamahelamAM pahoMcI zake che. kAraNake vastutaH deva, gurU ane dharmanI zraddhA temaja padArthatatvanuM yathArtha jJAna eja mukita rUpa vRkSanuM adhya bIja che, jenasiddhAMta vartamAna kALamAM 45 upalabdha thAya che. prAyaH keTalAka siddhAMta para bhinna bhinna AcAryoe aneka TIkA banAvI che. mULasUtrane Azaya Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhamaya saMsAra. (19) tamAme eka sarakhI rIte prarUpyA che jo ke svacce pazamAnusAra vizeSAdhika yukitanA vistAra karela che, topaNa koIe mULa sUtra virUddha vyAkhyA karela nathI. AthI teonuM pramANikapaNuM tathA bhavabhIpaNu sahaja bhAvathI siddha thAya che. jyAre ApaNe, jainetaramatAnuyAyIee eka khIjAnu' kareluM khaMDana joie chIe tyAre duHkha thAya che. te matAnuyAyI aMtaramAM zraddhArahita athavA sazayazIla ane che. ane tethI keTalAeka mahAzayee gabharAine nIce pramANe vAkaya uccAM che. jemakeH-- zrutizva jinnA smRtayazca bhinnA naiko muniryasya vacaH pramANam / dharmasya tattvaM nihitaM guhAyAM mahAjano yena gataH sa paMthAH // 1 // zrutie bhinna che temaja smRtie bhinna bhinna che, evA kAi muni nathI ke jenu' vacana pramANa bhuta thAya, ane dharmanu tattva te guphAmAM sthApana karelu che. tethI mahAjana je mA jAya te mA samajavA', ityAdI vAkayA sa zaya bhAtrane sUcaveche. DIkaja che. sana darzana (savAya anyadarzanamAM paraspara virodhAdi doSo mAlUma paDeche. tenA ullekha ahIMmAM nahi karatAM anyatra karIza, bhagye ! sU yagaDAMga sUtranA bIjA adhyayananA bIjo uddeza samApta thayA, have trIjA uddezA tarapha daSTipAta karU' chu. sUyagaDAMga sUtranA bIjA uddezAnI aMdara ema batAvavAmAM AnyuM che ke cAritravata jIvA mukita nagarImAM nivinna rIte pahoMcI zake che, chatAM cAritra rattanI rakSA karatI vakhate risahAne lIdhe aneka vinne ubhAM thAya che, te paNa sAttvikazirAmaNI muniratnA parisahAne chatI vijayI bane che; duniyAnI vakra bhUlavaNImAM na paDatAM AramavInA maLathI parisaha phAjane haThAvI dai subhaTa zreNInI parIkSAmAM pAsa thai karma zatrune parAjaya kare che, temaja satya svarUpanI ka soTImAM kasAI ravajIvananI rUparekhA niSkala'ka rIte jALavI rAkhI, svasattAnA upabhoga kare che, te bAbata trIjA uddezAmAM kramazaH khatAvavAmAM Ave che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) dharmadezanA. == agocara strI caritra - saMvumakammassa nikkhuNo jaM mukhaM puDhaM abohie / taM saMjamao vacija maraNaM hevya vayaMti miyA // 1 // vaM vinavaNA anophiyA saMtihiM sAM vidvAdiyA. tamhA jati pAsahA adakkhukAmAirogavaM bhAvArtha -karmabaMdhanA kAraNe je mithyA darzana, avirati, pramAda, kaSAya ane je tenAthI nivRtta thaela, temaja bhikSA karanAra, ajJAna vaDe bAMdhela karmane saMyama vaDe kSaya karI tathA maraNadikano tyAga karI mukti pratye jAya che e pramANe paMDita kahe che. je strInA pAsamAM paheluM nathI, te saMsArapAragAmInI tulya che, teTalA sArU urva je mokSa tene tame jue. jeo kAmane roganI mAphaka jue che, teo paNa mukata tulya che. vivecana-kamabaMdhanA kAraNane abhAva karmane abhAva sUcave che. kemake karaNanI sattAmAM kAryanI sattA che, karmabaMdhanAM kAraNathI dUra rahenAra jaladI karmothI dUra thAya che. dAkhalA tarIke jema taLAva pANIthI bharapUra hoya te paNa je AvadAnI baMdha karI vaparAza zarU rAkhavAmAM Ave te ceDA kALamAM taLAva khAlI thAya che. teja pramANe Atma rUpa taLAva, karma rUpa jaLathI bharapUra che. paraMtu je karmabaMdhanAM kAraNe rokavAmAM Ave te navAM karmanI AvadAnI baMdha karavA sAthe purANuM karmo tapa, japa, jJAna thAnAdithI nirja re che, ane jJAna bhAvathI baghAelAM karmo baddha saMjJAne pAme che, teja karma spaSTa nidhatta ane nikAcita avasthAne pAme che. jema jema pariNAmanI dhArA kila, kilaSTatara, kilaSThatama tathA zubha, zubhatara temaja zubhatama heya, tema tema baddha karmane anukrame spaSTa, nidhatta ane nikAcita kare che. jagatamAM tattvavettAo baMdha samaye cetavA sUcave che. je mANa sa karmathI mukta thAya che, tenA zira para janma, jarA ane maraNadi duHkha paraMparA rahetI nathI. vAratavika sukhanA abhilASI tathA sAMsArika sukhaSI purUSe jagata mAM purU gaNAya che. purUSamAM 72 kaLA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - agocara strI caritra (177) che, tyAre strImAM 64 che, chatAM kubhAyae pitAnA caritra vaDe purUSane dabAve che, vageve che, jagatanI daSTi AgaLa tuccha banAve che, kiMkaranI mAphaka purUSa upara hukama calAve che, Apatti samaye managamatI cIjo magAvI vizeSa cintAmAM nAMkhe che, te ghera beThI cena uDAve che, eTaluM ja nahi paraMtu pativratA dharmane jalAMjali daI aneka kukarma karavA jarA paNa saMkeca pAmatI nathI. tevI kubhArthIone saMga taja teja sukhanuM sAdhana che, paraMtu viSaya laMpaTa purUSe aMdhanI upamAne vahana kare che. adha mANasa paNa hRdayAdarzamAM jJAnacakSuthI prakAzavALa rahe che, paraMtu kAmAMdha purUSa kadApi prakAzavALe te nathI. jene lIdhe tenI daSTi sanmukha upasithata thaela tatvajJAnane paNa oLakhI zakatA nathI, phakaTa phAMphAM mAre che. strInA gahana ane agocara caritrane premabhakti samaje che, vaLI pUrNa upakArI mAtapitAne paNa tiraskAra karavA cUkatA nathI. temaja kaSTa nivAraka baMdhuvarga sAthe strInAM vacanathI virodha kare che. devagurUnI AjJA karatAM strInI AjJAne adhika mAna Ape che, tathApi strI potAnA svabhAvane cheDatI nathI. priya pAThaka! jema pANImAM cAlatA mInI pagapati jANavI muzkela che, AkAzamAM cAlatA pakSionI padapaMktinuM jJAna durlabha che, teja pramANe strIonAM caritra jANavAM durlabha che. te saMbaMdhamAM eka nAnakaDuM daSTAMta ahiMA lakhavuM yogya jaNAya che te A pramANe - eka paMDita, strInA nava lAkha caritra amuka eka kAzI jevA sthaLe bhaNIne svadeza tarapha vidAya thaye. rastAmAM eka mahATI rAjadhAnI AvI. brAhmaNe vicAryuM je rAjA pAse jaIne AzIrvAda ApuM. jethI rastAmAM je kharca thayo ane thaze te nIkaLI jAya. Ama vicArI rAjA pAse gaye, rAjAe sanmAnapUrvaka dAna ApyuM, ane pUchayuM je Apa kyAMthI Ave che? paMDite uttara Ape ke kAzIjIthI. rAjAe pUchyuM-kAzamAM keTalAM varSa rahyA? zuM abhyAsa karyo? tathA vartamAnamAM kayAM jAo che? 23 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (178) dharmadezanA. paMDita uttaramAM jaNAvyuM-kAzImAM lagabhaga 14 varSa rahyA chuM. nava lAkha strI caritra bhaNyo chuM. have dezamAM jaI AjIvikAne mATe udyama karIza. rAjAe kahyuM -kadAca ahIMAja bobasta thaI jAya te rahevA vicAra che? paMDite jaNAvyuM hA! amAre brAhmaNa bhAIne jyAM vRtti lAge tyAM deza. have rAjAe pagAra ApI paMDitajIne rAkhyA. hamezAM tenI pAsethI strI caritra sAMbhaLavA lAgyuM. rAjA jema jema dattacitta tha. Ine strI caritrane buddhimAM dhAraNa kare che, tema tema strIo parathI tenI rAgadraSTi kama thavA lAgI, hamezAM eka rANIne tyAga karavA lAgyuM. Ama eka eka karatAM 400 rANIo cheDI, tyAre zaheramAM tathA ataH uramAM evI carcA phelAvyuM ke rAjA strI varga upara avizvAsu banela che, ane dhIme dhIme sarva strIone tyAga karI aMtamAM jegI thaze. A vAta paTarANunA kAnamAM paDI. paTarANIe pahela vahelA pelA brAhmaNa bhaTane zikSA karavA nizciya karyo. buddhimAna mANasa mULa kAraNane nAza karavA prayatnazIla thAya che. dAsIne turata hukama Ape -"jA, pelA bhaTane belAvI lAva." dAsI gaI, paraMtu bhaTa dAsInAM vacana sAMbhaLavAthI dUra rahyA. ane jarA paNa te tarapha lakSya paNa ApyuM nahi. tyAre dAsI pAchI AvI belI je "bAIjI! bhaTa jarA paNa tamArAM vacanene sAMbhaLate nathI, te pachI AvavAnI te vAtaja zI? te te mahA daDha vicA- * ravALe jaNAya che." AvA prakAranAM dAsInAM vacane sAMbhaLI buddhimati rANIe vicAra karyo ke brAhmaNe prAyaH lebhIA heya che. ane e sAmAnya nyAya che ke kacena sarve vAino ghanniA dravyavaDe tamAma leke vaza thAya che. Ama dhArIne dAsIne 200 senAmahere ApI, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agocara strI caritra. (17) ^^ ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ ane evuM kahIne ravAnA karI ke prathama sonAmaha bhaTanI AgaLa mUkaje, jethI bhaTa jarUra tAruM nAma ThAma pUchaze. dAsIe jaIne teja pramANe karyuM. calatI senAmahe re joI bhaTa camakyA ane belyA "Apa keNa che? ane zA kAraNathI A vela che ?? - dAsI belI-mahArAja! huM rAjarAjezvaranI paTaraNanI dAsI chuM. amArI bAI ApanA jJAnathI tathA ApanI caturAIthI ghaNuM khuzI thayAM che. ApanI pUjA karavAne mATe samasta sAmagrI taiyAra karelI che. eka thALa senAmaherane bharIne taiyAra rAkhe che" ItyAdi dAsInAM vacana sAMbhaLI bhaTa lebhAyA. pAghaDI paherI tathA khabhe dupaTe laI cAlyA. rANI pAse AvyA. rANIe asaraNIthI bharele caLakta senAne thALa bhaTanI AgaLa rAkhe. bhaTa have manamAM vicAra kare che, je AkhA janma sudhI nokarI karIe te paNa ATaluM dravya maLe nahi. vAMcake yAda rAkhavuM ke prathama maLelI 200 sonAmahAra paNa bhaTa sAthe lAvela che. have rANIe eka sundara vArtAvinoda zarU karyo, tenI aMdara kALa jatAM jaNAye nahi. bhaTajI mahArAja vArtA tathA lebhanA AvezamAM tamAma vicArane bhUlI gayA. raNue dAsInI pAse mahelanAM tamAma bAraNAM baMdha karAvyAM. eTalAmAM rAjA bahArathI saMtapta thaI AvI lAgyA. ane pUchyuM je paMDita kayAM gayA ? paMDIta pAsethI be cAra daSTA te sAMbhaLIne AnaMdita thAuM; evA vicArathI paMDitajInI tapAsa karAvI, paraMtu paMDitajIne patte lAge nahi. tyAre rAjAe petAnA hajurI purUSane mokalI tapAsa karAvavA mAMDI, te vAre patte maLe je paMDitajI paTarANanA mahelamAM gaela che. Ama sAMbhaLatAMja rAjAne ekadama kedha caDhaye ke paMDita mane te vAraMvAra upadeza kare che je, strInI sAthe bolavuM nahi, ne netra meLavavAM nahi, tenI sanmukha na ubhuM rahevuM athavA te tene NInAM vacana sAMbhaLavA nahi. ItyAdi aneka prakAre dRSTAnta pUrvaka mane te samajAvatuM hatuM, chatAM Aja svayaM rANI pAse gaye che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * (180) dharmadezanA. Ama vicAra karatAM rAjAe manamAM nirNaya karyo ke AvA paropadeza kuzaLanI te have barAbara khabara levI te paNa dharma che. kSaNavAramAM hAthamA taravAra laI sapATA pUrvaka rANInA mahelanI sIDhI upara caDa. rANuM samajI gaI ke rAjA Ave che. tevAmAM rAjAe kahyuM ke -"bAra ughADe, pele duSTa visaMvAdI ane durAcArI kayAM che?' AvAM vacana sAMbhaLatAM ja bhaTa gabharAyA ane hAtha joDI rANune kahevA lAgyA -"he mAtAjI! maraNanA kaSTamAMthI bacAve. hamaNAM rAjA mAre prANa leze." rANIe kahyuM huM zuM karuM?, pavananA jorathI bAraNuM baMdha thayAM haze, tevAmAM rAjA AvI caDe, have rAjAnA manamAM pUrNa zaMkA thaI haze. tethI bacavAno koI upAya nathI. tema chatAM eka nAnakaDI peTI che tenI aMdara Apa pesI jAo te huM mArI kAMIka kArIgarI calAvuM." jagamAM prANathI vallabha koI paNa cIja nathI. pele bhaTa piTImAM peThe. dAsIoe hAtha paga maraDI peTI mahA muzIbate baMdha karI. peTIne ta LuM daI kuMcI rANujIne ApI. rANIe kuMcI bAjue mUkI dAsIone hUkama ApyuM ke bAraNuM ughADe. bAraNuM ughADayAM, te vakhate rAjA ke dhAMdha thaI be pele bhaTa ahIM AvyuM hatuM? rANuM belI-hA rAjA bolyA "kayAM che?" rANI belI- A peTImAM rAjA e "kUcI kayAM che?" rANue turataja se cAvIne eka De pheMka. rAjA te guDa laI peTI pAse paga pachADate pachaDate game teTalAmAM pele brAhmaNa Darane mAthe chetImAM mUtarI paDaye. rANuM belI-"rAjAnA jevA kAnanA kAcA cha jagamAM bahuja ceDA haze. are mUrkha rAjA! je tene peTImAM pUryo hota te huM batAvata kharI ke ? kuMcI paNa Apata ke? Ate tamArA paga vaDe peTI nIcenuM pATIyuM halavAthI peTI mAMhenA gaMgAjaLa Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAcara zrI caritra. (11) ~~www. tathA ataranA zIzA kuTI gayA, je zIzA tamAne snAna karAvavA vAste rAkhyA hata'. Ama sAMbhaLatAM rAjAe vicAryuM" ke rANI khar kyuMche. peTImAM hAya te te batAve nahi. dAsIo turataja UbhI thai, ane peluM bhaTanu mUtra rAjAne zarIra cAnyu. mUtra jarA khArU hAvAthI rAjAne zarIra caTapaTI thai, tyAre rANIe uttara ApyA je attara ghaNuM UMcI ki Mmatanu" hovAthI evu lAgatuM haze, e pramANe sama jAvI rAjAne snAnaghara taraph dAsIe lai gai. have peTI ughADI rANIe bhaTane kahyuM ' mahArAja ! nava lAkha caritranI aMdara A caritra tame bhaNyA che ? jA, have velAsara ghara bhegA thAo. 3 wwwwwwwwwwww peleA bhaTTa ghara tarapha gayA ane pratijJA karI je AthI have zrI ciratranu" nAma levuM nahi.' "9 sajjanA ! khyAla kare ke jyAre strIcaritra, bhaNelane paNa bhUlane teA pachI abhaNunA zA hAla? zAstrakArAe strInA sa pAzathI mukAyelane mukta tulya kahyA che te kharAkhara che. dha ratna te phakata bhAgyavAnaneja maLeche te vAta have AgalI gAthAvaDe jaNAve che: gaM vaNiehiM AdiyaM dhAraMti rAiNiyA iha | evaM paramA mahavvayA akkhAyAna sarAibhAyaNA // 3 // bhAvAH--jema vepArI leAkeA dezAMtarathI amUlya ratnA lAvI rAjA, mahArAjA, zeTha, sAhukArane Ape che, ane pachI jema teo ratnAnA bhAga kareche, tema AcArya mahArAje batAvelA parama ratnabhRta je rAtribhAjana viramaNu rUpa vrata sahita paMca mahAvratane niTa bhavI dhIra purUSAja dhAraNa karI zakeche, alpa sA te tuccha padmAthamAM mu jhaya che. je iha sAyAlugA narA prajjovavannA kAmehiM mucchiyA / kivaNeNa samaM pagabjiyA na vijAti samAhimA hiaM // 4 // bhAvArtha :----je purUSaSa A asAra saMsAramAM Rddhi, rasa, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. namamannannmann ane zAtA sAravamAM Asakta, viSayarasamAM magna thaela, dhIme dhIme dhITha bane che teo kRpaNanI dazAne anusaratA vItarAga bhagavAne batAvela samAdhine jANatA nathI. vivecana -trIjI gAthAmAM mahAsattava purUnI rIti batAvI che, ane ethI gAthAmAM alpasatva prANIonI vAto batAvelI che. mahApurUSe sarvatra vijayI ane sukhI thAya che. amUlya ratnAdikano bhega karI pAchA uttama kuLamAM utpanna thAya che. lImIthI dAna gaI zake che, ane dAnathI puNya prApta thAya che. vaLI puNyathI lakSamI jAne lakSmIthI dAna e pramANe paraMparAe zubha jege mukti paNa thAya che. tevI rIte cAritra ratnathI svarga, svargathI manuSyabhava, tyAM paNa cAri. tradharma ane cAritradharmathI karmanI nirjarA, ane yAvata mukti sukhanI prApti thAya che. mahApurUSe vAstavika sukhane lAbha meLave che, tyAre alapasa hAya ya karI janma gumAve che. te dazA kapaNapaNane choDatI nathI. kadAca kAkatAlIya nyAye ratnanI prApti thaI jAya, paraMtu thoDAmAM te gumAvI de che. udAharaNa tarIke ke purUSane cintAmaNI ratna anAyAsa maLyuM, paraMtu teNe tenI oLakhANa nathI. kevaLa cintAmaNuM ratna nA jerathI tene je je vicAre karyA te pAra paDyA, tevAmAM cintAmaNI ratnane adhiSThAthI deva parIkSAne arthe kAgaDAnuM rUpa laI te purUSa jyAM pitAnA mitranI sAthe bAjI ramatuM hatuM tyAM AvI kharAba zabdathI belavA lAge. pelA nirbhAgya ziramaNIe tene uDADe paNa uDaye nahi. te vAre potAnA hAthamAM je cintAmaNi ratna hatuM te pheMkayu, ke tarata tene laI te vidAya thaye. bhAIe je vicAra karyA hatA, ane cintAmaNinA mahi. mAthI siddha thayA hatA, te tamAma have IndrajALa jevuM thayuM. pAchaLathI jyAre samajavAmAM AvyuM je citAmaNI ratna hAthamAM AvyuM hatuM, paraMtu kAgaDAne uDADavAmAM te khAyuM. tyAre tene pazcAttApane pAra rahe nahi. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane sadAcAra jJAna ane sadAcAra have keTalAeka sukhazIlIA jIvA iMdriya sukhane Adhina thai cAritraratnane kRSita kare che. apavAda sevanane dharma" samajI pratikramaNa pratilekhanAdi kriyAmAM zithila thai lAka AgaLa lava rA zarU kareche je' tuccha kriyAmAM zuM paDayuM che? sarvottama te jJAnayoga che. jJAna sUrya samAna che. kriyA te AgiyAjIva jevo che. hamezAM pratikramaNupratilekhanAdi kriyA karanAra kapaTa kare che. amane tema AvaDatu nathI. ame tA tevA DhoMga nathI karatA. je karavu' te zuddha karavu'. azuddha karavAthI bhavaparaparA vadhe che. tevI kriyA bhavanuM kAraNa che. ' ityAdi yuktio bhadrika jIvAne batAvI leAkapUjAnA cAhanArane kharekhara aThulasa'sArI gaNIe te vAMdho nathI. jIvA peAtAnA dUSaNane samajI zakatA nathI. (183) dUSaNane bhUSaNa rUpa samajanAra jIva prathama guNusthAnake rahetA hAya ema kahevAmAM kAMI Azcarya nathI. jIvAe A saMsAra rUpa vizALa ma'DapanI aMdara aneka prakAranA veSA dhAraNa karyAM che, paraMtu phakta eka zudhdhapadezakanA veSa paherelA nathI. jo te veSa paheravAmAM Ave tA jarUra vItarAgadeva prarUpita tattvamAM rUci rUpa-mukti nagaramAM javAnI TIkITa-mudrAmudrita maLe, jethI kAMi paNa roka Toka thAya ja nahi. A jagatamAM jIvA bhinna bhinna rUcivALA che. koi jJAnaraMgI tA koi kriyAkuzaLa, koi dhyAnamagna te kAi tapasvI, koI bhajanAnI tA kAI zAsanapremI vigere vigere guNAmAM anurAga vALA hoya che. paraMtu teoe itarAMzane niMdI eka guNanI ekAMta rIte puSTi karavI joie nahi, pUrvokta tamAma muktinAM sA dhana che. dAkhalA tarIke saMsAramAM jema jIve mAtranuM lakSyabi paisA upArjana karavAnuM che. paraMtu te meLavavA sArU udyama aneka che. kharthAt sA, eka para'tu, tenAM sAdhana aneka hoIne game te mArga dravyasiddhi karavAnI che, teja pramANe mumukSu vage paNa mu ktinI prApti harakoi prakArathI karavAnI che; jJAnathI dhyAnathI mAM te kriyAthI athavA tapeAkhaLathI mukti nagarImAM pahoMcavAnu Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA, che. teTalA sArU zrIvItarAga bhagavAnanI AjJA rUpa derIne hAthamAM rAkhavI, jethI karIne tame tamAma vastune bAMdhI zakaze. juo zrI Avazyaka niryuktinI amulya gAthAo zuM kahe che? hayaM nANaM kiyAhoNaM hA annANo kiyA / pAsaMto paMgulo damDho dhAvamANo a aMdhazro // 2 // saMjogasiddhI phalaM vayaMti na hu egacakkeNa raho pyaa| aMdho apaMgU avaNe samicA te saMpanattA nayaraM pavidA // 23 // bhAvArtha-kriyA vinAnuM jJAna vyartha che ane jJAna rahita kiyA phegaTa che. jemake dAvAnalamAM deDate chate AMdhaLe baLI mare che, ane pAMgaLe dekhate chate maraNa pAme che. kriyA sahita je aSTapravacana mAtAnuM jJAna hoya te paNa te jJAnI che. jJAna sahita kriyA phelavatI che. eka cathI ratha kadApi cAlatuM nathI. kadAca kaI calAvavA hiMmata kare te akasmAt paDe. pata AMdhaLe tathA pAMgaLe alaga alaga hevAthI je anartha pAme che, teo beu je bhegA thAya te IcchanagaramAM pahoMce, teja pramANe jJAna ane kriyA je kaI ThekANe ekatra thAya tyAM navanidhi ane aSTamahAsiddhi pUrvaka muktinagaranI prApti thAya. bhAIe! kadApi ekAMta pakSamAM javuM nahi. lekapUjA tathA kIrti mATe vAstavika kIrtine nAza na kara. jeTaluM bane teTaluM dharmadhyAna karavuM, paraMtu phegaTa oLaghAla banavuM nahi. juo, zithilAcArIonA hAla sUtrakAraka daSTAnta pUrvaka batAvI tyAgamArgane upadeza kare che. jemake, vAheNa jahA va vicchae abane hoi garva pacoie / se aMtaso appayAmae nAivaha abale visIyati // 5 // evaM kAmesaNaM vina anjasue payaheja saMthavaM / kAmI kAmeNa kAmae lake vAvi alakAharu // 6 // bhAvArtha-jema pAradhI mRgaDhi jaMtuone dehAvI deDAvIne thakavI daI abaLa kare che, athavA gADI hAMkanAra gADIvAna Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane sadAcAra.. (185) je baLadane paraNA vaDe, ArathI athavA cAkhakathI vAravAra preraNA karIne thakavI nAMkhe che, te pachI viSama jagyA para calavA samartha thatA nathI, maraNane kabUla kare che. paraMtu AgaLa cAlI zakatA nathI. teja pramANe indriyanA viSayanI talAsamAM nipuNa eve sAdhu kAma rUpa kiccaDamAM DUbI jAya che, samaya samaya para vicArazIla thAya che, je Aja kAla athavA parama divasa viSayasaMgane! tyAga karIza, paraMtu galIyA belanI mAphaka te viSaya rUpa kicaDamAMthI bahAra nIkaLI zakatA nathI. tyAM ne tyAMja maraNane zaraNa thAya che. teja kAraNathI zrIItarAga deva upadize che. je prApta viSayane aprApta tulya samajI dUrathIja viSayanI vAMchA cheDA. vivecanaH--viSaya jIvAne viSa karatAM paNa adhika du:khadAyI che, viSayavAMchA dharma vAMchAne nAza kare che, temaja cAritraratnanI prApti thavA detI nathI, jJAnaguNanA lepa kare che, darzana zuddhimAM vighna nAMkheche, kIrtti latAne dugdha kareche, kuLamAM kala`ka lagADe che, vyavahAramAM la'paTatAnuM TAiTala Apeche, strI yA purUSa cAhe kaiAi hA, paraMtu tenI sarva janamAM halakAi kareche, AjhuM zuM lakhavuM? viSacavAMchA purUSAthI tamAma purUSArtha ne dUra rAkheche, teja kAraNathI zAstramAM tattvavettAe pAkAra karIne kahyuMche je he bhavya ! jo saMsAra rUpa jaMgalane cheDI tuM mukti rUpa nagaramAM javA icchA rAkhato hA to viSaya rUpa viSavR kSanI chAyA taLe kSaNavAra paNa vizrAma karIza nahi, kAraNake viSaya rUpa viSa vRkSenI chAyA gheADA kALamAM vistAra pAmeche, te chAyAmAMthI manuSya eka pagalu` paNa AgaLa vadhavAne zakitamAna thatA nathI. viSayAsakata jIva rAtidavasa Apta rIdradhyAnamAM parAyaNa raheche. aSTamI, caturdazI, pAMcamI yA eka dazInuM jJAna tenA mateAmadIramAM rahetu nathI, tapa, japa, devapUjA, gurUbhakita, sAmAyika, tathA pratikramaNAdi kriya kAMDa viSayI purUSane viTabanA rUpa lAgeche. gurUzikSA dava naLa jevI pratibhAse che, zAsrazravaNa kAnamAM zULa jevu jaNAya che. are! vadhAre zuM lakhavuM? ghaNA varSa sudhI pALela cAritraratnane paNu gumAvI dai lajjAne neve mUke che, teTalAja sAr zrIvItarAga bhagAna sAdhuone viSayavAMchA cheDavAnA upadeza punaH Ape che. 24 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) dharmadezanA. pa mA paccha asAdhutA nave acehI aNusAsa appagaM / ahiyaM ca asAhu soyatI saMthaNai paridevai bahu // 7 // zaha jIviyameva pAsaha taruNe eva vAsasayassa tuTTai ittaravAse ya bujjhaha gidhanarA kAmesu mucchiyA // // bhAvArtha-maraNa samaye athavA bhavAMtarane viSe kAmaganI sevA thakI rakhene asAdhutA thAya, teTalA mATe he mune! kAmane saMga cheDa tathA AtmAne zikSA kara je kharAba kAma karanAra, paralokamAM naraka tIrthaMcAdi nIca gatimAM jaI parAdhInatA bhegave che, paramAdhArmi kAdinI vedanAnA mAryA rUdana kare che, A asAra saMsAramAM bIjI cIja te dUra rahI, paraMtu jIvita paNa anitya che. keTalAka tarUNAvasthAmAM cAlI nIkaLe che. vartamAna samayanI aMdara e varSanuM AyuSya sAgaropamanI AgaLa kAMI hisAbamAM nathI. chatAM viSayamRddha jIve kAmamAM Asakata thAya che. vivecana -jeoe dharma nathI karyo che, teo maraNa samaye ame dharma na karyo have amAruM zuM thaze? ItyAdi bhAre pazcAttApamAM paDe che; bhavAntaramAM naraka tIryacadi gatimAM parAdhInatA pUrvaka hajAre kaSTa sahana karavA paDaze. je ahIM thoDuM kaSTa dharma nimitte sahyuM hata te anya viTaMbanA thAta nahi, paraMtu meha tathA ajJAnane vaza paDI aneka anarthadaMDanI sevA karI mahApApanAM kAraNe prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, mithuna, parigraha-mahAraMbhAdi karI manuSyane janma vyartha karyo have hAya hAya karavAthI zuM vaLe ? jeNe dharma karela hoya tene maraNa eka vivAhAdi utsava jevuM thaI paDe che, kAraNake ane sAra padArthane viyegathI tene sAra padArtha prApta thAya che. lekamAM najare jovAmAM Ave che ke keI purUSane kharAba gharamAMthI nIkaLI suMdara gharamAM rahevAne hukama maLe che te khuzI thAya che. te pramANe jeNe pu Nyakarma karyA hoya evA purUSane maryAnithI devani maLe te tene bilakula asesa thAya nahi. manuSyanidhI narakAdika gati maLavAnI hoya tyAreja vilApane saMbhava che. mATe zAstrakAre manuSyane pharamAve che je viSayane tyAga kare; pitAnA AtmAne zikSA Ape je kSaNa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane sadAcAra, (18) vAranA sukha mATe sAgarepamanAM duHkha na vere, amUlya cAritraratnane sukhAbhAsa mATe hArI jAe nahi. narakanI kSetravedanA, paramAdhArmikakRtavedanA, paraspara yuddha janya vedanA ema vividha prakAranI vedanA nArakInA cha sahana kare che, te vedanAone kAmAdhIna sAdhu pavabhava. mAM sahe che. jeoe vratabhaMga karyo hoya che, teo vaLI tIryaca gatimAM jAya che. tyAM atibhAra, gADha prahAra, tRSA, kSudhA, tathA parAdhInatA Adi aneka kaSTa sahe che. leke tevA pazuonAM kaSTa dekhI trAsa pAme che. paraMtu svayaM dUra karmo karatAM thAktA nathI. sarvatra prasAda azubha phaLa Ape che. zAstrakAre teTalA sArU pramAdane tyAga karavA aneka prakAre upadeza kare che. pramAdI mANasa potAnuM udara bharavAmAM paNa ALasu bane che. keTaleka ThekANe pratyakSa anubhavAya che ke pramAdI dinabhara bhUkhyA rahe che, athavA pANI pAnAra keI na maLe heya te be kalAka sudhI tarasya rahe che. ItyAdi tamAma kAryamAM tenI durdazA najare anubhavAya che, temaja dharmakAryamAM pramAdI jIva zunya. citte besI rahe, paraMtu samaya samayanI kriyA kare nahi. gappA mAravA hoya te zUre pUre, paraMtu pratilekhana, pratikramaNAdi kriyAne samaya Ave ke tarata susta bane. thoDA kALamAM je kAryasiddhi thanAra hatI, tene pramAdI mANasa dIrghakALe thanArI banAve che, te ghaNeja khedane viSaya che. lagna samaya nidrAmAM jAya te pachI anya samaya nidrAmAM jAya temAM Azcarya paNa zuM ? je Atma sAdhanane tathA kama nija, rAne samaya hoya teja samaya karma baMdha thAya te samajavuM ke haju bhavasthiti ghaNuM lAMbI che. akkala vinAnA ALasu jI ratanacintA. maNIne tyAga karI kAcane svIkAra kare. bhavasamudramAM naukA samAna je cAritra tene choDI pathara tulya viSayanuM AlaMbana karavA sAthe pitAnI kIrti rAkhavA sArUM je kaSTa sahe che teja ka je Atmane mATe sahana thAya te kAMI bAkI na rahe. paraMtu karmarAjA jema bhavacakamAM nacAve tema nAce che. sUtrakAra vaLI prakArAntare upadeza kare che ane te sAthe ema paNa sUcave che ke atyanta pramAdI mANasa aMtamAM nAstika bane che - Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (188) dharmAM dezanA. ja iha AraMbha nissayA AttadaMgA eMgatabUsagA / gaMtA te pAvalAMgayaM cirarAyaM suriyaM disaM Ku yasaMkhamAhujIvitaM taha viya bAlajaNo pagabjai / paccuppatreNa kAriyaM ko dahaM paralokamAgate // 10 // bhAvArtha :--je koi mANasa A lekamAM Arabha samAra bhAtimAM zu thAela hAyache, te peAtAnA AtmAne IMDe che tathA ekAMta hiMsakanI patimAM gaNAya che, paraleAkamAM narakAdiMga tane prApta thAya che. kadAca je paMcAgnitapa bhAlatapAdi kriyA kare che, te asura gati eTale ke Ica devA thAya, tyAM deva dhama manI ghaNA kALa du:khamizrita kADhe che, tuTelA AyuSyatA sAMdhA thaI zakate natho AyuSyanI sattAmAMja dharmasAdhana karavAnu che; chatAM bALa jIvA dhIDAi karI akRtyane karatA lAjatA nathI. pApa karma karanArane kadAca koi dharmAtmA preraNA kare te te zrI uttara Ape che, je vattamAnakALamAM je dekhAya che te sAthe amAre praye jana che, zu' kAi paraloka joi Avela che ? arthAt paraleka che temAM zuM pramANa che ! vivecanaH--jyAM AraMbha che, tyAM yA rahetI nathI, ane dayA gai tyAM sa gayuM, ema samajavu. jyAMsudhI vItarAga devanI AjJAyukata dayAdevI maneAma MdiramAM jAgatI che, tyAMsudhI sava` dharmonuSThAna che. teja kAraNathI sUtrakAre AraMbhamAM Asakata purUSane ekAnta hiMsaka kahyA. chuTaka gAthAmAM paNa teveja bhAvAtha dekhavAmAM Ave che jemake, Ame nasthi tyA / AraMbhamAM dayA nathI. jIvahiMsA karanAra game tevA kriyA karanAra hAya, paraMtu te ucca gati pAmatA nathI. narake jAya che. kadAca maLatapanuM jora hoya te devalAkamAM jAya to paNa kalmiSi deva thAya. tenA janma devagatimAM parAdhIna tathA nIca kama karavA pUrvaka vyatIta thAya che. prathama te AyuSya alpa te paNa sAta kAraNathI tUTela AyuSyanA sAMdhA thai zakatA nathI. A vAta jANavAmAM hoya tA paNa keTalAka ajJAnI jIvA khAlaceSTAmAM paDI sayama ratnane malina kare che, athavA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane sadAcAra (189) te tene kAMkarAnI kiMmate vecI daI nirdhana bane che. kadAca tene kaI upadeza Ape je "he mahAnubhAva! uttama sAmagrI maLI che chatAM pramAda kema kare che? tyAre te Arabha parigraha magna sAdhu dhIThatA pakaDI nAstika banI managamate uttara Ape che je "paraleka che temAM zuM pramANa che? paralekathI to ke I Avela nathI. phekaTa lekene bhramamAM nAMkhavA jevuM che. keIeka mANase paraleka che ema gapATe mAryo eTale bIjA mANase te vAta vadhArIne calAvI. jagamAM evA ghaNA dAkhalA che. jemake eka mANasa, rAtrInA samaye sarva sUI rahyA tyAre vAghanAM pagalAM citarI pite sUI rahe. savAramAM je mANasa tyAMthI jata AvatA hatA, teone te pagalAM batAvIne kahevA lAge jUe, A zu che? ke belyA je rAtrie zaheramAM kaI vAgha Avela have jaIe. bIjAe kahyuM ke rAtrie mArA manamAM zaMkA thaI hatI ke vAgha jevuM janAvara dekhAya che. tyAre trIjo be ke meM vAghanA je zabda sAMbhaLe hate. te vAre cethAe kahyuM ke meM vAgha najare je hate. ItyAdi tamAma vAto cAlI tyAre nAstika beltha "he bhadra! tuM jANe che ke vAghanAM pagalAM meM mAre hAthe karyA hatAM parata keTalI vadhI vAta cAlI? tema leke paNa paralokanI vAta kare che-pratyakSa pramANathI je siddha thAya te vastu che, bAkI tamAma ALa jhALa paMpALa samaja. khUba khAo pIo, ane viSaya sukha bhega. paraleka tyAreja hoI zake ke jyAre paraphekI AtmA siddha thAya, parata teja nathI." - ItyAdi nAstikanA matane Azraya svAcArathI paribhraSTa thaela mANasa kare che. nItimAM kahyuM che ke nAsita traNe vivA. A cAra eja prathama dharma che. hiMduo paNa kahe che ke AvArI na punati vega AcAra hIna mANasane vede paNa pavitra karI zakatA nathI. je munimAMthI AcAra gaye te muni nahi paNa pizAca samaja. sUtrakAre AcArane mukhya mAne che, kAraNake AcAra vinAvicAre naSTa thAya che. pUrvokata gAthAnI aMdara AcAra bhraSTa thaela nAstikanAM vacanenuM uccAraNa kare che ema kahyuM che, te vAta vartamAnakALamAM paNa anubhavAya che. parigrahadhArI keTalAka jaina veSa dhAraNa karanAra kevA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) dha dezanA, anatho kareche? AraMbha samAra bhanA tee sUtradhAra ane che. maMtra taMtra jaMtra jaDIbuTI oSadhAlayanA adhipati anI, nahi karavA lAyaka kArya kareche, tathA zuddha AcAra vicAramAM lIna purUSonI nyUnatA karavAmAM bilakula huThatA nathI. svaya kriyAkAMDa cheDI anya jIvene kriyAkAMDa thI haThAve che. caturdazI jevA atyuttama divase paNa rAtri bhejanAdika kriyAne cheADI zakatA nathI. pAna sApArInI vAtate dUra rahI paNa rAtre kaDhela dUdha pIvAmAM pApa mAnatA nathI. svAcArathI dUra rahelA jainanAmadhArI keTalAka zrAvake paNa kevaLa vAtAmAM kalyANa mAnI paradUSaNa kADhavA caturAi dhAraNa kare che. paraMtu svakalyANu karavAmAM maDhamati evA te ApaDA jIve abhakSyane cheDatA nathI, 2 tribhAjanArdika tA eka vyavahArika kRtya jevuM thaI paDayuM hoya che, petAnAM khALakone rAtrie sevA dUdha vigere khavarAvavAnI Teva pADe che, samya tvamUla kharavratanI rUDhine bhUlIne vakathAnI rUDhimAM paDela hAya che. vaLI pratikramaNa tathA sAmAyikanI rItabhAtane bhUlI avakAza maLe te munivarAnI tulanA karavA mAMDe, je amuka sAdhu tA . ATaluM' bhaNela che, amuka tA kriyApAtra, amuka jJAnI, amuka yAnI tathA amuka ta TAkhorI ityAdi vAttA karI munipadmanI helanA karI cAritra mehanIya karma bAMdhe che. teo ema samaje che je ame madhyastha buddhithI vicAra karIe chIe, paraMtu kharI rIte jo teene vicAra karavA hAyatA teoe ema vicAra karavA joie ke amArA divaso kevA prakAranA jAya che ? amArA pUrvajoe kevA kevA prakAranAM kAme karyAM hatAM? AjakAla amArI pravRtti kevI thai che? ityAdi. paratu pUrvAMkata vicArone bhulI pavitra munivaronI kaNI karI bhAre kamI thAya che. te tama:ma peAtAnA AcAramAM zithilatA thavAnu kAraNa che. manuSya navarA thAya tyAreja vikathAmAM paDe, paraMtu jo sAMsArika kAryathI zAMta thaye ke tarata sAmAyika pratikramaNAdi karetA koi harakata na ui. duniyAmAM kahevata che ke navarA beThA nakhAda vALe." zAstrakAro AcAramAM lIna zvAnA upadeza teTalA sArU4 kare che, je purUSa AcArane pALe che, te kadApi anartha karaneA nathI, nAstika thane nathI, parane anarthaMkara thatA nathI, tathA svAtmakalyANathI, vimukha thatA nathI. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcAryonA udAra bhAva (11) === jainAcAryono udAra bhAva, -- prathama zAstrakAra nAstikane upadeza kare che, te nIce pramANe adakkhu va dakkhuvAhiyaM sadahasu adakkhudaMsaNa / haMdi hu suniruddhadasaNe mohaNijjeNa kaDeNa kammuNA // 11 // ukkho mohe puNo puNo nividejasi logapUyaNaM / evaM sahite hiyAsae AyatulaM pANehiM saMjae // 1 // bhAvArtha -karela mehanIya karma vaDe tAruM vizuddha darzana rakAeluM hovAthI tuM asarvajJa darzanAnuyAyI thaela che. teja kAraNathI tAruM saMbodhana sUtrakAre he aMdhatulyaevA zabdathI karela che haju tuM sarvajJAgamane pramANa kara. arthAt sarvajJa darzanane grahaNa kara. duHkhI purUSa meha pAme, mehavikala thaIne saMsAramAM paribhramaNa kare, vAraMvAra meha, ane mehathI duHkha thAya che, te ja kAraNathI mehane choDI leka pUjAmAM mUMjAya nahi, sahita eTale jJAnAdi guNe sahita ane saMjamI thake sarva prANune pitAnA AtmA tulya dekhe ane keI jIvane pIDA kare nahi.. vivecana -mehanIya karmanI utkRSTa sthiti mithyAtva mehatI. yanI apekSAe che. mahAdhIne purUSa jeTalo anartha na kare teTalA ochA. sarvajJa darzana upara zraddhA, pUrNa puNyane udaya hoya teja thAya che. jayAre nAstikatA te sahaja rIte utpanna thAya che, "paralekarI keNa Avela che?" ityAdi vacane uccArI dazamI gAthAnI andara zithilAcArIe svayaM naSTa thavA uparAMta anyane zaMkA karavAnA hetuthI keTalAka ugAre bahAra kADhayA hatA, tenA upara agyAramI gAthAnI vyAkhyA sUkama draSTithI vicAravAmAM Ave te, pavanathI tRNa uDI jAya tema, pUrvokata nAstikanI vAta uDI jAya che. prathama te vAghanAM pagalAM citaravA saMbandhI je daSTAMnta ApI satya padArthane apalApa karavA prayatna karavAmAM Avela che te kSaNavAra te bAlajIvane saMkAzIla kare temAM Azcarya nahi, paraMtu padArtha tattvanA jANakArane Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. te AthI hAMsI thAya che. bhalA? duniyAmAM vAgha che te tenI kalpanA lekee karI. vastu na hota te kadApi kalpanA karAta nahi. jemake zazazRMganI kalpanA kaI paNa karatuM nathI. paraleka duniyAmAM che tyAre ja tenI kalpanA paNa thAya che. nAstike pahelekanA abhAva saM. badhumAM ema batAvela hatuM je "paralokI AtmA ja nathI te paraleka kyAMthI siddha thaze ? A saMbandha tene eTaluM ja pUchavuM basa thaze ke paraphekI AtmA nathI evuM tane jJAna kayAMthI thayuM? kAraNa ke arUpI padArthane jaladI niSedha karI zake evuM jJAna te tene che nahi. kadAca te ema kaheze ke "huM te pratyakSa pramANathI siddha vastune mAnuM chuM, bAkI kaI padArthane mAnatA nathI. tenA javAbamAM eTahuMja jANavuM joIe ke vArU, pratyakSa pramANane ja mAnanAra pitA, pitAmaha, prapitAmaha, ItyAdikanI sattA svIkAre te pratyakSa pramANuthIte siddha thaze nahi. ane vyavahArane lepa thaze. vaLI pratyakSa pramANu jene te mAne che te apramANa che ke pramANa? je tene apramANa rUpa mAnaze te apramANathI kaI vastune nizcaya thaze nahi. ane je tene pramANurUpa kaheze te kyA pramANathI tene pramANa rUpa kaheze? pratyakSa pramANuthI ja te pratyakSa pramANane, pramANa athavA apramANarUpa kaheze te anavasthA doSa Avaze. ane kadAca je tene anumAnathI pramANa rUpa mAnavA jaze te anumAnathI pramANa rUpa thayuM A pramANe anumAna pramANa siddha thayA bAda jIvAdi padArtha tamAma siddha thAya che. jIva vinA jagat kevaLa jaDarUpa gaNAya. jagamAM padArtha be che. eka cetana, bIje jaDa. jaDa padArthanA saMbadhathI mukta thavA zAstrakAre vAraMvAra vicArazIla rahevA bhalAmaNa kare che. bAramI gAthAnI andara mehathI duHkha ane duHkhathI meha batAvela che. ThIkaja che. ajJAnI mANasa duHkhAvasthAmAM vizeSa mehI bane che ane mAhI purUSa pApa karmamAM pravRtti kare che. pApa karmathI duHkha thAya che. sUtrakAra kahe che ke tamAma prakAranA mehAne cheDIne jJAna guNa sahita bane, ane AtmAne jema sukha priya che ane dukha apriya che tema jagatamAM tamAma jIvene teja pramANe sukha priya ane duHkha apriya che. mATe Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcAryone udAbhAva. (93) keIne duHkha thAya tevI pravRtti karIza nahi, kevaLa Atmahita thAya te pramANe vicara, je cheDe dharma paNuM svarganuM kAraNa che te sAdhu dharma mekSanuM kAraNa thAya temAM Azcarya nathI. kadAca mukti na thAya te svagate avazya thAya. jemake - gAraM pi aAvase nare aNupubdhi pANehiM saMjae / samatA savvatya subbate devANaM gacche sa logayaM // 13 // soccA jagavANu sAsaNaM sacce tatya karejjuvakarma / savvattha viNIya macchare ucchaM jikkhu vimuphamAhare // 14 // bhAvAthI gharamAM rahenAra gRhastha paNa anukrame dezaviratine pALate temaja sarvatra samabhAvavALe e vatI paNa devalokamAM jAya che te sAdhunI zI vAta? vItarAga devanuM anuzAsana (Agama) sAMbhaLI, trilekanA nAthe svAnubhava pUrvaka prakAzita karela saMyama dha. manI prApti karavA udyama kara, pAmela saMyamanI rakSA karavI, tathA rAgadveSanA tyAga pUvaka zuddhAhAra beMtAlIsa doSa rahita le ane te AhArathI saMyamanI ujavaLatA vadhe tema karavuM. vivecana -zrIvIraparamAtmAnA zAsanamAM pakSapAtane dezavaTe maLela che, je kaI cAritradharmanI pAlana kare te mukitanagaramAM jaI zake. grahasthAvAsamAM rahela prANu je samabhAvamAM magna thAya te te paNa svargAdi gati pAmI muktinagaramAM dhIme dhIme jaI zake che. kadAca ucca bhAvamAM ArUDha thAya te bhAvacAritranA jerathI kevaLa jJAnanI prApti paNa kare. kevaLajJAna maLyA bAda zAsanadeve sAdhune veSa arpaNa kare che. kAraNa ke grahasthAvAsamAM kevaLInuM keI sanmAna na kare, athavA pUje nahi kivA vAMde nahi te, kevaLajJAnanI AzAtanA thAya. kAraNa ke vyavahAranayanI pravRtti baLavALI che. gRhastha game te jJAnI thAya te paNa te gurUpadane gya nathI. tenA thI dharmalAbhanI AzISa daI zakAya nahi. jyAre sAdhune veSa dhAraNa kare tyAre te gurUpadane cagya temaja dharmalAbha devAne cagya gaNAya che. zrAvaka pratimAdhArI hoya, sAdhunI tulya AcAra pALate heya 25 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA ane bhikSA karate hoya te paNa dharmalAbha de nahi. dharmalAbhanI A ziSa je svadharmane hAnikAraka nathI temaja parane alAbhakara nathI te zubhAzIrvAda sAdhu Ape che. paraMtu vartamAnakALamAM keTalAka jaina nAmadhArI bApaDA dharmalAbha detAM Dare che. keTalAka zAstranA paricaya thI samajavA zIkhyA che, te bApaDA anya paraMparAmAM paDelA hovAthI sADAcAra akSara belI zakatA nathI. keTalAka te vaLI dharmalAbha ke jene dareka AcArya mahArAje sanmAnita karela che tene nirje che. teo paNa karma kiccaDamAM DUbelA che. dharmalAbha sthaLe sthaLe sUtranI TIkAmAM Apela che, tenA akSare skuTa che. dazavaikAlika sUtranA piMDeSaNadhyayananI 18mI gAthAnI TIkAmAM sahetuka dharmalAbha Apa ko che, tathA kANuga sUtranI vRtti tRtIyAdhyayananA trIjA uddezAmAM dharmalAbha sAdhue Apela che. uttarAdhyayana sUtranI TIkAmAM arati parisaha kathAnakamAM mahAsavanalAAi ityAdi spaSTa lakhela che. tathA kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcAryakRta triSaSTizalAkA purUSa caritrAdimAM sAdhue dharmalAbha AkhyAne adhikAra ghaNe ThekANe che. zrI nemanAthaca. ritranA dvitIyasagamAM cArUdatta saMbaMdhI ekaleka nIce pramANe che tatrAruDhena dRSTazca kAyotsargasthito muniH| vanditazca mayA dharmalAbhaM dattvAti so'bravIt // 1 // ityAdika dharmalAbhane adhikAra che. tathA digambara paNa dhamalAbhane pramANabhUta mAne che. kadAca kaI kadAgrahagrasta kaheze je mULa sUtramAM dharmalAbha kyAM che? tenA javAbamAM eTaluM ja jaNAvIza ke mahAnubhAve! mULa sUtra pramANe tamAma kArya karatA he te mULa sUtramAM te che ke nahi e tamAre prazna sarvayA alabata, mAnavA lAyaka che. anyathA vidvatsamAjamAM upahAsyane pAtra che. zrIvIradevanA zAsanamAM mULa sUtra, temaja niryukita, bhAgya, sUNI vigere tamAma pramA | bhUta che. paramAtmAnuM zAsana ApaNane rAgadveSa kama karavAnuM sUca ve che. cAhe kaI paNa vyakita hoya, paraMtu je te rAgadveSathI mukta heya te tene mukta