Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI mahAvIra graMtha prakAvamI-sama puSpa bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi [ 16 bI-17 vo zatAdhi ke acisa, ajJAta evaM mAnisa pAMca kaviyoM-bAI prItamati, parimalsa, dhanapAla, bha0 mahendrakIti evaM deveza ke jIvana, vyaktitva evaM kRtitva ke sAtha unako sampUrNa kRtiyoM ke mUla pAThoM kA prathama bAra saMkalana prakAzita ] lekhaka evaM sampAdaka DA0 kastUracanda kAsalIvAla eca. e., pIeca. DI., zAstrI prakAzaka zrI mahAvIra graMtha akAdamI jayapura prathama saMskaraNa : pranasa, 1984 mUlya 50.00
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sampAdaka -sA hIrAlAla mAhezvarI ema.e., DI phina, DI.liTa jayapura aura DA0 rAjArAma jaina, ema.e, pI-eca.DI sAhityAcArya zrArA sA0 gaMgArAma garga, ema.e.pI-eca.DI. bharatapura nidezaka maNDala - parama saMrakSaka-zrI bhaTTAraka cAyakotijI mahArAja, muhabitrI saMrakSaka- zrI sAhU azoka kumAra jaina, vehalI zrI pUnamacanda jaina, jhariyA (bihAra) zrI ramezacAva jaina (pI. esa jaina) dehalI zrI DI. bIrendra hegaDe, dharmaspala zrI nirmalakumAra kesI, lalanA zrI mahAvIra prasAda seThI, sariyA (bihAra) zrI kamalacamma kAsalIvAla, jayapura dA0 (zrImatI) sarayU. vo dozo, bambaI zrI pannAlAla seThI, sImApura zrI rUpacanda kaTAriyA, vehalI zro hAlacAda jaina, sAgara adhyakSa - zrI zAMtilAla jaina, kalakattA kAryAdhyakSa- zrI ratanalAla gaMgavAla kalakattA bhI pUraNacanda goDIphA, jayapura upAdhyakSa. - sarvazrI gulAbacanda gaMgavAla, renavAla, bhajitaprasAva jaina ThekedAra, dehalI kanhaiyAlAla seThI japapura. padamananda totakA apapura ratanalAla vinAyalyA jImApura, trilokacanda koThArI, koTA mahAvIraprasAda napatyA japapura, viraMjIlAla vaja, jayapura rAmacanA rArA gayA, lekhacanda bAkalIvAsa, apayura ratanalAla vimAyakyA bhAgalapura, sammatakumAra saina, kaTaka paramakumAra jaina nepAlagaMja, tArAcanda bazI, jayapura ratanacanda paMsArI japapura, bharasakumArasiMha pATodoM, ayapura zrImatI camesI bebI koThiyA vArANasI, zAMtiprasApa jaima, behalI ghUpacanda pAzyA japapura, lalitakumAra jaina, uramana mohanalAla pragravAla jayapura nidezaka evaM pradhAna sampAdaka- sastUracanda kAsalIvAla, jayapura zrI mahAvIra paMtha prakAvamI 867 pramRta kalaza pratiyAM 1100 barakata nagara, kisAna mAga ToMka phATaka, jayapura-15 mUsya 50 rupaye mudraka-manoja prinTarsa, jayapura-3 phona-67667 prakAzaka
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra grantha akAdamI pragati paricaya zrI mahAbIra graMtha akAdamI ke pragati paricaya meM mujhe yaha kahate hue prasannatA hai ki jisa uddezya ko lekara akAdamI kI sthApanA kI gayI thI usakI bhora vaha nirantara Age bar3ha rahI hai| prastula puSpa sahita aba taka usake sAta puSpa nikala cuke haiN| ina sAta puSpoM meM jina kaviyoM kA vyaktitva evaM kRtitva ke rUpa meM mUlyAMkana prastuta kiyA gayA hai unameM se adhikAMza kavi prama taka prati ajJAta athavA alpa carcita rahe haiN| kucha kavi to aise haiM jinake vyaktitva ko prakAza meM lAne kA eka mAtra zra eya zrI mahAvIra graMtha akAdamI ko diyA jA sakatA hai / akAdamI ke chuTTe puSpa kavivara dulAkhIcanda, bulAkIdAsa evaM hemarAja kA vimocana tijArA ( rAjasthAna ) meM paJca kalgAraka pratiSThA mahotsava ke vizAla samAroha meM paramAdaraNIya mahAmahima rASTrapati zrI jJAnI jailasiMha jo sA0 ne apane kara kamaloM se kiyA thaa| maha saMbhavata: prathama bhavasara hai jaba mahAmahima rASTrapati mahodaya ne kisI jaina vidvAna kI pustaka kA aise vizAlatama samAroha meM vimocana kiyA ho| isaliye aisA gaurava prAptakara lekhaka evaM akAdamI donoM mAhI gauravAnvita haiM / prastuta saptama puSpa meM hamane pAMca kaviyoM kA paricaya evaM unakI kRtiyoM kA saMkalana kiyA hai unameM cAra to aba taka pUrNata pracarcita evaM ajJAta mAne jAte rahe haiN| hindI sAhitya meM kavayitriyoM ke nAma aMguliyoM para gine jA sakate haiM isaliye bAI prItamati kI upalabdhi eka ullekhanIya khoja hai| bAI ajItamatri ke atirikta dhanapAla bha0 mahendrakIti evaM devendra sabhI pracacita kavi hai / rAjasthAna ke zAstra bhaNDAroM meM hindI racanAoM kA vizAla bhaNDAra diyA huA hai / ina zAstra bhaNDAroM ko jitanI adhika chAnabIna kI jAtI hai utanI hI ( i )
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayI evaM pracarcita kRtiyoM ko upalabdhi hotI rahatI hai prastuta puSpa meM jina pAra RSiyoM kA paricaya diyA gayA hai unameM tIna kaviyoM kI upalabdhi prabhI gata varSa 1983 meM kI gayI khoja kA sukhada pariNAma hai| bhaba taka prakAzita sAta bhAgoM meM 80 se bhI adhika kaviyoM para vistRta prakAza DAlA jA cukA hai| unameM mahara 4 pUrNa kavi, 1 bhaTTAraka tribhuvanakoti, 2 bUcarAja, 3 chIhala, 4 ThakkurasI, 5 gAravadAsa, 6 caturUmala, 7 bajinadAsa, 8 bhaTTAraka rasnakIrti, 6 kumudacandra, 10 prabhaya candra, 11 zubhamandra, 12 zrIpAla, 13 saMyamasAgara, 14 barmasAgara, 15, gaNeza, 16 prAcArya nomakoti, 17 brahma yazodhara, 18 sAMgu. 16 guNakIti, 20 yaza:kIti, 21 bulAsIcanda, 22 bulAkIdAma, 23 hemarAja godIkA, 24 hemarAja pAMDe, 25 gAI ajItamati 26 dhanapAla, 27 parimalla, 28 bha0 mahendrakIti,26 devendra, evaM 30 brahma rAyamalla ke nAma ullekhanIya hai / prastuta bhAga ko milAkara aba taka 2850 pRSThoM kA vizAla meTara upalabdha karAyA jA cukA hai jo apane pApa meM eka rikArDa haiM ! mujhe pUrNa vizvAsa hai ki hindI ke jana kaviyoM kA jaise-jaise paricaya, mulyAMkana evaM unakI kRtiyoM kA saMkalana hindI ke vidyAnoM ke pAsa paha'cegA, jaina kaviyoM ke prati unakI upekSA kI bhAvanA utanI hI tejI se dUra ho sakegI pora jaina kaviyoM ko bhI hindI kI mukhya dhArA meM mahatvapUrNa sthAna prApta ho skegaa| sahayoga akAdamI ko samAja kA jitamA sahayoga prapekSita hai utanA sahayoga mabhI taka prApta nahIM ho sakA hai / hama cAhate hai ki akAdamI ke pratyeka grAma evaM nagara meM sadasya ho jisase isake dvArA prakAzita sabhI mahatvapUrNa pustaka sAhitya pramiyoM ke hAthoM meM pahuMca sake / phira bhI jitanA sahayoga hameM aba taka milA hai usake liye hama una sabhI mahAnubhAvoM ke prAbhArI haiM jinhoMne akAdamI kA sadasya bana kara sAhitya prakAzana kI yojanA ko mUrta rUpa dene meM sahayoga diyA hai| hamArI hArdika bhAvanA to yahI hai ki akAdamI dvArA prati varSa tIna prakAzana hoM, eka seminAra kA prAyojana evaM prAcIna sAhitya kI khoja ke vibhinna kAryakrama tIvra gati se hote rahe / akAdamI ke saMrakSaka mAnanIya zrI nirmalakamAra jI sA0 seThI lakhanaka kI bhI yahI bhAvanA hai ki bhakAdamI kI sAhitya prakAzana kI yojanAmoM para macchI rAzi kharca ho / hama saTI jI kI bhAvanAmoM ke prati AbhArI haiN| mApakA akAdamI ke prati sahaja sahayoga prazaMsanIya hai| usI taraha prakAdamI ke parama saMrakSaka svAmI zrI paMDitAcArya bhaTTAeka cArUkIti jI mahArAja mU sabidrI evaM 0 darabArI lAla
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jI sA* koThiyA vArANasI ke sahayoga ke liye bhI hama mAbhArI hai mA0 koThiyA sAla se svayaM kA to sahayoga milatA hI rahatA hai, ve dUsaroM ko bhI prakAramI kA sadasya banAne ko bhI preraNA dete rahate haiM / akAdamI ke adhyakSa zrI kanhaiyAlAla jI sA. pahAr3iyA madrAsa ke prAkasmika nidhana se saMsthA ko gaharI kSati pahuMcI hai| pahAr3iyA sA0 macche samAja sevI the tathA dakSiNa bhArata meM rAjasthAna kA pratinidhitva karate the| ve makAdamI ke prati pUrNa sahayoga kI bhAvanA rakhate the| isa avasara para hama akAdamI kI mora se unake prati hArdika zrasAJjali bhapita karate haiN| naye saMrakSaka sabasyoM kA svAgata SaSTha puruSa prakAzana ke pazcAt mAnanIya zrI rUpacanda jI sA0 kaTAriyA evaM zrI DAlacanda jI sA jaina sAgara ne akAdamI ke saMrakSaka sadasya banane kI svIkRti tii| kaTanA : samAja ra vaM mAlikAzana donoM meM pUrNa vaSi lete haiM saSA binA kisI pradarzana ke apanI sevApoM se samAja ko lAbhAnvita karate rahate haiN| isI taraha mAnanIya zrI dAsabanda jI sA0 jaina madhyapradeza meM hI nahIM kintu pUre deza meM apane sevA bhASI jIvana ke liye prasita hai| mApa deza ke jAne mAne udyorapati hai tathA apanI udAratA evaM sarala svabhAva ke liye sabhI pora lokapriya haiN| hama donoM hI mahAnubhAvoM kA hArdika svAgata karate haiM / naye adhyakSa kA kA svAgata kalakattA nivAsI zrI zotilAla jI sAbana ne prakAdamI ke adhyakSa pada kI svIkRti dekara apane sahayogI bhAvanA kA pariSaya diyA hai| pApa eka yuvA dhyaksAmI haiM tathA dhArmika lagana vAle vyakti haiN| mApane abhI isI varSa zrI mahAvIra jI meM sampanna paJcakalyANaka pratiSThA mahotsava meM saudharma indra kA yazasvI sthAna lekara apanI dhArmika ruci kA paricaya diyA thA / akAdamI kI pora se hama mApakA hArSika svAgata karate haiN| varSa 1983 meM jina mahAnubhAvoM ne prakAdamI kA upAdhyakSa bana kara saMsthA ko sahayoga diyA hai usake liye hama sabhI ke hArdika mAbhArI haiN| ye mahAnumAya hai jayapura ke sarva zrI dhUpacandajI pAMDyA, bharatakumArasiMha jI pATodI, evaM zrI mohana lAla jI magravAla, vArANasI kI zrImatI camelIdevIjI koThiyA, dehalI ke zrIzAMti prasAda jI jaina evaM ujjaina ke zrI lalitakumAra jI jaina / zrI dhUpabanda jI pAjhA yuvA vyavasAmI haiM tathA sabhI ke prati sahayoga kI bhAvanA rakhate haiM / dhArmika (iii)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyoM meM apanA acchA yogadAna dete rahate haiN| zrI bharatakumAra siMha jI pUrNata: dhArmika jIvana jIne vAle vyakti hai / vrata upavAsa pUjA pATha jinakA prati dina kA niyama hai / saMsthAnoM ko prArthika sahayoga dene kI bhAvanA rakhate haiN| zrI mohana lAla jI sA kAlA agravAla jayapura ke jAne mAne cArTarDa akAunTenTa haiM / dhArmika lagna evaM samAja sevA kI bhAvanA rakhate haiN| sAhitya prakAzana meM atyadhika ruci lete haiN| zrImatI camelIdevIjI koThiyA samAja ke yazasvI manISI DA0 darabArIlAlajI koThiyA ko dharbhapatnI haiN| hamAre upAdhyakSoM meM pApa eka mAtra mahilA sadasyA hai / prakAdamI ke kAryoM se Apa vizeSa ruci rakhatI haiN| hama prApakI bhAvanAmoM kA hArdika svAgata karate haiN| dehalI ke zrI zAMtiprasAda jI sA* jaina svayaM bar3e bhArI pustaka vyayasAyI haiN| mApakI dhArmika evaM sAhityika lagana dekhate hI banatI hai| binA kimI pradarzana evaM yaza lipsA ke pApa sabhI ko apanA prArthika sahayoga dete rahate haiN| isI taraha zrI lalitakumAra jI jaina ujjana ke pratiSThita yuvA samAja sevI evaM karmaTha kAryakartA hai tathA mAlavA meM atyadhika lokakika hai| hama : IRE: hAyika svAgata karate haiN| isI taraha pAlakattA ke zrI dulIcanda jI sarAvagI. bambaI ke zrI rAja mala jI javerI, sAgara ke zrI mahendra kumAra jI malaMgyA, jayapura ke zrI gaNapatarAya jI sarAvagI evaM bhAvanagara ke zrI bhaMvaralAla jI sA* ajamerA ne akAdamI kA sammAnanIya sadasya bana kara jo sahayoga diyA hai isake liye hama sabhI mahAnubhAvoM ke prabhArI haiN| sampAdana meM sahayoga prastuta puSpa ke sampAdana meM rAjasthAna vizvavidyAlaya ke prophesara DaoN hIrA lAla jI mAhezvarI, prArAkAleja ke prophesara DaoN. rAjArAma jI jaina evaM bharatapura rAjyakIya mahAvidyAlaya ke vyAkhyAtA vA gaMgArAmajI garga ne jo sahayoga evaM mArga darzana diyA hai isake liye hama tInoM hI vidvAnoM ke prAbhArI hai| DaoN0 mAhezvarI sA0 ne to vidvattApUrNa sampAdakIya bhI likhA hai jisake liye hama unake vizeSa AbhArI haiN| vidvAnoM kA svAgata zramRta kalaza sthita akAdamI kAryAlaya meM deSA viveza ke vidvAnoM kA svAgata karane kA pravasara milatA rahatA hai| isa varSa jina vidvAnoM ke vizeSa rUpa se amRta kalaza meM padhAra kAra akAdamI ke kAryo ko dekhA, parasthA evaM apanA pAzIrvAda (iv)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradAna kiyA unameM DaoN0 bhAgadhanda bhAgendu damoha, zrImatI rAjakumArI rIghelIya, kaTanI, DaoN. vinAnta klevArTa prAcya vidyA vibhAga, lunena vizvavidyAlaya beljiyama, DaoNsa mahendra sAgara pracaMDiyA evaM DaoN prAditya pracaMDiyA alIgaDha, DaoN0 bhAgacanda bhAskara nAgapura evaM zrImalI haoNla puSpA jaina nAgapura, DaoN premacanda rAbakA manoharapura ke vizeSa rUpa se prAbhArI haiM / hama samAja ke sabhI vidvAnoM kA svAgata karate hai 1 mAgAmI puSpa makAdamI kA maSTama puSpa 'muni samAcanda evaM unakA pApurANa" kA prakAzana kArya bhI maI 84 taka pUrNa ho jaavegaa| isa bhAga meM hindI maiM racita prathama paJcapuraNa kA pUrA pATha evaM kavi ke kAbya kA mUlyAMkana kiyA gayA hai| jisameM 560 se bhI adhika pRSTa raheMge / prAbhAra anta meM maiM ina sabhI mahAnubhAvoM kA prAbhArI hUM jinhoMne pratyakSa evaM parokSa rUpa se akAdamI ko apanA sahayoga prAzIda tayA prAthi ka saMbala pradAna kiyA hai| DA kastUracanda kAsalIvAla nidezaka evaM pradhAna sampAdaka
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMrakSaka kI ora se zrI mahAvIra grantha akAdamI ke saptama puSpa "bAI pranIlamati evaM usake samaphAnIna kavi" ko pAThakoM ko hAthoM meM dete hue mujhe pratyadhika prasapatA hai / prastuta puSpa meM bAI ajItamati, parimala caudharI, bha0 mahendrakIti, dhanapAla evaM devendra kavi-ina pAMca kaviyoM kA jIvana paricaya evaM unake kAmoM ke vistRta pradhyayana ke sAtha unakI mula kRtiyoM ko bhI prakAzita kiyA gayA hai| yaha prathama avasara hai aba yojanAbaddha prAcIna jaina kaviyoM kI racanAmoM ko susampAdita karake sAhityika jagata ke samakSa prastuta kiyA jA rahA hai / sapsama puSpa ke pAsa kaviyoM meM se parimala caudharI ko chor3a kara zeSa sabhI cAra kavi paba sama pazApta evaM macita rahe haiN| yahI nahIM hindI jagata ke samakSa eka mahilA kavi bAI matrItamati ko khoja nikAlane meM bhI DA0 kAsalIvAla jI ko saphalatA milI hai| gAI majItamati kI kRtiyoM ke pradhyayana ke pazcAta isa niSkarSa para pahuMcA jA sakatA hai vahaki prAdhyAtmika kavayitrI pI tathA bhakti paraka pada racanA meM pUrNa ruci letI thii| bha0 mahendrakIti ke sabhI15 pada uccastara ke hai jo adhyAtma evaM bhakti rasa meM prota prota haiN| dhanapAla kavi aitihAsika padoM ke likhane meM kaci lete the| ve pahale kavi haiM jinhoMne kezorAya pATana meM sthita bhagavAna munisuvratanAtha, prAmera (jayapura) meM sthita bhagavAna neminAtha, ToDArAyasiMha meM sthita bhagavAna prAdhinAtha evaM sAMgAnera meM sthita bhagavAna mahAvIra kI pratizayayukta pratimAnoM ke stavana ke rUpa meM pada likhe haiN| isI taraha devendra kavi haiM jinhoMne saMvata 1638 meM yazodhara rAsa ko mahamA nagara (gujarAta) meM nibaddha kiyA thaa| yazodhara rAsa 16vIM zatAbdI kI mahatvapUrNa kRti hai jisakA bhI prathama bAra prakAzana kiyA gayA hai / isI puSpa meM 17vIM zatAbdI ke mahatvapUrNa kavi paribhala caudharI kA gahana adhyayana kiyA gayA hai / kavi parimala apane yuga meM hI nahIM kintu usake pazcAt do zatAbdiyoM saka (vi)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyadhika lokapriya rahe haiM isIlie unakI "zrIpAla parita" kRti kI pacAsoM pANDulipiyAM jaina pratyAgAroM meM upalabdha hotI hai / DA. kAsalIvAla ne aisI maharavapUrNa kaviyoM evaM unakI kRtiyoM ko khoja nikAlane meM jo athaka parizrama kiyA hai aura usameM saphalatA prApta kI hai usake lie ve sAdhuvAda ke pAtra hai| sAhityika jagata unakI isa mahAn sevA ke lie ghiraRNI rhegaa| zrI mahAvIra grantha akAdamI sAhitya seyI saMsthA hai jisakI sthApanA samasta hindI jaina sAhitya ko yojanAbaddha bIsa bhAgoM meM prakAzita karane ke lie kI gaI hai / yaha usakA saptama puSpa hai isake pUrva chaha purupoM meM, brahmA rAyamalla, bUdharAja. chIhala, gAravadAsa, ThakkurasI, brahmajinadAsa, bha. ratnakIrti, bha0 kumuvacandra, prAcArya somakIti, sAMgA, brahmA yazodhara, bulAkIcanda, khulAkhIdAsa, pAMDe hemarAja hemarAja godIkA jaise kaviyoM para unake vyaktitva evaM kRtitva ke rUpa meM bahuta sundara prakAza DAlA jA cukA hai| akAdamI ke SaSTama puSpa kA vimocana gata varSa mArca meM mahAmahima rASTrapati thI jJAnI jailasiMha jI ne tijArA (rAjasthAna) meM prAyojita paMcakalyANaka mahotsava meM apane kara kamaloM se kiyA thaa| yaha prathama pravasara thA jabaki deza ke mahAmahima rASTrapati jI ne kisI jaina vidvAna kI kRti kA vimocana kiyA ho| isake pUrva ke puSpa bhI sva0 DaoN0 satyendra, kSullakarama sikhasAgara jI mahArAja lAgnU vAle, bhaTTAraka cArUkIti jI mahArAja mUDabidrI jaise manISiyoM evaM santoM dvArA vimocita ho cuke haiN| zrI bhAratavarSIya digambara jaina mahAsabhA sAmAjika evaM dhArmika kSetra kI taraha sAhityika kSetra meM bhI kArya karate rahane kI ora niraMtara jAgarUka hai / yaha yaha bhI cAhatI hai ki zrI mahAvIra andha akAdamI jaisI sAhityika saMsthA dvArA jaina sAhitya ke prakAzana kA kArya nirantara Age bar3hatA rahe / maiM samAja ke sabhI mahAnubhAvoM se prArthanA karatA hUM ki ve akAdamI ke adhika se padhika se saMkhyA meM sadasya bana kara jaina sAhitya ke prakAzana meM apanA pUrNa yogadAna dekheN| nimala kumAra jaina
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ do zabda ( DaoN. horAlAla mAhezvarI, ema.e, ela-ela. bI., DI. phil,, DI. liT ) mAdhunika bhAratIya AryabhASAmoM-vizeSata: hindI, gujarAtI aura rAjasthAnI ke sAhityetihAsoM meM jaina kAvya dhArA kA mahatvapUrNa sthAna haiN| vaha dhArA bar3I dhyApaka hai / jaina kAthya kI gaNanA pAmika kAvya ke antargata hai / jina jana kaviyoM ne laukika prema kahAniyoM aura itihAsa ko AdhAra banAyA hai. unhoMne bhI dhArmika racanAe~ to listrI hI haiN| madhya yuga meM mukhyataH tIna tatva janabhAvanA ko prerita karate the-rAjA, dharma aura paramparA / dhArmika preraNA se hI hamArI adhikAMza sAMskRtika pora sAhityika pAtI surakSita raha gaI hai| jaina kAgya kA nirmANa, saMrakSaNa aura pracAra-prasAra isa preraNA ke phalasvarUpa humA hai| pAtmika utthAna usakA lakSya hai| mAdhyama haitat-tat kAlIna kSetra-vizeSa meM pracalita sarala bhASA aura kathya hai-(1) paramparAgata aura paurANika kathAeM tathA (2) svAnubhava bhora bhAvapUrNa udgAra 1 sAhityika dRSTi se sarvAdhika AkarSaka hai-jaina kathA aura carita kAnya / aise kAcyoM meM sthAna-sthAna para manovRttiyoM aura dazAoM, vibhinna vastuoM, tyohAroM, avasaroM, prakRti prAdi ke bhAva-bhIne citraNa milate haiN| kathA meM vaNita samAja kI suga-yugIna jhAMkI ke bhI darzana hote haiN| ina kAvyoM kI viziSTa zabdAvalI kA sAMskRtika mahatva hai| isa mahatva ko bhalIbhAMti darzAnA adhyayana kA eka pRthaka pahalU hai / isa ora dhyAna diyA jAnA cAhie / yadyapi bhAratIya sAhitya bhinna-bhinna bhASAmoM meM likhA gayA hai tathApi vaha mUlataH eka hai / deza, kAla, yugIna mAnyatAmoM, vicAroM aura paramparAnoM ke kAraNa usameM alaga-alaga raMgata dikhAI detI hai| bhAratIya sAhitya vATikA meM bhinna-bhinna bhASA-sAhityoM ke phUloM kI yaha raMgata bhI usakA viziSTa saundarya hai / (viii)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhaka kI ora se deza meM hindI bhASA kA vizAla sAhitya vidyamAna hai| vigata sAta zatA. bdiyoM se kaviyoM evaM lekhakoM ne hindI sAhitya ke bhaNDAra ko itanA adhika AplAvina kiyA hai ki usakI thAha pAnA kisI naye dvIpa kI khoja karane ke samAna haiN| hama kisI bhI gAya/zahara meM sthita zAstra bhaNDAroM prazvA vyaktigata saMgrahoM kI khoja meM nikala jAve to kabhI 2 kucha aimI kRtiyAM upalabdha ho jAtI hai jinake bAre meM hamane aba taka sunA bhI nahIM hogA ! isaliye hindI sAhitya ke vizAla bhaNDAra ko itihAsa ke rUpa meM bAMdhanA kisI eka vidvAna ke liye saMbhava nahIM hai / paba taka hindI sAhitya ke jo itihAsa nikale hai ve saba kisI na kisI prakAra apUrNa hai kyoMki unameM mamagra hindI sAhitya kA pratinidhitva nahIM ho pAyA hai| udAharaNa ke liye hama jaina kaviyoM dvArA sthita hindI sAhitya ko hI leN| isa sAhitya ko kisI bhI vidvAna ne cita sthAna pradAna nahIM kiyA / aba to prAcIna kaviyoM ko itihAsa meM sthAna milanA hI banda sA ho gayA hai| jaina kaviyoM evaM unakI kAbya kRtiyoM ke bAre meM abhI taka jo kucha bhI sAmagrI sAmane AI hai use kevala sempisa sarve (Sample Survey) kaha sakate hai| yahI kAraNa hai ki jaise-jaise akAdamI ke prakAzanoM kI saMkhyA bar3ha rahI hai vaise hI mazApta evaM pracita kaviyoM kI saMkhyA meM prAzAnIta vRddhi ho rahI hai / bhaca taka hama aise 30 hindI jaina kaviyoM ko prakAza meM lAne meM saphalatA prApta kara cuke haiM jinake bAre meM hama aba taka pUrNataH mandhakAra meM the / prastuna saptama puSpa meM cAra kaghi pUrNataH bhazAta evaM pracita hai tathA eka kavi alpa cazcita hai| meM ina pAMca kaviyoM meM eka kavayitrI pratrItamati hai jo 17 vI zatAbi meM apanI kavitAoM se yosAnoM ko prAnandita kiyA karatI thI / majItamati prathama jana kavayitrI ke rUpa meM hindI jagat ke sAmane mAmI hai| isakI upalabdhi kI kahAnI bhI atyadhika sevaka hai / misa potho meM karvAyatrI kI kRtiyoM kA saMkalana
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai usako dazA jINaM zaurNa hone se vaha upekSita banI rahI pora usake eka eka pATha nahIM dene A sake / karIba 6-7 mahine pUrva vaha poyI punaH dekhane meM pAyI aura jaba usakA eka 2 pRSTha dekhate 2 prAge bar3hane lagA to eka patra para bAIpajItamati kA nAma par3hane meM mAyA / eka mahilA kavi bAI ajItamati kA nAma par3hakara usakI kRti ko pUrA par3hane kI ora bhI utsukatA par3I tapA dhIre 2 pUrI popI ke eka 2 pRSTha ko dhyAna se dekhane para ajItamati kI pracchI sAmayI hAya laga gyii| sAtha meM usake svayaM ke dvArA likhA hupA vaha patra jisameM saMvat 1650 aMkita hai| itanI prAcIna kavAyatrI kI upalabdhi atyadhika prasannatA kI bAta hai| ajItamati mIrAbAI kI samakAlIna thI / mIrA kA janma saM0 1555-1573 ke madhya mAnA jAtA hai tathA usakI mRtyu 1603-1604 ke madhya mAnI jAtI hai isI taraha bAI majItamati kA janma hamane san 1550 ke prAsapAsa evaM mRtyu san 1610 ke pAma pAsa mAnI hai| jaise mIrA ne bhakti paraka pada likhe usI prakAra ajItamati meM bhI mAdhyAtmika pada likhe haiN| yahI nahIM saMvat 1650 (san 1563) meM prayukta hindI gadya ke prayoga kA bhI eka gadyAMza milA hai bhASA sAhitya kI dRSTi meM pratyAdhika mahatvapUrNa hai| prastuta puSpa ke dUsare kavi parimala caudharI hai jinake bAre meM ga. prema sAgara, ma0 nemicanda zAstrI evaM paM0 paramAnanda zAstrI ne saMkSipta prakAza salA hai| kavi kI eka mAtra racanA zrIpAla caritra 40-45 varSa pahile prakAzita huI thI jo anupalabdha mAnI jAtI hai| parimalla' kaSi ucca starIya kavi the| unake kavi zrIpAla caritra meM zrIpAla kI ghaTanAmoM kA bahuta vizada rUpa se varNana milatA hai| kavi kI bhASA meM lAlitya evaM zabdoM meM madhuratA hai / kavi ne zrIpAla ke caritra kA itanA sundara evaM prAkarSaka varNana kiyA hai ki pUrA kAbya rocaka bana ho gayA hai| usake varNanoM meM sajIvatA evaM hRdaya pulakita karane ko bharapUra kSamatA hai| isaliye koI bhI pAThaka zrIpAla caritra ko eka bAra prArambha karane ke bAda use pUrA karane ke bAda hI chor3atA hai| prastuta bhAga meM kAvya kA prArambhika evaM mantima aMsa diyA gayA hai vaha kAvya kA pramukha praNa hai / __ tIsare kavi ghanapAla hai| jinakI carcA bhI sAhityika jagat ke samakSa prathama vAra kI jA rahI hai| dhanapAla delha kavi ke dvitIya puSa the / pitA kA kavi honA aura usake donoM putroM kA bhI kavi honA pratyadhika ullekhanIya hai saMyoga hai / ghanapAla ko abhI taka hama koI bar3I kRti nahIM khoja sake haiM lekina unake jo bAra pada mile haiM ve bAroM ho itihAsa paraka hai| kezorAyapATana, prAmera, sAMgAnera evaM ToDArAyasiMha ke munisuratanAya, neminAya, mahAvIra evaM prAdinAtha svAmI kI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAnoM kA ina padoM meM ullekha kiyA gayA hai| jaina kaviyoM ne isa prakAra ke bahuta kama pada likhe haiM / prastupta bhAga ke caturtha kavi bhaTTAraka mahendrakIti hai jo prajamera kI bhaTTAraka gAdI ke santa the / mahendrakIrti ke padoM kA prakAsana bhI prathama bAra ho rahA hai| DiggI prAma ke digambara jaina mandira ke zAstra bhaNDAra meM saMgrahIta eka guTake meM inake padoM kA saMgraha milA hai| bha. mahendrakIti pUrNataH prAdhyAtmika santa the| unake padoM ke adhyayana se patA calatA hai ki jaise pradhyAtma unake jIvana kA pramUna maMga thaa| kavi ke sabhI pada eka se bar3ha kara hai| sarala evaM lalita bhASA meM nibaddha hai| cetana kAhe bharama lubhAnA evaM cetana ghetata kyUM nahi mana meM jaise pada kaviyara mUghara dAsa, banArasI dAsa, rUpacanda dvArA likhe hue payoM ke samAna hai / devendrakAsa isa puSa ke antima kavi, jinheM mahAkavi kI upAdhi se bhI sambodhita kiyA jA sakatA hai| devendrakIrti 16voM evaM 17vIM zatAbdi ke eka sazakta kavi the jinakA eka mAtra rAsa phAvya yazodhara rAsa apane yuga kA mahAkAvya hai / yadyapi kAvya kI bhASA jaTila evaM duruha avazya hai lekina jaba rAsa kA gaharAI se prAdhyayana kiyA jAtA hai to kantri ke kAdhya kaumAla ko dekha kara mana jhUmane lagatA hai / eka mahAkAvya ke liye jo prAvazyaka tathya svIkRta kiye gaye hai ve saba isa rAsa kAvya meM hai| pamodhara rAsa kI kathA meM pUrva kaviyoM dvArA pratipAdita kathA grahaNa karane ke pazcAt bhI kavi ne pratyeka ghaTanA kA varNana jitanA gahana, romAJcaka evaM alaMkArika kiyA hai vaha apane DhaMga kA anUThA hai / kavi ne rAjagRha nagara, rAjapora nagara evaM pramantI evaM ujjayinI nagara cAroM kA bahuta vistRta varNana kiyA hai| pavantI kI zobhA kA to pUre 40 gayoM meM varNana humA hai nagara ke vaibhava evaM samRddhi phA varNana karate hue use indrapurI se bhI uttama nagara siJca kiyA hai| ghanada tihAM eka prahAM aneka, indra ghaNA nara prAhAM muviveka canura ghaNA nara sura guru samA, vaNI ghaNI moma tilotamA // 4 // mave nAra bhartA urvasI, ghira ghira nAra sukesI jI / raMbhA jaNI Ura ghaNI mAnanI, raMbhA vana maMDita bhavanI / / 4 / / isI taraha kavi ujjayinI ke barNana meM itanA iba gayA ki usakA varNana 51 chandoM meM bhI kaThinatA se pUrNa ho pAyA hai| kAya ne ghIna deza kI sAr3iyoM kA ullekha kiyA hai / eka varzana meM kavi ne likhA hai ki vahAM sphaTika ke utRga bhavana the isaliye jaba jAlI meM se candrakiraNa mAtI thI tI bholI yuvatiyAM use candrahAra samajha kara dUlane lagatI thii| jaba kabhI candramukhI ce prakAza para rAtri ko baiTha (xii)
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAyA karatI thI to loga use pUrNimA kA candra samajha kara bhAkAza meM dekhane lagate the| kavi ke vaise to sabhI varNana eka se eka bar3ha kara hai lekina inameM yazodhara kI sanI amRtamatI ke saundayaM evaM usake vivAha kA varNana bahuta acchA prA hai / pratyeka rItirivAja sIdhanatA hai na kilA ; vAdAta nI nahurAvaNI honA eka mahatvapUrNa rivAja mAnA jAtA hai kavi ne likhA hai ki paharAvaNI ke liye parivAra ke sabhI sadasya ekatrita ho gaye haiM / rAjA yazodhara apanI rAnI amRtamatI ke rUpa saundarya para mukha thaa| rAtri ko jaba vaha pramRtamatI ke mahala meM gayA to usakA eka 2 maMjila para jitanA svAgata huprA kavi ne usakA bahuta sUkSma varNana kiyA hai usane apane jIvana meM use amRta ke samAna smjhaa| yazomatI rAnI kA basanta kIr3A kA varNana bhI nayA hamA hai| ina sabake atirikta muni mudattAcArya dAga dharmopadeza kA bhI kavi ne 136 padyoM meM varNana kiyA hai| pUrA rAsa kAmya adhikAroM meM vibhakta hai jo kisI kAvya ke liye paryApta kahe jA sakate haiN| isa bhAga meM parimalla caudharI ke zrIpAla caritra kA eka bhAga hI diyA jA sakA hai zeSa sabhI kaviyoM kI sabhI racanAmoM ke pUre bhAga isa meM diye gaye haiN| yazodhara rAsa svayaM hI eka kAvya hai, isake atirikta bAI ajItamati kI ha kRtiyo, mahendra kIrti ke pUre 15 pada evaM dhanapAla ke 4 gIta isa prakAra 30 mUsa kRtiyoM ke pATha bhI diye game haiN| sampAdaka maMDala : prastuta puSpa ke saMpAdaka maMDala meM mAnanIma DaoN0 hIrAlAla jI mAhezvarI, * rAjArAma jI jaina evaM DaoN0 gaMgArAma jI garga haiN| DaoN0 mAhezvarI rAjasthAna vizvavidyAlaya meM hindI vibhAga meM rojara haiN| pApa rAjasthAnI bhASA ke jAne mAne itihAsaja vidvAna evaM lekhaka haiM / akAdamI para prApakI vizeSa kRpA rahatI hai prApane vidvatApUrva "do zabda" vyaktabhyA likhane kI jo kRpA kI hai usake liye hama unake .. patyanta mAbhArI hai| DaoN0 rAjArAma jaina magadha vizvavidyAlaya ke prAkRta evaM apabhraza ke prophesara hai samAja prApakI biMdatA se ciraparicita hai| isI taraha DaoN. gaMgArAma jI garga yuvA pIr3hI ke vidvAn hai / jaina sAhitya para zodha kArya prApakI baci meM zAmila hai / pArvadAsa nigotyA para prApane acchI khoja kI hai| tInoM hI vidvAnoM ke hama hRdaya se AbhArI haiN| akAdamI ke saMrakSaka zrI nirmala kumAra jI seThI ne "saMrakSaka kI prora se ko sanda" likhane kI mahatI kRpA kI hai| seThI sAhaba udAra vyaktitva ke dhanI (xiii)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai tathA sAhitya prakAzana meM bahuta ruci lete haiN| akAdamI ko prApakA pUrNa sahayoga prApta hai| prastuta bhAga ke upayoga ke liye zrIpAla caritra ko pANDulipi ke liye zrI paM. anUpacanda jI nyAyatIrtha evaM zrI rAjamalajI saMdhI, ajItamati kI pANDulipi ke liye kalAzacanda jI sogAnI, dhanapAla evaM mahendra phIti kI pANDulipiyoM ke liye zrI mANaka banda jI seThI DiggI evaM yazodhara rAsa kI pANDulipi ke liye zrI lakSmIcandajI gAMdhI, pratApagar3ha kA prAbhArI hUM jinhoMne udAratA pUrvaka pANDulipiyAM dekara isa bhAga ke prakAzana meM yogadAna evaM sahayoga pradAna kiyA hai| 80 5 rAma kAsagotAla (xiv)
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-sUcI pRSTha saMkhyA "-5 x 7 8-10 1. zrI mahAvIra graMtha akAdamI-pragati paricaya 2. saMrakSaka kI bhora se 3. do zabda 4. lekhaka kI kalama se 5. pUrva pIThikA 6. bAI ajItamati kRtiyAM-(1) adhyAtmika chanda (2) SaT pada (3) pada-rAgakedAro (2) (4) pada-rAma basanta (5) pada-rAga basanta (6) pada-rAma sAbharI (7) itihAsa paraka ghaTanApoM kA varNana 7. kavivara parimalla caudharI . MMM. . . 15-24 2424 25-63 64-66 SE kRti-zrIpAla caritra a. kavi dhanapAla kRtiyAM-I munisubata jina vandanA II nemojina bandanA III varSamAnnagIta IV prAdi jina gIta 6. bhaTTAraka mahendrakIti para - pandraha vibhinna rAga rAganiyoM meM 10. devendra kavi kRti -yazodhara rAsa 11. anukramaNikAe 124-304 4 . 4 .