samaja. bhale zava, vaiSNava, baiddha, sAMkhya, mImAMsaka ke jena keI paNa he, paraMtu samabhAvathI bhAvitAtmA je heAya te Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcAryone udAra bhAva, (15) maananenannnnnnn mokSa prApta kare emAM saMdeha nathI. e te jaina darzananI khUbI che. ane phasosa sAthe kahevuM paDe che ke jainetara darzanakAra zUdrane upadeza ApavAmAM pApa mAne che eTaluM ja mAtra nahi paNa zudrane upadeza karanAra narakamAM jAya che e pramANe kahe che, juo- na zUdrAya matiM dadyAnocchiSTaM na haviSkRtam / na cAsyopadizeddharma na cAsya vratamAdizet // manusmRti adhyAya 4, zloka 80 // zUdrane buddhi ApavI nahi, tathA (adAsa) zudrane eThuM A pavuM nahi, (dAsa hoya tene ApavuM, A Azaya TIkAkAre kADhela che) vaLI tene hamathI bacela ApavuM nahi tathA tene dharmane upadeza kare nahi. ane vratane Adezanakara, kadAca koI kare te narake jAya, yo hyasya dharmamAcaSTe yazcaivAdizati vratam / so'saMtrataM nAma tamaH saha tenaiva majati // manusmRti adhyAya 4, zno 82 zUdrane je purUSa dharma kahe, athavA vratane upadeza kare te purUSa asaMvata nAmanA narakamAM te zUdranI sAtheja DUbe, arthAt kahenAra temaja sAMbhaLanAra baMnene durgati thAya, pUrvokta artha gagatrASine paNa sammata che, jema kahyuM che - snehAllobhAca mohAca yo vipro'jJAnato'pi vaa| zUdrANAmupadezaM tu dadyAtsa narakaM vrajet // nehathI, lebhathI, mohathI athavA ajJAnathI je brAhmaNa zUddhane upadeza kare te brAhmaNa naraka pratye jAya che. sajana! pUrvokta traNa glaeNka Apa joI gayA, temAMnA prathamanA be manusmRtinA che, ane trIjo eka zleka gargaSine che. te traNe ke zudrane buddhi, dhama tathA vrata rU5 rananI prApti na thavA devAne sArU bhAre vighabhUta che, athavA kalyANa rUpa vATikAmAM javA aTakAvavAmAM eka killA rUpa che. athavA kahe ke brAhmaNanA julamanA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) dharmadezanA. eka namUnA rUpa che. ahe! jene upadeza devAmAM naraka thAya, tyAre te pachI te zanuM anna khAvAmAM bAkI paNa zuM raheze paraMtu teonA peTa bharANAM nahi tyAre zuddhanuM anna paNa pavitra manAyuM, ane zudranuM kalyANa kevaLa brAhmaNenuM peTa bharavA upara rahyuM. hAya svAtha! te paramArtha je nahi. nIti tane yAda rahI nahi. tuM leka vyavahArane bhUlI gaye. jamAne AgaLa jatAM nItine Avaze tenI tane khabara rahI nahi. pUrvokta glaeNkeno TIkA karanAre manunA upadezathI ulaTe artha kADhele che, te evI rIte ke vacce brAhmaNa rAkhI upadezAdi ta. mAma kArya karavuM. A pramANe eka jAtane daMbha samajAya che. koI zuddha prAyazcitta levA Avela, te puSkaLa dravya ApavA taiyAra thaela have joIe. have je kaI rIta na kADhe te svArtha sare nahi. vacce brAhmaNa rAkhI kArya karavuM e vAta manujIne sammata hota te te eka zleka bIje lakhI deta. gargAcA te snehathI, lebhathI, mehathI, ajJAnathI kaI paNa prakAre upadeza kare te brAhmaNa narake jAya, ema lakheluM che. A pramANe lakhANuM paNa keI kAraNane laIne thayela che. jema brAhmaNane ane kSatriye vera thayeluM hatuM te pramANe kaI samaya para zue brAhmaNanuM kArya kareluM nahi hoya tethI zudrone dharmAdhikArathI dUra karyA haze. thaDA kALa sudhI brAhmaNoe hiMdusthAnane khUba lUTela che, te vAta manusmRtithI spaSTa thAya che. jemake tenA agyAramAM adhyAyamAM kahyuM che ke - yajJazcet pratiruddhaH syAdekenAGgena yajvanaH / brAhmaNasya vizeSeNa dhArmike sati rAjani // 11 // yo vaizyaH syAdapazu-nakraturasomapaH / kuTumbAttasya tad dravyamAhared yajJasiddhaye // 1 // rAjA dhArmika eTale ke te dharmane anuyAyI vidyamAna hoya te vakhate, ane eka aMga vaDe kSatriya athavA brAhmaNane yajJa kAle hoya te je kaI vaizya ghaNuM pazuvALe hevA chatAM yajJa dhama mAnanAra na hoya tathA samapa na hoya te tenA kuTuMbathI te vastu haTha vaDe Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcAryAMnA udAra bhAva. (1957) athavA cArIthI haraNu karavI, Anu kAraNa eja ke phariyAda kare te paNa rAjA te dharma nA hovAthI pakaDAya nahi, ATalethIja brAhmaNeA satASa nathI pAmyA; teja adhyAyamAM AgaLa jatAM dhADa pADavAmAM paNa puNya khatAvela che, te AvI rIteH-- yossAdhubhyo dhanamAdAya sAdhubhyaH saMprayacchati / sakRtvA lavamAtmAnaM saMtArayati tAvubhau // 19 // je asAdhu kRpaNu yajJAdikama hIna haiAya tenI pAsethI dhana laI sAdhu eTale ke te uttama brAhyaNAdikane Ape te purUSa potAnA AtmAne tAravA sAthe teo beune paNa tAreche. ItyAdika vAtA, asajJanA zAstramAM upalabdha thAya che, vAMcake ! jo khalAtkArathI dhama thatA hoya te yAda rAkhavuM joie ke unmatta rAjAe! paNu hiMdustAnamAM thaI gaela che, jeoe hiMdu jaina temaja AddhonAM devAlayAne pAyamAla kayA che. tathA jora skUlamathI jeee manuSyane vaTalAvyA tenI sadgati thavI joie, paraMtu jANavu joie ke anyAyathI dharma thatA nathI. vIra paramAtmAnA upadeza eka vAra taTaspa thai anubhavA tA anya upadeza tuccha lAgaze, parantu je kuladhama hoyache, tenu game te prakAre samarthana karavA manuSyanI buddhi thAyache, navIna matAnuyAyI keTalAka purUSane zAstranA amuka bhAga yA zve keH rUcatAM nathI tyAre tene kSepaka kahI dUra karavA ceSTA kareche, athavA ardhAM badalavA parizrama kareche; bhalA ! eTalA parizrama na karatAM je kalyANunA abhilASI hA tA tevA paraspara viredhavALA zAstrane saMsa dUra to, jethI jhagaDA rahe naDui, dhama zAstramAM hi'sA, mRSAvAda, adattagrahaNu, maithunasevana, parigrahanuM pratipAdana heAtuM nathI, paMca mahA pApanAM kAraNu athavA pApAnu kAi paNa prakAre kathana sabhave nahi, je tenu kathana mAlUma paDe te zAstra nahi paNu zastra samajavu. vIraparamAtmAnA zAsanamAM pUrvokta paMca Azravane tyAga karavAne upadeza che. kadApi AzravAthI dhama mAnelA nathI, jaita sAdhuenepAMca AzravAthI dUra rahevA sUtrAmAM pratiSada upadeza karela che. utsarga rakSA karavA koi sthAna para je apavAda batAvela che te paNa paraleza kara nahi Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dharma dezanA. sAdhupadane cAre vaNuM svIkArI zakeche, game te varSoMne sAdhu thayA hoya paNa tamAmane sarakhA hakka che. brAhmaNu sAdhune brahmaSi, anyane nahi, temaja brAhmaNa teja daMDa dhArazu kare, anya nahi, ema kAMi cheja nahi. game te sAdhu thAya paNa guNAdhika adhika mAnavAmAM Avela che. zarIrAdhika athavA te jAti adhika te adhika mAnavAmAM Avela nathI. jenAmAM jJAna, darzana ane caritrAdi guNA nirmaLa de khAya teneja pUjya, mAnanIya, tathA stavanIya gaNAyache. brAhmaNeA kevaLa zakarAcAya sivAya anyane namaskAra karatA nathI, jyAre bApaDA khIjA sAdhue brAhyaNAne namaskAra kareche, tyAre brAhmaNeA bhaNAveche, bhalA ! game tevA sAdhu hAya parantu tyAgI che, ka Mcana kAminIne saMga cheDela che, tene namAvavA ucita gaNAya nahi, parantu ati sarvatra varjavA batAvela che, chatAM ati karanAra mATe ati AcAra anAcAra gaNAya che. mahAnubhAve ! guNanuM mAna thAya teja vyAjabI gaNuAya. vinA guru kalyANa thAya tema nathI; jAti, zarIra, AtmA, vargu yA kuLatho brAhmaNa kahevAya nahi. kadAca haThathI brAhmaNa kahevarAve te temAM kAMi paNa kalyANu nathI. je vAre zama, dama, vairAgya, paropakAra, santASAdika guNagaNa pedA thaze tyAre Atmannati thaze, jenI AtmAnnati thai te vAstavika rIte ucca jAtivALe thayeA. game te jAtine hAya parantu dhapadezamAM temaja vratamAM samAna adhikArI che, je darzanamAM pakSa pAta che te darzana teTalA vicAramAM AgaLa vadhela nathI, khAnapAna karavuM na karavuM te mATe mAro Agraha nathI te dezAcAra para che. samaya para che. temaja prema para che. dharma satra mATe che; evA pakSapAta 2hita upadeza vIraparamAtmAnA che, game te jAtinA mAsa cAritra pALe te svargA pavane pAme, tine jhagaDA ApaNe zAMta cittathI vicArIe teA ceDA kALanA che. eka ThekANe me joela-vAMcela che je pUrve jagat eka varNavALu hatu, te guNa kriyAnA vibhAge cAra bhAgamAM vyavasthita thayuM, bhale cAranA cAra so bhAga bhAga thAya, tenI darakAra nathI, parantu dharma kriyAmAM amuka adhikArI nathI ema kahevu te bilakula geravAjabI lAge che, zUdra hA ke kSatriya hA, banne Atma (198) Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri - 1 - kama bhegavavAmAM ekAkIpaNuM. (19) vIryamAM sarakhA che. uttama kuLa kSatriyanuM che, te ja kAraNathI tamAma tIrthakarane janma teja kuLamAM thayela che. tathApi zudra kuLane hakka kama nathI. je kaI AtmavIryane upayoga karaze te karmane kSaya karaze ane thavA karma bAMdhaze. dharma raste upaga kare te mukti. ane anya raste upayoga kare te bhakti, basa ! prasaMge pAtta ATaluM kahI punaH zrIvIraparamAtmAne athavA rASabhadeva prabhune upadeza saMsAranI asAratAne sUcaka che te batAvavAmAM Ave che. kaka karma bhegAvavAmAM ekAkIpaNuM, --- savvaM naccA ahiThie dhammaTThI uvahANavIrie / gutte jutte sadA jaye Ayapare paramAyatahite // 15 // vittaM pasavo ya nAIo taM bAle saraNaM ti mannai / ete mama tesu vI ahaM no tANaM saraNaM na vijaI // 16 // bhAvArtha-Deya, ya tathA upAdeya padAthane jANIne satya savaze kahelA mArgano Azraya le, dharmathI temaja baLavIryane nahi gepavatAM tapasyA kare, vaLI mana vacana tathA kAyAnA agya vartanane rekanAra, jJAnAdi guNa saMpanna, AtmA ane para beunI unnati karU vAmAM sadA yatnavaMta, tathA mekSAthI, (15) vaLI suvarNAdi dravya, be mahiSI vigere janAvare, tathA mAtA pitAdi jJAtione bALa jIva zaraNa mAne che. e mArA che, huM tene chuM, e pramANe samaje che. reganA upadravamAM athavA durgatimAM gamana karatI vakhate pUrvokta dravyAdi pratibandhaka nathI, e pramANe jJAnAbhAvane lIdhe samajI zakti nathI. (16). vivecana --paMdaramI gAthAmAM ema kahevAmAM AvyuM che ke jJAnI purUSa jJAna vaDe vastutattvane jANuM sarvajJanA mArgane pramANa kare. pramANu karavA mAtrathI saMtoSa na kare, paratu dharmAthI thaI cAritradharma pratye Atmaviyane Upaga kare. arthAt kama kSaya karavA sArU amegha zastra rUpa tapane Adara kare. te tapa paNa vicAra pUrvaka ke jenI aMdara anya jIvane bilakula pIDA thavA pAme nahi. saMsAramAM ghaNA cha rAjyanA, svarganA temaja dhananA AkAMkSI banI sadeSa tapa Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) dharmadezanA. kare che, keTalAka teA chakAya jIvanI virAdhanA pUrvaka paMcAgni tapa kare che, vaLI keTalAka ajJAnIe teA narmadA nadInI sevAla ane mATI khAine rahe che, teone jJAnaneA abhAva haiAvAthI, mahA pApa khAMdhe che, sevAlamAM tathA mATImAM ananta ane asaMkhya jIvA rahelA hoya che tenA teo nAza kare che. jo ke te kaSTa kriyA kare che, ane rasAdikanA tyAga kare che, tethI bhavAntaramAM rAjalakSmI vigere pAme, 5raMtu pApanumantrI puNya haiAvAthI tevA rAjAone paNa svAthI manuSyanA saMga maLavAthI dharma sAdhanane badale adhama sevana kare che,ane ApaDA narakAdi dutimAM jai jeTalu sukha anubhavelu hAya che, te karatAM annata duHkha anubhave che. tethI tevA sadoSa tapa anarthanuM mULa thAya che, tethI tapasvI purUSAe anyane pIDA kare evA tapa karavA nahi, hamezAM maneAyeAga, vacanayeAga, ane kAyayeAgane azubha mAga thI macAvI zubhra mArgomAM joDavA, sadA svaparanA kalyANa mATe prayatna karave. tamAma sAMsArika sukhAne tyAga karI muktinA sukha para dhyAna devu. tamAma sukha nAzavata che, tathA duHkha mizrita che, teTalA sArU jJAnI purUSa heya upAdeya vastune dhyAnamAM rAkhI karaNI kare. je karaNI mukti mAne sarala kare. jIvane muktimandiramAM lai jAya, paraMtu 16 mI gAthAmAM lakhela azaraNane zaraNu mAnanAra jIvA jagamAM ghaNAeka che. kanaka, pazu ane mAtA pitAdi kAine zaraNabhUta thayAM che ? bhalA, svakIya zarIra te zaraNa thatu nathI, tyAre pachI anya vastu te kyAMthI zaraNa thAya ? parantu ajJAna, jevI rIte jIvAne anyArAmAM bhamADe tema teo bhameche, meha rAjA navI navI yuktiethI jIvAne sAvI svarAjyanI bahAra teAne javA detA nathI. saMsAra cheDanAra keTalAka purUSA khApaDA meDhunA phdamA sI, mULa mArgathI khasI, uvaTa mArgamAM jai paDeche, na tA sAdhu, athavA na te gRhastha, banne pakSathI paribhraSTa thaI saMsAra samudramAM gethAM mAreche, tenuM mULa kAraNa ApaNe kSaNa vAra zAMta cittathI nihALIe te ajJAnaja che. ahuiA keTa lAeka jIvAne zakA thavAnA samaya che ke keTalAka sAdhu, sUtra siddhAMtanA jANu padmavIzvano paNa koI vAra kanA cakramAM AvI anartha kare Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma bhAgavavAmAM ekAkIpaNuM, (201) che. A zaMkAnA samAdhAnamAM ema samajavu joie ke teone dravyajJAna che, parantu sparzI jJAna nathI. jenA hRdaya dazamAM spajJAna pratibiMbita thaela che, te sAdhu kadApi anartha kare nahi, kadAca thaI jAya tA tevA viSane viSa samajI cheDe. Ardra kumAra, araNika muni tathA nantuiSeNa jevA paNa ekavAra kanA cege patita thayA, te paNa patitAvasthAmAM paNa apatita jevA. teo kevaLa ka rUpa deva devA khAtara roganI mAphaka bhAga legavatA hatA. te pramANe vatta bAnakALamAM thaI zakavuM duSTa che. paratu jAgyA tyAMthI savAra, ema dhArI cete teneja jJAnI tathA dhyAnI samajavA, parantu leAkane ThaMgavA asatInI mAphaka daMbha seve tenuM u bhayalAkamAM akalyANa che. kAraNake pApInuM pApa chAnuM rahetuM nathI. pApa pragaTa thavAthI A bhava gaye tema parabhavamAM paNa te pApanAM kaTuphaLa bhogavavAM paDe che. jarA svayaM ekAMta esI vicAra kare te jIva kadApi pApa kare nassi. parantu dhakela paMcA doDhaseAnI mAphka ka ranAra jIva azaraNane zaraNu mAne che, parantu zAstrakAra tene bhUkha samaje che. je vastune, sabandhI mAnavAmAM Ave che, te vAstavika rIte sabandhI nathI, jema kahyuM che ke-- rUddhi sahAvataralA rogajarAbhaMguraM iyaM sarIraM / do vi gamaNasIlA No kicci hojja sabaMdhA // temaja vaLI, mAtApitRsahasrANi putradArazatAni ca / pratijanma nivarttante kasya mAtA pitApi vA // Rddhi svabhAve cacala, tathA rega jarA vaDe vinazvara zarIra e eu paNa javAnA svabhAvavALA che, temAM kiMcit mAtra saanya thaI zakatA nathI. dareka janmamAM mAtApitA dvi bhinna bhinna hajArA thayA, tema putra strI paNa seMkaDA thayA, mATe keAnI mAtA ane krAnA pitA ? kevaLa 26 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (202) dharma dezanA.. karma kRta sa Mbandha che, te zaraNa thai zake nahi, teja vAta sUtrakAra kahe cheH-- abhAgamitaM vA duhe ahavA ukkamite bhavaMti e / egassa gatIya AgatI vidumaMtA saraNaM na mannai // 17 // savve sayakamma kapiyA aviyatteNa dUddeNa pANiNo / hiMDati bhayAulA saDhA jAI jarA maraNehiM bhidutA // 18 // bhAvArtha :-pUrvopArjita azAtA vedanIya karmanA jorathI duHkha Ape te, athavA kAraNeAthI AyuSyakarma kSINu samaya athavA maraNa samaya upasthita thaye chate vidvAn purUSa vicAra kare che je jIva karelAM karmo ekaleAja bhAgave che. gati Agati paNa karmAnusAra ekalAja kare. dhana, mAla, putra-parivAra, mAtA pitAdi kAi rakSaNa karI zakatu nathI, kevaLa mAhanIya karmanA jorathI azaraNune zaraNa manAya che. jANakAra purUSA dhanAdine zaraNu mAnatA nathI. sava jIvA sva sva karmAnusAra ekendriyAdi cenimAM paribhra magu kare che, tyAM avaktavya duHkha vaDe duHkhI thatA prANIe bhayAkula thaine jyAM tyAM bhame che, jAti, jarA, maraNAdi vaDe upadrava pAmatA mUrkha pIDA pAme che. vivecanaH--duHkhane samaye dareka jIva prabhune yAda kare che, sa sArane asAra samaje che, tyAgI purUSane dhanyavAda Ape che, ane tyAga mAgane pasaMda kare che, tevIja rIte AyuSyanI samApti samaye azrupAta kare che. hAya! have mArUM zuM thaze? dhana, mAla, putra-parivAra kAi sAthe Avaze nahi. karela kanAM kaTuphaLa ekalAne bhAgavavA paDaze, kAi paNa madadagAra banI zakanAra nathI, jemake ekasya janmamaraNe gatayazca zubhAzubhA bhavAvartte / tasmAdAkAlikahitamekenaivAtmanaH kAryam // ? janma maraNa ekalAne thAya che, bhavAvattamAM zubhAzubha gati paNa ekaleAja kare che, teja kAraNathI janmathI lai maraNa panta ekalAe Atmahita karavuM, tema ja Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma bhegavavAmAM ekAkIpaNuM, (23) WWW eko karei kammaM phalamavi tassikau samaNuhavai / eko jAyai marai ya paraloyaM ekao jAi // eka kAma kare che, te karmanuM phaLa paNa ekaleja anubhave che, ekale mare che temaja ekale janme che, ane paralokamAM paNa eleja jAya che. pUrvokta vAta jIve svayaM anubhavela che, paraMtu samayapara bhUlI jAya che. duHkhanA samaye athavA maraNa samaye yAda Ave che te zA kAmanuM? agri lAgyA pachI kR da kAmane nathI. prathamathI karela kArya kAma Ave che, teja kAraNathI zAstrakAre bhavya jIvone navI navI yukti pUrvaka samajAve che, paraMtu bhAre kamI cha samaje nahi. maraNa samaye rUe tethI zuM thanAra che? ulaTuM hAya hAya karI bamaNuM karma bAMdhe che, mATe bandha samaye cetavuM, udaya samaye zAMti pUrvaka vedavuM. jIve sahaja bhAvathI je karma bAMdhe che, te ratAM paNa chUTatAM nathI. aDhAramI gAthAmAM spaSTa batAvela che je A saMsArarUpa mahAsAgaramAM svakRta karmAnusAra ekendriya avasthAmAM avyakta duHkha sahe che. je dukha nArakInA jIvethI anantaguNa che. gatama svAmIe prabhune pUchayuM je mahArAja! nigadanA jIne kevuM duHkha che ! tenA uttaramAM bhagavAne kahyuM ke he gatama! nArakInA jIve tIvra azAtA vedanIya anubhave che. te karatAM ananta guNuM duHkha nigadanA jIva anubhave che. te nivedanI andara A jIva ghaNe kALa rahya, anukrame akAma nijerAnA jorathI vadhatA vadhatA A samaya Avye. have je dhAre tema karI zake tema che paraMtu bhAgya vinA kAMI banI zake nahi. maLela sAmagrI vyartha jAya tema te nahi, paraMtu teja sAmagrI puNyahInane u. laTI pariName che. AjakAlanA keTalAka jIve bApaDA dharma karaNI te dUra rahI paNa karanArane lekha, vyAkhyAna athavA gupta mitra maMDaLa dvArA nirje che, tyAre bIjA pramAdAdhIna thaI samaya cUke che. A upara eka daSTAMta nIce mUjaba che - Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (204) dha dezanA. - eka vepArInI sTImara cIkAgothI hIrA, mANikya, cAMdI, suvarNa vigere uttama padArthonA eka abaja rUpIAnA mAla laine upaDI. rastAmAM aneka upadravAne dUra karatI khArAmAM sahIsalAmata AvI, AgoTa salAmata AvI paheAMcavAnI khuzAlImAM mhAra thayA te zeThe kAne sAMbhaLyA. tenA kaptAne zeThane ghare jai khabara ApI ke sTImara aMdaramAM AvI che ane tethI sAmAna utAravAne mATe zeThane kahI gayA. zeThane te vAtanI khuzI thai. paraMtu te samaye zeTha potAnA mitrA sAthe sogaThA bAjInI ramata ramatA hatA. tethI koi munImane hukama karI zakayA nahi, A mAjI pUrI karI hamaNAja uThuM chuM, ema vicAra karyAM, para Mtu AnaMdamAM ane ramata gamatamAM je kALa jAya che, tenI khakhara rahetI nathI, gheADIvAramAM sUrya asta thayA. dIvAkhattI thai gai. zeThe vicAyuM... je prAtaHkALa thatAM jaladI mAla utAravAnu kAma karIzuM, bIjuM kAma nahi karIe, ema vicArI gheADI vAra gapATA hAMkI zeThajI bhavanamAM zayana karavA padhAryAM, rAtrInA daza vAge akasmAt AMdhI caDI. vIjaLI thavA lAgI. megharAjA maTA zabdathI AkAzamAM trAsadAyaka ga nA karavA lAgyA, pavana vicitra gativALA thayA. jINu makAno jamInadosta thayA, samudranA kallele zailazR'ganI upamA vhena karavA lAgyA. nAva tathA sTImare hIMcakAnI mAphka jhulavA lAgI, chAMdhela khaMdhanathI mukata thai khadaranI bahAra nIkaLI paDI. pelA khelA DI zeThanI sTImara mAla sahita krIDA karavA lAgI, eTale ke ema batAvatIja hAyanI ! ke mArI zeTha rame che, te huM paNa kema na ramu ? zeThanI nidrA gai ane vicAra vamaLamAM paDayA ke A taphAnamAM TImara khacavI muzkela che, chatAM khace te eka lAkha rUpIAnu dAna garI kha le.kAne karIza, eka lAkha rUpIA devanI bhaktimAM tathA eka lAkha rUpIA zurU bhaktimAM, eka lAkha dharmAMnnatimAM ane eka lAkha vi dyArthIvarganI sahAyatAmAM ema pAMca lAkha rUpIA kharacIza, huM prabhe ! huM zAsanadeve ! koI rIte mArI sTImara sahIsalAmata rahe. ItyAdi vicAramAM paDela che, teTalAmAM sTImaranA rakSakA zeDa pAse kharA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma bhAgavavAmAM ekAkIpaNuM. (205) unnnn khara 11aa vAgye AvyA. ane samAcAra ApyA ke mahArAja sTImara kharAthI bahAra nIkaLI gaI, tenA kAMi pattA nathI ke kai dizAmAM gai ? ame eka kalAka sudhI maraNaneA bhaya dUra karI mahenata karI, pa raMtu daivakApa AgaLa manuSyanA upAya nahiM, Ama kahI tee ghara taraph gayA. pelI anAtha sTImara pANI pI DUbI marI. prAtaHkALamAM zeTha samudra kinAre jai tapAsa kare che, paraMtu tenI nAma nizAnI kAMI paNa maLI nahi. azrupAta karatA zeTha ghara tarapha sidhAvyeA. jAe, vImA utarI gayA, hajArA kharAbA kApyA, sahI salAmata ghara para AvI, paraMtu mAla utAravA vakhata pramAda karavAthI bhAre nukazAna thayuM. ledArA ghara para AvyA, turataja dIvALuM. nokanyu. lAkhanI AbarU koDInI thaI, cha vAcaka ! zeThanu N caritra vAMcI tu zeThane mUrkha gaNIza, paraMtu jo tuM tenA upanaya vicArIza te te zeTha karatAM saMsArI jIve adhika mUrkha che ema tArA hRdayAdarzamAM svaccha mAlUma paDaze. sa'sArI jIvAnI sTImara nigeAda rUpa cIkAgothI cAlI che, jyAM te anaMta kALa sudhI paDI rahI hatI, tyAMthI pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAukAya tathA pratyeka vanaspati rUpa mahAsAgaramAM asaMkhya kALa ThaMDI, tyAMthI kathAcita eindrI, teindrI tathA caturindriya rUpa kALA pANImAM sakhyAtA kALa vItAvya, zubha puNya rUpa pavananA jorathI sTImara AgaLa vadhI, paMcendriyanA aneka bheda chatAM cAra bheda rUpa baraphanA pahADAmAM athaDAtI athaDAtI manuSya lAka 25 pIstAhIza lAkha ce.jana vistAravALA mahAsamudra mAM AvI paheAMcI. anAdeza rUpa bhayaMkara kharAbAe eLadhI jaI Aryadeza rUpa zAMta samudramAM dAkhala thai. jo ke zAMti pradhAna tepaNa samudra, temAM paNa keTalAka bhAga anAya prAyaH bhillu, pulliMda, nADDAla, kADAla, khakhkhara, sainika, kaiva, khasika, lakhamakha vigere gaMbhIra tenAne dUra karo khAsa Uttama kuLa rUpa samudranA kinArA upara AvI che, paraMtu ArI, zILI vigere, pAMca varSa sudhI, aneka leAlanI mALAmAM sTImara gAthAM mAre che, tyAMthI kayacita AgaLa vadhI te yuvAvasthA rUpa te Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (106) dha dezanA. phrAnI khADImAM sTImara sahIsalAmata paDeoMcI, tyAM kAge azAtAveDhanIyanA prabaLa jorathI galika, kADha, zvetAdi 18 mahAkADha, cArAzI prakAranA vAyunA upadrava, udararoga, javara, atisAra, kAsa, zvAsa, bha gaMdara, harasa, ziroroga, kapAlaroga, netraroga, karNaroga, kaMThamALa, tAluzeASa, jiddarAga, datarAga, ebDarega, mukharoga, kukSizULa, hRdayazULa, pIThazULa tathA pramehAddhi pAMca karoDa, aDasaTha lAkha, navANuM hujAra, pAMcaseA cArAzI rAga, ke je audArika zaroramAM sattA rUpe rahyA che tee vinna kare. te paNu pUrva puNyanA udayathI dUra rahI sTomara aMdyaramAM AvI ubhI rahe. have mAla utAravAne samaye paMca pramAda, tera kAThiyA, je azubha karma rUpa che te, mahA kharA khAe ALagI Avela sTImaramAM rahelA pa'ca mahAvrata, a thavA dvAdaza vrata rUpa amUlya ratna temaja dAna, zIla, tapa, bhAva, jJAna, thAna, paropakAra, svasvarUpa cintana vigere . ratnAvalIne utAravAnI vAta te dUra rahI, parantu darzIna paNu karavA de nahi, aneka viktA kare. pelA khalAsIe pokAra karI kahe che je * mahArAja! sTImara ghaNA ghaNA kaSTathI kinAre Avela che, mAla utAra, dAridra dUra jaze, kApa du:kha nahi rahe, " parantu bhAre kamI jIva hAvAthI khalAsInAM hitakara vacanAne eka kAne sAMbhaLI khIje kAnethI kADhI nAMkhe che. athavA te uttara Ape che je A mAjI pUrI karI utAr chuM. parantu tema karatAM te sUrya asta thAya, ane rAtrI paDe, temaja taphAnamAM tamAma pAyamAla thAya, C manuSya janma rUpa ahIM sTImara samajavI, tathA gurU vacana te khalAsInAM vacana jANavAM. saMsAra rUpI AjI, temAM rAgadveSa rUpa pAsA, temaja soLa sogaThAM te seLa kaSAya rUpa taNuvA, sUryAsta te pramedhAbhAva samajavA, ane rAtrI te mithyAtva samajavuM, akasmAt taphAna je thayu te maraNu samaya jANave; prANI jo na samaje te sTImara tyAMthI cAlI javAnI, phakta lAbha mAtra teja thavAneA ke prathama sTImara cAlI na hatI tyAre te avyavahAra rAzivALA gaNAtA hatA, jyAre have te vyavahAra rAzimAM dAkhala thayA. A pramANe jIva www Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma bhAgavavAmAM ekAkIpaNuM, (207) pAche anantA kALa rakhaDavAnA. mATeja jJAnI purUSa vAravAra navI navI yuktio ApI samajAve che je huM bhAi! pramAda na kara, jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatrayanI pavitratA kara, parabhAvamAM tAr kalyANa nahi thAya. svabhAvamAM magna thA. vikathAne cheDa, tuM lekha dvArA, vyAkhyAna dvArA, paranindA na kara. stranindrA Atmazreya mATe kara, sa` jIva svakRta karmonusAra phaLa pAme che, samaya uttama che, gayA samaya maLaze nahi. sUtrakAra vaLI vizeSa dRDhatA sArU kahe che:-- iNameva khaNa viyANiyA No sulabhaM bohiM ca AhitaM / evaM sahie hiyAsae AhijiNe iNameva se sagA | 11 || abhaviM purAvibhikhu ve AsAvi bhavaMti suvvatA / cArUM muLArUM Adute vyAsavarasa budhammArino // 20 // bhAvArtha :--pAmela samaya, dravya, kSetra, kALa, bhAvathI sundara samo, samyaka darzananI prApti sulabha nathI, ema zrI RSabhadevanA svAmI kahe che, mATe jJAna, darzana ane cAritra rUpa ratnatrayavALA muni utpanna thaela parisaDAne sahana kare, pUrvokta vAta zrI RSabhadevano mAphaka bAkInA tIrthaMkarA paNa kahe che. - huM sAdhue! pUrva kALamAM thai gaela tathA thanAra tamAma pradhAna vratadhArI jinezvarAe pUrvokta cAritranA guNeA kahyA che, tamA manA siddhAMta eja che ke jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA teja muktimArga che. arthAt tIrthaMkaronI kalpanAmAM bheda nathI. apattanI panAmAM bheda che. 20 vivecanaH-dravya, kSetra, kALa, bhAva rUpa samaya ati uttama pAmela che, ane zubha sAmagrI prApta thavI e zubha kALanI siddhi sUcave che, jyAre azubha sAmagrI azubha phaLane meLavI Ape. zro RSabha deva svAmI peAtAnA putrane kahe che. he mahAnubhAve ! dravyathI trasa paNuM, paMcendriya paTutA, sukuleAtpatti temaja manuSya janma vigere; vaLI kSetrathI AryakSetra bharatabhUminI andara 32 hajAra deza che. temAM Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) dharmadezanA. A kSetra 2pAA che. bAkInA anArya, te A kSetramAM janma thavA muzkela che. kadAca tenA lAbha thaye ema dhAro tA kALathI avArpaNI cothA ArAnA samaya prApta thavA muzkela, je samaye dhamakaraNI sugama rIte thAya che. bhAvathI zAstra, zravaNu, dharmazraddhA, cAritrAcaraNa tathA kama kSayApazamAnusAra virati pariNAma vagere samaya maLele che. dravya sAmagrI kSetra sAmagrInI khAsa apekSA rAkhe che. je kSetramAM dharma co nathI te kSetramAM dravya sAmagro anarthane pedA kare che. dravya sAmagro tathA kSetra sAmagrI beunA samAgama thAya, parantu kALa sAmagrI na hoya teA kAryasiddhi thai zake nahi, kAraNake je kALamAM tIrthaMkarone joga hoya athavA suvihita AcAya upAdhyAya munivarone joga hoya, te jIvA pUrvokta banne sAmagrInA lAbha lai zake. anyathA maLelI sAmagro paNa vyartha jAya. puNyayeAge draSa, kSetra, kALa rUpa tripuTInI sAmagro maLI chatAM temAM sainya nAyaka tulya bhAva na heAya teA tripuTInI sAmagrI kArya si ddhimAM asAdhAraNa kAraNarUpa thai paDatI nathI. drazya, kSetra kALanI sA magrI vinA sainya nAyaka bhAva paNa bhAvanA rUpa rahI jAya che. arthAta cAre sAmagroe kAryasiddhi karavA samaya che. cAranI aMdarathI ekanI paNa gerahAjarI kA mAM kuzaLa banI zakatI nathI. mATe he bhavye! dravya, kSetra, kALa, bhAvathI A samaya uttama che. samyaktvanI prApti su labha nathI. tamAma tIrthaMkaro pota potAnA ziSyane pUrvokata rote kahe che. te pramANe hu tamane kahuM chuM. bhUta bhaviSyat tIrthaMkaro paNa teja pramANe upadeze che. keAi tIrthaMkaranA mata bheda nathI. samyak jJAna, da. na ane cAritra teja muktinA mArga che, ema tamAma tIrthaMkarA kha tAve che, eTaluMja nahi parantu svayaM samyaka jJAna, darzana ane cA ritranI ArAdhanA karI sutrata thayA. suvratanA prabhAve jagat pUjya thai nirvANunA lAbha pAmyA che. zrI tIrthaMkara devAnA janma itara laiAkika devAnI maka jagatanI viTampsanA vAravA sArU thatA natho. phakata pUrva janmAntaramAM vIza sthA naka tapanI ArAdhanA karI je puNya prakarSa ekaTho karela, tenA jorathI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAvatAranuM saMkSipta varNana (2) bAMdhelA tIrthaMkara nAma karmane khapAvavA sArU te thAya che. janmathI laI nirvANa payA jeonuM caritra manana karavA lAyaka che. Itara devAnuM caritra te janmathI laI paraloka gamana sudhI krIDA vinAda tathA paraspara vidhi vAjyAdithI aprAmANika rIte jAya che. ApaNe ahIM dazAvatAranuM saMkSipta rIte avalokana karIe. jethI vAcakavarga samajI zakaze ke pUrvokta vAkaya manaHkapita nathI. -dazAvatAranuM saMkSiptavarNana. vedAnuddharate jagannivahate nUgolamurbibhrate daityaM dArayate baliM ulayate datrayaM kurvate / paulastyaM jayate havaM kalayate kAruNyamAtanvate mlecchagan mUyate dazAkRtikRte kRSNAya tujyaM namaH // 2 // matsyaH kUrmoM varAhazca narasiMho'tha vAmanaH / rAmo rAmazca kRSaNazca buddhaH kakkI ca te daza ||shaa prathamane leka jayadeve gItagovindamAM Apela che, temAM daza avatAranuM prayojana batAvela che. paraMtu jyAM sudhI pratyeka avatAranuM TUMka vRttAnta na apAya tyAM sudhI tu vargane spaSTa rIte samajaNa paDe nahi. verAnAte e vAkya abhyAvatAranuM vRttAnta sUcave che. zaMkha nAme daitya cAre vedane laI rasAtalamAM peThe, tyAre pRthvI nirveda thaI. have deve vicAryuM je duSTa daitye anartha karyo. mATe zaMkhane nAza kare, tathA vedene pAchA pRthvItala upara lAvavA ema vicArI masyAvatAra dhAraNa karI rasAtalamAM jaI, daityane mArI, vedane pAchA pRthvI para lAvyA, e pahelAM avatAra. eka vAra pRthvI pAtAlamAM javA lAgI tyAre, bhagavAne kUrma avatAra dhAraNa karI tene pITha para dhAraNa karI, ane varAha rUpa dhAraNuM karI be dADhathI pakaDI rAkhI, te kAraNathI kUrma ane varAha avatAra lIdhe. e bIjA ane trIjo avatAra. | hiraNyakazipu datyane nAza karavA cotha narasiMhane avatAra, tenuM vRttAnta A pramANe-daitye prAyaH zivabhakta hoya che, teo zivanI ArAdhanA kare che. koIvAra hiraNyakazipu daitye zivanI saMpUrNa 27 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210) dha dezanA. ' rIte bhakita karI. tethI zive prasanna thai vacana ApyuM ke tArU mRtyu, sukAthI yA lIlAthI, agnithI yA pANIthI, athavA teA deva dAnava yA tiryaMca kAIthI paNa thai zakaze nahi. have hiraNyakazipuno pra lAda nAmanA putra viSNubhakata thaye. te vAta hiraNyakazipunA jANuvAmAM AvavAthI peAtAnA deva zivanA lepa karavAnA aparAdhamAM teNe prahlAdane khUba mAryAM, madhye temaja phUTayA, parantu te te viSNu viSNu * emaja khelatA rahyA. tethI tenA zarIramAM prahAra lAgyA nahi. viSNue tenA sattvathI khuzI thai varadAna Apyu ke tu indra thaiza, indra thaye, chatAM tene te pIDA karavA lAgyA, eTale bhagavAne narisaM hatuM rUpa dhAraNa karyuM.... mukha siMhanuM tathA zarIra purUSanu` karI hiraNyakazipu daityane hAthanA nakha vaDe paga nIce dabAvI vakSasthaLa cIrI mArI nAMkhyA. matsya, krUma, varAha tathA narisaMhuM A cAra avatAra kRtayugamAM thayA. have pAMcamA vAmana avatAranI gheADI vAta vicArazILa vAMcakavarganI AgaLa raju karU chu. akhila nAmanA daitya indrapadanI prApti mATe sA yajJa karavA prayatna karate hate!, tenI andara yajJa nivighna pUrNa thayA. seme chellA yajJa zarU karyAM tyAre deve vicAryuM. ke me' prahUlAdane indra pada Apela che tene uThADI A, te pada lai leze, tethI manamAM gusse utpanna thayA. have baline zikSA karavA sArU vA mana rUpa dhAraNa karI yajJasthAna pratye AvI kahyuM he dAnezvara male ! yajJavidhAyaka! dAna karavAnI veLA hamaNAMja che, ali khelyA, hai brAANu! zuM mAge che? vAmane kahyuM ' rahevAne mATe sADA traNa DagalA jamIna, alie te ApI. teTalAmAM kei e baline kahyuM mahArAja ! A asala brAhmaNu nathI, paraMtu viSNue vAmana brAhmaNunu rUpa karela che, te vAta jANI ali gussAmAM ALye, teTalAmAM vAmanAvatAra dhAraNa karanAra deve traNa kramathI samagra pRthvI lai lIdhI, ardhA DagalA mATe have aline kahe che re duSTa ! pITha para, ema kahI pITha para paga dIdhA, tethI aLi pAtALamAM gaye. maratI vakhate li AlyA leAkeA kema jANaze ke ali AvA prakArane thaye mATe kAMika Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAvatAranuM saMkSipta varNana. yAdagIrI hovI joIe." tyAre viSNue kahyuM ke "dIvALInA cAra ja sudhI tuM rAjA ane huM dvArapALa, evuM varadAna ApyuM ItyAdi. chaTho avatAra rAma arthAt parazurAmane thaye tenuM vRttAnta A pramANe che -sahastrAra nAmane kSatriya hatuM. tenI bahena rokA hatI. te reNukAne baLAtkArathI jamadagni RSi paraNyA. have sahasAra jamadagninA Azrame gaye tyAM banene belatAM sAMbhaLI sahastrAra kSatriya hevAthI kraDha thayo. svAbhAvika rIte ja kSatriye zarya gaNuM vALA hoya che. tethI jamadagnine saMtApe, tathA reNukAne duHkhI karI, eTalA sArU deve tene ghera janma laI parazurAma thaI sahastrArane mArI ekavIza vAra niHkSatriya pRthI karI. rAvaNa daiye pRthakI para bhAre upadrava karyo tyAre deve rAmane avatAra laI rAvaNane mAryo. vAmana parazurAma ane rAma e traNa avatAra tretAyugamAM thayA. kaMsAdi dene mAravAne bhagavAne kRSNaavatAra dhAraNa karyo. dvAvatAra zItaLa rUpa, teNe, mlecchanAM mandira vadhAryAM. kRSNAvatAra tathA buddhAvatAra dvApara yugamAM thayA. svechene nAza karavA kaLiyugamAM kalkI avatAra thaye. pUta daza avatAra dhAraNa karanAra sarvajJa, Izvara, sarvezaktimAna, jagakartA, aviradhavA kahI zakAya ke nahI? tene vicAra pakSapAta rahetapaNe kare temAM niMdA ke vikathA nathI. vastune vi. cAra kare te manuSyano dharma che. - prathama matsya, kuma, varAha ane narasiMha e cAra avatAranI mImAMsA madhyastha bhAvathI karIe. zaMkha nAme daitya vedene laI pAtALamAM gaye. tethI vedene pRthvI para lAvavA sArU bhagavAnane mAcha. lInA peTamAM janma levuM paDe ! bhalA, sarvajJa tathA je sarva zakitamAna hoya teNe prathamathI vicAra karavAnuM hatuM ke zakha nAme daitya utpanna thaze te sarvAdhAra vedane upadrava karaze, mATe janma levuM paDaze. tenA karatAM bahetara che ke zaMkha nAme daityane janmaja thavA de nahi. kA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) dharmadezanA. wwwwwwww raNake jagat kartRtva dharma, avatAra dhAraNa karanAra devanI andara che, e pramANe te devane mAnanArAe mAne che. prathama te mULa vAtaja ThIka che ke nahI temAMja zaMkA che, kAraNa ke zaMkha nAmA daitya venepAtALamAM lai gayA tA bhalA, artharUpa vedane lai gayA ke zabdAtma ke ? athavA teA pustakAka 2 vedana? dhAro ke te artha rUpa veda laI gayA, te tethI kAMI mULa veDhanI hAni thatI nathI. jayAre zamhAtma4 tA levAya tema nathI. kemake zabda te kSaNika che. have dhAro ke pu stakAkAra veda lai gayA te hajArA prati lakhela che. temAMthI eka lai gayA tA zu hAni ? pratyAdika vicAra karatAM matsyAvatAranu' pratyeAjana DI| mAlUma paDatu' nathI. have bIjo tathA trIjo kUrma tathA vahune avatAra pRthvI 2sAtaLa jai rahI hatI tene dhAraNa karavA sArU thayA. krame pITha upara pRthvIne dhAraNa karI rAkhI; have savAla e thAya che ke kuma kAnA AdhAra upara rahyA ? kadAca kaheze ke te izvara rUpa hovAthI svataMtra nirAdhara rahI zake, kAraNa ke izvaramAM sarva zikata che. vADu! jyAre izvaramAM sarva zakti che te avatAra vinA paNa izvara pRthvI nirAdhAra rAkhI zakata, tA zAmATe garbhanAM duHkha temaja tiryaMca yonimAM utpanna thavAnI kAzIza karI? tenA vicAra svayaM vAM caka varga karavA. jyAre varAhe pRthvIne potAnI be dADhamAM pakaDI rAkhI tyAre pRthvIne pakaDanAra te varAha kayAM ubhe hatA ? tenA vicAra paNa karavA jevA che, kAraNa ke pRthvI te tenI dADhamAM rahela hatI. narasiha avatAra dhAraNa karI zivabhakta hiraNyakazipune mAryo tathA prahlAdane indra pada Apyu te Ane vicAra karatAM e maja siddha thAya che ke bhakatajanAne padapradAna karanAra ane abhakatAnA teA jAna lenAra vItarAga gaNI zakAya nahi, pradyuta parNa rAgadveSI siddha thAya che. vAmana rUpa dhAraNa karI khalane mAryA tenA karatAM 3dAca baline janma na Avye hota teA zu' hatu? vAmana rUpa dhAraNa karavuM, bhikSA mAgavI, traNa Dagale pRthvI lai levI, alinI pITha upara Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAvatAranuM sa MkSipta varNana. (13) ~ paga mUkI tene pAtALamAM pahoMcADavA, vaLI tenA maraNa samaye varadAna Apavu ke dIvALInA samaye tArI pUjA thaze, huM dvArapALa thaiza, ityAdi asaMbaddha vRttAnta sarvajJa bhAvamAM zaMkA utpanna kare che. parazurAma nAmane avatAra kSatriyAnA nAza mATe thaye teja kAraNuthI brAhmaNa kSatriyamAM vairabhAva thayA,tene laIne 21 vAra ni:kSatriya pRthvI thai. vaLI avAntaramAM abrAhmaNI pRthvI thavA pAmI. eka bhAre jAlama thayA. jamadagninA jhulama vicArI tene daMDa dIdhA hAta tA pUrNAMkata anartha thavA pAmata nahi, AvA prakAraneA julama karanAranA pakSa karavA janma dhAraNa karyAM te kathAthI siddha thAya che. jo avatAranI kathA sAcI hAya tA bhagavAna sarvAMga tathA sarva zikAmAna siddha thai zake nahi, sajJa hAya te te paraspara virodhI kAryane prathamathI joile; vaLI sarva ziktamAn janmAdinA kuthalAmAM paDe nahi. eka sAmAnya purUSa paNa gheADA kAya mATe moTo anatha kare kharA? kadApi nahi, svayaM karrA jyAre kArya rUpa thAya to pachI anya kartA kANu gaNAze? tevA prazna udbhave che. kartA paNu kArya rUpa thAya tA anavasthA dUSaNu anAyAsa upasthita thAya che. bIjA avatAro paNa devanI mahattA sUcavatA nathI. ulaTu alapajJatA ane vivekatA samajAve che. rAvaNane mAravA rAmanA avatAra thayA, rAvaNa sItAmahasatIne haraNa karI gayA, rAmacandrajI ThekANe ThekANe tapAsamAM nIkaLyA, kathaMcit khabara maLI, sainya ekaThuM' karI rAvaNane mAryAM ityAdika vAtAthI siddha thAyache ke avatAra dhAraNa karanAra devamAM sarvajJatA hatI nahi. hA ! rAmacandrajIe vairAgya prApta karI cAritra lIdhuM. tyArabAda tapasyA vaDe kA kSaya karI kevaLo thayA. te vAta jaina siddhAnta anusAra ThIka che, anya vAta avive kitA sUcave che. kaMsane mAravA kRSNAvatAra, buddhAvatAranA kAryaine dUra karavA kalkI avatAra thayA, ahIMmAM vAMcake vicAra karavA joie ke buddhAvatArane zItala svarUpa mAnela che teNe mlecchanAM mandira vadhAryAM e vAta kema ghaTe ? vaLI eka avatAre mlecchanAM mandira vadhAryo tyAre Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (214) dharma dezanA. bIjo avatAra thaze te mlecchene! nAza karaze, te paNa paraspara vi rakhI vAta samajAya che. jo avatAranI vAta kalpita kare te tamAma mahimA kalpita Thare, jo avatAranI vAta sAcI hAya te Izvara thai prAkRta purUSonI mAphaka du:kha paraMparA vAre che tema mAnavAmAM kAMI harakata nathI. janma, jarA maraNAdinAM duHkha dUra karavA izvaranuM sevana, tenI bhakti, tathA tenAM vacanA para vizvAsa rAkhI manuSyA dharmadhyAna kareche, teja izvara jo janma maraNAdi duHkhAthI pIDita hAya teA anya bhakatAnAM janma maraNAdi duHkhA dUra karavA zaktimAna thai zake nahi jenAmAM rAga,dveSa,meha ajJAnAdi guNeA nathI te janma marazAdi kalezathI pIDita nathI, tenAM vacanA para vizvAsa rAkhanAra janma, maraNAdi kale. zothI mukata thai zakeche. rAga dveSAdi NeAthI dUSita jIve. jarUra janma dhAraNa kare che. janma maraNuArdika karanAra izvara gaNAya nahi, izvara kAinu ' bhale' bhUMDuM karatA nathI, mAtra kevaLajJAna samaye jevA bhAva dekhe tevu" kathana kareche. jIvAne hitakara upadeza kareche, te paNa atIta anAgata tIrthaMkarAthI phAraphera nahi. phAraphara vAkaye tA alpajJa, avI. tarAga, asavAnAM hoya che, parantu sajJa sadazI vItarAga bhagavAnanAM hAtAM nathI. kAraNake teene trikALanu jJAna che. tethI tamAma jinavaro mukitanA mAga samyak darzana, jJAna ane cAritraneja tAve che, tenA para zraddhA karanAra samyakatvI anI niyamita kALamAM mukata thAya che, mATe bhagava!na potAnA putrane upadveize che ke huM mahAnubhAvA ! atyuttama samaya tamAre hAtha lAgela che. teja upadeza vIra prabhue gaNadharane kahyA jyAre teja upadeza gaNadharAe vaziSya gaNane ApyA. have trIjA uddezAnI samApti sAthe khIjA adhyAyano samAptimAM kahela cheH-- * ' tividveNa vipANamAhaNe Ayahite aNiyANa saMtu / evaM siddhA ataso saMpai je lAgayA bareM / / 21 // evaM se udAhu aNuttara naal| aNucaradaMso aNucaranA dasoM dharo / rahA nAyaputte jagavaM vesAlie vidyAhietti vaimi // 22 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAvatAranuM saMkSipta varNana. (215) bhAvArtha -mana,vacana, kAyAe karI kaI jIvane haNe nahi, vaLI Atmahita karanAra, anidAna saMvRtta muni siddhi padane pAme che. anaMta kALe anaMtA jIve siddha thayA, tathA vattamAne eTaleke jhASabha athavA mahAvIranA upadeza samaye athavA te mahAvidehAdi kSetramAM mukti mArga zarU che tenI apekSAe karI kahela cheke mukita pAme che, vaLI anAgatakAlamAM mukti pAmaze, pAMca mahAvratanA pAlana sivAya anya mukita mAga nathI.(21) pUrvokta traNe uddezAmAM kahela AcArane Aca ranAra mukita gayA che, jAya che, ane jaze. tema zrI rASabhadeva svAmIe potAnA putrane kahyuM, teja artha zrI vIrasvAmIe sudhamAM svAmIne kahyuM. pUjya, jJAnandana, pradhAna kevaLajJAna tathA pradhAna darzanane dhAraNa karanAra, temaja vizALa kuLa, vizALa buddhi vizALa mAtA ane jenuM vizALa vacana che evA vizAlika bhagavAne prarUpela che. (22) vivecana-prathama mahAvata mULa sUtramAM batAvela che, te je ke vistArathI nahi te paNa tiviFi e padane lIdhe 81 bhAMgAe karI prathama mahAvratanI pAlana karavI ema sUcavela che. sAmAnyathI jIvanA 9 bheda -pAMca sthAvara, ane cAra trasa. jemake, pRthvI, jala, agni, vAyu ane vanaspati tathA zrIndriya, trIndriya, caturindriya tathA parce driya e pramANe maLI nava prakAranA jIvane mana, vacana, kAyAe karI mAravA nahi, tyAre tenA ra7 bhAMgA thAya tene kRta, kArita ane anu. matine tyAga hovAthI 81 bhAMgA thAya che. arthAt nava prakAranA enI mana, vacana kAyAthI hiMsA karavI nahi, karAvavI nahi, tathA karanArane sAre jANa nahi. prathama mahAvratanI rakSA mATe Itara cAra mahAvratanI khAsa ane kSiA che. tenA sivAya prathama mahAvratanI nirvigha rIte rakSA thaI zake nahi mATe eka kahevAthI pAMca mahAvrata kahela che pAMca mahAvratathI daza prakArane yatidharma sacavAya che, tenI rakSA muktipadanuM sAkSAtkAraNa che. daza prakArane yatidharma samyagra jJAna ane samyak darzana vinA heya nahi, teTalA sArU darzana, jJAna ane cAritra rUpa ratnatrayI muktinuM kAraNa che. te pramANe zrI mahAvIra deve jANuM AdarI sva Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) dha dezanA. ziSyA pAse prarUpela che. RSabhadeva bhagavAne pUrvAMkata vratAlika adhya yana aSTApada paryaMta para bharate apamAnita karela putrAne vairAgya utpanna thavA mATe hela che. te adhyayana sAMbhaLI vairAgI thaelA tathA A adhyayananI vyAkhyA pUrve batAvelA, dha, mAna, mAryAM ane lebhanA svarUpathI jeNe krodha mAna, mAyA ane lAbhane kama karela hAya tene mATe have sAmAnya upadeza trIjA prakaraNanI andara zarU thAya che. dvitIya prakaraNa samAsa. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakaraNa. maka moha prapaMca. - je anAdi kALathI saMsAra cakramAM bhramaNa kare che, temAM kaI kaI vAra svasva karmAnusAra vinaya, viveka, vidyA vigere sadaguNe prApta kare che te kaI kaI vAra cerI, jArI anyAyAdi durNa meLave che, jenA pariNAme zubha gati athavA durgati pAme che. cAra gati rUpa moTA ceTAnI aMdara vepArI banI navA navA veSa dhAraNa kare che. zeTha kivA vAtara, kayI kiMvA vikeyI, vAhya kiMvA vAhaka, regI kiMvA nigI, zekI kiMvA utsAhI, saMtApI kiMvA saMtoSI, kurUpI kiMvA surUpI, dhanI kivA nirdhana, virAgI kiM. sarAgI, viSayI kivA niviSayI, lebhI kiMvA abhI, mAnI kiMvA amAnI, mAyI kiMvA amArI, meDI kiMvA ahI ItyAdika ulaTapAlaTa avasthAmAM dekhAva de che. paraMtu vastutaH temAMnuM koIpaNa tenuM sAcuM svarUpa nathI. te tamAma avasthAe zubhAzubha karmane lIdhe thaelI hoya che. karma te jIva upara anAdi kALathI lAgele eka jabarajasta lepa che. temAMthI jUne paDadA (pipaDA) ukhaDatA jAya tema tema navAM daLIAM dAkhala thatAM jAya che. te lepane rAgadveSa rUpI cIkAzane meTe Teke che. je te Teke kama thAya te dhIme dhIme karma rUpI lepa dUra thavA saMbhava che. jyAM sudhI rAgadveSa rUpa cIkAzanI nyUnatA thatI nathI, tyAM sudhI karma pudgaLanAM daLI kama thatAM nathI. tethI karIne ja jIvarAzI lAkha jIvanimAM araghaTTa ghaTI (reTa) nyAyane anusarI paribhramaNa karyA kare che. mATe prathama te anAdi kALanA karmalepanI daDhatAnA kAraNabhUta je rAgadveSa rUpa cIkAza che, tenI ochAza karavA sArU vicArazILa thavuM. anukULa vastu upara rAga 28 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwww wwww** ~~~~~~ ~ ~~~ ~~ ~ (18) dharmadezanA ~ ~~ temaja pratikULa vastu upara cheSa thAya che, paraMtu tema thavAmAM mukhya kAraNa tapAsIzu te te meha mahArAja ja che. meha mahArAjanuM eka chatra rAjya duniyAnA cAre khuNAmAM pracaMDa AjJA pravartAvI rahyuM che, te meha mahArAjAe jagatanA 9 pAsethI dAna, zIla, tapa, bhAvanA Adi zastro chInavI lIdhAM che eTaluM ja nahi, paraMtu bIcArA jIvanI pAchaLa ISya, niMdA, vikathA, tathA vanitA rUpa cAra jAsuse svataMtra rIte deDAvela che ke jethI karIne jIva bhale cUke paNa pUrvokata zasa rAkhI zake nahi. kadAca tema chatAM kaI rAkhe te te cAra jAsuse te jIvanI pAsethI zastra choDAvavAne kazIza kare, tenAthI avazya phateha pAmeja, tema chatAM phateha na pAme to pitAnA svAmI kAmadhAdine sUcave je A jIve amuka zastra hAthamAM lIdheluM che. A pramANe IrSyAdi vallabhAo pAsethI jJAna thatAMja kAma krodhAdi teNIne patio turataja tyAM jaI zasa khUMcavI le che. kadAcit jIva tema chatAM bahuja Agraha kare te dAna, zIla, tapa,bhAvanA Adi satya zastrane chInavI laI asatya zatre tenA hAthamAM Ape che, ke jene pariNAme te jIva bIjA bApaDA hajAre jIvene vizvAsu banAvI potAnI sAthe duHkhanA bhAjana banAve che. tenI pAse brahmacArInAM tamAma cihane hovAthI temaja tenI najaramAM te brahmacArInA nAmathI oLakhAtuM hovAthI loke bicArA ema samaje che je A purUSa zIla zastravALe haze, paraMtu IrSyAdi cAra jAsusanA pati kAma kedhAdie satyazIla zastrane badale daMbha rUpI asatya zastra tenA hAthamAM ApeluM hoya che. tene lIdhe A jIva kAma ceSTA gupta rIte karI pote durAcAri banela chatAM pitAnA AtmAnuM brahmacArIpaNuM batAvavA bhAre caturAI kare che. tevI ja rIte dAna temaja tapasvInuM nAma dhAraNa karI, daMbha rUpa asatyADaMbaramAM paDI jIva bIjA lokene Thage che. AvA asatyADaMbaramAM paDelA cha maharAjanI gupta pilIsanuM kAma bajAve che. rogI banI bhegInAM kAma kare che. zAstra dvArA tathA upadezadvArA jIvane meha mahArAjanA bhakate banAve che. asatyakAthI AtmakalyANa batAve che. dAkhalA tarIke balidAna, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moha prapaMca. (21) yajJakarma, zrAddhAdi kAryomAM hiMsA karanAra svargabhAgI bane che. temaja maranAra pazu paNa uttama gati prApta kare che evuM lekene bharamAve che. vaLI vAmamAgIe te pitAnA siddhAMtamAM bedhaDaka rIte maLa mAMsa khAvAnI chUTa Ape che, eTaluM ja nahi paraMtu aMte tenAthI mekSa batAve che. priya bhavya pAThaka, A mahAhanuM prAbalya nahi te bIjuM zuM? meha rAjAne kaI bhAre alaikika prapaMca che, prAyaH tenAthI koI bacavA pAmatuM nathI. prAmara pANuonI te vAta ja zI kahe, vI? paraMtu Azcarya to e che ke savajJa tulya dezanA denAra, zrutakevalI tarIke gaNAelA, sarvathA mehanA avaguNene jANanAra, aneka bhavya purUSane uddhAra karanAra, paMca mahAvratane yathAsthita pAlanAra, pramAda jevA Atmazatruone dUra karanAra, zuddha samyakatvadhArI tathA vizvopakArI evA purUSasiMhane paNa meha mahArAjA potAnA parAkamathI lathaDAvavA cUkela nathI. eka vAra meha mahArAjA svasabhAmAM udAsa thaIne beThela che, samAjamAM paNa udAsInatA phelAI rahI che. te samaye mahArAjAnA rAga dveSa rUpa mahA maMtrIo belyA, "mahArAja! udAsIna kema che?" A praznanA uttaramAM maMdasvarathI meharAnA . "mArA rAjyamAMthI eka purUSa nAzI gaye te mArA pAkA duzmana sadAgamane jaIne maLela che. A sadagame te purUSane saMpUrNa AdhIna karele jaNAya che. sadAgamanI madadathI te purUSe mAre tamAma mama jagamAM prakAzita karyo che. have je jagajajatuo mArI akhaMDa AjJA mAnanAra che teo A mArA aprakAzya marmane jANI jaze to mAruM rAjya lAMbe vakhata TakI zakaze nahi. A kAraNathI huM udAsa chuM. A pramANe meha mahArAjAnA vA nIkaLatAMja tenA keTalAeka subhaTe taiyAra thayA ane bolyA, "mahArAja! eka kSaNavAramAM Apane aparAdhI jIva Apane svAdhIna karI ApIzuM. ciMtA kare nahi." have rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lebha, harSa, mada, kAma, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA, hAsyAdi subhaTa vage kaTIbaddha thaI A purUSanI pAse jaI tenI sAthe ghora yuddha karyuM, tathA aneka ceSTA pUrvaka Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) dharmadezanA. svacaturAImAM kAMI paNa maNa rAkhI nahi, te paNa jyAre te jIva Dage nahi tyAre tamAma subhaTee nirAza thaI meha rAjAnI pAse jaI tamAma vArtA nivedita karI, meha te sAMbhaLIne cakita thaye, bhAre dilagIrI sAthe vicAravA lAgyuM ke have zuM upAya? Ama vicAra kare che teTalAmAM te nidrA ane taMdrA ubhA thaIne hAtha joDI belI "mahArAja, jyAM sudhI ApanI dAsI e ame jIvatI chIe, tyAM sudhI Ape aphasosa kare nahi. tamAma kArya ThIka thaze, ciMtA bilakula karavAnI jarUra nathI phakta Apane hAya mAthe joIe." Ama kahI beu jaNIo cAlI. rastAmAM zukana paNa sArAM thayAM. prathama te taMdrA te purUSa rananI pAse gaI. pahela vahelAM te tadrAne satkAra thaye nahi. paraMtu jyAre dhIre dhIre teNe saMpUrNa rema rema mAM vyApI te vAre te purUSane nidrA levAne vicAra thaye. teTalAmAM nidrA paNa pahoMcI. have te jholAM AvavA lAgyAM, svA dhyAyamAM vina thavA lAgyuM. tyAre te purUSanA gurU vRddha munie zAMta bhAvathI kahyuM je "mahAnubhAva! kema baMdha rahyA ? tyAre te purUSe javAba Ape "mahArAja ! pramAda thaye." pharI gaNavuM zarU karyuM, vaLI svAdhyAyane madhura svara baMdha thaye, vRddha munie pharone purUSa siMhane Teko je A zuM? tyAre uttara maLe je pramAda, bIjI vAra sAvadhAna thaI svAdhyAya karavA AgaLa vadhe che te vakhate te nidrA e bhAre ghere ghAlyuM. vRddha munie A purUSane lAvyA paNa belyA nahi. tethI vRddha munie jarA uMcA svarathI lAvyA, tyAre belyA je "arthanA vicAramAM chuM, jhAjhe lavAre karazo nahi dekho A pramANe nidrAe A purUSane asatya tathA kodhane AdhIna kayI, vRddha munie kahyuM je "munie asatya belavuM nahi joIe tathA phodhane tyAga karavuM joIe." A sAMbhaLIne muni ratna belyA je hA, hA, jAe, jUThuM be ane kepa paNa karyo, tamArAthI thAya te kare, mArAmAM zakita haze te huM mAre nirvAha karI laIza." ItyAdi prakAre mehurAjAnA eka pachI eka subhaTe A purUSamAM dA khala thavA lAgyA, aMtamAM te vRddha gurUe A purUSane muni samudAyamAMthI bahAra kADhayA. have te maharAjAnI samasta je tenA upara Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNeA. (221) ekAeka hallA karyAM, ane tene mAha rAjAnA gharamAM ghasaDI lai gai. Ama para'parAe maraNa pAmI A purUSa nigeAdamAM gayA, tyAre mAha rAjA zAMtine pAmyA, mAha rAjAnI saMpUrNa duSTatA jovI hAya tA upamitibhavaprapaMcA kathA, vairAgyakalpalatA, tathA mehuparAjaya nATaka vigere grantha jovAnI bhalAmaNa karU chuM. mAhanu prAbalya kama thavAthI rAgadveSanuM jora echu' thAya che. rAgadveSa kama thavAthI anAdi kama lepanA ghaTADA thAya che.kamalepa ochA thavAthI AtmavarUpa keika aMze jhaLake che. mATe mehurAjAne jItavA sArU dAna, zIla, tapa, bhAvanAdi zA rAkhavAnI jarUra che, temaja IrSyA, niMdA, vikathA tathA vanitA rUpa jAsusa ane tenA svAmIe krodha, mAna, mAyA,lAbha kAmAdinA hAthamAM na AvavA mATe verAgya killAnI jarUriyAta che. verAgya rUpa killAmAM rahela purUSanAM zastra kAi lai zakatuM nathI. purUSane mArgAnusArInA guNeAnI prApti paNa tyAMthIja thAya che. tyArabAda samyaktva ratnanI prApti thAya che. A ratna a nAdi kALanA karmalepane ukheDI nAMkhavAmAM pahelu aiSadha che. pachI vratAdinI prApti thAya che, te vratAdikalepane jaDamULathI nAza kare che, teTalA sArU kamalepanA nAzanu mULa kAraNa tathA dAnAdi zaenuM rakSaNa karanAra vairAgyarUpI killAnI khAsa jarUra che, vairAgya thavAnAM kAraNeA aneka che. temAM mukhya kAraNa sadupadeza che. sadupadezathI mANasane sa`sAranI asAratAnu bhAna thAya che. ane tethI vairAgya thAyache, A prasage vairAgyavRddhinAM vizeSa kArA batAvavA Avazyaka samajAya che. === vairAgyavRddhinAM kAraNeA, adhuvaM jIvinacA siddhimagaM viANiyA / viNiahijja bhogasu AuM parimiappaNo // 1 // balaM thAmaM ca pehAe saddhAmA ruggamappalo / khittaM kAlaM ca vinAya tahappANaM nijjae || 2 // jarA jAva na pIDai vAhI jAva na vaDDhai / jAviMdiyA na hAyanti tAva dhammaM samAyare // 3 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (222) dharma dezanA. bhAvArthaH--jIvitane asthira jANI tathA mekSa mArga jJAnAdi ratnatraya rUpa jANI, temaja AyuSya paNa parimita (eTale hui) sA vanu ema jANI bhegAtho nivRtti kara, 1 peAtAnu` mAnasika khaLa tathA zArIrika baLa, zraddhA, Arogyane tapAsI tathA kSetra kALane jANI, tathAprakAre AtmAne dharmonuchAnamAM joDavA. 2 vRddhAvasthA jyAMsudhI pIDA karatI nathI, vyAdhi jyAMsudhI vadhela nathI tathA jyAM sudhI indrionI hAni thaI nathI tyAM sudhI dhama karavAnA samaya che. 3 vivecanaH-mIjI gAthAmAM prathama 'ala'zabda eTalA sArU Apyo che ke zArorika baLa hAya, parantu mAnasika baLa na hoya te dharma karavA ahu kaThaNu che. mATe "bala" zabdathI ahiM mAnasika maLa levuM, mAnasika khaLa sivAya pariSaha tathA upasargo sahunna thaI za katA nathI, chatAM kevaLa mAnasika baLathoja koipaNa kriyA kA rUpamAM banI zakatI nathI mATe, khIjAthAma' zabdathI zArIrika khaLa samajavu, zArIrika khaLa na heAya te tapa, japa, dhyAna, paropakAra, kriyAkAMDa vigere khanI zakaze nahi. mAnasika khaLa tathA zArIrika maLanI sa patti hoya parantu cAritra dharma upara zradvA na hoya te kAma cAlatuM nathI, zraddhA vinA dhama kAya thAya che, te veDarUpa thAya che. veDiye veDha sArI rIte kare te tenA uparInA mAra khAtA nathI. teja pramANe dravya kriyA karanAra narakAde kruti naddhi pAme, pazu zradbhA vinAnI kriyA, kama kSayanu kAraNa thaI zakatI nathI. tenI andara pazu veThi veTha karavAmAM yadi luccAi karaze teA daMDanA pAtra thaze, temaja zraddhA vinAnI kriyA karanAra jo te kriyA dAMbhika vRttithI karaze te bhAre daMDanA pAtra thaze, zraddhA pachI Arogya batAvela che. tenu kAraNa kita zArIrika khalAdi vastuo maLI che, paNa zarIranu Arogya nathI. te dharmanuM ArAdhana thaI zakatuM nathI. mATe dharma sAdhanamAM ArogyanI khAsa AvazyakatA che. mAnasika khaLa, zArIrika baLa, zraddhA ane AreAgya maLela che, parantu cagya kSetranA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNe. (ra3) abhAvamAM samyaka prakAre dharma sAdhana thaI zakaze nahi. ata eva nirUpavikSetranI paNa jarUrata che. upara kahelI mAnasika baLa Adi pAMca va. stuo anukULa maLelI che, chatAM kALa anukULa nathI te dhamasAdhanamAM nyUnatA mAlUma paDaze. kAraNake egya kALa prApta thayA vinA karelI kiyA phaLadAyaka thatI nathI. kheDuta ghauM vAvavAnA samaye kadApi bAjaro vAvaze nahi, kadAca vAvaze te pastAvo karaze. mATe kALanI paNa khAsa jarUra che. upara batAvelI cha vastuo ThIka maLelI che chatAM je vRddhAvasthA AvI pahoMcI te zArIrika baLamAM nyUnatA mAluma paDaze tethI dhAreluM dharma sAdhana thaI zakaze nahi. teTalAja sArU zAstrakAre jarA na AvI pahoMce te pahelAM dharma sAdhana karavAnI bhalAmaNa kare che. zarIramAM keDe vyAdhio gupta rahelI che tenI vRddhi thaI nathI tyAM sudhI dharma karavAne vakhata che, te vadhavAthI mAnasika baLa tathA zArIrika baLane paNa dhakake pahoMcaze. mATe vyAdhi AvI pahoMcyA pahelAM dharma ArAdhave tyAra pachI chellA zlekanA uttarArdhamAM batAve che ke IndriyanI hAni na thAya tyAM sudhI dharma sAdhana karavAne samaya che, Indriye jema karma sAdhanamAM kAraNa che tema dharma sAdhanamAM paNa kAraNa che, je indriya kharAba heya te purUSa dharmane lAyaka rahe te nathI. jema aMdha purUSa cAritradharmane egya nathI, kAraNake tenAthI jIva dayAmAM sahAyabhUta evI IrSA samiti pALI zakAto nathI. jenI sparzendriya kharAba che, te vihArAdi kiyA karI zaktAM nathI, ItyAdi kAraNene laIne IndriyanI naregatAnI AvazyaktA che. teTalA sArU dharma sAdhananI samagra sAmagrI pAmyA chatAM je pramAda karavAmAM Avaze tepachI patte lAgavAne nathI mATe vairAgyavRddhi karavI hoya te khAsa karIne te pramAdane tyAga kare. jema pramAda tyAga karavA lAyaka che, tema tenA putro krodhAdi kaSAye paNa tyAga ja karavA lAyaka che kemake krodhAdi zatrue AtmAnuM sadA ahita kare che. te nIcenA slekavaDe batAve che - kohaM ca mAnaM ca mAyaM ca lobhaM ca pAvaDDhaNaM / vame cattAri dose u icchaMto hiamappaNo // 1 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (224) dharma dezanA AtmAnuM hita icchanAra purUSAe, pApane vadhAranAra, krodha, mAna, mAyA tathA lAbha e cAra doSAnA tyAga karavA, kAraNake krodha prItine nAza kareche, mAna vinayaneA nAza kare che,mAyA mitrAcArIne tathA lAbha prIti, vinaya, tathA mitrAcArI e traNene nAza kare che, teTalA sArU e cAra kaSAyane dUra karavAmAM auSadharUpa zuM che te batAve che: - uvasameNa haNe kohaM mANaM maddavayA jiNe / mAyamajjavabhAvena lobhaM saMtosao jiNe // 1 // upazama bhAvathI keAdhane haNavA, mRdupaNAthI mAnane jItavA, sarala bhAvathI mAyAne tathA satASathI leAbhane jItavA, vivecanaH--zAMta svabhAvavALA purUSane krodha prAyaH thatAja nathI, kadAca thAya teA tene tatkALa upazama bhAvathI dUra kare che. jene pari NAme krodhanu phaLa je durgati te thavA pAmatI nathI, namratA bhAva, vaDe mAna najIka paNa AvI zake nahi. sarala bhAva e mAyAne zatru che, satASa lAlanA duzmana che, leAbhAdhikAramAM te vAta spaSTa matAvelI che.have vaLI kaSAyanuM svarUpa batAvavA eka gAthA lakhIe chIe. koho a mANo a aNiggahAA mAyA ya lobho a patraDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA siMcaMti mUlAI puNanbhavassa || 1|| artha :--nahi vaza karavAmAM AvelA krodha ane mAna, temaja vRddhi pAmatA evA mAyA ane lebha e sapUrNa cAre kilaSTa kAye, janmAMtara vadhAravAmAM kAraNubhUta pAparUpI vRkSanA mUlAnu siMcana kare che. vivecanaH-mAyAnu* kAraNa mAna tathA krodhanuM kAraNa lAbha che,a oNt mAnathI mAyA pedA thAya che, temaja lAbhathI krodha thAya che, teTalA sAr prathama aa mAna tathA lAbha dUra karavA lAyaka che, jenI aMdara mAna nathI te purUSa kadI mAyA karaze nahi,peAtAnA mAnaneA bhaMga na thAya tevA hetuthI purUSa mAyA kareche. eTale ke peAtAnA mAnanuM rakSaNa karavA sArU te hatabhAgya dAMbhika ane che, parantu Ama karavAthI azubha ka Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNeA. (25) dayathI dAMbhika vRtti peDhA thAya che, parantu A vakhate te jene mATe mahApApanu kAraNa evuM dabhAcaraNa karyuM hatuM, te mAna paNa saCthA naSTa thAya che, ane pariNAme jagamAM apamAnanA moTA ejo zira para dhAraNa karI bhavacakramAM gAthAM mAre che. lAbhanA jorathI jIva kA dhAdhIna thAya che. koine dhananA lAbha, teA koine kIrtine lAla, tA kAIne hUkama calAvavAnA lAbha, dhananA lAbhathI vepArI leka laDAI kare che, koI caDe che, te eTale sudhI ke krodhAMdha thai sAmA mANasanu eka pAine mATe lAkha rUpIAnuM nukazAna karavA cUkatA nathI. vaLI kIrttinA lAbhI purUSa sadA vivekazUnya khanI kIrttinI hAnI kara nAra upara kreAdhI anI mAnahAninA kesa mAMDe che, tathA tenI kIrttine aTTA lagADavA pUrNa prayatna kare che, hUkamanA leAlIA purUSa pAtAnA hUkamanuM apamAna thavAthI krodhAMdha manI jIvasyA paNa karavA cUkatA nathI, eTale ke lAkhA mANasanA jAnanu' jemAM jokhama che, tevI laDAi zarU kare che. mATe lAla dUra karavAne prayatna karavA ke jethI karIne kraSa tarata zAMta thAya. cAra kaSAyeA jema pApanAM kAraNa che, tema pApa kaSAcanu kAraNa che, jema anyaanya kArya kAraNu bhAva che. dAkhalA tarIke jema janma pApanuM kAraNa che, tema pApa janmanuM kAraNu che. ema anyAanya kArya kAraNabhAva che,mATe kaSAyAnA tyAga karAtA pApanA tyAga thaze, temaja pApanA tyAga karaze tApaNu kaSAyane tyAga svayaM thaze. pApanA abhAvathI janmanA abhAva temaja janmanA abhAvathI pApane abhAva svayaM siddha che. sArAMza e che ke mAna ane lAbhanA tyAga karavAthI cAre kaSAyA chUTI jAya che. tathA kaSAyane cheDanAra purUSa ja vairAgya raMgamAM ragAya che tema pUjya paNa gaNAya che. jema kahevu che ke sakA sahe AsAi kaMTayA, ao bhayAucchahayA nareNaM / aNAsae jo u sahijja kaMTae, vaImae kanasare sa pujjo // 12 // bhAvArtha-AzA vaDe karIne lehumaya kAMTAo paNa sahuna karavA te zakaya che, (ghaNAM vetradhArI purUSo leDhAnA kAMTAvALI pADha upara sUe che, ) para`tu tenA purUSa paNa vacanarUpa kAMTAthI kaMTALe che, ka Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) dharmadezanA jyAre je AzA rahita purUSa, vacanarUpI kAMTAe arthAt kaThera vacane karNa paryata Ave che paNa samabhAvavALe che te pUjya che. vivecana-bANanA ghA rUjhAI jAya che, tethI vacananA ghA jeTalA te duHkhadAyI nathI. vacananA ghA adhika duHkha ApanArA che, kAraNa ke, te jIvana paryanta yAda Ave che, tethI bhAre asahya che. kaSAyane vijaya karanAra te ghAne sahana kare che. bIjAthI te kadApi sahana thaI zake ja nahi. dravyAthI purU laDAImAM jaI bANa, taravAra,baMduka vigerenA prahAro sahana kare che, vepArI leke paisAne mATe leNadAramAM vacane sahana kare che, nekara zeThanA vacanane sahana kare che, dalAla leke mAla lenAranA vacane sahana karavA sAthe khuzAmata kare che, bAvAo leha zayyAmAM sUe che, brAhmaNe paMca kezane dravyanI lAlace vadhAre che, tyAre AtmAthI ja AtmakalyANa mATe sAmA mANasanI zubha vA azubha vacana vagaNane samabhAve sahe che. te purUSa pUjyatama ke sAco vairAgI gaNAya temAM kazuM Azcarya nathI. vaLI kahyuM che ke - samAvavaMtA vaMyaNAbhighAyA kannaM gayA dummaNi jaNaMti / dhammutti kikA paramaga sUre jiiMdie jo sahai sa pujjo // 1 // bhAvArtha - vacanarUpI prahAre sAmethI AvIne jyAre kAnamAM praveza kare che, tyAre manane kharAba banAvI mUke che. te ja prahArene samatAne prApta thaela purUSa "mAra sahana karavAne svabhAva che ema jANI (vairAgyabhAvathI) sahana kare che, te parama zara, jiteMdriya, mahApurUSa tathA pUjyavara gaNAya che. pUjya thavAne Are upAya kaSAya, vijaya eTale vairAgya vRddhi ja che. have saMsArarUpI kUvAnI aMdara chanuM AvAgamana jevI rIte thayA kare che, te zleka vaDe karIne batAve che- aho saMsArakUpe'smina jIvAH kurvanti krmbhiH| saghaghaTIvAnai-hihi kiyA ? Azcarya che ke jIve saMsArarUpa kUpanI andara pitAnA karmavaDe araghaTTanI ghaDIne nyAya pramANe AvavA javAnI kriyA kare che. arthAt araghaTTanI ghaDI eka bharAya che, tathA eka ThalavAya che, II T Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNe. (27) ema cAlyAM kare che, tema A saMsAramAM paNa eka mare che, bIje janme che, jIva A manuSya janmane phekaTa gumAve che. kahyuM che ke - dhira dhira mohAndhamanasAM janminAM janma gacchati / sarvathApi mudhaivedaM bhuptAnAmiva zarvarI // 1 // bhAvArtha-mahathI aMdha thayelA cittavALA prANa ene janmae atyaMtadhikAravA jevuM che. sutelA purUSanI rAtrinA mAphaka phekaTa jAya che. vivecana -meha rAjAnA hukamamAM rahenAra manuSyo ramata gamatamAM samaya gumAve che, bAlaceSTA kare che, bagIcA vigere sthAnamAM jaI, jANe ke pote dharmanuM nAma paNa na jANatA hoya te banI, karmarUpanA hetubhUta zRMgArarasamAM magna thaI masta banI saMsAranI a. bhivRddhi kare che, mATeja zAstrakAre dhikkAre che, kAraNake je manuSya ja bharUpa kalpavRkSamAMthI dAna, zIla rUpa uttama phaLa levAnAM hatAM tene mATe bedarakAra rahI, kAmarUpI karIra vRkSa (keraDAnuM jhADa) uparathI viSayarUpa kaTu keraDAMnAM phaLa le che, mATe manuSya, sUtelA purUSanI rAtrinI jema, manuSyajanmane vRthA gumAve che vaLI kahyuM che ke, ete rAgadveSamohA udyantamapi dehinAM / mUlAdharma nikRntanti mUSakA iva pAipam // 1 // bhAvArtha-jevI rIte udare vRkSane kApI nAMkhe che tevI rIte prANIonA vRddhi pAmelA dharmane-vairAgyane A rAgadveSa tathA meha jaDamULathI chedI nAMkhe che. vivecana-rAgadveSa tathA mehanI tripuTI traNa jagane pAya mAla kare che. rAgadveSa, e beu sahacArI che. jyAM rAga hoya tyAM zreSa gaNapaNe rahe che, jyAM zreSa che, tyAM rAganI viSamavyakti che, arthAt jyAM dveSa hoya tyAM rAga kavacit gaNapaNe rahe che kiMvA rahete paNa nathI. dAkhalA tarIke strI purUSa vacce,gurU ziSya vacce pitA putra vacce, bhAI bahena vacce keI nimitte dveSabhAva thaye hoya te te jagyAe rAga avazya gaNapaNe rahe che. paraMtu pratispaddhaonI sAthe eTale Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) dharmadezanA. ke rAjA rAjAne, zeTha zeThane, pati paMDitane paraspara zreSa thAya che. tyAM rAga gaNapaNe rahe che ema kahevuM saMbhavatuM nathI. rAga dveSa jyAM hoya tyAM meha che. temaja jyAM meha che, tyAM rAgaSa paNa che, ema teonI anvayavyatirekaththApti che. vaLI jyAM A tripuTI ekatra maLe che, tyAM kedha, mAna,mAyAbha, rati, arati, zeka, santApa, kAma, IcchA, pramAda, vikaLA, IrSyA Adi ke jeo te tripuTInA nekare che, teo paNa maLe che. teo ekatra thaI bApaDA jIvanA burA hAla karI dhamavRkSanAM sundara phaLa tene khAvA ApatA nathI. viSayarUpa viSa vRkSanAM kaTu phaLa khAvAnuM tene zIkhave che, AthI karIne prANa mUrzita thaI, heya, ya, upAdeya padArthanI pichANa karI zakatuM nathI. deva, adeva, gurU, agurU,dharma, adhama tathA satya, asatya ne jANute nathI, kevaLa pAMca IndriyonA viSayavaDe zarIranuM piSaNa kare che, matine caMcalavRttithI cAre bAju deDAve che, munie rakhene, mane upadezathI, dAkSiNyathI athavA baLAtkArathI niyama karAve, athavA paisAne kharca karAve, ItyAdi manamAM zaMkA thavAthI, munivaranA darzana karavA jatAM paNa Dare che, te pachI upadeza zravaNa karavA nI te vAta ja zI karavI ? trilekanAtha vitarAga bhagavAnanI pUjA darzana karavAno samaya paNa A jaMjALI jIvaDAne maLatuM nathI kadAca keI kahe ke "bhAI, Aje derAsaramAM pUjA, AMgI, vigere ghaNe ThAThamATha che. cAle darzana karavA jaIe." tyAre javAba Ape che ke "zuM ApaNe ThAThamAThanAM darzana karavAM che? jyAre avakAza maLaze, tyAre zAMtithI darzana karavA jaIzuM; atyAre te mANasanI gIradI haze, mATe mAruM mana prasanna thAya nahi. tame jAo, huM pachI avakAze jaIza" A uttara ApI prerakane vidAya karI pote kama kalezanA paMjAmAM paDe che, tene sva vya samaje che. adharmane dharma TheravavA paNa cUkate nathI. kadAca kaI kahe ke dAna, zIla, tapa bhAvanAdika dhama kare, te tenA uttaramAM A viSayalaMpaTa jIva nIce pramANe javAba Ape che-"bhAI ATalA nuM piSaNa karuM chuM, te dharma kare che. te pachI mAre dharma karavAnI zI jarUrata che? dAna uttama pAne Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgya vRddhinAM kAraNo, (29) tramAM ApavuM ema zAstrakAro kaheche, te mArI AtmA jJAna dezana cAritrarUpa ratnatraya yukta che, temaja devarUpa, gurUrUpa tathA dharUpa pazu che, teA tenAthI uttama pAtra khIju koNa che ? huM te te A hmAnAja vinaya karU chuM. eTale ke te je kAMI mAge te tene ApavAmAM bilakula vilaMba karatA nathI, tene jarA paNa kaleza thavA detA nathI, keTalAeka leAkeA tA AtmAne taraNye tathA bhUkhyA mAre che, tene khaLadanI mAphaka aneka kaSTa paraMparA sahana karAve che. parantu huM te tene ThIka mAnatA nathI. " " zIla dharma, tenA artha eve che ke svabhAva dha AtmAnA svabhAva anAdi kALathI khAvA pIvAnA,tathA ramata gamata karavAnA che. huM' A tamAma bAbata saMpUrNa pUrI pADuM chuM. " vaLI tapeA dharma, arthAt tapavuM' te te svAbhAvika rIte vyavahA ramAM thAyaja che,vaLI bhAvanA paNa vyavahAramAM thAya che,jemake huM lakSA dhIza thA; vADI, gADI ane lADInA sukhanA bhaktA thA, mane duniyA zeTha zAhukAra kahe, mAro hUkama jagat mAne, ityAdi" A pramANe unmatta prAya vacanA belI mAhuthI mUrchita thaIne jIva janma phATa gumAve che. gRhasthanI vAta hamaNAM khAjue mUkI sAdhu kejeNe muniveSa dhAraNa karela chetemanA saMbaMdhamAM draSTipAta karIe, tene paNa vairAgya naSTa thavAthI rAga dveSa tathA meha rUpa tripuTI, mUIita karI nAMkhI, akRtyane kRtya samajAvavA cUkatI nathI--"pustakanI bhakti karanAra eTale jJAna padanA ArAdhaka tIrthaMkara gotra khAMdheche " A vAkayane manamAM rAkhI te bhadrika jIvAne bhavakUpamAM nAMkhavA tayA pote DUmavA sArU ulaTI upadeza, svayaM mahAmatlathI parAsta thaI, ApavA kaTIbaddha thAyache. peAte paNa unnAne mehudazAthI mAga mAnI meseche. pustako lakhAveche, tathA lakhelAM pustaka kharIdeche, tenA paisA zrAvakA pAsethI navIna prakAranA upadeza ApI kaDhAveche, lakhela tathA chApela pustako jayAre puSkaLa vadhI paDeche tyAre sundara sutheAbhita kATA vecAtAM veche, Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) dharmadezanA manna athavA khAsa navA managamatA taiyAra karAvarAve che. vaLI A kapATane rAkhavA sArU eka patharanuM ghara baMdhAvI ApavA sArU zrAvakane upadeza kare che, ane kahe che ke bhAI, pustakanI rakSA karavAmAM bhAre puNya che. zAstramAM jJAna citya hevAnuM batAvela che, te A vakhate tema thavuM joIe. bApaDA zrAvake bhaktibhAvathI temaja zubha phaLInI AkAMkSAthI pacIza pacAsa hajAra rUpiyA kharaca kare che. have munizrI paNa pustake upara kavara karAvavA, chApela pustaka para rezamI kapaDAnAM pUMThA lagAvavA, temaja DAbalA barAbara taiyAra karAvavA sArU be cAra mAsa sudhI eTalA badhA kAme lAgI jAya che ke jevI rIte memanI andara vepArIne navarAza maLatI nathI, tema teo paNa phakta AhAra pANI karavA navarA thAya che. AvI rIte sAdhuone kArya karatA joI kaI bhavya zrAvaka sarala bhAve AvIne temane pUche ke mahArAja, Apane A zI upAdhi tyAre sAdhuo uttara Ape che ke he mahAbhAgya, A te jJAnanI bhakti che, jJAna bhakti karanAra ghaNuM uttama phaLa pAme che,AvAM vacana sAMbhaLI bhakta zrAvaka manamAM jarUra samaje che ke ahIM paNa maha mahArAje pitAne amala ThIka jamAvyuM che, te paNa mahArAjane khoTuM na lAge tethI "jIhAM, Apa te duniyAnA lAbha mATe prayAsa kare che" e javAba vALI patAve che. A bAbatamAM kharI hakIkata tapAsIe te keTalAka sAdhuo pAse daza hajAra graMtha lakhelA hoya che. vaLI keTalAekanI pAse nAnA meTAne saravALe karatAM eka lAkha paNa hoya, te pachI teoe te pacIza pacAsa grantha vAM. celA haze. janma sudhI vAMce te so base vAMcaze, bAkInA grantha te kevaLa bhArabhUta chatAM temaja eka eka granthanI daza daza nakala maLI Ave tepaNuM meha dazAthI keIne Ape nahi. vaLI te uparAMta te pu. stakanI sAra saMbhALamAM pitAnuM uttama cAritra tathA jJAna vRddhi kara vAne samaya naSTa kare che. mehanA kAryane bhakitanuM kArya mAnI levAmAM Ave che te ThIka nathI. jo ke A kArya paramArtha buddhithI thatuM hoya te sarvathA anumodanIya che, paraMtu mehathI thatuM hovAthI unmAga rUpa che, kAraNake pitAnI nizrAmAM rahelA pustakamAM je parizrama levA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgya vRddhinAM kAraNo. (31) ya che te ja parizrama jo paranizcita pustakamAM paNa levAya, te alabata jJAna bhakti gaNAya. ahIM keIne zaMkA thaze ke ghaNu sAdhuo bhaMDAra sudhArI Ape che, te tenA javAbamAM samajavuM ke tyAM paNa mehadazAthI kArya thAya che. zrAvakene vAMcIne lobhadazAthI pustaka cerI laI javAmAM Ave che, tethI te pustaka ratna, je hajArenI mAlIkInuM hatuM te maTI eka jaNane svAdhIna thAya che, have A lebhI purUSa anyane upayoga sArU te pustaka ApatuM nathI. A vAtanI khabara bhaMDAranA adhipatione paDavAthI teo pachI keI sAdhune bhaMDAra batAvatA nathI. AvA dAkhalA ghaNe ThekANe banelA che, jyAre paramArtha buddhivALA purUSe te jagatamAM viralA che. jJAna bhakti te tenuM nAma che ke keI paNa pustaka para meha na rAkhIne jJAna caityane upadeza karI jagatanA jene mATe hitakAraka evuM jJAnanuM sthAna banAvarAvavuM. pustake mATe kavara tathA DAbalA sundara suzobhita thAya tevo upadeza karI jIrNa pustakane ThIka karAvavAM. jJAnanuM baha mAna karavuM jJAna mahimAne upadeza daI mana, vacana, kAyAthI thatI AzAtanA svayaM TALI anyane AzAtanA jJAnanI na karavA devI.AzAtanA karanArajIne karUNAbhAvathI samajAvavA prayatna kare. jJAnepakaraNa, pATI, pithI, ThavaNI, kavalI vagerene paga na lagADe. tathA te jJAnanI vastuo pAse rAkhI AhAra nihAra na kare. pustakane nAbhinA uparanA bhAga sudhI uMcuM rAkhavuM. sutA sutA pustaka vAMcavuM nahi. pustaka athavA cepaDIne vartamAna kALanA khIlA sudhArAvALAnI mAphaka uMdhI mukavI nahi. letA mUkatAM bahu mAnapUrvaka namaskAra kara. ajAsutAM paga lAge te uThI traNa khamAsamaNa devAM. keIpaNa bhASAmAM athavA keIpaNa lipimAM lakhAela pustakanI avajJA karavI nahi. tene phADavuM nahi-chevaTamAM chevaTa sAbu upara lakhAelA athavA andara ketarAelA akSarane paNa nAza ApaNe hAthe na thAya te upaga rAkhavA bhavyajI. vene bhalAmaNa karavI. AhAra vihAra karatAM belavuM nahi. AhAra karatAM balavAnuM prajana paDe te pANIthI meTuM cekhuM karI levuM. ItyAdi vicAra svayaM rAkhI, anyane te pramANe karatAM zIkhavanAra pate jJAnapadane Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) dharma dezanA. ArAdhaka che ane uttama phaLa meLave che. kevaLa mahadazAthI pustaka rakSaNa karanAra mAhane vadhAreche, viSane vadhAreche, akRtyane nRtya samajeche, unmAne mArga mAneche, tathA aDhAra pApasthAnakamAMthI utpanna thaela zrAvakanA paisAne umAMthI cUlamAM nakhAve che. kAraNake ekaThuM' karela pustaka bagaDavAnA bhayathI koine apAtu nathI, maraNa samaye svaziSyAne athavA saghane arpaNu karI zakAtu nathI; A sa` viDa khanA mehakRta jANI huM bhavya, mAhune dUra karo, vairAgyamAM citta lagADA, tathA vairAgyajanaka zlokAnu' khUba dhyAnapUrvaka manana karo. dekhA, sahacArI zarIra paNa ApaNu* nathI; tenI sthiti phlekavarDa batAveche. vidhAya sahajAzaucamupaskArairnavairnavaiH / gopanIyamidaM hanta ! kiyatkAlaM kalevaram || 1 || athaH-svAbhAvika azAca eTale apavitra evA A zarIrane kayAM sudhI navA navA upAcee karI rakSaNa karI rAkhavu ? te kadApi rahenAra nathI. satkRto'nekazo'pyeSa satkriyeta yadApi na / tadApi vikriyAM yAti, kAyaH khalu khalopamaH // 1 // aH--zarIra nI durjananI upamAvALu' che, kAraNake A zarIrane vAravAra satkAra karavAmAM Ave paraMtu ekavAra satkAra na thAya te te jarUra vikriyAne pAme che. vivecanaH-asatpurUSonA vAraMvAra khAna, pAna, mAna, sanmAnA(Dhe vaDe satkAra karavAmAM Ave chatAM jo ekavAra satkAra na thaye te te duzmana thAya che,karelA samasta guNAne avaguNurUpa mAne che, tevIja rIte kAyA paNa tevIja che, vAravAra tenI tAbedArI uThAvIe, paraMtu ekavAra jarA TADha taDakA lAge te samaye jo tenI darakAra na levAmAM Ave te te turata viparIta thai beseche, jarA paNa kArya kare nahi, mATe kAyAne khalanI upamA Apela che, te kharAkhara che. khela purUSanA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNeA. (237) vizvAsa jema sajjana karatA nathI tema zarIraneA vizvAsa dharmAtmA purUSe karavA nahi. kANu jANe kayAre athavA kevI avasthAmAM A dehu ulaTA thai besaze, mATe A caMcala zarIra vaDe dAnAdi nizcala dhama karavA te sava thA ThIka che. kahyuM cheH-- aho bahirniSpatitairviSThAmUtra kaphAdibhiH / dUNIyante prANino'mI kAyasyAntaH sthitairna kim ? // 1 // aH--ati Azcarya che ke zarIramAMthI bahAra AvI paDelA viSThA, mUtra, kak ane khaDakhA vigerethI prANIe duhavAya che, te zarIrano andara rahela viSThA, mUtrAdikathI kema duHkha pAmatAM natho ? vivecanaH--viSThAdi azuci padArthothI A zarIra bhareluM che, tenAM nave dvAramAMthI andara rahela padArtha bahAra Ave che, tyAre mahAra AvelA padArthanI upara ghRNA utpanna thAya che, parantu andara rahelanA jarA paNa vicAra nathI, eTaluMja nahi parantu temAM prema karI narake jAya che. strInAM avayava jevAM ke stana, jaghana Adine kharAkhara sUkSmadRSTithI jovAmAM Ave te purUSa ii temAM rAga kare nahi. paNu rAgAMdha purUSa tattvaSTithI jotA nathI, rAga STithI stana vagere joIne tene kanakakalaza vigerenI upamA ApI bheALA leAkAne rAga pAzamAM phasAve che, paNa AtmAthI purUSoe vicAra karavA cAgya che ke pratyakSa rIte jenI andara azuci padArthoM mAlUma paDe che, tevA zarIra upara mAhita na thavu, parantu ulaTA vairAgya karavA, ke jethI bhava paraparA ochI thAya, jUo, zarIranA samaigathI prANIone kevA anarthAM thAya che?: -- 30 rogAH samudbhavantyasminnatyantAtaGkadAyinaH / dazUkA iva krUrA: jaradvipakoTare nisargAd gatvarazrAyaM kAyo'dra iva zAradaH / dRSTanaSTA ca tatreyaM yauvanazrIstaDinnibhA za ? // // 2 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. artha-jIrNa vRkSanA keTaramAM jema kura sarpo hoya che, tema zarIramAM atyanta kaSTa ApanAra re utpanna thAya che. 1. svabhAva thIja javAnA svabhAvavALI A kAyA zaradra hatunA megha jevI che, temAM vaLI yuvAvasthAnI zobhA kSaNika vijaLInA jevI capaLa che. vivecana-sarpo jema vRkSanA keTaramAM (pilANa bhAgamAM) rahe che te zarIramAM roge rahe che, vaLI jema sarpa prANa le che, tema rege paNa prANa haraNa kare che. zarIra te svabhAvathI ja javAnA svabhAvavALuM che, paraMtu tenI aMdara yuvAvasthAnI lakSmI te zIdhra palAyana svabhAvavALI chemATe te vanazrIne pAmI zubha kArya karavuM sAruM che. kahyuM che ke - AyuH patAkAcapalaM taraGgacapalAH zriyaH / bhogibhoganibhA bhogAH saMgamAH svpnsnnibhaaH||1|| artha - vajAnI jema AyuSya capaLa che, samudranA taraMganI mAphaka saMpattie ati caMcaLa che, bhego sapanI phaNAnI mAphaka bhayaMkara che, temaja saMgama svapna sarakhA che. vivecana -ati amUlya, lAkha sonA mahora kharacatAM paNa na maLI zake evuM, IndrAdika dethI paNa nahi vadhArI zakAya evuM AyuSya patAkAnI mAphaka caMcaLa che. caMcaLa AyuSyanI aMdara ni&La AtmakArya karavuM tathA paropakAra karavo e sAra che. lakSamI samudranA kalelanI mAphaka asthira che. asthira svabhAvavALI lakSamInuM phaLa supAtradAna che. supAtra dAnanA prabhAvathI lakSmi asthira svabhAva choDI sthira thAya che. have bhoge A bhavamAM tathA bhavAntaramAM duHkha denAra che, moje roja madha bhega che tyAM rogane bhaya che. A vAkayathI bhege A bhavamAM kaTu phaLa denAra siddha thAya che, temaja bhavAntaramAM naraka prabhUti gatinA denAra che, mATe bhegene sarpa phaNAnI upamA ApI te ThIkaja che. putra, pitra, bhAI, bahena, mAtA pitA tathA dhana dhAnyAdinA saMgame paNa svapna tulya che. svapnanA padArtho svapna paryanta ThIka che, Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNeA. (135) parantu jAgRta dazAmAM jATA mAlUma paDe che, tema saMgame paNa jIvana paryanta ThIka che, paraMtu jIvananA abhAvamAM eTale parabhavanI andara te sa MgamA te jIvane mATe jUThA che. jUThA sagamAne mATe jIva pApakrama` sAcu kare che; ke je pApakama janmAMtaramAM sAthe Aveche, kuTu ane kAje jIva pApasamUha ekatra kare che, pApa karmathI ekaThuM karelu dhana mAla kuTuMba khAI jAyache. tathA pApanA bhAtA te svayaM thAya che. pApanA bhAga kAi lenAra nathI,kadApi koI pApanA bhAga levAnI kabulAta Ape te te banavuM azakaya che. peAte kareluM puNya pApa jIva peAteja bhAgave che. duniyA svAnI sagI che, jUe, mAtAne putra para pUrNa prema che, putranA maraNane kadApi cAhe nahi, parantu jyAre putrane phAi asAdhya roga pedA thAyache, temaja cha mAsa sudhI auSadha upacAra karavA sAthe zveta divasa putranI sevA karavI paDe che, tyAre mAtA paNa kaMTA / khAi eleche, je ' have te mare kAMtA mAMcA mUke teA ThIka, ' A samadhamAM eka zeThanA putranu dRSTAnta upayogI thai paDaze. eka zaheranI a Mdara dhanapati zeThanA putra potAnA mitra sAthe nagara mahAra pharavA nIkaLye hateA. te vakhate mitre, peAtAnA mitranuM bhalu karavA mATe dharmopadeza ApyA ke-- bhAi, A jagamAM dharma vinA khIju kAi zaraNu nathI, rakSaNa karanAra kevaLa dharma che, mAtA pitAdi parivAra matalabI che,' A vAta sAMmaLI zeDanA putra khelyA ke bhAi, tArI vAta te kharI che, para`tu mArA mAtApitA kAMi te nathI, ( have bIje divase beu jaNa eka taLAva upara gayA, taLAvamAM pANI sUkAi gaela hovAthI tyAM kAi mAzusa jovAmAM AvyuM nahi, paNa krUra sarpAdikane tyAM nivAsa thai rahele joi mitra belphe bhAi, A taLAva upara prathama keTalA mANasA snAna saMdhyA karavA tathA havA khAvA sArUM AvatA hatA ? atyAre kAi paNa nathI AvatuM, tenu kAraNa eja che ke taLAvamAM jaLa nathI, tethI siddha thayu` ke taLAvanI sagAI nathI, jaLanI sagAi che, teja pramANe A duniyAmAM paNa svArthanI sagAi che. zarIranI sagAi nathI. jIva cAlyA javAthI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (136) dharma dezanA. zarIrane agnine AdhIna kareche.' A daSTAMtathI zeThanA putra samajye nahi. trIje divase eujaNu vanamAM jatA hatA; rastAmAM vaDanuM jhADa AvyuM. te joi mitra khelyA, ' bhAi, be mAsa pahelA A vaTa vRkSapara pakSIo mALA ghAlI kI, vI, karatA hatA, pAMcajane vizrAma letA hatA, gopALa leAkA pazuone tenI nIce besADI niRRLa cA gInI mAphaka nizcita rIte sUtA hatA, para`tu atyAre koi nathI, tenuM kAraNa jANyuM ? prathama zI-La chAyA hatI, atyAre nathI; vRkSanA sagA koi nathI, jIvA phakta zItala chAyAnA matalakhI che; tema saMsAramAM paNa loko svArthanA sagA che, chatAM potAnA mAtA pitA paNa tevA haze evA vizvAsa zreSThinadanane thayA nahi. tyAre mitra te zeThanA putrane kahyuM. C tu eka be divasa mArUM kahyuM karIza. ? ? zeThanA putre kahyuM, ' hA, karIza.' mitre kahyuM, ' ThIka, tuM atyAre jAtAMveMta akasmAt paDI jaje, koi khelAve to khelIza nahi, aiSadha khAiza nahi, huM ceAgInA veSamAM tArI pAse AvIza, te vakhate huM tane tArA mAtA pitAne sneha kevA prakAranA che te pratyakSa batAvIza, pachI tane game tema karaje. ' Ama zIkhavo mitra potAnA ghara tarapha gaye, zeThane putra ghara tarapha jatAM rastAmAM paDI gayA, hajAro loko bhegA thayA, chevaTe myAnAmAM nAMkhI gharapara lAvyA, samagra kuTuMba ekama bheguM thayuM; ena, bhAi, mAtA, pitA, kAkA, kAkI, mAsA, mAsI vigeree elAvavA hana jArA ceSTA karI, paraMtu jarA paNa khelyA nahi. te khele paraMtu jAgatA dhAre to khele nahi, teja pramANe zeThanA putra jarA paNu olyA nahi. temaja netra paNa ughADayAM nahi, zravaNudvArA tamAma vRttAnta hRdayagata karyuM ' koie kahyuM DAkatarA khelAvA, kAie kahyu jyotiSIo khelAvA. kAie sIene khelAvavAnuM kahyuM tyAre kAie kahyuM bhuvA khelAvA. Ama kAlAhala thai rahyA hatA. eka pachI eka darekane khelAvavAmAM AvyA, dareke AvI pAtAne anukULa kAraNu kahyuM jemaH-- Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgya vRddhinAM kAraNe 27) vaidyA vadanti kaphapittamarudvikArAn ___ jyotirvido grahagati parivartayanti / bhUtAbhibhUtamiti bhUtavido vadanti prAcInakarmabalavanmunayo mananti // 1 // vaidya DAktaree AvI tapAsa karI ane kahyuM ke Ane pittanA gharanuM vAyu ekadama kepa pAmI gayuM che, mATe amuka davA Ape. jezI bAvA belyA ke Ane rAhunI dazA bhAre duHkhadAyI che, brAhmaNane dAna Ape, zAMtipATha karAvo ityAdi. DozIo belI ke najara paDI che mATe najara bAMdhe. bhUvA dhUNane belyA ke zaketara vaLagI che, utAra Ape. pecuTI karanArAo nAbhinA bhAgane tapAsI belyA ke jarA tela lAve, bhAInI nAbhi khasI gaela che, tethI belI zaktA nathI. A pramANe seMkaDe upAye eka rAtrimAM thayA, paNa bhAIne rega zAMta thaye nahi. mAtA pitA gabharAIne rovA lAgyAM. nokara cAkare bajAramAM vaidyone lAvavA ahIMtahIM pharavA lAgyAM. kuTuMba parivAra bhAvanA bhAvavA lAgyA ke zuM karIe ? mAthe bhAra mANasane hoya te laI levAya, deNuM hoya te devAya, sarakAranA kesa hoya te verI levAya, paraMtu A darada te levAya tema nathI, A pramANe sarva vRttAnta banI rahyuM hatuM. te avasare mitragIne veSa laIzeThanI havelI AgaLa pharatA hatA tevAmAM daSTigocara thavAthI nekae yegIne page paDIne kahyuM ke, "mahArAja! vaDA samaya zai, vaha kuriyaar, bimAra hai, sArA kuTuMba rorahA hai,upakAra karanekA maukA hai" yegI be. "lA duniyA sAthe rUpa je te kSamanana vAva ne?" A pramANe bhegI tathA nekarane saMvAda thaI rahyuM hatuM, tevAmAM seMkaDo mANasa bhegA thayA, bAvAne samajAvI zeThanI havelImAM laI gayA. zeThanA putrane batAvyuM, putrane joIego che. "yaha laDakA prayoga karanese acchA ho sakatA hai, gabharAnekA kAma nahIM, yogI muDadeko jIlA sakate haiM, yaha laDakA zIghra acchA ho jAyagA, lAo uDadakA dAnA, lobAna kA dhUpa, paMca raMgI rezama, jalakA kaTorA aura sapheta kapaDekA paradA tayAra karo." Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (278) dharma dezanA. cegInI AjJAnusAra vastu taiyAra karI ApavAmAM AvI. have ceAgIe peAtAnI kriyA zarU karI. leAkeA AnaMdamAM magna thai arasaparasa vArtAlApa karavA lAgyA ke zeThanA bhAre bhAgya ke Ave uttama cegI maLo AvyA. have cegI uMce svare pur r svAhA, OM zo zo svAhA, ' ityAkrika bhAre ADakhara sAthe kriyA karI rahyA pachI paDadAnI bahAra AvI AlyA, " muno mApha ! isa ho baDe vyaMtarakI coTa lagI hai, vaha vyaMtara laDake ke badale meM eka jIva vinA liye nahi choDegA, isa vAste jo zakhsa isa jalakA kaTorA pIegA, uDadakA dAnA khAyagA, DorA hAtha para bAMdhegA, vaha puruSa yA strI laDakAkI dazAko prApta hokara mareMgA, aura ,, laDakA baca jAyagA. || cegInAM AvAM bhayajanaka vacana sAMbhaLI tamAme mAna dhAraNa karyuM. citrAlekhita mUrtinI mAphka sthira thai gayA. yogI kSaNavAra mitra sanmukha hRSTi pheMkatA smitamukhavALA thai meA hatA, tevAmAM eka madhyastha purUSa Alye ke bhAio, javAkha Ape!. bIje elyu " khyAla tathA aDadanA dANA tenI mAtAjIne Ape!, tamAmano eka rAha thai ke ThIka che, paraMtu mAtA manamAM duHkhita thavA lAgI. pyAle tathA aDadanA dANA pAse AvyA, tyAre mAtA belI ke khameA, vicAra karU'. kSaNavAra vicAra karI elI mRta sarva zrRte yi '8 chate AkhuM jagat mRtaprAya che. jo huM jIvatI rahIza teA khAkInA traNa putrA tathA e dIkarInuM pAlana karIza, tathA tenuM sukha joIza, I yAdi kAraNathI A pyAlA pIvAya tema nathI. " AvA uttara maLa vAthI pyAle pitAjI pAse gayA. pitAjIe te turata uttara Acce ke, pitA haze te putra ghaNA. have strI pAse pyAle lai javAyA, strI e hAvAthI jhagaDo thayo, pahelIe kahyuM che ke huM pIuM te A sukha bhogave, tyAre bIjI strIe paNa tevAja uttara ApyA. tyAre koi eka mazkarA belI uDaye " anne jaNIe sAthe pIe, jIgo maTayA, " tyAre te beu cUpa thai gai, koie pIdhe nahi. humaye www^^^^^^AAAAAAA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgya vRddhinAM kAraNe (ra Te) pAle AkhA kuTuMba parivAramAM pharI vaLI jegInA hAthamAM pAchA AvyuM. jegI balya, "chI mAra! go e pIchuM." sarva kuTuMba belyuM, "ahe jogI mahAtmA kesA upakArI hai! ese aise mahAtmAo ke astitvase duniyA ratnakI khAna belI jAtI hai, aura mahAtmAjI dhIra, vIra gaMbhIra, hai"ityAdi zabdathI stuti karavA lAgyA. yogI pAle pI gaye, zeThane putra jhaTa zayyAmAMthI beThe thaye, kuTuMbI leke khATalAnI cAre bAju vIMTAIne ubhAM hatAM koI bhAI te kaI beTe, kaI bhANuo kaIbhatrije, ema pikArI rahyA hatA, te samaye zeThane putra dhImethI be. "tame badhA mArA duzamana che, mAre sage te A jogI che, tenI sAthe jaMgalamAM jaIza, ane maMgaLa karIza, tame mane aDakaze nahi, Ama kahI zreSThinaMdana pitAnA mitranI sAthe uThI cAlato thaye. AkhuM kuTuMba meM vikAsI besI rahyuM A uparathI sArAMza e levAne che ke duniyAmAM prANuthI kaI mArUM nathI, prANa javAne samaya Ave tyAre sagapaNuM dUra jAya che. have bIjuM eka DesInuM daSTAMnta te saMbaMdhamAM ApIe chIe. eka khAnadAna kuTuMbanI aMdara kamalege phakta eka DesI ane eka dIkare be ja jaNa avazeSa rahyAM hatAM. te samayamAM bhAgyayoge svacaraNAravindathI pRthvItalane pavitra karatA, tathA paMca mahAvratane pALanAra, zuddha padezaka munirAja, bIjA keTalAka munionI sAthe padhAryA. DezIne dIkare dharmadezanA sAMbhaLavA gaye, hakamI jIva hevAthI, dezanA upara rUci thaI, tathA manamAM vairAgya akura prakaTa thaye. saMsAra choDI sAdhu thavAne vicAra utpanna thayA. gurU mahArAjane A vicAra pite nivedana karyo. tyAre gurU mahArAje kahyuM, "ghaNuM sArI vAta che, tamArI pAchaLa kaI che? teNe javAba Ape, hA, eka DesI che. gurU mahArAje kahyuM, "temane tamAre vicAra jaNAve, te osI AjJA Ape te amArI pAse Avajo, tamAruM kArya siddha thaze" gurUjInAM AvAM vacana sAMbhaLI temane vaMdana karI putra DozInI pAse AvyuM, ane mAtAjIne kahevA lAgyo "mA, meM Aje jina Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) dhama dezanA. wwwwwAAAAA rAjanA dharmanI dezanA sAMbhaLI te ahuja mane gamI." mAtA khelI, " bhAI ! jinavacana sadA mAnya che. tAro janma saphaLa thaye, tu dhanya che, jethI te dharmano vAta sAMbhaLI." Ama kahI mAtAjI khelatAM madha thayAM, tyAre putra lye . " mA, mArA vicAra tamAma upAdhi cheDI sAdhu thavAnA thAya che." mAtAjI ekadama gabharAine kheAlI, " he vatsa ! A vAta kadI karavI nahi, tu saMsAramAM rahI dharma dhyAna kare tenu mane duHkha nathI, paraMtu jo tu sAdhu thaiza te huM kUvAmAM paDI maroza, tArUM kalyANune badale akalyANa thaze. " mAtAnAM AvAM vacana sAMbhaLI putra vicAramAM paDayA ke rakhe, mAha dazAthI mAtA AtmahatyA karI jagamAM mArI apakIrtti kare, mATe e cAra varSe bhale vila Mba thAya, Ama vicArI mAtAjIne kahyu, " jarAe gabharAze| nahi,tamAro AjJA sivAya huM... sAdhu thavA vicAra rAkhatA nathI. " AvuM sAMbhaLI mAtA zAMta thai, have mAtA tathA putra beu gRha stha dharma pALavA lAgyA tathA zAMtipUrvaka dhruivaso niga mana karatA hatA. evAmAM kama cAge dIkarAne zarIra tAva Avye, be divasamAM sannipAta thayA, leke jovA AvavA lAgyA. vaidyAe davA karI paNa jarA phera 5DayA nahi, tyAre loko kahevA lAgyA ke have, bIjA auSadha karatAM dhamaSadha Apavu ThIka che. DAsI vicAramAM paDI ke putra maraNa pAmaze, te mAre gharamAM evuM rahevu paDaze; Ama vicAra kare che. eTalAmAM ADozI pADozInA gharanI TAsIo jevA AvI, joine khelI ke chokarAne maMdavADa vadhu che, have ace tema lAgatu nathI. khIjI DozI khelI ke jene ghera maraNa thAya tene ghera jama Aveche, te yamane jyAre dhRtarA dekheche tyAre ahu raDe che, ityAdi gapATA lagAvI dezIe peAta peAtAne ghera gaI. chokarAnI mA vicAramAM paDI ke mAre ghera jama Avaze, gharamAM khIjuM teA kai che nahi, have khane te kharUM. A pramANe manamAM DaratI chatI mAtA chekarAnI pAse sUi rahI. rAta paDI, kSaNavAra nidrA Ave che, ane pAchI kSaNamAM jAgI uThe Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyavRddhinAM kAraNA. (41) ama che, chekarAne te bilakula nidrA AvatI nahotI; evA samayamAM gharamAM bheMsa hatI, tenI pADI chUTI gai, temaja manavA kALa tetho zerInA kUtarA paNa bhasI bhasIne thAkayA, eTale rAvA lAgyA, pADI AvIne DosInAM lUgaDAM cAvavA lAgI, tethI kapaDu' taNAvAthI DaeNAzI jAgI uThI, jIe che te! varNa zyAma tathA kALuM mAthuM najare paDyuM; DosIne nizcaya thayA je nakkI jama AvyA, strIjAti svabhAve vahemI hoya che. vaLI AtA adhurAmAM pUrU sarva vAta paNu maLatI AvI, tethI DeAzI bahuja khImA lAgI, dhIre dhIre elI je jama ApajI! jama khApajI, tame kema bhUle che? hu mAMdI natho, mAM te A paDakhe sUtA che.' DAsInA elavAthI bheMsanI pADI haThI nahi, paraMtu vadhAre cAvavA lAgI, kapaDA taNAvA lAgyA, DeAsI gabharANI je hamaNAM mane upADI jaze, have te teNI khUma mArI belI, 'je huM' te sAjI sArI chu, mAM te A sUtre.' pelI pADI DeAzIne AvA mATA ghAMTe sAMbhaLo thoDI pAchI hatI. DozInA kapaDAM taNAtAM baMdha thayAM. A sarva vRttAnta putra jAgatA jAgatA tamAma anubhave che, kAraNu ke koge sanni pAta kama thayA hatA. phakta anya vedanAnA jorathI nidrA AvI nahAtI, DIsI meADhA upara eDhI sUi rahI, evuM samajIne ke jama chokarAnAM prANa laI gayA haze, have zu thAya che te savAre vAta, chekarAne paNa sannipAtanA abhAvathI nidrA AvI gaI. DAsI savAramAM jAgIne jueche te chekarA nidrAmAM sUtelA mAlUma paDayA, bheMsanI pADI chUTelI mAlUma paDI, kapaDA cAvelA mAlUma paDayA. jamane bhrama tA khoTA jANI pastAvA karavA lAgI, eTale ekarA tagyA, ane mAne kahevA lAgyo, " vAhare mA, tArA prema tathA proti pratyakSa joI, have sAjo thAuM eTalIja vAra che, mArA maraNa pAchaLa tuM maravAno nathI, teA mArA sAdhupaNAnA sAgathI tuM zuM kadApi maravAnI hatI ? he mAtA ! tAro prema putra upara che, putranA prema mAtA upara che, para'tu te prema phakta svArtha sudhIja, mATeja zAstrakAra sagamAne svapnanI upamA Ape che, kho saMga teA dharmanA che, Ama mAtAne samajAvI putra sAdhusa'gI thaye," 31 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24ra) dharmadezanA. bhAIe! uparanA be TachAnethI Apa le ke saMgamA havana nikhA" e mahAvAkyanuM rahasya samajI zakyA haze, tathApi vairAgyane upadeza karanArA nIcenA, leke daSTigocara kareH kAmakrodhAdibhistApaistApyamAno divAnizam / AtmA zarIrAntastho'sau pacyate puTapAkavat // 1 // zarIranI aMdara rahele A AtmA, puTapAkanI mAphaka, kAma dhAdi tapa vaDe, rAta divasa tape che, eTale duHkha pAme che. viSayeSvatiduHkheSu sukhamAnI mnaagpi| nAho ! virajyate jano'zucikITa ivAzucau // 1 // vijhAne kI vijhAmAM sukha mAnate chate, jarA paNa kaMTALe pAmate nathI, temaja ati duHkhadAyaka viSayamAM sukha mAnIne mANa sa paNa, Azcarya che ke jarA paNa virAga pAmato nathI. durantaviSayAsvAdaparAdhInamanA janaH / andho'ndhumiva padAgrasthitaM mRtyuM na pazyati // 1 // jevI rIte AMdhaLe paganI AgaLaja rahelA kUvAne dekhate nathI teja pramANe pariNAme duSTa evA viSayanA svAdamAM parAdhIna manavALo mANasa pitAnA pagalAnI AgaLa rahelA mRtyune dekhate nathI. ___ ApAtamAtramadhurairviSayaviSasannibhaiH / AtmA mUchita evAste svahitAya na caitate // 1 // mAtra bhagavatI vakhate ja madhura, tathA viSa tulya viSaye vaDe karIne A AtmA mUchita thaele rahe che, paraMtu svahitane mATe ceto nathI. tulye caturNI paumarthe pApayorarthakAmayoH / AtmA pravartate hanta ! na punadharmamokSayoH // 1 // bhAvArtha - ke cAre purUSArthonuM tulyapaNuM che te paNa kheda Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizaSyavRddhinAM kAraNe (24) anamamannannmannnnnnnm ariannanaman ne viSaya che ke A AtmA, pApanA kAraNabhUta evA artha tathA kAmamAM pravarte che, paraMtu dharma ane mokSane mATe pravRtti karate nathI vivecana -dharma, artha, kAma, ane mekSa e cAra purUSArtha che. gRhastha, AmAMnA pahelA traNa purUSArtho sAdhe che, tyAre munivare kevaLa melanA adhikArI hoya che, mekSa sivAyanA traNa purUSArtho duHkha mizrita sukhavALA che, tyAre mokSa ekAnta AtmIya sukhasAdhaka sarvottama che. "artha nAmane purUSArtha bAkInA traNa purUSArthothI utarate che kAraNa ke te arjuna (kamAvuM), rakSaNa, nAza tathA vyayarUpa ApattionA saMbaMdhathI dUSita thaele che. kAma nAmane purUSArtha bezaka, artha (paise) purUSArthathI caDI. Ave che, kAraNa ke tenI aMdara viSayajanya sukhane leza rahelo che, tathApi ane duHkhadAyI temaja durgatinuM sAdhana hevAthI dhama tathA mikSa karatAM nIce che. dharma purUSArtha, artha tathA kAmathI uttama che. kAraNa ke A leka temaja paralokamAM sukhadAyI che. paraMtu te mokSa karatAM te avazya nIcA darajajAne che kAraNa ke puNyabaMdhane hetu che. puNya sonAnI beDI tulya hovAthI te paNa baMdhanarUpa che. temaja puNyanA bhegathI devatA AdinI gatidvArA saMsAramAM bhramaNa karavuM paDe che. jyAre mekSa purUSArtha sarvathA puNya pApanA kSayanuM kAraNa che. leza mAtra paNa duHkhanuM kAraNa che ja nahi, viSa mizrita annanI jema ApAta ramaNIya nathI temaja pariNAme duHkhadAyI nathI, paraMtu ekAta rIte AnaMdamaya tathA avAcya anupameya, avyAbAdha sukhamaya che, mATeja cegI purUSe traNa purUSArthane anAdara karI kevaLa mekSa sAdhavAmAMja kaTIbaddha thaela che. gRhastha traNe varganuM sAdhana paraspara virodha na Ave te pramANe kare te mekSa varganA ArAdhaka thaI zakaze, paraMtu traNa vaga. mAMthI je prathamanA dharmanI upekSA karI kevaLa artha ane kAmanI ArAdhanA karaze te teo kadApi mekSanA adhikArI thaI zakavAnA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) dharmadezanA. nahi, jyAre artha ane kAmanI sAthe sAthe dharmanI dhAraNuM karyA jaze tyAreja mekSanA adhikArI thavAnA ema kahI zakAze. kevaLa artha ane kAmanAja kAmI purUSe game tevA bhale buddhimAna che, te paNa nAstikanI paMkRtimAM mUkavA lAyaka che, kAraNake je purUSanA antaHkaraNamAM dharmavAsanAe vAsa karyo nathI tene avatAra vyartha che ema samajavuM. tenI buddhi pitAne svAmI je AtmA tene UlaTI malina kare che, mATe tevI buddhi karatAM buddhi na pAmyA hatA te anartha na karata, arthAta nAstikanI pakitamAM na Avata. anAdi kALathI unmArgane raste cAlI rahe che, tethI nAstikenI yuktio tene jaladI hRdayaMgama thAya che, jyAre AstikAnI yukitao hRdayaMgama thavAmAM vAra lAge che. artha ane kAmanuM phaLa jema pratyakSa jovAmAM Ave che, temaja dharma mokSanAM phala paNa je sUkSma dRSTithI vicAre te pratyakSa che, paraMtu te vicAra karanArA viralAja che, jyAre skUla buddhithI vicAra karanAra te duniyAbhara che, tethI karIne ja artha ane kAmanA abhilASI bhavAbhinandI jIve prAyaH saMsAramAM ghaNuM jovAmAM Ave che. teTalAja sArU zAstrakAro pikArIne kahe che ke pApI evA artha ane kAmamAM AtmAne nahi preratAM tene dharma tathA mokSamAM prere. - - = manuSyajanmanI durlabhatA. A have prasanepAta manuSya janmanI durlabhatA saMbaMdhI kahIzuM. asminnapArasaMsArapArAvAre zarIriNAm / mahAratnamivAnargha mAnuSyamiha durlabham // 1 // mAnuSyake'pi saMprApta prApyate puNyayogataH / devatA bhagavAnahana guravazca susAdhavaH // 3 // mAnuSyakasya yadyasya vayaM nAdadmahe phalam / muSitAH smastadadhunA cauraivasati pattane // 3 // artha -A apAra saMsArarUpa samudramAM je prANIonuM manuSya janma rUpI amUlya mahAratna DUbI gayuM te pachI hAtha lAgavuM durlabha che. 1. manuSyane janma pAmIne paNa puNyanA coge zrIarihanta bhagavAna deva, tathA susAdhuo gurU tarIke pamAya che. 2. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyajanmanI durlabhatA. (245) jo ame manuSya janmanuM uttama phaLa nahi cAkhIe te manuSyeAtho bharapura zaheranA madhya bhAgamAMja lUTANA ema gaNAizuM. 3. vivecanaH--thADA mUlyavALuM ratna paNu jo manuSyanA hAthamAM hAya te paNa te kevI sabhALathI tenu rakSaNa kareche ? have dhAro ke nAvamAM beThela purUSa hAthamAM ratnane laIne jIve che teTalAmAM kAI pramAdanA kAraNathI te pANImAM paDI jAya te te phrIne zu tene maLe kharU ? kadAca maLe te keTale badhA parizramakare tyAre maLe ? ratna zuma thatI vakhate purUSanA mukhanA caherAmAM tathA vacana vAmAM keTaleA phAraphera thAya che tathA hRdayamAM keTalI badhI cintA thAya che, te jovAnuM che. joke gumAvavAmAM AveluM ratna kai e vastu nathI ke je pAchu AkhA bhava sudhI pedA thAyaja nassi, kadAca dhAro kena thAya te! tethI kAMi AbarU javAnI nathI, te pazu purUSa te ratnane me te LavavA sArU hajAro prayatna kare che, have vicAravAnA samaya che ke A sa'sAra samudra atyanta uMDA temaja anaMtA cAna lAMkhe che ke jenI a'dara anaMta jIvAnAM ratnA guma thaelAM che, tevIja rIte vatta mAna samayamAM paNa jIvAnu manuSya janmarUpa mahAmUlya alabhya ratna pramAdathI paDe che, paNa tenA zAka jIvane jarA paNa thatA nathI, temaja te ratnane pAchuM meLavavA khIlakula prayatna nahi karatAM cArAzI lAkha jItrA:nimAM paryaTana kare che, te kharekhara bhAre kheda tathA AzcayanA viSaya che, kadAca akAma nirAnA cage nadIpASANu nyAyavaDe karIne jIva manuSyapaNu' pAmI jAya te pAmI jAya tenI nA nahi, paraMtu zAstrakAro daza hRSTAntAvaDe karIne manuSya janmanI durlabhatA khatAve che, jemake zrI uttarAdhyayananI TIkAmAM lakhyuM che keH-- cullaga pAsaga dhanne jue rayaNe ya sumiNa cakke ya / camma juge paramANU dasa dihaMtA maNualaMbhe // 1 // artha :--(1) calAnuM (ra) pAzAnu (3) dhAnyanuM (4) jugAranu' (pa) ratnanu' (6) svapnanuM (7) cakranuM (8) karmanuM (9) dhAMsarAnu tathA (10) paramANunu ema daza TakAntA vaDe karIne manuSyanu janma Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (246) dharma dezanA. - durla bha jANavu. prathama cUlAnA DhaSTAntanuM spaSTakaraNa A pramANe cheH-- " eka cakravatI rAjA amuka brAhmaNu upara khuzI thaine melyA, huM brAhmaNa tArI icchA hoya te mAga, huM ApavAne taiyAra chu. paraMtu brAhmaNa peAtAnI strIne vazavattI thaele hAvAthI elyA ke huM' ghera jaine pachI vicAra karIne mAgIza. rAjAe kahyuM bhale jAe ghera vicAra karIne mAgo. A pramANe cakravartInI sati maLavAthI brAhmaNa ghera AvyA, have strI purUSa beu ekAntamAM besI vicAra karavA lAgyAM ke zu' mAgavuM? gAma garAsa mAgavAthI ApaNA ulaTa vyAdhi vadhaze. ApaNu brAhmaNane tA dikSaNA sahita bhAjananI prApti thAya te tamAma maLeluM gaNAya. mATe strIe kahyu, 'jAe' vArA dITha bhejana ApaNane maLe evu jaine mAge, strInI zikSAnusAra brAhmaNa cakravatI' pAse AvI ubhuM rahyA. tyAre cakravatI e kahyuM, 'mAga' mAga; mAge te Apu. ' tyAre brAhmaNa vikasvara mukhe e ke huM mahArAja! ApanA rAjya bharamAM vArA dITha amane dareka ghara gharathI bhAjana tathA dakSiNA tarIke eka seAnA mahAra maLe evuM huM' mAgu chuM. A vAta sAMbhaLI cakravatI AzcaryamAM magna thai vicAra karavA lAgyA ke bhale puSkarAvatta meghane! varasAda varase te paNa pava ta upara te pANI tenI uparanI jagyAnA pramANamAMja TherI zake. khera, jevuM jenu bhAgya tevuja tene maLe che. Ama kSaNavAra cakita manI vicAra karI brAhmaNane prathama peAtAne ghera bhejana karAvI e suvarNa maheAra ApI vidAya karyAM. have cakravattInA channu kreDa gAmamAM cUlA dIDa bhAjana laIne brAhmaNa phrIne cakavattIne ghera Ave kharA? kadAca devanA prabhAnathI vArA pUrA karI pharI cakrayantIne ghera Ave teApaNu manuSya janma pharI maLavA durlabha che. " have bIjA pAzaka daSTAntanuM vivecana kare che!~~~ caMdragupta rAjAne bhaMDAra vadhAravA sArU cANAkaye eka devanI ArAdhanA karI, tyAre deve prasanna thai tene krizya pAzAe ApyA, A pAzA vaDe je kAI khAjI rame tene keAi jItI zake nahi. Ama hAvAthI teNe eka purUSa ke je dyUta krIDAmAM kuzaLa hatA, Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyajanmanI durlabhatA. www tene suvarNanI gInine eka thALa bharI ApI tathA te divya pAzA ApI zaheramAM meklyA, have te purUSa meTA rastA upara besI elavA lAgyA ke he leAka, je mane jIte tene huM A senAnA maheArathI bhareleA thALa ApuM, ane jo huM jItu te phakata eka seAnA maheAra lauM. Ama jANI ghaNA leke tenI sAthe ramyA, paraMtu jema koinAthI te purUSa hAravA durlabha thayA, temaja manuSyAvatAra paNa durlabha samajavA." (247) have trIjA dhAnyanA dRSTAntanuM spaSTIkaraNaH--'duniyAnAM tamAma prakAranAM dhAnyA ekaThA karI temAM eka pAlI sarasava nAMkhI koi eka so varSanI gharaDI DozIne te dhAnyanA rAzi judA karavA hUkama karavAmAM Ave te te DAsIthI dareka dhAnya alaga alaga thavu mahu durlabha che, tema manuSyeAnA avatAra paNa durlabha che." cothu dyUta dRSTAnta: eka rAjAne eka se ATha ratbhavALI eka sabhA hatI, pratyeka talanI aMdara eka se ATha hAMsA hatA. eka putrane rAjyane lAbha thake mAre rAjAnI gAdI upara besavuM, A vAta maMtrie jANI, have rAjAe tamAma putra prapAtrane ekaThA karI kahyuM ke bhAI ! jenI rAjya levAnI icchA haiAya te mAro sAthe jugAra rame mane jIte te rAjA thAya, paraMtu tenI rIti A pramANe--ekaso ne ATha dAva jyAre tamAma eka sAthe Ave tyAre eka hAMsa jIte, vaLI je temAM vacce rAjAnA dAva paDe te tamAma vyartha thAya, evI rIte ekase ATha hAMsa jIte tyAre eka staMbha thAya, tevIja rIte ekase ATha staMbha jItavA jema dulabha che tema manuSyanA janma paNa durlabha che." pAMcamuM ratnanu' dRSTAntaH--"kAieka zeThanI pAse paraMparAthI utarI Avele temaja pAte paNa upArjana karelA, aneka ratnAne saMgraha hatA; koi paNu dahADA te eke ratna bahAra kADhatA nahAtA. eka samaye te dezanTara vepArane mATe gaye, have putrAe vicAryuM ke pitA lAbhathI ratnA bahAra kADhatA nathI, gharamAM kroDa sAnA mahAra chatAM ApaNI dhvajA bIjA kATImbrajAnI mAphka kema na caDe? ema vicArI dezAvarathI AvelA ratnA vepArIne hAthe vecI nAMkhyAM, ane Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) dharmadezanA. wwmawmenanananananannuuwwamamaaaannnnnnnnnnnnnnny keTIkvaja banyA. zeTha dezAntarathI AvyuM, ane ratna vecyAnI vAta jANuM, tathA putrone te rane pAchA vALavA hukama karyo, paraMtu have te rane pAchA maLavA durlabha che tema manuSya janma paNa durlabha che?" chaThuM vamanuM dAtaH"kaI eka divasa, mULadeva tathA eka bhikSu ujajayinI nagarInI bahAra eka keTaDImAM sUtA hatA, tevAmAM beu jaNane eka sarakhuM caMdra pAnanuM svapna AvyuM. mULadeva uze, navakAra maMtrane gaNuM, devadarzana karI tathA phaLa phUla hAthamAM laI nimittiyAne ghera gaye. vinaya pUrvaka pitAnuM svapna nivedana karyuM, aSTAMganA jaNa paMDite prathama pitAnI putrI sAthe vivAha karavAnuM mULadevanI pAse kabUla karAvI kahyuM ke he mUladeva! tane AjathI sAtame divase rAjyanI prApti thaze. teja pramANe thayuM. have bhikSuka bAlaka paNa uDyA, te teNe paNa gurU pAse jaI kahyuM, "gurUjI! mane Aja rAtake sAre caMdrakA pAna kiyA," gurUjI alpajJa hevAthI belyA "vAjA! mAga tevo thI guNe yu vAra roTI mI" eja pramANe thayuM. kALAntare have A bhikSuka bAlakane mAlUma paDyuM ke mAruM tathA mULadevanuM svapna eka sarakhuM hatuM, paraMtu meM vidhipUrvaka svapnanI kriyA karI nahi, meM je te pramANe karyuM hatuM te huM paNa rAjA thAta. have huM pharIne teja pramANe evAja svapnane mATe pUrvokta kuTImAM jaIne zayana karuM, Ama vicArI caMdra pAnanA ravapna mATe gaye, paraMtu have te svapna jema durlabha che tema manuSyane janma paNa durlabha che." sAtamuM rAdhAvedhanuM daSTAnta-dhAreke eka staMbhanI upara ATha caka nirantara pharatAM rahe che, temAMnA cAra cakra ulaTAM phare che ane cAra phare che sulaTAM, tamAma cakrane ATha ATha ArA che, tenI upara eka pUtaLI che, te paNa cakanI mAphaka pharatI rahe che. have te pUtaLInI DAbI AMkhane, nIce bharI rAkhelI telanI kuMDImAM paDatA pratibiba tarapha daSTi karIne, je koI purUSa bANavaDe vidhe, teNe rAdhAvedha sAthe ga. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyajanmanI durlabhatA. (ra49) NAya; paraMtu te jema durlabha che, tema manuSyadeha paNa pAma durlabha che. "AThamuM pharmadaSTAntaH-dhAreke, amuka vistIrNa taLAvanI andara eka kAcabAnuM kuTuMba Ananda sahita nivAsa kare che. te taLAvanI andara lIla phUla eTalI badhI badhANa che ke jarA paNa jaLanuM darzana thavuM durlabha che, paraMtu eka divasa kamege vAyunA jerathI savAlane khasavuM che ke te ja vakhate kAcabAne tyAMja Deka bahAra kADhavI che, tevA samayamAM kAcabAne pUrNimAnA candranA darzana thayAM, kAcabe vicAryuM ke huM ekale apUrva Ananda bhegavuM, tenA karatAM mArA kuTuMbanI sAthe Ananda lau te ThIka. Ama vicArI kacchapa pANImAM gaye, ane kuTuMba parivArane laIne pAchA AvyuM, teTalAmAM te jyAM sevAla khasI gaI hatI te chidra burAI gayuM, kUrma pharI pharIne thAkaryo, paraMtu have jema te chidra pAmavuM durlabha che, tema manuSya janma durlabha che." navamuM yugasamIlA daSTAnta-"kaI eka vidyAdhara be lAkha jana pramANu lavaNa samudranI aMdara yugane (sarAne pUrva kinAre nAkhe tathA samIlA eTale dhaMsarAmAM nAMkhavAnI khIlIne pazcima kinAre nAMkhe, have te beu ekaThA thaI, khIlI dhUMsarAnA chidramAM svayameva AvavI durlabha che. tema manuSyabhava durlabha samaja." paramANu daSTAntakei eka deva eka staMbhane cUre karI tene vAMsanI naLImAM bharI, merU parvata para caDI, daze dizAmAM pheMkI de, have te paramANuone ekatra karI pharI staMbha bane mANasathI durlabha che, tema manuSyane avatAra durlabha jANa." keTalAeka bhadrika pariNamI cha daza daSTAnta durlabha kevaLa manuSyajanmane samaje che, paraMtu tenI sAthe eTaluM paNa vizeSa jANavuM ke manuSya janmanI pUrvamAM paNa eTale dvIndriyathI trIndriya thavuM, ema caturIndriya yAt pacendriya thavuM, te paNa daza daSTAne durlabha che, teja pramANe manuSya janma pAmyA pachI paNa AryadezAdikanI jogavAI maLavI, te paNa pUrvokta daza daSTAne karIne durlabha jANavI. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) dharmadezanA sUyagaDAMga sUtranA TIkAkAra zrIzIlAMgAcArya sUyagaDAMganA bIjA adhyayananA bIjA uddezAnI 30 mI gAthAnI TIkAmAM upadeza kare che ane kahe che ke, he prANa, tane ghaNuM maLyuM che, te have thoDA mATe pramAdana kara-thathA - bhUteSu jaGgamatvaM tasminpaJcendriyatvamutkRSTam / tasmAdapi mAnuSyaM mAnuSyeSyAyadezazca // 1 // te 4 vAnaM kuruM badhAne ja jAtihajhag I jAtau rUpasamRddhI rUpe ca balaM viziSTatamam // 2 // bhavati bale cAyuSkaM prakRSTamAyuSkato'pi vijJAnam / vijJAne samyaktvaM samyaktve shiilsmmaaptiH|| 3 // etatpUrvazcAyaM samAsato mokSasAdhanopAyaH / tatra ca bahu saMprAptaM bhavadbhiralpaM ca saMprApyam // 4 // tatkurutodyamamadhunA maduktamArge samAdhimAdhAya / tyaktvA saMgamanArya kArya sadbhiH sadA zreyaH // 5 // bhAvArtha ekendriyamAMthI, vilendriya thavuM te durlabha, temAM vaLI pacendriyapaNuM utkRSTa, temAM vaLI manuSyajanma ane manuSya janyamAM paNa Aryadeza, AryadezamAM paNa pradhAna kula, ane khAnadAna kula maLe chate paNa utkRSTa jAti pAmavI, ane jAti sArI pAme chate paNa rUpa tathA samRddhi maLavI muzkela, ane te prApta thaye chate paNa sauthI sarasa baLa ane baLa maLyA chatAM dIrgha AyuSya pAmavuM kaThina, dIrgha AyuSyamAM paNa vijJAna saMpAdana karavuM, vijJAnamAM vaLI samyakatva tathA samyaktavamAM paNa zIlanI prApti thavI, ema uttarottara durlabha che. A upara pramANe saMkSepa thakI mekSa sAdhanane upAya kahe, temAM ghaNuM maLI cUkyuM che. have mAtra tamAre thoDuM pAmavA lAyaka che tethI vartamAna samayamAM mArA kahelA mArgamAM udyama kare, samAdhi dhAraNa karI, satparUe anArya saMga cheDI, sadA kalyANakArI kArya karavuM. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyajanmanI durlabhatA. (51) manuSya bhavanA sAkSyane mATe deva gurUnI dvegavAI pUrva punyanA ceAgathIja aneche, tema bIjA AAkanA vivaraNamAM lakhelu' che, te jogavAIthI saphalatA na thAya te zaheramAM vasatA lUMTAyA jevuM che. kaSAya, bhavarUpa kedakhAnAnA cokIdAra sarakhA che, eTale tee jyAM sudhI jAgatA hoya tyAMsudhI prANInI mukita thai zakeja nahi. kahyuM che keH aho vivartyate mugdhaiH krodho nyagrodhavRkSavat / api varSayitAraM svaM yo jakSyati mUlataH // 1 // na kiJcinmAnavA mAnAdhirUDhA gaNayantyamI / maryAdA Dino hastyArUDha hastipakA iva // 2 // kapikacchrebIjakozI mitra mAyAM durAzayAH / upatApakarIM nityaM na tyajanti zarIriNaH // 3 // dugdhaM tuSodakene vAJjaneneva sitAMzukam / nirmalospi guNagrAmo bonenaikena duSyate // 4 // kaSAyA javakArAyAM catvAro yAmikA iva / yAvajjAgrati pArzvasyAstAvanmokSaH kuto nRNAm || 2 | bhAvAH--Azcarya ke mugdha jIvA vaTavRkSanI mAphaka krodhane vadhAre che, ke je peAtAnA vadhAranAranu jaDa mULathI bhakSaNu kareche. arthAt vaTavRkSa je jagyAmAMthI utpanna thAya che, teja jagyAne pAyamAla karI nAMkhe che, teja pramANe krAdha paNa jenA zarIramAM utpanna thAya che. te mANasanA lehI tathA mAMsane naSTa karI zarIrane naSTa kareche. 1. jevI rIte hAthI upara caDelA mAvata khIjAne kAMIpaNu gaNatA nathI, tevI rIte mAna upara Aphta thae. lA tathA maryAdAnuM ullaMghana karanAra, evA A mANase koine paNa gaNatA nathI. 2. haMmezAM upatApane karanArI tathA kroMcanA bIja jevI mAyAne dRSTa AzayavALA manuSya cheADatA nathI. kavacanAM khIja zarIre lagAvAthI zarIre caTapaTI thAya che, aMte zarIra sUjI jAya che, Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (upara) dharmadezanA. tathA manuSya bhAre duHkhI thAya che, te ja pramANe mAyA karanAra mANasa paNa rAta divasa AMtarika vRttithI sazaMka rahe che, tathA nirAMte u. ghate nathI. (3) kAMjInA pANIthI jema dUdha tathA aMjana (kAjaLa) vaDe jema sapheda vastra dUSita thAya che, temaja eka lebhavaDe samasta guNe dUSita thAya che (4) pUrvokta cAra kaSAye bhavarUpa kedakhAnAmAM rahela chanA cokIdAra che, teo jyAM sudhI zarIramAM jAgatA che, tyAM sudhI jIvene saMsAra kArAgRhamAMthI chUTakAro nathI. tAtparya e che ke kaSAyanI maMdatA sivAya vairAgya thatuM nathI, vinA vairAgya tapa vigere kiyA thAya nahi, tathA tapa vinA prAcIna karmane kSaya thaze nathI. karma khakhyA vinA saMsArarUpa kArAgrahamAMthI mokSa thaI zake nahi. karma kare te keI na kare, juo tenA vaDe thatI ivenI kSaNika dazA- saundaryeNa svakIyena ya eva madanAyate / prasto rogeNa ghoreNa kaGkAlayI sa eva hi // 1 // ya eva cchekatAnAjA vAcA vAcaspatIyate / kAlAnmuhuH skhalajihvaH so'pi mUkAyatetarAm // // cArucakramaNazaktyA yo jAtyaturagAyate / vAtAdilagnagamanaH pazUyate sa eva hi hastanaujAyamAnena, hastimadAyate ca yH| rogAdyakSamahastatvAt sa eva hi kuNIyate I a w dUradarzanazaktyA ca gRdhrAyeta ya eva hi / puropi darzanAzakterandhAyeta sa eva hi | 5 | kSaNAmyamaramyaM ca kSaNAcca kamamadam / daNAd dRSTamaddaSTaM ca prANinAM vapurapyaho! // 6 // bhAvArtha-potAnI suMdaratAvaDe karI, je purUSa kAmadeva purUSanI mAphaka AcaraNa kare che, teja purUSa ghera re vaDe gherAele che hADakAnI mALA je dekhAya che. 1. je caturAIvALI bhASAvaDe braha Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI asthiratA apavitratA. (pa) spatinA je hoya te paNa kALanA prabhAvathI vAraMvAra smalita jIbhavALe banI mUnI dazAne pAme che. (2) suMdara cAlavAnI zakitavaDe je jAtivaMta ghoDAnuM anukaraNa kare che, teja purUSa vAyu Adi degavaDe cAlavAnI zakitathI hIna thayA chate, pAMgalA purUSanI dazAne prApta thAya che. (3) parAkamavALA bahuvaDe je mahA baLavaMta gaNAya che, teja regAdivaDe asamartha hAthavALa thavAthI haMThAnI gaNatarImAM gaNAya che. (4) dUra darzananI zakti vaDe je gadha pakSInI mAphaka dekhI zake che, te ja mANasa anya samaye AgaLa rahela padArthanI darzanazaktimAM hIna satva thayAthI AMdhaLAnI dizA pAme che. (5). aho ! prANIonuM zarIra kSaNavAramAM ramaNika ane kSaNavAramAM beDeLa, kSaNamAM samartha, te kSaNamAM asamartha, kSaNamAM daSTa ane kSaNamAM adaSTa eTale vinazvara svabhAvavALuM che. (6). == zarIranI asthiratA apavitratAnuM - zarIranI sthiti sarvadA kSaNika che, kSaNika zarIravaDe akSaNika karmabaMdha karI jIvo bhAre durdazA pAme che. mATe zAstrakAra batAve che ke je zarIra mATe he bhavya, tuM kamabaMdha kare che, te zarIra tArUM nathI, hajAra upAya kare te paNa te tAruM thavAnuM paNa nathI, jyAre zarIra paNa tArUM nathI, te anya vastu upara tuM je meha kare che, te vRthA che. kemake saMsAranA sarva padArtho anitya che. jUe, nicenA phleke - anityaM sarvamapyasminsaMsAre vastu vastutaH / mudhA sukhalavenApi tatra mUrga zarIriNAm svato'nyatazca sarvAnyo dignyazcAgacchadApadaH / kRtAntadantayantrasthAH kaSTaM jIvanti jantavaH vajrasAreSu deheSu yadyAskandatyanityatA / ramnAgarnasagarnANAM kA kathA tarhi dehinAm ? // 3 // asAreSu zarIreSu sthemAnaM yaMzcikIrSati / jozopanAlotthe cazcApusi karotu saH Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (254) dharma dezanA. 