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva pIThikA 17vIM zatAbdI meM jitane vyApaka rUpa se hindI kRtiyAM likhI gayI uttanI kRtiyoM isake pUrva kisI zatAmbI meM bhI nahIM likhI jA sakI / isa zatAbdI meM deza ke sabhI pradezoM meM hindI racanAyeM lokapriya bana rahI thI / prAkRta evaM saMskRta granthoM ke hindIkaraNa kA yaha yuga thA / bana kaviyoM kA isa mora vizeSa dhyAna jA rahA thA / pANDe rupacanda isI zatAbdI ke kavi the jinhoMne samayasAra kalaza para hindI khvA TIkA likhI thI / baina kavi svatantra rUpa se bhI kAvya racanA karate tathA gIta, rAlo evaM kAzya kI anya vidhAnoM ke mAdhyama se choTI bar3I racanAeM likhate rahate the / isa zatAbdI meM hone vAle brahma rAyamalla, bha. prasApakIti kA akAdamI ke prathama pUSpa meM bhadrAraka ratnakIti, kumacanda evaM unake samakAlIna 68 anya kaviyoM kaa| caturtha puSpa meM ghulAkhIcanda, bula godAvaM imAna se prati dinoM kA hune bhAga meM paricaya diyA jA cukA hai| inake atirikta abhI aura bhI pacAsoM kaviyoM kA paricaya avaziSTa hai jinhoMne hindI sAhitya ke vikAsa meM apanA mahatvapUrNa yogadAna diyA thaa| __ isa zatAbdI meM hone vAle kaviyoM meM kavayitrI "ajItamati' kA nAma vizeSa rUpa se ullekhanIya hai / kisI jaina kavayitrI kI yaha upalabdhi vigata 50-60 vaSoM meM kI gayI satata khoja ke bAda ho sakI hai ! jaMna hindI kavayitriyoM meM digambara samAja meM campAbAI kA nAma prAtA hai jo karIba 100 varSa pUrva ToMgyA parivAra meM dehalI meM huI thI aura jinakI eka mAtra kRti 'campA zataka' kA maiMne sampAdana karake prakAzita karavAyA thaa| pravetAmbara samAja kI kavayatriyoM meM harakUbAI, (saM. 1820) ina sAjI (saM. 17) sarupA bAI, jaDAvajI evaM bhUra sundarI jaise nAma aura prApta haiM lekina ye saba kavayitriyAM hara bAI evaM hulasAjI ke atirikta eka zatAbdI pUrva hI huI haiN| isake atirikta jahAM hindI jana kaviyoM kI saMkhyA 400 se kama nahIM hogI vahAM mahilA kaviyoM kI yaha saMkhyA eka dama nagaNya hai isase patA calatA hai ki mahilA samAja meM kabhI sAhityika cetanA nahIM rahI yA phira unake dvArA nibaddha sAhitya kI upekSA kI gayI aura usako saMgrahaNIya nahIM samajhA gyaa| isaliye 16vIM-17vIM zatAbdI meM hone vAlI kavayitrI ajItamati se hindI sAhitya ni:saMdeha gauravAnvita huA hai|
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajItamati ajItamati ne apane Apako bAI ajItamati likhA hai / vaha bhaTTAraka vAdicandra (16vI-17vIM zatAbdI) kI pramukha ziSyA thii| unhIM ke saMgha meM bahacAriNI sAdhvI ke rUpa meM rahatI thI / vAdicandra svayaM apane samaya ke prasiddha vidvAn bhaTTAraka the| jo mUlasaMgha ke bhaTTAraka jJAnabhUSaNa ke praziSya evaM prabhAcazva ke ziSya / svayaM vAdicandra eka samartha sAhityakAra the jinhoMne saMskRta evaM hindI meM kitanI hI racanAyeM niSA karane kA zreya prApta kiyA thA / sAdhvI prajItamati ne inhIM ke saMgha meM rahakara zikSA prApta kI thii| kavayitrI majItamati haMbaha jAti ke zrApaka kAnha jI kI putrI pI kAlajI apane samaya ke prabhAvazAlI vyakti the / ve haMbaca jAti ke ziromaNi the| unakA nivAsa sthAna sambhavataH sAgavAr3A thA jisakA unhoMne eka gIta meM nimna prakAra ullekha kiyA hai-- "sAgavADA nayare chi bahu pravAsa, zrIya saMpanI puraSo svAmI prAsa" isake atirikta kavamiMtrI kA janma kaba huA, kahA~ humA isa sambandha meM koI jAnakArI nahIM milatI lekina usake svayaM kA hAtha likhA humA jo guTakA milA hai usameM kavayitrI dvArA racita sabhI pAThoM kA saMgraha hai / guTakA kA lekhanakAla saMvat 1650 (san 1563) hai isase usake janma kAla kA kucha anumAna lagAyA jA sakatA hai / isake atirikta usane guTake meM jo pATha likhA hai vaha aitihAsika tathyoM se yukta hai isaliye yadi usakI prAyu usa samaya 40 varSa kI bhI hogI to usakA janma saMvat 1610 (san 1553) ke pAsa pAsa huA hogA / ajItamati kI zikSA dIkSA ke bAre meM bhI koI jAnakArI nahIM milatI lekina kyoMki usake zuru bha, vAdicandra svayaM pracche vidvAna the, granthoM ke nirmAtA the| saMskuta, hindI evaM gujarAtI meM pratya racanA karane meM pravINa the / isaliye majItamati kI zikSA dIkSA bhI acchI honI cAhiye / isake atirikta jisa taraha kI usakI racanAyeM milI haiM unase bhI patA calatA hai ki usane sabhI racanAyeM svAntaH sukhAya likhI thiiN|
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi kavayitrI ke jisa guTake meM unakI racanAyeM milI haiM usameM bIca-bIca meM aise pATha bhI haiM jo adhikAMza guTakoM meM nahIM milate haiM / usa ripi bhI na supara nahIM hai jitanI eka mahilA kavi kI honI cAhiye / phira bhI jaina samAja kA yaha saubhAgya hai ki usameM aisI viduSI kavayitrI ne janma liyA aura apanI racanAoM se eka rikta sthAna kI pUrti kI / rAjasthAna ke pravaziSTa zAstra bhaNDAroM kI yadi saghana khoja kI jAye to sambhavataH aura bhI kucha kavayitriyoM ke nAma evaM unakA sAhitya mila sakatA hai| kavayitrI ajItamati dvArA nirmita tathA eka hI guTake meM saMgrahIta racanAmoM ke nAma nimna prakAra hai-- 1. adhyAtmika chanda 2. SaTa para 3. bhaktiparaka pada--- 4. itihAsa paraka ghaTanAmoM kA varNana ukta sabhI racanAoM kA saMkSipta paricaya nimna prakAra hai prayAsmika chanda AdhyAtmika viSaya para prAyaH sabhI jaina kaviyoM ne thor3A bahuta avazya likhA hai| yadi kisI kavi me svatantra racanA nahIM likhI ho to usane apanI pranya kRtiyoM meM hI adhyAtma viSaya kA varNana kiyA hai| kavayitrI bhajItamati ne bhI "adhyAtmika chanda" nibaddha karake apanI AdhyAtmikatA kA paricaya diyA hai| isameM kevala 30 pacha hai lekina sabhI padyoM meM prAtma rasa bharA humA hai jo mAnava ko apanI prAtmA kA jJAna karAte haiN| apanI mAsmazakti kI pAstavikatA ko batalAte haiM aura use saceta karate haiN| kyoMki yadi zuddha dRSTi se apane Apa ko dekhA jAye to apane bhItara hI hameM mAtma prakAza mila sakatA hai| jo kharI huSTi karI lilAvi, zAna jota ghaTa bhItara pAvi // 2 // kavayitrI prajItamati ne prAge calakara kahA hai ki yadi "tujhe dekhanA hI hai| to apanI prAtmA ko dekha / dUsare ko dekhane se prArama jJAna kI prApti athavA prAtma darzana kabhI nahIM ho sakatA | kyoMki dUsaroM ke kapar3oM ko sone se apaye kapar3e kabhI nahIM ghula sakate arthAt apane kapar3oM kA maila kabhI sApha nahIM ho sakatA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati jo jUyi to prappA jUyi, para ki jUpi jAna na hovi / para kA ujavasa yA ta dhobi, apaNA maila kAra nahIM sohovi // 7 // bAI ajItamatI ne isI adhyAtma chaMda meM Age kahA hai ki yadi terA mana jhagaDAlU hai to dUsaroM ke jhagar3oM meM jAkara kyoM par3atA hai / dUsaroM ke jhagar3oM meM tujhe kiJcit bhI sthAna arthAt sadgati prApta hone vAlI nahIM hai, kyoMki tU apanA jhagar3A nipaTAne athavA zAMta karane ke sthAna para dUsaroM kA jhagar3A zAMta karane meM lagA huA hai| yaha battI bAlA dIpaka sabhI ko dekhatA hai kintu yadi usameM batI na ho use koI nahIM dekha sakatA lekina yaha prAtmA to binA basI kA hI dIpaka hai jo svayaM so sabako dekha letA hai aura dUsarA ise koI nahIM dekha pAtA / vaha svayaM hI apane jAna ke dvArA apane ko dekha sakatA hai| apanI isI bAta ko kavayitrI ne Age ke pazca meM phira duharAyA hai aura jo adhika spaSTa hai mAtI bIpaka sabako jANi, viNa bAto koI ma pichaagi| so pappA so appasu dhyAvi, viNa bAtoM kA bIpara yAca // 21 // mAnava kA yaha mana bahuta hI bhaTakatA hai sthira rahanA to mAno jAnatA hI nahIM / adhika Dolane se vaha apanA mAgaM hI mUla gayA hai| maneka jAtiyoM meM vaha phira cukA hai janma le cukA hai. lekina abhI taka use sadbuddhi nahIM AyI hai kyoMki vaha AtmA se pare rahatA hai aura prAtma Ama ke binA use sukha nahIM mila sakatA / eha mana mero bohota DolAyo, pharI pharI jo bikharo bhuutaarnnhe| maha prakala vyoho gati pharImAdhi, prapyA pirA kahI suna na pAdhi / / 22 / / prAtma jJAna mAnava ke liye pAvazyaka hai| jaise sidAlaya meM prAtmA nivAsa karatI hai usI prakAra zarIra meM bhI prAtmA kA nivAsa rahatA hai isa prakAra jo 1. jo jhagaDu mana hoyi terA, para ki jhagaDi jApi ghnneraa| para ki jhagari ThoDama pAthi, camAra yogI ura dhyAvi // // 2. mAtama dIpaka sabako bele, vila bAto koI nahIM dete| prappA appa nyAna bhari dhvAyA, viraNa bAsI kA bIpaka pAyA // 17 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi mAtmA ko jAnatA hai / vahI Atma sukha kA anubhava kara sakatA hai aura janma mRtyu ke bandhanoM se mukta ho sakatA hai / isa prakAra adhyAtmika chaMda ke sabhI padya bhAtma rasa se prota prota hai| isase mAlUma par3atA hai ki ajItamasi kA jIvana pUrNa vairAgyamaya thA tathA Atma cintana meM umakI adhika rUci thii| ___isameM 30 padya haiM / antima padya meM kavayitrI ne apane guru vAdicandra ko namaskAra kiyA hai / bhASA yadyapi adhika pariSkRta nahI hai kintu kavayitrI ke bhAvoM ko samajhane ke liye paryApta hai| bhASA para gujarAtI kA prabhAva hai / 2. SaTa para. -yaha laghu kRti hai jisameM kevala pAMca chaMda hai aura pratyeka chanda meM pAMca chaha paMktiyAM haiN| viSaya kI dRSTi se isameM kisI eka viSaya kA varNana na hokara eka se adhika para carcA ke rUpa meM hai| prathama chanda meM Atma kA varNana hai to dUsare chanda meM bhagavAna AdinAtha ke mAtA-pitA, zarIra pramANa evaM baMza kA ullekha huA hai| yaha chanda namaskAra ke rUpa meM hai|| tIsare padya meM bhaTTAraka vAdicandra kA paricaya diyA gayA hai / vAdicandra ne baDila vaMza meM janma liyaa| unake pitA kA nAma thirA evaM mAtA kA nAma udayA thA jo ratnAkara ke samAna thii| ve jaba pravacana dete the taba unakI vANI meSa ke samAna garjanA karatI thI / vAdicandra sAdhuoM ke ziromaNi the / caturtha padma meM bhI apane guru vAdicandra kA hI aura adhika paricaya diyA gayA hai / vAdicandra mUlagurakhoM evaM uttaraguraNoM sabhI kA pAlana karate the / apane samaya ke ve prasiddha sAdhu the jinhoMne moha evaM kAma donoM para vijaya prApta kI thii| unameM visA bhI khUba thI isaliye kuvAdiyoM ke liye ve siMha ke samAna the / ve maTTAraka prabhAcandra ke paTTa para virAjamAna the / basaM ghaDila vilyAta, tyAta pirA suta sundara rUpa kalA cAturya, catura bArotraha mandira udayo udari tAsa, tAsa jananI ratnAkara vAraNI gAji meSa, megha saha jana ratnAkara mukhAkara patIvara ayo, zrI bAvibandra pAvidrapara bhAi majIsamatI evaM vapatI sakalasaMgha mAnanvakara
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati antima padya meM paMca parameSThI kI zaraNa hI eka mAtra uttama zaraNa hai isii| bhAva ko usameM batalAyA gayA hai| 3. bAI majItamati ne kucha pada zrI lise the jinakI saMkhyA abhI taka sAta prathama pada meM covIsa tIrthakoM ko namaskAra kiyA gayA hai lekina pada zailI meM likhA hone se "nemajI tU mujha mahalAmo" sthAmI antarA hai| yadyapi isameM pada kA koI sambandha nahIM hai| isameM 13 antara haiN| bhASA evaM maulI donoM hI sAmAnya haiN| isa pada ko sambhavata: ujIlagar3ha meM jo parvata zikhara para sthita thA, likhA gayA thA / kavayitrI ne isakA nimna prakAra ullekha kiyA hai-- unIlagaDha girivara sago memI minarAmaH / kara jor3a prabIsamalI kahi, nita sevare pAya // 1 // dUsare pada meM RSabhadeva kI stuti kI gayI hai| tIsarA pada mAnava ko cetAvanI ke rUpa meM haiM / cauthA pada neminAtha stavana hai jise kavayitrI ne sAgavADA nagara meM nirmita kiyA thA / 5 6 asAra / kAma para meM dhana yauvana para hamane bahuta abhimAna kiyA isakA varNana kiyA gayA hai / chaThA pada upadezI hai tathA sAtavAM pada pAyarvanAtha stavana ke rUpa meM hai| bhASA evaM bhAvoM kI dRSTi se sabhI pada mAmAnyataH manche haiN| 4. aitihAsika lekha yaha eka aitihAsika lekha hai jisameM vRSabhanAtha ke pautra mAridhi dvArA dUsare matoM kI sthApanA se prArambha hotA hai / bharata cakravartI ke dvArA brAhmaNa mata kI sthApanA kI gyii| tIrthakara zItalanAtha ke pIche yajJazAlAbhoM kI sthApanA huI thI / bhagavAna pArzvanAtha ke yuga meM pihitAnava ke ziSya budhioti dhArA buddha mata kI sthApanA kI gmii| jo mAMsa madha sevana meM doSa nahIM mAnate the| vikramAditya ke pIche sambata 130 meM satyAcArya bhadrabAhu ke ziSya jinamrandra ne svetAnara sampradAya kI sthApanA kI thii| jo strI kI mukti, kevalI kathalAhAra, AhAra aura nIhAra, garbhApaharaNa, kevalI upasarga prAdi mAnyatApnoM ko mAnane vAlA hai| 536 varSa pazcAt pUjyapAda ke ziSya vajanandi dvArA dvAviru saMgha kI sthApanA, saMvat 743 meM kumArasena dvArA kASThA saMgha kI sthApanA, camaroM kI pIchI kA grahaNa, isI taraha vikrama saMvat 200
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi ke pIche mAthura gaccha kI sthaapnaa| saMvat 1800 ke pazcAt loga viparIta kriyA karane lageMge aisA bhI likhA hai . .. . . ukta lekha svayaM ajItamati dvArA savat 1650 meM lipibaddha kiyA gayA thaa| isa taraha sAdhvI ajItamatI ne padyapi laghu racanAeM nibaddha kI hai lekina ke usakI kAvya zakti kI paricAyaka hai / ye sabhI racanAeM eka hI guTake meM lipi baddha haiM jo svayaM ajItamati kA thA / ho sakatA hai abhI rAjasthAna ke zAstra bhaNDAroM meM kavayitrI kI aura bhI racanAyeM saMgrahIta hoN| eka mahilA kavi dvArA itanI sArI kAvya racanA karanA prazaMsanIya hai| kRtiyoM kI bhASA gujarAtI prabhAvita hai| malakAra zailI evaM bhAvoM kI dRSTi se sabhI racanAyeM sAmAnya hai|
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradhyAtmika chanda prA paramANadaM naravA anibhArati devI guNaM parIyA / chaMdo paramANedo bhANaMdo ehi guNakaMdo / havi chaMva prAtama prApaja dRSTi jovi, parama jota ghara bhItara hovi / jo kharI dRSTi karI lilAvi, bhAna jota para bhItara pAvi // 1 // gIta kavIti kyA lisAyA, guNI choDi nirguNI kuM dhyAyA / gaMdha vararaNa rasa usakA nAhI, parama jona sohe ghaTa mAhi // 2 // ghaTa choDI ura kyA tuM cAhi, ghaTa mAMhi nyAna paTa sohi / ghaTa bhUlA tu' phare sAyaNA, ghaTa mA sutA dhatura sujAraNA // 3 // nIra vikalpa tu kAhe nahIM dhyAvi, vikalpa sethi kyA lilAdhi / eha vikalpa chi jIva kA jANA, parama jota kunahIM smaann| / / 4 / / re prAtama cita kihA phirAvi, je nyA hAli so ghaTa mAM pAvi / eka samI jaba rUdi pesve, jJAna jota ghara bhItara dekha // 1 // nyAna choDI jISa ura ku cyAvi, vISayA sethi cinha ghasAvi / isi mana kutu aMtara lyAvi, parama samAdhI samimA pAdhi // 6|| jo jUyi to appA jUyi, paraki jUyi jJAna na hoyi / parakA ujavala kyA tu dhovi, apaNA maila kadi nahI khohovi / / 7 / / jo jhagaDu mana hopi terA, para ki jhagaDi jAyi gharorA / paraki jhagaDi choDana pAvi, aMtara choDI ura ku dhyAdhi // 8 // re jIva jJAna kAhA tu jovi, je jUyi so ghaTA hovi , sUtA je mana jAi jagAyA, mana mArI apaNe ghare prAyA |6|| mana rUcI karI kA nahiM rAkhi, baukhayA phala yA pharI pharI cAkhi / jAgyA jaba apaNe dhari bhAvi, taba honI lagatA nahIM prAvi |10||
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamasi evaM usake samakAlIna kavi jo re jIva mana ThoDana pAvi, jyAMhA jAyi tyAMhA bhAgA prAvi / eka samo ghetana lilAvi, jAhAM jApi tyAhA bonhI na prAvi // 11 // re jIva mana ku kAhi na hoDaDi, ihu mana hama suphI pharI maMDi / eka samo apariga ghari jAgyA, mana kA vikalapa saghalA bhAgyA // 12 / / re jIva ubakA kAhi mAri, je baDhi so ghaTa mAMthA hAri / DhUka tAMDa cyoho dIsi AyA, biNa dudi ghara bhItara pAyA // 16 // re jIva jJAna kAhAMti jANyA, para ghara jUyi kharA bhUlANyA / myAna nayaraNa leirU dipese, biga bAtI ghara bhItara dekhe // 14 // re tatA parama sRpiskhe, jAyi kAla bahuto na dekhe / eka samo apaNi ghari mAyA, anaMtakAla je bAda jamAyA // 15 // anAda kA vira vikraapa bhAI, thAra vikalpa ku rahA samAi / zIra vIkalApa ku jo mana lAdi, niravikkalapa sAmi mA pAvi // 16|| prAtama dIpaka rAbako pekhe, biga bAtI ko nahIM dekhe| appA appa gyAna karI dhyAthA, virA bAtI kA dIpaka pAyA / / 17 re jIva dhyAna dhare saba voi, jJAna viNA nayi jAgA sko| jo paMchI taji kari vIcArA, ghara kI jota lAvete sArA // 111 ghara kI jota na jAriga koi, aMga paTyo paga nyAna na hoi / re jIva pharI pharI bikalapa ghyAvi, vikalae dhyAni nyAna na pAvi // 16 // eha vikalA je jIva kA nAhi, nira pikalapa ku kA na jaahi| jeha jogI jogIzvara jANyA, usakA guNa mahI mAMhi vikhANyA / / 20 / / bAtI dIpaka sabako jAgi, viraNa bAnI koi na pichANi / so appA so apamu dhyAvi, biNa bAtI kA dIpaka pAvi // 21 // mUlI rahmA jaga mAM sahu koi, para kI dRSTi jAnana hoi| svakIya jJAna dRSTi vArI ganne, para kI dRSTi ku sehece dekhne / / 22 / ! eha mana mero bohota DolANo, pharI pharI jo vilage bhUlAgo / bahu akala cyoho gati pharI Abi, appA viraNa kahI sukha na pAvi // 23 // Rs jIva manati pratI lalacAyo, pharI pharI bhamati vaha duHkha pAyo / pharI pharI bhamI poho jugami prAyo, apagA paH kirA or3a na pAyo / / 2 / /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajItamati upasama kutu kAhenI juyi, upasama tere ghaTa mAM suyi / apaNA sutA joti na jANyA, para kA sUnA sehaja bajANyA // 25 / / mAMcI dRSTi karI kAna nIhAli, je cAhi so nahI devAli / sAMcI dRSTi karI aMtara nyAhAlmAM, karama kIrajaNi tata kSiraNa jAlyA // 26 // rAMka duSTi karI kAhe dekheM, ghara kI aMtara kAhe na pekhe / ghara ghara jota rahi ghara bhItara, ghara choDI ura nahIM aMtara // 27 // zabda jJAna saba koi jAgi, paMDita ne ni:zabda pichANI / tisa kI budhi vayA sahnAyu, aMtara choDIu rakyA ghyAra // 28 // so sIdhAli tiso hAli, preso karI je nara nIhAli / appA pAtama sukha bahu pAvi, janama jarA uThA ku nahI prAvi // 26 / / ili phalasa sohi jagamA teha jeha aMtara lilAvi sohi jagamA teha,jeha sunya dhyAni ghyAvi / sohi jagamo seha, jeha appA guNa gAci / sohi jagamAM teha beha gharI siva pada pAvi // sohi jagamA jaMtu kAhni subha binA asubhvhi| yAdIcaMdra namI kahi ajitamatI labdha vinA te maSi lahi // 30 // iti adhyAsmi chaMda samAptaH /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTa pada suha nIraMjana ekAneka prAtama vyavahAri :: nAMda sodi sa. prokamA nihAri dhyAna bare subha eka, bhaneka nyAnaha vistaarii| nyAna jota jaMtu kAli, na jAzie kyA hama rahi / vAi ajitamati evaM vadati dharma binA li nabi lAhi / / 1 / / ajodhyA nayarI nareMdra, nAbhinaMdana hema prabha / marudevI suta vRSabha, vaSabhasena vaMdati jina kRSabha / unnata dhanuSa sata paMca, paMca kalyAeka sukhAkara / iscAka caMsa vikSAta, kSAta udaye dIvAkara / thI AdIdeva Adi jamo zrI vAdIcaMdra seve sadA / bAi ajItamati ebaM vadatI, janama jarA nAvi kadA / / 2 / / vaMsa' vaDila vizAta, kSAta ghirA suta sundara / rupa kalA cAturya, catura cArItraha maMdira / udayo udari bAsa, tAma' janunI ratnAkara / vANI gAji megha, megha mahu jana sukhAkara // sukhAkara jatIvara jayo, zrI dAdIcaMdra bAdiMdra vara / bAi ajItamatI evaM vadatI mavAlasaMgha prArada kara / / 3 / / mUla uttaraguNasAra sAra krIyA subha maMDita / jaga mAM jatIvara eha, mye| mohamada khaMDita / vidvajana mo eha, eha mohi subha paMDita // kuvAdI gaja siMgha siMgha ca uvIha karI vaMdati / zrI vAdIcaMdra vAdi nipUgNa zrI zrI prabhAcandra paTTAbharaNa bAi ajItamatI evaM vadatI sakala saMgha maMgala karaNa / / 4 / / paMca parama guru teha, jenha paMcamI pai pAmIya / paMca parama guru teha, jeha jana sahu jayakArIya / paMca parama guru teha, jeha mugAtI vara gAmIya / paMca parama guru ehavA je bhavINa nItarU deha dhapi / bAi ajitamatI evaM padatI bhava sAsara te nara tare / / 5 / /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga kedAro tU to vRSabha jinesbara vRSama jana sahu kRta vRSabha lAMchana sovanami' kAyA karI mohi rAyA vRSa magaTa ko rAjasaha parahagI mugati gyariga suti citta lAyA // 1 // kumAra padavI salAgya pUrabagayo. trisiTa lAkha pUraba kAla sukhami huyo / eka lAsa pUraba kAla jaba rahyo, taba jinavara vairAga bhayo ||2|| lokAlika deva jaya jaya karatu hi, jIva jIvatu naMda naMda / tapa kuThAra karI karma kAnana vana, teha nI kIdho svAmItinI kaMda / / 3 / / nRtya nIlaMjasA dekhI nI mIta karI, saMjama zrI sRticitta gharI / / kara joDI bAda prajotamatI kahi, mugati ramaNi jina vega varI // 4 // rAga kaivArI tu ghete cetana catura narA. mega brahma bhalo nahI cinta thIrA / karma no karma bhAvaNi pAchAdIyo, te sura subhaTa tU jIta ghirA // 1 // rudaya kamala sejyAmi sutrata hi, jAgata ainasa pAsa nAvi / janama jarA maraNa dUrI karI, te nara siva purI vege jAvi // 2 // duSa dami jima kAMcana virAjatu hi, tema deha mAM dehI tu parama devA / trikAla joga bIrI karma sahu najirI pragati ramaNi tujha karai sevA // 3 // atula bala vIrya parAkrama puratu, tujha sama nahI koi parama jIyA / kara joDI bAda ajItamatI kahi. tujha samare munI mugApti gayA / / 4 / / rAga basanta zrI sarasati devI namIya pAya, gAesu guNa zrI nemi jinarAya / jeha nAmi saukSa anaMta thAya, bhUrI pAtiga bhara dure palAyi / / 1 / / sIva nArI mu nema rami vasaMta, atisi sajani vIgho muNabaMta / nyAna sarovara sAta rasi bharayU mAhaMta, munI haMsI kI sarovara sohaMta // 2 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi samudra vijaya mivAdevI yaMda. tIna muvana mAhi re havo ANaMda / tu janami bAdhyo dharma kaMda, tujha carariMga nami devatA vada / 3 / harivasaM nabhasI tu ugyo sUra, nemInAtha ture balavaMta bhUra / jeNe jobana pagiNa taji nArI dUra, moha mayaNa rAyatito kIdhA cUra ||4|| vAridha sura subhaTa surAya, suH mA jana mAhira jApa / krama lAvA tItara caraNe caMpAyi, dhyAna mora dahukA raMga upAyi // 5 // sAgavADA nayare ci bahu aAsa, zrIma saMdhanI puraco svAmI prAsa / subha asubha karmano karo bInAsa, bAi ajItamasI e bolI bhAsa // 6 // dhana jobana ThakarI bahata parI / teha pratIta haye / tIna bhuvani ke rAya uli bala sabahi atIta bhaye / / 1 / / |dhn|| ceto ceto re tahmi bApu re, lakSa caurAsi bahu tapha pAye / kAbahi na chADe bhaye / dhana jovana // 2 // darasana jJAna caraNa tapa bahuta bAra lhe| moha mayaNa rAyi jaba koppo taba mujha ku na rahe | 'dhn||3|| haiM kisako nahi ko nahi mero jaba sunya dhyAna ghre| kara caMDau bAi ajitamati kahe tesa ke kAja sare ||dhn||4|| rAga basanta Hi n adine hu~ dlihaa| cetana kI, jo cetana sucita lAye re / vasukavAda li pAyAghe to te sahu vikaTI jAye re / / 1 / / moha phAMda gati phAMdIyo, toha ju bhanacete kAya re / prakana aruSI jJAna sarupI, te tujha kyoM na suhAya re ||2||hu|| je vinAsi pavAraNa disI te upari baha raMga re / mohani kara mihu lapaTApo, to phIphI pamyo bhaMga re / / / / 3 / / jAsu payAsa bhavadu tara tarI zubha sudara sIpu jAya re| kara joDI bAi ajitamati kahi, suddha bhAva dharo mana lAi re ||hu / / 4 / /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zaga sAmarI namo namo pAsa jiNaMdaha pAya nIla baraNa zubha sudara kAya, pUjatAM pAtiga jAya / / 1 / / azvasena vammAdevI naMdana vedana, jana jana prAdhAra / sura nara phaNIpatI khagapatI vamalI kare jina jaya jayakAra // 2|| nmo|| nayara vaNArasi janamyo eha prabhu, sataguru satamu prAya / hastA nava sohi unnata kAya, ikSvAkavaMsa ko rAya // 3 // ghAti adhAti karma sabanarjI, pohotI mugatIvAsa / kari joDI bAi ajitamati kahi, pUrabo hamArI prAsa ||4aanmo|| 4. itihAsa paraka ghaTanAoM kA varNana zrI vRSabhanAtha nidhArI marIci aneka darzana aneka matanI sthApanA kiidhii| bharata cakravatti hamanI sthApanA kIdhI / zrI sItalanAtha pachi pani yAganI sthApanA kiidhii| pahili muzAlAegima daza ku dAnanI sthApanA kiitrii| zrI pAznAyanivAri pahitAzravasya ziSya atrIko ti te ro buddhanI sthApanA kIdhI / mAsa madyanA doSa na mAni / zrImahAvIra nivAri mamaka pUrNa munIsvari takanI sthApanA kIvI / rAjA vIkrama 'pali varSa 136 gate bhadravAhu ziSya pratyAcArya tAsa ziSya jinacaMdreNa svetAmbaramI sthApanA viidhii| strIni mokSa gRhIni mokSa / tIrthakara ne AhAra nyAhAra roga vastra phena lIni upasarga garbha saMcAra kahi / tIrthakarI karI kahi mahAvIra brAhmaNI garbha saMcAra kahi / mAMsa bhakSa gahe prAhAranI lotinamAni / varSa 205 jAse zrI kalasena prAcArya prApunI gacchanI sthApanA kI thii| pachi varSa 536 gate zrI jyavAda ziva dajranaMdI drAvara saMghanI sthApanA kIdhI / bIja manna pAsI sacItta na mAni |kssetraa dausAvaddha na mAni / vIkrama pachi 753 binayasana ziSya kumArasena sanyArA maMga karIni kASTa saMpanI sthApanA kiidhii| pIchi kAThaNa camaranI lIdho / strIni punarapI dIkSA / alakani vIracarI / dRhu agAvata kAhi / vIRya pachi 200 jAte madhuratyA nAmamene mAga gacchannI sthApanA kodhI / napIchIyA / dakSaNa dese pijha dese putvAlAvatI nagare zrIracaMdra muninA tena karIpyati bholisaMgha / vIkrama phchI varSa 1800 jAte kIyA vIparIta kriisytii| saMvat 1650 varSa paMcamI dine lakhItaM bAI ajItamanI nija karmakSayArtha / /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavivara parimalla parimalla 16vIM-17vIM zatAbdI ke kavi the / unakA janma gvAliyara meM huA lekina unakI javAnI enaM buddhApA AgarA meM vyatIta hA 1 kavi kA parivAra evaM pUrvaja atyadhika pratiSThita evaM rAjya dvArA sammAnita the| usane apane pUrvajoM kA nimna prakAra ullekha kiyA hai cantA gaurI rAmadAsa caudharI pAsavArana caudharI parimalla caudharI candana caudharI gvAliyara ke mahArAjA mAnasiMha dvArA sammAnita vyakti the / sambhavataH ve mAnasiMha ke vizvasta uccAdhikArI prayavA nagara seTha the / unakA yaza evaM khyAti sAre deza meM vyApta thii| unake putra rAmadAsa jo kavi ke bAda ye apAra sampatti ke svAmI the| jIvana meM unhoMne apAra sukha prApta kiyaa| unake putra evaM parimalla kavi ke pitA mAsakarana apane kula ke dIpaka the aura apane parivAra kI khyAti evaM pratiSThA ko pUrNa rUpa se banAye rakhA thaa| aise parivAra meM jaba parimalla kA janma huyA to cAroM ora prasannatA chA gyii| parivAra evaM mAtA-pitA kA unheM pUrA lADa pyAra milA | gvAliyara meM hI unakI zikSA dIkSA huI aura yahIM apane pitA kI chatrachAyA meM unakA bAlyakAla samApta huaa| kavi digambara jaina barahiyA Ati ke thAvaka the| usa samaya gvAliyara meM barahiyA jAti ke acchI saMkhyA meM ghara the / sabhI vaibhava sampanna maryAdA pUrNa evaM mazasthI the| lekina kavi ke pUrNa hone vAle mahAkavi rabadhU ne barahiyA jAti kA govari giri gar3ha uttima thAMma, sUravIra tahAM rAjA mAna / tA prAgaM codana caudharI, korati saba jaga meM bistaro // 35 // jAti barahiyA gunaM gaMbhIra, prati prasApa kula rAje dhIra / tA suta rAmabAsa paravIna, maMrana prAsakarama subha dIna // 16 // tA suta kula maMDana parimalla, basai prAgare meM tajisarula /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavivara parimalla caudharI koI ullekha nahIM kiyA / 18vIM zatAbdI meM hone vAle paMDita vakhtarAma sAha ne caurAsI jAtiyoM ke nAmoM meM barahiyA jAti kA koI ullekha nahIM kiyA lekina yadi bArahasanI jAti hI barahiyA jAti kA dUsarA nAma hai to isakA ullekha to yatra tatra milatA hai / phira : 154:: meM eka nimosta meM barahiyA kala kA ullekha azyaya milatA hai isase yaha to spaSTa hai ki barahiyA jAti digambara jaina dharmAnuyAyI thI aura usakA gvAliyara evaM mAgarA kSetra meM acchA prabhAva thA / parimalla ko apane pitA evaM bAbA kA kaba taka pyAra milA tathA taba taka unakI chatrachAyA meM gvAliyara meM rahe isakA koI ullegna nahIM milatA lekina ve gvAliyara chor3akara apane parivAra ke sAtha AgarA prAkara rahane lage the isa ghaTanA kA kadine avazya ullekha kiyA hai| AgarA meM ve zalpa rahita hokara rahane lage the isakA kavi ne nimna paMkti meM ullekha kiyA hai| "tA suta kula maMDana parimalla, vasaM prAgare meM taji salla" AgarA meM unakA jIvana zAntipUrNa thA / jaba unhoMne zrIpAla caritra kI racanA prArambha kI thI usa samaya deza meM akabara bAdazAha kA zAsana thA / kavi ne akabara ke zAsana kAla kA ullekha hI nahIM kiyA kintu usake teja evaM pratApa kI bhI prazaMsA kI hai| usane samasa pRthvItala vo apane vaza meM kara liyA thA tathA usakI cAroM ora duhAI phiratI thii| isI ke sAtha parimalla kavi ne bAbara evaM humAyu kA bhI ullekha kiyA hai. bAbara rAtisAhi hoI gayo, tAsu sAti hamAU bhyo| tA suta akabara sAhi pradhAna, so tapa tapyauM dUsarI bhAna // 32 // tAka rAja na kahUM anoti, basudhA sakala karI vasi jIti / jasadIpa tAsa kI prAma, dUI avarana tAhi samAna // 33 // rakhamA kAla adhikAMza prazAstiyoM meM racanA samApti ke samaya kA ullekha honA hai lekina zrIrAla' caritra meM RSi ne racanA ke prArambha karane kA ullekha kiyA hai jo mamvat 1. buddhivilAsa--vastarAma sAha pRSTha saMkhyA--86 2. saMvat 1545 varSe vaizAkha sudi 1. caMdra dine thImUlamaMghe .....bha. jinacaMdradevAH barahiyA kulodbhava sAhu lekhe bhAryA kusumAM-tena arjunenedaM prAdIzvara vimyaM strapUjanArtha karApitaM / bhaTTAraka mampradAya-pRSTha saMkhyA 104