112 11 na mantratantra naiSajya karaNAni zarIriNAm / trANAya maraNavyAghramukhakoTeravAsinAm pravardhamAnaM puruSaM prathamaM grasate jarA / tataH kRtAntastvarate dhigaho ! janma dehinAm // 6 // yadyAtmAnaM vijAnIyAt kRtAntavazavartinam / ko grAsamapi gRhNIyAt pApakarmasu kA kathA ? samutpadya samutpadya vipadyante'psu budabudAH / yathA tathA kSaNenaiva zarIrANi zarIriNAm // 8 // // e // 11 20 11 // 11 // DhayaM niHsvaM nRpaM raGU GgaM mUrkha sajjanaM khalam / vizeSeNa saMhartu samavartI pravartate na guNeSvasya dAkSiNyaM gheSo doSeSu vAsti na / davA zivadaraNyAni vilumpatyantako janam idaM tu mAsma zaGkadhvaM kuzAstrairapi mohitAH / kuto'pyupAyataH kAyo nirapAyo javediti ye meruM daNmasAtkartuM pRthvIM vA utrasAt kSamAH / te'pi zrAtuM svamanyaM vA na mRtyoH prabhaviSNavaH // 12 // yA kITAdA ca devendrAt prajAvantakazAsane / anunmatto na bhASeta kathaJcitkAlavaJcanam pUrveSAM cetkvacitkazcit jIvandRztheta kazcana / nyAyapathAtItamapi syAttadA kAlavaJcanam // 13 // || 6 || // 14 // bhAvArtha :-svabhAvathIja sarva vastu A asAra saMsAramAM anitya che, vRthA sukhanA leza mAtra hovA chatAM paNa, tane viSe prANIonI mUrchA che. 1 pAtA thakI, anya thakI, temaja sarva dizAe thakI jene viSe ApadA AvyA kare che, evA jIvA jamarAjanA dAMta rUpa yaMtramAM rahyA chatAM vaDe jIve che; tAtparya e che ke dAMta vacce AvelI cIja jyAMsudhI dAMta bhegA thayA nathI, tyAMsudhI ja sAbuta Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI sthiratA apavitratA (55) che, tema krura kALanA karALa dAMtanI vacce manuSyanuM jIvana rahela che, jarA dAMta bhegA thAya ke tarata mAra vAgI jAya che. (2) vajraSabha nArAca saghayaNuvALA zarIramAM paNa anityatA AkramaNa karI rahI che, teA pachI kelanA garbhanI samAna nikhaLa ane kAmaLa zarIravALA prANIo upara jarA halle kare tenI te kathAja zI kahevI ? tAtparya eTaluM ja ke bharata bhUpati tathA nala, rAma, yudhiSThara jevA mahApurUSo jarA grasta thayA te! khIjAnu tA kahevuMja zuM? ( 3 ). A asAra zarIranI aMdara je sthiratAne cAhe che, te purUSa jUnA ane saDelA ghAsathI manAvavAmAM AvelA eka tRNumaya purUSamAM purUSa buddhi dhAraNa kare che. (4) maraNurUpa vAghanA mukhanA keTaramAM ( peAlANamAM ) nivAsa karanArA prANIonuM rakSaNa karavAmAM maMtra, taMtra athavA auSadha paNa sama nathI, arthAt sihunA meDhAmAM sapaDAelA jIva khacavA pAme nahI, temaja yamarAjanA paMjAmAM sapaDAele prANI matra, ta Mtra athavA DaoNkaTaronA catura upAyathI paNa khacavA pAmatA nathI (5) prANIonA jIvitane ahA, dhikkAra che. kAraNa ke vadhatA evA purUSane prathama vRddhAvasthA grasta kareche, tyArabAda jamarAja upADI javAne UtAvaLa kareche. kahevAnA sAra e che ke prathama to jIvanuM AyuSya se vastu, tenA aMdara keTalAka bhAga gerasamajaNanI aMdara cAlyA jAya che, keTalA eka bhAgamAM ceAvananI unmattatA AvIne ghere ghAle che, amuka bhAga kuTuMbanA pASaNumAM jAyache, teTalAmAM te vRddhAvasthA AvI paheAMceche ke turataja kALa mahArAjA bhAgyeja 60, 70 varSa thayAM tevAmAM kALIe karI jAya che. ( 6 ) jo prANI peAtAne kALanA vazIbhUta thaele jANuvA bhAgyazALI ane tA, kaye mANasa kavaLa paNa grahaNa kare ? arthAt khAvAnuM paNa cADe nahi te pApa karmanI tA thAja zI ? ( 7 ) jema parapATA pANImAM utpanna thai thaine vinAza pAmeche, tema prANIenAM zarIrA paNu kSaNu vAramAM nAza pAme che. ( 8 ) tava Mgara hA ke garIma hA, rAjA ho ke 24 hA, pa MDita hA yA mUkha hA, sajjana heA kAM durjana hA, paraMtu yamarAja tamAmanA pakSapAta rahita saMhAra karavAne pravartta mAna thAya che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha dezanA. (9). jema vananA agni amuka upara rAma athavA amukanI upara dveSa dhAraNa karyA sivAya AkhI aTavIne bhasmasAt kareche, tema kALa paNa guNeAmAM dAkSiNya nathI dharatA tema dASAmAM dveSa paNa karatA nathI, paraMtu dAvAnaLanI mAphaka manuSyeAnA aMta kareche. ( 10 ) kuzAavaDe mAhita thaelA huM purUSA ! tamAre paNa evI AzakA tA kadI karavIja nahi ke koipaNa upAya vaDe karIne mArI kAyA nirUpadrava thaze. ( 11 ) je purUSa merUnA daMDa banAvavA tathA pRthvIne chatranI mAphka dhAraNa karavA samartha hatA, teo paNa potAne athavA anyane kALathI bacAvI zakayA nathI - ( 12 ). kIDIthI laI Indra mahArAja paryanta sarvatra kALa mahArAjanA zAsananA samartha amala thaI rahe chate, unmatta sivAya kayA DAhyA purUSa kAi paNa rIte kALane ThagavAnu khele ? arthAt kALane kAI ThagI zake nahiM. ( 13 ) koipaNa leAkAe pUrva purUSAmAMnA kANu purUSane koipaNa ThekANe jo jIvatA joyA hoya, tAja, nyAya mArgathI virUddha evuM joke kALane ThagavAnuM kAma che te paNu, te saMbhavI zake. paraMtu tema banatuM natho, tethI kALane ThagavAnuM kAma nyAyamA MthI virUddha che. (156) vivecanaH--kALe kAIne cheDayA nathI, ane cheDaze paNa nahi, tattvavettAoe kRttAnta athavA kAlanuM nAma sarvabhakSI athavA samavatI eTale niSpakSapAtapaNe vanAra tathA sarvabhakSI eTale sanu bhakSaNa karanAra che, kAraNa ke tene kAimAM dAkSiNya nathI, temaja tenA upara phAinA dAma nathI ke jethI karIne te peAtAnA kAryathI aTake. jagatamAM bhadrika prANIone bhamAvavA sArU evA keTalAka gapATA cAle che ke, amuka purUSa rAtre amuka sthAnamAM Aveche, AvIne kathA kare che, athavA amukane bhaNAve che, kAraNa ke te purUSa jIvanmukta che; vigere. bhAio! AvI kalpanA koipaNa rIte anubhavamAM AvI zake tevI nathI, kadAca bhUta, pizAca, brahmarAkSasa vigere thai bhale paTana kare. paNa teja zarIrathI pAchuM AvavuM athavA tene mAthe mRtyu nathI ema mAnavuM tadnana bhramamUlaka che. AyuSya pUrNa thaye chate Izvara nAmadhArI purUSAne paNa karALa kALe cheADayA nathI; zrI mahAvIra svAmI Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI asthiratA apavitratA. (257) nA nirvANa samaye Indra mahArAje prabhune prArthanA karI ke, "he prabhe ! ApanuM AyuSya DuM vadhAre, jethI ApanA bhakatane dharmadhyAnamAM pIDA karanAra bhasmagraha naDe nahi." A vakhate bhagavAne spaSTa kahyuM, ke "he indrA te vAta kadI paNa banI nathI, banatI nathI ane banavAnI paNa nahi." vAMcanAra! vicAravAno samaya che ke AnuM nAma ja yathAthavAditva, te yathArtha vakatRtva guNa je anyamAM hota te pUrve. kata nirmula gapATA cAlatA nahi. dhAre che ke I calAve che tene koI mAnata nahi. karAla kALa pizAce nAma tene nAza karyo che. mahAna mahAna cakavantI, vAsudeva, baLadeva, tathA prati vAsudeva vigere saM. khyAbaMdha A duniyA para thayA ne gayA, keI amara thayo nathI. ane mara (deva) paNa svAyuSya kSaya thaye cyavana kriyA kare che. te Itara prAzuonI vAtaja zI? kALanI vizeSa kIrtimAM nIcenA sleke paNa vAMcavA lAyaka che - saMsAro'yaM vipatvAnirasminniyatataH sataH / pitA mAtA suhRdbhadhuranyo'pi zaraNaM na hi // 1 // injhopenmAdayopyatra yanmRtyoryAta gocaram / aho ! tadantakAtar3e kaH zaraNyaH zarIriNAm // // piturmAtuH svamutrAMtustanayAnAM ca pazyatAm / atrANo nIyate jantuH karmaniryamasadmani // 3 // zocanti svajanAnantaM niiymaanaansvkrmniH| neSyamANaM tu zocanti nAtmAnaM mandabujhyaH // 4 // saMsAre mukhadAvAgnijvalajjvAlAkarAlite / vane mRgArnakasyeva zaraNaM nAsti dehinaH // 5 // aSTAGgenAyurvedena jIvAtubhirathAGgadaiH / mRtyuJjayAdinimantrairANaM naivAsti mRtyutaH // 6 // khddgpnyjrmdhysthcturnggcmuuvRtH| raGgavatkRSyate rAjA harena yamakiGkaraiH // 7 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (258) dharmadevanA. yathA mRtyupratIkAraM pazavo naiva jAnate / vipazcito'pi hi tathA dhik pratIkAramUDhatA // 7 // ye'simAtropakaraNAH kuvate damAmakaNTakAm / vaNagphajItAphlekavyA niDalI | | munInAmapyapApAnAmasidhAropamaitaiH / na zakyate kRtAntasya pratika kadAcana // 10 // azaraNyamaho vizvamarAjakamanAyakam / sadetadapratIkAraM grasyate yamarakSasA // 11 // yo'pi dharmapratIkAro na so'pi maraNaM prati / zujAM gatiM dadAnastu pratikarteti koyate // 13 // pravrajyAlakSaNopAyamAdAyAkSyazarmaNe / / caturthapuruSArthAya yatitavyamaho! tataH // 13 // bhAvArtha---A saMsAra vipattionI eka khANa che, temAM paDelA prANione mAtA, pitA, mitra, bhAI tathA anya kaI paNa zaraNa nathI; zaraNa che te te kevaLa dharma che. 1. Indra tathA upendrAdika paNa mRtyunA viSayabhUta thaI paDe che. te yamarAjanA bhaya thakI bacavA sArU prANIone zaraNa levA gya keNa che? apitu keI nathI-2, mAtA, pitA, bhAI, bena, tathA putranA dekhatAM, zaraNa rahita jIva, karmavaDe karI yamarAjanA raheThANa pratye laI javAya che. 3. potAnA karma vaDe kALadharma pAmatA svajana parivArane zeka maMda buddhivALA leke kare che, paraMtu teo pitAne paNa kALa laI jaze, tene zeka karatA jaNAtA nathI. 4. duHkha dAvAnaLanI baLatI javAlAthI, bhayaMkara evA A saMsAramAM, jevI rIte vanamAM mRganA bALakanuM kaI zaraNanathI, tevI rIte-prANIonuM rakSaNa karanAra koI nathI. 5. aSTAMga(nimitta) Ayurveda, jIvanaprada auSadha, tathA mRtyuM ja Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI asthiratA-apavitratA yAdi mavaDa paNa kALamAMthI bacavAne upAya nathI. sArAMza ke mUsUnA samaye game tevA DAkaTare, game tevuM auSadha athavA zAMti pAkadi bhale hajAra upAya kare, paraMtu mRtyu haThavAnuM nathI, e vAta sarvakaI jANe che. 6. talavAranA pAMjarAmAM beThele hoya, hAthI, gheDa, ratha ane pAyadaLarUpa caturaMga enAthIbhale vIMTAela heya, paNa yamarAjAnA ka. kare rAjAne paNa rAMkanI mAphaka haThathI laI jAya che. 7. jema pazuo mRtyuthI bacavAnA upAyane jANatA nathI, tema vidvAne paNa maraNane dUra karavAne IlAja jANatA nathI. dhikkAra che ilAja saMbaMdhInA ajANapaNane 8. vivecana -moTA moTA dhanvatari jevA vaiva, maMtravAdI, tathA taMtravAdie vigere kaLA kuzaLa leka A pRthvIpITha upara ghaNA thayA, paraMtu tenuM kALanI AgaLa kAMI cAlyuM nathI. vartamAna kALamAM paNa jaDa vastuo (paMca mahAbhUta) upara, jenI buddhie bhAre kAbU meLavyuM che, tathA navA navA prayogathI janasamuhane cakti karyo che, pheTegrApha, phenegrAma, kAma, rela, tAra vigere aneka camatkAre zodha khoLa karI zodhI kADhayA, eTalu ja nahi, paraMtu jeonI buddhi varasAdane niyamita sthAna upara varasAvavA kezIza karI rahI che, ane temAM amuka aMze phAvI paNa che, vaLI vidyAdharanI mAphaka maMtra taMtra sivAya vimAne paNa calAve che, tevI pAzcAtya prajA ke kAMI paNa karI zakI, chatAM mRtyuMjaya maMtra meLavI zakI nahi ane zakaze paNa nahi. hamaNAMja (A lekha lakhAI rahyA che te vakhate) ApaNu rAjarAjezvara saptama eDavarDa kAladharma pAmyA, jene mATe duniyA zekagrasta thaI, hajAro dezanA rAjAo tathA gRhastha jemanA zarIranI kriyA karavA Avaze, hAlamAM te auSadhinA prayogathI zarIra jarA paNa durgadha na mAre, ane tevuM ne tevuM ja dekhAya tevI rIte. DAktara bahAdUrae tene eka bhuvanamAM rAkhela che. te DAkaTara mahAzaye. paNa ApaNuM A mahAna rAjarAjezvaranI jIvanarakSAmAM phAvI zakyA nahi, tethI paNa siddha thAya che je kALanA paMjAmAMthI prANione keI paNa cheDavI zakatuM nathI. 8 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (260) dha dezanA. je kSatrIya putrA talavAra mAtra zastranI sahAyathI pRthvIne ni. kaTaka kare che, te kSatrIya mAMe paNa yamarAjanI bhrakuTInA vikAra mAtrathI bhayabhIta banI potAnA meDhAmAM AMgalIe ghAle che. 9 niSpApAcaraNa mutinA, talavAranI dhArA tulya tratAvaDe karIne paNa kALanA pratikAra karavA kaI rIte zakaya nathI. 10 ahA ! A vizva, zaraNu rahita, ara:jaka, anAyaka tathA pratIkAra rahita jaNAya che, kAraNake tene kalarUpa rAkSasa gaLI jAya che. 11 kevaLa dharma eka pratikAra kahI zakAya, te paNa maraNa prati tA hija; phkata zubha gatine denAra dharma hovAthI tene pratikAra tarIke aNavAmAM Ave che, kAraNa ke dharmiSTa purUSane paNa kALa cheDatA nathI. 12 have kASThane zaMkA thaze ke kALanA pratikAra keAi cheja nahi te jIvAnI mukita kema thai ane thaze ? tenA samAdhAnamAM have teramA zlokanA atha A pramANe che;-"dIkSArUpa upAya grahaNa karIne akSaya sukha jemAM raheluM che, evA caturtha purUSArtha meAkSane mATe prayatna karavA jethI kALaneA jaya thaze ane jIva anupama sukhane vilAsI manaze. 13 pUrvokata phlAkAnI vyAkhyAthI siddha thayu` ke A zarIra nAza thavAvALu ane azaraNu che, vaLI te apavitra paNa che tene mATe nimra likhita phleAka vAMcAH - rasaHsRgmAMsamedo'sthimajjAzukrAntravarcasAm / azucInAM padaM kAyaH zucitvaM tasya tatkutaH ? // 1 // navasrotasravadvisrarasaniH syandapicchile / dehepi zauca saMkalpa mahAmoha vijRmnitam // 2 // zukrazoNitasaMbhUto malaniHsyandavarddhitaH / maneM nAyutaMtraH zuciH hrAyaH thaM navem ? / / maiM // mAtR jagdhAnnapAnotthara sanAmI kramAgatam / pAyaM pAyaM vivRddhaH san zaucaM manyeta kastanoH ? // 4 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI asthiratA apavitratA. || Q || doSadhAtumalAkIrNe kRmigaNDupadAspadam / rogajo gigaNairjagdhaM zarIraM ko vadecchuci ? susvAdUnyannapAnAni hIre vikRtIrapi / muktAni yatra viSThAyai taccharIraM kathaM zuci ? // 6 // vilepanArthamAsakasugandhiryajJakardamaH / 11 0 11 mIvati yatrAzu kva zaucaM tatra varSmaNi ? // 7 // jagdhA sugandhi tAmbUlaM supto niyutthitaH prage / jugupsate vaktradhaM yatra kiM ta6puH zuci svataH sugandhayo gandhadhUpapuSpa sRgAdayaH / yatsaGgAd yAnti daurgandhyaM sopi kAyaH zucIyate ? // 5 // anyakkopi vikSiptopi dhautopi ghaTakoTiniH / na yAti zucitAM kAyaH mAghaTa ivAzuciH / / 10 // mRjjalA nabavAtAMzusnAnaiH zaucaM vadanti ye / gatAnugatikaistaistu vihitaM tuSakhaemanam tadanena zarIreNa kArya mokSaphalaM tapaH / kArAbdhe ratnavaddhImAna asArAtsAramuddharet // 11 // // 12 // bhAvArtha:-rasa, 3dhira, bhAMsa, bheha, hAuaM, bhala, zurDe, yAMtaraDA, tathA viSThArUpa kharAba padArthAnu sthAna A kAyA che, teA te kAyAne pavitrapaNuM' kayAMthI hoya? 1 (291) navadvAramAMthI nIkaLatA kharAma rasanA jharavAvaDe karIne kriscaDavALA thaelA dehamAM zaiAcanA vicAra karavA, te paNa mahA mAhanI viDa anAja che. 2 vIya ane rUdhiramAMthI utpanna thaela, maLanA jharaNAthI vRddhi pAmela, tathA garbhamAM erathI DhaMkAela, evu zarIra te pavitra Debha ho zaDe ? u mAtA e bhakSaNa karela anna tathA pANIthI utpanna thaele rasa Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (262) dharmadezanA. nADIomAM javAthI anukrame banelA dUdhane pI pIne vRddhigata thaela. zarIrane keNu purUSa pavitra mAnaze? 4 doSa (vAta, pitta, kapha) dhAtu (rasa rUdhira vigere sAta,) tathA malathI vyAsa, temaja nAnA tathA moTA kRmionuM sthAna, temaja rega rUpI sarponA samuhAvaDe karIne DaMkhavAmAM AvelA evA A zarIrane keNa pavitra kahI zakaze? pa. rUDA svAdiSTa anna pAna, dUdha tathA zelaDIne rasa temaja viSaya vigere khAvAmAM Ave te paNa viSTa thAya che, te te zarIra pavitra kema kahevAya? 6. vilepanane mATe lagADavAmAM Avele sugaMdhi kezarane kIca paNa kSaNavAramAM malIna thAya che, te te zarIramAM pavitratA kayAM rahI? 6. sundara tAMbUla khAIne rAtrimAM sUI gaela purUSa prAta:kALamAM jyAre uThe che, tyAre mukhane gaMdha kharAba Ave che te te zarIra pavitra kevI rIte ? 8. svabhAvathIja sugaMdhi evA je gaMdha, dhUpa, puSpamAlA Adi padArtho paNuM zarIranA saMgathI durgadhitAne pAme che, te te zarIra paNa zuM pavitrAnuM AcaraNa kare che9. tela vigerethI mardana karavAmAM Avele, caMdana vigerethI vilepa na karavAmAM Avele, tathA koDa jaLanA ghaDAvaDe che chate paNa A deha apavitra madirAnA ghaTanI mAphaka pavitra thatuM nathI. 10. mATI, jala, agni, vAyu, sUryanAM kiraNe, ane snAnathI za. rIra pavitra thavAnuM je leke batAve che, te gatAnugatika nare phetarAM khAMDe che. 11. vivecanaH-zarIra, svabhAvathI ja madirAnA ghaTanI mAphaka azuddha che, te kaI prakAre zuddha thanAra nathI. tathApi jaLa jatu samAna keTalAeka purUSe, khAtAM pItAM haMgatAM, mUtaratAM jaLa snAnavaDeja dehazuddhi mAne che, tathA temAM dharma mAne che. AvA purUSe keTalA badhA bhramita che, te vicAravAnuM che. jaLamAM paNa amuka jAtanA ja che, te vAta A Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI asthiratA-apavitA. (23) bALagopALanA dhyAnamAM AvelI che, chatAM jaLane hada uparAMta vyaya karatAM DaratA nathI, eTaluM ja nahi paraMtu parimita jaLavAparanAra jaina munionI niMdA karavA cUkatA nathI, je tatvaSTithI vicAra karavAmAM Ave te jaina munione tamAma vyavahAra popakAraneja mATe che. pite kaI paraMparA vahana karI anyane sukha karanAra thavuM te zuM ochuM Azcaryajanaka che? nahi te snAna, vilepana, tailAbhaMgana, dantadhAvana, dhUpa, dIpa, tAMbUlAdi mukhavAsa parghakAdipara zayana tathA paMkhAthI pavana le ityAdi sukhanAM sAdhana kene vallabha nathI? arthAta te tamAma bAbate mokSAbhilASa jIve sivAya AkhI duniyAne vahAlI che. vaLI zAstrakAranuM eka vacana paNa che ke "brahmacArI dhArAvi A vAkya pramANe sAdhuone nAna vilepanAdinI AvazyakatA nathI, kAraNa ke devapUjAdi nimitte snAnakiyA karavI paDe, te gRhasthane mATe che, te snAna paNa parimita jaLavaDe nirjatuka jagatItalamAM jaI viveka pUrvaka karavAnuM kahyuM che, paraMtu evuM te kaI rIte ucita nathI ke kuvA, vAva, taLAva ane nadImAM paDI jaLajaMtuone trAsa pedA karI, pavitra thavuM! anya jIvone trAsa upajAvanAra purUSane zAnti kevI rIte maLaze? hiMdu dharmanAM pavitra ane pramANika tarIke gaNAtI manusmRtimAM paNa zucinA saMbaMdhamAM nIce pramANe viparIta bhAna karAvanArA zleko ApelA che. jUo. ekA liGge gude tilastathaikatra kare dsh| nanayoH sapta dAtavyA mRdaH zuddhimanIpsatA // 1 // etacchaucaM gRhasthAnAM viguNaM brahmacAriNAm / triguNaM syAghnasthAnAM yatInAM tu caturguNam // // artha:-zarIranI zuddhi IcchanAra purUSe liMgamAM mATIne eka lepa deve, gudAmAM traNa, DAbA hAthamAM daza, tathA tyArapachI beu hAtha sAthe meLavI mATInA sAta lepa karavA. 1 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) dharma dezanA. A jJAvidhi gRhasthA mATe che, brahmacArIe gRhasthA karatAM amA lepa karavA, vAnaprasthAe traNa gaNA, tathA yatioe cAraguNA lepa karavA. bhAio, have jovAnu` che ke A upara kahelA zleAkeAthI, brahmanArI sAgrutti: e vAkya tA havAmAM addhara uDI jAya che. vaLI A zleAkAmAM batAvyA pramANe vidhi karanAra te sAMpratamAM kai jovAmAM AvatA nathI, te zuM te tamAma apavitra samajavA ? vaLI ti (sAdhu) jo manusmRtinA A zlokeAmAM batAvyA pramANe gAyavidhi karavA besaze to, mArA dhAryA pramANe, teone izvara bhajananA samaya maLI zakaze nahi; vaLI dhAro ke kadAca kharAkhara vidhi karaze, tApaNu anya mAsa tene zuddha thaelA kabUla karaze nahi, kAraNa ke A pramANe zuddha thaelA sAdhunuM thUMka kAi mANusa upara paDaze te zuM te sAme mANasa gusse thayA vinA raheze? kadApi nahi. kadApi sAdhu jANIne nahiM bele te aMtaHkaraNamAM te du:khI thazeja. tAtparya e che ke kreDa ghaDAthI snAna karo, hujArA nadI kUvAmAM DUbakI mAre ane e pramANe zudhdha thai kAryanA upara kAgaLA karI jue, jouM, laDAi thAya che ke nahi ? kAyane madirAnA ghaTanI upamA tathA gardakInA gADavAnI upamA ApI che, te sAcI che. mATI athavA jalAdithI zarIranI zuddhi mAna nAra phAtarAne khAMDe che . ema je tattvavettAo kahe che te sarvathA ceAgyaja che. 11 teja kAraNathI A (apavitra) zarIravaDa mAkSa che phaLa jevu evu' tapa Adi dharmaratna levuM te sarvathA ucita che, samudranuM dRSTAnta eTalA sArU Apela che, ke jo ke samudra khAre che, tepaNa temAMthI uttama ratnA kADhI levA yogya che, teja pramANe AvA azuci zarIra vaDe paNa dharmakArya karavA paNa yAgya che. 12. A pramANe zarIranI sthiti matAnyA bAda "huM jIva' tuM eka le che, parabhavamAM tAre ekalA javu paDaze, ityAdi" bhAvanAnA zyAdA DhAMkIe chIe. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e bhAvanA. wormirm // 4 // * mAnA putramitrakalatrAdeH zarIrasyApi sakriyA / / parakAryamidaM sarva na svakArya manAgapi eka utpadyate jantureka eva vipadyate / karmAeyanulavatyekaH pracitAni navAntare // 2 // anyaistenArjitaM vittaM bhUyaH saMbhUya bhujyate / sa tveko narakakroDe klizyate nijakarmabhiH // 3 // duHkhadAvAgnibhISme'sminvitate bhavakAnane / baMbhramItyeka evAsau jantuH karmavazIkRtaH iha jIvasya mA bhUvan sahAyA baandhvaadyH| zarIraM tu sahAyazcet sukhaduHkhAnubhUtidam // 5 // nAyAti pUrvabhavato na yAti ca bhavAntaram / tataH kAyaH sahAyaH syAt saMpheTamilitaH katham // 6 // dharmAdharmoM samAsannau sahAyAviti cenmatiH / naiSA satyA na mokSesti dharmAdharmasahAyatA // 7 // tasmAdeko bajramIti bhave kurvan zubhAzubhe / janturvedayate caitadanurUpe zubhAzubhe // 8 // eka eva samAdatte mokSazriyamanuttarAm / sarvasaMbandhivirahAd dvitIyasya na saMbhavaH // 9 // yaduHkhaM bhavasaMbandhi yatsukhaM mokSasaMbhavam / eka evopabhuGante tad na sahAyosti kazcana // 10 // yathA caikastaransindhuM pAraM vrajati tatkSaNAt / na tu hRtpANipAdAdisaMyojitaparigrahaH // 11 // tathaiva dhanadehAdiparigrahaparAGmukhaH / svastha eko bhavAmbhodheH pAramAsAdayatyasau // 12 // 34 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA tatsAMsArikasaMbandha vihAryakAkinA staa| yatitavyaM hi mokSAya zAzvatAnantazarmaNe // 13 // bhAvArtha -he jIva! putra, mitra, strI temaja svazarIranI suM dara kriyA arthAt satkAra A sarva parakArya che, svakArya jarA paNa samajIza nahi. 1. jIva ekale janme che, eTale maraNa pAme che, te maja pitAnAM ekaThAM thaelAM karmane bhavAntaramAM ekalo ja anubhave che. 2. A jIve, ekaThuM kareluM puSkaLa dhana anya prANIo ekaThA thaI bhagave che, paraMtu ekaThuM karanAra ekale purUSa narakanA madhyabhAgamAM svakIya karmone lIdhe bhAre duHkha anubhave che. 3. Adhi, vyAdhi tathA upAdhirUpa duHkhadAvAnalathI bhayaMkara thaelI A saMsAra rUpa vistIrNa aTavImAM kamIdhIne jIva ekale ja atyanta bhramaNa kare che. 4. A saMsAramAM sukha duHkhane anubhava ApanAra zarIra je jI vane sahAyabhUta heya te bhale, bhAI, bena vigere kuTuMba sahAya na thAo, kahevAne tAtparya e che ke zarIra jyAre madadagAra nathI te, kuTuMbanI madadanI AzA te durAzAja samajavI. 5. zarIra pUrva bhavamAMthI sAthe AvatuM nathI, temaja bhatAntaramAM sAthe javAnuM nathI, tethIja mArgamAM maLelA vaTemArgunI mAphaka udAsIna bhAvavALuM A zarIra sahAya ApanAra kevI rIte thAya? kadApi naja thAya. 6. najIkamAM rahelA dharma athavA adhama, bhavAntaramAM jIvane sa hAya rUpa che, evI mati ka9panA karavI te paNa mithyA jANavI. ane thata mekSamAM dharmadharmanI sahAyatA nathI. tAtparya ke, mekSamAM adharma heya che, te te savakeI AnAkAnI karyA vinA kabUla karI zakaze, 5raMtu dharma paNa heya che, te vAta tatvavettAe pite samajI zAstradvArA yukti pUrvaka samajAve che-kAraNake dharma puNyanuM kAraNa hovAthI baMdha rUpa che, ane te puNyabaMdhane paNa abhAva thavAthI jIva mokSagAmI gaNAya che, 7. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatvabhAvanA. (67) tethI saMsAramAM zubha athavA azubha kArya karatA jIva ekalA ja atyanta bhramaNa kare che, temaja pAte karelA karma anusAra gubhA zubha phaLane ekalA ja bhegave che. 8. baLI jIva, zubha bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNavALA thavAthI ati uttama mAkSa lakSmIne ekale ja meLave che. meAkSamAM sarva sa adhanA abhAva hAvAthI tyAM paNa bIjA koInI sAthe sabaMdha thavAnA sa'bhava nathI. 9. sa'sAra saMba MdhI je du:kha che, temaja meAkSa sabaMdhI je sukha che te pazu jIva ekaleA ja bhAgave che. tene viSe kAi madadagAra athavA bhAgIdAra nathI. 10. aMdhana rahita purUSa taratA chate tatkALa samudranA pAra pratye pahoMce che, paraMtu hRdaya para temaja hAtha pagamAM khAjAvALA mANasa pAra pAmI zake nahi. 11. teja pramANe dhana dehAdi parigrahathI parArmukha thaelA eTale bhAra rahita thaelA ekale purUSa soMsAra samudranA pAra pAmI zake che. 12. teTalA sArU sAMsArika sabaMdhane cheDI ekalA satpurUSe, jemAM anazvara, ananta, anupameya, avyAbAdha sukha raheluM che, evA me kSane mATe yata karavA joie. 13, vivecanaH upara kahelA tera zlokeA AtmakalyANAbhilASI na varAe haMmezAM svanAmanI mAphka kaMThastha rAkhavA lAyaka che, A zlAkAmAM ekatva bhAvanAnu spaSTa rIte bhAna karAvela che. jyAMsudhI prA einA aMtaHkaraNamAM ekatvabhAvanA rUpa aMkura utpanna thate nathI, tyAMsudhI cAra gatinA sabhyAMdha kaTe tene sahana karavAM paDe che. cAre gatinI a Mdara rahelA koipaNa jIvAne vAstavika sukha nathI, mAtra sukhAbhAsa che, chatAM jIvA viSTAnA kIDAnI mAphka temAM sukha mAnI beThela che. jue cAra gatimAM vicitra prakAranAM du:kha sUcaka zlokA have pachI raju karU chuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. vvvvvvv + nagatimA du:sa. prathama narakanA duHkhanuM digdarzana karAvanAra cheDA zloke vyAkhyAna sAthe lakhI, anukrame, tiryaca, manuSya ane devanA svarUpanuM pratipAdana karanArA ke lakhIza, tathA tenI vyAkhyA bhAvArtha rUpe lakhAze, te bhavya purUSane dhyAna pUrvaka vAMcavA bhalAmaNa karuM chuM pArAvAra zvApArasaMsAro ghora eSa bhoH| pANinazcaturazItiyonilakSeSu pAtayan zrotriyaH zvapacaH svAmI pattibrahmA kRmishvsH| saMsAranATye naTavat saMsArI hanta ceSTate // 2 // na yAti katamA yoni katamAM vA na muJcati / saMsArI karmasambandhAdavakrayakuTImiva ? samastalokAkAze'pi nAnArUpaiH svakarmataH / vAlAgramapi tannAsti yanna spRSTaM zarIribhiH // 4 // saMsAriNazcaturbhedAH shvbhritiynraamraaH| prAyeNa duHkhabahulAH karmasaMbaMdhabAdhitAH // 5 // AyeSu triSu narakeSUSNaM zItaM pareSu ca / caturthe zIta muSNaM ca duHkhakSetrodbhavaM tvidam // 6 // narakeghUSNazIteSu cetptellohprvtH| vilIyeta vizIryaMta tadA bhuvamavApnuvan // 7 // udIritamahAduHkhA anyonyenAsuraizca te / iti trividhaduHkhArtA vasanti narakAvanau // 8 // samutpannA ghaTIyantreSvadhArmikasurairbalAt / AkRSyante laghudvArA yathA siisshlaakikaa| // 9 // gRhItvA pANipAdAdau vajrakaMTakasaMkaTe / AsphAlyante zilApRSThe vAsAMsi rajakairiva // 10 // dArudAraM vidAryante dAruNaiH krakacaiH kvacit / / tilapezaM ca piSyante citrayantraiH kvacitpunaH // 11 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narkagatimAM huH. // 14 // pipAsArtAH punastaptatra pusIsakavAhinIm / nadIM vaitaraNI nAmAvatAryante varAkakAH chAyAbhikAMkSiNaH kSipramasipatravanaM gatAH / yatra zastraiH patastei chidyante tiLazo'sakRt // 13 // saMzleSyante ca zAlmalyo vajrakaMTakasaMkaTAH / taptAyaH putrikA kvApi smAritAnyavadhUratam saMsmArya mAMsaloLatvamAzyante mAMsamaMgajam / prakhyApya madhulaulyaM ca pAyyante tApitaM trapuH // 15 // bhrASTukaMDumahAzUlakuMbhIpAkAdivedanAH / azrAntamanubhAvyante bhRjyante ca bhaTitravat chinnabhinnazarIrANAM bhUyo militavarSmaNAm / netrAdyaMgAni kRSyante bakakandAdipakSibhiH evaM mahAduHkhahatAH sukhAMzenApi varjitAH / gamayanti bahuM kAlamAtrayastriMzasAgaram / / 16 / / // 17 // (218) wwwwwmar // 18 // bhASA :--bhA bhanya ! ghAra evA A sa'sAra, samudranI mAphaka apAra, temaja prANIone cArAzI lAkha jIvAyeAnimAM pADanAra che.1 // 12 // sa'sAra nATakazALAmAM jIva naTanI mAphka navI navI ceSTA kare che. kAivAra zretriya brAhmaNu bane che, koivAra caDALanA veSa le che, te kAivAra svAmI teA keivAra sevaka ane che. kAiva 2 brahmA tA kAivAra peTanA kIDA thAya che. 2 karmInA jogathI jIva bhADe lIdhela keATaDInI samAna kai ce.ni mAM jatA nathI ( utpanna thate nathI ), athavA kaI ceAnine cheDatA nathI ( mAMthI cyavatA nathI ) ? apitu sarva cainimAM jAya che . ane sarva caiAnine cheDe che. 3 svakamanI preraNAthI vivadha rUpo vaDe samasta leAkAkAzamAM paribhramaNa karatA A jIve vALanA agrabhAga jeTaluM paNu kSetra mAphI Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (290) dharma dezanA. rAkhyu nathI, tAtparya e che ke samasta leAkAkAzamAM jIva anantavAra janma maraNa karI cUkayA che. 4 saMsArI jIvAnA naraka, tiryaMca, manuSya ane devagatinA bhedyathI cAra bheda che. prAyaH cAre lei duHkhamaya temaja karmanA sabadhathI mAdhita ( pIDAelA ) che. pa prathama bheda naraka gatinA che, te narakanA sAta vibhAga che, pratha manI traNa narakamAM uSNu vedanA che, ceAthI narakamAM uSNu tathA zIta anne prakAranI kSetra vedanA che, ane pAMcamI chaThThI ane sAtamI naramAM kevaLa zIta vedanA che. 6 uSNu athavA zIta narakamAM jo leDhAne parvata paDe, te te ja sIna para pahoMcatA pahoMcatA ja ogaLI jAya athavA cUrecurA thai jAya. 7 anyAnya laDAi karI duHkha pAmavAnI ceSTA karI du:khita ane che, vaLI paramAdhArmi ka paMdara jAtinA che, te narakAvAsamAM krIDA nimitte AvI nArakInA jIvAne bhAre duHkha de che. A pramANe pUaukata kSetravedanA, anyAnya kRta vedanA tathA paramAdhArmika kRta vedanA, ema traNa prakAranI vedanA nArakInA jIve niraMtara bhAgave che. 8 ghaTIyaMtramAM utpanna thaela nArakInA jIveAne paramAdhAmi~ka devatAe nAnA dvAramAMthI sIsAnI saLInI mAphaka kheMcI kADhe che. 9 vaLI dhokhI leAkeA jema vastune jhIMke che, tema hAtha paga vigere pakaDI vajranA kAMTAvALA zilA taLa upara nArakInA jIveAte teo paTake che. 10 koi vakhata tIkSNu bhayaMkara karavata vaDe lAkaDAnI mAphaka veravAmAM Ave che, tathA vaLI vicitra yaMtra vaDe keAIvAra talanI mAphaka pIlavAmAM Ave che. 11 bicArA tRSAthI pIDAtA nArakInA jIve tapela taravA (sIsu') te vahana karanArI ( arthAt tapelA sIsA jevu' jemAM pANI che evI ) vaitaraNI nadImAM utAravAmAM Ave che. 12 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naragatimAM duHkha, (271) vaLI tApathI tapelA DAvAthI zItala chAyAnA abhilASI nArakInA jIvAne asipatra vanamAM laI javAmAM Ave che, tyAM paramAdhA mikA vAyu vipuravI vRkSeA uparathI bhAlA tathA talavAra jevA pAMdaDAM pADe che. te nArakInA jIvA upara paDavAthI tenA zarIranA tala tala jevaDA TraMkaDA vAraMvAra thAya che. 13 vajranA kAMTAvALA zAmalI nAmanA vRkSa upara paramAdhAmi kA vaDe nArakInA jIve caDAvavAmAM Ave che, tathA janmAMtaramAM parastrI sAthe karelI krIDA yAda karAvavA pUrvaka dhagAvelI leADAnI pUtalIe sAthe khAtha bharAve che. 14 mAMsa leAlupI jIvene te pUrva bhavanI vAta yAda karAvI teonA Aga mAMhelu mAMsa khavaDAve che, tathA madhupAnamAM lAlupatAne kahetA tapAvela taravuM (sIsuM) pAya che. 15 bhrATu, raMku mahAla, tathA kuMbhI pAkAhinI vedanAo nira tara anubhavAve che tathA bhaDathAnI mAphaka nArakInA jIvAne zeke che 16 pAchA maLI gaelA nArakI jIveAnA zarIrAnA netrAdi avathavA, bagalA tathA kaiMka Adi pakSIo vaDe kheMcavAmAM Ave che. 17 upara kahyA pramANe mahAduHkha vaDe huNAelA, tathA sukhanA leza mAtrathI paNa viti nArakInA jIvA yAvat utkRSTa tetrIza sAgaropama sudhI bahu lAMbe, kALa vItAve che. 18 vivecanaH--ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA, pakaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA, tathA mahAtama prabhA A sAta naraka pRthvI che, A sAta mUla nAma nathI. pRthvInA nAmathI leAkamAM prasiddha che, nArakInAM mUla nAma:--dharmo, vaMzA, zailA, ajanA, ariSTA, mAdhA tathA mAdhavI e pramANe sAta naraka che. prathamanI traNa narakamAM paramAdhArmikakRta vedanA che. te paramAdhArmika 15 jAtanA bhuvanapati deva vizeSa che. teonAM nAmaH--akha, khaSi, zyAma, sakhala, rUdra, upadra, kAla, mahAkAla, asi, asipatra, kuMbho, vAluka, vaitaraNI, kharasvarA, mahAghASa A nAmanA paMdara paramAdhArmika dhruvA,mithyAdaSTi, pUrva janmanA mahApApI, pApamAM premavALA hAya che, te asuranI Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (272) dharmadezanI gati pAmI ravabhAvathI ja nArakInA jIvane duHkha denAra che. sUyagaDAMga sUtranA pAMcamA adhyAyanamAM nArakInA jInA vicitra prakAranAM duHkha saMbaMdhI citAra khaDe karavAmAM AvyuM che, tenI cAra gAthAo ahIM lakhIe chIe - iMgAla rAsiM jaliyaM sajoti tatovamaM nUmimaNakkamaMtA / te majjamANA kaluNaM thaNanti arahassarA tattha cirahitIyA // 1 // jazte suyA veyaraNI jiggA Nisio jahA khura iva tikkhsoyaa| taraMti te veyaraNI jiduggAM usucozyAsatti suhammamANA // 2 // kI hiM viti asAhukammA nAvaM navite sai vippahUNA / anne tu sUtrAhi tisUliyAhiM dIhAhi viLUNa ahe karanti // 3 // kesiM ca baMdhittu gale silAo udagaMsi bolaMti mahAsayaMsi / kasaMbuyA vAluya mummure ya lolaMti paccaMti a tattha anne // 4 // bhAvArthamudraLathI haNe, talavAra vaDe che, zUla vaDe bheda, agni vaDe bALe ItyAdika paramadhAmikanAM bhayaMkara zabda sAMbhaLI nArakanA je bhAge che, tathA bhAgatA chatAM A uparanI cAra gAthAmAM batAvyA pramANe duHkhI thAya che tene artha A rIte che-aMgArAnA DhagalA upara tathA baLatA agninI upamAvALI bhUmi, upara cAlatA thakAM nArakInA jIvo baLe che. (joke narakanI bhUmine agninI upamA ghaTatI nathI, tyAM bAdara agnine abhAva che tathApi narakanAM duHkhanuM digadarzana karAvavA sArU aMgArA agni vigerenuM nAma ApavAmAM AvyuM che. kharuM jotAM nagaradAha karatAM paNa anaMta guNI uNu vedanA narakamAM che) tathA dIna svarathI rUdana kare che. teone svara kharakhare thaI jAya che, tathA tenuM AyuSya nikAcita hevAthI dIrgha kALa sudhI narakamAM te jIne rahevuM paDe che. 1. - zrI sudhamAM svAmI, jaMbusvAmI pratye kahe che ke "hejabU,zrImAna mahAvIradeva pAsethI meM sAMbhaLyuM che ke kharA tathA uSNa jaLane vahana karanArI, bhayaMkara duHkhane utpanna karanArI, tathA astrAnA jevA jenA pravAhe nitya cAlatA che evI vitaraNa nAmanI nadI cheuSNu Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakagatimAM duHkha. (73) bhUmimAM cAlavAthI tathA ghaNI rIte tRpta thavAthI tarasyA thaelA nArakInA jIvA jaLanI AzA vaDe A nadI taraph doDe che, paraMtu tyAM jai vaitaraNI nadIne joi bhayabhrAMta ane che, teTalAmAM tyAM rahelA paradhArmikA mANu, tathA zikata nAmanA zastrathI te jIvAne vaitaraNI nadI tarAve che. 2. atyanta khArA, unA tathA durgaMdhavALA vaitaraNInAM pANIthI nArakInA jIvA bahu ja AkuLavyAkuLa thAya che, tyAre tapelA leADhAnAM hajArA khIlAvALu nAva paramadhAma devA vive che, tenI a Mdara nArakInA jIvo kheMcI javAmAM Ave che. khIlAe cAre bAjuthI tenA zarIramAM khuMcI jAya che. nArakInAM zarIro tatkALa IMDAMmAMthI nIkaLelAM pakSInAM khaccAM jevAM hAya che. tethI vaitaraNInA jaLa vaDe teo naSTa saMjJAvALA thaI jAya che, paraMtu utA leADhAnA khIlA lAgavAthI pachuM karUNAjanaka rUdana kare che, dAkhalA tarIke dAktara leAkeA jema zIzI suMghADI rAgIne bebhAna kare che, te vakhate zarIrane! dha hAvAthI kApatI vakhate ( eparezana karatI vakhate ) regI avyakta zabda kare che tathA hAtha pagane tarAve che, tevI ja dazA nArakInA jIvenI thAya che. vaLI mUrchA pAmelA nArakInA jIvAne anya narakapALe ( paramAdhAmI ) zUla vaDe vIMdhI teone adhabhUmimAM laTakAve che. 3 vaLI keTalAeka paramAdhArmikA bicArA anAtha, azaraNu nArakInA jIvAnA gaLAmAM mATI zIyA mAMdhI teone pUrvokta svarUpa vALI vaitaraNImAM DubADe che. tyAMthI kADhI kaI banA phUlanA jevA jenA raga thaelA che, evI (vaitaraNInI ) tapelI veLumAM tathA bhAThAnI agnimAM laTakAve che, temaja caNAnI mAphaka teone bhuMje che, vaLI anya narakapALeA zailimAM parAvI temane mAMsanI pezInI mAphka pakAve che. 4. ityAdika narakanI veDhanAe bhArI bhayaMkara che, tenu ka mAtra svarUpa batAvyu che. sAta narakamAM ayuSya tathA zarIra bhinna bhinna che. tenA ahIM vistAra na karatAM, have mArA putra niyamAnusAra tiryaMcanI sthitidarzaka zlAke prathama ApI pachI tenI vyAkhyA karIza. 35 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (274) dharma dezanA. + tiryaMcagatimAM duHkha tiryaggatimapi prAptAH saMprApyakendriyAditAm / tatrApi pRthivI kAyarUpatAM samupAgatAH lAdizastraiH pAThyante mRdyante'zvagajAdiniH / vArivAhaiH lAvyante dahyante ca davAgninA vyathayante vaNAcAmutrAdisalilairapi / lavaNakAratAM prAptAH kathyante coSNavAriNi pacyante kumnakArAdyaiH kRtvA kuMneSTakA disAt / cIyante nittimadhye ca nItvA kardamarUpatAm // 5 // 110-11 kAyAM punaH prAptAstApyante tapanAMzuniH / ghana kriyante tuhinaiH saMzodhyante ca pAMzuniH kSAretararasAzleSAd vipadyante parasparam / syAntaHsthA vipacyante pIyante ca pipAsitaiH // 6 // tejaH kAyatvamAptAzca vidhyApyante jalAdiniH / ghanAdibhiH prakuvyante jvADhyante cendhanAdiniH // 7 // vAyukAyatvamapyAtA hanyante vyajanAdiniH / zItoSNAdi'vyayogAd tripadyante kaNe kSaNe prAcInAyAstu sarvepi virAdhyante parasparam / mukhAdivAtairbAdhyante pIyante coragAdiniH vanaspatitvaM dazadhA prAptAH kaMdAdibhedataH / bidyante vAtha jidyante pacyante vAgniyogataH saMzoSyante niviSyante Syante'nyonyagharSaNaiH / kArAdinizva dahyante sandhIyante ca joktRniH // 11 // sarvAvasthAsu khAdyante jajyante ca prabhaJjanaiH / kriyante smasAda dAvairunmUkhyante saritplavaiH // 125 sarvepi vanaspatayaH sarveSAM bhojyatAM gatAH / sarvaiH zastraiH sarvadAnuvanti klezasaMta tim // 9 // // 10 // // 13 // // 1 // // 2 // 11.3 11 // 5 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiya cagatimAM huH. (275) // / 15 / / 16 // // 18 // cIndriyatve ca tApyante pIyante pRtarAdayaH / cUryante kRmayaH pAdaiH jakSyante caTakAdiniH // 14 // zaMkhAdayo nikhanyante nikRSyante jalaukasaH / gaDUpadAdyAH pAtyante jaTharAdauSadhAdiniH zrIndriyatve'pi saMprApte SaTpadI matkuNAdayaH / vimRdyante zarIreNa tApyante coSNavAriNA // pipIlikAstu tudyante pAdaiH saMmArjanena ca / pradRzyamAnAH kuMthvAdyA mathyante cAsanAdiniH // 17 // caturindriyatAnAja: saraghAcamarAdayaH / madhumadairvirAdhyante yaSTiloSTAditAmanaiH tADyante tAlavRntAdyairDAg daMzamazakAdayaH grasyante gRhagodhAdyairmakSikA markaTAdayaH paJcendriyA jalacarAH khAdyante'nyonyamutsukAH / dhIvaraiH parigRhyante gilyante ca bakAdiniH aratayante tvacayadbhiH prApyante ca naTitratAm / noktukAmairvipAcyante nigAvyante vasArthiniH // 21 // sthalacAriSu cotpannA abalA balavattaraiH / mRgAdyAH siMhapramukhairmAryante mAMsakAMkSiniH mRgayAsakta cittaistu krImayA mAMsakAmyayA / narastattanupAyena hanyante'parAdhinaH kudhA pipAsAzItoSNA tijArAropaNAdinA / kazAMkuzapratodaizva vedanAM prasahantyamI khecarAstittirizrukakapota caTakAdayaH / zyenasiJcanagRdhrAdyaiH grasyante mAMsagRdhnuniH mAMsalubdhaiH zAkunikairnAnopAyaprapaJcataH / saMpratihanyante nAnArUpairvimambitaiH // 20 // // 22 // // 23 // // 24 // // 18 // / / 25 / / // 26 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) dharmadezanA. tenA para jalAgnizastrAdinavaM tirazcAM sarvato jayam / kiyadvA vAryate svasvakarmabandhanibandhanam // 7 // bhAvArtha-tiryaMca gatine pAmelA prathama ekendriya Nane pAme che, ekendriyamAM paNa prathama pRthvIkAyane pAmelA jIvonI sthiti batAve che (1). pRthakAyanA jI, halAdizastro vaDe cIrAya che, hAthI gheDa vigerethI khudAya che, jalanA pravAha vaDe tANa javAmAM Ave che tathA agnivaDe bALavAmAM Ave che. 2. khArA kaSAyalA khATA tathA mUtrAdika pANI vaDe dubhavavAmAM Ave che, tathA lavaNanI jema khArApaNane pAmelA pRthvInA jIvane unA pANImAM ukALavAmAM Ave che. 3. kuMbhAra vigere leke tene ghaDA, IMTa vigerenA rUpamAM banAvI pakAve che, tathA kiccaDarUpa banAvI te pRthvInA cha bhIMtamAM caNavAnA kAmamAM Ave che. 4. tyArapachI (jala svarUpane pAmelA jIne aplAya kahevAya che) apakAyane pAmelA je sUryanAM kiraNethI tapAvAya che, himanA saMgathI paththara tulya (barapha) bane che, tathA pUla vaDe zeSI ja. vAmAM Ave che arthAt kiccaDarUpa bane che. pa. khArA tathA tethI itara mIThA pANInA jInI meLavaNI thavAthI paraspara vipadAne pAme che, pAtranI aMdara pANInA jIvane uSNa karavAmAM Ave che tathA pIvAnI IcchAvALA prANIo tene pI jAya che. 6. agnikAyane pAmelA ane pANI vaDe bujAvI nAMkhavAmAM Ave che, temaja (tapelA leDhAmAM rahelA agninA jIne) ghaNa haDAo vaDe kUTavAmAM Ave che, tathA iMdhaNuM vigere vaDe bALavAmAM Ave che. 7. vaLI vAyukAyane pAmelA vAyarAnA ja paMkhA vigere vaDe haNAya che, temaja zIta uSNa vigere vastuone vega thatI veLAe kSaNe kSaNe vinAza pAme che, 8. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiya cagatimAM duHkha. (297) pUrva, pazcima, uttara, dakSiNane vAyu paraspara athaDAvAthI maraNa pAme che, sukhamAMzI nIkaLatA vAyu vaDe pazu vAukAyanA jIvA pIDA pAme che, temaja sarpAti jIve vAyunuM bhakSaNa kare che. 9. sUraNa vigere daza prakAranA kaMdanA bhekathI vanaspatipaNAne pAmelA jIvA chedAya che, bhedAya che temaja agninA saMbaMdhathI pakAvavAmAM Ave che. 10. sUkavavAmAM Ave che, pIlavAmAM Ave che tathA anyAnya ghasA rAthI (utpanna thaela agni vaDe) khALI nAMkhavAmAM Ave che. kSAra vigere padArthothI paNa maLe che. temaja bhejananA rasIAe te tenu AthaNuM karI nAMkhe che. 11. nAnI tathA mATI tamAma avasthAvALI vanaspatie khAvAmAM Ave che, vAvAjhoDAM vaDe bhAMgI nAMkhavAmAM Ave che, dAvAnala tene bhamasAt kare che, temaja nadInA pravAhA tene jaDamULathI ukheDI nAMkhe che. 12. sa vanaspatie sa prANionA bhAgamAM Ave che, tathA sarva zastrAvaDe hamezAM klezanI paraMparA anusrave che. kahevAnA tA. parya e che ke sarva vanaspattio amuka eka jAtinA jIvane anu. kula nathI, tethI ja evuM lakhyuM che ke, sava` jAtinA jIvenA bhAgamAM sAmAnya rIte Ave che, paraMtu sava vanaspati sarvanA eTale darekanA bhAgamAM Ave che ema samajavu' nahi. lekamAM kahevata che ke UMTa mUke AkaDA ane bakarI mUke kAMkarI" A kahevatathI paNa siddha thAya che ke dareka jAtanI vanaspatie upabhAgamAM AvI zake che. 13. 