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItamati evaM usake samakAlIna kavi 1651 prASADha sudI paSTamI zukravAra hai| racanA samApta kaba haI prora usameM kavi ko kitanA samaya lagA isakA kavi ne kahIM bhI ullekha nahIM kiyA / saMvat solahasa Upara, sAvana ikyAvana maag| mAsa paSADha pahato mAI, vardhArita ko kaha baDhAi // 30 // pakSa ujAlI mATha jAni, sukaravAra pAra paravAni / kavi parimalla zuSa hari cita, prAraMbhyo zrIpAla parita // 31 // zrIpAla caritra ke matirikta kavi ne maura kitanI racanAyeM nibara kI imakA bhI kahIM nAmollekha nahIM milatA paura na zAstra bhaNDAroM meM parimalla kI zrIpAla carita kI matirikta koI racanA prApta ho sakI hai| jisakA artha yahI hai ki prastuva kRti hI kavi kI eka mAtra kRti hai jisako usane apane jIvana ke antima varSoM meM lilI thii| zrIpAla parita ko pUrva kRtiyAM jana prama meM zrIpAna kA jIvana atyadhika lokapriya hai / sika cakra pUjA ke mahAtmya ke kAraNa zrIpAla kA kuSTa roga dUra hubhA pA isaliye pUrA samAja zrIpAla aura mainA sundarI ke pAvana jIvana se prabhAvita hai aura yahI kAraNa hai ki prAkRta, apabhraMza, saMskRta evaM hindI sabhI bhASAmoM ke kaviyoM ne zrIpAla carita ko kavitA baya karane meM apanA gaurava samajhA / apabhraMga bhASA meM nibaddha jayamitrahala, paMDita na rasena evaM paMDita raidhU ke sirivAla pariu' paryApta lokapriya rahe hai / saMskRta bhASA meM maTTAraka sakalakIti evaM paMbita nemidatta ke zrIpAla pariva samAja meM carcita panya rahe haiN| hindI bhASA meM parimala kavi ke pUrva brahma jinadAsa evaM pA rAyamalla (saMvat 1615) ke nAma ullekhanIya hai| yahI nahIM parimana ke sAtha mAtha bha. bAdicandra ne bhI jagI varSa (saMvat 1651) meM zrIpAla prAdhyAna likhakara samAja meM zrIpAla ke jIvana meM preraNA lene kA prAhvAna kiyaa| lekina jivanI lokapriyatA parimala ke zrIpAla carita ko prApta huI uttanI anya kaviyoM ke kAthyoM ko nahIM mila skii| yahI kAraNa hai ki rAjasthAna ke mAstra bhAvArI meM kavi ke dhIpApa parita kI pANDulipiyA sarvAdhika saMkhyA meM milatI hai / abhI takanapalabdha pANDulipiyoM meM sAhitya goSa vibhAga (vartamAna jaina vidyAsasthAna 1. dekhiye - rAjasthAma ke gama zAstra bhaNDAroM kI prapa bhI bhAga caturSa pRSTha saMkhyA 773.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaSikara parimala gobharI zrI mahAvIrajI) ke eka muTake meM saMgrahIta pANDulipi milatA lekhana kAla saMbada 1660 dvitIya vaMzANa zuklA doja hai| ukta prati ke atirikta 17 18vIM rAtI maiM lipi kI gayI nimna pANDulipiyA bhI ullekhanIya hai| 1. zAstra bhaNDAra di. jaina neraha methI mandira, dausA patra saM. 180 lipi phAla saM. 1661 phAguNa sudI13 2. di. jaina mandira cetanavAsa dIvAna purAnI DIga guTake meM hai saM. 1757 vi. jaina mIsa paMthI mandira pausA 17 1774 4. di. jaina terahapaMthI basa maMdira jayapura. 156 1776 5. di. jaina maMdira goSoM kA, jayapura 5 1 76. 6. di. jaina maMdira vara (bharatapura) 158 159 lekina saMvat 1840 ke pazcAt lipi kI huI pacAmoM pANDulipiyAM rAjasthAna ke kitane hI zAstra bhaNDAroM meM saMgrahIta hai| kisI 2 zAstra bhaNDAra meM to 5-6 athavA isase bhI adhika pANTulipiyoM kA saMgraha mikatA hai| rAmasthAna ke atirikta pAgarA, behalI, mainapurI bhAdinaparoM stra bhaNDAroM meM bhI zrIpAla caritra kAvya kI macchI saMkhyA meM pANDulipiyAM milanI cAhiye / padya saMsthA zrIpAla carita kI vibhinna pANDulipiyoM kA tulanAtmaka adhyayana karane ke pazcAt yaha niSkarSa nikala sakatA hai ki unameM pakSoM kI saMkhyA samAna nahIM hai| zrI di. jaina mandira caudhariyoM ko pANDulipi meM 2222 patroM kI saMkhyA dI gayI hai jabaki rAjamahala [Toka] kI pANDulipi 2200 patha, bayAnA kI pANDulipi meM 2260 tathA godhA mandira jayapura vAlI pANDulipi meM padyoM kI saMkhyA 2341 dI huI hai| yaha saMvat 1760 kI pANDulipi hai| isa taraha anya pANDulipiyoM meM padyoM kI saMkhyA meM antara ho sakatA hai| bhASA-zrIpAla carita braja bhASA kA kAnya hai / prAgarA vraja bhASA kA pramukha kendra rahA hai isaliye parimala kaSi ne bhI apane kAvya meM vraja bhASA kA prayoga kiyA hai| mApasa meM saba matI karAha pAyo boragAna jAhi / jo pAIsa hai hama loga, soI mAni leha saba log.||14||
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajItamati evaM usake samakAlIna kavi motI ratama pAra bhari lAe, saba mili boravapana pai gae / bAI bhairatA mAne parI, nAha sIsa vinatI hai karI // 14 // yAkI, kauhU, garo, jA dekha 150/15) vAko (73/16) jaise zabdoM ko adhikatA hai| kApya kI vizeSatAeM zrIpAla evaM mamAsundarI para hindI meM aba taka jitane bhI kAya lile gaye prastuH kAmI niko hatara hai| mApA evaM varNana bholI donoM hI AkarSaka hai| kavi ne nAyaka, nAyikA evaM upamAyikAnoM ke jIvana meM ghaTane vAlI ghaTanAmoM kA rasa varNana kiyA hai| kavi kI barNana zailI se kAvya ke sabhI pAtroM kA pariSa vikasita humA hai sapA pAThakoM meM unake prati sahAnubhUti, karuNA athavA roSa ke bhAva jAgrata hote haiN| kAvya kA nAyaka zrIpAza hai jo koTibhaTa hai| masaMmpa yovAnoM kI zakti kA pratIka hai| vipattiyoM evaM saMkaToM ke sAmane yaha kabhI hAra nahIM mAnatA hai kintu apanI zakti, sAhasa evaM sUjhabUta se una sabhI para vijaya prApta karatA hai / vaha yuvAvasthA meM hI rANa zAsana calAtA hai lekina kucha hI samaya ke pazcAt vaha bhayaMkara kuSTa roga se pIr3ita ho jAtA hai / yaha kuSTa roga usake sAta mI prega rakSakoM ke bhI ho jAtA hai / khAnA, pInA, uThanA, baiThanA, nahAnA, ghonA, vastra pahinanA Adi sabhI sabhI kriyAyeM dUsaroM dvArA kI jAtI hai| saMgha evaM pIpa kI durgandha se sAga vAtAbaraga vargandhamama rama jAtA hai| nAka evaM maMguliyAM girane laga jAtI hai| kavi ne kuSTa roga yohA kA bahuta prathA varNana kiyA hai baI rAdha pIDiyo pasera, hoI gayA pAta samIra / kota ubamara badamo prati rAI, nAmi aMgurI gari gae pAI / / 121 // raktapIta jAta bota, hAra cora rAI meM siis| mara seva yA sau gaI, deha bAba maNDArI // 122 // sthAma dApa jAkai asamAna, so gaNo hi savA pAna / marabana kareM nAhi gahI kAma, khavAsAravArya mAnA // 12 // zrIpAla rAjA ye gikina prajAnaramala the| apame puNTa roga ke kAraNa jaba prajA ko dukha hone lagA, nagara durgandha se bhara gayA, tathA unakA khAnA pInA harAma ho gayA taba mastriyoM ne rAjA meM vistAra pUrvaka prajA kI vyathA btlaayii| tatkAla zrIpAla ne kRSTa roga se mukti pAne taka rAjya kA samasta bhAra papane cAcA vIra
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavivara parimalla caudharI dAna kA mogoM kA nizcaya kiyaa| isa avasara para chavi ne prajA ke mahatva para bahana gundara prakANa DAlA hai rAti bina sobhA nahIM rahai, rAyati bima ko rAjA kahai / bina khani hai maMtrI jisI hUM rAti bina boso taso // 12 // x x x x raiyakti ko hama upara chAMha, rapati basa hamArI baha // 159 / / presa ko samAne loya, rAjA prajA parAvari boya // 16 // mainAsumdarI jaba solaha varSa kI huI taba rUpa evaM saundarya kI gANi bana gyii| jisane usake rUpa ko dekhA umI ne dAMtoM tale aMgulI dabA lii| mainA sundarI kA kavi ke zabdoM meM saundarya dekhiye bogasa parava cAhI paravAna, koSa rUpana tAhi samAma / tAko paso hema karatu, mAnau tarapa pUmyo ko caMdu / locana pracana mubanata pati bane, yo bacata mRga sApaka tane // 26 // kaSTA dRSTi mAnu yaha mAna, mRkuTI kuTila manamapa kamAna / mArca mAga birAja bAra, mAnau mAgami ke unihAra // 27 // kaSi ne mainAsundarI ke pratyeka maMga ke saundarya kA varNana kiyA hai jaba mainA sundarI ko koDhI ke sAtha vivAha karane ke samAcAra sune to cAroM ora rANA ko ghinvArane tathA mati bhraSTa hone, vinAza hone ke tAne sunane ko mile / isI prasaMga meM apane 2 kartavya kA pAlana nahIM karane ke kAraNa phina 2 kA vinAza hotA hai isakA kAvya meM bahuta hI sundara varNana milatA hai| vinase maMtrI saMkApara, vinasa rAva mantra to ttre| vinasai bhAminI prAisutajapinase pUka dezi raNa ma / / 404 // vinasa su koha parahara, pinasa lAvu pAdu jA kreN| vinasaMrAtA tathaM viveka, binasa vAima bala dina eka // 405 / / zrIpAla kA kuSTa roga micakrannata pUjA ke prabhAva se gayA thaa| mainA sundarI ne pUrNa pAsthA evaM vidhi ke sAtha isa vrata kA vidhAna kiyA thA / mantima tIna dina taka gandhodaka se snAna karane para zrIpAla kA kuNTa roga dUra humA thaa|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajItamati evaM usake samakAlIna kavi kavi ne isa vrata ke maNDala mAMDane, phira usa para pUjA karane prAdi kriyAoM kA vistRta varNana kiyA hai| isase patA calatA hai ki parimala kAMda para bhI the| sona visa gaMgoSaka hAya, kor3ha vidhTha paryo paharAma / kaMcana varaNa bhayo tanu siau, sohatu hAma devako jisI / / zrIgAla jaba videza gamana karane lage lo mainA mundhI atIva dharmAtmA hone para bhI pati viraha ke dugva ko sahana nahIM kara sakI aura pati ko apanI viraha vyathA nivedana karane lagI yaha kahi gavanu kIyo paravIra, kAmini vyAkula bhI sarIra / lodhana bhare cisa umago, manu gADI kari pracasu gahI zrIpAla kI bali dene ke liye use ghapala seba ke pAsa le gaye / zrIrAsa mudaratA kI pratimUrti hone para bhI dhavala seTha ke hRdaya meM kimbit bhI dayA nahIM maapii| paura usane usakI bali dene kI svIkRti de dI / lobha manuSya kA galA kATatA hai| isa prasaMga meM kavi ne lobha rUpI gApa kA vistRta varNana kiyA hai lobha aMdha jo mAna hoI, pApa punya jAme mahi soii| loma paMpa vAka hai prANa, malina bhASa mahi tarSa nivAla ||6.1 // lobha graMtha jo prANI cita, so para jo na ma nitta / lobha pragdha Arako mana rahai, so na bhalo kAra ko kahai / / 102 // zrIpAla kA jIvana videza meM bhI pUrNataH dhArmika thaa| jahAM bhI use jina catyAlaya milatA, vaha varNana karake hI bhojana karatA / yadi munirAja hote to phira unake bhI varbhAma krtaa| mina paspAlI baMdhI jAya, taba hI bhojana kari hI praap| para munivara ke baMde pAya, bhojana karo savArI jAya // dhavala seTha ne jaba ranamaMjUSA ke rUpa ko dekhA vaha, phAmAndha bana gayA aura pitA putra ke sambandha ko bhulA baMTara / vAstava meM manuSya jaba kAma kA zivAra bana jAtA hai to vaha bhAI bahina, mAtA pitA, putrI ke sambandha ko mulA baTalA he isI ko kadi ke zabdoM meM dekhiye kAma surA lAmA paraharaM, parthahIna kachu kriyA na kare /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 kavivara parimala caudharI murA pAlate sudhi sanu jApa, mA honaI pAnipulAma // 1250 // kAmI jana paMca paramAra, kAmI jana mana bhAye gaari| kAmo mana chAra guru rodha, pAna mAnA gapUra vera // 13 kAmI jana jana uttaTo roti, usama tavaM madhyama sau proti / kAmI jAma mitunabaMdhu, menAni dekha savA niraMdhu / / 1348 / / zrIpAsa phira saMkaTa meM phaMsa jAtA hai| dhavala meTha dvArA vaha samudra meM girA diyA jAne ke pazcAt vaha sAgara tairakara dUsare vIpa meM prA jAtA hai / vahAM sAgara taTabhara gajA ke sipAhI usakA svAgata karate haiM / aura sAgara vara kara mAtra ke upalakSa meM gajA mAga apanI laDakI guNamAlA se usakA vivAha kara diyA jAtA hai| ye donoM kucha samaya taka mumba se rahate hai lekina jaba dhavala meTha kA jahAja usI jIpa meM prA jAtA hai| zrIpAla ko dekhakara ghabarA jAtA hai aura eka nayI cAla vesatA hai| vaha bhAMDoM ko bulAkara rAja darabAra meM zrIpAsa kI bhAMDa putra siddha kara ghetA hai / jisa vyaki ke pure dina bhAne lagate haiM no apanI buddhi bhraSTa ho jAtI hai tathA vaha dharma kA mArga chor3a detA hai / kavi ne isakA acchA varNana kiyA hai... yaha muni seTha visaratavaM, jinasa hAla hotu mara jye| pahale mati tAkI ki jAya, babasa chuhamAya / / 1537 // toba satuvate pumi sIma, pA~cnu choni lepa nagarInu / mahimA tAke pAsa na rahe, mAnu sAha taNi mAragu hai / / 15381 saMcama solu taje amitAhi, ramA biku bala cita zAhi / pahale guramati baisa cAya, meraM subhamaMTa lgaay| bahori hoya pAyA sau proti, bahori asaraya kara basi nIti // 1540 / / bhAMDoM ne rAjya sabhA meM zrIpAla ko apanI jAti kA tathA apanA lahakA siddha kara diyA / bhAMDoM dvAga kiye huga pradarzana ko dekhiye ko lAgi poSaya, kora mukha paudhe visAya / koDa tAka para pAya, koDa vAha gardai bhatAra / kola tAka paurya maMgu, tAhi dehiyo samu saMgu / kora ko dhani bhUparAla, pAko bhayo jahA~ pratipASu / / bhAhoM ne vividha prakAra se rAjA ko samajhA diyA ki zrIpAla unhIM kA putra
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi hai| zrIpAla ko phira azubha karmoM ne gaira liyaa| rAjA ne krodhita hokara paMDAloM ko zrIpAla ko mArane kA Adeza de diyA 1 vaha muni rAva koNa prati bhayo, Dalana kI prAMsu rayo / mAro vaha jIva maiM mata karo, yA pApo se sUro gharI / / 1582 / / 23 isake pazcAt namaMjUyA se zrIpAla kA pUrA paricaya sunane ke pAtrA ne zrIpAla se kSamA mAMga kI aura phira se nagara meM usakA joradAra svAgata kiyA pyaa| isake pazcAn to vibhinna dvIpoM se zrIpAla ke sAmane vivAha ke prastAva prAne lage aura zrIpAla ne bhI sabhI prastAvoM ko svIkAra kara apanI udAratA kA paricaya diyA | zrIpAla ko rAjakumAriyoM se vivAha karane se pUrva unakI samasyA pUrti bhI baranI pdd'ii| korUna paTa kI mATha rAjakumAriyoM dvArA ravI gayI samasyA kA zrIpAla dvArA nimna prakAra se pUrti kI gayI / samasyA -- jahAM sAmu vahAM sidhi (zrRMgAra gAMrI dvA pUrti satta sarIraha prApatI, pragaTeM ora subudhi / - sIna subhAvana paraharaM, jahAM mAsu tahAM sidhi // 1718 samasyA -- gopeta sabu (paulomI dvArA) P pUrti navi pUjA navi dAna hita abhiyAno yo tavya / vRthA janama gavAiyo, gayo petA sabva / / 1716 samasyA- te paMcAmara siMha (palomI dvArA ) pUrti sIla binA jobi taha, tima kI deha mamIna je cAritra nirmalA te paMcAyata siMha / / 1720 / samasyA kA vivAja lIna rAvana vidhA sojhiyo, dazamukha eka saroSa | tAsa mAya dhadhe parI, kAsu vivAca khI / / 1722 // isake pazcAt aura bhI deza kI rAjakanyAoM ke sAtha zrIpAla ne vivAha kara liyA / eka dina pradhAnaka use nainAsundarI kI yAda A gayI dhaura kiyA huA vAyavA / vaha tatkAla guNamAmA aura raMnamaMjUSA ke pAsa bhA gayA aura vahAM se calane kI taiyArI kara lI. dalapaTTana ke rAjA ne use nimna prakAra sainya bala diyA--
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavipara parimala boparI balata rAva tUSyo bihasaMtu, eka hajAra bae gajabaMza / / jyAri sahasa para e turaMga, dIne phutra baghara para / / praneka dezoM meM hotAhamA zrIpAla ujjanI pahana gayA jahAM mainA sundarI usa kI pratIkSA kara rahI thii| usake dIkSA lene ke samaya meM kevala eka rAtri bAkI thii| mainAsundarI ke liye eka rAtri kI pratIkSA bhI koyana ho rahI thii| mainAsundarI evaM usakI sAsa ke madhya hone vAle vArtAlApa ko sunakara zrIpAla ne ghara meM praveza kiyaa| vonoM ko baha rAtri ko hI apane kaTaka meM le gayA aura apanI mAtA evaM rAnI ko apanI vizAla senA evaM apanI patniyoM btlaaii| usane sabake mAmane mainAsundarI ko paTTarAnI-mahAganI ghoSita kiyA tathA na manjUga, guragamAlA, citrarekhA ko ganiyAM ghoSita kii| mainAsundarI kA hadaya prasannatA se bhara gayA aura ugane zrIpAla se nimna prakAra nivedana kiyA mere pitA karama nahi ganyau, mAnabhaMga koge tAsanauM / kaMbara pahari kuhArI kaMdha, kara paunA ko marI sabaMdha / aMsI vidhi vA mili hai sohi taba hI mumna upajaMgoM mohi / / dUta ne tatkAla kara rAjA se isI prakAra ke veza meM zrIpAla se bheMTa karane kA prAgraha kiyA / gAjA ne krodha meM prAphara dUta ko pakar3a liyaa| lekina mantrI ke kahane se use chor3a diyaa| gajA pahapAla ne usI taraha zrIgAla meM milane kI bAta mAna lI lekina mainAsundarI ne jaba rAjA kA mAna bhaMga hotA sunA to zrIpAna se punaH apane pitA ko rAmA ke tarIke se bulAne ke liye kaha diyaa| donoM meM aba paraspara milana humA to rAgeM aura bhAnanda chA gayA / rAjA pahapAla ne jaba mainA sundarI evaM zrIpAla ke vaibhava ko dekhA to usake mAMkhoM meM prAMsU baha caleM bhora nimna zabdoM meM mainA sundarI kI prazaMmA karane lagA bhI putrI sabahI guNa mAna, sIla dhuraMdhara mukha nidhAna / tuM prati sthAvataM jIya oma, to sama bhUmI aura na koya / mai tero relpo praba karama, para mArAdhyo ninavara dharamu / prabhI zrIpAla ko apanA svayaM kA rAjya paura lenA thA jise vaha apane cAcA ko de pAyA yA isaliye jaba usane apanA rAjya dUta bhekara mAMgA so use nimna prakAra uttara milA vizu bhujabala binu lagaprahAra, minu rae surai 1 kara prasAra / jauloM eha karama nahi hoi, to lau rAja na pAye koya / / 1946/t
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamatI evaM naphAlI kavi zrIpAla ne eka bAra dUta bhejakara apane cAcA ko samajhAne kA prayAsa kiyA so vaha aura bhI kozcita ho gayA aura dUta ko hI mArane kA Adeza de jAdAdukha de yA nigraha karo, bege khAli kATi bhusa bharI // lar3AI kI taiyAriyAM hone lagI aura usane tatkAla AkramaNa karane kA Adeza de diyaa| bhASe mAra mAra siMha bAra hama gaya sAjo le hathiyAra / yo saMgrAma miTaM hama dhAi, jaise jIvasa eka na ghAi / / 1388 / / yaha kahata karI uparo caDhyo, kAra le khaDaga calyo risa baDhyo, tAdekhata hI sarva jujhAra, dhAe kAla rUpa tihi bAra / / 1676 / / mainikoM kI galiyAM jaba apane apane pati ko yuddha ke lie vidA kiyA to unhoMne nimna prakAra apane vicAra pragaTa kiye koja priyA mAMge ratidAna, hama tuma kaMta janama hai zrAna / kou kahai duhuM bhuja tanau, darasAko pipa bala prApanoM / / 1666 // koi sIkha deI kula bhaoNma, zu hAri mati zrAvo dhAma / bahuta ghosa jo khAyo mAla, svAmI kAja aba kase halAla ||2000 koDa kahe saMkhinau nAri, bhajiyo poya jo lAgi hAri I eka kahai mutana ke hAra, aru pATaMbara vIra prabhAra / / 2001 || donoM meM yuddha hone lagA | gaja se gaja, zrazva se azva evaM pAyaka se gAyaka bhir3a gaye / zAma ho gayI lekina koI pariNAma nahIM nikalA / mantriyoM ke parAmarza me anta meM yaha nizcaya kiyA gayA ki zrIpAla evaM bIradamana meM paraspara yuddha hone gara jo jIta jAyegA vahI rAjA pada prApta kregaa| donoM meM bhISaNa yuddha hone lagA 1 taba e kopa caDhaM do rAi, bhire malla jyoM doU dhAya / ater art kara doja vIra, lauTa giraM paraM ghara dhIra // 2028 / 1 24 se bahuta dera jaba gaI, zrIpAla ko prati risa bhaI / tAke bIDa pakaraM pAtha, prati zrAtura layo uThAI || 2026|| dharatI paTakana lAgyo jagaM jaM JaM jaM sabada koyau sura sabai / kusuma mAla nAI tA gareM, indra prargava saba yo uccaraM // / 2031 / /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24kha kavivara parimalsa caudharI vIradamA ne apanI hAra mAna lI aura prIpAla ko rAjya bhAra samhalA kara svayaM ne jina dIkSA dhAraNa kara lii| zrIpAla ne saba rAjya sukha bhogA aura dharma nIti ke anusAra rAjya kiyaa| kavi ne dharma kI bar3I mahimA gAyI hai| dharma kA prabhAva evaM teja apUrva hotA hai jisake hRdaya meM dharma utaratA hai use cAroM yora se gugdha zAMti evaM apUrva prAnanda prApta hotA hai dharma eka tribhavana meM sAra, gharamai suti vinAsama hAra / dharma eka saba sukha ko kaMdu, gharama eka bhaje dukha daMdu / / 2025 / / dharma pasAya gaja gurjara, dharama pasAya hausa hoya ghara / dharama pasAya caMvara sira darai, gharama pasAya chantra sira dharai / / 2026 // anta meM zrIpAna evaM mainAsundarI dUsare sahasroM rAjAnoM evaM rAniyoM ke sAtha jina dIkSA dhAraNa kara lii| mainAsundarI kI ghora tapasyA kA bahuta hI acchA varNana kiyA hai--- aba vana mAraga so pagu para, grISama ritu sikatA para jarai / sarada sauma sama vadanI bikAsu, pomani karatI poSa piyAsa / grISama hala mAha parabhAta, ho to malina sota ko ghAta / / 7] isa prakAra zrIpAla carita hindI kA uttama kAvya hai / isa kAvya se hindI kAvya jagat ko gatizIlatA milatI hai / mahAkavi sulasIdAsa kI rAmAyamA ke pUrva dohA, caugaI meM racita zrIpAla carita se tatkAlIna samAja meM hindI kA adhyayana pradhyApana, kAvya nirmANa meM kaviyoM evaM vidvAnoM kI rUci baDhI shrii| pagmilla kavi kA AgarA kendra thA aura aja bhUmi meM hindI kA pracAra prasAra karane meM jaina kaviyoM meM mahatvapUrNa yogadAna diyA thaa| zrIpAla carita meM kAya ke nazyaka dvArA jina jina deNoM evaM dvIpoM kA bhramaNa kiyA thA unake nAma nimna prakAra hai-- 1. rAjagaha-rAjA zreNika kI rAjadhAnI, makAna mahAvIra ke bihAra kA pramukha kendra / 2, campApura-aMga deza kI rAjadhAnI, zrIpAla ke rAjya kI rAjadhAnI, bhaga vAna vAsupUjya kI nirvANa sthala / 3. ujjana-mAlavA pradeza kI rAjadhAnI, mainA sundarI ko janma sthalI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamI evaM usake mamakAlIna kavi 24ga zrIpAla dvArA kuSTI jIvana yApana, vana meM siddha cakravata kI pUjA se kuSTa nivArae / kavi ke zabdoM meM desa mAlabo saba sukha ghAmu, madhyaloka maiM pragaTyo nAma 1 dukha nayi jihi hai vAsara raina, subasa masa tahAM nagara unjani / / 6 / / 4, kauzAMbIpura-zrIpAla ujjaina se kopAbIpura pahuMcA jahAM usakI dhavala meTa se bheMTa huI / yahIM se baha seTa ke mAtra Age vyAgAra ke liye gayA / 5.haMsa dvIpa yAtrA kA prathama paDhAva / zrIpAla ne isI dvIpa meM sthita jina mandira ke vanakapATa khole the tathA usakA ranamaMjUSA se vivAha huA thaa| 6. kukUma dvIpa-dalapaTa nagara--samudra ko tairatA huA zrIpAla isI dIpa ke kinAre pahacA tathA dalapaTa nagara ke rAjA dvArA apanI laDakI muraNamAlA se usakA vivAha kara diyA / ghavala seTha ke sAre dvAra prativAHra ko nakA batalAne para rAjA dvArA zrIpAna ko sUlI lagAne kA Adeza diyaa| lekina raina maMjuSA kA pahicAna ke kAragA zrIpAna sunI se bacA tathA pUna: sammAna prApta kiyA / ghavana seTha ko vahIM mRtyu huI / 7. kuNDalapura dvIpa-ma dvIpa meM kuNDalapura dvIpa pahuMca kara citragyA ke sAtha vivAha hughara / 8. kaMdhamapura-binAsaktI kA janma sthAna | 6. kokaNa paTTana-yahAM zrIpAla ne pahuMcakara pATha rAjakumAriyoM kI samasyA pUrti karake unake sAtha vivAha kiyaa| 10. paMDIya deza-kokaNa paTTana se zrIpAla paMDIya deza meM pahucA / 11. mevAra deza-paMDIya deza se mevADa deza meM phuNcaa| 12. tiliga deza-copAna kI yAtrA kA antima deNa | 13. soraTha deza (saurASTra )---ti liMga deza se zrIpAna vApisa kukuma dvIpa ke danapaTa nagara meM pahuMcA tathA vahAM kucha mamama vizrAma ke pazcAn raina maMjUSA, gaNamAlA prAdi rAniyoM ke mAtha ujjaina ke liye prasthAna kimaa| tathA saurASTra meM phuNcaa|
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24ca kavikara parimalla caudharI 14. saurASTra se zrIpAla bahAM ke rAjAmoM se kara vasUla karatA huA marahaTa (mahArASTra) deza meM phuNcaa| 15. ujjayinI-mahArASTra se zrIpAla ujjayinI nagarI meM pahuMcA jahAM / mainAsandarI usakI 12 varSa se pratIkSA kara rahI thii| 16. campApurI-ujjayinI meM bucha samaya apane zvasura ke yahAM Thahara kara anta meM vaha campApurI phucaa| yahAM usakA apane cAcA dIradamana se yuddha hunA aura anta meM vijaya prApta karake apanA rAjya prApta kiyA / kAvya ko vizeSatA zrIpAla caritra atyadhika rocaka kAvya hai| kavi ne ghaTanAmoM ke barNana ke sAtha aura bhI aise varNana prastuta kie hai jinake kAraNa kAvya aura bhI sundara bana gayA hai| zrIpAla kA pUrA jIvana hI karma pradhAna hai vaha bhAgya' ke sahAre bhAge baDhatA hai isalie nimna mAnyatA meM vaha apanA pUrNa vizvAsa rakhatA hai : vidhanA jo kachu likhyo lilAra, zubha aru azubha aMka zubha sAra / jaiso nimitta jAsa ka hoI, tAhi miTAi sake nahiM koI // 303 / / isame Age kavi aura bhI apane bhAva nimna zabdoM meM prastuta karatA hai :-- pUrava te pachima ravi uva, nara phuni meru cUlikA muvai / sAyara hU paM dhUri uDAi , bhAbI taka na mero jAi / / 305 / / bhavitavyatA meM isa prakAra aTala vizvAsa ke sAtha zrIpAla prAge bahanA hai / mainAsundarI kA bhavitavyatA meM sabase adhika vizvAsa hai apane pitA ke bAra bAra pAgraha karane para bhI vaha apane vicAroM meM dRDha rahatI hai aura kuSTa rogI ke mAtha vivAha ke apane pitA ke nirNaya ko saharSa svIkAra karatI hai| vivAha maMDapa meM baiThane ke pazcAt jaba usakA sArA parivAra rudana karane lagatA hai, mauna ho jAtA hai saba baha sAhama pUrvaka kaha uThatI hai ki jisa prakAra usakI bar3I bahina ke vivAha meM maMgalAcAra gAye gaye the usI prakAra usake vivAha meM bhI pAye jAne cAhiye : laba sundarI uThi ThADI bhaI, nija pariyana mAtA 4 gii| surasundarI ko gAyo jiso, bhoko kyoM nahiM gAvau tiso / / 12061 punI ke vivAha meM jo kucha pitA dvArA kanyA ko diyA jAtA hai use hama daheja saMjJA dete haiN| maiMnAsundaro ke vivAha meM bhI zrIpAla ko Dhera sArA daheja milatA hai
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra 24na lekina mAja ke yuga kI taraha usa yuga meM mAMga ThaharAba prathavA jora jabaradastI kucha bhI nahIM hotA thA jo kucha bhI diyA jAtA use saharSa svIkAra karane kI paramparA thii| aura isI paramparA se samAja jIvita bhI raha sakA / zrIpAla ko bhI daheja meM apAra cala evaM acala sampatti milatI he kavi ne usakA acchA varNana kiyA hai| chana camara pau? bhaMDAra, bIne maigala varIya se sAra / pATaghara dIe bahu dhora, jina saga nirmosiMka hora // 134 // sahasa dAsa sundara puna beha, bIe siropAla ko teha / sevaga bhale bhase jo bhae, bahuta maura sevA ko pae // 136 // patnI ke lie pati cAhe kaisA hI kyoM na ho vahI usakA devatA kahalAtA hai / zrIpAna ne vivAha ke pazcAta mainAsundarI se dUra rahane ke lie kahA kyoMki vaha usa samaya kuSTa roga se pIr3ita thaa| kahA rUpa lAvaNya kI khAna mainAsundarI aura kahAM kuSTa roga se pIr3ita zrIpAla |lekin mainAsundarI ne zrIpAla ko jo uttara diyA vaha bahuta mArmika evaM par3ane yogya hai : vidhinA mohi yaha likhi viyo, sohi moko ni bhayo / tuma mere prItama bharatAra, tuma mere mAmA ni mAdhAra // 153 / / tuma prati rUpavaMta gumavaMta, tuma ho mukha sAgara balivaMta / locana mukhI jo loe cAra, to loM bekha maiM nihAra / / 154 / / zrIpAla jaba videza yAtrA ke lie ravAnA hmaa| usake pUrva usakI mAtA ne sukhada yAtrA ke lie kucha bIja maMtra diye| aisI zikSA zrIpAla ke lie hI nahIM sabhI ke lie hitakArI siddha ho sakatI hai kavi ne ina sabakA bar3A acchA varNana kiyA hai - ana dIno mani lIjahu vitta, paradArA bhati lAvahi cittu / nauM te bar3I nAri jo hoga, mAta barAbara jAriNaya soya 1770 // hoya triyA jo tAhi samAna. tAhi jAni jo bahina samAna / jo kAmini taute laghu Ahi. puSI sama jo jAriNo tAhi 1771 / / guNijana mana ko dhariyo mAnu, dukhI dIna jana dIjo dAna / bahuta bAta kA kahai sujAna, baliyo vrata saMjama paravAna // 772 / /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24cha zrIpAla caritra zrIpAla puNyazAlI thaa| isaliye jaba videza prasthAna ke pazcAna vaha purapaTTana nagara meM pahuMcA to use sahaja meM hI tIna vidyAyeM siddha ho gayI jisase usako videza yAtrA meM bahuta sahAyatA milii| ina vidyAnauM ke nAma the zaya nivAriNI, jala tAriNI / prAcIna kAla meM maMtra vidyAoM para gana mAmAnya ko pUrNa grAsthA zrI aura vaha unake camatkAroM se pUrNa prabhAvita thii| zravala seTha kA jaba samna uhAja nahIM nA to meM manuSya kI bali dene ke lie kahA gayA isase patA calatA hai ki usa samaya upasarga nivAraNa ke liye __ manuSya' taka kI bali dene kA pracalana thaa| bali ke vimA zrIpAla se yuvaka ko pakaDa liyA rayA / tAta mana meM upajyo madehu, maMtrI maMtra vinArayo gahu / eka gurUsa bali vIja dhAna naba yaha cala parohana dhApa ||773 // prAcIna kAla meM samudI lUTere yAtriyoM ko laTa niyA karate the| ve jahAja naka DUbI diyA karate the / dhavala seTha ko jahAja ke Upara bhI naTerona hamalA kara diyA thA jisake kAraNa pUrA vyApArika saMgha hI saMkaTa meM par3a gayA thA / yadi zrIvAla nahIM hotA to pattA nahIM dhavala seTha kI kyA hAlata hotii| zrIpAla koTibhadra thA / puNyazAlI / isaliye usake hAtha lagate hI vana ke kivAr3a khula gaye / jinake khulane kA artha thA yahAM ke rAjA kI kumAI raimajUmA ke sAtha vivAha / zrIpAla kA bhAgya camaka uThA pIra videza meM use saphalatA para saphalatA milane lagI / isake pUrva vaha jahAja bAre apane bAhubala se calAna luTeroM ko patrar3a ne meM saphalatA prApta kara cukA thaa| yaha tIsarI maphalatA usake azvala bhaviSya ke lie varadAna siddha huI / zrIpAla meM rabha maMjUmA jaisI mundara rAjakumArI hI nahIM kintu vivAha meM apAra sampatti bhI prApta kI isakA eka varNana par3hane yogya hai : namaMjusA muragaha bisAla, bhopAla vyA hI mukumAna / / soyo dIgo tUThi ke rAya, caura chana hRya gaya pradhikAya / / 6 / / dono maNi ratnAna bhaNDAra, dAsI dAsa ga subhasAra / / aura bahu ko ya he baTTA, dIno notana mahala karAya 1863 / / zrIpAna ko jIvana meM phira saMkaTa mA jAtA hai aura vaha samudra meM gima diyA jAtA hai ! usa samaya raMna maMjumA ke dula kA koI vAha nahIM rhtaa| vaha bhI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamAni gavaM make mAlIna kavi 24ja papane pUrva kRna karmoM ko rotI hai aura nimna prakAra pazcAtApa karatI hai :-.. ke maiM para purUSaha mana gharayo, ke maiM nAyas jIyane ttryo| ke maiM kAhe ko vittu harayo, ke maiM vijana bhAtrana karo / / 1181 / / ke maiM nidhI jina para dhama, ke maiM azubha kamAyo kama / ka mai jIva dayA paraharI, kaM hUM kaI pragni meM jarI / / 1282 / / ke maiM ! guru seiko, ke. maiM sIniyo ke maiM kahU~ ughArI aMgu, ke maiM kiyA daratu kauM maMgu 111283 / / ke gurU kAhI na lIno mAni, ke maiM bhI bolyo jAni / ke maiM paraguNa meyI pAya, ke hUM bUDI nadI maiM jAya / / 1284 / / zrIpAla kA vyaktitva pUrA kSamAzIla thA / Na ko jItane para bhI vaha use dAmA kara diyA karatA thaa| usane sarva prathama samudrI DAkuoM ko dhavala seTha ke jahAja para hamalA karate samaya pakar3a kara lAne para bhI unheM kSamA kara diyA / tathA svayaM ghavala seTa ko use samudra meM girA denA na bhAMDoM dvArA putra matalAne ke SaDyaMtra kA pasA lagane para bhI pravala seTha ko amAdAna de diyA / zrIpAla ne apane jIvana meM kabhI aisA koI kArya nahIM kiyA jisase usake jIvana meM kalaMka lagatA ho| isa prakAra zrImAna caritra zikSAprada kAdha hai jisameM eka prora karmavAda (bhAgyavAdA kI pradhAnatA hai to dUsarI pora puraSArtha ko bhI gaurA nahIM kiyA gayA hai| svayaM zrIpAla rAjA hone para bhI vaibhava, dhana saMpatti prarjana ke lie dezATana karatA hai / yaha apane siddhAntoM para calatA haiM aura unakA kabhI ullaMghana nahIM karatA / yogAna kA antima jIkA mAdhu jIvana ke rUpa meM vyatIta hotA hai| apane apAra rAjya evaM vaibhava, prATa hajAra rAniyoM ke bhogoM ko heya samajha kara muni dIkSA dhAraNa karatA hai arthAta antima jIvana meM tyAga ko pradhAnatA detA haiN| jo vartamAna bhauMtika jIvana vyatIta karane vAloM ke lie acchA udAharaNaM hai / mAnava ko apanI vRddhAvasthA meM tyAgamaya jIvana apanAnA cAhiye isI meM unakA kalyANa aura prAgAmI jIyana ke lie zubha lakSaNa hai / vidyAdhyana zrIpAla ko ATha varSa kA hote hI vidyAdhyana ke lie muni ke pAsa bhejA gayA jahAM usane mokAramaMtra. akSara vidyA, maMka vidyA (gaNita), nyAyazAstra, sAmudrika zAstra, vyAkaraNa, jyotiSa, vaidika prAdi vidyAyeM siikhii| yahI nahIM jala meM tiranA. ghur3asavArI, hAthI kI savArI, ratha kI sabArI evaM saMgIta prAdi kI vidyAyoM bhI adhyayana kiyaa| isI taraha mainAsundarI evaM surasundarI ne bhI vidyAyeM sIkhI itanA avazya hai ki mainAsundarI ne jina mandira meM zApikA ke pAsa jAkara jaina dharma
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi kI zikSA prApta kI jisase usake mana meM karmavAda kI pradhAnatA svIkAra karane kA prabhAva par3A aura surasundarI ne 'zivagura" se zikSA prApta karane ke lie usake dUsare hI saMskAra bne| isa prakAra jaisA zikSaka milatA hai bAlaka ke usI prakAra ke saMskAra par3a jAte haiN| mainAsundarI ne jisa prakAra kI zikSA prApta kI usakA eka varNana dekhie : jotiSa paDhano sau paravAni, pAgama aru adhyAtama bAni / sIkhyo tina saMgIta purAna, nATika sATika kara bakhAni / / tarka chaMda putrI pati liyo, chaha gasana tina uttara diyo / bhASA soju aThAraha paDhI vidyA kari dina hI nita baDhI // 227 // isa prakAra parimalla kavi kA zrIpAla caritra uttama prabandha kAvya hai jisakA jitanA gaharA adhyayana kiyA jAve, utanA hI zreSTha evaM sukhada hai|
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAlacaritra (parimalla kRta) caupaI maMgalAcaraNa thIsikhacakra cidhi kevala riddhi | guNa anaMta phala jAkara siddhi / / praNAmoM paramasiddhagurU soi / bhavika saMga jyoM maMgala hoI // 1 // simapurI siddhani ko thAna / siddhapurI pAnaMda nidhAna / / pragaTa joti tribhuvana maiM pAhi / alakha deva ko lakhai na tAhi / / 2 // aMjana rahita niraMjana jAni 1 hIna buddhi kyoM sakaM baSAni // jaya jinaMda prAdIsura deva / mura nara kita pada paMkaja seda / / 3 / / jaya ajitesura gunaha nidhAna / mAna rahita mithyAtama bhAna / / jaya jina saMbhava hara dhikAra 1 subhirata ati prAnaMda dAtAra / / 4 / / jaya mabhinaMdana naMdana vIra / guna gariSTa bhava bhaMjana bhora / / jaya sumatIsura parama udAsa / sumaya prakAzana kumaya vinAsa / / 5 / / jaya jaya papaprama pad jAhi / zrI saMjutta kavalAsana mAhi / / jaya supAsa upahAsa nikaMda / praNavata dUri hoi bhrama phaMda / / 6 / / jaya caMdraprabha kevala nAma / hohu kRpAla sabai sumna dhAma / / jaya puSpadaMta jItyo jihi mAra / durghara dharyo cAritraha bhAra / / 7 / / jaya jaya sItalanAtha muniMda / asura jakSa sevai sura vRda / / jaya zrIyAMsa rahita vighanesa / udina mukti vadhU paramema / / 8 / / jaya zrI bAsapUjya vrata lIna / jaina dharma upadesa pravIna !" jaya zrI vimaladeva mati caMga / vimala gharNa guraga vimala abhaMga / / 6 / / jaya anaMta jinavara subha thAna / mana vana Rma jAniyo pramAna / / jaya zrI dharmanAya sukhageha / kaMcana vaNaM virAjita deha // 10 // jaya zrI zAMti payAsiya zAMti / duHkha harana mUrati sobhAMti / / jaya zrI kuMtha kupaMtha cinAsa / kevala udita jJAna parakAsa / / 11 / /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zrIpAla caritra jaya zrI prarahnAtha jaganAha / ati baliSTa jiha moha nasAha || jaya zrI malli malyo jiha mAMna / puna tIraya mahi jo paradhAna / / 12 / / jaya zrI munisuvrata munirAI | indra amara sevahi tisa pAi || jaya jaya nami ratanatraya dhAra mana ke sakala vikAra / / 13 / / jaya zrI neminAtha guNAMna / taji rAjamatI gae nirvANa || jaya zrIpArasa nAtha jinaMda | phani mani maMDita tribhuvana caMda / / 14 / jaya zrI baddha mAna jinarA | keri lekhina mAsana thAi // catuviMza jina je gunamAla / pranavata dUri hoi bhrama jAla / / 15 / / aru je mukatipaMtha munigae / nirabhaya alakha agocara thae / / konoM namaskAra parimahala | jinate dUri hoi bhava salla / / 16 / / jinamukha aMbuja taiM ucharI / tribhuvana mAMhi kalA vistArI - dvAdazAMga bhAsana bhagavatI / jAsa prasanna hoDa bahumatI // 17 // vimala va vedani meM kahI / nija nipeTha abhaMga bhArahI || niraguNa tAhi kaheM bahu caMga / guNatA maiM rAje sarabaMga || 18 || svAmini jina para hohu dayAla / bar3heM kathA jyoM hoi rasAla // mUriSa meM paMDita pada nahIM / sArada guna gADI kari gahA~ / / 16 // SaTa vaMsana mukha maMDana sAra / mithyA kumati vinAsana hAra // 20 dohA masuma harana jaga baMdanI, baMdI kevala saMga // dehu buddhi brahmAdanI, jyoM hoi ukti navaraMga // 21 // cIpaI tohi sumari kara leSani gahauM / sigha cakra vidhi varanana kahIM || jyoM sArada pasAu mati lhiiN| navarasa kathA pragaTa kara kahA~ / / 22 / / gurU gautama mohi deha pasAu / vADhaM kathA hoi mana cAu / / 7 kuMni parameThi paMca gurajAMni mana krama kari kahI vaSAMni // 235
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamala evaM unake samakAlIna kavi paMca parameSThI elabama jaya jaya namoM deva prarihaMta / hai prasiddha guNa jAhi anaMta || jaya jaya namoM sidha vara deva | alakha rUpa tribhuvana kari seva // 24 // jaya jaya pAcAri munirAha / zramara khabara jana baMdahi pAi // jaya jaya namoM parama urakA jaya jaya sAtha loya bara bIra timako namasakAra kara jori | udIyata guMbha jA bhaganAha // 25 // amRta sudhi bayAna ghari / / chAtaM janamana hoi bahori ||26|| paDhata sunata mana upaja cAu / kahi paramala hIaiM ghari bhAu || kaise zrIpAla autarayo / kaise kuSTa vyAdhi kari bhayau // 27 // bhopAla ke jIvana ko jAnane kI utsukatA racanA kAla. kaise bana udyAnaha gayau / kaise siddhacaka vrata layo / kaise sAyara bUDyo jAya / kaise kor3ha gayo nikutAya // 28 // kaise dala tina agadI ghanIM / kaise pragaTayoM valu apanI || kaise rAjakIyau paratrAMna | kaise vAkI calyo purAna / / 26 / / saMta solaha uparaM / sAMvana ikyAvana zrAgare // mAMsa sATha yahUtI yA varSArita ko kaI baDhAi ||30| pakSa ujAlI jhAyeM jAMni / sukarabAra vAra parakAMni // kavi paramahala zubha kari cit / prAraMbhI zrIpAla caritu // 31 // / bAbara pAtisAhi hoi garyo / tAsu sAhi hamAu bhayo / tA sukha akabara sAhi pravAMna // sau tapa to dUsarI mAna // 3 // aa sArka rAja meM kahU~ anIti / vasudhA sakala karI va si jItI // abudIpa sAsa kI ati dUjI, aba ma tAMhi samana ||33|| sArka rAja kayA yaha karI | kavi paramala pragaTa visasarI // jaMbUpa pragaTa subhAna / jojana lakSa nAsu // 14 // 79
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra jA cahu pheri siMgha jala baha / koU jAko pAra na lahaM / / tAmai bharahaSeta prvaan| saba hI kSetrani meM paraghAMna // 35 // magadha ke rAjA zreNika kA varNana magadhaha nAma rAja tiha desa / bhUmaMDala meM sujasa asesa / / nayara rAjigara sujasa basAi / bAkI sa hI majA / 356. amarapurI amarani kI jisI / hai prasiddha mahimaMDala tisI / / sundara gRha satapane prabAsa / bADI bAga kuyA cahU pAsa // 37 // zreNika rAva tihAM arimalla | karai rAja pragaTyo muba malla // eka chatra nivarsa iha rIti / basudhA sakala karI vasi jIti / / 38 / / kathA nAya hai lAko nAma punyavaMta sabako suSadhAMma !! tAkai sattusIla jAniye / gharamAtamA base gAMni / / 39 // koU tAke duSI na loi / dayA dona pAle saba koca / / tAkai bahuta mahAsuta jAna / tAmai bAriSena paradhAna // 4 // tasu rANI celaNA paraSAMna / sattasIla aru muNaha nighAMna / / kachu sundaratA kahIpana prai| darasa hota pApani ko hrai||41|| mithyA darasana rIti sujAMni / samakita kI paratIti vAni // aru prati janadharma kI lIna / dayA dAna pAlana paravIna // 42 // kara rAja zreNika nara pAra / bahuta rAi sethe dara vAri / / eka divasa siMghAsani bhAi baiThamo sira pari chatra dharA / / 43 // seSaga lApa seva tA kareM / haya gaya gAha ghaura vaMDharai / / tiha avasari prAyo banapAra / harSavaMta manamAhi apAra // 44 // zreNika ke darabAra meM bamapAla kA prAgamana yaha rita ke jU phUla bhae / bhati manoga rAjA kauM dae / vipulAgira paravata paravAna / prAyoM samosaraga tiha thAna / / 4 / / caturvizatamauM vIra jinaMda / darasa hota dukha durati nikaMda // kotUhala kacha kaho na jAi / surga loka liha kAM rajho mAi 1146 / /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAI ajItamati eva usake samakAlIna kavi iMdra candra dharanida phanesa 1 tinako vahata prAhi malabesa / / prastuti karata jori do hAtha 1 ThADhe rahata sunI ho nAtha / / 47 // zreNika dvArA mahAvIra bandanA amara khacara gana graMthapa jite / seva karana pAvata hai tite // prasoM suni mAnaMdhau rAu / sIdha tAmaha taha phiyo pasAu // 48 / / kara kaMkana prAbharana apAra / dInoM tAhi na lAI bAra 11 prAsana te uThi ThADhI bhayo , manako bharama sabai bhaji gayo / / 4 / / tiha ThA upajyo sukha asesu / tIna pradakSaNA daI naresu // vASiraNa jyoM manamaiM suSa pAi / phali gayo so aMgina mAi / / 5 / / mAnaMda bheri ghAi sukha lahyo / parajana sahita rAi umagahyo / pATavarddhanA guNani mAMga / nAri celamA tAkai saMga // 51 / guNa baranata so pahUM to tahA~ / samorAraNa zrIjina ko jahA~ / / dvAdasa koThA dekhana lae / dhanapati prAi mApa niramae // 52 / / tinakI sobhA barani jo kahoM / kahata kathA kachu aMta na lahauM / mAMnakhayaMbha deSiyau rAi / ati prAnaMdyau cittana samAi / / 5 / / tana jinavara yuti lAgyaukaraNa / jaya jaya jarA janama mauharaNa / / jaya jaya udati nabha jIti jinesa / jaya jaya mukti vadhU paramesa / 14 / / jaya jaya chiyAlIsa guNamaMDa / jaya pratisai cautIsa pracaMDa // tIna loka ko somA jAhi / voU aura na upamA pAhi / / 5 / / jaya jaya kevalajJAna payAsa / jaya jaya nirvAsana bhava zvAsa / jaya jaya mAna rahita jinadeva / nara sura asura kareM jA seva ||26|| jaya jaya prastuti rAva karei / vAraMvAra pradakSaNA deza / / nayoM pratakSa du:Sa bhaji gayo / mana traca kAya sapa ati bhayau / / 5 / / gautama svAmI garaNahara pAhi / namaskAra kIyo nUpa tAhi / / jiha ThA ajikAni ko sAtha 1 vaMdana kare tahAM nara nAtha / / 58 / / aru Sullaka tahAM jurai Ahi / samAdhAna tina pUcha rAI / zAke hradai kachu na kubhAva / nara koThA tahA~ baiThyo rAya / / 5 / /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra zreNika dvArA sidhAvasa kA jAnane kI icchA prakaTa karanA zreNika pUcha vIra jinam / giddhacakra phala kahi paramesu / / guraga anaMta rAje maga / vANI taba uccharI amaMga // 6 // gotama svAmI gugaha nidhAna / lAgau parichana kevalanAna / / suni suni zreNika gai pravAni / siddhak ata kAhI vaSAMni // 61 / / kathA kA zAkA javadIpa manogi udAra / jojana lachi tAsa visatAra / / chAra siMdhu tA cahuM dhAM bahe / ali pravAha ko pArana lahai / / 6 / / tA mai bharaha kSetra bho gAra / mantra hI kSetrani meM adhikAra / / sAmahi aMgadeza paravAna / avara denatA gama nahi ani // 6 // campApurI kA vaibhava tahAM nagara caMpApurI vamaM / dekhata jAhi cina ulhasa / / sohaM gRha sanaSane avAm / dvAra kaMcana balasa nivAsa // 6 // ghara ghara prati cautarA suTAna / ati ujjana te pATika samAna !! vici mici hIMgura banyoM suraMga / te camakA depiyau sucaMga / / 65 ghara ghara sarva loga para dhAna / nakSamIna ga va guna jAna / / ghara ghara sura. veda ghuni baraM / gagaphata bhASA uccara // 66 / / sAmodraka ghyAvArana purAna / ghara ghara hI aratha baSAMna / jotiga aru vaidaka guna lIna / saba na' koka kanA parabIna // 67 // saba ko dayA dharma vyApara / parasaMgA nahi koU kreN| ati ramanIka hATa bAjAra / basa tahA~ nara mAha sA dhAra / / 6 / / virAja naga niramolika cunI / tinako asa vona saba dunI / / kaha' hoi bAlaka pekhanauM / mo bana nAhi kahata mahi panauM || kaha kahu nAcaka nAca ThATa 1 pAhu hu jAca bhana bhATa / / kulI chatIsa basa sahA loi / kula kI rIti na choDe koi / / 70 / /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prItamati evaM unake samakAlIna kavi apane apane pita saba sukhI / tiha pura koU nAhI dukhI / / bhAsa pAsa khAtikA suvAMna / bahuta bAvarI kuvA nivAna / / 71 / / maru tihAM vAgara bAme sare / saghana dASa dAroM druma phare / bahuta mAMtiH amRta phala rUkha / deSata jine na lAgai bhUkha / / 72 / / phare nAriyara aMba abhaMga / vahuta kari nAriMgi suraMga // maginata phelA praura pijUra / rahe vijore jahAM tahAM pUra / / 73 // kusuma kadama rahe bahu phUli / rahe bhramara tinake rasabhUli / / tihanI sobhA kahiyana jAi / jojana bAsa rahI mahakAi // 74 / / vastu vandha kevaro ketakI maro mogarI aba jAi, gulAva kujo avara karaNI rahyau tahAM mahakAi / maMjarI apha juhI caMpoM rAi beli subAsa, pAvara nivArI rAi capI dekhata bar3ha ulhAsa phUlI camelI saraSaDI macakuda sobhita bhUla, pravara eka sugaMdha jita kita bahuta phUle phUla / .75 / / caupaI mahA phUla phUle baha bhaai| sobhA kachu kahI nahi jAi / / kokila bolata maghurI bhASa / sAro sUvA pragati salASa 176 / / pAMDuka SumarI avara cakora / kahUka bole vici vica mora / / jo saya paMSI varanana kahA~ / kahata kachu ika aMta na lahA~ // 77 / / maru tahAM subhara sarovara bhale / mAnoM umagi prApa hI cle| tina meM pravuju bahuta visAla | leta vAsa lubathe alimAla ||7|| cakavI dhakavA keli karAMhiM / jala kukarI tahAM phaharAMhi / / jinakI sobhati madhurI cAla / rahaM nikaTa bahu jUya marAla ||7|| jalacara jIva rahe jahA~ jite / vata kathA jo varanauM tite / / hai manomi savahI vidhi prii| mAnauM iMdrapurISi siparI // 50 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 aridamana rAjA kare rAja parivava naresa tAkI bahuta Ahi alabesa || vIradamana lahurItA bIra / koTI bhaTa yaha sAhasa dhIra // 81 // hayagaya pAika agana prapAra / parigaha bahuta lahaM ko sAra // sUra asaMSi rahU~ darabAra / je DhAbe chattIsa hapyAra || 2 || zrIpAla caritra bhAgyA besa disAMtara dUri / sujasa rahyau mahI maiM bhari pUri // paTTaNa gaDha nagara bhUpAla / tinako zrAva bahuta rasAla // 53 // kundaprabhA rAnI eka chatra so Ahi nareMdu | mAnoM sohaM dujI indu // kudaprabhA tAke~ arathaMga | pAThapratrAMni guNani abhaMga || 4 || sIlavaMti sudari prati soh| tA sama aura triyA nahIM koI || jaise rAmacaMdra ke sIya / pragaTa purAMna janaka kI zrI // 265 // jaise sati ke roharie neha 1 jaise kaMbalara hari ke geha // samaya samaye ke yaha suSa jisI / dilasati piyake saMgati visau // 186 // ekai dina saurani pravAsa | soda gaI kari bhoga vilAsa // sIni jAma nisi vItI taveM / cauthau jAma Aiyau jaba // 87 // bhayau paraphUlata tAko hiyau / prati uttima supanoM peSiyoM / dhavala mahAgira kaMcana barna / kalapavRcha deSiyo vana // 86 // tabai tahAM aMdhakAra miTigayo / pahu phATI jaba pagaDI bhayo / bahu budhivaMta sayAMnI gharI / nAha pAsi bhASaM sundarI // 86 // satradavana bharI suni sundarI nAri / supane ko phala kaho vicArI // bhUdhara surataru ghavala ju diTha / so phala mana ko iSTa // 10 // bahu japai rAi sujAMna mahA kusala aru vina pravAna || sakala parigaha ko suSakAra haiM sundara tohi kuvAra / / 61 // 1 kaMcana gira sama hai aura kalpavRkSa sama hoi udAra / duSI sobhata nRbhama ho sarIra / / banahi kI kareM pratipAra // 12 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi gharamadhuraMdhara lInahu jAni / vahuta kahA hauM kahA~ cakhAni " yaha suni daMpati bahu sukha bhae / nivasata dharma karata dina gae // 33 // svarga yakI sura caya kari giryo / rANI garbha prAya saMcaryo / / mudda pADara deSAporavana / putra DoharA bhayo upaH 64i zrIpAla kA janma zUla payoda stana paNa mare / ajhatA naina beSie hare / dasamAsa bhayo garbha paravAna / prati uditta raci kiraNa samAna // 65 // janamyau naMdana kulaha payAsa / durjana janakoM pragaTyo trAsa / sajjana jana mana bhayo prAnaMda / lakSanavaMta pAyo kulacaMda / / 6 / / tAko maSa dekhiyo naresa / manavaMchita susta bhayo prasesa / / kaMsAla tAla bAje anivAra / bhana veda paDhe jhanakAra / / 67|| bhayo udAra prati phalyo gAta / dhana bilasata ko kaha kacha bAna / / hIna dIna je duHSa nidhAna / jinane suSa vyApaM dinamAna // 18 // hara hATaka muktA marithAra / bahu dhana dIyo maMgana hAra // taba tina janama suphala ke ghayo / bAlaka tIsa divasa ko bhayo / rAnI rAjA bhayo supa caMga / bAlaka sayau uThAi uchaga / / jina bhavana pahItau jAi / parasa mahA munIsara pAi // 10 / / jAko nivikAra ho hiyo / bhava suSa sayala chADi tina diyo / tAka gharanani pAryo vAla / rupavaMta so mahA gunAsa / / 10 / / munivara aa| voliyo saui| dharmavRddhi dInI mukha joi / / nIkaM kari munivara so dITha / ha ha yaha sava hI ko ITha / / 10 / / bhASyo munivara suSadAtAra / yAhi nAma zrIpAla kumAra / / aru yAma guna hai adhikAra / baranata mohi hoigI bAra // 10 // yaha suni nimasakAra taba karyo / paDate ghari mana ko duHSa ho / / jananI janana lADiyo jAnu / varasa mATha ko bhayo pradAnu // 104 / /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra zrIpAla kI zikSA munivara pAsa paTana so gyo| UtrakAra prathama hI layo / / gaNa akSara mattaha bhayo lauMna / tarpha vitarka bhayo koka prabIna / / 105 / sAmodika sISyo subha sAra / paDhyau graMtha vyAkarana kumAra / / sabahI vidhi mo kalA vijJAna zISyo vahu so prartha purAna / / 106 / / kAnA bahatari pragaTa vinAMna / cAda kare gaMdharva samAna // haya gaya vAhana ratha' vidhi pAhi / guna chatIsa prasiddha tAhi / / 107 / / jala tiridhI sISyau tiha bAra / sarka vitarka paDhayau anivAra / / jotiga baMdaka guna sISiyo / pAgama adhyAtama pachi niyau / / 10 / / haiM prasiddha vidyA pada jitI : payo kucara bhUniyara va titau / / jocana kari mArudayo aba / rAjA cita ulhayA tatrai / / 108 / / mahAbalI zrIpAla sujAna / rupavaMta aru gunaha nidhAna / / ati pracaMDa koTIbhadu soi / jAkai darasa agha kSaya hoDa / / 106 / / vAvahU' mali na mA kUra 1 sAhasa dhIra dharama ko mura / / aMsI jugaza kAla' kachu bhayo / rAjatilaka zrIpAlaha dayau 1 // 110 // bhayau nigalla ko kaha baDhAi / mApa kAla vasi hUyau rAi / / hai iMkAra kiyo saMsAra / bIradamana dukha kiyo apAra / / 111 / / zrIpAla rAjA dupa brahmau / hudai vicAri soca kari kalauM / tIna noka deSyoM prathagAhi, ihai mAraga' sabahI phauM pAhi / / 112 // yaha vicAri apanaM jiya dharyo / mana ko soka dUri sava karyo / / kUdagramA rAnI samabhAi / deSi vicAri rIti yaha mAi // 113 // jo pratha mAtA kIje soga / to saba haMsa desa meM loga / / chatrI kula jAko avatAra / zrIpAla yoM kahe kuvAra // 114 // tAhi soka pUchiena jaani| bahota kahA hA~ kahauM vadhAni / / mote kA hoigI jisI / mAMjI sevA karihI titI // 115 / / * vAta sunata supa tAkA bhayo / hRdai sokA mAtA ko gayo / / kare rAja zrIpAla pracaMDa / lIyo saba rAdhani paidara 1116 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM unake samakAlIna kayi 35 tAkI seva sAtasa bIra / te bahu saha jUjha kI bhoTa / / tAko kIrati bhaI amesa / kIna basi aura saba desa // 17 // dharmarUpa rAjA vyauhara / paradhana paratrIya lobha na kare // darjana sakala jIti basi kIe / mahA daMDa tina paMta lie / / 11 / / zrIpAla ke kuSTa roga honA kou abara na tA aMgava |ek chatra pragaTyo cakkA / / aisI bhAMti kAla kachu jAi / pUraba pApa uda bhayo prAi // 116 / / kuSTa vyAdhi rAjA kauM bhaI, hare hara so baraSata gaI / / jhaMga sAtasa hai ati neha sinahU koDa biyApI deha / / 1201 vaha rAdhi pIDiyo sarIra / hoi dugaMdhA bahuta samIra // koTha umAre veDayo rAi / nAsi aMgurI gari gae pAI / / 121 / / rakta pIta jAka tana dIsa / dvAra caura rAI ke sIma / / jhara prasedu ch| so gahai / deha dAdha bhaMDArI rahe / / 122 / / syAMma dAdha mArka asamAna / so rANaM hi khavAvaM pAna / / maradana kara jAhi nahI kAna / pajutrA karavAba asanAMna / / 12 / / varaNa 'phabArI ghare maMjeja / bhUpati vI su vichAvai seja / / kaMTha guma sohai kutavAra / mUraja vA sUra avasAra // 124 / / jAko kaI kahu garyo sarIra / so nara va mAhi ujIra / / aura duragaMdhi mupa yAya jana / so niraMda ko hai parani / / 1255 // kAcha dAdha jAke tana prAhi sodala ye saba dekhe cAhi / / bahe nAMka arumanI mani kareM / te rAjA ke pAnI bhara / / 12 / / jinake gAta gara basi vAra / pAika deSie apAra // se sirateru pAite gale / te nisAMna bajAM bhale / / 127 / / jAkai rakata beva tisa vAsa / so nara baiMka prAhi khavAsa / / bAke haraSa girA bar3ha kara / bahutaka jana te nRtahi karai // 128 / / mahA vAu bAdara anakAra / jaradauniyA bajAve tAra / / jAU mApI lAgai dauri / bIna bajAda tAra marori // 126 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra gare SAMparai gAve gIta / pAtari nAca pura viparIti // asau tihAM aSArI hoi / sabani kor3ha jAne saSa koi / / 130 // jo saba koDha varani ke kahauM / kahata kahata kachu aMta na lahA~ / / iha sAmigrI rAja karAi / sagarI sabhA juhArai prAya / / 131 // kabahU~ na niphara saMsa bjaar| gaira mahala ke sabhA majhAra / / sevaga sAh juhAra jite / rAje deSi bisUraM titaM // 132 // janamana kaha sarva sati bhAu / eha zrIpAla mahAbala rAva / aru yaha dayA dharma paravAna / rAjanIti pAla guna jAna / / 133 / / tAko kahA karma yaha bhayo / kuSTa roga jAkai tana tayo / / kachu karma gati kahiyana jAi , mahAnIMca nIcani ko rAI // 134 // uttima kI madhyama gati kareM / madhyama ko uttima pada dharai / nRpasyoM te nahi kathUna hAi : ghara ra gAsa, pikAha / / 13 / / mahA koDha rAjA ke aMga / koDhI aMga sAta se saMga / / baha durga ghatA bar3hI apAra / phailiMgaI saba nagara majhAra / / 136 / / jaba bayAri baDhe nahi ghaTa / taba nAMka savahI kI phaTa / / bahuta bAta ko kaI baDhAi / koU nagara na bhojana khAi // 137 / / koU vinatI sake na moDi , bahuta loga gae ghara choDi / ghara ghara eka bulAvo phirayo / rayati loga nagara ko ghirayo / / 130 // jo pAtra so kAhI vicAri / mahA duSa kyoM sake shaari|| koU kahai bhajI harivAra / jaise rAjA laha na sAra / / 139 // koka kaha zrI na karehu / Aisa mAMgi rAi maiM lehu / / baniye bhAjai chADi dhanAma / mariha duSa deSi benAma // 14 // prApasa maiM saba matI pharAMhi * prAvo vIradamama paMjAhi / / joM prAisa hai hama joga / soI mAMni lehu saba loga / / 14 / / motI ratana thAra bhari lae / saba mili bIradamana 5 gae / jAi bheTa tA prAga dharI / nAi sIsa saba vinatI karI 15142 / / mahAduHSa sabako saMdeha / svAmI hamakoM Aisa dehu / / terai deza aMta kahUM rahaiM / rAjA sauM tyo nikasana phahU~ // 143 / /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 37 jAka rAja sukha hama layo / duskha daridra saba hI ko gayo / / jAkaM rAja dharma kA bAsa / sarva karatu hai bhAga vivAsa // 145 / ) jAkaM rAja pApa kI hAni / jA hiradai dayA kI SAMni / / jAke rAja sUla saba gaye / hama dhana pariyana pare bhae 1146 / / jAke rAja subasa hra base / kabahU~ durjana duSana kese / / jAka rAja sabai jana sukhI / jIva rUpa koU nahi duSI / / 147 / / kuSTa roga aba tAkauM bhayo / nAsA pAi paMgu gari gayo / / prasa je graMga sAtasai bIra / tinahU ko gari gayo sarIra // 148 / / tinakI mahA dugaMdhA hoi / saba hI pura meM phailI soI / / dina hU~ mAri prana bini bhae / kachUka mUe kachU bhaji gae / / 146 // jo jaisI kaI sunie kAna / to bhojana nahi jAI khAMna / / phailI vAsa nAMka rudhi rahI / aba D hama tumasyau nahi kahI / / 15 / / mahA kaSTa bhUle saba cAu / saba hI nagara bhayo kaha rAu / kyoM hUM koka pIra na gharaM / svAmI hama paM raho nahi paraM // 151 / / prajA kA mahatva sani manamaoNni citau rAu / aba yaha kIjai kahA upAu / jo ghara meM zrIpAla rahAi / to mote rAba raiyati jAi / / 152 / / rasthati vini sobhA nahiM rahai . raiyati vini ko rAjA kahai / / bina pani hai paMSI jisau| I rahayati vini dIsa tiso / / 153 / / vina pAnani taravara jo cAhi / raiyati vina jo rAjA pAhi / , vina pAnI hai jisau talAva / raiyati vina hai taiso rAya / / 154 / / jaisI hai uDagana binu caMda / raiyati vina hai tiso narin / bina rukhani jaiso vanu jAMni / bina raiyati bhUpati tyauM mAni / / 15 / / jaM sauM saghana ghaTA vinu meha / raiyakti vini tyauM rAjA eha / / bina hathyAra jyoM su bhaTa anUpa / taiso raiyati dini hai bhUpa / / 156 / / bAra bAra bicAra rAu / aba tasau kIjiya upAu / basa sava rakSyati jo bahai / zrIpAla saba mAragu gahai / / 157 / / rakSyati kI hama upari choha / raiyati basa hamArI bAMha // maisa kahai sayAne soi / rAjA najA barAvari doi // 158 / /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla baritra bIradamana yaha citta gharI rASa raiyati rAja upagara / / bIradamana bhaisI mani lAi / maMtrI lIne pAsa bulAI // 15 // tuma kahA~ zrIpAla sauM jAi / jaisI bAka hie samAi / / raiyati ke manako duskha jisau / kahiyo bhAMti bhAMti kari tisau // 158 / saba maMtrI nupako sira nAi / binayo zrIpAla sauM jAi / kachu basna lo manamaiM rahI / maMtrI jAi rAisauM kahI / / 15 / / sunana bAta prAnaMco rAjJa / manamai phachu ma kiyo kubhAi / / samo deSi maMtrI uTi gayI / dema baTI ko kAraNa thayo / / 160 // tIja pAna ko bIrA labo / pApuna zrIpAla ko dayauM / vana udyAnani sAhasa dhIra / jAha prasabha majo barabIra ||162 / / jaulI kuSTa vyAdhi tuma aMga / jaulI aMga sAtasai saMga / / iha asubha mujau vara vIra banameM bAi maTha devala tIra / / 162 / / jaulI udaM kuvara to pApa ! tauloM nahi kIjie saMtApa / / jaulo zubha na prasiddhaM pAI / tauloM para mati prAva raai||163|| hoi pUnya pragadai tuma tau| Ai gaja kIjyau pApanoM / / jAko rAja bhAra tuma deha / sauI kara dharai jiya neha / / 16 / / yaha suni zrIpAla ucaryo / kachu kubhAvana jiya maiM ghara yo / / karma tanoM jAnyauM subha bhAva / manameM vicAra kiyau saba yaha / / sunaha tAta bhASyo nyauhAra / mero Uho iha vicAra / / 16 merI baDhI durgadhA dhanI / hota dUI nagarI mo tanI / / binatI kari na sake ko AI / merai cita bAtI iha bhAi / / 166 // mero duHSa viyApyo hiyo / maiM hU bana hI ko manu kIyo / / bhalI bhaI tuma nikasana vAhyo / yA ko supa bahuta meM laghI / / 167 / / tuma saba laTTha rAja ko bhAra / parajA kIjyau sakala pratipAra / / nyAva nIti kari kIjyoM suSI / supina koI hoi na pI // 16 // soraThA jo ubaraMge prAMna, kuSTa roga jo nAsi hai| tauhUM iMdra samAna, rAja karauMgo pArka // 166 / / jauM laga pUraba pApa mau, udai phiraMgI sAtha / / tauM laga apanoM bhuji ho, rAja tumhAre hAtha / / 170 / / dohA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna sAdi caupaI sabai rAja meM dIjo sohi 1 mana maiM tAta rAkhijyoM mohi / / kudaprabhA ko dekara bhAra / nikasyau tana zrIvAla kuvAra / / 171 // tAkai balI sAta meM aga / kohI sabai lAgi saMga / / bure bhesa dIye saba janAM / moI kamara ko vodanA / / 172 / / zrIpAla kA nagara syAga rAja vibhati jisI varana I / sAmagrI saba gohana bhaI / / jaba ye gAMva bAhire bhae / lodhana vIradamana bhari lae / / 173 / / zevaM saba nagrI ko loga / vidhanA ne kita kiyA viyoga / / ghara vara soga sabai jana dharai / ati bilaSAira karunAM kareM / / ghara ghara pharai amaMgalabAra / mUlyau sapani sukha adhikAra / / ghara ghara sunanAMna hoi gii| para maiM rAti dyausa te bhaI / / 174 / / ve cali dUri pahu te jaba / kudaprabhA sudi pAI taba / / tina manamaiM dukha karyo asesa / prAji mUyo aridamana naresa // 174 / / gaiha bhari nainani mUkI dhAha / anna hU~ nizna bhaI anAha // vidhanAM iha bUjhiA na tohi / pUta bichoha diyo bAta mohi // 176 / / vIradamana rASi samajhAi / kacha, pharmagati kahIM na jAna / / subha aru azubha ja limkI lilAra / ko hai tAhi miTAMvana hAra / / 177 / / aba yaha honahAra so bhaI / saba sAmagrI deSana gaI / / karmayoga kyoM meTyau jA / lAmoM kahai bAta samajhAI / / 178 / / jo lo prazubha joga tanu dahai / to hI zrIpAla bana rahai / / bahuryo suSa dekheMgau dhanI / pAi rAna kari hai aAganI / / 176 / / mAtA mUli karau mati moga / dAMnA devani pa>> viyoga / / mAnasa kauna vAna, jAMni / supinI zo tU ma maiM Ani / / 180 / / kuda prabhAmana gADI ki| dharama dhyAna paricita rASiyau / / le jApa jinavara saMbhauM / muniyara dAna mAna pAcaryo // 18 // zrIpAla pahunI umAna / raha gaba maTha devala thAna / / rAja vibhUti sabai tA saMga / koDArUDha rAbani ko aMga / / 11 / /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 iti zrIpAlacaritre mahApurANe bhavyasaMga maMgalakaraNaM // budhajana mana raMjana pAtina gaMjana sidhacakra viSa duSaharaNaM / / 183 / / bhuvana suSakAraNa, bhavajala vAraNa, caupaI baMdha parimalakRtaM // sAtasa~ aMga tAkai saMga, zrIpAla udyAna bhramai / / 164 / / dvitIya sarga caupaI zrIpAla udyAna maiM rhe| kuSTa vyAdhi vyApaM dukha saha // itanI kathA rahI iha Thaura / aMtarakathA sunau zrama aura / / 185 / / nokaM kari hau karo barSAAMna desa bhAlabo so suSadhAMma / ujjayinI varNana zrIpAna cari duHpani jiha Tho bAsura raini / subasa base tahAM nagara ujaini / / nau kosakI varksa ckraadd'| bAraha koso base lambAI // 187 // puhapAla rAjA I / paMDisa bhavya sunau de kAna // madhya loka meM pragaTyo nAma / / 186 / / zrInivAsa mahAjana jahAM / cauthau kAla pravase tahAM // banaya yaraNa mariNa maMDapa jarI pratiravanIka manohara kharI / / 16 I rAjakarai puhapAla naresa / tArka parigaha bahuta asesa | jodhA bahuta sevatA rahU~ / rA saMgrAma juSaM nirava / / 186 / / eka chatra so rAja karAha / tAkI kI rati kahIya na jAi // jyo mAtA suta upari bhAu / tyo garijA pratipAla rAu || 160 / / paTTarAbhI sundarI sArka kAmini bahutaka geha / zrati gunavaMta rUpakI reha // jo saba nAma nani ke kahI / kahata kathA kachu aMta na lahI / 1161 / / pATa paradhAna nAMma sundarI / bhanau bhAU rambhA zrItarI // prati sarUpa devaMganAM khii| kAMmadeva jyo ratipati mahI ||162 ||