66 eindriyapaNu pAmye chate perA pramukha jIvA tapAvavAmAM Ave che, tathA jalanI sAthe pIi javAmAM Ave che. kRmi kIDAe paga vaDe cUrNa karavAmAM Ave che, tathA carakalA vigere tenuM bhakSaNa kare che. 14. eindriya zakhAdika jIvAneA uparanA mAMsa vALA bhAga u. kheDI nAMkhavAmAM Ave che, tathA jaLAne kharAma leAhI pAi nIcAvI Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (278) dharma dezanA. nAMkhavAmAM Ave che, tathA peTamAMthI karamIAnA ASadhAdi vaDe nAza karavAmAM Ave che. 15. teindriyapaNAne pAmelA, jU mAkaDa vigere prANIo sarIra vaDe kacarAya che, temaja teone (pApI, dharma vastuthI ajANa purUSa va peAtAnA sukhane sArU) UnA pANIthI tapAvIne mArI nAMkhavAmAM Ave che. 16. kIDI, makADA tathA ghImela pramukha jIve paga vaDe khajUrInI sAvaraNIthI dahAya che, tathA koi mare che paNa kharA, tathA nahi dekhAtA chatAM ku'thuvA pramukha jIve AsanAdi vaDe dabAya che. 17, caturindriyapaNAne pAmelA madhumakSikA (madhamAkhI) tathA bhramara pramukha jIvAne madhu grahaNa karanAra purUSo lAkaDI tayA paththara vigere vaDe mAre che. 18, pa'khA vigere vaDe DAMsa, macchara, cAMcaDa vigere jIvA jaladI tADanA pAme che, tathA mAkhI kareAlIA vigere jIvA, garelI prabhUti jIvAthI bhakSaNa karavAmAM Ave che. 19. have paMcendriyatAne pAmelA jIvA traNa prakAranA che. jalacara, sthalacara tathA khecara, teonI have anukrame dazA batAve che. jalacara jIvA mAMDAmAMhe eka khIjAne khAvAnA utsuka che, macchImAra leAkeAthI pakaDavAmAM Ave che. tathA magalA vigere mAMsAharI pakSIe teAne jIvatA ne jIvatA gaLI jAya che. 20, cAmaDInA athI leAkeA teonI cAmaDI utArI le che. ja MgalI leAkA bhaDathu kare che, khAvAnI IcchAvALA niSThura hRdayavALA purUSa temane pakAve che tathA carakhInA athI leAke vaDe teone gALavAmAM Ave che. 21. sthalacara ceAnimAM utpanna thaelA jIve mAMsAhArI sihu pramukha vadhAre maLavAna jIvAthI mRga vigere nirmaLa jIve! mAravAmAM Ave che. 22. mAMsanI icchA vaDe tathA krIDA mAtrathI zikArI purUSa vaDe ateka upAcAe karIne niraparAdhI jIvA haNavAmAM Ave che. 23, Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaMcagatimAM du:kha. (29) bhUkha, tarasa, TADha, taDakI tathA ati bhAra nAMkhavA vigere vaDe karIne tathA cAmaka, aMkuza tathA parANAnI Ara pramukhathI gheADA, hAthI tathA khalada vigere jIve vedanA sahana kare che. 24. tetara, zaka, kabUtara, tathA cakalAM pramukha khecara jIvAne, spena, sicANA, tathA gIdha pramukha mAMsalakSI pakSio gaLI jAya che. 25. mAMsanA leAlIA zAkunikA eTale pakSione pakaDavAnuM kAma karanAra purUSa vaDe, vividha prakAranA upAyeA karI nAnA prakAranI vi khanAothI pakSione pakaDIne mAravAmAM Ave che. 26. jala, agni tathA zastra vigerethI utpanna thatu` bhaya tiryaMcAne sarva bAjuethI rahela che; je sarvamAM pAta potAnA karmabaMdhane ja kAraNutA hoya che te badhuM ahIM keTaluMka varNavI zakAya? matalaba ke sarvajJa sivAya ThIka keAi kahI zake nahi. ra7. vivecanaH--pUrvokta rIte tiryaMca sa'badhI duHkhane darzAvanArA ra7 zlokAnA, akSarAne anukULa bhAvArtha kahyA, tathApi kaMIka vizeSa prakAza pADayA vinA citta satISa pAme nahi. ekedriya jIveAthI laI manuSya naraka tathA devene vaIne tamAma paMcadriya paryanta tiryaMca sa'jJA che, tiryaMcanA bheda 48 che. temAM ekendriyanA bheda 22 che. khAkI chavIza bhedavALA tiryaMcA rahyA, temAMnA 20 bhedanA jIvA paraspara bhakSaka che, jyAre dvIndriya, trIndriya, tathA caturindriyanA cha bheda anyonya bhakSaka nathI, paraMtu te anyabhakSaka che. dAkhalA tarIke kIDI kIDIne khAtI nathI, mATe te anyAnyabhakSaka na kahevAya, paraMtu kIDI yeLane khAya che tethI te anya bhakSaka che. "nIvo gIvastha maNaLaN " bhAvArtha e che ke jIva jIvanuM bhakSaNa che, A vAkyathI ema samajAya che ke maccha galAgala saMsAra che. eTale ke eka matsya, jema khIjA matsyane gaLI jAya che tema samajavuM. ,, jIvAnu jIvana satra bhayagrasta che, jIva A pramANe jANe che chatAM karoLIyAnI mAka peAtAne! khacAva karavA jatAM khaMdhanamAM paDe che. eTale ke rAtre garALInA bhayathI karALIe peAtAnI lALa vaDe petAnu zarIra vIMTe che. paraMtu savAra thatA sudhImAM te lALa sUkAi Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (280) dha dezanA. javAthI majabUta thaI jAya che, tethI karoLI temAMthI naukaLI zakatA nathI, ane tyAMja maraNane zaraNa thAya che, teja pramANe manuSya paNa potAnA sukhane sArU dhana, dhAnya, ghara, khAra, putra, parivArane vadhAre che, pachI tenI mehajALamAM phasAi AtmakalyANanA hetu--cAritrarUpa dharmane pAmI zakatA nathI; tathA maraNa pAmI pUrvokta naraka tiryaMcagatinA duHkheA pAme che. paravaza paDelA tiryaMceA bhUkha, tarasa, tADana, tanAdi du:khA sahana kare che, te duHkhA joine kaThora hRdayavALA maNasa paNa eka vAra tA yA bhAvavALA thAya ja, karmane AdhIna thaIne jIve. je kaSTa sahana kare che, tenA sAme bhAga paNa je dharmane AdhIna thaI jIveA kaSTa sahana karavA kabUla kare te jarUra uttama gati meLave; temAM zaka bilakula nahi. pRthvI, jala, agni, vAyu tathA vanaspati e pAMca prakAranA sthAvamAM jIva che evuM jaina zAstrakAro niHzaMka rIte mAne che, tyAre itara zAstrakAre agni sivAya bAkInA sthAvaramAM jIva heAvAnA svIkAra kare che; paraMtu AjakAla sAyansamAM AgaLa vadhatA jatA lAkA pAMce sthAvaramAM jIve hAvAne svIkAra kare che. teTalA sArU sthAvara jIveAnI yatanA karavI joie, tathA e indriyavALA jIvAthI mAMDIne pace driya sudhInA tamAma trasa jIveAnI gRhasthAe rakSA karavI joie. jethI bhavAntaramAM sukha samRddhinA pAtra thai, pUrvokta naraka tathA tiryaMca gatinA kSaya karI, uttarAttara manuSya tathA devagatinA sa`baMdhathI paNa mukta thai meAkSagatine pamAya, manuSya gatine deve paNa cAhe che, tathA sata purUSo (manuSya ) devatAnu sukha cAhe che, tethI manuSya tathA deva eu gatie cAhavA lAyaka che, te teneA saMbaMdha cheDavA abhISTa kema mAne che ? ema kAi prazna kare te tenA javAmmAM samajavu` ke, manuSyagati tathA devagati duHkha mizrita che, taMthI haiya che, mekSagati nirAkhAdha hAvAthI upAdeya che, teTalA sArU manuSyagati du:khamizrita che te vAta have batAve cheH Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 manuSyagatimAM du:kha, manuSya gatimAM duHkha. == // 6 // manuSyatve'nAryadeze samutpannAH zarIriNaH / tattatpApaM prakurvanti yadvaktumapi na mam utpannA Aryadeze'pi cANDAlazvapacAdayaH / tattapApaM prakurvanti duHkhAnyanujavanti ca parasampatnakarSeNApakarSeNa svasaMpadAm / parapreSyatayA dagdhA duHkhaM jIvanti mAnavAH rugjarAmaraNairgrastA nIcakarmakadarthitAH / tAM tAM duHkhadazAM dInAH prapadyanta dayAspadam jarArujAmRtirdAsyaM na tathA duHkhakAraNam / garne vAso yathA ghoranara ke vAsasaMninaH sUciniragnivarNAnirjinnasya pratiroma yat / duHkhaM narasyASTaguNaM tadbhaveddrarjavAsinaH yo niyantrAdiniSkrAman yadduHkhaM banate javI garbhavAsajavAda duHkhAt tadanantaguNaM khalu bAlye mUtrapurISAbhyAM yauvane rataceSTitai : / vArdhake zvAsakAsAdyairjano jAtu na lajjate purISasukaraH pUrva tato madana gardabhaH / jarAjaragavaH pazcAtkadApi na pumAnpumAn syAcchaizave mAtRmukhastAruNye taruNImukhaH / vRddhabhAve sutamukho mUrkho nAtmamukhaH kacit sevAkarSaNavANijyapAzupAlyAdikarmabhiH / kSapayatyaphalaM janma dhanAzAvihvalo janaH kaciccaryaM kacid dyUtaM kacinnIcairbhujaMgatA / manuSyANAM yathA bhUyo bhavabhramanibandhanam | // 7 // (281) // 1 // // 2 // // 3 // // 5 // 114 11 // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (282) dharma dezanA. jJAnadarzanacAritraratnatritayabhAjane / manujatve pApakarma svarNabhANDe suropamam AzAsyate yatprayatnAdanuttarasurairapi / tatsaMprAptaM manuSyatvaM pApaiH pApeSu yujyate parokSaM narake duHkhaM pratyakSaM narajanmani / tatprapaMcaH prapaMcena kimarthamupavaNyate ? // 12 // | kha | bhAvArtha---manuSyabhavamAM pazu, anArya dezamAM upanna thaelA prANIo evAM evAM pApA kare che ke jenu vargu na karavuM paNu zakya nathI. 1 // 24 // have A dezamAM upanna thaelA, paNa cAMDALa tathA bhagI pramukha te te pApeA kare che ane aneka duSTamAM duSTa pApa kare chetathA ghAra mAM ghera duHkheA anubhave che. 2 pArakAnI sa'pattine utkaSa joIne tayA svasaMpattinI hAni vaDe karIne temaja bIjAnI gulAmagIrIthI manuSyA du:khathI jIve che. 3 roga, jarA tathA maraNu vaDe parAbhUta thaelA ane nIca karmothI DimanA pAmelA jIve anekaduHkhamaya tathA dayAjanaka dazAne pAme che. tasya e che ke karmathI gherAelA jIve anyane dayA upanna kare evI sthitimAM AvI paDe che. 4 gheAra narakanA vAsa sadaza garbhAvAsa jeTalA duHkhanuM kAraNa che teTalA duHkhanuM kAraNa jarA, rAga, maraNu tathA kiMkaratA paNa nathI. pa agninA varNavALI, lAlaceALa karAelI, seAya vaDe sukumAla zarIravALA purUSane rUMvADe rUMvADe vidhavAthI je duHkha thAya che, tenA karatAM ATha guNu duHkha gavAsI jIvane che. E garbhavAsamAMthI nIkaLatI vakhate je duHkha prANI anubhave che, te duHkha garbhavAsanA duHkha karatAM paNu anaMtagaNu samajavu. temaja janma karatAM ananta gaNuM duHkha maraNa samaye prANIo anubhave che. 7 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagatimAM duHkha (283) manuSya, bAlyAvasthAmAM mAruM ane viSTAnI kriyAthI lAjate nathI, vinAvasthAmAM paNa azucithI bharapUra maithunakriyAthA lAjate nathI, temaja vRddhAvasthAmAM svAsakAsAdinA jorathI mukhamAMthI lALa paDe che te paNa zaramAtuM nathI. 8 prathama avasthAmAM manuSya viSTAnA bhUMDa tulya che, vanAvasthAmAM kAmadevanA jorathI gardabha banela che, tathA buDhApaNAmAM buDhA belanI mAphaka bane che, tethI purUSa kadApi purUSapaNe rahetuM nathI, arthAt dharma vinAne na khara gaNAya che. huM bAlyAvasthAmAM manuSya mAtAne AdhIna rahe che, tarUNAvasthAmAM tarUNIne vaza thAya che, temaja vRddhAvasthAmAM putrAdikanA premamAM maga rahe che, paraMtu keIvAra A mUrNa AtmadaSTivALe thatuM nathI. 10 : - dhananI AzAmAM vyAkuLa thayele purUSa, sevA, kheDa, vepAra, tathA pazupAlana Adi kavaDe janma niSphaLa gumAve che. 11 keI ThekANe cerI, keI ThekANe jugaTuM, athavA kaI vakhate nAstikenI sabata e pramANe manuSyAvatAra pAmIne paNa manuSyane pharone bhavabhramaNanuM kAraNa prApta thAya che. 12 jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatrayanuM bhAjana A manuSyAvatAra pAmIne je pApakarma karavuM che, te sonAnA bhAjanamAM madirA bharavA samAna che. 13 anuttara vimAnanA deve paNa je manuSyabhava prAptinI prayatna pU. vaka AzA kare che, teja manuSyajanmarUpa ratnane pAmI cha pApamAM lagADe che. 14 narakanuM duHkha pakSa che, paraMtu manuSya bhavanuM te ApaNane pratyakSa che, te tenuM vistAra purvaka varNana zAmATe karavuM? . vivecana A saMsAramAM vasatA purUSane ekAntathI sukha nathI, game te kaI prakAranuM duHkha manuSyane mAthe raheluM ja che. temaja kAraNathI samayanA pramANamAM se varSanuM AyuSya paNa che jogavI Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (284) dharmadezanA. zaktA nathI. keIne mAnasika te kaIne zArIrika athavA keIne vA. cika duHkha hoya che. prathama te manuSyajanma pUrvokta daza daSTAntathI durlabha che, te pAmyA te paNa dhananuM duHkha, dhana maLyuM te putranuM duHkha, putra thaye te tenA pAlaNapoSaNanuM duHkha. ityAdi uttarottara duHkha paraMparA cAlyA ja kare che. raMkathI rAjA paryanta keIsukhI nathI. kadApi anya lekanI apekSAe sukhI kahe che te jina anagAra ane thatuM jaina sAdhuo che. te paNa deza, kAla, dravya, bhAva anusAra cAritrane Adara karanArA ja sukhI jaNavA; nahi ke ADaMbarI, khaTapaTI athavA dAMbhika kevaLa ekSa tatvanA abhilASI, svaparane zAMti karanAra, sarva thA parigrahanA tyAgI, jJAnAdi AtmaguNanA bhegI, parabhavanA vi gI, svabhAvanA yegI, paMca mahAvratanA dhAraka, vikathAdi parihAraka, satyasaMteSAdi guNenA dhAraka, mehamallanA guptadUSaNadarzaka, sadAgamanA saMgI, zrI vIraparamAtmAnA yathArtha vAkyanA rAgI, nirapRhI, nirmohI, mumukSu jane ja sukhI jANavA. bAkI anya veSadhArI purU che pratyakSa viDaMbanA pAmatA daSTigocara thAya che te sivAya graho paNa lAkhe yA kareDe rUpIyAnA svAmI hoya te paNa rAta divasa, Adhi vyAdhi, upAdhithI trasta banI mAtra, kadAca nidrA samaye lagAra zAMti pAmatA jAya che-juo, A saMbaMdhamAM eka brAhmaNanuM da chAnta khAsa dhyAna ApavA lAyaka che. amuka eka brAhmaNanI upara keI saMta mahAtmA prasanna thaye, ane brAhmaNane kahyuM. "tuM je mAge te ApuM." brAhmaNe kahyuM, cha mAsanI avadhi Ape, duniyAmAM sukhImAM sukhI koNa che? te bAbatane pahelAM anubhava karuM, pachI tevuM sukha mAgIza" saMte kahyuM, "ThIka jA, anubhava kara" have brAhmaNa anubhava karaze cAlI nIkaLe. prathama te rajavuM. zI narenI sevA karavA lAgyuM, paraMtu tAM thoDA divasamAM tene anubhava maLe ke, amuka nara amukanuM maraNa cAhe che, te amuka amuka Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagatimAM duHkha (285) ne mAravA lAlaca Ape che. Apasa ApasamAM vizvAsa rAkhatA nathI, eka bIjAnuM mokalela bhejana khAtA nathI, ItyAdika dazA joI brAhma Na rAjavaMzIone cheDI paMDitanI sevA karavA lAgyuM. tyAM thoDA divasa rahya, teTalAmAM te mAluma paDayuM ke paMDito eka bIjAnI kIrti sahana karI zakatA nathI, vAdavivAdamAM kaleza khaDe kare che, dharma vyava. sthA ApavAmAM-karavAmAM zAstrathI ulaTA cAle che, rAta divasa vAdI. nA bhayathI zAstra jovAmAM macI paDavAthI sukhe anna pANuM paNa letA nathI, chAtrone bhaNAvavAmAM parepakAra chatAM temAM khuzI nathI, chatAM pitAne paisA ApanArane jJAnI, dhyAna tathA uttama vaMzI banAvI mUkI bhaNAve che. ItyAdi paMDitanI durdazA joI cakita banI brAhmaNa tyAMthI haryo, ane vepArIvargane anubhava levAnI IcchAthI bajAra mAM gayo. tyAM aneka prakAranA vepArIone duHkhI hAlatamAM pratyakSa joI, have te eka moTA zeThanI havelI pAse gaye. hAthI, ghoDA, gADI, vADI, hathiyArabaMdha sipAIonI cekI IyAdika zabhA thaI rahI che, lake zeThanA guNagAna karI rahyA che. bhATa-cAraNe biradAvalI belI rahyA che. kula vadhe, jaya, jaya, ItyAdika zabdothI AzIrvacana uccArI rahyA che. vigere ThAThamATha jeI brAhmaNa kAMIka saMtoSa pAmI vicAra kare che ke duniyAmAM sukhI te A naravara mAluma paDe che, mATe mAguM te A zeThane sukha jevuM sukha mAguM, paNa bhAgyodaye pharIne vicAra thaye je ekavAra khuda zeThane maLI sAkSAtkAra karI pachI nirNaya kara. Ama dhArI zeThanA daravAjAmAM pesavA jAya che, teTalAmAM eka dA rAe re, - cokIdAra belyA, "kayA hai?" brAhmaNe javAba Apyo, na jAnA hai." cokIdAree kahyuM, " chA, roya tAjete haiM, raDe raho," bApaDe brAhmaNa daravAjA para ubhe rahe. sIpAI aMdara gaye ane zeThane kahyuM "mahArAga ! I traNann ApakA darzana karane ko cAhatA hai," Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) dharmadezanA. zeThe vicAryuM ke keAi mAgaNu haze, ema dhArI sipAIne kahyu 88 mIsara mata bane to '' * haeNve sipAi daravAjA upara AvI brAhmaNa pAse jai elyu " zejo avArA nadi --" bicArA brAhmaNa lamaNe hAtha dai eka oTalA upara jaIne eDA, zeTha kAi phA` mATe bahAra nIkaLyA eTale hAtha joDI ubhe rahyA, paraMtu sipAIe khelavA dIdheA nahi. zeThano gaDI cAlI gai. zeTha pAchA AvyA, tyAre paNa pUrvanI mAphka brAhmaNu ubhe thaye. A vakhate zeThe munImane kahyu, ke "A brAhmaNune sIdhuM joituM he!" te apAvajo" Ama kahI zeTha havelImAM gayA, have munIma brAhmaNane pUche che ke tamAre zuM joIe che ? brAhmaNa khelye, " mAre ekavAra zeThane maLavu che." munIma zeTha pAse jaine mAlyA, " sAheba ! te te Apane maLavA mAge che, " zeThe vicAryuM ke mArI pAse AvIne vadhu mAgaze vaLI mane maLavAnA avakAza paNa nathI, ema dhArI munImane kahyu, " jAe, e cAra rUpiyA ApI vidAya karI, '* have munIma brAhmaNu pAse AvI tene samajAvavA lAgyA " zeThane maLavAnA avakAza nathI mATe mahArAja ! Apane je vastunI darakAra hoya te hu lai ApuM. " "" brAhmaNa khelyuM, " mAre zeThane maLavAnI darakAra che kahyu, " huM bhUdeva ! tame bhUkhyA maraze hA paNa zeThane maLaze Ama kahI munima cAlye gaye, brAhmaNa te tyAM ja beThA che. eka e divasa ema vatI gayA. tyAre zeThane khabara paDI ke brAhmaNu te kai letA nathI. phakta zeThane maLavAnI haTha laIne beThe che. chevaTe zeThe kaTALo khAine brAhmaNane elAgyA. munIme nahi." jevamAM brAhmaNa Avye ke zeTha utAvaLathI khelyAH- ela tAre zuM kAma che? mane maLavAnA paNa avakAza nathI, tathApi tane Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devatimAM duHkha. (287) elAvye che. " zeThanAM AvAM vacana sAMbhaLI brAhmaNu thADuM* dhaNuM tattva samajI gayA hatA, te paNa teNe zeThane kahyuM:-- " mArA upara eka satapurUSa prasanna thayA che, ane teNe mane mArI icchA pramANe je mAguM, te ApavAnu kahyuM che, meM dhAryuM ke duniyAmAM chamAsa sudhI phrI koi sukhI purUSane jeI tenA jevu sukha mANu. pharatAM pharatAM mArU mana, tamArA ThATha mATe joine lalacANuM, ane vicAra thaye ke-khA zeThanA jevu* sukha mANu, pAchaLathI vaLI evA vicAra thai Avye ke-zeThane sAkSAt pUchIne mAzu'. teja kArathI huM Apane meLApa cAhatA hate." Ama jANI zeTha olyA:- bhAi, mane jarA paNa sukha nathI, huM tA mahA du:khI chuM, bhUlecUke paNa mArA jevuM sukha mAgIza nahi~" AvI rIte zeThanAM yathArtha vacana sAMbhaLI hatAza manI brAhmaNa, 'mAge te Apu' evAM vacana khAlanAra satane zaraNe javAnA nizcaya karI vidAya thaye, satanI pAse AvIne khelyAH-- " " huM mahAtman ! ApanA jevA sukhane cAhuM chuM." saMte kahyuM--" tathAstu ! " have brAhmancu tiraMjananI apekSAe bhAre sukhI thaye. A dRSTAntathI phakta munivarI satrAya anya manuSya sukhI nathI, ema siddha thAya che. devagatimAM duHkha. have devagatimAM devA sukhI che ke nahui ? te bAbatanA nirNaya nIce lakhelA zlokA uparathI thai zakazeH-~~ zokAmarSaviSAderSyA dainyAdihatabuddhiSu / amareSvapi duHkhasya sAmrAjyamanuvarttate dRSTvA parasya mahatIM zriyaM prAgjanmajIvitam / arjitasvalpasukRtaM zocanti suciraM surAH // ? // // s i Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) dharmadezanA na kRtaM sukRtaM kizcit AbhiyogyaM tato hi nH| dattarottarazrI vipati nAvina che rU II dRSTavAnyeSAM vimAnastrIratnopavanasaMpadam / / yAvajjIvaM vipacyante jvaladAnalomibhiH // 4 // hA vALA ! khamaprIti rajU parairmUrSitasarvasvA bhASante dInavRttayaH // 5 // prApte'pi puNyataH svarge kAmakrodhabhayAturAH / na svasthatAmaznuvate surA kAndarpikAdayaH // 6 // atha cyavanacihnAni dRSTvA dRSTvA vimRzya ca / vilIyante'tha jalpanti ka nilIyAmahe vayam // 7 // bhAvArtha-zaka, asahiSNutA, kheda, IrSA, tathA dInatAdi vaDe hatabuddhi devAmAM paNuM, duHkhanuM sAmrAjya anubhavAya che, arthAt demAM paNa zeka, asahanazIlatA, meda, IrSyA tathA dInatAdi durgaNe manuSyanI mAphaka che. 1 RddhivALA bIjA moTA devanI lamI jaI, tathA pUrvajanma saMbaMdhI potAnuM jIvana joI, pite temAM upArjana karelA a85 puNyane lIdhe ghaNA kALa sudhI devatAo dilagIra thAya che. 2. pUrvajanmamAM sukRta karavAnI sAmagrI maLyA chatAM. ame kAMI sukRta karyuM nahi, tethI amane Abhigika (nokara) devane adhikAra maLe, e pramANe pitAnI uttarettara caDIAtA devenI Rddhi jaIne devatA leke bhAre kheda pAme che. 3 bIjA denAM vimAna, strI, ratna tathA upavananI saMpadA joI, balatI IrSyA rUpa agninI urmi vaDe yAjajIva atyanta baLe che. 4 he nAtha ! he prabhe ! he deva ! prasanna thAo, anya devee amane lUMTI lIdhA che e pramANe belatA dIna vRttivALA deve gadagadda kaMThe rUdana kare che. 5 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagatimAM duHkha. (29) kAma kAya tathA puNyanA caiAge svaganI prApti thaye chate paNuM kAma, bhaya vaDe Atura thaelA kAMDhapika deva svasthatAne anubhavatA nathI, arthAt kAmI devA IcchA pUrNa karI zakatA nathI, temaja zAMti pAmatA nathI. 6 have devalAkathI cavavAnA cihnAne vAravAra joine cArIne teo vilApa kare che tathA khele che ke have ame samRddhi cheDIne kayAM jaIzu' ? ' 7 ( " vivecanaH-DhavAmAM krodha, leAla, mAna, ane mAyA rahelI che, paraMtu lAlanu jora vizeSa che. lAbhathI laDAi kare che, tathA lAbhathI du:khI thAya che. tezmAnuM utkRSTa AyuSya 33 sAgaropamanu' che, tathA ochAmAM ehu` daza hajAra varSanu che. devAmUla cAra prakAranA che, paraMtu tenA uttara bheda 198 che. devA keTalAka uMca jAtinA hoya che, keTalAka nIca jAtinA paNa che. nIca jAtinA devAnI pagamAM paheravAnI meAjaDI paNa eTalI kiMmatI che, ke AkhA ja'bUdvipanI Rddhi jeTalI tenI kiMmata AMkI zakAya, te pachI tenI ojI RR ddhinu varNana te sarvajJa sivAya kANu karI zake ? ATalI Rddhi samRddhi tathA zAzvata devaleAkanAM vimAna vagere bhAga sthAnAdinI sAmagrI chatAM devA duHkhI gaNAya che. tenuM mULa kAraNa mehadazA ane tene lIdhe thaelA mamatvabhAva che. cyavana pahelAM cha mAsa agAuthI teone cyavananAM cihnA mAlUma paDavA lAge che, eTale ke kalpadruma thI usanna thaelI phUlanI mALAne potAnA mukha kamaLa sahita milana elI jAe che, zarIranA avayavo zithila thayA hoya, ema teone lAge che, balavAna puthI paNu nahi kapAvI zakAya evA kalpavRkSA ne te kaMpatA jUe che, janmathI peAtAnI sahacArI evI zeAbhA ane lajjA dUra thatI teone jaNAya che, vaLI teo addIna chatAM dInatA dhAraNa kare che, nidrA rahita chatAM nidrA AvavA lAge che, pete nIrAga chatAM zarIranA sAMdhA TuTavA lAge che, tathA padArthAne dekhavAmAM asamartha bane che, temaja maravAnI icchAvALA manuSyA jema apathya padArtha nu sevana kare che, tevI rIte te nyAyadharmane tilAMjalI 37 y tathA vi '1 A Rddhi Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanA ApI viSayamAM Asakata bane che. ItyAdi vana cihune vaDe AkulavyAkula thaelA de mamatvabhAvane lIdhe kaI paNa ThekANe sukha pAmatA nathI. "devAMganA, vimAna, ane pArijAta, maMdAra saMtAna tathA haricaMdanAdi kalpavRkSa, ratnajaDita sta, maNionI vicitra racanAthI racela A bhUmi, ratnamaya vedika tathA ratnanA pagathIAvALI A vAvaDIe prabhUti cheDIne azucithI bharapUra mahAniMdanIya garbhavAsamAM mAre javuM paDaze" ItyAdi vicAra karatA deve mahAvilApa kare che. oTalA uparathI jaNAyuM haze ke pUrvokta naraka, tIrthaMca tathA manuSyagatimAM jema sukha nathI, tema devemAM paNa sukha nathI. " ka zubhAzubha Azrava vicAra. -- A cAre prakAranI gati prApta thavAmAM kAraNabhUta Azrava zubha ane azubha ema be prakAranuM che. zubha Azravane lake puNyanA nAmathI oLakhe che, jyAre azubha Azravane pApa kahe che. puNyabaMdhathI manuSya tathA devagati maLe che. jyAre pApamadhathI naraka tathA tIya gati prApta thAya che. teTalA sArU prathama zubhAzrava tathA azubhAzavanA baMdhahetu jANavAnI AvazyaktA che, te jANyA sivAya tene tyAga prANI karI zake nahi. dAkhalA tarIke prabhu zrISabhadeve pura rUnI 72 kaLAmAM keTalIeka evI kaLAo paNa batAvI che ke, jenuM ArAdhAna karavAthI AtmA durgati jAya, te have savAla thaze ke te batAvavAnuM kAraNa zuM? tenuM mUla kAraNa te eja che ke je jIvane tevI kaLAnuM jJAna nahi hoya te tene te cheDI kevI rIte zakaze ? jema ke kapaTakaLa jarUra heya che, te paNa jyAM sudhI kapaTanuM svarUpa jANavAmAM nathI hotuM, eTale ke A amuka kArya mArAthI thayuM te kapaTamizra che ke kapaTarUpa che athavA kapaTa rahita che, evA prakAranuM jJAna jyAM sudhI mANasane thatuM nathI, tyAM sudhI te kapaTane kema cheDI zake? teja kAraNathI kapaTakaLAthI paricita mANasa je kadAca kapa Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azrava vicAra (2) ane tajavA cAhaze, te kadApi kapaTamizra athavA kapaTa rUma kArya karaze nahi. teTalAja sArU huM paNa atre prathama zubhAzubha AzravanA hetuo batAvavA yathAzakti ceSTA karIza, te te ayogya athavA aprA. saMgika te nahi ja gaNAya. prathama te mana vacana kAyAnA traNa ga zubhAzubha karmane A zrava kare che. jemake maitrI, prada, kArUNya ane mAdhyastha bhAvanAvALuM mana, zubha karmane ekaThuM kare che, tema viSaya kaSAyavALuM mana azubha karma upArjana kare che. sutajJAnane anusarIne uccAravAmAM AveluM satya vacana zubha kamanuM kAraNa che, tethI viparIta vacana azubha karmanuM kAraNa che. vaLI suyatanAvALA zarIravaDe zubha karma thAya che, jyAre AraMbhAdi yukta zarIrathI azubha karma baMdhAya che. - sAmAnya rIte kahIe te, A azubha karmanA baMdha hetu, cAra kaSAya (phrodha, mAna, mAyA, lebha), pAMca IndriyanA 23 viSaya, (je AgaLa batAvela che), paMdara yuga, (cAra mananA, cAra vacananA, ane sAta kAyAnA pAMca mithyAtva (Abhigrahika, anAbhigrahika, Abhinivezika, sAMzayika ane anAgika, ahIM nAma mAtra lakhyA che. paraMtu samyavAdhikAramAM artha sahita lakhavAmAM Avaze) tathA Arsa ane redradhyAna che. zubhakamanA baMdha hetu, dAna, zIla, tapAdi che. have Asava zabdanI vyutpatti A pramANe che-havata mAnita vApAni yamAtA gAtrAva athata je thakI pApa karma Ave te Azrava AsavanA mUla be bheda che. 1. sAMparAyika 2. Iyapatha. sakaSAya Asavane sAMparAyika Asava kahe che. jyAre akaSAya Astra vane IpathanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. ithopa AavanI sthiti eka samaya mAtranI hevAthI tenA bhedanI vivekSA nathI, paraMtu sAMparAyika AsavanA 39 bheda tatvArthasUtramAM batAvelA che, tyAre navatatva AdimAM tene kara bheda batAvela che, te betAlIsa bhedanAM nAma nIce pramANe che 1 prANAtipAta, 2 mRSAvAda, 3 adattAdAna, 4 maithuna, 5 parigraha, A pAMcane tyAga nahi kare te avatAva Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. kahevAya che. vaLI krodha, mAna, mAyA, lebha e cAra kaSAyAstrava che; spazendriya, rasanendriya, dhrANendriya, cakSurindriya ane zretrendriya, A pAMca Indriyone niyamamAM na rAkhavI te pAMca indriyAstrava, mana, vacana ane kAyAnA cegane bhegAdi viSayamAM jatA na aTakA vavA te traNa mAsava che, tyArabAda pacIza kiyAva. have kriyAmravane batAvavA pacIza kriyA sArtha zabdArtha mAtra lakhIza 1 zarIrane pramatta bhAvathI upayoga rahitapaNe sakriya thavA devuM te kAyikI kriyA. 2. zastrAdi vaDe enI hiMsA vi gere je kiyA thAya te adhikaraNukI kriyA. 3. jIva ane ajIva para dveSa bhAvathI je kharAba vicAra kare te prAaSikI kriyA. 4 jethI pitAne athavA parane paritApa upaje te paritApako kiyA. pa, ekendriyAdi ane haNavA athavA bIjA pAse haNAvavA te prANu tapAtakI kriyA. 6, kheDa pramukha kriyA karavI athavA karAvavI te A raMbhakI kriyA. 7, dhana dhAnyAdi navavidha parigraha upara mamatvabhAva rAkhe te parigrahakI kriyA. 8, chala bheda karI bIjAne ThagavuM te mAyA pratyayakI kiyA. 9, sanmAnI zraddhA rahita asatya mArganuM poSaNa karatAM je kriyA lAge te mithyAdarzanapratyayakI kiyA. 10, je ke dareka vastu jIvanA upagamAM AvatI nathI, chatAM hatabhAgya tIvra abhilASane AdhIna thaI bhakSyAbhaDhya vastune niyama karatA nathI, tethI je pApAgamana thAya che, te apratyAkhAnakI kiyA. 11, suMdara vastu jevA thakI tenA upara je rAtpattirUpa kiyA thAya che, te dRSTikI kriyA. 12, rAgAdhIna banI strI, gheDA, hAthI, gAya vigere sukumALa vastu para hAtha lagADavAthI je kriyA lAge te pRSTikI kriyA. 13, anya manuSya nI Rddhi, samRddhi dekhI IrSothI je karmabaMdha thAya che, te prAhityakI kriyA. 14, svaRddhi samRddhinI anya kaI prazaMsA kare tyAre manamAM AnaMdita thavuM athavA tela, ghI, dUdha, dadhi vigerenA bhAjana udhADAM mUkavAthI je jIvonI hiMsA thAya che te sAmaMte patipAtakI kriyA, 15, rAjAdinA hukamathI yaMtra, zastrAdi taiyAra karavA, Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azrava vicAra. (ra93) tathA vAva, taLAva, kUvA khAdAvavA te nezakI kriyA. 16, peAtAne hAthe athavA zikArI kUtarAe dvArA sasalA pramukha jIvone mAravA athavA je kAryaM sevakanA hAthathI thai zake evuM hAya, chatAM abhimAnathI potAnA hAthe te krUra kArya karavuM, te svahastakI kriyA. 17, anya jIva athavA ajIvanA prayAgathI amuka vastu peAtAnI pAse Ave evI kAzIza karavI, te AnayanakI kriyA. 18, jIva athavA ajIva vastunu chedana bhedana karavu te vidyAraNukI kriyA. 19, upayAga vinA zUnya citta, vastu levI mUkavI, uDavu' besavuM, haravu pharavu, khAvuM, pIvuM, sUvu, ityAdi kArya karavAthI je kriyA lAge, te anAbhAgikI kriyA. 20, AlAka tathA paraleAkathI virUddha kAryanuM je AcaraNa te anavakAMkSApratyayakI kriyA. 21, mana, vacana, kAyA sabadhI je kharAba dhyAna, tenI aMdara pravRitti karavI paraMtu nivRtti na karavI, te prAyeAgakI kriyA, 22, koi evuM krUra karma karavAmAM Ave ke jenAthI jJAnAvaraNIyAdi AThe karmAMnA ekIsAthe adha thAya, te samudAnakI kriyA, 23 mehagarbhita vacanethI je atyanta rAgeSatti tathA premane praka thAya te premakI kriyA. 24, krodha ane mAna vaDe viparIta vacane khelavAthI anyane je dveSa thAya, te dveSakI kriyA-25, pramAda rahita munivara tathA kevalI bhagavAnane gamanAgamanathI je kriyA lAge, te ioNpathikI kriyA. pUrvokta pAMca atrata, pAMca indriya, cAra kaSAya, traNa joga ane pacIza kriyA maLI AmravanA 42 bheda thAya che. tenA vaLI tIvrabhAva, madabhAva, jJAtabhAva, ajJAtabhAva, vIrya vizeSa tathA adhikaraNa vizeSathI vizeSa bheda thAya che. jema kei jIva tIvrabhAvathI tIvra, tIvratara, tIvratama baMdha bAMdhe che, tyAre madabhAvathI laghu, laghutara, laghutama AsravarUpa madha hetu hovAthI jIva halakeA, atihalakA, atyaMtaThulako baMdha bAMdhe che, te kAraNathI, tIvra-maMdAdi bhAve leAkamAM prasiddha che. nIya vizeSa eTale AtmIya kSaye pazamAdi bhAva jANavA, have adhikaraNa vizeSanA be bheda che 1, jIvAdhikaraNa, 2, ajIvAdhikaraNa, Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) dharmadezanA. eTale jIvanA AzrayathI je Azrava thAya te jIvAdhikaraNa, tathA ajI vane AzrIte je Azrava thAya te ajIvAdhikaraNa, tenI andara jIvAdhi karaNanA mULa se traNa che, tathA uttara bheda 108 che. mULa lei sarbha, samAraMbha, ane Arabha A traNanA svarUpasUcaka phlAka tattvArtha bhASyamAM A pramANe cheH-- saMrambhaH sakaSAyaH paritApanayA bhavetsamArambhaH / AraMbhaH prANivadhastrividho yogastato jJeyaH || 1 || bhASA:kaSAya sahita je cega te sa'ra'bha, tathA paritApanA thavAthI je saMrabha thAya, teja samArabha kahevAya, eva' prANIone jemAM vadha thAya, te AraMbha. e trividha yAga mULa bheda rUpa jANava pUrvokta mULa traNa bhedanI sAthe mana, vacana ane kAyAne jo DavAthI nava bheda thAya. jemake manaH sarbha, vacana sarbha ane kAya sara'bha. teja pramANe manaHsamAraMbha, vacana samAra'bha ane kAya samA raMbha, vaLI mana AraMbha, vacana rabha ane kAyAraMbha. A pramANe tha elA nava bheda mAMhenA darekanI sAthe kRta, kArita, ane anumata e traNa joDavAthI 27 bheda thAya che. yathA, kRta manaHsaMrabha, kArita manaHsarata, anumAdita manaHsaMrabha, kRta vacana saraMbha, kArita vacana sa'rabha, anumerdAita vacana saMrabha, kRtakAyasaMrabha, kArita kAyasaraMbha ane anumerditakAyasa'rabha; teja pramANe sarbhanI mAphaka samAraMbha ane ArbhanA nava nava bheda gaNatAM ra7 bheda thayA. vaLI te 27 bheda darekane krodha, mAna, mAyA ane leAbha e cAranI sAthe joDatAM eka se AThe bhAMgA thAya che. tenuM koSTaka A nIce cheH 1 krodha kRta manaHsara'bha 3 anumAdita manaHsarabha pa kArita vacana sarabha 7 9 11 * 29 -- kRta kAya sarabha ,, ?? 2 krodha kArita manaHsarabha 4 " kRta vacana sarabha anumAdita kAya sarbha 10 kArita manaHsamAra'bha 12 . "" 7 anumAdita vacana sara bha kArita kAya sarbha kRta manaHsamAraMbha anumAdita manaHsamAraMbha Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 15 17 19 21 23 25 27 anumAdita kAyAra bha, " kRta vacana samArabha anumAdita vacana samAra'bha16 kArita kAya samAraMbha " zubhAzubha Azrava vicAra. | " kRta mana Arbha 99 18 20 anumAdita mana aAraMbha rara kArita vacanArabha 24 26 , >> kRta kAyAraMbha 14 kArita vacana samAraMbha (295) ,, >> kRta kAya samAraMbha anumAdita kAya samAra'bha kArita mana AraMbha 99 kRta vacanArabha >> "" ,, anumAdita vacanAraMbha kArita kAyAra bha "" ' teja pramANe (1) mAna kRta manaHsaMrabha, (2) mAna kArita manaHsaMrabha, ityAdika prakAre upara kahelA ra7 bhAMgAnI andara satra kraMdha nI jagyAe * mAna ' zabda lagADavAthI khIjA 27 bhaMga thAya. vaLI tevIja rIte teja 27 bhAMgAmAM satra krodhanI jagyAe zabda mUkavAthI paNa trAjA 27 bhaMga thAya che. tathA vaLI temAMja dha nI jagyAe satra " lAbha " zabda mUkavAthI ceAthA 27 bhaMga thAya, ema kula 108 bhAMgA jIvAdhikaraNa Asrava saMbandhI kahyA. mAyA "" A * have ajIva Azrita je Azrava thAya, te ajIvAdhika savanA mUla cAra bheda tathA uttarabheda 11 thAya che; te khatAvavAmAM . che. ajIvAdhikaraNa AzravanA mUla cAra bhedanAM nAma----ni nikSepa, saceMga ane nisa, nA, prathama ni nAnA 2 bheda che. 1, mUlazuzu ni ta nAdhikaraNa, 2, uttara guNa nivRtanAdhikaraNa, pAMca zarIra, vacana, mana, ane zvAsocchavAsa te mUla guru nivaMta nAdhikaraNa che, ane kASTha, pustakAdimAM je citra karmAdi te uttara guNu nivR tanAdhikaraNa che. have khIjA nikSepAdhikaraNanA cAra bheda che. 1, jamIna yA koi pazu Adheya upara joyA vinA vastu mUkavI te apratyavekSita nikSepAdhikaraNu, 2, pUyA vinAnI jagyA upara unma ttanI mAphaka vastu mUkavI te duSpramArjita nikSepAdhikaraNa, 3, Adheya jamIna athavA pATha pATalA pramukha kevAM che, tenA vicAra karyA vinA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) dharma dezanA. ekadama vastune phUMkavI athavA mUkavI te sahasA nikSepAdhikaraNa. 4, upayoga rahitapaNe vastu mUkavI te anAbhoga nikSepAdhikaraNa, trIjA sacAgAdhikaraNanA be bheda cheH-- 1, jema dUdhamAM sAkara meLave che, tema bhejanAdi anya vastumAM anya vastu. AnA meLApa adhika svAdane mATe karavA te " anna pAna sa saceAjanA dhikaraNa ". 2, temaja vastrAdikamAM raMga beraMgI fAra lagAvavAthI a thavA caMdaravAnI mA eka vasranI sAthe khIjA vasranA sAMdhA karavAthI je adhika ze|bhA mAlUma paDe athavA daMDa pAtrAkrikamAM raga lagADavA te " upakaraNa sacejanAdhikaraNa ". have ceAthA nisargAdhikaraNanA traNa bheda khatAvavAmAM Ave che:1, pramatta dazAthI zarIrane ayatanA pUrvaka chUTuM mUkavu' te kAyanisargAdhikaraNa, 2, vacanane niyamamAM na rAkhavuM te vacananisargAdhikaraNa, 3, temajamanane vazamAM na rAkhavu te manaH nisargAdhikaraNa, e pramANe pahelAnA che, khIjAnA cAra, trIjAnA me tathA ceAthAnA traNa ema maLI kula 11 bheda ajIvAdhikaraNa AsravanA kahyA, epramANe prasaMge pAtta AsravanA bheda prabhedu khatAvavAmAM AvyA. have e batAvavAmAM Avaze ke ATha kama mAMhenA amuka kane a Mge kayA Asrave arthAt khadha hetue rahelA che. prathama jJAnAvaraNIya karma tathA danAvaraNIya karmanA baMdha heturUpa AsravatapAsIe. matijJAna, zrutajJAna, atidhajJAna, mana:paryAyajJAna tathA kevaLajJAna, e pAMca jJAnamAMnA koipaNa jJAnanI athavA te pUrNAMkata pAMca jJAnavALA game te jJAnavatanI arthAt jJAnI purUSAnI, temaja jJAnApakaraNa, pATI, pAthI, ThavaNI, kavalI, neAkAravAlI, sApaDA, sApaDI vigerenI tathA lakhela yA chApela pustakAnI pratyenIkatA karavI eTale AzAtanAM karavAthI, tathA aniSTa citavavAthI tatsa MbadhI Asrava thAya che, eTale kama kha'dha hetu thAya che, vaLI jeno pAse bhaNyA hAya, athavA jenI sAhAcya lIdhI heya tene badale anyanuM nAma levu, nindvavapaNuM eTale padArtha jANatA chatAM gepavavu, jJAna-jJAnApakaraNa tathA jJAnavata purUSAnA zastrAdi vaDe nAza karavA, athavA te tenI Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azrava vicAra. pratye aMtaraMga arUcibhAva kare, jJAnAbhyAsa karanArA vidyAthIone maLatA anna, pAna, vastra, vasati pramukhane aMtarAya kara, pATha karatA vidyArthIone kAryAntaramAM joDavA, vikathAdimAM lagADavA, vaLI pati purUSane jAti hInatAnuM athavA anya asaMbhAvya kalaMka ApavuM, zreSabhAvathI prAnta upasarga kare, asvAdhyAyane vakhate svAdhyAya kare, yege padhAnAdi avidhio karAvavA, jJAne pakaraNa samIpa rahete chate AhAra, nihAra, kuceSTA athavA maithunAdi karma karavAM, jJAnane paga lagADe, thuMkathI akSara bagADavA, jJAnadravya bhakSaNa karavuM, karAvavuM athavA karanAranI upekSA karavI ityAdi jJAnAvaraNIya karmanA Asava samajavA. tevI ja rIte darzananI pratyanItA (AzAtanA) karavAthI darzanavaraNIya karanA Asa thAya che. jemake cakSurdazana, acakSurdarzana ane vadhidazana tathA kevaladarzanane dhAraNa karanAra sAdhu mahAtmApara azubha ciMtavana karanArA, tathA sammatitarka, nayacaka, tatvArthIdi graMthanI avahelanA eTale apamAna karanArA cha darzanAvaraNaya karma bAMdhe che. devapUjA, gurUsevA, supAtradAna, dayA, kSamA, sarAga saMyama, dezasayama, akAmanirjara, zoca ( aMtaHkaraNa zuddhi), bAlApa (ajJAna kaSTa) eTalA zAtAdanIya karmanA baMdha hetuo (A ) che, ane duHkha, zeka, vadha, tApa, AkaMdana, rUdana pate karavAthI athavA bIjAne karAvavAthI tathA ubhayane eTale pitAne tathA parane banene duHkha zekAdi karavA-karAvavAthI azAtA vedanIya karmanA A thAya che. tyArapachI mehanIya karmanA be bheda che. dazamehanIya ane cAritramohanIya. prathama darzanamehanIya karmanA sAmAnya baMdhahetu e A pramANe che-jemake zrI suvidhinAtha caritramAM zrImaddemacaMdrAcArya kahe che - vItarAge zrute saMghe dharme saMghaguNeSu ca / ___ avarNavAditA tIvramithyAtvapariNAmatA // 1 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadezanA. sarvasiddhidevApahnavo dhArmikadUSaNam / unmArgadezanAnAgraho'saMyatapUjanam // 2 // asamIkSitakAritvaM gurvaadissvvmaantaa| ityAdayo dRSTimohasyAsravAH parikIrtitAH // 3 // bhAvArtha -vItarAgamAM, zAstramAM, saMghamAM, dharmaviSayamAM, tathA saMghanA guNemAM avarNavAditA karavI, eTale temane avarNavAda kare, temaja teone viSe atyanta mithyAtvane pariNAma kare. 1. sarvajJa,mekSa, tathA devane abhAva sthApana kara, dharmiSTha purUSamAM dUSaNa kADhavuM, unmAga vadhe tevI dezanA karavI, anarthamAM Agraha ka ra, asaMyatinI pUjA karavI. 2. vagara vicAryuM kArya karavuM, tathA deva gurU dhamanuM apamAna karavuM, ItyAdika darzanAhanIya karmanA Aane kahyA che, 3. have bIjA cAritramohanIyanA be bheda che. 1, kaSAya cAritra mehanIya. 2, nekaSAya cAritra mehanIya. temAM kedha, mAna, mAyA tathA lebhAdinA udayathI AtmAnA atyanta kaSAyita pariNAmane kaSAya cAritra mehanIyane Asava kahevAmAM Ave che. ane je hAsya, ti, arati, zeka, bhaya, jugupsA, strIveda, purUSa veda, tathA napusaka veda e nava nekaSAya che, tenA baMdha hetuone ne kaSAya cAritra mehanIyanA Asava jANavA. prathama hAsyarUpa nekaSAya cAritra mehanIyanA Ave eTale baMdha hetu A pramANe che-atyanta hasavuM, kaMdapa saMbaMdhI mazkarI, hAMsI karavAne svabhAva, atyanta bakavAda kare, dIna vacana belavAM ItyAdi. rati rUpa nekaSAya cAritra mehanIyanA Asa-dezAdi jevAnI bhAre utkaMThA hevI, aSTApada-sogaThAbAjI tathA gaMjIpAdinA vicitra ramatamAM mana eDavuM tathA temAM bIjAnA cittane vaza karavuM vigere. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azrava vicAra. MAANA arati rUpa nAkaSAya cAritra mAhanIyanA mAsavaH-potAthI adhika RddhimAna tathA jJAnavAnane dekhI irSyA karavI athavA guNijaneAnA guNNAmAMthI dUSaNa kADhavAM, pApa karavAnA svabhAva hAve tathA paranA sukhanA nAza karavA temaja paranA akuzalamAM utsAha karavA arthAt paranA apamAMgalamAM khuzI thavuM vigere. www zAka rUpa cAritramehanIyanA AsravAH-parane zeka prakaTa karAvavA, tathA pote zAka utpanna karI, te ne teja vicAramAM rAinAdi kriyA karavI. (29) bhayarUpa nAkaSAya cAritra mAhanIyanA AzravAHsvAbhAvika rIte peAtAne kaMi bhayanA piraNAma thavA, athavA bIjA koIne ceSTA karI bIvaDAvavuM, trAsa deve, nirdaya karma karavu' ityAdi, jugupsA rUpa nAkaSAya cAritramehanIyanA AzravAH- sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA rUpa caturvidha sa MghanA apavAda tathA jugupsA niMdA karavI, temaja sadAcArane niMdave, veda rUpa nAkaSAya cAritra mehanIyanA AsravezaH-irSyA, tathA viSayamAM gRddhatA, mRSAvAda, atikuTilatA, tathA parastrImAM Asakti vigere. purUSaveda rUpa nekaSAya cAritrameAhanoyanA AsravezaH-svadArA mAtrathI satASa, irSyA rahita paNu, kaSAyanI maMdatA, sarala AcAra tathA svabhAva vigere. napu'saka veda rUpa nAkaSAya cAritramehanIyanA AsravAsI tathA purUSa sakhdhI kAma sevAmAM atyanta abhilASA, tIvra kAmatA, pAkhaMDitA, tathA strotrAne khalAtkArathI bhraSTa karavAM vigere. have sAmAnya cAritrameAhanIya karmanA adhahetu eTale AsavA zrlekAthI kahevAmAM Ave che. sAdhUnAM garhaNA dharmonmukhAnAM vighnakAritA / madhumAMsa viratAnAmaviratya nivarNanam 112 11 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) dharmadezanA. viratAviratAnAM cAntarAyakaraNaM muhuH| acAritraguNAkhyA tathA cAritradUSaNam // // kaSAyanokaSAyANAmanyasthAnAmudIraNam / cAritramohanIyasya sAmAnyenAravA amI // 3 // bhAvArtha-munivaranI niMdA, dharma sanmukha thaelA prANiyene kuyuktithI vina karavuM, eTale temane cAritrAdinA pariNAmathI mSTa karavA, madira tathA mAMsabhakSaNamAM lIna thaelA prANIonI rItabhAtanI prazaMsA karavI arthAt vyasanIne uttejana ApavuM. 1. dezavirati eTale samyakatva mULa dvAdaza vatane pAlanAra tathA tenI abhilASA karanArane aMtarAya kara, acAritra guNanI vyAkhyA karavI, tathA cAritranuM dUSaNa kADhavuM, jemake amuka purUSane sAdhu thatA aTakAve te samaye te gRhastha bhAvanI puSTi kare, ane keI paDavAI sAdhunA avaguNa batAvI mekSapada ApanAracAritranuM dUSaNa kADhe ane kahe ke "sAdhupaNuM aMgIkAra karavAthI ke kArya thaI zakatuM nathI. khare te zrAvakapaNAmAMja phAyade che, amArA dhanyabhAgya je ame sAdhu thayA nahi ItyAdi vAte balavI. 2. soLa kaSAya tathA navA nekaSAya je sattAmAM rahela che, tene udIravA, arthAt anatAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhAnI tathA saMjavalana evA cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA tathA lebha maLI 16 kaSAya tathA hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, purUSada, tathA napuMsakaveda enekaSAyamAMnA je udayamAM na hoya tenI udIraNa karavI, eTale ke kaSAya, nekaSAya thavAnAM kAraNa sevavAM te sAmAnya rIte cAritramehanIyanA A jANavA. 