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamapti eva usake samakAlIna kavi saMkara ke jyo pAravatI ratI / prati sarUpa sItA sama satI / tArka garabha suptA hU~ rhii| rUmavaMta meM paMDita sahI // 13 // vo kAyAtroM kA janma - doU prati gunagya bhautarI / prati lAvani virAja parI // prathama kuvari surasundari prAhi / bahuta rUpa sobhita hai jAhi // 19 // pari siMvadharma basa tA citta / kugura kudeva sughyAvaM nita / / kachu bibeka tAhi nahIM hoi / cha sasAraha suSa so littal maMnAsundarI laghu kanyA mainA sundarI / rUpavaMta asa saba guna bharI / / aMga aMga kI sobhA jisI / balaM kathA jo baranau tisI // 166 / / aru prati jainadharma parakIna / sIlavaMta rasnatraya lIna / nirmala jAko hirado oi / kapaTa baghana paula nahiM soi / / 167 / / bahuta viveka citta tA rahai / mithyA bacana bhUli nahI kahai / saba sakhiyana maiM soma khrii| jyoM saritA mohai surasarI // 18 // madhura bacana bola bisAi / saba kuTaMba rAja suSapAi / pAe pAe ghiya aMkauM bharai / rahasi khilAda lagAvai gara / / 166 / / aura bahuta ko kahai vaSAMna / tihakoM upajyo bahuta sayAnu // mApana maMtrI vicAra rAi / aru tina lInI priyA bulAya // 20 // jugasa ravAnI dausa ehu / deSata nainani upaje nehu / / merai jiya iha kahI vicAri / ina paDhAve suni varanAri // 201 // sunI rAi ina bhAMbato jahA~ / doU kuvari paDhAvI tahAM // tinai visi kari pUcha rAu / putrI kI prAparnI bhAu // 202 / / jo gura bhAvahi tumahi sujAMna / tApaM vidyA paDhau purAMna / / surasundarI kahai suni tAta / sAMcI kahIM ApanI bAta / / 203 / / surasuvarI kA vidyAdhyayana dina dina budhi hoDa guna baDhauM / aba hU nija siMpagura pai paDhau / rAjA bhalI bhalI varanaI / kuvari uThAi uchagaha laI // 204 / /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMpAsa caritra zivagura taba dhA liyoM bulAya / nAu karNa su ko kahai bddhaau|| bolyau nikATa kahai saba rAja / vidyA surasundarI paDhAu / / 205 / / jitanI hoi kalA aru gyAMna / saba sipAi jyo praratha purAMna / / bhalI bhalI pAMDe uccarI / mau pari pA gusAI karI / / 206 / / jo maupa guNa ho hai rAi / yAhi paDhAu saniku taaii| sunI bAta saba dusyo rAi / kachuka sAko kiyo pasAya / / 207 / / taba tiha bhUpahi dai asIsa / juga juga jIvo koDi barIsa / / mahimaMDala meM pragaTI prAna / rAja teja baDho dinamAMna / 208 / / soraThA jo lau sasi maru bhAna, jala gira meru mahi ucaraM / / to laga indra samAna, maMgala hohi naresa ghara // 206 / / caupaI vipra gayau ghari kuvari liyAI / lAgyo tAhi paDhAvana jAI / / maiMnAsundari syau nUpa kahe / putrI kahA tohi manu rahai / / 210 // maMnAsambarI kI zikSA mutau tAna ho kahI subhAi / pahilo jina caityAlaya jAi / daMpati sukha taba bhayau abhaMga / putrI laI uThAi uchaMga // 21 // rAnI rAu aura janabhae / putrI laM devAla' gae / pUjA praSTa prakArI ThaI ! a~sI parama gurani baranaI // 212 / / jala gaMdhAkSata puSpa anUpa / naIveda dIpaka aru dhUpa / / nAnA vidha pharala ghare banAi / diyo aragha mana baca para kAya // 213 / / puni tiha ThAM peSiyo munida / jaya jaya tana upara nariMda / / basyau sudhabhAva jiraNarAja / bhavasamudaha tirana jahAja / / 214 / / dhyAyeM ceyaNa guNa ju, apaMcha / tIna gupati pAlana gunnmNdd| bhavya kumuda paraphUlae caMda / gharasata tAhi vaDhe prAnanda // 21 // mithyA timara vinarasana bhAna / jina niyukaM khAiyo bhaya thAMna / satru mitra jAphai ikrasAra / mana ke niha saba taje vikAra // 2.16 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAI ajItamati usake samakAlIna kavi bAIsa parIsA sahana samaSa / kehari dalana paMpa mRga maya / / tIna pradacinA daI samIpa / namasakAra saba kiyau mahIpa // 217 // haraSavaMta manamAThi apAra / saMde carana kabala nrpaar|| daMpati putrI mainAsundarI / baiThI tahAM zuddha mana kharI // 21 // japa rAu haraSa prati gAta / svAmI sunauM kahI ika bAta / / lADU putrI mainAsundarI / maparne jiya eha icchA karI // 216 / / puI kahai jori hU~ hAtha / vidyAdAna dehu aganAtha / / narapati kalau sunau muni jAma / dayA karI tA upari tAma // 220 / / ajiyA eka sAla kA patra / dayA dharbha bahakIyo jAMni / / mana baca kAya sudhatA citta / jAna eka satra ara mitta / / 22 / / ratanatraya prata pAlana prAhi / munivara putti samI tAhi / / rAnI rAma haraSa ati bhae / namaskAra kari thara taba gae // 222 // mainAsandari ke mana cAu / ajiyA ko tA upari bhAu / / prathama paDhAyau bovakAra / duHkha harana vibhuvana meM sAra / / 223 / / pahiyA bAraha masa bisesa / jAta upa. budhi asesa // pahi lInoM nI kari cAhi / laghu dIraghaje akSara paahi||224|| jAMnI loyaha thisi bicitta / paDhiyA gharisa purAna pabitta / gana aru agana mileI jAMni / kAma aneka mukaI bAni / / 225 / / jotiSa paDhyo isau paravAMni / mAgama aru adhyAtama bAni / / sISyo tina saMgIta purAna / nATika sATika kara bAni // 226 / / tarka chaMda putrI paDhi liyo / chaha darasana tina utsara diyo / bhASA soju aThAraha pddhii| vidyA kari dina hI dina baDhI // 22 / / kalA dinAna bicachana bhaI / puni munivaraha par3hAMvana laI / / cAri dhyAna aNuyata ju paMca / solaha kArana bhAvanA saMca // 228 // ratnatraya vidhi gunaha nidhAna / daha lachina jo parama pravAna / / jo kachu dAdAMga maiM kahI / so vidyA saba sundara lahI // 226 / / dohA munivara pai sada guna paDhyo, kiMyau kuvari mAnanda // mana vadha kAya trizuddha , bAnyau pApa nikanda // 230 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra mana meM putrI kiyo prAnanda / jAnyo nihace pApa nikanda / / zrIjina pUjA kari manu lAi / munivara ke baMde tina pAi // 231 / donoM kA adhyayana samApta kara pAnA nija jananI hU baiThI jahAM / surasundara paDatI tahA~ / prathama putrI bahu pada purAMna / sAmudrika vyAkaraNaM sUjAna 232 / / koka kalA nATaka guna jite / paDhe kuvari surasUndara tite // paDhi guni, mahA vicachana bhaI / taba pAMDesyoM goli laI / / 233 // rAjA pAsi paDato jAi / putrI deSi rAja bihasAi / / tabahi cina bolyo kari seba / merI bAta sunau ho deva / / 234 / / putrI ke mana ko tama gayo / vidyA dAna yAhi maiM dyo| aura kahA hU~ kahU baghAni / karI parIkSA Apuna jAni // 235 / / taba rAu prati harSita bhayo / bahuta dAna pAMDe ko dayo / / dai asIsa siMkaguru ghari gayo / putrI sabhA deSi sUskhabhayo // 236 / / jo jo bAta prayAsa koI / so so nirabhAsa kahi soi / / capala citta jozana zrIlahI / rAjA pAsi vAta tina kahI // 23 // praratha sidhAsana jAi baITTa ! daha dizi jauvaM caMcala dI? / / rAjA kahI samasyA tena / laoNi kahA kuvari puna ena / / 238 / / dohA punyaha lahie eha, vidyA jobana rUpa dhana / / dhari pariyana ke neha, manabaMchita suSa pAiye / / 23 / / aupaI taba nRpa raho muhAM muha cAhi / nIka kari mana carathyo tAhi / / mAMgi putrI varu jo mana base / deSata tAhi citta ullasa / / 240 / / surasundarI kA vivAha sunau sAta hauM bhASau tisI / mere mana meM bartata jisii| kausamdhIpura ko nRpa jAna' / bahuta saina hai tuma samAna / / 241 / /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kani tA nandana harivAhana barI / tAhI rUpa mohI sandarI / / nIko varu mo bhAyo tAta / sAMcI kahI mApanI bAta / / 24 / / suni kari rAu bicArai hiyaM / dAhI joga bane vA diya / / volyo vina rAi yauM bhanI / zubha dina joga maharata ganI // 243 / / tAko bidhi sauM kiyo vivAha / savahI jana mana bhayo uchAha / / unahU suSa mana bhayo ananta / kauzambopara gae turanta / / 244 / / mainAsanvarI kA vApisa pAnA maiMnA sRdari pahuMtI tahAM / naMdImA kI pratimA jahAM // kA karI subhagA didI : delA hodA liyau / / 245 / / kachu na citta vicArI aura / gaI tahAM rAjA jiha daura / / prAva prAva rAjA usabarayo / gaMdhaudika laM prAgai dharayo / / 246 // hAtha hi hAya aThottara bhare / prAya jinesura ke sira darai / / isau gaMghodika hai, anUpa / sura nara nAga liyau kari cUpa / / 24 / / kahai rAja kahi putri bicAri / yaha kahi pAhisu kahahi kuvAri / / maiMnA sadari ucara bAta / gaMdhodika jinavara ko tAta // 24 // ho| durgadha deha jAda, / sudara divya hoi jA laga / / naina niraMghaha nara aautAra / naika laga dekhe saMsAra // 256 / / naka laga pari kama nikaMda / jAkI iccha karata hai iMda // janama bhayo tIrazaMkara jabai / sAira le sura lAe tabai / / 250 / / hAya hi hAtha aTottara bhare / prAi jinesura ke sira Dharai / / sura aru asura iMdu harasiyau / bAraMbAra aMga parasiyau // 251 / / sAta sunahi gaMdhodika soi / karai baMdanA paramagati hoi / / taba bhUpati lai baMdanA karI / dharamalIna putrI hai kharI / / 252 / / rAjA harSita hUvo jAMma / argha siMghAsana baiThi sAma / / mAM sira ji pUchi bhari neha / pUtrI kaho parIchaNa eha / / 253 / / kIjai pUnya citta dhAiye / tAtaM kahAM lavadhi pAiye / / suni suni tAta payAsI tohi / jo nI ke kari pUchau mohi / / 254 / / dohA jina sAsana niragaMtha guru, vrataha nirmala dehu / / mukti dhAma saba sukha karana, punaha lamai eDa / / 215 / /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 caupaI suni niraMda bhae locana bhIna / kahI sAdhu putrI phuMni tina bhASyo mana aviveka / malina vacana bohA ati sundara gunavaMta ru, jo ko bhAva tohi / Aja su uttara samabhika dIje putrI mohi / / 256 / / caupaI mainA sundarI kI bazara ina naranAha mAMhi jo koi / mana bhAya varu mAMgahi soi || tAhi samappu jogu ja zrAhi / sUbo saMna tAta vacana jaba suniyoM kAna saba cita manamaiM bhayo bahuta anurAu / mAnau aisau ghola satru nahIM khai| yaha dizo jove grupa kari rahe / bAra bAra so lei usAsa / boli na sake rAi ke trAsa / / 256 / / rAi bacana mana paryo diThAi / nA kachu ko nahIM jAi // manamaiM duSTa duSTa uccAraya / kahA pApa ina jiya maiM varayI // 260 // ati pravile lIna so jAMni / kula mAraga tihU tajyoM pravAni | praliSo vola va matihIna / mUrikha kachU lAja nahiM kIna / / 261 / / bahuta bAta ko kareM baDhAi / yAkI hai saba nIMva sumAu jAke nahIM phula mAraga deva | jAne nahIM daha lakSina bheva // 262 // mapAla caritra paravIna // tina bolyo eka // 255 // bhAve nakana bAta vicAri dharatI paurda ducita bhaI deU bahU tAhi || 25711 mAMhi gae zrasAna / bhayau baca ko ghAu / / 2568 / / jAkaM gura niragaMdha na koi / tAhi viveka kahAM te hoi // yaha putrI mana meM citaI / nIcI diSTI na UMcI bhaI // 263 // rahI murabhi manAvarI / prati vicitra sabahI guna bharI // pisuna bAta te kopI hiyau / / 264|| tAtahi uttara kucha nahIM diyo 1 saMsaM daha maiM pari kuvAri // phuMni nara vaMso pUchana laI // 265 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi suni putri para uttara bhAsi / kahAM misa citaI prakAsi || jaise surasuMdari badiyau / mAgyo nAha byAha kari diyo / / 2665 tU kAha rAjahiM jAMni / parani kuMvari manake suSamAMni // bAra bAra tAla yauM bhane / putrI dhirakAre avagata 267 // citaM sudha sajAyI rAja / ali niSTaSTu mUriya adhikAra || jiso niraMkusa mattagayaMdu | karaM zrApa zrAyau matimaMdu || 268 / / jaise bAlaka hoya yAMta / jo so bole kacha na jJAna / / jaimaiM aMzu bahuta dukha hai / cahU~ disi jove paMtha na lar3eM // 266 // tyoM nRpa lAja daI TikAi / joya racata so kahata banAi // nija gura vacana nipoSaNa zrabaM / saMtoSI parijana saba taba // 270 // jurica sumAna sIla dhuraMdhara nunaha varI jatAta sunI kari ne ajugata bAta kahI tuma ehu / / 271 || jinasUci munivara nahi bhI sunahu tAta sabahI vara sudari jo ho kulIna / loka lAja nahi tarja pravIna // 2272 || apajasa dhAma zrAhi jo bAta soI tuma bhASata hotAta / / loka va yAhi yaha karmmA / mana vAMchita bara rahena gham || 273 / / mana bhAyau jo kareM vivAha / loka suhAMtI hAsya uchAha || kachu rahenahi kula kI rIti / saba ko bhAve mahA dhanIti || 274 // amitahI tita hoi bicAra kou na ghara sIla ko bhAra !! yaha phera saba koU na kareM / Apuna vaMchi barahiM jo varai / / 275|| * aura kahAM nau suni ho rA / to sauM kahIM kathA samajhAi // zrI zrIzvara prathama jinaMdu | tArka bAre pApa nikandu || 276 / / pragaTa purAnani maiM baranam / kacha sukacha dvau rAjA bhae / tinake maI subhadrA doi / naMda sunaMdA jAMna soi / / 277 / / rIti ju liye // 278 // | jovana vaMta bhaI te bAla / rUpavaMta arU gunaha visAla || tinahU baMdhi varakiya / rahI sakSa kula tAta budhi tAkauM jo daI / thAi surana tAkau te bhaI lIna jinesvara pAi / bahuta bAta ko so mAraga so suni bAta / moSaM khAMDyo jAi na tAta // puMni brahmI suMdari putti / naMdihi bhaI sarva gUna jutti || 260|| paranaI // kahai baDhAi || 276 // 47
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 mIpAla caritra mAtA pitA nahi donI kAsu 1 tina saba choDyau bhoga vilAsu / mana maiM lAja bhaI pratigAha / duhUMni chADyau china maiM vyAha // 28 // bhaI majikA te subha citta / jAne eka satru aru mitra / bhedAbheda kacha nahi jAMni / jAna saba jina dharma bAni // 282 / / loka birUddha vyAha kI lAja / bhava suSa chaDi diyo subha kAja / / aru suni uttara kahI vicAri / jIbI nija naina nihAri // 23 // tumahI veSI surasudarI / hIna budhi tina manamaiM dharI / / tAhi doSa nahiM dIjai rAi / yaha kArana saba gurU pasAI // 284 / / jaise jIva vicakSana jAMni / hai prailoka mAhi paradhAna / / SorTa saMga karamakai rahe / nisa vAsura mahAduSa sahai / / 285 / / kamoM kI vicitratA china maiM nIca kahA soi / china hI maiM uttima pada hoi / / china hI maiM duSa pAvai ghanauM / china ho maiM suSa hu~ tuma sunauM / / 286 / / china hI maiM su kahAvai rAi / china hI maiM mahAraMka ha jAi / / china hI mUDa mahA bhaya bharai / china hI maiM saMkA para hare // 27 // china hI meM sau durgati jAha / china maiM svarga pahuMce dhAi / jitane duSa pAba jaDa ehu / titanI kahA kahA~ pari nehu // 288 / / pai kachu jIvaM khaurina jAni / karma kusaMgati ko phalu mAni / / surasudarI kumati tyo lahI / kugarU par3hAI taMsI kahI / / 289 // aru suni gaI vacana da kAna / jAteM suasa hoi paravAna / / mAi bApa jAi guna sAe / kula uttima jAko protAra // 26 // jovanavaMti dekheM rAu / china lina mana citaba subhAu // mana vaMcha mI vara mAMga soi / saulavaMta nahi ganikA hoi 1261 / / bApa vicAra jAko citta / putrI ko jaba deSa nitta / nirbha hou yaha dI kAsa / kobaru joga sukalaha payAsa // 2626 // yaha cisa parijana ju mahata / sakala vola kIje subhavaMta // uttima kula sodhije pravAnu / vidyApataru pApu samAna // 263 / / sujjana ana saba maMgala kara / hoi vyAha do kula udharaM // kanyAM dAna bhAma tava lei / saubau tUThi vahuta kari dei / / 264 / /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 bAI ajItamapti evaM usake samakAlIna kavi vinatI karai jori do hAtha / saba kuTaMba sauMpe jo sAtha / / bhAvai aMdha hoi matihIna / bhAva hohu kalA parabIna / / 265 / / bhAya kubaja hohu tanu vurI / bhAva gUgu hohu pAMgarI // bhAvaM rogI cyApata pIra / bhAvaM kuSTI hoi sarIra // 268|| bhAvaM bAlaka hohu ayAMna / bhAva hohu sarva muna jAna 11 bhAvaM vRddha hohu vikarAva / bhAvaM jogI hohu gavAru // 267 / / saba pariyana sauMpa jA bAMha / calai kulInu tAsa kI chaha // yaha kula karma sunau cita lAi / aru vibhrama dai saba miTakAi / / 268 / / karma kI mahimA cali hauM kula mAraga suni tAta / hahai karma liSI jo bAta // karma ho ta hoi hai rAi / karmahi ta ju raMka hoi jAi ||266 / / karmahi taiM jasa hoi abhaka / karmahi ta nara bahai kalaMka / / hoi karma se pAchI bhAma / karma hi ta pAvaM subha dhAma / / 300 // karmahi ta triya hoi muhAga / kama rUpa hoi pragaTa bhAga / / aru ati sukha karma tai loi / duSI duhAgani karama te hoI / / 301 // karma hi te ju hoi tana bhaMga / karmata hoi sobhita aMga / / yaha parapaMca karma ko sarva / koka aura karI mati garva / / 302 // vidhanA jo kachu lithyau lilAra / mubha aru azubha aMka zubha sAra / / jaso nimitta jAsako hoi / tAhi miTAi sakaM nahi koi / / 303 / / amara khacara para gaNa gaMdharva / mAsura sura gura ravi sasi sarva / / jo e saba milI kara sahAva / karmareSa nahi miTi hai kAva / / 3041 // puraca te pachima raci urva / nara phuni bheru cUlikA chudai / / sAyara hU paM dhari uDAi / bhAvI taka na meTI mAi // 30 // pavanI ju mahi maMDala parihara / prAnI kAla hameM UbaraM // ghAsura te nizA phuni hoi / bhAvI lipI na meTai koi / / 30 / / pitA kA uttara se bacana sune jaba rAi / mana kopaMta bhanI anurAI // suni suni putrI tajau ani / kahA karma terau dinamAna ||30||
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra paMcAmRna mAlyo dina hoI / chaharasa bhojana hama vai soI / / te suSa puSI bhugatana leI / tU to kaI karma mo deI / / 308 / / mau kau prAdi bahuta saMdeha / tere gurani paDhAyo yer3a // mainA kA pratyuttara jaya nRpa nindA guru kI karI / taba bolI manAsudarI / / 306 / / suni avivekI tAta bicAri / so sau kahIM kathA vistaaye| maiM subha karma kamAyo sAra / serai ghari pAyau avatAra ||310 // tAtai bhojana bhugato sukha / pAvatI nahIM kahU duHkha // kIyo hau tau azubha maiM karma / nIca gharAM to letI janama / / 3115 tahAM duHsla lahatI adhikAi / suSa tU tahAM na deto mAha / / kahAM payAMna hoi nara nAtha / zubha aru azubha karma ke hAtha / / 312 / / tumatau rUpannata ko dehu / ara zrI tAta sarva gunagehu / / aru jo hoi mahA jaI mUra / kAhi kor3i kAtara kara // 313 / / yaha tuma sunI bAta saba Thaura 1 vidhvAni kara aura kI aura / / mAtA pitA bahuta hita kareM / bhAvI liSI na TArI Tarai / / 314 / / pitA dvArA roSa prakaTa karanA putrI bacana sune saba sAra / rAjahi risi upajI adhikAra // mana maiM gharasa duSTa mati gyo| muha kari kari kachu na uttara dayau / 315 // kavi paramalla kahai sata bhAu / mana meM hai citayoM rAu / / maba hUM nija ke paraSo tito / deSoM yAhi karma phala kisau // 316 // jAko kiyo bahuta diThAu / devI sAsa karama ko sahAu / / jIyamaiM iso pisunatA dharI / muhaM kahi pani mainA suMdarI / / 317 / / maMnA ko sandaratA putrI uThi cAlI nijagaha 1 karau pAranI pInI deha / / tAta vacana suni uThI turaMta / paraphullita manar3e vihasaMta // 318 / / paMtha mAMhi so nikasI jAi / purajana rahe deSini kutAi / / ghoSaM rahai muhAMmuha cAhi / yaha ghoM kuMvari kauna kI prAhi / / 316 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi kAhUto maiMsI baranaI / surakanyAM suragata caI / / kauU kaha nahIM iha sauha / yaha to nAga sutA pani hoi / / 320 / / kAhU kahU ima aMsI bhanI / yaha putrI vidhanA para tnii|| kAhU to yaha upamA dIya / kAhU pAhi jakSa kI dhIya / / 321 // koka kahai ko devI pAhi / paTanara daI na sake hama tAhi / / SoDasa barasa ghar3I paravAMna / koka rUpa na tAhi samAna / / 322 / / mainA ko jasa varana iMca tAko muSa sohai makaraMda / / locana bharuna zravana ati baneM / jyau cakrita bhRga svAdala tane / / 323 / / kara kaTAkSa dRSTi dhanu' bAna / akuTi kuTila manamatha kamAMna / / mArtha maMga virAja bAra | ati komala ati syAma suTAra ||324 / / vana ni kaila rAjata kaMda / mAnoM bAta kahe dainaMda / / bhIka saumita adhara abhaMga / viTa ma upama birAjahi aMga 11 325 / / UMcI nAMka isI janahAri / jAnoM kaMcana gharI savAri // dasana paMti bIsai camakati / kRpalI dAhima kIsI mati // 326 / / choTI grIva mukti kI mAra / tAkI joti jaga adhikAra / / ura upari dve subanita gubha / mAnau maiMna ke kaMcana kuMbha / / 327 / / mRgapati laMka madhya prakSIna / tribali naraMga sobha kari lIna / / komala pAna kamalatA vAla / bAhu jugala somai subisAla // 328 // jaMSa jugala kadalI ke tUla / komala patrA gaura banaphala / / dhaMgaka barna puSpa tana jAni / ati komala ko kAhe vaSAMni // 326|| ati mugaMdha tAsu ko sarIra / bAba lapaTeM bahuta samIra / / ati kula saMbhrama dina rani / citavata citacora gamanagaini / / 330 // mahi para maMda maMda paga dharaM / deSata manamatha ko mana hare // hasa cAla sI pahalI tahAM / nija ghara jananI jonnati jahAM / / 331 / / divya vastra pahare sati sacI / taba jinabara kI sUjA racI / / aSTa prakArI jiya dhari neha / mada baca kA chAMDi saMdeha // 332 / / dvArApeSana bhAva lina kiyaa| muni koU na tahA~ dekhiyo / bhAvanA bhAI pUjI nAma / phuni bhojana zrI mai prAbAsa / / 333 // smalyoyana chaha rasa zubhacitta / pAranaM rasa lagyau pavitta / / ati sudara mukha sodhi jo laI / tavaruci sI Ti ThAThI bhaI // 334 / / presa muSa muje bahu bAla / sIlavaMta aru gunaha ghisAla / / gAhA dohA chaMda baveka 1 parasa pAsa bhASa su aneka / / 335 / /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra manavAMchita supa lahe prabona / rahai bhakti munivara pada lIMna // kabahU na bAta pApa kI kahai / nisa dina dayA dharma meM rahe kabaha vAta rUsi naSi kahe / sodhI hoI suhira de cahai / / / 336 / / dohA suSa jananI pariyana sayala, zrI jinavara sumaraMta / / prasa bote bahuta dIna, nijagRha meM nivasaMta // 337 / / iti zrIpAla carite mahApurANe bhavya saMga maMgala krnn| budha jana mana raMjana patita gana gaMjana siddha cakka vidhi dusshrhaa| tribhuvana sukha kAraNa bhava jala tAraNa / caupaI baMdha parimalla kRtaM / / 338 // pauSa rAjAkI bhopAla se bheMTa maiMnA sudarI prati uttara diyo / tAtai tAta niauTayo gayo / / rAjA ke mana upajyo phoha / maiM honahAra so hoha // 1 // eka dina saba saina palAni / hya gaya ratha ko kahai vaSAMni / / nagara nikAsa melyo jAi / maMtrI lIne saMga lagAi / / 2 / / bahur yo kathA gaI tiha thAna / zrIpAla jahAM bana udyAna / / nAsA pAi gae gari hAtha / bhaise aMga sAtasa lau sAtha // 3 // bhramata zramata sau pahu~tau tahAM / rAjA vara citata ho jahA~ / / dekhi rAja uThi ThADo bhayauM / maitrina ke mana ghoso gayau / / 4 // deSata maMtrI sabani maI lAja / yaha kohi bheTyau kiha kAMja / / sagare rahe muha muha cAi / koU pUchi sake nahiM rAi // 5|| taba tiha ThA bolyo yo rAu / matrI sunI kaho sata bhAu / / yA pari merI haiM ati citta / yaha merI prItama hai mitta // 6 // yAko Dhiga ta neka na Tarau / yA pari neha niraMtara parayau // maMtrI karhe sunauM ho rAI / garyo sarIra hAtha aru paaii|| 7 // rahI duragaMdhA jita tita pUri / yAhi deSie bhajie dUri / tAsyo mile kahA dhAra nehu / yAko prAhe baDauM saMdehu // 8 // yaha sunika bhUpati yau bhane / maMtrI maiM tuma mUraSi garne / muSa kI kahI na samajhata vAta / kyoM jAnauM ko hai usa tAta / / 6 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati usake samakA tIna kavi yA bhedai jAna nahiM koI / hIna barako citaM soi / / asI kathA kahata te rahI / kavi paramalla pragaTi kari kahIM // 10 // mukha kI kAhI na samajhata bAta / yo jAnaMge mana kI bAta / / yaha kahi tahAM pahu~tau rAu / puni puni avaloka pari bhAu // 11 // pracha tApaha mapAla naresa / ko tu grAhi bahuta alabesa // haMData mahi Dole tana maMga | bahUta riMgaha terai saMga // 12 // kyoM iha nagara kiyau paranAma / sAMcau kaho Apa vyohAra / / taba zrIpAla kiyo paranAma / hama suni pAe tero nAma / / 13 / / dayAvaMta saba kou kahai / prati udAdatA to jiya rahai / / tAta suni prAye hama rAha / bahuta kahA hama kahU~ banAya / / 14 / / pura giravara saravara nASata / aba hama paDate Ai turaMta / / citA roga soga saba gayo / sumharau nae jaba darasana bhayo 15 / / yaha suni napa phalpo saba gAta / suni kuSTI na pa merI bAna / / maMgi maMgi aghi tUTho avai / bahuryo lyAga lei mI kabai / / 16 / vilama na kI prosara eha / manako chAMDi dehu saMdeha / / boI bhU mAMgago dAna / soI deu rAtrihI mAna // 17 // taba tina japyo putri deha / rAjA pragaTa pahami jasa leha // yaha suni rAu kopa ati bhayo / phuni apane mana maiM ciMtayo / / 1 / / yaha to nimatta pahaMtoM Ai / vahata kahA hai kahI baDhAi / deSoM sUri ko ho kareM / yAhi deha bhaje satra bharma / / 16 / / ni kachu merI kAnana nikArI / malina bAta mukha leM uvarI // yaha manamAMhi vicAra rAu / taba tina jaMpyo jina satI bhAu / / 20 / / zrIpAla ko mainAsundarI dene kA prastAva kuSTI rAi bAta suni mohi / mainAsundarI dInI tohi // tere mana ko bhAyo bho / tau ko muha mAgyo thara dayau / / 21 / / calo sIhi para nahi kaMni / mana vaMcita sugha deSivi baMni / / jaba maha badhana rAi ko suSyo / taba saba maMtrina mAthI dhunyau / / 22 / / e naranAha kiyo kahA kreN| kiyau gupata na kahiyo mamuM / / yaha kuSTi tana bhaMga bikAra / putrI de jo kahA vicAra / / 23 / /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zrIpAla caritra janama janama ko caDha kalaMka / hasi hai sabai rAu para raMka !! rAu sunitri japa aba tAsa / maMtrI kyoM niMdata supayAMsa // 24 // yA sanna sAmagrI sisii| hoti maura bhUpani paM jisii| sira para chatra caMvara cha tarai / prArya sUra khaDaga kara dharai // 25 / / maMDArI rAkhe maMDAra / vesara vAhana magana prapAra // dukhI loga sebata, pAsa / mArga nituM hota hai rAsa // 26 // gAhA gIta vAda vaha bheda / sauMdhI bahuta bharagajAmeda / / aru sanna bhAMti deSiye sUra / bhUli na kabahU bhASa kUra // 27 // aru deSiye dayA adhikAra / dAna deta hai citta udAra / / pApa bopa uda kachu koyo / suSa aru du:Sa acAnaka diyau // 28 / / yaha saba hi vidhI pUrI prAhi / asau bara taji dIje kAhi / / vAraMvAra garyapa rAMu / yAhi Upari merI bhAu // 26 // yaha suni maMtrI uTha rimAi / ajugata kahA kahata hI rADa / / mana maiM saMka dAta tuma kahai, / vAraMvAra carana se gahaiM // 30 // rAjA sunau karo mata kauha / koja kacha sutA ko moha / / sumatau karata kahANI isI / kAhU mUDha kIyo haiM jimaH / / 31 // pAyau naga nirmolika eka / tAko kacha na kimo vibeka // kAga jihA~ jahi baiThyau bhAi / so vi DAriyo tAhi calAya / / 12 / / kAhU prAya bheda jaba dayauM / tAkI pichatAvA rahi gayau / / hota kahAnI taso eDcha / kanyA mati koMdI kauM dehu // 33 // apajasa phaili desa maiM jaad| aMtapi tI pichata ho rAi / / Agyo soMca kAma jo kareM / nAta caka kabahana pare // 34 // apajasa tAkau deza na koi| nIka kara deSAM jiga soi / / aura sunoM jape bhUpAla / pAthara le mani nApI lAla // 3 // kahA karma putrI ko kara / soI hoi vAtu jiya dharai / / bhIka kari tuma deSo cAhi / kA maiM kacha na dhokho pAhi / / 36 / / yaha sUni bolyo rAi pracaMDa 1 eNa baccana mo lAgata iMr3a / / tuma maMtrI jAnau unamAMna / yaha kArizu hI ihai paramAMna // 37 // mati japo tuma bAraMbAra / ko samartha ju pherana hAra / / bahu bhojana zrIpAlaha dayo / pura vAhari su gopi piyau // 38 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi maimAsundarI se dhopAla ke sAtha vivAha karane kA prastAba manameM haraSavaMta vikasAi / rAjA geha pahuMtI jAi / jiha ThAjhI mainA sundarI / tAsauM prathama vAta uccarI / / 36 / / putrI uttara dehu bicArui / ajahUM apanI karama nivAri / / pAni gRhana karau taji lAja / sundarI japaM suni mahArAja ||Yo|| kahA kahata hai hotI bAMta / mustha citta hoi suni hI tAMta / / jo muni kriyAvaMta ati hoi / darasaNa bhiSTa kahA kI soi // 41 / / kI kahA dharma jo gahai / jAkaM citta damA nahi rahai / / haH dhyAna e| hinda nahIM ki / 42 // kIjai kahA tyAga maha dIye / jArka krodha pragaTa hai hiye / / kIjaM kahA yukti guna rAta / meTe mAtapitA kI bAta / / 3 / / bAra vAra ko kara baSAMna / tAta bacana merai paravAna / / nihura cittaM rAnauM gaha gayo / duSTa kahAMnI tAsauM kalauM / / 44 / / maiM dInI putrI piya jAni / kuSTI rAu parani suSamAni / / sundari sunaM tAta ke bauMla / teI manamaiM dhare aDola / / 45|| manamaiM kIyA hariSa apAra / mihanata japa bAraMbAra / / vidhI nirmavoM hIna gunannata / sunahuM tAna vaha merI kata / / 46 / / sudara nara narendra je pAna / te saba deSI tumahi samAna / yaha to mioM karama nirajosa / kAhU syauM gha rAga na rosa / / 47|| zubha aru azubha prajau haiM saMga / koU mati mUlau bhrama raMga / / harata parata paratIcyauM mujhe / rAjA ka dosa nahiM tujha / / 8 / / putrI suniyo japa rAva / tere pole duSTa subhAya // ajahuM na tajahi karma ati gAha / meM nau lAga hona vivAha / / 4 / / vigna ekA vidyA kari lIna / sAmonika jotibA paravIna / lIyo bunAya pApa nara nAha / hararAvaMta purI ke vyAha // 50 // dina subha pari mahUrata sAvi lagana dhau joyami prAraghi / / bhASyo vigraha takeM niratta / zubha kari bAsara pA ji pavitta / / 51|| sUrya sasi hara sura gurU cAhi / bara kanyA ko uttima prAhi / barasa bIsa jo sodho rAi / alau chausa na pahucI prAI / / 52 / /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla paritra tyAga leta tA hAtha na bahai / bAraMbAra viSayoM kahai / / bAta kahai so kara na sNk| suni ho rAi karama ke aMka / / 53 // tAko kachu na dIje pauri / prAnI bA~dhyo vidhI ko mori / / jita aMcatita hI le jAi / yA maiM kachu na ghoSI rAI / '56 // jA pari tAko duSa niramayo / kohU pa suSa jAi na dayau / / jauM putrI sirajI suSakAja / ko duSa deve suni ho rAja // apanI kiyo kacha jo hoi / taM kAhU ko badhe hoi / / bidhanAM aMka ju liSyo lilAra / te nirabahai Dora ikasAra / / 5 / / bhUli garva koU mati karau / karatA balI tahA mani DarI / / tiNasyoM baca palaka se gharai / palamaiM vana tAhi viSa kara // 58|| karate pahala kAma citavai / yahai aura kI aura Rchu Thavai // sodhe paMDita sune purAMna / tAko apajasa hoDa nidAna / / 56 // yaha ajugati kachu kahI na pr| rAjasutA kyoM koDhI baraM // jAka rUpa jagata mAhie / so kyoM kuSTI ko mohie / / 60 / / ramnA hIna bAta jIya dharI / terI budhi vidhAtA harI / / aMso se prAraMbhyo kAja / jAnyo bujhyo bAhata rAja // 6 // vinAsake kAraNa vipra gayo dhari layIna vitta / lAgI pragaTana eha caritta / / maMtrI baraje phuni phuni tAsa / svAmI etauM dharma vinAsa / / 62 // vinasa maMtrI saMkA mana dhrai| vinasa bhAmina prAisa TaraM / / vinasa rAva maMtra jo taje / binasa subhaTa dekhi rana bhaje // 6 // vinasa Isukrodha parihara / ghinasaM sAdha krodha jo kara / / vinasa dAtA jo na viveka / vinasaM vADha cala dina eka / / 64 // binasa ati paMkaja kI bAsa / vinasaM rAgI rahe udAsa / / vinamai cora payAsaM bheva / vinarsa trivaTe maiM ko deva / / 6 / / vinase sAha udhArI deha / pinasa panikA jo prata lei|| vinasaM ati kAmAtura deha / vinarsa rAvara nArI meha / / 5 / / vinasa pAtra kriyA jo hIna / vinarsa tapA lobha kari lona / / vinasa rAMDa rAga cita dharaM / vinarsa gegI pAta na kare / / 6 / /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajItamati evaM usake samakAlIna kavi binasa jogI ghara ghara phira | vinasa paMrA pAvasa tiraM // forse baida na nArI gahai / vinasai SevaTa thAha na lahai / / 6 / / vinasa masAnI hArija haH / vinasa zAha cora viMga rahai // vinasa rUpa nadI ke tIra / vinasa rAjA binA ujIka / / 66AL vinasai mApa lar3Ava pUta / vinase jo saMke mana dUsa / / vinasa kAjI lAlaca karai / vinase kula kapUta protaraM // 7 // vinasa koru pIjara par3ha / vinasa nAdu jo UMceM ca- / / vinasa Thaga kuchohara vasai / vinasa pAna hala pAlase / / 7 / / binasa kariyara kAira hAtha / vinasa kAyatha dujai sAtha / binasa corI dina managave / vinasa ghara jo jeTha na chadha 572 / / thi se cora bhAha vina ghasa / vinaseM mAha na mArI sarsa / / dinasai dina ko gIdhI jAra / vinasa kAna hIna kusavAla // 73 // dinasa candana puni puni ghasai / vinarsa bahU jo hAhDa haM / / vinasai kAju karaNa jo kahai / vinasa rAja kumaMtrI vahai / / 74 / bAra bAra maMtrI gana kahai / kAhU ko barajyo nahIM rahe / / jima mAtI maigala vali parI / prAMkusa rahe na eko gharI / / 7 / / avajyoM calate maMtra pratrAMna / aba kachu tuma hoi gae prayAMna / / naMdi nirUpaganiyara paradhAna / sauMpati kuSTI kauna saMyAna / / 7 / / mAM bAta kohu chiTakAi / maMtaha dukha pAboge rAi / taba rAnauM boleM mati maMga / maMtrI mati mUlo bhrama raMga / / 77 // mUriSa hie vidhArI suddhi / keho gaI tihArI dhuddhi // maiM to tilaka kimI dhari mauna / bheTana jhara tAhi pau kauna // 78|| taba maMtrIgaNa ca nisaMka / kula nirmala mati deha kalaMpha // maniSa janama gavA pada pAi / so tuma aba mati hAro rAi / 76 hama meM koha davAnala dahai / mati tuma koha dabAnala lahau / / bAta baDhAye mAhai kyoM aura / mati gAvaha sira bAMSI mora / / / / ani kari kopu bhayI prati rAu / duSTa bhAi boliyo kubhAna / / rAjarIti ko dharma na hocha / maMtrI tuma dekho piya joDa / / 11 prabhajoM to rApyo sanamAna / maba maravAU karo nidAna / / mo mana aura kaho tuma maura / mahaka boleM mArauM Thaura // 32 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 ! taba maMtrI bola kara jori / svAmI hamaiM na dIjaM pori || hama maMtrI bole nRpa jIti gardai hamAre kula kI bhauti // 03 // svAmi dharma iha bAhara hoi / rAAcI bAta payAsaM // jo hama lAja kareM suni rAto kula rIti hamArI jAi // 84 // zrIpAla cariva aru rAjani ka iha subhAu / aba jAnata hai dasaka dAu || tatra maMtrI lIjiye bulAi / buke tAhi bheda nikusAI ||25|| soI kara sabai chiTakAi 11 1 joha bAta kahai samajhAi / aura na mana tyA adhikAra aise nRpa kula ke prAcAra / 86 / / tAleM bAra bAra ucca :. jaya kI lAlaca kareM || cUka hamArI kana mAhi / nIkaM kari dekho cita cAhi ||7|| manameM rAmasya ka haka rAi / muGa kari tinasoM uThacI risAi || aura bAta mati lyAyo cila / sAmagrI tuma karo pavitta // 68 // sundari bara ko sImA gharI / bege hoha bAra mati karo / / sunata duHSa maMtrI jana bhayo / hare bAMsa maMDara para Thayau | I lagana maMtra kA vana I cAri paMbha kaMcana ke baneM / camake nama nirmolika ghaneM // cyAri kalasa isa sovana jare te sohe hUM ghUMTaha ghare ||60|| zraru sobhA tiha vidha prakAra 1 mukkAhala kI baMdarabAra // ath savAsina dehi sucaMga ati ujjala deSiyoM zrabhaMga // 61 // aru tahAM nie suraMga uchAra sinakI somA jage apAra // nanhI cUnI daI phailAI / te camaka kachu kahiyana jAi // 92 / sabai sivAsani rudana karAMhi / sobhA cauka saMvArati jahi // sajjana loga jureM saba Ai / malina citta ko nahi vikasAi // 63 // ThAThA ghera kara saba ko ajugati vAta na aisI ho / / viSanA eha nirama / rAjA kI mati bidhu hari lai / / 64 / / rAjA rAi jure saba jite / athupAta kareM tahAM titte // aru bAjaiM vAjina apAra / meri mRdaMga ra sahanAra 65 gahara sabada bAjeM nIsAMna / malina sabada ati sunieM kAna // vipra veda buddhi par3heM apAra / naranAri roveM adhikAra // 26 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajItamati evaM usake samakAlIna kavi rAjA kaI vyAha ke cAra / vege karau bahaui pravAra || merI mana ko iSTa su thAhi / begi javAMI lyAvI nAhi // 7 // karoM se jo mote hoi| bAra bAra yau bhAva soi // 1 maMtrI gaye sIsa dhUni jhaaN| nagara nikAsaha barahI jahAM // 98 / / coat mahata prati viparIti / tana mana jAkI hai gala pIti / / le Ae prati kuSTI deha va rASi praru lAgI Seha // 16 // kosI haMsI kareM ka ' TeSata rAjA prati suSa kiyo / kaMcana kalasa nhAvana diyo / / 100 // saudhoM mara dyau bahuta pravIra / taubhI bAsa na vaje sarIra // kaMkana kara bAMdhya saharI mUriSa rAu bhayo bAurI // 101 // kAmani ghorI gAva' jave / dUlhA vyAhRna caliyo ta // caMcala turI caDhAvana liyo / maMtrI cAhe hAMtI kiyo / / DiTha bAga mahI kara cAu / rAjavaMsa kyoM miTa subhAu / / 102 / / zrIpAla ko bArAta calo barAta uDI tahAM bUri / rahI tahAM ghara ghaMvara pUri / / ratanajati sira upari cha / hareM chatra sobhale mahattu / / 103 / / zrIpAla mana harSita bhayau / maMDapha dvAre ThAkare bhayau // pani sayala dekhiyo zrAi mAMnI aMbuja hue tusAra so bhayo citta narAu | mAMnI bhayau baca ko ghAu / / 105 // tinake badana gaye kumilAI || 104 || mAnoM tabara hue kuThAra // se bahu rudana kareM gaha bhreN| rAjA kI te niMdA kareM // nArI nara aMtevara jite / prati vilayAMhi bisUra tile // 106 // tinake bila kahA sirAha / rAjA manameM paro lajAi // mUMDa rAmro nIcI kari nAri / kAhU tana nahi sakai nihAri / / 107 / / mAtA bahana barI gaha bhreN| haihekAra loga saba kareM / mAtA mahA duHSa tana dagI hA putrI duHkha sAgara parI / vayIM hai tira mainA sundarI // pUraka kiyo pApa bhaumAsundarI dvArA samajhAnA putrI ke eha kaMThaha lAgI // 108 // jAte bhayau nAha saMtApa // 106 // sundarI bolI jina mata lIna / samabhAvaM pariyana paravIna // kou duHSa karoM mati / zubha aru azubha karma ko joga / / 110 / / 56
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 zrIpAla caritra o prANI prAyo saMsAra / sArka gare dukha ko mAra // jita hI dekheM naina pasAri / mitahI bAMdhI dukha kI pAri // 111 / / yaha sA hara saMsAra prasAra / biralo koU pAvaM pAra / / mAta pitA suta baMdhava mitta / haya gaya vAhana ratha ju pavita // 112 / / mAyA aura pAhi adhikAra / mithyA sabai racI karatAra / / kAko pitA kauna ko mAcha / jIba akelI pAvaM jAi / / 113 / / baiThe rahe hitU pacAsa / vAra vAra jorva copAsa // kAhU pAsi na hoi upAi / jaba kara kesa gahai jama bhAi / / 114 // soI baDo hitU suni mAI / bharakharAi maraghaTa le jAi / / bhaja khauri dehu mati koi / honahAra soI parihoi / / 115 // prativodhyo sagarau parivAra / gAMvana kahyo vyAha ko ghAra / / prApuna haraSi uThAi suliyo| sasi vadanI sehara vApiyo 11 / mariNamaya ula pahare kana / karakaMkana sohiye ravanna / / nevara pahare prati jhanakAra / paharI gali mosina kI mAra // 117|| sUrati bAsa maradiyo sarIra / paharapI aMga kasUmila cIra // kari zugAra pahuMtI joma / sirIpAla maMDapha gayo tAma // 118 / / manA kA vivAha maMDapa meM baiThanA manAM sudarI baiThI Ai / pariyana rahasi diyo chiTakAi / / tihaThA rudana kara saba koi / TakaTaka rahaiM muhAM muha joi // 116 / / taba sudari uThi ThADI bhaI / nija pariyana mAtA 4 gaI / / surasudarI ko gAyo bisau / mokauM kyoM nahi gAvI tisau / / 12 / / putrI jaMpa bAraMbAra / karau uchAha ru maMgalacAra // yaha kahi ke putrI vaisiyo / mAtA bahana hiyo bhari liyo / / 12 / / urai cauMra dUlaha ke sIsa / jai jai sabada kara nara Isa / / bAja jahAM gahara vAjane / jAciga jana viradAbali bhaneM / / 122 / / vaMdana marayaTi daI lilAra / pahare pArTavara subhasAra / nAMcaM gAMvahi maMgalacAra / ghaMbhana veda pada phukAra / / 123 / / bhAvari sAta phirI subha jada / rAjA gaMdhavau linau tabai / / maiMnAsudari pakarI hAtha / sauMpI zrIpAla nara nAtha // 124 / /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi kanyAdAna liyo naranAG / taba bhari hIyau mUkI bAMha / / maMtrI jana saba lae bulAi + marauM muha mati depo prAi // 125 / / rAjA dvArA pazcAtApa karamA hai hai hU~ pApI varavAMna / hai hai hUM matihIna ayAna / / mahAdaH parayana kI dama / ajasa sakala loka ma bhayo / / 126 / / bAra vAra aMso uccaraM / ase kAma nIca nahIM kareM / / saya guvAI kula kI rIti / nara bhI Soyau karI pranIti / / 12 / / aba kahAM vadana diSAMka loi / cahI kAlimA meTai koi / / hai hai putrI satra guna lIna / jana dharma pAlA paravIna / / 128 / / mo nirmala mati poTI bhaI / tU kanyAM koDhI ko daI / putrI kahaiM sunI hI tAta | miTai kema jina bhASI bAta / / 126 / / kachu SoMri nahIM dIje tohi / u karma pAyau sani mohi / jo kucha nimitta hoi jiha kAla / teI aMka liSe mama bhAla / / 13 / / pahala vidhanAM yaha jIya dharI / pIcha hau marabha saMcarI / / jo kachu pApa kara karatAra | tAko koja kahAM bicAra // 131 / kAha pAsa na bhASI jAi / prajaha kahA hoyagI rAi / / ghaMsau bacana bhUpa jaba munyau / mana pichatAnI mAMyau dhunmau // 132 / / nIkaM kAra deSoM cita cAhi / apanI cUka munAvoM kAhi / / yaha citapta dInI jyonAra / sovo donhI pragana apAra / / 1333 // zutra camara dInhe bhaMDAra / dIna megala turIya te sAra / pATaMbara dii| vaha pIra / jine lage nirmolika hIra / / 14 / / poisa varSani jhIne aMga | pahirai paMcU sabai suraMga / / ati sudari dAsI gani laI / eka sahasra sudhari kauM daI / / 135 / sahasa dAsa suMdara guna rehaM / dIe sirIpAla kau teha / / mevaga bhale bhale je bhae / bahUta aura sevA kauM dae / / 136 / / puzrI deSi visUrai rAi // bAra bAra manamaiM pichatAi / / kaMcU dInhe kAhI na jAi / bahuta dIe prAbhana gAya / / 13 / /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 bAI sAta racI cahUM pAsa pura vAhari rAkhiyo naresa prajA dvArA duHkha prakaTa karanA nautana dIe karAi prAvAsa 11 die bahuta pura paTTana desa // 138 // // bahuta dIe vAjane nisAMna / diyo sukhI binA unamAna // rAjA diyau prati ghana jitau / kavi paramala na banyo ti / / 136 / / 1 saI kubari cauThora caDhAha / sirIpAla dhari gayo livAi // yaha suni nagara bhayo kahAu | sabhI kahaiM dhRga ghRga yaha rAu || 140 ro pariyana ke unamAMna / rauvaM maMtrI graru paradhAMna // rovaM rayati kulI chattIsa zrIpAla caritra 1 robata pazu paMchI saba dIsa / / 141 / / tU vinAM prati SoTo Ahi / bure bhane nahi de cAhi // ghara ghara ghera kara vilaSAMhi / rAjai gAri dehi pichalAhi / / 142 / / bahuta bAta ko kareM vicAra / suSa nivase zrIpAna kuMbAra // maiMnAsudari mana kI IA / ekai dina ekAsana vikhA / / 143 / / saMgati kA mahArathya 1 taba zrIpAla kahai e nAri prAMna piyArI deSi vicAri // tU trisuddha guna sIla abhaMga / rUpavaMta kaMcana maiM aMga / / 144 / / candrabhuSI suni abhI nivAsa / mati Aga tU mere pAsa jaulI asubha mo karma / tau tau rASi zrAphno dharma / / 145 / / bAra bAra hUM jinaka tohi / sudari mati AlaM mohi / / e balabhA tuma suSadAtAra saMgati bADha doSa pAra / / 146 / / saMgati gunI niragunI hoi saMgati hota kubudhI loi // saMgati tapA bhraSTa vrata tajaM / saMgati pAi surabhI bhaje / / 147 / / saMgati sAdhu surA prAcaraM / saMgati ho corI na kareM // saMgati sIMha syAra hoi jAi / saMgati zrAvaka zrAmiSa SA / / 148 / / I saMgati citra tarpha paTa karmma saMgati se hna dharma dharma // saMgati sIla tajeM baranAri / bhAmani manamai deSi vicArI / / 146 // saMgati koDa ca dupa lahai / sirIpAla suMdariyoM kahai || mero saMga burI mani bhAni / suMdari bAta hamArI mAMni / / 150 / /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI amInamati evaM usake samakAlIna kavi bolI nAri bana suni eha / mana meM upayau prati saMdeha / / zrIpAla se memAsundarI kA nivedana bAlama sunauM kahIM aba tohi / karkasa bacana kahA~ mati mohi / / 151 / nau kari socau mana mAha / auM lo udai karma kI chAMha // tauMlo bhugatI duSa suSa saMta / mUli na kAi rahUje kaMta // 32 // vidhinA mohi paTTa liSi diyo / soI mokI nizca bhayo / tuma mere prItama bharatAra / tuma mere pranini prAdhAra / / 153 / / tuma prati rUpavaMta gunavaMta / tuma hI suSa sAgara valivaMta / / locana sukhI jo gauM mA naulA dege tuH ni:sAra 34ii. taulau pavitta rahe zubha ThAma / jo lauM japo tumhArau nAma / / to lauM hAtha dhanya suni rAya / jo lo prachAloM tuma pAi / / 155 / / ghAha dhanya kala kahI na prAi / jo bAlaMnI kaMTha lagAha / / ho triya dhanya to lo jiya dharau / jo lauM seva tuhArI karIM // 1565 sIla vihunI nAri ju hoi / piya kI nidA kari hai soi / / pativratA saba ho guna bharI / ho to sIlavaMpti sudarI / / 15 / / zIla kI mahimA sIlahIlyo mero prati citta / sIla pitA baMdhu aru mitta / / sIna parigraha merI saMga / sIla rUpa merI sarabaMga // 158 / / sIla dvAdasa bhAbharana bicAra | sola hai naba sata zRgAra / / jhIlaM jIvana sItaM marana / sIle sarva su saulaM sarana / / 13911 sIla merai naga unamAMna / taulauM tajau na jauM lau prAMna / sarvasa jAi sIla jI rahe / tribhuvana maiM sobhA so lahai / / 16 / zrIpAla kA prasanna honA yaha suna sirIpAla haraSiyo / ghani maiMnAsudari serau hiyo / ani bhAmani tero protAra / jiha liMga dharyo sIla ko bhAra / / 161 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra presI vipati mAMhi vihasaMta / bahuta divasa bIte nibasaMta // koThA rUkha rahe cahuM pAsa / sudari dera leha usAsa / / 162 // e bidhanA doghana ke rAi / nera ma - daranI jAha / terI sarana aAi jiha layau / tAko duHSa bahuta diyo / / 163 // aru je phiryo duSTa to sAtha / tAkauM bhale lagAe hAtha / / terI pAsa rahyau jiya soi / aMtakAla tAkI duSa hoi // 164 // jiha kA to ko supa diyau / tAkauM burI sarvathA kiyo / / jiha tegai seyo para saMga / tAko madA bhayo suSa bhaMga / / 165 / / bohA jiha mAryo tU tru:Sade, re vidhi aSTa prakAra / / so pahu~cai vakuTha kI, tere muSa da chAra // 166 / / jiha terI pAsA tajI, kInoM mUla cinAsa / tiha bhaba duSasAgara tajyo, lau mukati bara bAsa / / 167 // caupaI naMdyA bahuta karama kI karI / aura na kAhU Upari dharI / maiMnA sudAra uTI suraMta / divya aMbara pahare bihasaMta // 168 / / solavata aba gunaha nidhAna / nija bAlama saMjutta samAna / magameM upajyo suSa asesa / zrI aina bhuvana kiyau paravesa // 166 / tIna pradakSaNa uttama vRdhi / kInI mana vaca kAya trisuni // daMpati lAge astuti karna / jai jai munivara bhava bhama harna / / 17 / / mainAsuvarI evaM zrIpAla dvArA mani ke pAsa jAnA bai mithyAtama harana pataMga / sevata sura nara Secara aMga / / niradada nirAmaya nohana koSa / chaya kIne aSTAdaza doSa // 17 // anaMta catuSTaya gunaha nivAsa / indI ghedana sadA udAsa / / gadita sapta tattvAratha bhAsa 1 bajadaMDa mohAri ninAsa / / 172 / /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajItamati usake samakAlIna kavi 65 ratnatraya bhUSaNa subha cita / ekarUpa deSaNa pari mitta // prAnaMdakaraNa ja ja jagadIsa / jai jai kasanAsara siba Isa / / 173 // subha citta doU siranAi / baiThe carana kamala taTa jAi / / taba sudari bolI kari bhAu / hauM vApinI mohi samajhou ||174 / / bhI svAmI kA jJAna payAsi / saMsa merai cita ko nAsi // jai jai muni zrIpAla nihAra / nAha bhISa de citta udAra ||175 // kachU dharama svAmI kahi soi / kuSTa vyAdhi jAte kSaya hoi / / muni dvArA saMbodhana munivara kaha putti suni eha / aNuvata guNa samakita tU leha / / 176 / / puni siSyAta sunahu vidhArI / pabhane munivara pakSAhAri / / guruvo dharama pragaTyo jo prAhi / nIkai kari suni bhASoM tAhi // 177 / / munIzvarovAca he putrI bhUpatA / / dharme matirbhavati ki bahunA atena / jove dayA bhavati, ki bahubhiH pradAnaH / / zAMtimaMno bhavatu kiM kujanazcasuSTa : / pArogyamastu vibhavena balena kiMvA // 17 // buddha phalaM tasyavicAraNaM ca / dehasya sAraM prasadhAraNaM ca // prarthasya sAraM kila pAtradAMna / bAca; phalaM prItikaraM marAraNa // 176 / / siddhacakravata lene ke liye kahanA caupaI nirmala siddhacakravata hu / aSTAnhikA baho vrata ehu / / taba tApa muniyo bighi sAdhi / vasu dina siddhacakra prArAdhi / / 18 / / prathamaha maMDala kA bAMni ! OMkAra prathama hi jAMni / / cahUM kUrNa liSi solaha ghaTTa / majhi paMca parameTThi gagararASTra // 181 // dala darana te liSie basu varga / a ka ca Ta ta pa ya sa ye vasu erga // dala aMtara aMtara suvanAya / darasana jJAna caritra subhAya / / 182 / /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra puni cakkIya jvAlAmAlinI / aMbA paramesvarI pauminI / / cyAryo liSije gunAha visAla / sipie tahAM dasauM digapAla // 183|| gomukha jarasura leSie / bAri mAnabhadra thApie / daSamuSa ko yApie sAraMga / dasau dvAra udyota abhaMga // 184 // vasu dina pAlahI sIla subhAu / iMdinI ko upasaragu miTAu / / mUla maMtra bamu dina bhASie / hoja navIta bhAu rASie / / 12 / / saMkSepaha vidhi yaha maiM kahI / putrI sunasa bhaI gaha gahI / / dRSTa kuSTa tana nIko hoi / roga soga sada DAra Soi / / 16 / / bitara preta mai na kachu kara / vasIkarana mohana saba hara !! hoI jasu pana baDhe apAra / putra kalitra bADha pariyAra / / 187 / / nara aru nAri sabai suSa lahai / duHSa dAridra tahAM nahIM raheM / / suni putrI pUjA vidhi jisI / to sau barana kahA~ hau tisI // 18 // kAtiga phAguna prasAda yAni / sdheta pakSa nirmala prati jAna / / maSTami dina kIje upavAsa / kIje iMdrina ko suSa nAsa / / 16 / / vasu dina brahmacarya maMdie / ghara kI citA saba pAMDiye / / siddhacakra ghasu dina taji mAnu / kI pUjA miTa mabasAMnu // 160 / / nIka kari thiru manu rASiyai / mUla maMtra puni muni bhASiye / / manabAMchita phala pArya jaba / udyApana vidhi kIje tavaM / / 161 / / matakA udyApana kIje ATha bhuvana jina tanaM / gharie mATha biMba ati vana / / kIje siMgha jaMtra subha bhaTTa / yA munivara gunaha gariSTa / / 16 / / jhalari mukaTa camara suma thAna 1 kI pATha pATha paravAna / / kau pATha pratiThaNasAra / bahu dhana para cita udAra / / 16 / / pUjA pATha karI pari bhAu ! athavA eka mana kari ghAu / / udyApana kA hoi na cAhi / so dunauM vrata kIjie nivAhi 11164 // 1 mATha /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAI anIlamati evaM usake samakAlIna sAvi 57 bitta joga bahu dIrja dAna / causaMghaha dharie prati mAna / / prazikA ne sArI paharAi / pATha gapa bolie liyA / / 165 // duSI dIna dAlidrI jite / kari samamAna poSiye tite / / sudari para zrIpAla kuvAra / suni manameM mulla kriyo apAra 1166|| guru ko nimasakAra kari dhaneM / gae nija maMdira doU jane / / rahai suSasu bahu baDhe ulhAsa / prAya pahu~tau kAtiga mAsa // 167 / / kAtika ko praSTAhikA sasi pakSaha aSTamI dina bhayo / ati nirmala phAsU ala layo / / nhAe aMga pahariyauM vasya / ati ujjala deSiye samasya / / 198 / / sarva darva lie dhari bhAu 1 mati harSita mana upammI pAu / / iMchimukti gae jina geha / bIta rAga baMdyA subha deha / / 16 / / tihUM gupti mama nasa aru kAya / paNavidhi zrI jina sAsarA pAya || thiramana hoya kimI prati gAh / vidhiyoM pUjyau zrI jinanAha 200 / / basu dina prati vidhispoM mAMkhiyo / rAga rosa doU zaDiyo / jAnai sama so satru para mitra / brahmacarya pAlyau ika citta // 201 / / muni paM lInhI kiyoM upAsa / upajyo duSTa karma ko yAsa / / nIkai siddhacakra pUjiyo / suSabhAba gaMdhodika niyo / / 202 / / gandhodaka lagAnA ati sugaMdha ko kareM vicAra / vaMchila gaI jahAM bharatAra / / sirase tavaM mhavAyo soi / prathahi vina kachu nIko hoi / / 20311 zrIpAla aru sAtasaM ju aMga / deSiyo punyaha phala tru abhaMga / vasu vidhi pUjA rAu kareI / mAMnI suraga nisanI dei // 20 // Dharai cora bAje kasAla / jaladhArA dInhI mukumAla / / maliyAgiri soM kuMkama gAri | caracyo jinavara viSa nihAri / / 205 / / sasi sama pavala prachata liha sayauM ! subara puMja manohara die / / pahupa manohara mAndA rUpa / prati sugaMdha deSiye anUpa // 206 / /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra kaDaka kInhI sundara mAla / sveta maruna dedhie visAla / / kama kusuma bhati jhUTe sae / bhari bhari aMjuri jina ko dae // 20 // naivedaka pakavAna prapAra | zrI jina mArga race prabAra / bAri pare tahAM dIpa bhanUpa / peyau bara kRSNAgara dhUpa // 20 // nAnA vidhi phala ghare savAri / manabaMchita ko kahe viSArI !! zrIpAla pUjA kI jahAM / mAThauM tathya calAe tahAM // 206 / 1 kusamAMjuli de sira nAiyo / duSya janAMjali pAnI dayau / / prathama ja pUSA ika guni karI / na na daha guna vitarI // 210 / / nIja sau guni pUjA sacI / sahasa gunI cauthe dina racI / / paMcama dasasahana guna bhanI / samaguNI SaSThaM dina tanI / / 21 / / sAtai dina dasalakSaNa guNI jAni / praSTama koTi guNI paravAni // ThAse saba sura kautiga hAra / manameM kIyo haripa apAra / / 21 / / prati sukaMTha lInI mAla / upajyo kautUhala tiha kAla / / suMdari mahA pAratI race / iMdra indrAini doU naye // 213 / / sura bAje bAje manivAra / madhurI puni sobhA adhikAra // jinake nAma na barane jAhiM / nA kiri prati musakAhi / / 214 / / mamaresura sama caDhaM vimAna / pahuMce bhApa Apane dhAna / pUjA karI bharama saba bhagyo / koTImaTa mAThauM mili bagyo / / 215 kuSTaroga naSTa honA tIna divasa gaMdhodaka nhAi / kor3ha miTyo paryoSaha rAjA kaMcana vanaM bhayo tanu iso / sohata kAmadeva ko jisI // 216 / / paura jubalI sAsa mitta / tinahU ke tana bhaye pavita / / paura ju kuSTa deha he jite / gaMdhodika nIke bhaye tite // 21 // mRta pisAca nisAcara maMta / nAsai gaMdhodika parasaMta / / mohana basIkarana ve pAhi / visahara saMzani sAini cAhi / / 21 / / nainani raMdha apana vini jite / nIke bhae sabai nara tise // bhara je duSTa karma duSa dage / suSa pArva gaMghaudika lo / / 21 / / nara nArI bhana saca kari koha / siTa pakra mArA oi // so pragaTai tihuM loka majhAra / so mubaha sukha adhikAra // 20 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prItamati usake samakAlIna kavi bAra bibhI binA unamAna / kare rAja so imDa samAna / / nAnA phala bilase muSapAi / maripha baharyA muphati jAi ||221 // jAke janna nhAyeM kavi kahai / kuSTa vyAdhi nahiM tana meM rahe / yAko icarana kaTsa na prAhi / jA kari hai so pArna tAhi // 222 // maiMnAMmudari piya kI deha / deSata gaha bhari pAI naha / / saba tAsoM munivara yo kadhI ! yaha phala te para turata hI sahI // 223 / / muni kI bandanA karanA svAmI suma prasAda sava eha / bahuta binati koyo dhari neha / / carana kamala muniyara ke di / doU ghari mAra mAnadi / / 224 / / gayo azubha saba varma sahAya / bADyo sukha ko kaha khAu / / dharma eka tribhuvana maiM sAra / dharma duHya vinAsana hAra 1125 // dharma kI mahimA dharma hi te para bhI prAie / ghamaM hi kUla uttima paaie|| dharma hi se kIrati vistaraM / dharma hi te koU vara na kareM / / 226 / / dharma hi te bAda parivAra | putta kAlisa bibhau apAra // dharma hi graha vyApai nahi kora / dharma hi te saba kAgji hoi / / 227 // dharma hi se nahi ca kalaMka / dharma hi te navaM sura raMka / / zama hi se nara baira na bahe / dharma hi te koI burI navi kahai / / 228 // dharma tihaThI leha chiddaau| aba jamu nAma diyA thaa| gaheM kesa vapayo, jii| gharama rASi sa hai taba 1 // 226 / / dharma hi ta saba miTa kilesa / dharma hi te mari hor3a muresa // bahuta bAta ko kahai badAi / dharma hi ke nA muktiha bAi // 23 0 / / kaSi paramalla kahaiM cita pAhi / ghamaM vinoM ko himU na prAhi / / prAnI taji parapaMca vikAra / karahu . dharma jyoM utaraM pAra // 231 // paura kachu saba dukha ko pAma 1 dharma eka ju sukha ko nAma / dharma hi te zrIpAlaha rUpa / makaradhvaja sama bhanau anUpa / / 232 / /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla paritra phuSTa vyAdhi ta laSI udhAra mAnahAnI nAti dUhUM parasapara muSa apAra / bhoga bhogaye vividha prakAra // 233 / / jina maMdira dina dina paga dharai / nija gura kI te prastuti kreN| bila se bibhau dehi bagudAna | gunI jana garva lahai tihA mAMna ||234 / / ahi nisi sidha jaMtra guNa mAhi / mUla maMtra japa pUrje tAhi / / mahAsukha upanau nauraMga / sevA ka. sAta se aMga // 23 // iti zrIpAla paritra mahApurANe bhavya saMga bhaMgala karaNaM / budhajana mana raMgama, pAtiga gaMjana, sighacaka vidhi duva haraNaM // tribhuvana suSa kAraNa, bhaSajala tAraNa, saupaI parimala kRtaM // baru suvari pAI, viSA gumAI, zrIpAla sukha rAja kare / / ti x x x x x x isake pazcAt zrIpAla kA jIvana hI badala jAtA hai| yaha videza yAtrA karatA hai / cAraha varSa saka vibhinna dvIpoM meM bhramaNa karatA hai / use yAtrA ke madhya meM anekoM vipattiyoM kA sAmanA karanA par3atA hai / lekina anta meM vaha pUrNa saphalatA prApta karatA hai| anta meM pUrNa baMbhaSa evaM senA ke sAtha vaha vApisa maiMnAsundarI ke pAsa lauTatA hai / kucha samaya taka apane sasura ke yahAM rahane ke pazcAt yaha bApisa apane deza ko lauTa jAtA hai / x x x x x x
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAI bhajItamati evaM usake samakAlIna kavi bhopAla paritra kA antima pATha caupaI bhopAla kI senA vIradamana so mukatiha gayo / paramasiSa sidhArI bhayo / / zrIpAla muMja suSarAja / siddhacaka phala kI zubha sAja / / 1 / / sarava jIva kI rakSA kareM / punya bhAva saba jIya maiM dharai / manamaiM parigaha saMSyA karI / aura bibhUti sabai parahari / / 2 / / pATha sahasa ataivara saMta / dosa sahasa hAthI maimaMta / bausa lASa rASiyA turaMga / solaha lAkha ratha' bara caMga / / 3 / / paMdala saMkhyA kahIyana jAi / bahuta ridhi ko kahai baDhAi / / saMdhyA sakalavami jo kahIM / kahata kathA kachu bhaMta na lahoM // 4 // dohA prazubha karma bhayau dUra saba, zubha pragaTyo ju apaMkha / / ' rAja kara bilasa vibhau, zrIpAla bali baMDa / / 5 / / kIyo sujasa muva loka maiM, durjana ke ura salla / / sakala jIva rakSA karana, zrIpAla bhuva malla / / 6 / / eka chatra so bhayau naresa, jAko parijana bahuta prasesa / / dIpAnI te nRpa pAe sAtha, baha sukha dai sama de naranAya ||7|| caupaI satta ja pAraM ghara dhIra / duSTa janani mardai barakIra // dayAvaMta nahIM tAhi samAna / koU miTi ma sakaI prona / / 8 / / tinasoM neha kiyo asamAMna / bolI zrIpAla kI mAMna / sekama ha apane ghari gae / te nirama sabahI te bhae / / 6 / / bharatha cakradhari pAlI jisI / rAjanIti vaha pAra tisI / / jinako nAma paI citta / atula muSa so bhuja nitta // 10 // iha vidhi rAja kAra naranAha / saba hI janamakSa bhamau uchAha / / dIna duSita jaga porSa prAma / koTi TakA dina bIja bona / / 11 / /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 bhIpAla parita dum maani bahuta divasa yauM bIte jAMya / rahyau parabha sudari ko tAma // manAsura ke ena sAra / bhayo doharo nirmala bhAu / / 12 / / yAMna punya pari rArSa citta / mArAdhaM jina nAma pbittu|| puna doharI upajyo jisau / sirIpAla saba purayoM tisau // 13 // pUre bhae jaba dasa mAsa / jina guna gAyata suSa vilAsa / / bhayau putra saba lakSana sAra / kula sasihara ugayo kuMvAra / / 14 / / saba kuTaMba AnaMdita bhayo / atula dravya jAciga jana dayau / / kahyo joyasI sava suSaSAMma / panapAla hai yAko nAma // 15 // mahIpAla tA porcha bhayo / tIjI putra devaratha vyauM / cautho bhayo mahAratha barI / cyAri bhaye maiMnAsudarI // 16 // maMjulA jAe suta sAta / dujana maMjana jinake gAta // pAMca putra jAe gunamAla / ati daliSTa aru gunaha vizAla // 17 // sava suMdarI ni suta ura ghare / eka hi eka rUpa mAgare / / koTI bhaTa saba suta baranae / bhArasAhasa pAThasa bhae / / 18 / / vA dina dina sabai kuvAra / aura hI rUpa aura vyauhAra // maMDalezvara zrIpAla narida / dIrsa manI dUsarI iMda // 19 // vohA jAna aiso phala bhayo, miTyo azubha saba karma / / yaha jAMni maraloka ho, pAlau jinavara dharma // 20 // dharma kA mahArabhya caupaI dhamma eka tribhuvana maiM sAra / dhammai kugaya vinAsana hAra / / dhamma eka saba suSa kI kaMdu / dhamma eka maMjai duha iMdu // 21 // dharma pasAi gaja gujaraM / dharma pasAi hosa haya kara / dharma pasAi cavara sira Dhare / dharma pasAi chatra sira para / / 22 / / dharma pasAya suSa adhikAra / dharma pasAi sabai narapAra / / dharma pasAI mujasa bistarai / dharma pasAi sakala duSa harai / / 2 / / dharma pasAi rUpa adhikAra / dhamma pasAi sevaM nara pAra / / dhamma pasAi sujasa bistarai / dhamma pasAi sakala meM hara // 24 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajitamati evaM usake samakAlIna kavi dharma pasAi surabhi tanu hoi / dharma pasAha jAi gada goi / / dharma pasAi mila varanAri / sasi yadanI raMbhA unihAri / / 25 / / amRta vaina suSa ko dhAma / sIla dhuraMdhara se kAma / / dharma pasAi ho hi suta ghane / jinakI sobhA kahata na bane / / 26 // dharma sAi seja supa base / dharma pasAi kAla nahi use / / dharma pasAi na bairI laraM / dharma pasAi chidra nahi chareM / / 2 / / dharma pasAi siMgha basi hoi / dharma pasAi jAya gaja goi / / dharma pasAha jvAlA nahiM jaraM / so prAMnI atura hai paraM / / 2 / / dharma pasAi zera mari jaai| dharma pasAi paraM saba pAI / / dharma pasAina mUsa cora / dharma gasAina vyApaM ghora // 26 // dharma sAi hoha jala pAra / nadI sarovara sAgara pAra / / dharma pasAna dohai ghAu / dharma pasAI miTai pala bhAu // 30 // dharma pasAi deva bAMsa rahai / bama pasAi malI saba kreN| dharma pasAra ucATana lage / dharma pasAI deSi ripu bhaMga // 31 // dharma pasAi agha muMbana lahai / dharma pamAi soka saba bahai / / dharma pasAi dharama mati hoi / mAyA moha nivArai soi // 32 // dharma pasAi deha vaha dAna / dharma pasAI miTai avasAna / / dharma pasAra paMSata gharaM / bhava meM duHSa sarva parihare // 33 // dharma pasAza Diga nahi citta / mArAcai jina nAma pavitta / / dharma pasAi karma ko nAsa | dharma pasAI jJAna parakAsa / / 34 / / dharma pasAha vahasa ko kahai / prAnI mukti jAya bara lahai / / iMdra Adi saba se pAI / bahuri na bhava meM pAye jAi / / 3 / / dharma pasAi mI gati hoi / dharma pasAda mukti para soi / / dharma pasAi paMca pada hoi / tAte dharma karo sava koca / / 36 / / bohA dhAnI sunauM carisa saba. aru deSI jiya jocha / / dharma hitu saMsAra maiM, jAta sitra pada hoi / / 3 / /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 pIpAla bharika evAha dina zrIpAla naresa / baiThyo saMdhAsana alabesa // vAma aMga mainaasudrii| rUpavaMta saba hI guna bharI // 3 // ra camara sohai sira chatra / harSita citta mahA subha jhatta / / prAga nATika naca apAra / gIta vinoda ho hi adhikAra // 36 / / mughajana bhASa mahApurani / suniye tAko praratha varSAna / / kastUrI cIvA aru meda / kapUra javAdi bAsako bheda // 40 // kukuma soM mardai vasu aMga / cahu~ghAM phailI vAsa abhaMga / / iha suSa prAsana baiThyau jAMma / mA banamAlI praNamyo tAma ||41 / / muni darzana aMsa bhASyoM paNaI seva / dho pati pUjAmami devaM / / le phala phUla chahoM ritu tanai / jinakI sobhA kahata na baneM / / 12 / / upavana saba pariphUlita bhayo / veSata hI mero duba gayo / mAvAgamana bhayo muni tanauM / vA sobhA kase kara bhanau // 4 // yaha suni zrIpAla tuThiyo / siMghAsama te uThi haraSiyau / / sAta paiDa usaryo tava soh| proSyanayo manameM suSa hoi / / 4 / / vastrAbharana utAre sabai / vanamAnI kauM dIe ta / / puni baiThyA rAini kI rAu / saina samAna su upanyo bhAu ||4|| mati udAra tAko cita bhayo / vahuta darna vanapAladayo / mAnadameri divAI taya / nagara loga cali pAe sabai / / 46 / / ghauraMga dala balyo pramaMga / pratevara saba lIyo saMga / / te paraphUlita calI bisAla / jina guna gAvata mAchI bAla // 47 // kara saMga saba maMgalAcAra / bahuta parigaha calyo apAra / paMtha na sUjha chipiyo bhAna / sirIpAla manamaiM raMbAna / 47 // ase dalasoM pahato tahA~ / upavana mahA manohara jahA~ / / kusamita kusuma kakSa adhikAra / jaha taha vAsu leta pralimAra // 46 // maMda pavana ati sItala bahai / prati suvAsa mana ko duSa daha / / kachu kadama mora kachu hare / kachu ruSa phUlai kachu phareM / / 5 / /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAI jItamati evaM usake samakAlIna kavi ruti vasaMta sohata vana jisI / munivara punya bhayo vana tisau / / hama prasoka sudaratA mAhi / tAko prati sudara zubha chohi // 51 / / saba suSa kari zrIpAla hi vITha / tAkI lAgyo mana ko ITha // tA kari sukha citta duSahata / munivara baiThyo mahA mahaMta // 52 // deSyo zrIpAla paramesa / manameM upajyo suSa masesa / / eka parama pada jAna joi / betana guna pArAdha soi / / 53 / / muni varNana rAga resa nahi jAke visa / saMyama kevala pAla mitta / / tIna gupati pAle paramasya / ratnatraya muSana samaratya // 54 // tIna salli phezana sivakata / pAla parana jaguvallama saMsa / bhava jalanidhi tArana jihAja / paMca mahAvasa para munirAja / / 5 / / makaradhvaja paMDyo dhari bhAu / chahauM darabaguma bhAsama rAr3a / / aTTha karma mAyA mada haraNa / aTTa siddha guna dhAraNa sararaNa // 56 // navavidhi brahmacarya pratipAsa / dasalamA gugA dharaNa dayAla / / ekAdasa pratimAM jiya maahi| dvAdazAMga bhAsana jo prAhi // 5 // yArA vidhi sapa kara pramAna / dvAdasa manovRta gharana sujAna / / vAisa parIsaha sahana jajhAra | paMca mahArata pAlana hAra / / 5 / / deSata upaja haSi visAla / presI muni baMdyo zrIpAla | sIna pradakSaNA dInI tAhi / nimasakAra kIpo tA kAhi // 5 // mApana aMtevara parakhAMna / nagara loga saMjUna samAna / / baiThyo tA munIsa ke pAsa / prati mAmadita bhayo ulhAsa / / saba mili prastuti kInI jaba / dharmavRddhi muni dInI tabai / / 6 / / bahuryo nimaskAra kari rAu / pUchana lAgo mani dhari bhAu / / bhoM muni karunA saravara bIra / kahI dharma buddhi gunagaMmora // 61|| jAte jIvana marana na hoi / mAta bhauna sarIraha hocha / duragati paMtha nivArana hAra / sau marma kahI subha sAra // 62 / /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra muni dvArA dharmopadeza yaha suni muni japa subha kaMda / sunauM rAi nija kulake caMda / / dharma vRddhi hI bhASarSoM pisI / zrIjina prApuna bhASI jisI // 63 / / baDo dharma dasa lakSana jAni | guna anaMta ko kaI baSAMni / / aru sammika darasana subha joi / dharmamUla hai prathamaha soi // 64 // atula lachi samikata te sarva / samakita te lahie siva darya / / samikata tIrtha kara pada kara / samikata guna anaMta saMgharai // 65 / / samyaku sarva hoSa duSa nAsa / sammaku sabahI suSako bAsa // samikata bina duSa vA tarpha / samyaka vina nara bhava, bharma / / 66 / / sampaka guna jAkai mana pAhi / sabai muna mAlavaM tAhi / / tapu japu saMjamavRta maru punna / samyaka epha vinA saba sunna / / 67 // aru suni zrAvaka vrata ho rAi / saMSepoM kahIM samajhAi // mana vaca kAi trisudhyo citta / jI bhai na kIjie nitta / / 6 / / thAvara binu kArana ThArie / prathama anovRta yaha pArie / sacaM muSa saceM jI rahaiM / mithyA pacana mUli nahi kahai / / 6 / / aliyo bola bolie jaba / jIva virAdhata ubara taba / / purapaTTana mAraga maiM jAi / paradhana diSTi para jo Ai / / 7 / / lei bhavattana uttima loi / trina samAna devaM jiya joya / / kabahuM na cora saMga jAie / lAko haryoM na dhanu khAie / 171 / / paradArA na deSie naina / mAtA bahana sama volahu baina 11 haya gaya ratha aru dAsI dAsa / vastrAbharana pIra gharabAsa / / 72 / / gAha maisi aru Seta varSAna / ina saMkhyA kIjie pravAna / anovarata ekAvasa sAra / proru dayA guna paMca prakAra // 73|| dohA jo ko pAra bhAva ghari, suSa bhuja mana soh| bhava duSa sakala nirkadiko, mukti zrIphala hoi / / 74 / /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM unake samakAlIna kavi pubhi anovRta suni ho rAi / disi aru vidisi nAma kauM jAi / / inakI saMkhyA la hai joi / eka pradhamaguna jAnauM soi / / 74 / / hIna malecha yasata haiM jahAM / kabahU~ bhalina jayaM tahAM / / pula prabhAvanA jahAM na soi / tahAM vibekI loga na koi / / 75|| naSI majAra svAMna jiya jite / bhojana incha gahana ho tite / / tinapaM te lIjie chiDAi / baDo eka guNa hai yaha rAja ||76|| maiMna loha lASa aru rAla / mahu bAsirA mUta haritAla || aru tina mai basie paravAna / dharmavaMta sarva guna jAna // 7 // yaha udyama sabahI te hIna / para ina daMDina leDa pravIna / prathamahi jina caityAla jAi / taba udima AraMbha prAi / / 7 / / ke pratimA pUjaM nija geha / tava bhojana sauM poSa deha / / uttara disi sanamuSa subhathAna / pAlika saMna kagai nara jAna !