3. have mehanIya karma bAda AyuSyakarmanA cAra vibhAga che. narakAyu, tiryaMcAyuM, manuSpAyu tathA devAyu te pratyekanA alaga alaga baMdhahetu eTale A batAvavAmAM Ave che - prathama narakAyunA Asane lakSamAM rahe, teTalA sArU tenAM nAma zleka vaDe batAvavAmAM Ave che - Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azava vicAra, (31) paJcendriyaprANivadho bahAramnaparigrahau / niranugrahatAmAMsanojanaM sthiravairitA // 1 // raudradhyAnaM mithyAtvAnatAnubadhikaSAyate / kRSNanIlakApotAca bezyA anRtanASaNam // 2 // paradravyApaharaNaM muhumaithunasevanam / avazendriyatA ceti narakAyuSa prAstravAH // 3 // bhAvArtha-paMcendriya jIvane vadha, atyanta AraMbha, atyaMta parigraha, mamatA, kRpArahita paNuM, mAMsajana, sadA vairabhAva (1) raidradhyAna, mithyAtvabhAva, anaMtAnubaMdhi kaSAyanuM karavuM, kRSNa, nIla, ane kApita lezyA, mRSA bhASaNa. (2) paradravyanuM haraNa karavuM, pratikSaNa maithunAsakti tathA IndriyAdhInatA eTalA narakAyuSanA Asa che. unmArganI dezanA, mArgane atyaMta nAza, gubahudayatA, Arta dhyAna, zalya sahita mAyA, AraMbha, parigraha, aticAra sahita zIlavrata, nIla tathA kApita lezyApaNuM, aviratipaNuM, temaja kaSA tiryaMcAyuSyanA A jANavA. manuSpAyuSyanA baMdha hetu darzaka ke kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya nIce pramANe darzAve che - alpo parigrahArambhau sahaje maardvaarjve| kApotapItaleiyatvaM dharmadhyAnAnurAgitA // 1 // pratyAkhyAnakaSAyatvaM pariNAmazca mdhymH|| saMvibhAgavidhAyitvaM devatAgurupUjanam pUrvAlApapriyAlApau sukhaprajJApanIyatA / lokayAtrAsu mAdhyasthyaM mAnuSAyuSa AzravAH // 3 // bhAvArtha -alpAraMbha, ane alpa parigraha, svAbhAvika mRdutA tathA saralatA, kApata, tathA pIta lezyane bhAva, dharma pAnane anu. rAga (1) tyakatakaSAyatA, madhyama pariNAma, supAtra dAna daI le Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (302) dharma dezanA. jana kriyA, devagurUnu pUjana, ( 2 ) ne kaI maLavA Ave athavA rastAmAM maLe te prathama miSTa vacanathI khelavuM, tathA je vacana vaNA nIkaLe te priya nIkaLe tenu nAma priyAlApa, temaja sukhazAMti pUrvaka prazna pUchyuM je zAntimAM che ? ityAdi, vaLI leAkavyavahAramAM madhyasthatA, eTalA manuSyAyuSyanA Asrave che. 3 phleka rajI karavAmAM have devAyuSyanA bahetu sUcaka Ave cheH-- // k // li maiM / / sarAgasaMyamo dezasaMyamo 'kAmanirjarA / kalyANamitra saMparko dharmazravaNazIlatA pAtre dAnaM tapaH zraddhAratnatrayA virAdhanA / mRtyukAle pariNAmo lezyayoH padmapItayoH bALatapo'gnitAyAdisAdhanolambanAni ca / avyaktasAmAyikatA devasyAyuSa AsravAH bhAvAtha;--sarAga sayama, deza sayama, akAma nirjarA, sanmitranA saceAga karavA, dharma tattva sAMbhaLavAne svabhAva, 1. pAtramAM dAna, tapasyAkaraNa, zraddhA, jJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatrayanI virAdhanA nahi karavI, mRtyukAlamAM padma ane pIta kezyAnA pariNAma ra. khAlatapa eTale tattvajJAna rahitapaNe manuSya svarga athavA rAyAdinI prAptine mATe je tapasyA kare che te, agni athavA jala vigerethI maraNu tathA deraDA pramukhanA gaLAphAMsa khAi maraNa, ( tAtparya ke zAMti pUrvaka kharA aMtaHkaraNathI agni praveza karI pati pAchaLa maranAra strI svargagAminI thaya che, temaja jaLamAM DUbavAthI paNa vyaMta 2 deva thAya che, premAdhIna koi phAMso khAya che te te maraNu samaya samabhAva rAkhavAthI vya'tarAdi devanA janma prApta kare che, mATe ja pUrvI ta agni jalAdithI maraNu tathA kAMsAthI maraNane devagatinAM Asrava mAnelA che) tathA avidhithI karelA sAmAyikAdi dhamakRtyA paNa devAyuSanA AsavA che. 3. M have nAmakamanAM Azrave traNa vibhAgathI batAvavAmAM Ave cheH(1) azubha nAma karmanA ( 2 ) zubhranAma karmanA (3) tathA tI kRnnAma // ? / / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azrava vAcara. www karmanA AsavA judA judA nirUpita karavAmAM AvelA che. temAMnA azubha nAma karmanA AsavA nIce pramANe cheH-- mana, vacana ane kAyAno amuka kArya paratve vakratA, para prANiene ThagavA, kuDa kapaTa bhAva, mithyAtva bhAva,cADI karavI, cittanI ca caLatA, jUThu sAnu taiyAra karavu' eTale navA sikkA vigere karI le.. kaiAne ThagavA, khATI sAkSI, va, gaMdha, rasa, sparzodi vaDe anyane ThaMgavA athavA anyathA khatAvavA, (dAkhalA tarIke kanyA zyAmavarNavALI hAya chatAM gAravaNuM vALI che ema kahevuM ityAdika kAryamAM yathAyogya samajI levu prANionAM aMgopAMga khedavAM (jema ke phrAI baLadane nilaMchana kama kare che, kAi kutarAnI pUchaDI athavA kAna kApe che ityAdi kamAM svArtha ne lai athavA zAkhanI khAtara karavAM) yaMtra karma, paMjara karma, khATu' mApa, khATAM teAlAM, anyanI niMdA, Atma praza MsA, hiMsA, amRta bhASaNu, cArI, abrahma sevA,mahArabha, parigraha, kaMThAra tathA ayeAgya vacana, maneAhara veSa athavA alakArAdi vaDe mada karavA, vAcALatA, AkrAza ( vinA aparAdha anyanuM apamAna karavu),anyanI zobhAnA ghAta karavA, kAinA uparakAmaNu karavuM, hAMsI athavA anya koinI viDa'banA vaDe parane kutUhaLa utpanna karavuM, vezyAnI zeAbhA vadhAravA sArU teNIne alaMkArAdi ApavA, dAvAnala lagADavA, deva pUjAdinuM nAma dai suga Mdhi padArthoM dharmiSTa purUSA pAsethI taMgIne levA, atyaMta kAyitA, tathA devAlaya, upAzraya, dharmozALA, devamUrtti vigerenA nAza karavA, temaja aMgArAdi padara karmAMdAna karavAM, karAvavAM te tamAma azubha nAmakanA AzravA jANavA, %AA% have zubha nAma karmanA AsavA ( aMdha hetuo ) pUrNAMkata duSTa pariNAmeAthI viparIta pariNAmeAne samajavA, temaja pramAdanI hAni, sadbhAvanI vRddhi, kSAnti pramukha guNNA, dhArmikapurUSAnI danathI e kadama svAgata kriyA, vigere zubha nAmaka nA AzravA kahyA. have tIthaMkara nAmaka nA baMdha hetu vIza che te gaNAvavAmAM Aveche. 1, traNa leAkanA pUjya, dhyeya tathA stavanIya zrIarihaMta bhagavAnanI bhakti,'ra, kRtakRtya tathA niSThitAtha zrI siddha bhagavAnanI bhakti. 3, paMca mahA (303) Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) dharma dezanA. vratadhArI, tyAgI, vairAgI, yiApAtra, jJAna dhyAnAdi rUpa guNanA ratnAkara je munivare temanI bhakti. 4, chatrIza guNa gaNa vibhUSita gacchanAyaka zrI AcArya mahArAjanI bhakti, 5, samasta dravyAnuyoga, caritrAnuyoga tathA kathAnugAdi zAstranA pAragAmI je bahuzruta heya tenI bhakita. 6, AcArya, upAdhyAya, pravartaka, gaNavachedaka gaNa tathA sthavirAdi yukta je samudAya te gaccha, tenI bhakita karavI. 7, jJAna lakhavuM, lakhAvavuM, lakhelanI saMbhALa rAkhavI, jIrNa thaelane uddhAra kara, leke pakAra thAya te jJAnane pracAra kara, tenA upakaraNa pATI, pustaka, ThavaNa, kavalI, sApaDA, sApaDI vigerenI a. vajJA na karavI, jJAnArAdhaka tithio samyak prakAre ArAdhavI, name nANassa e padanI nakAravALI vIza gaNavI, niraMtara ekAvana kha. mAsaNA devAM tathA 51 legassano kAusagga kare ItyAdi prakAre jJAnapadanI ArAdhanA karavI tenuM nAma zruta bhakti. 8, chaThTha, aThama, dazama, dvAdaza, paMdara, ane mA khamaNadinI dezakAlAnusAra tapasyA karanAra tapasvInI bhakita, 9, ubhayakALa Avazyaka (pratikramaNa) kiyAmAM apramattatA. 10, vratazIlamAM apramattabhAva, 11, ucita vinaya bhAva kare, paraMtu nahi ke vinayavAdInI mAphaka darekane vinayabhAva kare, kAraNake guNadhika purUSamAM vinaya kare sarvathA ucita che, paraMtu anyathA vinaya karavAthI dharmane badale adharma thAya che, mATe ucita vinayabhAva karavA bhalAmaNa che. 12, jJAnAbhyAsa kare te AtmakalyANane mATe, nahi ke A jIvikA sArU athavA vAdavivAdane mATe unmArganuM piSaNa karavA tathA anyane parAsta karavA jJAnAbhyAsa karanArA te aneka jIve jagatamAM che, tethI kevaLa Atmaya mATe je abhyAsa teja jJAnA bhyAsa. 13, cha prakArane bAhya tathA cha prakAre atyaMtara tapa AzaMsA rahitapaNe kare. 14, svayaM saMyama pAlavuM, anyane saMyamadharmamAM sthira karavA, saMyama lenAranA manamAM pratibaMdha hoya tene yathAzakita mana, vacana, kAyAthI dUra karavA prayatna kare ItyAdi pra. kAre cAdamAM saMyama padanI ArAdhanA karavI. 15, ekAnta sthaLamAM Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha Azrava vicAra. (35) besI AtmasvarUpanuM ciMtana karavuM, sAMsArika saMbaMdhane upAdhibhUta mAnI vibhAvamAMthI mukta thaI, AtmasvabhAvamAM praveza karI ni. vikalpa dazAne svAda le te dhyAna pada. 16, trikaraNa meMge yathAzakita upadezadvArA jainadharmanI vAstavika pavitratA, tathA prAcInatA janasamUhamAM jAhera karavI, jethI jainadhanabhijJa tathA bhadrika prANuMene jainadharma saMbaMdhI peTA vikalpa zAMta thavA sAthe premabhAva thAya, tIrthaMkara devanI bhakti karavI, tathA jagaDuzAhanI mAphaka dayAbhAvathI jagaduddhAra karavA dAna devuM, IyAdi kAryothI zAsana prabhAvanA karavI te soLamuM pada zAsana prabhAvanA 17, sAdhu, sArI, zrAvaka, zrAvikA rUpa saMghanI aMdara samAdhi thAya tevA upAye javA, te saMghasamAdhi nAme sattaramuM pada jANavuM. 18, sAdhuonI zuddha AhAra, pANuM, vastra, pAtra, auSadhAdi vaDe bhakti karavI jethI saMyamArAdhanamAM samyaka prakAre teo tatpara thAya te sAdhusevA. 19, apUrvajJAnanuM grahaNa. ra0, darzanazuddhi. e pUrvokta viza pada athavA viza sthAnakanI samyak ArAdhanA karavAthI atyuttama tIrthakara nAmakarmanI prApti thAya che, mATe A upara hevAelA sthAnakene tIrthakara nAmakarmanA Azrave jANavA. prathama zrI RSabhadeva svAmI tathA aMtima zrI mahAvIra svAmI banee vIza sthAnakanI ArAdhanA karI tIrthaMkarapada prApta karyuM hatuM. have sAtamA gotra karmanAM baMdhahetuo-Azra kahevAmAM Ave che. gotra karmanA be bheda che. ucca tathA nIca. temAM nIca getranAM Aave A pramANe che. paranI nindA, avajJA tathA hasI karavI, tenA sArA guNane lepa karave, chatA achatA denuM kahevuM, pitAnI svamukhe prazaMsA karavI, chatA achatA guNenI prakhyAti karavI, svadoSane DhAMka, tathA jAti AdikanA mada karavA. pUrvokta durgaNethI viparIta AcaraNa, garva rahitatA, tathA mana, vacana, kAyAthI vinaya kare, te ucca zetranA Ave samaja vA joIe. 39 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) dharma dezanA. chevaTe dAnamAM, lAbhamAM, bhAgamAM, upabhAgamAM, tathA vIyamAM sahetuka athavA nirhatuka je aMtarAya karavA te atima aMtarAya karmInA AzravA jANavA. pUrvokata rIte AThe karmanA Azrave! nAmamAtra lakhavAmAM AvyA; tene yathAbuddhi manamAM dhAraNa karI tyAga karavA lAyaka che. zubhAzrave jo ke aMte tyAga karavA lAyaka che te paNa meAkSanA kAraNa bhUta hovAthI te AzravAnA Azraya pUrvAMcAEe karelA che. tethI mA kSAbhilASI jIvAe tenA Azraya karavA ane azubhAzravAnA mana, vacana, kAyAthI tyAga karavA, kAraNa ke saMsAranuM kAraNa Azrava ja che, * vratanI zreSThatA. : saMsAra samudramAM taravA mATe pravrajyA prahaNa samAna che, tenuM dhAraNa karavu teja kharU' saMsAra taravAnu kAraNa che. sUryane tApa zAMta karavA jema megha samartha che, hAthIene bhagADavA jema li'hu sama che, jagatamAM aMdhakArano nAza karavA jema bhAskara ( sUrya ) samartha che, prANione bhaya denAra sarpAne dUra karavA jema garUDa samartha che, jIvAne duHkha dAvAnalanI vRddhi karanAra dAcite dUra karavA jema kalpavRkSa samatha che; tema sauMsAra samudrathI bhayabhIta thaelA bhavya jIvAne pAra pamADavA vrata sama che, vaLI aneka padavIonu pradAna karavArUpa advitIya dAnazeDIya vALu paNa vrata ja che. kahyu che keH-- ArogyaM rUpalAvaNye dIrghAyuSyaM maharddhitA / || 6 || AjJaizvaryaM pratApitvaM sAmrAjyaM cakravarttitA // 1 // suratvaM sAmAnikatvamindratvamahamindratA / siddhatvaM tIrtha nAthatvaM sarva vrataphalaM hyadaH ekAhamapi nirmohaH pravrajyAparipAlakaH / na cenmokSamavApnoti tathApi svargabhAgbhavet // 3 // bhAvArtha :--Aragya, sundara rUpa, zarIranuM lAvaNya, lAMbu AyuSya, mATI Rddhi, AjJA pradhAnatA, pratApa, malezvarapaNuM, ca Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratanI zreSThatA. (307) wwwwwwwwwwwwwwwwwaarna kavartIpaNuM, (1) devapaNuM, indra tulya RddhivALA sAmAnika devapaNe utpanna thavuM, khAsa IndrapaNuM, navaraiveyaka tathA sarvArtha siddhapaNuM, siddhapaNuM, temaja tIrthaMkara pada rUpa tamAma phaLe. vratanAM ja che. 2, eka divasa phakata meha rahitapaNe yathAvidhi pravajyA rUpa vratanuM paripAlana karanAra, je kadAca mekSa na meLave te paNa avazya vaimAnika deva to thAya ja che. 3. jevI rIte maMtra, tatra, yaMtra, auSadha, zukana vigere pratApI padArtho, vidhi yukta sevana karavAmAM Ave te, phalane ApanArA thAya che, tevI ja rIte pravajyA ke jenAM dIkSA, saMyama, vrata ga. saMnyAsa vigere paryAyavAcI zabda che te padArthanuM paNa je vidhi sahita sevana thAya te ja pUrvokta phala ApanAra thAya, anyathA viparIta phaLane denAra thAya che. pratrajyAnA adhikArI jIvanamAM kSAtinI prathama AvazyaktA che. zani hoya te pravajyAnuM pAlana poSaNa barAbara thaI zake che. kSAntinA abhAvamAM samasta guNone paNa abhAva samaje, temaja tenA astitvathI samagra guNarUpa ratnanuM rakSaNa thaI zake che. guNaratnanuM rakSaNa karavA mATe kSAnti eka maMjUSA tulya che. kSamA rahita sAdhu cAhe sakala zAstrane vettA hoya chatAM leke pakAra temaja svakalyANa karI zake nahi. A vAta jagajAhera che, A bAla vRddha, anubhava pramANathI tene pratyakSa jANe che tethI te vize vistArathI nahi lakhatAM kSAti samasta guNene bhaMDAra che, te bAbata cheDAeka zleke vAcakane arpaNa karuM chuM zAntireva mahAdAnaM zAntireva mahAtapaH / kSAntireva mahAjJAnaM zAntireva mahAdamaH // 1 // zAntireva mahAzIlaM kSAntireva mahAkulam / / zAntireva mahAvorya zAntireva parAkramaH // // zAntireva ca saMtoSaH kssaantirindriynigrhH| zAntireva mahAzaucaM kSAntireva mahAdayA // 3 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) dharmadezanA. zAntireva mahArUpaM zAntireva mahAbalam / zAntireva mahaizvarya zAntidhairyamudAhatA // 4 // zAntireva paraM brahma satyaM zAntiH prkiirtitaa| kSAntireva parA muktiH zAntiH sarvArthasAdhikA // 5 // zAntireva jagadvandyA zAntireva jgddhitaa| kSattiva nANA jJAtti sthAnavAdhi ddA kSAntireva jagatpUjyA kSAntiH paramamaGgalam / zAntirevauSadhaM cAru sarvavyAdhinibarhaNam // 7 // zAntirevArinirNAzaM caturaGga mahAbalam / kiM cAtra bahunoktena kSAntau sarva pratiSThitam // 8 // bhAvArtha -kSAnti teja mahAdAna, kSAnti teja mahAtapa, kSati teja mahAjJAna temaja kSAnti eja moTuM damana che. 1. kSati eja mahAzIla, zAnti eja mahAkula, kSAnti teja mahAvIye, temaja kSAnti teja parAkrama che. 2. ( kSAnti eja sateSa, kSAnti eja Indriyanigraha, kSati teja zAca dharma ane as, dayA paNa zAnti ja che. 3. - vaLI mahA rUpa, moTuM baLa, mahA aizvarya te paNa zAnti ja che. tathA kSAnti teja dheya kaheluM che. 4. - kSAti teja para brahma tathA satya te paNa kSAnti ja che. kSAnti teja parama mukita temaja sarvArtha sAdhaka paNa kSAntija che. pa. kSatija jagatamAM vaMdanIya che. vaLI jagane hitakara paNa teja che, kSAti teja jagatamAM meTI che temaja kalyANane devAvALI paNa kSAnti ja che. kSAnti teja jagapUjya che, kSAnti parama maMgaLa che, temaja sarva vyAdhi vinAzaka oSadha paNa kSAnti (sahanazIlatA) ja che. 7 kSati eja rAgAdizatruone nAza karavAmAM caturaMgI meTI senA che, jhAjhuM zuM kahIe? kSattimAM sarva raheluM che. 8, Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNanI pUrNAhutimAM upadeza. (30) = 4211nI yUhitimA paheza have A verAgya prakaraNanI pUrNAhUti, zrI gautama kulakanI sarva jana upayegI viza gAthAo ApyA sivAya, karI zakuM nahi, mATe te vizagAthAo artha sahita nIce lakhI A prakaraNa samApta karIza. luddhA narA atthaparA havanti mUDhA narA kAmaparA havanti / buddhA narA khaMtiparA havanti missA narA tinnivi Agaranti // 1 // te paMDiyA je virayA virohe te sAhuNo je samayaM caranti / te sattiNo je na calanti dhammaM te baMdhavA je vasaNe havanti // 2 // kohAbhibhUyA na suhaM lahanti mANasiNo soyaparA havanti / mAyAviNo hunti parassa pesA luddhA mahicchA narayaM uviti // 3 // koho visaM kiM amayaM AhaMsA mANo arI kiM hiymppmaao| mAyA bhayaM kiM saraNaM tu saccaM loho duho ki suhamAha tuTThI // 3 // buddhi acaMDaM bhayae viNIyaM kuddhaM kusIlaM bhayae akittii| saMbhannacittaM bhayae alacchI sako ThiyaMsaM bhayae sirI ya // 5 // cayaMti mittANi naraM kayagdhaM cayanti pAvA muNiM jayantaM / / cayanti sukkANi sarANi haMsA caei buddhI kuviyaM maNussaM // 6 // aroi atthaM kahie vilAvo asaMpahAre kahie vilAvo // vikhittacitto kahie vilAvo bahuM kusIse kahie vilAvo // 7 // duTTA hivA daMDaparA hanti vijAharA maMtaparA havanti / . mukkhA narA kohaparA havanti susAhuNo tattaparA havanti // // sohA bhave uggatavassa khaMtI samAhijogo pasamassa sohA / nANaM sujhANaM caraNasta sohA sIsasa sohA viNae pavitti // 9 // abhUsaNo soha baMbhayArI akiMcaNo sohai dikkhdhaarii| buddhIjuo sohai rAyamaMtI lajjAjuo sohai egapatti // 10 // appA arI ho aNavaTTiyassa appA jaso sIlamao narassa / appA dUrappA aNavaThiyassa appA jiappA saraNaM gaI ya // 11 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (310) dharmarAnA. na dhammakajjA paramatthi kajaM na pANihiMsA paramaM akaUM / na pemarAgA paramatthi bandho na bohilAbhA paramatyi lAbho // 1 // na seviyavvA pamayA parakA na seviyavvA purisA avijhA / na seviyanvA ahimAnahINA na seviyavyA pisuNA maNussA // 13 // je dhammiyA se khalu seviyavvA je paMDiyA te khalu pucchiyabA / je sAhuNo te abhivaMdiyavvA je nimammA te paDilAbhiyanvA // 14 // puttA ya sIsA ya samaM vibhattA risI ya devA ya samaM vibhttaa| mukkhA tirikkhA ya samaM vibhattA muA daridAya samaM vibhattA / 15 / savvA kalA dhammakalA niNAiM savvA kahA dhammakahA jiNAI / savvaM balaM dhammabalaM jiNAI savvaM suhaM dhammamuhaM jiNAI // 16 // jUe pasattassa dhanassa nAso maMse pasattassa dyaainaaso| maU pasattassa jasassa nAso vesApasattassa kurussa nAso // 17 // hiMsApasattassa sudhammanAso corIpasattassa sarIranAso / tahA paratthIsu pasattayassa savvassa nAso ahamA gaI ya // 1 // dANaM daridassa pahussa khaMtI icchAniroho ya suhoiyss| tArunae iMdiyaniggaho ya cattAri eyANi sudukkarANi // 15 // asAsayaM jIvizmAhu loe dhammaM co saahujnnovittN| dhammo ya tANaM saraNaM gaI ya dhammaM nisevittu suhaM lahanti // 20 // bhAvArtha-lebhI manuSya dravya upArjana karavAne viSe tatpara hoya che, mUrkha manuSya kAmagane viSe tatpara hoya che, tatvanA jANu purUSe kSamA eTale samatAne viSe tatpara hoya che, jyAre sAmAnya (mizra) 3SaH artha, AbhA tathA kSamA setraNene mAharecha. 1. je purUSa vidha athavA phradhathI viramyA hoya athata dara hoya teone ja paMDita kahIe, je purUSe siddhAMta pramANe cAle che, teone sAdhu kahIe, jeo dharmathI caLe nahi teone satvavata kahIe. ane jeo kaSTa vakhate sAhAya kare, teone ja bAMdhava kahIe. 2, Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNanI pUrNAhUtimAM upadeza. (311) phedhathI vyApta thaelA prANIo sukha pAmatA nathI, ahaMkArI purU zekamAM parAyaNa hoya che, mAyAvI purUSe eTale kapaTI prANuo. A bhavamAM tathA parabhavamAM pArakAnA dAsa thAya che, temaja lobhI ane meTI tRSNAvALA prANuo narakamAM jAya che. 3. prazna - viSe zuM cIja che? uttara-ke. prazna-amRta zuM che? uttara-ahiMsA, dayA. prazna -zatru kANuM ? uttara-mAna, praznahita kezu? uttara-apramAda, prazna-bhaya zuM che? uttara-mAyA. prazna-zaraNa koNa che? uttara-sA. prazna-duHkha zuM? uttara-lebha. prazna-sukha zuM? uttara-saMtoSa.4. sigya pariNAmI eTale zAMta svabhAvavALA ane vinayavaMta mANasane buddhi (vidyA prApta thAya che, kedI tathA kuzIliyAne bakIrti prApta thAya che, bhagna cittavALAne eTale asthira cittavALA prANIne nirdhanapaNuM prApta thAya che. ane satyane viSe rahelA purUSane lakSmI prApta thAya che. 5. | kRtagha eTale nimakahurAma mANasane mitre tajI de che, yatnazIla munine pApa tajI de che, sukAI gaelA sarovarane haMse tajI jAya. che. teja pramANe kupita mANasane buddhi tajI de che. 6. arUcivALA mANasane paramArthanI vAta kahevI araNyaradanasaTaza che eTadhe nirarthaka che. arthane nizcaya karyA vinA belavuM tepaNa vilApa samaja, vyAkSipta cittavALAne kAMI paNa kahevuM te vilApatulya che temaja kuziSyane jhAjhuM kahevuM te vilApamAtra che. 7. duSTa rAjAo prajAne daMDavAmAM tatpara hoya che, vidyAdhare maMtra sAdhavAmAM tatpara hoya che, mUrkha purUSe krodha karavAmAM taiyAra hoya che, tyAre bhalA sAdhupurUSe tane vicAra karavAmAM tatpara rahe che. 8. kSamA eja ugra tapasyA karanAranI zobhA che, samAdhiga Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kAra) dharma dezanA. - M AA// upazamanI zebhA che, jJAna tathA zubhadhyAna e cAritranI zebhA che jyAre ziSyanI zobhA vinaya pravRtti eTale vinaya kare teja che. 9 AbhUSaNathI rahita hoya te paNa brahmacArI zobhe che, dIkSAdhArI sAdhu parigraha rahitapaNe zebhe che, rAjAne maMtrI buddhithI yukta heya teja le che, temaja lajajAvAlI zIlavatI strI zebhe che. 10 anavasthita eTale jenuM citta sthira na hoya tevA mANasane pitAne AtmA eja zatru che, zIlavALA mANasane AtmA yaza pAme che, asthira cittavALAne AtmA durAtmA jANe temaja jitAtmA eTale jeNe Indriyane jItIne mana vaza karyuM che e AtmA (saMsArathI bhayabranta prANIone) zaraNa karavA lAyaka che. 11. dharmakArya samAna bIjuM kaI moTuM kArya nathI, prANionI hiMsAthI meTuM bIjuM kaI akArya nathI, sneha rAgathI utkRSTa bIje kaI baMdha nathI, temaja samakti rUpa badhi bIja samAna bIje kaI lAbha nathI. 12. pArakI strI sevavI nahi, mUrNa lekenI sevA karavI nahi, temaja abhimAnI ane nIca purUSanI sevA na karavI tathA cADiyA mANasanI sevA karavI nahi. 13 kharekhara, dharmiSTha purUSenI sevA karavI, je paMDita purUSe heya teo nizcaye pUchavAyegya jANavA, je sAdhuo che, te samasta rIte vAMdavAyegya che temaja je munio nirahaMkArI hoya athavA zarIrane viSe mamatva nathI rAkhatA, tevA munione pratilAbhavA arthAt azanAdika vaherAvavuM. 14 putra ane ziSya e beu samAna jANavA, munio tathA dene samAna jANavA, mUrkha tathA tiryaMca (pazu) e beu samAna jANavA, temaja daridra tathA maraNa pAmela beu sarakhA jANavA. 15 sarva kaLAe nI aMdara dhamanI kaLA eja jItanArI che. sarva kathAomAM dharmakathAja jaya pAme che, sarva prakAranA balamAM dharma babaja jItanAra che, jyAre sarva sukhamAM dharma saMbaMdhI sukha te che. 16. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNanI pUrNAhutImAM upadeza. (313) jAgaTAmAM Asakta thaelA mANasanA dhanane nAza thAya che. mAMsamAM lupI mANasanI dayAne nAza thAya che, madirAmAM Asakta thaela mANasanA yazane nAza thAya che jyAre vezyAgamanamAM Asakta prANInA kuLane nAza thAya che, eTale kuLa vadhe nahi. 17. hiMsAmAM Asakta mANasanA rUDA dharmane nAza thAya che, cerImAM Asakta thavAthI zarIrane nAza thAya che, temaja vaLI para strImAM laMpaTa thaelA prANInA sarva dravyane tathA guNane nAza thAya che ane adhama gati thAya che. 18. daridra purUSathI dAna thaI zakavuM duSkara che, ThakurAI paNAmAM kSamA karavI durlabha che, sukhacita mANasane IcchAne nirodha kare muzkela che te yuvAvasthAmAM idriyanigraha duSkara che, e cAra bahuja duSkara samajavA-19. A saMsArane viSe zrI jinezvara mahArAje jIvitavya (jIvenuM AyuSya)ne azAzvatuM kaheluM che, tethI karIne sAdhujanoe upade. zelA dharmane he jIva! tuM Acaraje, kAraNake dharma teja trANu che. arthAt anarthathI bacAvanAra che, zaraNa karavA yogya che, temaja zubha gatine ApanAra che, tethI dharmanuM sevana karavAthI prANio sukha saMpAdana kare che. 20 A tama kulakane bhAvArtha saMpUrNa thaye. AzA che ke pAThaka tene samaraNamAM rAkhaze, ane upara kahelA tamAma lakhANamAMthI sAra grahaNa karI sajajanatAne paricaya Apaze ke jethI mAre zrama saphaLa thayele samajIza. tathAstu. trIjuM prakaraNa samAsa, Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAdhatity tire caturtha prakaraNa. =mArgonusArinAM pAMtrIsa guNas vairAgya prakaraNa nAmanuM tRtIya prakaraNa samApta thayuM. tyAra bAda mArganusAritva guNa pAmavAnI khAsa AvazyaktA che. A caturtha prakaraNanI aMdara mArganusAri guNa keTalA kevA svarUpamAM che, te skUTa rIte batAvavAmAM Avaze, kAraNake tene jANyA sivAya jI mArga. nusAri thaI zakatA nathI. teTalAja sArU mArganusAra 35 guNenI vyAkhyA karavAnA jarUrIAta che, te TuMkamAM yogazAstrAnusAra kahuM chuM. mArgAnusAra jIva saralatAthI sasamyakatva dvAdazatratadhArI thaI zake che. anukrame samyakatva tathA dvAdaza gratAdinI vyAkhyA paNa AgaLa thaze. kama prApta mAganusAri 35 guNanA daza lekenuM kulaka nIce pramANe raju karavAmAM Ave che. nyAyasaMpanna vinavaH ziSTAcAraprazaMsakaH / kulazIlasamaiH sArdhaM kRtodvAhonyagotra // 1 // pApanIruH prasidhaM ca dezAcAraM samAcaran / avarNavAdI na kApi rAjAdiSu vizeSataH // // anativyaktagupte ca sthAne supaativeshmikH| anekanirgamadvAravivarjitaniketanaH // // 3 // kRtasaGgaH sadAcArairmAtApitrozca puujkH| tyajannupaDnutasthAnamapravRttizca garhite // 4 // vyayamAyocitaM kurvan veSaM vittAnusArataH / aSTanidhIguNairyuktaH zRNvAno dharmamanvaham // 5 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAganusAranA pAMtrIsa guNo. (15) ajIrNe bhojanatyAgI kAtne noktA ca sAtmyataH / anyonyApratibandhena trivargamapi sAdhayet // 6 // yathAvadatithau sAdhau dAne ca pratipattikRt / sadAnaniniviSTazca pakSapAtI guNeSu ca // 7 // adezakAlayozcaryA tyajan jAnanabalAbalam / vRttasthajJAnavRkAnAM pUjakA poSyapoSakaH // // dIrghadI vizeSajJaH kRtajho lokvdnH| samajaH sadayaH saumyaH paropakRtikarmaH ||e| attarAriparidvAparayay | vazIkRtendriyagrAmo gRhI dharmAya kalpate // 10 // bhAvArtha -nyAyasaMpanna paise e prathama guNa che. je se thI prathama, nyAyasaMpanna dravya hoya te anantara samasta guNe AvI maLe che. nyAyathI prApta thaela vibhavane nyAyasaMpannavibhava kahevAya che. tyAM jarUra evI jijJAsA thaze ke nyAya eTale zuM? athavA te nyAya jANyA sivAya nyAya karI zake nahi. mATe prathama nyAyanuM svarUpa batAvavA. mAM Ave che. thara svAmi givizvalitavajhanazipajnprihaarennaarthopaarjnopaaybhuutH svasvavarNAnurUpaH sadAcAronyAyaH / svAmine draha, mitrane deha, vizvAsu purUSane ThagavuM, tathA cArI vigere nidita karmothI arthanuM upArjana karavuM tenA tyAgapUrvaka, petapotAnA varNanusAra je sadAcAra tenuM nAma nyAya." tethI maLela dravya te nyAyasaMpanna dravya jANavuM. nyAyasaMpanna dravya umaya lekamAM sukhakArI che; jyAre anyAyasaMpanna dravya ubhaya lekamAM duHkhadAyI che. nyAyathI meLavela dravyane nizaMka rIte manuSya jogavI zake che. sagA saMbaMdhIne ApI teone uddhAra karavAthI jagamAM kIrti vadhe che, satpAtramAM ApI zakAya che temaja garIba dIna prANIone uddhAra paNa thai zake che. anyAyasaMpanna pasAthI ubhaya lekamAM duHkha thAya che. je te bhagave te leke zaMkA kare ke AnI pAse dravya na hatuM, vepAra paNa te kaI karyo nathI, koI jagyAethI AvyuM nathI, Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31!) dharma dezanA. chatAM lUgaDAM lattAM vigere ghaNA navAM karAvela che. hammeza lejana paNa navAM navAM khAya che. mATe koine ThagIne lAvye haze, ityAdi zaMkAnA pAtra thAya che. tathA rAjA jANe ke A anyanA vizvAsaghAta karI agara kAine mArIne lAvela che, tA jarUra daMDane pAtra thAya che. para lAkamAM narakAdi vedanA anubhave che; kadAca pramalapuNyane uddaya hAya te A lekamAM apamAna tathA rAjadaMDa thA nathI, pazu avazya bhavAntaramAM kaTTu vipAka sahevAM paDe che, tathA anyAyasa panna dravya anyAyane mAge nAza pAme che. prasaMgopAtta eka draSTAnta yAda Ave che te ahIM nIce lakhu chu : eka rAjAne rAjagaDha anAvavAnI icchA thai jyotiSI lekIne AlAgyA ane pUchyu ke khAtamuhUtta kaye divase karavu tenA divasa zubha ApeA; jethI mArI para MparA A mahelamAM Ana MdapUrvaka vilAsa kare, ekavIza peDhI sudhI rAjateja akhaMDa rahe. teja pramANe ye tisIAe uttamAttama mutta batAvyuM. je divase khAtamuhU hatu tene pahele divase nagara lAne jAhera thavA udghoSa NA karAvI. prAtaHkALamAM lAkhA mANusA AvI paheAMcyAM. rAjA, maMtrI, purAhita, senAdhipati, zeTha, sAhukAra Adi 18 varNanA lokA bhegA thayA. rAjAe paDitAne kahyuM ke pa MDitajI! muhurtta nevAra keTalI che? paMDitAe kahyu 'mahArAja ! hajI cAra ghaDInI vAra che. ? rAjAe kahyu * ele, AmAM koi mIjI vidhi hAyatA kaheA. ' paDitAe kahyuM, * mahArAja ! eka vAta yAda Ave che te e ke khAtamuhUmAM pAMca jAtanAM ratnA joize. rAjA khelyA, " ratnA bhaDAramAM ghaNAM che. " " , pitAe kahyuM:-- mahArAja ! nItinA hoya te muttanA mahimA kAyama raDaze, anyathA joie tevA muhurttanA prabhAva raheze nahi. rAjA melyA 'rAjabhaDAramAM nItinAM ratnA che." paDitAe kahyuM, * nahi mahArAja ! rAjalakSmI mATe tattvavettAnA abhiprAya jude che. mATe koi vepArInI pAsethI levA joIe, rAjAnI AsapAsa hajArA meTAmeTA zAhukAro beThelA che, rAjAe vepArI varga tarapha STi pheravI, paNu kAi Avye nahi, tyAre Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArganusArinA pAMtrIsa guNe (31) maMtrI betye, "jeo nItipUrvaka vepAra karatA hoya teoe atyAre rAjavabha thavAno avasara che, paraMtu tamAma pAtapitAnI vRttine jANatA hatA ke ame svapnamAM paNa nItinA darzana karatA nathI te pachI sAhasa karavuM sarvathA anucita che. sarvamAnI muninI mAphaka mAluma paDyA, tyAre rAjA che ke mArA zaheramAM kei nIti karanAra nathI? AvA vacana rAjAnAM sAMbhaLI eka prAmANika purUSe kahyuM ke mahArAja! "pApa jANe A5, ane mA jANe bApa" te nyAyAnusAra hAjara rahela tamAma anItipriya mAlUma paDe che, paraMtu ApaNA - heramAM lalaza kadApi anIti karatuM nathI, paraMtu te ahIM hAjara nathI, ghera che. rAjAne hUkama thavAthI eka gheDAgADI temane ghera gaI. lalaNa zeThane maMtrI maLe, ane kahyuM "cAle, mahArAja tamane belAve che. pite ghaNe khuzI thaye, ane kapaDAM paherI taiyAra thaye. maMtrIe kahyuM ke gADImAM Ave, zeThe kahyuM ke ghaDA mArUM anna pANuM khAtA nathI, tethI hu gADImAM besIza nahi. huM jaladI AvuM chuM. Ama kahI sAthe paga raste rAjA pAse Avya, ucita rIte praNAma karIne beThe. rAjAe kahyuM ke "nyAyasaMpanna vibhava tamArI pAse che?" zeThe uttara Ape "hA, che." tyAre rAjAe kahyuM, "khAtamuhUrta mATe pAMca jAtanAM ratna eIe chIe mATe Apa." zeTha belyA ke "mahArAja! nItine pese anItinA kAryamAM apAtuM nathI. rAjA, zeThanAM AvAM vacane sAMbhaLatAM ja, tAmravadana thaI be ke "tamAre paisA ApavA paDaze. zeThe jaNAvyuM, "mahArAja! gharabAra ApanAM che, laI le." te samaye paMDita belyA ke Ama thavAthI te paise paNa anIti. ne gaNAze. ityAdi vAtacIta thatAM muhUrta vyatIta thayuM; rAjAe ekadama kahyuM ke A vAtamAM pramANa zuM che? zeTha belyo ke, mahArAja! parIkSA kare. rAjAe ekadama metrIne bolAvye. eka zeThanI senAmahora, tathA eka senAmahora patAnI, ema be senAmahora nizAnI karIne ApI ane kahyuM ke, Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) dharma dezanA. mArI sonAmahora kaI pavitra purUSane Apaje, jyAre zeThanI senAmahora mahA pApI purUSane Apaje. have 01vasthA zuM thAya che, te jevAnuM che. maMtrIe buddhimAna tathA vizvAsu purUSane te bane kAma alaga alaga sepyAM, zeThanI senAmahora laI eka purUSa zahera bahAra jate hatA tevAmAM eka macchImAra maLe, ane vicAra karyo ke AnA karatAM adhika pApI mANasa duniyAmAM bIje keNa maLaze? A mANasa ni. 2parAdhI tathA prAtaHkALamAM svaccha jalAzayamAM svasthAnamAM beThela mane chene svArtha mATe mAre che, tethI jo Ane asaraNI (senAmahora) ApIza te sUtra lAvI jALa banAvaze ane adhika macchane mAraze. Ama dhArI zeThanI sonAmahera macchImAranA hAthamAM ApI pite AgaLa cAlyA. macchImAranA hAthamAM senAmahora prathama ja AvI hatI teNe vicAra karyo ke Ane kyAM rAkhuM? lUmaDAM te jIrNa che, jegInA mA. phaka kapaDAmAM mAtra eka lageTa che. ghaNe vicAra karatAM aMte te se. nAmahera moDhAmAM mUkI AgaLa vadhatAM nItisaMpanna senAmaherane jarA aMzathuMkanI sAthe peTamAM javAthI tatkALa tenI vicAra zreNI badalAI. te pitAnA manamAM ja kahevA lAgyuM ke "ahe! kaI dharmAtmAe dharma jANI mane senAmahera ApI che, jenA rUpIA ka. mamAM kama 15 upajaze, jyAre A macchInA paisA te cAra ke che AnA upajaze, haju macchI jIve che te ATaluM puNya denArane thAo, Ama vicArI pAcho pharyo, ane tamAma macchIne je taLAvamAMthI lIdhI hatI temAM dhIme dhIme mUkI ghera AvyA. rastAmAMthI jAra, bAja re, aDada, maga vigere lete AvyA chokarAM tathA strI vicAramAM paDyAM ke hamezAM bAra vAge ghera AvatA dhAnya paNa ghaNuM DuM lAvatA, tene ThekANe Aje te praphullita vadane ghaNuM dhAnya sahita velAsaraMAvela che. Ama manamAM vicAra karatAM karAM tathA strIe lAvela anAjane kAcuM ne kAcuM AvyuM tene asara jarA thaye ke, tarata ja strI bolI ke ATaluM dhAnya kayAMthI lAvyA. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAganusArinAM pAMtrIsa guNe. (31) macchImAre kahyuM ke eka dharmAtmAe mane senAmAra vinA che mAgyA ApI. temAMthI dhAnya lAge, haju rUA. 14 bAkI che. te pitAnI strIne tathAM chokarAMone batAvyA. te je tamAma bolyA ke be mahInAnI kharI te thaI che, mATe have A nIca rojagAra cheDe. rAtrInA bhAgamAM taLave javuM, ane niraparAdhI jaMtune mAravA te ka tAM majurI karI gujarAna calAvIzuM te vadhAre ThIka che. Ama tamAmanI marajI thavAthI teo macchImArane mahAle cheDI zAhukAranA pADezamAM gayA. yAjajIva sudhI duSTa kama dUra thayuM. have rAjAnI senAmahera cara purUSe paMcAgninI sevana karanAra eka gI ke je dhyAnastha che, tenI AgaLa dharI pote jhADanI chAyA taLe tenI vyavasthA jevA beThe. yegI dhyAna cheDI sAmuM jue che, teTalAmAM sUryanAM kiraNanI sAthe maLelI pelI pItavarNavALI anItinI senAmahora joI. ane ekadama vicAravamaLamAM paDe- maiMne kisI puruSa pAse yAcanA nahIM kI, yAcanA karane se kyA sonAmahora koi neTa karatA hai ? ziva! ziva! cAra AnA minanA muzkila hai / jarura Izvarane hI jejI hai| dhyAna dhArA ja svara seva ligA hai, leAina jhanuna / strI sAkSAtkAra nahi huvaa| isI liye Izvarane kRpA karake sonAmahora jeno hai ityAdi anarthotpAdaka vicAra cagIne thaye, egIe kukamathI cAlIza varSane vega gaMgAnA pravAhamAM pravAhita karyo. dhana tathA strInA saMsargamAM yoga rahetuM nathI. kahyuM che ke - prAraMne natyi dayA mahilAsaMgeNa nAsaI baMnaM / saMkAe sammattaM atthagahaNeNa pavvajjA nAsaI // AraMbhamAM dayA nathI, mahilAnA saMgamAM brahmacarya rahetuM nathI, zaMkA vaDe zraddhA zithila thAya che, ane dravyanA lebhathI dIkSAne nAza thAya che, Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) dharmadezanA. nItinA paisAthI mAchImArane thaela lAbha, tathA anItinA paisAthI cagIne thayeluM nukazAna ane bAbata rAjA pAse jAhera karavAmAM AvI. rAjA manamAM khUba sama ke, nItimAna sarvatra niDara che, jyAre anItimAnuM sarvatra zakti hoya che. kahyuM paNa che ke - sarvatra zucayo dhIrAH svkrmvngrvitaaH| kukamenihitAtmAnaH pApAH sarvatra zantiAH // 1 // pavitra dhIra purUSa sava ThekANe svakarmanA baLa vaDe nIDara rahe che; jyAre kukarma vaDe haNAelA pApI purUSa sarva ThekANe zakita manavALA hoya che. nItimAna purUSa pAse lakSamI svayameva Ave che, jema kahyuM che ke - nipAnaSiA pUrNamivAnA zunakANamAyAnti vivazAH sarvasaMpadaH // 2 // kuvA pratye jema deDakAe tathA jalathI saMpUrNa bharela sarovara pratye jema pakSio Ave che tema zubha karmavALA purUSa pratye AdhIna yuela sarva saMpadAo Ave che. mATe prathama nyAya pUrvaka artha, grahaWdharmanuM prathama kAraNa che. have mArganusArine bIjo guNa batAvavAmAM Ave che. virANasara arthAta ziSTa purUSanA AcArane prazaMsaka heya. A mANasa kaI divasa paNa uttama AcArane pAme che. tRtI, jJAnI ane vRddha purUnI sevAthI jeNe zikSA meLavela hoya te ziSTa kahevAya, evA ziSNane je AcAra te ziSTAcAra jANa. jema kahyuM che - lokApavAdanIrutvaM diinaanyucrnnaadyH| kRtajJatA sudAkSiNyaM sadAcAraH prakIrtitaH // 1 // lekanA apavAdathI bIvuM, anAtha prANIonA uddhAramAM Adara kare, temaja kRtajJatA tathA dAkSiNyane sadAcAra kahevAmAM Ave che. athavA to cAra sapurUSane je AcAra te sadAcAra. satapurUSanA AcAranI prazaMsA kaI kavie nIce pramANe karela che Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnusArInA pAMtrIsa guNe. (321) vidyuccaiH sthairya padamanuvidheyaM ca mahatAM priyA nyAyyA vRttimalinamasutnaoN'pyasukaram / asanto nAbhyoH suhRdapi na yAcyastanudhanaH satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam // 1 // vipatsamaye uMcA prakAranI sthiratA rAkhavI, mahApurUSanA padanuM anukaraNa karavuM, nyAyayukata vRttine priyakara samajavI, prANanA nAza samaye paNa akArya, na karavuM, durjanone prAthanA na karavI, temaja thoDA dhanavALA mitranI paNa yAcanA na karavI; A prakAranuM talavAranI dhArA jevuM durghaTa, satpanuM vrata keNe kahyuM? arthAta tene satyavaktA tathA tavetAea batAvela che. have mArgAnusArine trIjo guNa kahevAmAM Ave che. kula zIla sarakhA heya tathA gotra bhinna hoya tenI sAthe vivAha karavo. kula eTale pitA, pitAmahAdi pUrvavaMza, tathA zIlate maghamAMsa nizabhajana ItyAdinA tyAga rUpa jANavuM. A upara kahela baMne kula tathA zIla tulya heya te strI purUSane dharmasAdhanAmAM anukUlatA thAya. paraMtu je kula, zIla sarakhAM na hoya, te hamezAM jhagaDe thavAne saMbhava rahe che. uttama kulanI kanyA laghu kulanA purUSane dabAve, tathA hamezAM dhamakI Ape, ke huM mAre pIara cAlI jaIza. temaja je nIca kulanI heya te pativratAdi dharmamAM khAmI pADe. teTalA sArU sadaza kuLanI khAsa jarUrIyAta che, temaja pUrvokata zIla je bhinna prakAranuM hoya te dharmasAdhanamAM pratyakSa vadhe paDe. ekane madyapAna, mAMsAhAra athavA rAtribhejana karavuM hoya, ane bIjAne tenA upara aNagame hoya tevI para spara premabhAva vadhe nahi ane tethI sAMsArika vyavahAramAM jarUra khAmI paDe. ane tema hovAthI dharmadhyAnamAM, vagara kahe, vadhe daSTigecara thAya che. mATe sadaza zIlanI khAsa AvazyakatA che, vartamAnakALamAM eka dharmanA be samudAya che, ke jemAM phakta kriyAkAMDane bheda hoya che, tenI aMdara kanyAvyavahAra thAya che tyAM paNa dharmavirUddhatAnAM kAraNethI strI purUSa janmasudhI vairavirodhavALA mAluma paDe che. te pachI kula zIla atyaMta visadaza hoya tenI te vAta ja zI? 41 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1111/ La jaLa ka (322) dharmadarAnA. vaLI bhinna zetra sAthe vivAha kare. eka purUSane vaMza tenuM nAma gotra. temAM thaela prANuM gAtraja kahevAya che. tenI sAthe vivAhita thavAthI lekavirUddhatA rUpa bhAre deSa che. tathA je maryAdA cAlI Ave che te ghaNIvAra purUSane anarthathI reke che. te vyavahAra je cAlu thAya, te bena bhAI bacavA pAme. yavana vyavahAra AryajanamAM pragaTa thavAthI aneka Apattio ubhI thavA saMbhava che. mATe bhinna zetrajanI sAthe vivAha karavAnI zAstrakAranI AjJA barAbara che. maryAdA yukta vivAhathI zuddha strIne lAbha thAya che. tathA tenuM phaLa sujAtaputrAdinI utpatti thavAthI cittane nivRtti maLe che. sAMsArika kAryo jagamAM prazaMsanIya kahevAya che. temaja deva, atithi jananI bhakti tathA kuTuMba parivAranuM mAna sacavAya che. paraMtu strInuM rakSaNa karavAnA cAra hetu vAMcake khyAlamAM rAkhavA 1. samasta gRhavyavahAra strIne mAthe rAkhave, 2. dravya svAdhIna rAkhI joIe tethI adhika ApavuM nahi 3. aghaTita svataMtratAne bhegavaTe karavA de nahi, kabaje rAkhavI. 4, purUSe anya strIne bhaginIbhAva athavA mAtRbhAvathI jevI. mAganusArine cele guNa vAparo adbhuta pratyakSa ane apratyakSa apAya (karNa) nAM kAraNarUpa pApathI DaratA rahevuM. pratyakSa kaSTanAM kAraNe cerI, paradA rAgamana, jUgaTuM ramavuM vigere, jenAthI vyavahAramAM rAjakRta viDaMbanA thAya. tathA pakSa kaSTanAM kAraNe madhamAMsAdi apeya, abhaya padArtha, jethI narakAdi kaSTa sahana karavAM paDe. mArganusArine pAMcame guNa-gaDha pAvA samAna athatuM prasiddha dezAcArano Adara kare che. uttama rIte ghaNA kALathI cAlyA Avate je bhejane vastrAdine vyavahAra tenAthI virUddha cAlavuM nahi. virUddha cAlavAthI te dezanA nivAsI ke sAthe virodha thAya. ane virodha thavAthI cittanI vyavasthA ThIka na rahe jene pariNAme dharma thAya nahi. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusArInA pAMtrIsa guNA. (323) chaThThA gugu---gavarnavArI na virAgi vizeSataH / avarNavAda arthAt nidA tene je khele te avaNu vAdI kahevAya, koinI niMdA karavI nahi, halakAthI laine uttama purUSo sudhI phAinI niMdA na karavI, kAraNake niMdA karanAra niMdyaka gaNAya che, ane tenAthI bhAre karmAMdha thAyache. jema kahyuM che: paraparibhavaparivAdAdAtmotkarSAcca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam // 1 // -- bIjAnA paribhava arthAta nAza jemAM che evA parivAda eTale nidA karavAthI ane peAtAnI AyA karavAthI dareka bhavamAM nIcageAtrane denAra karma baMdhAya che, je aneka janmakeATI vaDe paNa mahA muzIkhate chUTI zake che. samasta sAmAnya manuSya saMbadhI avavAda ThIka nathI eTale rAjA, amAtya, purAhita ke keAInA paNa avarNavAda kaSTa tathA narakADhi durgati ApanAra che; temAM paNa rAjAdi viSayaka avarNavAda (niMdA) tA pratyakSa dravyanAza, prANanAza Adi anarthIne peDhA karI narakAdika gatine ApanAra thAya che. mATe keAinI koi vakhate paNa niMdA karavI nahiM, kadAca ni'dA karavAnI Teva paDI hoya te potAnI niMdA karavI. mArgAnusAranA sAtame guNa-aneneimaDhAvirghAnaniSetana javA AvavAnAM aneka khAraNAM rahita gharavALA gRhastha sukhI rahe, aneka daravAjAnA niSedhatho parimita bAraNAvALA gharamAM rahe. vAnA nizcaya thAya che, jethI cAra jArAddhinA bhaya kama rahe. je aneka kharaNA hAya tA duHjanA Upadrava kare, tathA ghara ativyakata tathA atizupta na hovuM joie. jo ativyakata hAya ! cArAdikanA upadrava thAya tathA atigupta heAya teA garanI gheAlA mArI jAya. tathA agni pramukhanA upadravamAM gharane nukasAna thAya. vaLI pADAzI sArA hAya tyAM rahevu; jethI srIputrAdinA AcAravicAro sudhare, tathA mana mAM te samaye ciMtA na rahe. pADozI kharAba hoya tA jar saMtatinA AcAra vicAramAM nukasAna kare. mATe sArA pADozInA saMgamAM rahevu. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (324) dharmadezanA. -~ -~ ~- ~ ~ " AThame guNa-tasara dvArA eTale ke uttama A cAravALA purUSanI sAthe saMgati karavI. nIca purUSanI saMgata karavI nahi. nIca purUSa-sAmAnyapaNe jugAro, dhUrta, durAcArI, bhaTTa, cAcaka, bhAMDa, naTa tathA laikikamAM bebI, mALI kubhAra AdinI sebata dharmiSTha purUSane ghAtakArI che. AjakAla keTalAka veSadhArI purUSe halakI jAtinA manuSyone sAthe rAkhe che, jethI tenuM pariNAma bhayaMkara Ave che, kAraNake gRhasthane nIca jAtinA purUSane saMga karavAnI manAI che, te pAchI sAdhu mATe te kahevuM ja zuM? tevA nIca purUSane saMga karanAra sAdhunuM sanmAna karanAra gRhastha pApanuM piSaNa karanAra jANa. have nava guNa-mAtApica pUna: arthata mAtapitAne visaya eTale prAtaHkALa, madhyAhuna samaya tathA sAMjanA samaye nama: skAra kare, tathA paralekane viSe hitakArI kriyAmAM joDavA. uttama phala janAdi varatue devI mAphaka mAtApitAnI pAse dhAraNa karavI. teonI rUci hoya te le, bAkInI pote khAvI, tathA samasta kAryamAM teonI rUci anusAra vartavuM. mAtApitAne meTe upakAra che, temAM vaLI mAtA atipUjya hovAthI tene pUrvanipAta, karela che, jema kahyuM paNa che ke - upAdhyAyAndazAcArya AcAryANAM zataM pitA / sahasraM tu pitRnmAtA gauravenAtiricyate // 1 // daza upAdhyAyanI apekSAe eka AcArya, se AcAryanI apekSAe eka pitA tathA hajAra pitAnI apekSAe eka mAtA pUjya che. ema uttarottara pUjyabhAvamAM meTA che. mAtA pitAne pUjaka dharmane lAyaka che. mArganusa rine dazame guNa tyajJanughalutathA arthata upadrAvavALA sthAnane tyAga karanAra dharmalAyaka che. upadrava te svacaka paracakAdi tathA durbhikSa, plega, mArI vigere sAta prakAranI iti temaja jana vire dha ityAdi upadrava rahita sthAnamAM rahevuM. upadrava yukta sthAnamAM rahevAthI akALa mRtyu thAya, jethI dharma ane arthanA nAzathI Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAganusArinA pAMtrIsa guNe (35) akalyANanA bhAgI thavAya, tathA cittanI kAluSyatA thavAthI dharmasAdhanamAM vAMdho paDe. agyArame guNa-gArica te arthAt nindanIya karmamAM pravRtti karavI nahi. deza, jAti tathA kuLanI apekSAe niMdanIya karma traNa prakAranuM che. jema sai vIra dezamAM kRSikarma, lATamAM madhanuM karavuM; vaLI jAtinI apekSAe brAhmaNane surApAna, tila lavaNAdine vepAra temaja kuLanI apekSAe cAlukI vaMzI rAjAone madyapAnAdi gahita che. ItyAdi hita kArya karanAra purUSa nuM dharmakArya hAMsIpAtra thAya che. bAramo guNa-cAmAcatritaM na arthAt kharca, vadanIne anusAra kara. adhika athavA nyUna kharca karavAthI vyavahAramAM te purUSa pramANika gaNAtuM nathI. adhika kare te laNajI nI paMktimAM gaNAya che. jyAre nyUna kare te mammaNanI paMktimAM mUkAya che. mATe samacita egya rIte vyaya, kuTuMbanA piSaNamAM, pi tAnA upagamAM, devatAdi nimitte tathA atithinI bhakti nimitte ka. AvadAnIne cAra vibhAga karavA, jethI ubhaya lekamAM sukhasaMpatti prApta thAya. jemake - pAdamAyAnnidhiM kuryAtpAdaM vittAya ghaTTayet / dharmopabhogayoH pAdaM pAdaM bhartavyapoSaNe // 1 // AvadAnIne cothe bhAga bhaMDAramAM rAkhave, ethe bhAga veparamAM rAkhave, ethe bhAga dharma tathA upagamAM vApare ane cethe bhAga poSaNa karavA lAyaka strIpurUSanuM piSaNa karavAmAM kharcave. athavA AyAdadha niyuJjIta dharme samadhikaM ttH| zeSeNa zeSaM kurvIta yatnatastucchamaihikam // 1 // AvadAnithI ardha bhAga dharmamAM joDa, athavA ardha bhAgathI paNa adhika dharmakAryamAM lagAvo. bAkI vaDe zeSa sAMsArika tuccha kAryo yuktipUrvaka karavAM. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (326) dharmadezanA. AvadAnInA pramANamAM dharma na kare, ane kevaLa purUSa saMcayazIla thAya te prathama kRtagha che, arthAt karela upakArane nAza karanAra che. dharmanA pratApe sukhI dhanI mAnI banela che. te dharmanI ArAdhanA na kare te pachI kRtagha nahi te bIjuM zuM? vaLI eka kavi yuktiyukta kalapanA vaDe dhanADhayone dharma karavAnuM sUcave che ke - lakSmIdAyAdAzcatvAro dharmAgnirAjataskarAH / - kachaputrApamAna vyakti vAghavAyA che ? || lakSamInA cAra bhAgIdAra putra che. dharma, agni, sajA ane cAra. saithI meTe ane mAnanIya putra dharma che. tenA apamAna vaDe traNa bhAIo kepa pAme che, arthAt dharma nahi karanAra purUSanI lakSmI agni vaDe nAza thAya che, rAjA luMTI jAya che, agara taskare cerI jAya che. mATe zAstrakAroe dharmamAM ce bhAga athavA ardha bhAga athavA jeTaluM kharacAya teTaluM kharacavA mATe samadhika pada Apela che. keNa buddhimAna purUSa caMcala dravyathI nizcala dharma, ratnane meLave nahi? vAstavamAM sarva purUSa lAbhAthI che, paraMtu kRpaNutAnA deSane lIdhe zAstra pramANe vyavahAra karI zaktA nathI, te dharma lAyaka na gaNAya, mATe AvedAnI pramANe vyaya kare. terame guNa veSa vijJAnusAratApazAka dravyane anusarIne rAkhave, jethI lekamAM prAmANiktA kahevAya anyathA lekamAM sAhasI, uDAu cA ThagAre gaNAya. arthAt lake kahe ke "pAse dravya nathI, chatAM A navalazA nAnajI banela che, zuM koIne ThagI dravya lAvela haze? athavA te ThagavA sArU dezAvara javA cAhe che" ItyAdi, tA dravya chatAM je kharAba veSa rAkhe te kRpaNutA gaNAya. mATe dravyAnusAra ucita pizAka rAkhave, jethI lekamAnya thaI zakAya. kemake lekamAnyatA dharmakAryamAM sAdhanabhUta che. mArgonusArine zaidama guNa-mithALe chaivALa ghanava buddhinA ATha guNe karI sahita tathA hamezAM dhamane sAMbhaLanAra hamezAM dharmanu zravaNa, manuSyanI Adhi, vyAdhi ane upAdhine dUra kare che, abhinava padArthanuM jJAna karAve che, vairAgya Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAganusArinA pAMtrIza guNe. ura7) mahAratnanI bheTa kare che, savicArane sundara mArga batAve che tema tha. ela kredhAdi kaSAyane kRza kare che, paraMtu dharmazravaNanI aMdara buddhinA guNenI jarUrIAta che, anyathA dharmazravaNa mAtrathI gerasamaja utpanna thAya che. jema, eka mahArAja rAmacaritra vAMcatA hatA, temAM "sItAnuM haraNa thayuM' evI vAta AvI, AthI keika bhakika jIve vicAryuM je sItAjI haraNuM thaI gayAM. kathA te pUrI thaI, paraMtu tenI zaMkAnuM samAdhAna sAMbhaLavAmAM AvyuM nahi. tethI te, kathA karanAra mahArAja pAse gaye, ane hAtha joDI pUchyuM ke "mahArAja! tamAma vAtane khulAse thaye, paNa eka vAta bAkI rahI," kathA vAMcanAra te bhramamAM paDyA ke zuM keI zleka rahI gaye? athavA pAnuM phAraphera thaI gayuM? athavA thayuM zuM? ke jethI A zretA kahe che ke eka vAta rahI gaI? mahArAje pUchyuM "bhAI ! zuM bAkI rahyuM che? te kahe." te bhadrika bela "mahArAja! sItAnuM haraNa thayuM, ema prathama sAMbhaLyuM hatuM te have haraNa maTIne sItAjI pAchAM manuSya thayAM mahArAja te te bhadrikanuM AvuM kathana sAMbhaLIne hasI paDyA. ane bhadrikane samajAvyuM ke sItAnuM haraNa thayuM, tene artha ema che ke sItAjIne rAvaNa laI gaye, paraMtu jema tuM dhAre che tema haraNa eTale eka jAtanuM jaMgalI janAvara sItAjI thayAM nathI. have bhadrika jIva samaje. jo te pharI pUchavAna Avyo hota, te bIjA jIve sAthe te saMbaMdhe takarAra karata. mATe dharmazravaNamAM buddhinA guNenI khAsa jarUrIAta che. buddhinA ATha guNe A pramANe che - zuzrUSA zravaNaM caiva grahaNaM dhAraNaM tathA / UhApohArthavijJAnaM tattvajJAnaM ca dhIguNAH // 1 // (1) arthAt sAMbhaLavAnI IcchA te zuzruSA (2) sAMbhaLavuM te, zravaNa, (3) sAMbhaLela zAstranA arthane savIkAra te, grahaNa, Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) dharma dezanA. (4) grahaNa karelane bhUlavuM nahi te, dhAraNA; (5) jAgela ane avalakhI tenA jevA anya viSayamAM vyApti vaDe tarka karavA te; UDDA, (6) anubhava tathA cukti vaDe virUddha evA haMsAdi ana janaka kA ceauthI nivavuM te, apeAha; athavA hu te sAmAnya jJAna ane a peAhu te vizeSa jJAna; (7)tarka vitarka dvegathI mehu sandeDu tathA vi paryAMsa rahita vastu dharmanuM je jJAna te ajJAna: (8) amuka vastu Aja prakAre che, jarA paNa pheraphAra nathI tevA jenizcaya te tattvajJAna. pUrvokata ATha guNu vaDe jenI buddhi aiDha bhAvane prApta thaela hAya, te purUSa kadApi akalyANane bhAgI thAya naRsi. mATe hamezAM buddhinA guNA yukta dha sAMbhaLanAra dharmane lAyaka batAvela che, ahIM dhama zravaNu vizeSa guNa ApanAra jANavu'. buddhinA ATha guNamAM je zravaNa guNu che, te zravaNamAtra arthavALuM che; mATe ekatAnA saMzaya karavA jevuM nathI. dhama sAMbhaLanArane pratyakSa zuA nIce Apela phleAkathI spaSTa thazeH kvAntamapojjhati khedaM taptaM nirvAti budhyate mUDham / sthiratAmeti vyAkulamupayuktamubhASitaM cetaH // 1 // yathAvasthita subhASitavALu je mana te pedane dUra kare che, duHkhadAvAnalathI tapela purUSane zAMta kare che, mUDhane bedha kare che, vyAkula purUSane sthiratA pamADe che; arthAt suMdara vacanavAnu zretraNa sarva zubha vastune ApanAra che. suMdara ukti jo prApta thAya teA Itara alakArAdghinI apekSA rAkhavAnI jarUrIAta nathI, jema keAi eka kavie kahyuM che ke:~ kiM hAraiH kimu kaGkaNaiH kimasamaiH karNAvataMsairalaM keyUrairmaNikuNDalairalamalaM sADambarairambaraiH / puMsAmekamakhaNDitaM punaridaM manyAmahe maNDanaM yanniSpIDitapArvaNAmRtakarasyandopamAH suktayaH || 1 || arthAt hArA vaDe zuM? kaMkaNA vaDe zuM ? amUlya kaNa bhUSaNe nu zuM prayojana che? mAnubaMdha vaDe saryuM', maNimaya kulenuM zu Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArganusArinA pAMtrIsa guNo. (32) kAma che? ati svaccha vastrothI paNa zuM? kavio kahe che ke, punamanA caMdrathI jharatA amRtanI upamAvALI yathArtha vacanavargaNa eja purU ne akhaMDita AbhUSaNa che, ema ame mAnIe chIe, ItyAdika lA dharmazravaNathI che. soLame guNa "manI monanA jATa mAM 2 sAmyatA,ajIrNamAM bhejana nahi karanAra tathA avasare prakutine anukULa AhAra lenAra sadA sukhI rahe che. sukhI purUSa dharmasAdhana karI zake che, te ja kAraNathI vyavahAra nayane Azraya laI keTalAka kahe che ke zArIramArtha rayu dharmasAdhanamAM vastu sthiti ane nusAra te A pramANe kahevuM ucita che ke, zarIramAgha vahu pApAdhANA arthAt zarIra prathama pApanuM kAraNa che. jene zarIra nathI tene pApane baMdha nathI. juo siddha bhagavAna azarIrI hevAthI pApane baMdha nathI. zarIra pApanuM kAraNa che, pApa zarIranuM kAraNa che. jyAM zarIra nathI tyAM pApa nathI; ane jyAM pApa nathI tyAM zarIra nathI. Ama avayavyatireka vyakti che. chatAM vyavahAradaSTine laI zarIrane prathama dharmanuM sAdhana mAnela che, mATe ajIrNamAM bhejanano tyAga batAvela che. vaidakazAstramAM lakhela che keH-gaLAmavA roja samasta re ajIrNathI thAya che. ahIM keI kaheze ke, keTaleka ThekANe ghAsacAmavA mATe dhAtunA kSayathI roge uddabhave che ema kahe che te kayuM vAkaya mAnavuM? - A praznanA uttaramAM samajavuM ke, dhAtukSaya paNa ajIrNathI thAya che. je annAdi kherAkanI saMpUrNa paripAkadazA barAbara heya te kadApi dhAtukSaya thAya nahi. game te parizrama kare paNa jarA paNuM zarIranI nirbaLatAne Dara rAkhavAne nathI. ajIrNa jANyA bAda lAlacathI je je bhajana kare che te svazarIrane naSTa kare che. ajIrNa jANavA mATe nIce lakhela leka artha sahita kaMTha rAkhave- malavAtayogindho viDbhedo gAtragauravamarucyam / vikRtodvArA gharanI vyakTini zA Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (330) dharma devAnA. maLamAM ane vAyumAM durgaMdha jaNAya (2) jhADA hameza karatAM phAraphera thAya (3), zarIramAM ALasa, peTa phUle ItyAdi (4), bhAjana para haMmeza karatAM rUci kama jaNuAya(pa), oDakAra kharAba Ave(6); ajINu nAM e pramANe 7 spaSTa cihno jANavAM, pUrvokta cha mAMthI game te eka jaNAya ke turata leAjana cheADavu; jethI jaTharAgni vikArane bhasmIbhUta karaze, dharma zAstra paNa eka pakhavADIe upavAsa karavAnu sUcave che. jo tema niyamasara thAya te prAyaH prakRti vikRtinA kAraNa thI rAga thavA saMbhava natho. kajanya roga mATe te koInA upAya nathI. vartamAna samayamAM keTalAka loko upavAsane ThekANe reca levA, evA mata upara che, paraMtu ApaNe zAMta rIte vicArIzuM teA reca ubhaya lAkamAM nukasAna karanAra mAlUma paDaze; jyAre upavAsa ubhaya leAkamAM hitakara mAlUma paDaze, reca levAthI cAlu prakRtimAM kAraphera thAya che, koivAra vAyu prakApane pAme te reca ghaNuM nukasAna kareche; tathA pe. TamAM rahela kRmine nAza kare che, ityAdi kAraNathI reca ubhaya lekamAM alAbhakara che. upavAsa padara divasamAM khAdhela annane paripAka kA veche, mana niLa kareche, izvara bhajanAdikRtyamAM joDe che, annapara rUci vadhAre che, jethI kAi paNa roga thavAnA sa bhava rahetA nathI, mATe paMdara di vase eka upavAsa avazya karavA lAyaka che. ajImAM bhAjana tyAga karavuM, jethI zarIra ThIka rahe. ajINuM na hoya tA thoDuM khAvuM. yathA gni khAvAthI khAdhela bhojana rasavIya saMpanna thAya che. co mitte suhe savajju suphte / je thADuM khAya che te ghaNuM khAya che. te thoDu, paNa kALe eTale bhejana samaye khAvu, te paNa prakRtine anu. kULa khAvu, viSa cADuM che paNa prANanA nAza kare che; mATe sAtmya pa dArtho khAvA. kahyuM che keH -- pAnAhArAdayo yasyAviruddhAH prakRterapi / sukhitvAyA'vakalpante tatsAtmyamiti gIyate || 1 || jenI prakRtine anukULa pAna AhArAdika sukha mATe thAyache, te sAtmya kahevAya che. alavAna purUSane sarva pathya che, tathApi Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusArinA pAMtrIsa guNA. (331) anya rIte, ceAgya samaye, yeAgya padArthanu sevana thAya te zarIranI svasthatA sacavAya, tethI dharmasAdhanamAM vAMdhA Ave nahi. e sattaramA guNu saMpUNaeN thayA. have aDhAramA guNa-anyonyAtiyampena trinevisApayeta dharma, artha ane kAma rUpa je trivarga tenI sAdhanA, virAdha rahitapaNe karanAra purUSa dharma sAdhanane lAyaka che. kahyuM che ke-- svargazUnyAni dinAnyAyAnti yAnti ca / lohakAra zvasanapi na jIvati // 1 // - jenA divaseA, dharma, artha ane kAma zUnya Ave che ane jAya che, te purUSa luhAranI dhamaNanI mAphaka cAlatA hAlate chatAM paNa jIvatA nathA. arthAt tene jIvastRta jANuvA; athavA pazutulya che; jemaH trivargasaMsAdhanamantareNa pazorivAyurviphalaM narasya / tatrApi dharmaM pravaraM vadanti na taM vinA yada bhavato'rthakAmau // 1 // dharma artha ane kAma e traNa purUSArthanA sAdhana sivAya manuSyanuM AyuSya pazunI mAphaka niSphaLa jAvuM; dharma artha ane kAmanI aMdara paNa dharma zreSTha gaNAya che. kAraNa ke dharma vinA atha ane kAma maLatAM nathI. dhama sukhanuM,artha nu kAmanuM kAraNa che; yAvat muktinuM kAraNa paNu dharma che, jenAthI samasta cIjanI prApti thAya che te dhama puNyalakSaNa athavA sa'jJAna rUpa che, puNyalakSaNu dharma, saMjJAnalakSaNa dharmanu kAraNa che. kAryane pedA karI kAraNu bhale dUra rahe, dharma, sAta pulane pavitra kare che; jemake-- dharmaH zruto'pi dRSTo vA kRto vA kArito'pi vA / anumodito'pi rAjendra ! punAtyAsaptamaM kulam ||1|| he rAjendra ! sAMbhaLela, rakhela, karela, karAvela, athavA anu mADhela evA paNa dharma, sAta pulane pavitra kare che. " ahIM kAIne zaMkA thavAnA saMbhava che ke, vAravAra traNlR vanuM Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) dharma dezanA. nAma Ave che, mokSa, mukti yA nirvANanuM te nAma paNuM AvatuM nathI, te zuM tame mekSane nathI mAnatA?" A zaMkAnA samAdhAnamAM samajavuM ke, nirvANa, mukti athavA mekSAdi nAmathI oLakhAtA ca. turtha purUSArthanA sAdhaka munivare che, jyAre ahIM prastutamAM te mR. hasthane dharmalAyaka thavA saMbaMdhI adhikAra che, tethI mokSanuM nAma paNa daSTigocara thatuM nathI. jaina siddhAMtamAM jeTalI kriyA che, te mekSa sAdhaka che. svargAdika te avAntara phaLa batAvela che. jema ke eka purUSa amuka zaherane uddeza karIne cAlela hoya, paraMtu tyAM nahi pahoMcI zakavAthI mArgamAM Avela gAmamAM vAsa kare che, tevI rIte mekSasAdhake paNuM mArgabhUta svargAdaka gatimAM jAya che. jenA siddhAntamAM mekSasAdhaka anuSThAna nathI tene jarUra nAstika samajavA joIe. enuM kAraNa samyajJAna, darzana ane cAritra che. te prApta karavAne mATe prathama yogyatA meLavavI paDe che. te gyatAnA kAraNabhUta, dharma, artha ane kAma rUpa traNa purUSArthane avirodha rIte sAdhanA karavA rUpa, aDhArame guNa che tenI aMdara " mekSa' e zabda AvavAnI jarUrIAta na hevAthI AvyuM nathI. have paraspara virodha batAvI avidha rIte pUrvokta trivarganuM sAdhana karavAnuM jaNAvavAmAM Ave che. dharma arthanA nAza pUrvaka kevala kAma nAmaka purUSArthanuM sAdhana karanAra mANasa, vanagajanI mAphaka ApadAnuM sthAna thAya che. vanagaja pitAnA jIvanane hAre che; parAdhInapaNe rIbAi rIbAIne maraNa pAme che, tema kAmAsakta purUSanuM dhana, dharma ane zarIra naSTa thAya che. mATe kevaLa kAmasevA anucita che. vaLI je purUSa dharma ane kAmane anAdara karI kevaLa arthanI abhilASA kare che, te siMhanI mAphaka pApano bhAgI thAya che. jemake siMha hastI pramukha jAnavarone mArI pate alpa khAI, bAkInuM tamAma, anya janAvarane arpaNa kare che. tevI rIte arthasAdhaka khAI saMbaMdhione athavA anyane arpaNa kare che. pite te aDhAra pApasthAnakane sevanAra banI durgatimAM jAya che. mATe kevaLa arthasevA aghaTita che. temaja artha ane kAmane cheDI kevaLa dharmasevA karavI Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAganurinA pAMtrIsa gu. (35) te gRhasthAbhAvanuM kAraNa che. kevaLa dhamasevAne dhama te mumukSu janene che. ahIM grahastha dharmane adhikAra che, mATe kevaLa dharmasevA paNuM vyAjabI nathI. vaLI je mANasa dharmane cheDI artha ane kAmanI sevA kare che, te bIja khAI janAra kaNabInI mAphaka duHkhI thAya che ke eka kaNabI ghaNI mahenate bIja lAge, ane tene khAI gaye; paraMtu varasAdanA samayamAM tene khetaramAM vAvI zakyuM nahi. tethI dhAnyane abhAva thaye; ane dhAnyanA abhAvamAM sukhane abhAva thaye, tema dharma e artha ane kAmanuM bIja che. tene cheDa artha ane kAma sevanAra kasubInI mAphaka ghaNe duHkhI thAya che. have kaI kahe ke dharma ane kAma sevavA, paraMtu artha anartha utpanna kare che, mATe tene Adara kara nAha; kAraNake dharmathI parabhava sudharaze, ane kAmathI A bhava saphaLa thaze te have zI Apatti che? Ama vicAra karanAra jarA lAMbe vicAra kare te AvI gaMbhIra bhUlamAM paDe nahi. gRhasthAvAsamAM artha sivAya, dharma ane kAma sevavA kaThina che. eTale ke artha vinA dharma ane kAmanI sevA banavAnI nathI. kAraNake artha nAmanA purUSArthanuM sAdhana nahi karavAthI devuM thAya che, ane devAdAra mANasa devagurUnI sevA karI zake nahi. tathA nizcittapaNe sAMsArika kAryo paNuM karI zake nahi. mATe dharma ane kAmanI sAthe arthasevAnI AvazyakatA che. dharma ane arthanI sevA karanAra devAdAra thAya nahi ane paraleka paNa sudhare, jethI koI paNa Apatti AvavAne saMbhava nathI, mATe dharma ane arthanI sevA karavI; paraMtu pApI kAmane kreDe gAu dUrarAkhave. A vicAra suMdara che, te paNa ahIMA gRhasthane adhikAra hevAthI kAmanI sevAnA abhAvamAM gRhasthAbhAvarUpa Apatti che; mATe traNa vargane egya rIte sevanAra purUSa dharmane lAyaka che. kadAcita karmavazAt bAdhA thAya te dharma, artha ane kAma ema uttarottara badhAne saMbhava thaI zake, teTalA mATe pUrva pUrvane bAdhA thavA devI nahi. jema Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAnA ke, kaccha jo 40 varSanI ummare strInuM maraNa thaye te pharIne strI pAka rahuvAthI vyavahAra virUddha tathA zAstravirUddhatAdi deze lAge che, mATe caturtha vrata levuM. ahIM che ke kAmanI bAdhA thaI, paraMtu dharma ane arthanI rakSA karavI. kadAca dhAre ke strI ane dhana banene nAza karyajoge thAya, te dharmanI rakSA karavI. je dharma haze te tamAma thaze, pavittAg sAMjavA, sajana purUSe dhamarUpa dravyavALA hoya che, dharmathI sarva vastuo maLe che, jema kahyuM paNa che ke - AdhAro yatrilokyA jaladhijaladharArkendayo yantriyojyA bhujyante yatprasAdAdasurasuranarAdhIzvaraiH sNpdstaaH| AdezyA yasya cintAmaNimuramurabhIkAmakumbhAdibhAvAH zrImajjainendradharmaH kizalayatu sa ka zAzvatI saukhyalakSmIm // traNa lekane je AdhAra che, jenAthI samudra, megha, caMdra, sUryAdinI maryAdA che, jenA pUrNa prasAdathI asura eTale bhavanapati de tathA sura je vimAnika deva temaja cakravarti, baladeva, vAsudevA. dinI sukhasaMpadAne ja pAme che, temaja ciMtAmaNI ratna, de, kAmadhenu tathA kAmakuMbhAdi padArtho je dhamanA kikare che, arthAt dharma karanArane pUrvokta cIjo sahaja bhAvathI maLe che, e zrI jinarAja bhagavAnane dharma tame bhavya jIne saikhya lakSamI eTale zAzvatI mokSalakSamIne navapallava kare, arthAt Ape. teTalA sArU arthanI tathA kAmanI bAdhAmAM dharmanuM rakSaNa karavuM. have mArgonusArine ogaNIzame -AthAvatithau sAtha tane- 2 gatipArid-atithi, sAdhu ane dInamAM yathAyogya bhakti karanAra dharmane lAyaka che. atithi, sAdhu tathA dInanuM svarUpa jANyA vinA yathAyogya bhakita thavI asaMbhavita che, teTalA mATe atithi, sAdhu tathA dInanuM svarUpa batAvavAmAM Ave che je mahAtmAe tithi tathA dIpotsavAdi parvane tyAga karela che tene atithi jANavA, anyane abhyAgata samajavA. jema kaheluM che - Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArganusArinA pAMtrIsa guNa. tithiparvotsavA sarve tyaktA yena mahAtmanA / atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgata viduH // 1 // atithi saMbaMdhI A zlekane artha upara lakhAI gaye. have sAdhu salAcArarata uttama paMca mahAvratanA pAlanarUpa sadAcAra, temAM lIna te sAdhu ane dIna eTale dharma, artha, kAma ane mekSanA ArAdhanamAM azakta; e traNenI bhakti UcatatA pUrvaka karavI; anyathA dharma karatAM adharma thavAne saMbhava che. kAraNa ke pAtrane kupAtranI paMktimAM mUkavAthI ane kupAtrane pAtranI paMktimAM mUkavAthI dharma karatAM dhADa paDavAno saMbhava che. juo, nItikAre A pramANe aucityamekamekatra guNAnAM koTimakataH / viSAyate guNagrAma aucityaparivarjitaH // 1 // nItirUpa kaTAnA banne bAjunA chAbaDAmAM eka ThekANe - citya-ucitatA ane bIje ThekANe kreDa guNa rAkhIe te ucita guNavALuM chAbaDuM nIce namaze arthAta keDa guNa karatAM ucitatA a. dhika che. teTalA vAste pAtra pramANe pUjA karavI ucita che. ucitatA vinA kreDe guNane samUha viSatulya che. tethI karIne atithi sAdhu tathA dIna e traNenI yegyatA pramANe sevA karanAra gRhastha dharma ne thogya che. have vIzame guNa A che-sAmiAnaviya hamezAM A graha rahita purUSa dharmane lAyaka che. AgrahI purUSa dharma lAyaka thata nathI. AgrahI purUSa yuktine jyAM pitAnI mati hoya, tyAM laI jAya che. jyAre anAgrahI purUSa jyAM yukti hoya tyAM matine sthira kare che. jagatamAM yukti karatAM kuyukti ghaNuM hoya che, kuyukti karanArAo hajAre mAluma paDe che. jyAre suyuktine Adara karanAra ane saya. kti pramANe vAtacita karanAra jagatamAM viralA che. yutine Adara jyAM Agraha nathI, tyAMja hAtha che. mATe Agraha rahita purUSa gRhastha dharmane lAthaka che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (336) dhama dezanA. have ekavIza guNa - gupAtI 2 guNemAM paNa pAta karanAra arthAt guNane Adara karanAra gRhastha dharmane lAyaka che guNe jevA ke saujanya, audArya, dAkSiNya, dhairya, priyabhASaNa, parepakArAdi eTale ke svaparanA hitakara tathA AtmasAdhanAmAM sahAyaka je guNe che, temAM pakSapAta, tathA te guNenuM bahumAna, guNanI praza. sA karavI, tathA guNarakSaNamAM madada karavI tenuM nAma guNapakSapAta. guNa pakSapAta karanAra bhavAntaramAM sundara guNe meLave che. jyAre guNaSI guNubhAva pAme che. vyakti para dveSabhAvane laI keTalAka svAtmavairI purUSa guNa para dveSa kare che te mahA anartha kare che. keI va khate paNa guNanA cheSI na thavuM. samasta jagajjatuonA guNenI anamedanA karavI, jethI bhavAntaramAM guNa maLe. have bAvIzame guNa-basozcaryA ana" niSiddha deza ane niSiddha kALanI maryAdAne tyAga karanAra purUSa gRhastha dharmane lAyaka che. niSiddha dezamAM javAthI eka lAbha ane hajAra durgaNe che. lAbha mAtra vasu prAptine che, jyAre Ne dharmahAni, vyavahAra nizutA, hRdayAnaCratA vigere che. jIvane svabhAva anAdi kALathI viSaya paratveche. Aryadeza choDI anAryabhUmimAM janArane prathama dhArmika purUSane samAgama nathI, vaLI hamezAM pratyakSa pramANane pramANa karanAra arvAdazI jene samAgama, temaja mAMsAzI purUSane vAraMvAra saMparka vigere daSTigocara thAya che. gaMgAnuM jaLa miSTa svAdu tathA pavitra gaNAya che, paraMtu samudramAM javAthI khAruM thAya che. temAM prathama videzagamana samaye purUSa dhArmika, saralasvabhAvI tathA daDha manavALe hoya che, paNa dhIme dhIme gaMgAnA pANInI jema khAre thAya che. ahIM keI prazna karaze je sAMsArika kArya mATe janAra purUSa gaMgAnA jaLanI dazAne pAme tema mAnI laIzuM, parantu daDhavAmI tathA jagatamAnya e keI nara AryadharmanAM tatva samajAvavA jAya, te temAM kAMI virodha jaNAtuM nathI. tenA uttaramAM samajavuM ke, sarpamaNinI mAphaka je paNa hoya te game tyAM jAo tene pratibaMdha nathI. kAraNake sapa Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusArInA pAMtrIsa guNA (337) tathA maNinA janma sAthe che tathA vinAza paNa sAtheja che; parantu sarpanuM viSa maNimAM Avatu nathI; jyAre malginu amRta sarpane asara karatuM nathI. kemake khanne peAtAtAnA viSayamAM saMpUrNa che; arthAt sarpa viSathI bharapUra ane aNui amRtathI bharapUra che. purUSa jo tevA hoya te, jyAM IcchA hAya tyAM jAe; paNa apUrNane ja sarvatra apUrNatA che. E apUrNa nA utsAha kSaNuika hoyache, vicAra vinazvara heAyache, dharmavAsanA haladaranA raMga jevI hAyache. tene jo upakAra karavAnI tIvra abhilASA hAyatA prathama dhara sApha kare,tyArabAda paragRha sApha karavAnA irAdA rAkhe, AryabhUmimAM hajAro prANIe jaMgalI che, ane videzI prajA dhana strInI lAlaca ApI svadhamI banAve che tene macAve; tathA ajJAnarUpa aMdhakAramAM paDela bhanya jIvAne prakAzamAM lAve, adbhunnItimAM videzagamana niSedhela che, tenuM kAraNa pUrvokta dhahuAni ja che. pUrNa, cAhe sarvatra gamana kare, paraMtu apUrNa manuSya te aniSi * dezamAM jAya, niSiddha dezamAM tA bhUle cUke paga paNa na bhare. vaLI niSiddha kALanI maryAdA paNa tyAga karavI rAtrInA samaya keTalAka manuSyane bahAra karavAnA nathI; temAM kare te kalakI thAya, tathA caiArAdinI za'kA paDe, cAmAsAmAM pravAsa na karavA, jAtrA na karavI; te maryAdAne ullu ghe te upadravane pAme, tathA hiMsAddhi kAryo vadhe, jethI dha kara tAM dhADa thAya. have trevIzamA guNa--' nAnana vahAvatuM ' arthAt svaparanu khaLa tathA amaLane jANanAra gRhastha dharma ne lAyaka che, khaLa jANyA sivAya kArya nA prAraMbha niSphaLa jAya che. maLa tathA akhaLanuM jJAna karI je kAya kare che, teja sakta thAya che. maLavAna vyAyAma (kasarata ) kare teA zarIrane puSTi maLe, jyAre niSmaLa vyAyAma kare te zarIranI sapattinA nAza kare che. kAraNake zakti karatAM adhika parizrama zarIranAM avayavAne nukazAna karanAra che. teTalA mATe maLanA pramANu mAM kAryAMrabha karavA; jethI citta vyAkula thAya nahIM; kemake svaccha cittatA dharmAMsAdhanamAM upayAgI che. 43 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (338) dharmadezanA. ** * have evI zame guNa-tratajJAnAnAM pUnA vatI purUche tathA jJAnavRddha purUnI sevA karanAra gRhastha dharmane lAyaka che. anAcArane tyAga ane zuddhAcAranuM pAlanate vrata ane temAM je rahe te vratastha (tti) kahevAya. temaja heya upAdeya vastune nizcaya jenAthI thAya te jJAna, te vaDe vRddha je hoya te jJAnavRddha kahevAya. e bannenI sevA mahA phaLane ApanAra che. vatI purUSanI sevAthI vratane udaya thAya che jJAnavRddhanI sevAthI vastudharmanI oLakhANa thAya che. vratastha tathA jJAnavRddhonI sevA arthAt temane hAtha joDavA, teonA Agamana samaye ubhuM thavuM tathA bahumAna karavuM jethI kalpavRkSanI mAphaka uttama phaLane te Ape che. mArganusArine paracazamo guNa -SyavasAra piSaNa karavA lAyaka je mAtA pitA, bhAI, bena, strI, putra-parivArane aprApta vastu prApta karAvavA vaDe karIne temaja prApta vastunA rakSaNa vaDe karIne rakSA karavI, ke jethI karIne lekavyavahAramAM bAdhA na Ave. leka vyavahAranI bAdhA dharmasAdhanamAM vighabhUta che, mATe piSavA lAyanuM piSaNa karanAra gRhastha dharmane yogya che. chavIzame guNatIrtha arthAta artha--anartha banene vicAra karanAra gaNAya che. dIrghadazI purUSa sAhasa karatuM nathI. sAhasa karanAra purUSa akalyANane pAme che, jema kahevuM che ke - sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNate hi vimRzyakAriNaM guNagubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // vinA vicAre kriyA na kara, tema karavAthI aviveka thAya che, ane aviveka parama ApadAnuM sthAna che. jethI karIne vicArIne kArya karanAra purUSane guNamAM lubdha thaelo saMpadAo potAnI meLe AvI maLe che. dIrghadazI purUSamAM bhuta bhaviSyane vicAra karavAnI zakti hoya che. jemake, amuka kArya karavAthI lAbha thaze, amuka kArya karavAthI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnusArInA pAMtrIsa guNo. (33) geralAbha thavA saMbhava che. paraMtu te guNa puNyanA udaya sivAya maLate nathI. ane puNyazAlI dharmane meLavI zake che, e dekhItuM ja che. have satyAvIzame guNa-vizeSajJa vizeSa jANanAra eTale vastu, avastu; kRtya, akRtya temaja AtmA ane para temAM zuM AMtaruM che, tene jANanAra hoya te vizeSajJa gaNAya che. jyAM sudhI - tyAkRtyanuM, vastu avastunuM ane AtmA tathA paranuM jJAna nathI, tyAM sudhI pazu tulya che; athavA te AtmAnA guNa doSane vizeSa vaDe jANe tene vizeSajJa jANa. je manuSyanI aMdara pitAnI vartaNuka upara dRSTi devAnI zakti nathI, te pazu samAna ja che. tene AgaLa vadhavAnI AzA AkAza kusuma jevI che. mATe vizeSajJa gRhAthadharmane yogya gaNela che. have aThThAvIzame guNatajJa eTale karela guNa tathA upakArane jANanArAya,te dharmane egya che.kRtajJane kaI ThekANenistAranathI. ogaNatrIzame guNavaThThama eTale prAmANika lokane vallabha. leka zabda vaDe karIne ahIM sAmAnya leka le nahi. kAraNa ke sAmAnya lokane te kaI vallabha thaI zakatuM nathI. duniyA deraMgI che. dharma karanArane paNa ninda, ane dharma nahi karanArane paNa nijo. kArya karanArane deSa kADhe, nahi karanArane ALasu athavA hatavIrya kahe. sAdhu thanArane paNa ninda, temaja gRhasthane paNa nindA mATe kaI jJAnI purUSe kahyuM che ke "leka mUke pika, tuM tArU saMbhALa." "leka mUke pika" ahIM leka zabdathI sAmAnya leka le. jyAre "ovAH " e ThekANe leka zabdathI pramANika leka samajavo. te lekane, vinaya vivekAdi guNavaDe vallabha thAya. trIzame guNa sara maryAdAvattI purUSa, lajajAvAna purUSa svIkRta vratAdi niyamane prANAMtamAM paNa choDatuM nathI. mATe dazavaikAli kAdi sUtramAM "lajajA" zabda vaDe saMjamane svIkAra karyo che. saMjamanuM kAraNa lajajA che. mATe kAraNamAM kAryopacAra karavAthI lajajA saMyama gaNAya che. lajAvAna purUSa sarvatra suMdara phaLa pAme che. nirlaja Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (340) dharma dezanA. purUSanI gaNatarI uttama purUSamAM thatI nathI. lajjAguNune dhAraNa karanAra, prANanA tyAga karavA ucita samaje che; paNu akRtyane ThIka sama jatA nathI. jemake: lajjAM guNaughajananIM jananImitrAryAmatyantazuddhahRdayAmanuvarttamAnAH / tejasvinaH sukhamasUnapi santyajanti satyasthitivyasanino na punaH pratijJAm guNunA samUhane upanna karanArI mAtAnI mAphka atyuttama-atyanta zuddha aMtaHkaraNa karAvanArI lajjA pratye vanAra, satya sthi tinA vyasanI tejaravI purUSA, prANane sukhe karI tyAga karo, parantu grahuNu karela pratijJAne cheDaze nahi, arthAt lajajAvAna purUSa maraNune kabUla karaze, paNa vrata bhaMga karaze nahi. ataeva .lajjAvAna mANasa dharmane ceAgya batAvela che. have ekatrIzamA guNa: lakSya: dayAvAna, duHkhI jIvAnuM duHkha cheDavavu -tene sukhI karavA te yA. dayA sahita te saya. yA minA koi purUSa dharma ne lAyaka thate nathI. dharmane nimitta pa Mcendri yanA vadha karanAra dharma ne lAyaka thavA dughaTa che. du:khita jIvAne joi jenuM aMta:karaNa dayAdna thatuM nathI, te aMtaHkaraNa nathI, paraMtu aMtakaraNa che. ( arthAt nAzakAraka che ) kharI rIte dayAvAna purUSa ja dAna puNya karI zake che. g atrIzamA guNa:-saumyaH zAMta svabhAvI-akrUra AkRtivALe, karamUrti, leAkeAne udvega karanAra che. krUramUrtti athavA akaramUrtti thavuM te paNa pUnA pApa-puNya para AdhAra rAkhe che. pUrvanA puNya athavA koi tathA prakAranA sabaMdha vinA purUSa dharmasAdhananI sAmagrI pAmA nathI. have tetrIzamA guNa -- poSati maMtra: paropakAramAM dRDhavIrya. pApakAra karanAra sanA netra pratye amRta jevA mAlUma paDe che. paropakAra rahita purUSa pRthvIne 'bhArabhUta che. manuSyanA zarIranAM vayeA khIjA jIvanI mAphaka koi upayogamAM letA nathI; mATe je Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgonusArinA pAMtrIsa guNA. (31) aMsAra zarIrathI sAra nIkaLyA, te kAmanA che je paropakAra karavAnI paddhati manuSyamAM koika aMze paNa na thAya, te te purUSa jJAna, dhyAna, tapa, japa, zIla satASAdi guNugaNavibhUSita hoya to paNa, AtmatAraka guNa sivAya zAsanedvArAdi zubhatara kAryo karI zake nahui, AbhatAraka guNu meTA che, te guNune niveA nathI. zakti anusAra kArya prazasta gaNAya che. mUka kevalI, atakRta kevalI vigere AtmatAraka che te vAjabI che. parantu jemAM bIjAne tAravAnI zakti che, chatAM je AtmavIryanA upayoga nathI karatA, te mATe zAstrakAroe atarAyAdi doSA khatAvela che, eTalAja mATe lakhela che ke, pIpakAramAM zUravIra dharmane lAyaka che. cAtrIzamA guNaH-antarjJAriyaneziAvAyanA aMtaraMga je cha zatruo--kAma, krodha, lAbha, mAna, mada, harSoM-teonA tyAgamAM tapura purUSa dharma ne lAyaka che, paraparigRhIta athavA kuMvArImAM je kharAba vicAra te kAma. peAtAnA AtmA athavA paranA kaSTane na vicAra karI je keApa karavA te krodha. dAna devA lAyaka sthaLamAM dAna na devuM tathA vinA prayeAjana anIti pUrNAMka anyanuM dhana levu' te lAbha. khoTA Agraha karave, tathA paranuM yathArtha vacana hAya tenuM grahaNa na karavuM te mAna. kula, mala, ezvarya rUpa vidyAdi vaDe ahaMkAra karavA te mada. pratyeAjana sivAya parane duHkha upanna karI jugAra pramukha pApasthAnaka sevI manane satASa karavA te harSa. pUrNAMkata cha aMtara'ga zatrunA Adara karanAra dharmane lAyaka nathI; tyAga karanAra dharmane cegya che. A cha zatruoe kone kone nAza karyAM che, tenA dRSTAntAH-jemake kAmathI dAMDaya bhAja durdazA pAmyo; krodhathI karAla vadehanI dazA thai; lAbhathI ajamaMdunI; mAnathI rAvaNa ane duryodhananI, madathI haihaya ane arjunanI durdazA thai temaja haSa thI vAtApi ane vRSNui. jAMgha durdazA pAmyA. have atima pAMtrIzamA guNu khatAvI AprakaraNane samApta karIza, vojhandriyagrAmo vRIdhoya te / jeNe indriyAnA samUha vaza karela che, te purUSa gRhasthadharma ne lAyaka che, Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (342) dharmadezanA. " hajI dharmanI ahIM evI zaMkA thavAne sabhava che ke, prApti nathI te indriyanuM vazIkaraNa kayAMthI? ane indriya vaMza karanAra gRhasthAzrama kema calAvI zakaze?' tenA uttaramAM samajavuM ke, 'vItendriyAmo' tenA a ema karavA ke jeNe indriyanA samUha maryAdIbhUta karela che. ke, sathA tyAga te muniprava2Aja karI zake. ahIM pUrvokta banne za'kAnu samAdhAna thai gayu che. dhama prAptinI pUrvamAM purUSa svAbhAvika rote maryAdAvatI evAmAM Ave che, dha prApti bAda paNa maryAdA pUrNAMka ja viSayAdi sevana batAvela che. jemaH-- RtukAlAcigAmI syAtsvadAranirataH sadA / parvarja vrajecainAM tato ratikAmyayA // 45 // manusmRti pRSTha 85 adhyAya 3 / RtukALamAM strI pratye janAra, hamezAM svasrImAM sataiSI, eka strInA vratavALA, caturdazI amAvAsyA Adi patithi cheADI, viSayunI vAMchAthI te peAtAnI strI pratye jAya, viparota rIte viSaya seva namAM brahmahatyA pApa tathA pratyatuM sUtaka (niratara) khatAvela che, mATe indriyAne maryAdAmAM rAkhanAra gRhastha, dhamane ceAgya che. e pramANe mArgAnusAri 35 guNA dharmane lAyaka thavA icchanAre prApta karavA kA ziza karavI. caturthaM prakaraNa samApta. prathama bhAga samAsa. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAuthI grAhaka thaI Azraya ApanArAonAM nAma, prata. nAma prata nAma rAjajI irA 5) nagarazeTha lakhamIcaMdajI ana21) jasarAjajI bhagavAnacaMdajI cANaMda 5) zA. kezarImalAlajI karamacaMda 11) mahetA kuzalarAjajI DhALApa rANa sTezana pa) zA. mAlajI DAjI 31) RSabhadAsajI saradAramalajI nADelAI bAMkalI 10) zrI saMgha samasta 75) ratanacaMdajI dhajAjI sUrI khImela 11) zeTha lakhamacaMdajI dhanarUpaNa. 10) ke ThArI nathamalajI devIcaMdajI 11) mUnA cheSabhadAsajI gaMgArAmajI 25) mUtA saradAracaMdajI sAhiba- 5) zA. umedamalajI khUmAjI caMdajI 5) RSabhadAsajI hajArIma(c)jI. khuDALA 5) mUtA umedamalajI 5) juvAramalajI navalAjI 5) lAlajI dhorAja 4) sapUtamalajI thAnA 5) lAlajI hiMdujI luNuvA 5) jorAvaramadalajI vIracaMdajI 12) lAdhAjI umAjInI vidhavA 5) lakhamIcaMdajI celAjI bAI dhApu 5) maganIrAmajI khuzAlajI dAdhAI 7) kuMdanamalajI anepacaMdajI 7) zrI paMcasamasta 2) panecaMdajI mUlacaMdajI nADela 2) cenamalajI umedamalajI 7) kekArI juvAramalajI punama- 2) gaNezamalajI gaMgArAmajI caMdajI. ghANe rAva 11) zA. premacaMdajI cImanAjI pa1) zeTha pratApamalajI kAnamalajI 10) zA. umedamalajI nAnakacaMdajI sAmAvata Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15) dAnamallajI nathamalajI 22) nathamallajI nyAlaca'drujI 11) ghAsIrAmajI jArImallajI 10) dAnamalajI maganIrAmajI pAravAla 5) bhagavAnadAsajI eTAjI 5) dAnamalajI iMdAjI 10) jItamalajI nathamalajI 5) jasarAjajI dIpAjI 5) akheca'dhrujI zrIca'dajI 11) zeTha ku MdanamalajI khUsI 15) anarAjajI sAgamalajI 7) caMdanamalajI satAkacakrUjI 4) sa'tekacaMdajI khemarAjajI 10) megharAjajI sahusamalajI paTanI 2) mUtA gumAnamalajI rANIgrAma 7 zA. devarAjajI meAhanarAjajI 51) zeTha nuvAramalajI 10) ratanacaMdajI mAlajI Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________