|76 / / kIje sAmAika bhinna kAla / mUlamaMtra japiya subisAla / / rAga dosa dIjai chiTakAya | paMca paramagura citta gugAya // 80|| saMjama saravara baso chAMha / subha bhAvanA gharo manamAha / / vihatA prAsana mAMDau sAra / pAna na jahAM bahe pasAra / 81 / / eka mAMsa mai paMcaha vAra / kIja buta mana sugha vicAra || bakSA bharaNa raina arughAMma / pAna sugaMdha bhoga abhirAma / / 8 / / iMdrI poSana kIje bhAva / inakI saMkhyA kI rAva / / aMsI bidhi te bADhe dharmaM / nArma sakala pApa bhari karma / / 3 / / muni jiyA zrAvaka bahabAsa / ama je roga lIna jana pAsa / / cyAri prakAra dAna jo dei / manavAMchita phala soja lahei / / 4 / / dvArApeSana kara nihAri / jo lo baje pahara pari dhAri / / kArai sodhi ghara bhItara joI / soI jAnI zrAvaka loi / / 8 / / sarca joba karatAM rApiyaM / amila bola sabasauM bhASiyo / / jaulauM apanauM kachu basAi / jIu birASata lehu chirAi / / 8 / / to karanA manamAMhi anAi / samakita dharipha nIkai bhAi / / hAi hAi muSate ucrii| dayA bhAva ura. aMvara gharI ||7|| nisalla marana kari bhramI vivet / kAla pAi pAvai siba reha / / e bAraha vrata vividha prakAra / yA saMsAra mAhi jo sAra / / 8 / /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 kahai munidaM sunoM zrIpAla / inate dharma ma dhanivAra // harathyau nRpa iha suniyoM jaba / pavica munivara pUbai // 66 // zrIpAla dvArA prazna bho jJAna divAkara paramaguru, guMna ratnAkari jAMsi / hameM bhavAtara haiM jise tese kaho baSAMni // 6mA 1 caupa zrIpAla paritra kauna karma kari koThi bhyauN| kyoM meM siddha cakra ghRta layo / kyoM hUM paryo samada meM jAi kyauM bhujabala tirayoM nikutAi // 11 // kaho kammaM svAmI mo tanauM / bhAMDa vigovoM kInoM ghanauM / bAvana karma temiTiyo sohi / yaha saMsau merai mana hohi // 62 // muni dvArA prazna kA utara yaha suni munivara jaMpa sabai suni zrIpAla kam nija sabai || bharata kSetra saba subaha nidhana | jAmai koTigama paradhAMna ||13|| tAmai ratna kaMpApura jAMni / vana upavana kari sobhita mAMni // jaha zrIketarAja bali baMDa / vidyAdhara sohi pracaMDa // 64 // vidyA jAneM prati caturaMga / kula jala lha sAraMga prasaMga || aMtevara maiM paramAna // 65 // aha nisi piya mana raMjana karana rUpavaMti sobhati mati harana / / jaina dharama pAlana parabIna / pAtrahi dAna bhakti prati lIna // 16 // tasu bhAmA zrImatI sujAMna saba vaha dina nRpa tAhi samAna garyo jina mandira mana kalyANa || mahAmunisvara baMdhI jAi / phira tADhiga baiThyo suSa pAi // 67 // muni su prasaMna bhayo tihAra / lAgyo bhASana dharma vicAra // punya pApa jaisI phalu cAhi / ko pragaTa rAjA sau cAhi // 68 // suni nRpa mana haraSyo joni / jaimI sunivara kahI vaSAMni // prAnaMcI rAjA ghara gyii| jaina dharama pAraM suSa bhayo // 62 // bahu azubha ude bhayo bhAi | zrAvaka vrata dIe chiTakAra / / jovana mada zrImada bhayau rAja bhayo bikala ko kahe bahAi // 100 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM unake samakAlIna kavi mithyA karma udai bhayA tAsa , sevaM murabhisyA ko sa. kapahUM jana paMthi nahi jAi / mithyA gyAMna sune cita lAi // 11 // eka yosa sAtasaM aMga / vana krIDA pahuto le saMga // munivara eka veSiyI isI / jAne cetana guna hai jisI // 10 // saha parIsA mAIsa sAra / malina deha pItI adhikAra // hema paTala sau rahiyo DAha / ravi prAkAra na barani jAI / / 103 / / dhyAnAMhaDha suddha manadhIra 1 deha joga ThADo gaMbhIra / / tAhi Si sima prasuguna kiyo / kohI koDI jaipana liyau // 14 // sAgara mai haravAyo soi / tAko mana ghalu naika na hoi / / puni karunA vasajI mana Ai / jalamaiM sainikasAyau ghaai||10|| kannu pApa ko baMdha vaM gayo / nija mandira mo pAvana gayo / / aMnaha dina bana mayo turanta / veSyo tina munivara pAvaMta / / 106 // para mata nu jAne munirAu / rAga rosa chAiyo bari bhAu / / ghora dhIra tai pInoM maMgu / bharayo ghUriso dhImai maMgu ||17|| ratnatraya vrata dhyAvaM citta / mAMsa eka vina pAhAra nimita // pASata ho so nagara majhAra / degi rAi duSa kiyo apAra / / 10 / / polyo muniyara sauM tihabAra / tai kata SoI lAga gaMvAra / nAMgo bhayo phirata bekAja / kAyA mailo ati vesAja ||10|| mAra mAra kari uThiyo cAhi / asivara lai sira kATI yAhi / bahu upasarga tAsa ko karayoM / bAraMbAra bhRSTa uparayo // 11 // prati hAsya kiyo sA sanauM / kaviyana kadai kahAlauM bhanI / / bahuryo kRpAgaMta pati mayo / tAhi vaMci prAgai cali gayo // 11 // mahA pApa baMdha ta gayo / kAhU nai zrImatI sauM karo // prajugata bAta karata to kaMta / muni nidita Daulata vihAMta / / 112 // kabaha jalama deta harAi / bhAMDa bhAMDa upasarga kraaii| yaha suni rAnI vikarata bhaI / yaha bAta saucana naI // 113 / / kauna pApa yo karata gavAra 1 jAnata nahiM dharma vyohAra / / mahA kusaMgati so kyoM bhaI / hA mipi karama kahA te ThaI / ' 114 / / dohA yaha citati rAnI hiya, malina bhaI jisaSAi / / nidA apanI karata so, pauDi rahI murajAha / / 115 / /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 zrIpAla caritra caupAI rAjA zrAya gayI ti bAra / pahutyo so rAMnI paMdhAra // jo de to bilasI bhAi | lAgI pUchana sakucata tAhi / / 116 / / grAma piyArI e baranAri / kArana kahA su kahahiM bicAri // hsai na boleM jI murajhAi / rAMnI kahi virataMta sunAi // / 117 || bolI eka ceTikA tabai / rAjA bAta sunoM yaha zra // tuma zrAvaka vrata dIyo sunera ni nanamahi / / 117 // arajana maiM dIne DaravAi / kari uparma taba lie kaDhAi // bAhU gosoM kaTTiyo 6 tarateM / paka rahI murajhAI 1,116 // yaha suni rAusa lajjita bhayo / apanI cuka joni paranayo / bAra bAra japa hai triyA mI pApI karmu saba kiyA / / 120 / / mo taiM azubha udaya bhayo bhAi | see mithyA gura ke pAi // tAkI sISa nIkai suni laI | nAMdI sumati kumati ati bhaI / / 121 / / pApI pAtika kI mUra hoM guma hIna mahA jar3a kara // hoM abhimAna mahA mada bharI / deSata saMgha kUpa meM paro || 122 // tuma sauM kahA kahIM ho sAkhi / narka paMtha teM le mo rASi // rANI vacana suNe e jaye / dayAvaMta hU~ bolI tarja || 123 / / svAmI tumI sana jugatI karI / dharmakathA mana ta~ bIsarI munivara nide prati duSadayo / suni ke mohi mahA duSa bhayo || 124 / / aba tuma sunahu dharma kI rIti / bahuta nyAI mati rAkhyo prIti // jina sAsana vRta nive jor3a | bhavamaiM canuMgati bhrami hai soi / / 125 / / jo pApI nirde bahu bhAi / so nice kari nakaha jAya // paMca prakAra sudeSahi duHSa kiMcita kahUna pAve sukha / / 126|| soprAMnI pIDiye duSA / kaMpita sUlI dIjeM jAi // puni uSala maiM chariye soi / mUra meTa jaba tAkI hoi 127 / / bahu upaje tAhi sarIra / bahu duHSa pAvai prAnI kIra / / saMDAsanI tana tore maari| nIrda tAhi dei bahu gari / / 126 / / gAlI rAMga tAkI muSa bharaM / kusaghAini muhaM la caukaraM || dadAti zravi putarI lAi bheTAve gara kaMTha lagAI / / 116 / /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI zrajItamatI evaM unake samakAlIna kavi * paratriya rAvana lehu supa eha / bhoga kara yAsoM kari neha // kachu jIma mati karahu saMtApa / so kahi yauna kiyo taM pApa // 130 // te jina vrata memana u teM paradhana harSita hai harayI // munivara nide anivAra dina kArana duSa daye adhikAra / / 131|| taM para haryo sIlavrata jAMni / tU kevala pApina kI pAMni / / yaha duSa bhuji jAha saMsAra / karahi dharama ruSa aMchi gavAra / / 132 / / suna svAmI narakaha duSa isI / to sauM maiM ju prakAsyo tikhau || yA bhavameM kachu punya upajA / muni paiM jinavara vrata le jAi // 133 // yaha suni rAjA triyA samana / pahucyau jAi jinesurathAMna // kahAM munIsara deyoM bIra / suSa kI nidhi graha guna gaMbhIra / / 134|| gyAna ghara trisudha udAsa / baMde caraNa kavala subha jAla / / japa rAu jori hI hAtha hI pApI prati suni hIM nAya ||135|| bahuta pApa meM kiyo vicAri naraka paddhate lehu ubAri // dharma payAsi paMdraha dharana zrabahU mAyo terI kharana // 136 // zrIpAla dvArA pUrvabhava meM siddhacakra vrata grahA yaha suni munivara bhayau dayAla | siddha cakra vrata le bhUpAla / / tAsa hoi pApaka cheda / tAkI jugati sunauM yaha bheda || 137|| kAtika phAgana mAsa ghasADha | sveta pakSa saba suSa kI bAda || aSTamI dina upavAsa kiijie| vasu dina siddha cakra pUjiye ||138 || saMta nisijAgarana karei / dAna supAtrahi so puna deha || vasu dina phIla barata pArie / bhedAbheda citta dhArie / / 139 // puni jovana karaM dhari bhAu / karaM pratiSThA prAya banAu // athavA sAMtika vidhikoM kreN| zrI jina pUja kareM bhI hare / / 140 // ajiyA sArI dI jAni / pustaka dIje munivara mAMni // bhRMgAra tAraka dIje ite / yA pravAna kahe haiM jite / / 141 / / zrIgaraNahara bhASvau vrata eha kareM jo yaha suni rAja jinesvara vadi / triya sukha bhUje siva geha // saMyukta gRha garyo adi || 142 / / gahya vRta mana baca aru kAya / pUrje siddha cakra suSa pAya // tIna dhAra so dei pravAni / janama jarA nAsana suSa pAni // 143 // 81
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ thIpAla caritra kukuma aru kapUra bara gAri / caMdana lei pavitta nihAri / / aru prakhaMDa akSata bahu leha / ujjala puja manohara dei / / 144 / / dara kenarI ketukI mAla / caMcelI aru belI gulAla 11 caMpaka juhI mAlatI maar| avitta sugaMdha aMbuja mandAra // 145 // nAnA vidhi ke pahupa apAra / pUrja bharI aMjuri subha sAra / / SaTarasa sameTa gubha jor3a / baha pakavAna cahAvaM soi // 146 / / kapUra diyau tahAM dharai prajAri / bahu krisnAgara khece vAri // nAnAbidhi pAla pUje bhAu / jala gaMdhAkSata pahupa vanAu // 147 / / naIveda dIpaka aru dhUpa / sudara phala tahAM dhara anUpa / / deva atraM pUje subha citta / sica jaMtra pArAdha nitta // 148 / / pani ujabana kara dhari bhAuM / karI pratIcyA dharma sahAu / pUjyo nimatta prAika jaba / saMnyAsaha tanu chADdyo ta / / 14 / / dohA divya deu suragaha bhayo / mujyau suSa adhikAra // pAca mukti ca pAiyo, so tU hai zrIpAra / / 15 / / copaI suni zrImatI anovata pAri ! pahutI surga deha taji nAri // tahA te ca prAi guna bhrii| soI hai maiMnAsundarI / / 15 / / aru e deSi sAta se aMga / pUrava mitra ju rahate saMga !! munivara sauM ta kuSTI karo / tAtai kuSTI mhaM duSa sayau // 152 / / te muni jalavorana ucarau / tAla tU sAgara maiM parayo / / dayAvantahna kADhayo sAra / tAhI te taM pAyau pAra // 15 // jo ta bhiSTa miSTa kari bhayo / tAtai bhADa vigovo bhayo / / asivara sau muni mArana kahyo / tAta trAsa mahA te sayau // 15 // punya bhavAMtara suni ho dAI / du:Sa suSa yahai bhrama chiTa kAya' 11 yaha suni muni baMdyau zrIpAra / ata prAcarayo suSa adhikAra 1155 // upaveza ke bAda gRhAgamana Adi aMta pUrava bhava sarana / duHSa binAsana subhagati karana / / bAraMbAra nabAyo sIsa / ghara prAparna gayo nara Isa / / 156!!
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi siMgha cakra pArAdhe citta 1 jaina dharama pratipAla vitta / putra kali mitra subha ThAna | karai rAja cakrava samAna ||157 / / icchita kAma bhogarasa lei / mainAsudari mAna ghareha / / nATika narca beda ghuni ho / satra rAja pAra nRga soi / / 158 / / durajana vasi kIe bali baMDa / haya gaya naga lI bahu ha~Da / / indra tulpa supa jAi na ginyauM / mahArAja saba hI vidhi banyauM // 156 / / bahuta kAla gayo iha rIti / vasudhA sakala karI va si jIti / gaja gujarai mahAmadamaMta / haya hIsa deSiye ananta / / 160 // se pAi bahuMta nara pAla | niti prati mA sarasa rasAla // praSTa sahasa sudari bhoga / jA pratApa mahi maMDala sabai / / 1615 // bAMce vRdhajana kAbya purAMna / guniyana jana ko rApa mAna // guniyana jana rAya daravAra / pAcai hya gaya vibhI apAra // 162 // mairAgya bhAva utpanna homA ekaha dina prAsana vihasata / cohUMghA caukiyo jovaMta // . unakApAta bhayau ati Ama | deSata hI cita cityo tAma // 16 // jyoM ciMtata yaha gayo dilAya / tyAhI mo vibhUti saba jAya / rAja bhauga dhana jovana gavaM / prase hI mau jaihaiM sarva // 164 // putra ko rAjya denA yaha manamaiM citavai naresa / so udAsa mana bhayo asesa ! dhanapAla supta lamo bulAya / kahI rAjabhAru suSa pAi / / 16 / / stta rAja pAlI dharadhIra / hama nija kAja sabAra bIra / / yaha suni bilathyau bhavana kuvAra / etu amana te kamI asAra 1166 / / bAlApana supa lahyo na jAMni / haya sutra paya suSa lalau na mAni / / hai nihacita na koyau bhoga / rAja bhAra hrauM nAhIM joga // 167 / / tuma bina sajana mopa hoya / mahA duSa ko dekheM jo // tAsauM rAva kahai suni dhIra / kula mAraga pragaTI bara bIra / / 168 / / pUna na bahai gitA ko rAja / kahA saracI tina jAai kAja / / je suta pitA sukha nahi dehi / aru kuTaMba ko bhAru na lehi / / 166 / / arU je kula kalaMka nahi hre| te sUta mahI bhAra na potaraM / / tA suta jAye ho ika sUta / tAtai vaparau bhalo apUta // 17 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 laal anggi jananI bhAra dharaM dasa' mAMsa / durjana Dara na tAka trAsa / / jAviMga jAkI pAsa na karai / te muta garbha mAhi kina gare // 17 // tumato saba lAyaka guna sAra / sIgha lehu rAja ko bhAra / / labhijata he ju' navAbo sIsa | ani rUpo dekhyo nara Isa / / 17 / / yaha suni kubara kiyo thira citta / rAja bhAra taba layo pabitta / / rAma haraSa suta krauM muSa cAhi / rAja paTTa bAMdhyo sira tAhi / / 173 / / kahai rAka suni kuvara sujAna / nIka phari mikha' le paravAna / / sIla bhAra je aMcahi bNdh| pararava nI kI deSata aMdha / / 174 / / mithyA daramana deSana jAMhi / locana saphala sadA saramAMhi // viSa rAga kabahu nahi suna / mithyA kathA ne manameM guna 175 // ara kabahuM na sunai parapIra / tei saphala zravanasuni bora / / nAnA vidhi ke pahA apAra / jina kI prati subAsa adhikAra 176 / / tina ne pramudita roI gucita / nApA saphala jAniyau nitta / / kabahUM hona bAta nahi carva / vAba hU~'guna pAsApa na tabai / / 177|| svAda pramAda na mAMne soi / rasanA saphala mAniya joDa / / surata saMga nahi baMcha citta / maMdrI saphala mahA suni nisa // 178 / / dayA bhAu manamai rASiyau / madhura baina sabasauM bhASiyo / nyAya paMtha para lie na jAni / tajie nahIM dharma kI bAnI ! / 176 / / suSa rahiyaM mAyA ke pAsa / puyana sau rahai udAsa / / pisuna bAta suniya na hi kAma / jIva meM na dIjiya jAna / / 10 / / para upagAra kIjie prIti / vaula sAMca rAja kI rIti // kabahU~ lobha na kIje citta / paradhana paradArA paramitta / / 11 / / bahuta desa pura paTana jite / mujayala jIti kIe basi tite / / suta saMtoSa citta mati krau| barI vibho traSA mati dharI / / 18 / / bahuta sIpa dInhI adhikAra / prApana bana paga dhAraM sAra // bana machata jAniyau narebha / yo purajana sakala asesa / / 13 / / koU rudana kara dilaSAi / koU bilasaM prati suSapAda / / koU kahai burI ati bhaI caMpApura kI sobhA gaI / / dayAvaMta saba suSa ko dhAma / rUpavaMta mAne sura kAma / / 184 / / mahAbalI bhujavali udAri / dala suDola pacha kavaM vicAri / / rAjarIti dhisI rAma / mahi maMDala meM jAko nAma / / 185 / /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatti evaM usake samakAlIna kavi 8 jAka rAja sabai suSa lahai / kabahUM duHpa dAgdi na gahai / / Aka rAja dAna saba dae / kahUM mAna hIna nahIM bhA // 186 / / jAka rAja pATha mada mate / jAke rAja bhoga rasa rate / / mA mibahyo kula A gara / bhamini tyo sIna ho bha.] jAkai rAja na mai cora / jA gaja na byApa cora // jAka rAja yahathau parivAra | duSI dIna janako AdhAra / / 188 / / jAkI kahai kathA saba koi ! aso dUjo bhayau na hoi / / ye guna sumirai aru lAlicAhi / naranArI ghara ghara pichatAhi / / 156 / / mainAsudarI dvArA dIkSA grahaNa karanA mainAsundarI dikhmA kAja / cajiyo dharI jinezvara lAja / / pATha sahsa bhAmina je prAMna / seU saMga bhaI paravAna / / 16 / / sakala parigaha sukhkha chiTakAha / cAlI zrIpAla kI mAi / / puravAsI aura naranAri / divyA dhArana valI vicAri / / 16 / / koTIbhaTa bana pahuMcyau jadai / mahA munisvara deSyo tabai / / vaMdyo gyAMna dharama paramesa / lAyA prastuti karana naresa / / 19 / / jaya bhavijana jalarUha ke bhAna / jaya gaMti vArana parabAMna / / jaya jaya siva ravanI galahAra / jaya jaya ratnatraya vrata dhAra // 193 / / viSayana vana bhUrana gaja daMta | jaya jaya guraNa ratnAkara saMta / / jaya jaya sarma doSa duSa harana / jaya bhava jalanitri tArana tanaM / / 164|| jaya jaya moha pAra Saga rAja / jaya jaya kalpatara suSa sAja / / jaya jaya koha dayAnala nIra / jaya jaya nirnAsana bhavabhIra / / 165 / / jaya jaya moha pAsa hata bIra / jaya jaya nabha kujara hari dhIra / / jaya jaya aTTha kamma kula nAsa / jaya jaya kevala jJAna gamAsa / / 196 // jaya jaya sUra bhara sabai pAya | jaya jaya kevala apana raash|| jaya jaya sura nara sevai hU~da / jaya jaya karuNA rasa jinacaMda / / 167 // jaya jaya vRta bhUSana muni rAi 1 jaya jaya sUra nara rovata pAi / / jai jai kSamAvaMta zubha kaMda / jai jai pramu nAsana dui daMda // 168 / / dohA bho guna sAgara paramaguru, saraga bhAIgo sohi / / yA sarAra samudra mai, bUData rAghau gohi / / 166 / /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAna caritra caupaI mI kI vRta dI subhasAra | jo cahuMgati kula chedana hAra / yaha sa ni munivara japaM eha / dhani / jina yaha ko naI // 270 zrIpAla dvArA muni dIkSA grahaNa karanA baharayo tU bhava duSa na lahaiM / jAmana marana saba bhI hai| yaha suni zrIpAla jIya paryo / simAM simaMtara sabasyo ko 1 / 201 / / mitra bhASa sabaloM paragAsi / rAga rosa dona jiya nASi || puni sehara magi naSita sIsa / china maiM layo utAri nara Isa // 202 / / kaMkana kuDala dIe DAri / mUke vastrAbharaNa utAri / / paMca mahAprata para citta diyo / paMca muThi sira lucana kiyo // 203 / / vAsyAmyaMtara gudha saMbhayo / ati nirga'tha bhayo gathu gayo / / jo hauM saba suSa sebana jAMni / tina dilyA khInI paravAni // 204|| kuzapahU rAnI subha bitta / ajiyo ko vRta liyo pavitta // maiMnAsudagi saba suSa karna / diNyA lInI jinavara sarna / / 205 // bachAbharaNa bhoga saba garnu / chinamai chADi diyau tiha sava' / renamaMjUsA ara guna mAla / tinahUM divyA laI gunAla / / 206 / / cittareha paumA paradhAna / aura ja aMtevara kallu pAna / / dIkSA sani laI ghara bhAu / mAyA ko saba tajyoM upAu / / 207 / / aura ju hRte sAtasa aMga / diSyA tina hUM gahI abhaMga / / jo kacha rAja mitta hai aura / diSyA sani laI tiha maiMra / / 20 / / madha zrIpAla bhramaiM batarAi / mahA munisara bhayo zubhAi / / tAke sira pari grISama bhAna / mahA tapa ko kahai vaSAna / / 20 / / varSA mIta para asarAra / saha duSa manamaiM adhikAra / / kRSNAgara vahu kukuma gAri / tana caracato nihAri nihAri / 21 / / sIta tusAra chAyA tA deha / tapamai to jAnyau prati neha / / ghAlaM mahAvarA kI chAMha / indro bana DAlyo china mAha // 21 // dikha caritra dharyo jiya joi piThAvIsa guna pAra soii|| nija pada pArA guna rAu / bhramaiM akelI pitta zubhAu / / 212 // dei joga bana bhItara jAI / bahuta saha upasarga subhAi / / dharaM dhyAna ati dhIrI citta / ThADo mAnoM mera pabitta / / 21 / /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi mAsa eka dina leha ahAra 1 sahai parIsA bAIsa sAra 11 pAvasa rita drama tari sau rahai / grIma rita gira pari duSa sahai / / 214 / / sIta mAsa sAgara ke tIra / joga deha dupa sahai sarIra / / bahuta bhaI prati pInI deha / chAMDe sarva supa mada neha // 215 / / hima paTala tana chAyo tAhi / saba muSa nahie tAta na cAhi / / eka dhyAna ThADhau so rahai / koU tAko bheda na lahai // 216 / / koU kahai citra niramayo / kAha tana pAhana kI cayA~ / koU kaha kAU ko deha / mana baca krama meM thira neha / / 21 / / banacara jIu na bhI mana dharai / tAsauM deha ghase sUSa kareM / / paMSI baiThe aru uDi jAhi / tAkI saMka na kacha karAMhi // 218 / / haMsa tulya kI saMjyA bIra / jo sovaMto sAhama dhIra / / gira kaMdarA saina so karai / kachuna duHSa apane mana dharai / / 216 / / jo calatI bahu dala bala sAji 1 haya upari jo paDhatoM gAji / / vinahi sukhAsana calato rAu / chatra choha calatI pari bhAca // 220 / / tAke sira pa grISama bhAMna / mahA tapai ko kara vaSAMna / / varSA sIta parai asarAra / sahai duHSa manamai adhikAra 1 // 221 // kRSnAgAra bahu kU kama gAri / tana carca tI nihAri nihAri / / so tusAra chAyo tA deha / tavate' aya yAsauM ati neha // 222 / / aTTa sahasra triya ramato ho / sahai parIsA ghAIsa soii|| mana bagha kAya bicAraM citta / jAna eka satta aru mitta 1223 / dohA bhopAla muni ko kaivalya prApti tapa karata mana suddhadhara, kiyo karama ko nAsa / tAko upajyo vimala pada, kevala gyAna payAsa / / 224 / / caupaI gaMSakuTI kI racanA Asana kaMpe devani tarne / prAe saba sura jai jai bhane / dhanapati nirmAppI subhayAna | gaMdhakuTI raciyo paravAna / / 225 / /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zrIpAla caritra kaMcana mani ratanani sauM jarI / prati ravanIka virAja parI ubhaya camara dIpai sira chattu / cau saMghaha baMdiyau mahattu pri26|| tIna pradakSiraNa de sura rAi / bhayau karana prastuti ghari bhAu 14 jai jai praSTa karma niradalana / jaya jaya prabhu tribhuvana ke sarana // 227 / / jaya jaya zrI maMDala paramesa / jaya jaya munigana vrata upadesa / / siddha cakra phala pAvana deu / jai sura nara asurani kRta seu // 22 // janama jarAmRta nAsana hAra / je mithyAmata SaMDana sAra / / cha / sItala mama nI : mugAsana bhana bhIra / / 226 // jai jai kAma kaMja hIma puur| jai jai aghatama mAsana sUra // ja ja paMca mahAghrata dhArana / jai jai mohabalI bala hArana / / 230 // jai jai koha siMgha hata bIra / je je dhamma purAdhara dhIra / / jaM jaM cogaya kaMda nikaMda / jai jai jagabhaMjana duha baMda / / 231 / / jai jai prAraja tana subha saMta / ja ja mukita baghU barakata / / jai jai carana parAdhara sesa / ja ja bhAsura mana hara nesa / / 232 / / jai jai gyAMna phausa munirAi / jaM jaM tribhuvana jIva sahAha / / jaja samyaka darasana sUra / jai jai loha mahIruha cUra / / 233 / / iha vidhi stuti kari thanibAra 1 indra Adi sura naraapAra / / pana vivi suralokA gae sabai / nija thAmaha muni baiThyo taba // 234|| loyAloya payAsa soya / niramala bAMnI tAkI hoya / / bhabya jIva prati bhaudhe jaina / mithyAtimara vinAsyo tena // 235 / / siddha cakra vrata pragaTyo karayo / rAga rosa tina saba para harayo / / dharmAdharma prazAsaka saMta / bhASyo jina vyauhAra mahata // 236 / / mirvANa prApti sura nara pasu paMSI gana jite / jinavara maMgala mArca tite / / karma dhAniyA cUrai sabai / dIragha kAla gayo kachu taka // 237 / puni zrIpAla nimala pada gayo / amara mukti sigha sobhayo / / praThTha mahA guna pAI siddhi / paramAnaMda bhayo lahi ridhi / / 23 / / jAmama jarA tina cUryo manaM / so bhayo svAmI tribhuvana sarna / samakita gANa' dasa bIrya sumaMhata / avagahaNa agurulahu avyAhata / / 23 / / siddha virAmaM jAti nidhAna / sukha anaMta nivasaM tiha thAna / / sura nara gana gaNava dhari bhAu / pArA manamaiM kari bAu // 240 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajitamati evaM usake samakAlIna kavi dohA siddha cakravata pragaTa kari , paMca mavahAta maDi // thIpAla muktiha gayauM, bhava suha sayasa dichaDi // 14 // iti zrIpAla caritra mahApurANa bhavyasaMgha maMgarama karaNaM / budhajana mana raMjana, pAtiga gaMjana siddhacakra vidhi dukhaharanaM / tribhuvana suSa kAraNa bhabajala lAraNa caupaI baMSa parimallakRtaM / " vaha rAjavi kinau jaga jasa binau bahu vibhUti ko varani kahai / pUra paTrana savvaM paraharigavyaM paMcamahAvata sAra layaM / subha gyAna upAyo tribhuvana gAyo koTI bhaTu so mukti gayaM / 1194 / / caupaI mainAsundarI ko tapasyA puni maiMnAsudAra batta sIna / kara mahAtapa vana ati bIna // sArA kahI na mAha / nAnA vitiko kahe banAya 1 // kaMcana barana deha prautarI |kuumm maMDita hI pala dharI / kAmAtura rahatI piya saMga / so vana basa saha duSa aMga // // ati suvAsa kama rasa gAri / mRSana bahuta paharatI nAri // sarada mahala rahatI suSabAsa / kumuma seja sovatI ulhAsa / / 3 // dIpaga joti ghahati hI jAhi / suSa rahatI rana dina cAhi // maMda pavana bahatI dina rAti / kusumani ko vIjanI suhAti / / 4aa aApa prApa vosarai sujAna 1 dAsI sevatihI dina mAna / / jhIna bastra pahanatI sarIra / bahatI tahAM sveda kI bhIra / / 5 / aMjana maMjana bhUSana sAdha / tana bhUSatI prIti priya kAja / / aMbuja dala rahatI kara layaM / rahatI pAlakani pari paga dayeM / / 6 / / khAtI ati sugaMdha bana sAra / saU tapati karatauM pratimAra // mo ThADI gira pari sukamAla / sira para tapaM bhAna tihakAla / / 7 // pAlika para rahatI mana ghAu / bhuvi pari bhUli na dharatI pAu / komala kamala nana adhikAra / pama nevara paharai nakAra // 8 // mahi upari muvatI zubhazAna / tau paga detI manI marAla / / syAma varana chipato tiha vAi / marunAI par3atI bahU bhAi / / 6.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 vaha vidhi jAtI / / zrava so bana mAraga paga dhreN| grISama riti sikatA para jaraM // 10 // sara somavadana vikAsa / mala nivAratI deSiya pAsa || zrISama mahala mahA parabhAta ho to malina sIta ke ghAsa || 11|| hama paTalani kari chAyo soi / paMDura varana kahai saba koI || daha vidhi kaSTa sahe vara nAri / nAnA vidhi ko kahai vicAri / / 12 / / saMnyAsahi tina tajyo sarIra / nija parajAi chediyo bIra / / acyuta svarga deva bhayo teha | apachara koTi bhaI tA geha / / 13 / / zrIpAla caritra bAIsa sAgara prAu pradhAna / vilasaM suSa ko kahe bAMna // maharUya caM he ziva yaaNn| hai hai so paramesa pravAna || 14 || kuMda prabhA rAnI subha citta / vaMhI vidhi tapa va pavitta // tara chAMcI kevala pada jor3a meM hI suraMga bhayo sura soi ||15|| rainamajUsAM tapa ati karyo / pahUtI suraga mahA subha dharayo // karayau mahAtapa aura ja nAri / subha gati saba ko bhaI bicAri / / 16 / / vaha siri siddhaca phala sAra / sobhava duHSa vinAsana hAra // saba ho jIvani ko haiM sanaM / janama jarA nAsana subha kane ||17 // bho magadhesa sunauM pari bhAu sI vidhi zrarika tara pAra manamai ko vRta dhari sAu | mana ca krama baMdhI jina nAhu hatha gaya ratha aru dAsI dAsa / atula laTi bahu bhoga vilAsa || kara rAja so indra samAna / kIrati mahi maMDala paravani // 20 // jahA~ zrI siddhacakra vrata dhAu / / ganahara pe suniyoM subhasAra || 18 | nAnA bidhi mana upajyau cAja // pahuMtI nagarI badhyo udhADu ||16|| bohA jyoM supa saMsAra ko, zrIpAla indra samAna 11 siddha cakra vrata pAri kari zrama siddha cakra vrata kA mahAtmya mukati milAMna // 21 // caupaI zratha nara nArI uttama loi / siddha cakra prArAdhe jor3a || mana ko bharama veda chiTa kAha / pUrja jaMgahi pira mana lAI ||22 / /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi jala gaMdhAkSata puhupa anUpa / nevaja dIpaka bhaha subha dhUpa / / phala nAnA vidhi aragha cadAi / aSTa prakArI pUja karAi / / 23 / / tAphai roga soga nahi rahai / agni rUpa dAridrani rahai 11 putra kalitra viyoga na hoi / bhUha pisAca dukha koi / / 24 // DAina sAina jogana jAti / je masAna gAjeM dina rAti / / inakI maina tAhi saMcaraM / jo ko siddhacakra prata dharai // 25 // nena niraMdha nana hU~ lahai / rasanA hIna veda dhUni kahe / / avana hIna saba suna sarUpa / kuSTI tana sauM hoi mana pa / / 26 / / kanaka barana tana tAkI hoi / mana baca krama bata pAle soi / / / suSa apAra bhuje pAvaM hama # ma 27 / pAca ratana hIra mani caMda / pArya hema pema suSa kaMda / / pratevara apacarA unihAri / pArya iMcha ju manaha majhAri / / 28 / / hohi dAsa aru dAsi bane / serva pati mahi maMDala dhaneM / / daMta gahe tina mAna hAri / nApasa naika na sakaI dApi ||26 / / mugai suSa jo manamaiM dharai / indra samAna rAja so kareM / ati mahimA ko kahai bahAda / nihAce so nara muktiha jAI / / 30 / / zrIpAla jaiso phala lahau / kavi parimalla pragaTa kari kho|| bhavijana sunauM suphala tiya jAMni / yaha bata bhArASa paravAni / / 31 // eka citta rASo mana dhyAna | suSa niSi upajaM sogyAMna / / yA saMsAra sayala sukha lahai / bhuyo mukti pAi duSa dahai / / 324 // kAvya ugraM goparI raMcadurgamagar3ha ratnaM varaM bhUSitaM zaM dhIre kRtimaMbaraM madagalaM pASAna erAvataM / tanmadhye zrImAnasiMha adhipate bhUlokadara baMdyale / tarAjya suranAtha tulyagavitaM tat kena saMvarmyate // 33 // sujasa rajata kusalo nAmena caMdranayaM / matsutro guru rAmadAsa vipula mukta ta bhogyaM sadA / / tat sunukaladIpakasstu prakaTa nAmA sakaraNo sumaM / tasputraM parimahala dharmasadanaM granthaM iyaM krIyate // 14 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla caritra prazAti dhIpA gauvari giri gahu uttima thAna / sUravIra tahAM rAjA mAna / tA prAgai cAMdana caudharI / koratI sava jagameM bistarI / / 35 / / jAti barahiyA guna gambhIra / ati pratApa kula rAja dhIra / / tA suta rAmadAsa parabIna / naMdana prAsakarana subhadIna / / nA mRta kRla maMTana parimalla / yasa mAgare meM pari malla / / tA sama buddhi hIna nahiM ani / tina suniyo zrIpAla purAMna / / 37 / / tAkI chaha kA mati bhaI / taba zrIpAla kathA baranaI / kInI caupaI baMdha varSAMna / nabarasa minita gunaha nighAMna / / 3 / / hoi prazusa jahAM pada hAni / pheri saMvAre kaviyana jAni / / bAra bAra gaMpoMkara jori / budha jana mohi deha mati Sori // 2222 / / naMdI guru ne guraNa ke mUra, jina te hoyamAna prApUra / naMdI jinabAnI sohanI, mAte suragati hoya prApta ghanI / / naMdI kavikula gunaha nivaasu| jihi purAnu pragaTa yo sukhavAsu / / naMdI paNDita kara naSAna. naMdI zrotA loga sujAna // naMdI jana sabhA cirakAla, naMdI jIvadayA pratipAla / cheva kathA ko prayo prabai. jinavara dharama pArASau sabai / / jo bhava dukha vinAsana hArU, jo tribhUvana ke jIva siMgArU / jo vibhuvana vara maMgala karana, mAdi aMta nIva ko saram / / jo ziva ramaNI ko varu bhayo, jI jinadeva sabhA ko jyo| sAkI kathA nirantara bhaI, kavi parimalla kathA varaNa / / thira manu kaSA sune je koI, mana vAMchita phala pAvai soh| bhara jo paDhe paDhAvaM soya, tAka pote asubha na hoya // para jo maru nArI tu kareM, so pahuM gati ko bhramaNu hr| bhavyanako upadesa batAya. nihala so nara mukti hi pAya / / iti zrIpAla kathA parimarula kRta bhASA caupAIyaka saMpUrNam / yaha pATha mUla prati meM nahI he /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAI ajItamati evaM unake samakAlIna kavi appaya nagara prAgare madhi rahe mAlamagaMja mAhI / saMpatti paMsaThi sAla jeTha sudi dazamI maahii| liSyo caritra zrIpAla mAMsa eka maiM / niju para heta ke kAja miTa krodhAdika jI ke| yaha paraMtha bAMce sune, sIla vimA dhIraja gahai / / zabha gati pAge degmahI, karmakATi riSabha kahe / / // zrI // miti pausa budhi 10 dItayAra saM. 1886 // samApta ** *
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi dhanapAla dhanapAla kadhi aba taka hamAre liye prazAsa evaM pracacita haiN| kapitrI bAI ajItamati ke samAna prastuta puSpa meM ye dUsare kavi hai jinakA yahAM pariSaya prastuta kiyA jA rahA hai| dhanapAla kaSi kI racanAmo kA saMgraha ToMka jile ke pramukha baSNava tIrthasthala DiggI nagara ke digambara jaina mandira ke zAstra bhaNDAra meM saMgrahIta eka guTake meM upalabdha huA hai| lekhaka ne jUna1953 meM jaba nagara ke zAstra bhaNDAra ke sUcIkaraNa kA kArya kiyA taba isa mahatvapUrNa kavi kI racanAmoM kA patA lagA sakA / dhanapAla prAcIna kavi deha ke suputra the| ye ve hI delda kavi haiM jinakI aba raga ludhiH prakAza evaM vijJAna kITi gIta nAmaka kRtiyAM upalabdha huI hai| dono hI laghu racanAyeM haiN| inake eka putra ThakkurasI bar3e acche kavi the jiyakI aba taka 15 kRtiyAM prApta ho cukI haiM / kavivara ThakkurasI kA vistRta paricaya evaM unakI kRtiyoM ke mUlapATha hama zrI mahAvIra grantha akAdamI ke dUsare puSpa meM de cuke haiN| ThakkurasI ke paricaya ke prAdhAra para bana pAla kavi saMbhavata: delTa kavi ke dUsare putra the| isalie ye bhI DhUDhADa ke prasiddha nagara campAvatI ke rahane vAle the / kari jAti se khaNDelavAla di. jaina evaM gotra se pahAr3iyA the / dhanapAla kavi ne apanI adhikAMza kRtiyoM meM apane bar3e bhAI ThakkarasI ke samAna apane prAe ko "velha naMdama likhA hai| samaya-kavivara ThakkurasI kA samaya hamane saMvat 1520 me 1560 taka kA mAnA hai dhanapAla ThakkurasI ke choTe bhAI the isaliye inakA samara bat 1525 se 1560 taka kA mAnA jA sakatA hai / svayaM kavi ne apanI kRtiyoM meM racanA kAla kAla kA ullekha nahIM kiyA isaliye ukta samaya hI ThIka jAna par3atA hai| kRtiyo-~-dhanapApta kavi kI TamakurasI ke samAna adhika racanAyeM to upalabdha nahIM ho sakI he lekina eka hI puTake meM upalabdha kavi kI racanAyeM nimna prakAra hai1. dekhiye--- kavivara bUcarAja evaM unake samakAlIna kavi bhekhaka evaM sammAdaka-10 kastUracaMda phAsalIvAla, pRSTha saM. 232-265
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM unake samakAlIna kavi 1. munisuvrata jinavandanA 2 ne majita bandanA 2. vardhamAna gIta 4 Adi jina gauta " bhu isa prakAra guTake meM kavi kI cAra laghu kRtiyoM kA saMgraha milatA hai / rAjasthAna ke abhya zAstra bharadAroM meM ho sakatA hai dhanapAla kavi ko aura bhI ragoM kI upalabdhi ho jAye / ukta cAroM kRtiyoM kA paricaya nimna prakAra hai: -- 15 pada kamala sevita delha nadA dhannapAla kriyA karo | manasubA je jAta pravaM sadA maMgala ramA gharo || 1 || 1. munisuvratabandhanA : kavi yaha eka aitihAsika bandanA hai jisameM rAjasthAna ke bUMdI jile meM sthita kezorAyapATana ke prasiddha jaina meM meM virA bhagavAna munisuvratanAtha kI vaMdanA kara varNana hai| vartamAna meM kezorAyapATana nAma se prasiddha nagara pahile pATasa nAma se aura isake pUrva mAzrama patana nAma se prasiddha thaa| svayaM kavi dhanapAla ne pATana ko bhaviSaya kSetra likhA hai jahAM bhaktagaNa vaMdanA ke lie Ate rahate hai aura apanI manokAmanA pUrNa karate rahate haiN| aise pATana nagara meM mudritanAva kA atizaya kSetra haiM jisakI vandanA ke lie muni zrArthikA zrAvaka zrAvikA sabhI prAte rahate haiM / isake pazcAt kavi ne bhagavAna munisuvratanAtha ke pitA sumati rAjA, mAtA padmAvatI evaM unake lAMchana kachu kA ullekha kiyA hai| isI taraha unake zeSa jIvana kA bhI chandoM meM ullekha kiyA hai| pUrI vandanA cAra chandoM meM pUrNa hotI hai aura anta meM kavi ne apane pitA evaM svayaM ke nAmollekha ke sAtha bhagadAna munisuvratanAtha kI kRpA kI yAcanA kI hai :--- arthAt kavi ke samaya meM bhI bhagavAna munisuvratanAtha ke darzanArtha saparivAra zrAne kI paramparA yI kavi ne ukta vandanA ko rAga malAra / malhAra meM likhA hai / 2. memi jina thA-- kavi kI yaha dUsarI aitihAsika kRti hai jisameM bhagavAna neminAtha kI bannA kI gayI hai / isa gIta meM jayapura rAjya kI prAcIna rAjadhAnI Amera ke di0 jaina mandira bobalA bAbA ke (neminAtha svAmI) stavana ke pazcAt neminAtha hAmI ke mAtA pitA, janma sthAna, toraNa dvAra se lauTane kI ghaTanA, rAjula va sthAga
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAla paritra giranAra parvata para tapa, kaivalya evaM nirvANa kalyANaka kA varNana kiyA gayA hai| 15vIM zatAbdi meM Amera ke sAMvalA bAbA ke mandira meM sthita neminAtha svAmI kI mUla nAyaka pratimA atyadhika prasiddha evaM satizaya yukta mAnI jAtI thii| kavi ne jisakA nimna prakAra varNana kiyA hai : jAhi nAma lIyA duti kasI, gubaha patA :: pAra hai aMbAvatI prativyaMba, zobhitA syAma varNa ghor| . vandahu subha viyaha nemi jirAvaru, doi maTTha zarIru / / 1 / / isa bandanA meM pAMca chanda haiM / kavi ne isa gIta meM apane mAsako delha tanaya likhA hai| 3. varSamAna gIta : yaha kavi kA tIsarA aitihAsika gIta hai| isa gIta meM kavi ne jayapura se 12 kilo mITara dakSiNa meM sthita prAcIna nagara sAMgAnera ke saMghI jI ke mandira meM virAjamAna mahAvIra svAmI kI stavama ke rUpa meM bhagavAna mahAvIra..kA mAtA pitA, garbha, tapa kaivalya evaM nirdhAraNa sthAna pAvApurI kA ullekha kiyA hai tathA gautama mAdi gyAraha gaNagharoM kA evaM anya ghaTanAmoM kA varNana kiyA hai| gIta meM pAMca chanda haiN| sAMgAnera meM saMdhI jI ke mandira kA nirmANa 12vIM pAtAdi meM prA thA / mandira apanI kalA evaM zikharoM ke lie pUre rAjasthAna meM prasiddha hai| 4, mAdi jina gauta: yaha kavi kA cauthA gIta hai jisameM prathama tIrthakara bhagavAna mAdinAtha kA kA stavana kiyAgayA hai kavi ne ToDArAyasiMha ke di.jaina mandira prAdinAtha svAmI kI pratimA ko apane yuga meM atyadhika mahatvapUrNa ginAyA hai| gIta ke zeSa bhAga meM isI taraha kAvaraNaMma hai jaise ukta tIna tIrtha karoM ke gItoM meM varNana kiyA gayA hai| isa prakAra cAroM hI gIloM meM kavi ne sthAna vizeSa ke mandiroM meM virAjamAna pratimAnoM kA nAmollekha karake unameM itihAsa kA puTa diyA hai| kavi kA mukhya nivAsa campAvatI thA lekina vahAM ke kisI mandira kI pratimA kA uslekha nahIM karake pATana (kezorAya) Amera, sAMgAnera pa ToDArAyasiMha ke mandiroM ke mahAtmya kA varNana kiyA hai| mAvA---gItoM kI bhASA apabhraMza prabhAvita rAjasthAnI hai| kRSi kA mukhya kArya kSetra bAda pradeza thA isaliye gItoM kI bhASAmeM TUvArI bhASA kA bhI prayoga adhA hai|
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAI ajItati evaM usake samakAlIna kavi gItoM ke mUla pATha munisuvrata jina vabhyattA rAgu malAra sakala jiraNesara paNau sarasaM dhari dhyAno jI / e jaha pATaNa nagaru bhalaM taha atizaya dhAno jI / ika yA prati Setra jAriNavi bhavika jana dharaNA / eturiya saMgha AnaMda upaja hoi mahochA jirA tathA / parasmAsu purai vighana cUraM pragaTa jirAvaru jANi je| pATaNa mAnaki suthika baiThe suvratA jina baMdijaM // 1 e jo sumati naresara naMdA padamAvatI mAto jI / nasu ni kAchi so syAma sarIro jI / ika syAma varNehi ati manohara dekhatAM manu mohie / drAdiha jAmaraNa mahokhA mera siharA sohae / gAyaMti kinnara pravara prachari ANi mAya sammapae / bIsa jiAvaru vAdi sakhI he manaha baMddhitu pramae // 2 // e jahi jAge ho jodhanu jaMtu bhaye yarAgo jI / e jahi jIta ho madana bhayaMkaru upasama rAgo jI / upasama rAgoM madana jisa paMca zrAzrava TAlam / daMsaNa gAraNa caritamaya jIya ragANa kevala pAlae / daza zreTha gAhara mati Adihi samozara chaJjae / manasuvratAM jina carA baMdai durita zayanAM gajjam // 53 // e jo basu guraNa maMDita jigambara mukati dAtAro / caDhatIsAti yArAM gobhinA guNaMha pArAjI / apAra guragaMSTa na pAra lAbha vividha jIva hitakaro / manavaca krama naranAri se janami janami sukhaMkaro / pada nAmala sevita vaiha nanvana cannapAla kripA karo / manasuvratAM je jAta yA sadA maMgalu tyAha gharo 67
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dhanapAla kavi 2. memojina vaMdanA rAga soraThI paNo aAdi jiNaMdo ahi paNayAM hoi anaMdo / guNa pragaTa kara nizirSado, hai gAuM nemijirnndii| guNa mAisa zrI memi jipabara, sayala sulla dAtArA jAhi nAma lIyA durita nAsa, guNaha garagata na pAra | aMbAvatI prativyaMna zobhitA syAma vAM gahIra / maMdahu subha vIyahu nemi jiNu, doi anu dhanuSa zarIka / / 1 / / sUrIpuraha upanno, rAI samada vije suta dhanno / bara lakSaNa guNa saMpulo, sibavekI kRSi ratanno / sivadevI mAtA jari upanno, samala surapati mAiyA / se mera siharA kari mahochA, iMdra prAgai mcciyaa| tihu gyAna kari saMjuta, dIsa sundarA prAkAra / dahu subha vIyahu nemi jiraNavaru, jAdama baMsa siNagAru / / 2 // hali samavi govido, tumi ugraseriNa dhI maMgo / rAjamatI kharIya susaMgo sA paraSa nemi jinnNdo| nemi jipavara vyAhaNa caDhiyA, toraNa tAma parAiyA / hakAri sArathi vegi pUchA, jIva kAMi pukaariyaa| e bhagati hoisI tumha taNI rAya unaseraNI agaayaa| rathu moDi pAchai caleM jiNabaru, jAi par3ha giranAriyA // 3 // so jAi caDha giranAre jahi tajIye rAjamatI nAre / saba prathika jANi saMsArI, muriNa gharai mahAvrata bhaaro| bata bhAru se chamastu rahiye loyaMtI yaha pasaMsIya / varadatta dhari pAraNaM kiye, prathama gaNaharu AiyeM / vANIya sarasa visA komala, bhavi janaha namasIye / bandI hu zubhadiyo nemi jirAyara, sabvajIva abho diyo / / / chAyAla gurasaha saMjuto, vAisamu jiraNavara pto| daza paTha ghoza the catto, puNu aTha guNaha saMyuttau / tiha loka baMdita caraNa jiraNabara, saMkha lacharaNa sobhiyA / giraNAri giri nirvANa thANaka praTamI puhavIM gayo / naranAri je guNa kahahi svAmI, saphala janmah tyA tanA / kavi delha tana dhanapAla praNami te bheTiyo maiya nemi jiraNA / / 5 / /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jitamatI evaM usake samakAlIna kAMdha 3. vardhamAna gIta rAgu malAra sakala jigesara dhyAu', sarasaM AdhAre jii| guNa gAMja zrI vIra jiNesara buddhi aNusAre jii| guNA gAisai zrI vIra jiNabaru, budhi ke anusAri / tasu nAma lImA hoi naya nidhi bheTiyA bhavapAra / sAMgAnadhari pratibiMddha sobhitA, hema varNa gahIra / baMdaha zubha bIyahu vIra jipavara, satta haSa sarIra // 1 // e jo kuDala purihi avatarai bhayaU anaMdI jii| razIzA de hI UpanI sidhAratha naMdo jii| tizalAde mAtA uri upanaM rAya siddhAratha nNdnno| tasu indra prAga mAi naca deva dudabhI vaajgo| jima meSa gajita mora nAcita cAtriya karati anaMda / tima pekhi bhaviyaha vIra jiNadharU, caiisamauMjiNaMdu // 2 // e jo tIsa varasa lagu jigavA, mujyo griha vAsI jii| puNu jjuraNa tigagA samu jANirU, lIya vana vAso jii| vanavAsu le vrata bhAra dhagyi. loyaMtIyaha juhArIya / daza aLU dogaha rahita svAmI, jISa gaNa sA dhArIya / dAidaza varisa chadmasta rahiye, indra nAsaNu kapiya / mau varSamAna jiNaMda daha, saba bhatra khaya kAriyaM // 3 // e jo kevala gyAnu UpAyA, munijana bhAyA jI / taha gopsama prAvihi gyArA gaNahara pAyA jii| gottama zrottama prama nirauttama mayala maraNahara prAiyA / bAraNIya ke paragAsu huvo, amaragaNa jaya kaariiyaa| so atimai jiNu namI bhayIya hu catImatI rAyarU // 4 // ejo tIsa varasa phiri jigNayama saMbodhyA mAno jI / puga aMta kAlu prAya jArihA pUrA subha dhyAno / zubha dhyAna pUga karma cUrA paMcamI gati pAiyA / pAvApurihi nirvANa prAnaku bhavya jana nasAMsiyA / kavi beraha naMdaNu mani anaMdaNu dhannapAla gAiyA / mahu sayala baMchitu hoU svAmI vIra jiNu ke kAriyA |5| // iti zrI vardhamAna gIta samAptA /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 4. Adi jina gIta dhanapAla kavi rAga gauDI so jipsamarahu bhAvari jahi su cAhI bhavanAra ho / maya de mAtA uri gharaM nAbhi gharAM avatAra ho so nAbhi naMdanu bhavika baMda tor3A nayari mabhAri / paMcasaM dhanuSa pramANa kAyA viSa lAMchala dhAri / sarvArthasiddhi ye yAdamA IsAka vaMzaha jArie / ajo nizu lima guNa kI khAni // 1 // janama caitra vadi navamI ko kaMcanacaraNa zarIra ho / indra mahokhe zrAiyA, mera vhAyo vIra ho / iku mera sihAM hayo jivaru iMdra nArca bahU pare / sIsAhale viSNu, prANiyo mAtA ghare / kumareM para vasi lakSa pUraba tesaTi raju karei / niSeu pAyo pekhi apachare loyaMtIya hasarei ||2| zrAkhAtijAhA pAraNo ghari zreyAMsa naresaho / barasa sahasa chadamastu bhI kevala phAguNa gyAsiho / phAguNa gyArasI huvA kevalu samosarala virAjaye / viSabha seha yAdi gAharu vANi dudabhI gAjiyo / tapu lakSa pUrava jeNipAlyo yaha harihi namasiyo / mI Adi jiva caMda bhaviyahu dhamma mAraga daMsiyo ||3|| DaMDaka paTaka pUrakhA pUrA dhyAna ciyAriho / giri kapalAsaha miTha guNAMha vicAriho / kailAsa giri nirmANa thAnaku paTha guNa saMjulIyA / jIti meM jauti samAya maMThA pahi sugRhi ti anujiyA / kaci delha nadaMNa sugati mAMge dhanapAla gAiyA / zrI zrAdi jirAvaru namI bhaviyahu turiya saMgha mani bhAiyA ||4||
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaTTAraka mahendrakItti mahandrAzi nAma vAle eka saMdidAraka ho gaye haiM lekina bhaTTAraka paTTAliyo ke anusAra aba taka nimna prakAra paricaya milatA hai :11) bhaTTAraka mahendrakItti 11) ajamera gAdI ke bha0 devendrakItti ke ziSya (saM0 1766) (2) grAmara gAdI ke bha0 devendra kIzi ke ziSya (saM0 1760) (3) , bha. devendrakIti / dvitIya) ke ziSya (saM0 1936 / (4) prAcArya mahendra kIti (4) sUrata gAdI ke bhaTTAraka mallibhUSaNa ke ziSya (saM0 1570) ukta cAra mahendrakIti nAma vAle vidvAnoM meM se kauna me mahendra miti prastuta padoM ke racayitA haiM / jisa guTake me ina padoM kA saMgraha milA hai usameM bhI jhAI lekhana kAnya nahIM diyA / lekina guTakA 17 vI athavA 18 zatAbdi meM lipi bata huyA lagatA hai isalie prastuta mahendrakIti bha. devendrakIti {dvitIya) ke ziSya to nahIM ho sakate kyoMki ve to abhI 100varSa pUrva hI hue the| sUrata' gAdI ke bhaTTAraka malli bhUpaNa ke ziSya prAcArya mahendra kAtti bhI ina padoM ke racayitA nahI ho sakate kyoMki padoM kI bhASA evaM zailI16vIM zatAbdi jaisI nahIM hai / aba zeSa do bhaTTAraka rahe eka ajamera gAdI ke, dasare hAramera gAdI ke / DiggI nagara jisameM prastuta gRTakA saMgrahIta hai vaha prAmera gAvI ke bhaTTAraka kA nagara na hokara ajamera gAdI ke bhaTTAraka ke antargata mAtA thA isalie prastuta padoM ke raciyatA bhaTTAraka mahendra bhaTTAraka vidyAnanda ke ziSya the jinakA paTTAbhiSeka maMvat 1766 meM huA thaa| saMvat 1551 meM bhaTArA ralakItti ne ajamera meM punaH svatantra bhaTTa raka gAdI kI sthApanA kI thI aura apanA puna: paTTAbhiSeka mahotsava prAyojita kiyA thaa| bhArata ratnItti ke pazcAt vidyAnanda (saMvat 1766) meM bhora bhaTTAraka
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 bhaTTAraka mahendrakIti mahendrakIti saM0 1766 meM bhaTTAka gAI para abhiSikta hue the aisA unlekha bhaTTAraka paTAvaliyoM meM milatA hai| mahendrakItti ke cAra varSa pazcAt hI saMvat 1776 meM bhahAraka bhanantakIti kA rASTrAbhiSeka hone kA ullekha milatA hai jisameM mahendrakIti kA samaya saMbada 1766--1773 navA (san 1212 se 1516) taka kA nizcita hotA hai aura isake mAdhAra para unake sabhI pada 18vIM zatAbdi ke prathama caraNa meM nirmita lagate hai| mahendrakIti bhadrAraka the| padoM ke mUlyAMkana se patA calatA hai ki ve prAdhyatmikatA ko aura adhika rUci rakhate the abhI taka inake bitane pada upalabya hae haiM lekina ve sabhI pada bhAva bhASA kI dRSTi se uttama pada haiN| bhramasyU bhUli rayo saMsAra-prastuta pAda meM vavi ne pratyeka antare meM udAharaNoM dvArA yaha prAgo moha magana hokara prAtmA ko kisa prakAra bhUla baiThA hai isakA pracchA varNana kiyA hai| yaha prANI vyartha hI moha ke vaza hokara apane pApako paratantra kara letA hai aura ulaTe kArya karane meM hI sukha mAna baMTatA hai / yaha mAnava bandara, totA, svAna, siha, hAthI. hiraNa prAdi ke samAna viparIta kArya karane para bhI apane pApako sUtrI mAnane lagatA hai aura mRga tRSNA ke samAna dina rAta phiratA rahatA hai| (2) mero pana viSayAhI syurAcyo--- pada meM kadi ne mAnava kI vAstavika sthiti prastuta kI hai ki vaha jIvana bhara mRtyu ke antima kSaNa taka strI, kuTumba, dhana saMpatti prAdi meM hI magana rahatA hai aura apane prAtma mAlyArA kI pora tanika bhI dhyAna nahIM detaa| (3) sAdho adbhuta nidhi ghara mAhI evaM sAdho adbhuta nidhi dhari pAI-ma do padoM meM mAnava ko apanI nidhi ko pahicAnane kA prAgraha kiyA hai| yaha mAnada apanI prAtmA ko mUlakara use anyatra dene kA prayAsa karatA haiM / jaba ki prAtmA kA zarIra meM tiloM meM tela, kASTha meM agni ke samAna vAsa rahatA hai| (4) dekho karma kI gati nyArI-isa pada meM kavi ne rAvaNa, mandodarI, rAma sItA, yazodhara rAjA amrita devI rANI, mAtA candramatI mAdi ke jIvana meM ghaTita ghaTanAoM kI pora pAThaka kA dhyAna prAkRSTa karate hue karmoM kI vicitra lIlA kA mAchA citra utArA hai aura panta meM bhagavAna jinendra kI mArAdhanA meM hI karmoM ke jAla se chuTakArA mila sakatA hai isakA varNana kiyA hai|
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamati evaM usake samakAlIna kavi 103 (5) sevata viSaya nRpati nahi mAna-prastuna pada meM kavi ne saMkSipta rUpa meM mAnava svabhAva para prakAza DAlA hai ki vaha saMsAra meM viSayoM ke sevana karate rahane para prasne bhASako atRpta mAnatA hai aura dina rAta unhIM ke pIche daur3atA rahatA hai| (6) saba duHkha mUla hai mithyAta-isa pada meM kavi ne mithyAtva ko hI mAnava ke jaga meM bhramita hote rahane kA pradhAna kAraNa mAnA hai tathA paccIsa doSoM ko chor3ane evaM paMca parameSThI kA dhyAna hI mithyAtva ko dUra karane evaM sammakatva prApti kA upAya batalAyA hai| (0) karaNA karo bhagavaMta jinezvara paya nava-yaha pada bhakti paraka hai jisameM pram bhakti se saba kucha prApta kiyA jA sakatA hai isakA varNana kiyAgayA hai / jinendradeva kI mahimA veda bhI bakhAna karane meM asamartha rahe haiM isalie unhoMne "neti neti' zabda ke dvArA unake mahAtmya ko pragaTa kiyA hai| vedoM ke neti neti zabdoM kA vaiSNava kaviyoM ne mI varAta kiyA hai / (4) "vetana kA mAmalAnA" cetana polata' kya nahi manamaiM-ina padoM meM kaSi ne bahuta hI romAMcaka zabdoM meM mAnava ko sAvadhAna rahane kA Agraha kiyA hai / vaha prANI mArama svabhAva ko chor3a kara para svabhAva meM laga jAtA aura ratana ko chor3a kara kAMya ke Tukar3e meM hI lubhAtA rahatA hai| isa prakAra ukta padoM ke mUlyAMkana se patA calatA hai ki bhaTTAraka mahendra kIrti mAdhyAtmika saMta the jo apane pravacanoM evaM sAhitya racanA kedvArA sadaiva samAja ko naitikatA evaM prArama svarUpa ko pahicAnane kA pATha par3hAyA karate the| unake sabhI padoM meM prAtmaciMtana evaM pAtmajJAna kI jo ghArA dikhAyI detI hai baha pratyadhika svAbhAvika hai| aisA mAlUma par3atA hai jaise mahendrakItti ko rAta dina prAramajJAna prApta karane kI ciMtA satAtI rahatI thI aura usI citA ko unhoMne apane hindI padoM meM vyakta kiyA ho| kavi ke pakSoM meM mahAvAvi banArasIdAsa ke padoM kI chApa dikhAyI detI hai tathA kAbIra evaM dUsare niguMe paMdhI kaviyoM kI jhalaka duSTigocara hotI hai lekina itanA avazya hai ki kavi ne ina padoM meM apane saMddhAntika jJAna kA bhI acchA upayoga kiyA hai / bhASA-mahendrakItti ke pado kI bhASA rAjasthAnI ke samIpa hai| 18vIM zatAbdI meM jisa prakAra bhASA meM nikhAra prAne lagA thA vahI rUpa meM hameM ina padoM kI bhASA meM dikhAI detA hai lekina phira bhI rAjasthAnI ke zabdoM kI bahulatA hai syu,rAcyo, mAcyoM jaisI triyA pada pAda rAjasthAnI bhASAka sAtha apanI adhika nikaTatA pradarzita karate haiN|
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaTTAraka maheMdrakIti racita pada rAma grAsAvaro bhramasya mUli rahyo saMsAra / moha magana grAma guraNa bhUlyo, bhajyo na jinavata sAra ||1|| sIta vyathA pIDita jyu marakaTa, tA guMjA hAra 1 kadha mukha nalanI ko subaTA, kupaTakyo hAra // 2 // jyu nara mUDa rAci visayAmiSa, magana bhayau tihuM kAla | suSa ko lesa kahUM nahi supanaM naraka nigovAmAra // 3 // jaise svAna mUrtI maMdira meM, keri kUpa guMjAra 1 phaTakasilA maiM debi Apa gaja, konhau dAna prahAra // 14 // jyu mRga vana meM deSi bhADalI, mAni sarovara dhAra // ca disi phirona pAyI jalakaraNa, phUlyo kAMsa gavAra ||0||5|| pAyakuca bhayau graha ghorI, saba sira prAracI bhAra || ekalaDI ema niraMtara, jAmaNa maraNa apAra // 0 // 6 // 2 rAga prAsA mero mana viSayA syuM rAjyo / suma ko sAja nahIM supanAyeM, paratriya dekhi dekhi nAya || arat triSA prIti vanitAsya deSi parigraha mAMcyo ||0||1|| 1 jakha laga pala na gharaM bhani prAraNI, azubha karma nahi pAcyo || mahendrakata taba kahA karoge, naraka nigodini pAMcyau / megaa2||
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajInamati evaM usake samakAlIna kavi 3 rAga sAraMga tathA paura deSo moha tI SikAi, so modaM kahiyana jAi 11 jiha Tupa dIyo anAdi hI kAlahi, phiriphiri tiha lapaTAI || denA duSTadurgAta dukhadAtA, naraka nigodi nisAI 11 chedana bedana tAr3ana tApana, sUlA seja luTAI |||||| cagati bhramyo mahA dukha pAyo. parAdhIna bhayo bhAI || parakI saMgati nija gugA sabai ghaTAI de0 ||3|| 3 tA samyaka darzana sevo, mavya jIva suSadAI 11 mahendrakI ta hoi niraMjana AvAgamana miTAI | | 0 ||4|| 105 rAga zrAsAvarI sAdho adbhuta nidhi ghara mAMhI / isa uta phireM kareM nahi sodhI, bhramataM jAnata nAhI || sA0 // 31 // 2 jaise mRga kasturI kAraNa vana hiMData DoleM / moha mithyAta vikala bhayau prANI, parama dharma nahi tolaM ||0||2 // para purasAratha bhIjana soddhA, gharamai ghali kuM bhaTakata aMdhA || yudhyo jIva kAmata suSa kAraNa, lAgirahyo gRha dhaMdhA || sA0||3|| samara koDAkauDI sAgara, moha mahAyiti bhAgI // kAraNa tauni kari samakita rASyau, laba dhAtama nidhi jAgI // sA0 // 4 // sapta prakRti upanAma kari zakhI, kSaya te kSAyika rAI || ve te nija para guNA vedeM, yahI mokSa kI sAI // sA0|||| . moha koyI sata cUraNa, saThi prakRti binAsI / / mahendrakI prabhu jaya jinezvara lokAloka vikAsI // sA0||6|| H
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 5. rAga AsAvarI sAdho adbhuta nidhi ghari pAI / bhaTTAraka mahendrako si tuti zrI jinarAja batAI ||sA0||1|| apanA puruSoM kI bhrUNI, gharaNA kAla kI rASI / / bIjaka sahIta patra jyoM nikasyo, sAMprata bhayo susASI ||sAgara || jyu paramAtama deha bhUmi meM, tyuM kaMcana pASANe 11 ani kASTha tila tela hI vAso meM zrAtama nidhi jANe || sA ||3|| bhraSTa karmma rajasU prAyAdI. bheda binA nahIM pAyeM / / samyagdarzana zAna caraNa bala, sadguru yatana laSAvaM // sA0 // 4 // so guru cautisa pratisaya jAke ananta catuSTaya sohai / praSTa prAtihArya prabhu sobhita, bhavya janana mana mohe / sA0||5|| nikaTa bhavya so mahA upasamI, bhadrarUpa pariNAmI || maheMdrakItti bhAtma niSi parasai, mukati nayara padagAmI ||saamaa6|| rAma prAsAvarI devo karmana kI gati nyArI / nahI Tarala kahau nahi TArI || rAvana sarIkhe subhaTa mahAnara kahe maMdodarI gaNI / sItA satI dehu raghupatI ko, rAja karoM atI jAlI // / 1 // aMtevara jAkai sahaya aThArA rUpa kalA guNa sohe / vidyAdhara putrI ati suMdara, aniza piya mana mohe // de0||2|| rAva yazodhara viSa de mAro ati devI rANI / dramatI mAtA kI saMgati, mithyA buddhi vaSAlI / de0||13|| aura asaMkhya bhae mahArAjA, tehU karma basi hAre / samyak bhAva vinA jIva jete, cahuMgati mAhI mAre || 7 ||4|| isa jAni jina dharmyaM zrArAdho, hitu na jo koI maheMdrakIti jina caraNa zaraNa leM janma maraNa nahIM hoI // 30 // 5 //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajItamani evaM usake mamakAlIna kavi rAga kAnaroM paramesUra nistaaro| karuNA kari mohi tAro ho pramu ||prme0|| paramadayAla paramapada gAmI, aghamocana pracaTAro / / vItarAga arahaMta jinezvara, mukati ramani bara pyAroho prmu0||1|| adhama upAraNa siva suSakAraNa, bhavya jIva AdhAro / maheMdrakIrti kara jori cIna, pAvAgamana nivArI ho prmu0||2|| rAga kAmarI mayu kari bhakti karauM pramu terI, praSTa karma dhana barI ho prbhu0||1|| moha mithyAta mahA ripu dherayo, choData lAra na nerI ho / / mahUMgati mAhi bhrampo ciraphAla,tuma saraNAgata herI ho ||ho pramugAsA jina anaMtaguNa smaraNa prAtma zakti suserI ho ho prmu0||3|| maheMdranIti arahata dhyAna te mUkativadhU prati niyari ho|ho prbhu||4|| rAga kAnaro / bhava sAgara bhramato duSa pAyo, moha mithyAta mahAmita lAyo / / yo saMsAra samuda aparamita, pradha jala bharagho pAra nahIM pAyauM / kAma krodha mA lobha mahAmada, janmamaraNa naka dhaka bharAyo bhkaar| baTuMgati baDhavAnasa ati tApe, naraka patAla mAhi saMtAyo / jaina gharama saha parama parohaNa, bhavya jIvani mana bhAyo maaraa| bhAgya vizesa pAi dita rASa, samakita hisa ati pavana suhaayo|| maheMdrakosi siva ratna dIpaku', zrI jinarAja supaMtha batAyo / bha / / 3 / /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 10 rAga kAnaro sevata viSaya pati nahi mAneM, madana mahAripu ke mada jaise sthAna asthi ca // taM cAdi yadhira manareSa jAne / / bhaTTAraka mahendra kIsi Toll bhrama basi mUli gayo grAtmanidhi, mUDa aura kI ora hI ThAroM // 0 // nija svabhAva taji parasaMga rAMcdho, moha vikala mamatA cita bArzI // maheMdrakIzi prabhu se jinezvara, pUtIni bhavana ke rAmro ||2|| P 11 rAga kezarI saba duHkha mUla hai mithyAta | jAke urda jIva nahIM ceta kareM prAtmaghAta || sa0 1 17 moha darzana nAma jArka gharaM prati utapAta // chAMDa doSa pacIsa tama ghana hoi samakati prApta || sa0||2|| paMca guru pada nAma ghyAyo, driDha rahe tAta ramAta // maheMndrakIti se zrI jinavara, honI nirmala gAta // 0 // 3 // 12 rAga kedArI mahimA apAra Ake guNAko na prArAvAra. jaga ko adhAra iso deva jiraNa deva dhyAiye || indrAdika deva jAkI, mana avakAya kareM seva, tIsa pyAri pratisaya birAjamAna gAiye // anaMta catuSTaya pragaTa pratibhAsa sadA, ATha prAtihArya mahAvibhUti pAiye || graho bhavya bRnda taji moha mAna mAvA kaMda, vItarAga pada caMda niz cita lAiye ||
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajIta mati evaM unake samakAlIna RSi rAga nASI karuNA varga bhagata jinezvara paya n|| jinamaNa siMca apAra, pAra kahi kaime paav|| indrI budhi manahIna kahIM prabhu zyU kari gAdhu / / bheru caDharaNa kuMpAMmulo udadhi taraNa maja hIna / / paMchI uI mAkAsa maiM tAhi giga diga chIna jina / / 1 / / gUgo mukhi kuvara, mAlasI nabha ko pAsa / mUDa halAhala bhaSa, agani jvAlA mukha grAsa / / jyusUrya jala kuDa maiM, pakaDyau cAhe bAla imo subhaTa nara kauna hai jo gahi rAkha kAla jine|2|| zrIta rAga savaMza siddha paramAtama svAmI / nirvikAra nidoSa suddha pada go ke gAmI / nija bhASA stuni ye kareM samayasaraNa tirajaMca 1 jyu jalanidhi jala se garabau cir3I leba bharanu ca ||jine / / 3 / / doSa aThAraha rahita deva arahana bhimezvara / pratisaya vara cautIsa divya soma paramezvara / praSTa prAtihAyaM bhale anaMta catuSTaya pAya / sari prakRti vinAsika bhae tribhuvanapatti rAya jine||| jinavara rUpa anaMta kAhI kyU manahI samAvai / neti neti kahai veva nAhi kachu aMta na prAva / apanI mamatA mAriko rahai aMtari lo laai| maitai miTai kududdhI bI taba darasana de aAha jine|5|| NA jAko sampaka jJAna dhyAna raja karma tri.sa / sakala tatva ko rUpa parama jhIe paramArsa / / cidAnaMda chida pahai vidvilAsa cidadhAma / / maheMdrakIti mani nirA basau siva pAtra visarasama ni / 613
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 * rAga sAraMga cetana kA bharama mulAnA // Teka // sahaja svabhAva rAci nija apanI china meM riva puri jAnA ||0||2| khAMDa pramolika ratana dhanopana, kAca kI kiraca lubhAnA ||0||3|| dRSTa aniSTa midhyAta mahA viSa, raci racimeva gharAnA ||0||4|| svapara viveka mahA sukha kAraNa, sevo samakita rAnA // sahaja yalana paragaTa hoi bhaiMse, jyu kaMcana pASAnA // 20 // 4 // janma jarA kahUM maraNa na vyAce, suddha rUpa ThaharAnA || maheMndrakIrtti taba aMtara kaiso jala karaNa siMdhu samAnA // 16 15 rAga sAraMga bhaTTAraka mahendrakI cetana caitata kyUM nahi manamai / moha pramAda mahApada pIyo yo dharaNi ghara ghana meM | yo jar3a rUpaka ko dAtA, rAci rahyo tU tana meM ce0 || baTsa bhojana bahuvidhi poSo, to hU nahIM guraganameM // prana midhyAta ghaTA hai jhADI, sUrya labai nA ghana maiM ||2|| binu samakita jyu tatva na mAse, kahA bhayo jojana maiM || maheMdrakIti kastUrI kAraNa, jyu kUMDhata mRga vana mai // 0 // 3 // Wei Tian Jia
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ devendra kavi hue 17vIM zatAbdi meM jitanI saMkhyA meM hindI ke jaina kavi hue utane isake pUrva kabhI nahIM hue / devendra kavi aise hI kavi the jo 17vIM zatAbdi ke prArambha ke isa bhAga meM aura jinhoMne hindI kAvyoM ke lekhana meM apanA nAma prazasta kiyaa| jisa prakAra bAI zrajItamati, dhanapAla evaM bhaTTAraka maheMdrakIti bhaba taka acacata rahe haiM usI prakAra devendra kavi bhI nAmolle ke yatirikta kSetra dRSTi se acatrita kavi hI rahe haiM jinakA vistRta paricaya yahAM prathama bAra diyA jA rahA hai / meM zAstra bhaNDAra devendra kavi kA prathama bAra nAmollekha maiMne rAjasthAna ke jaina kI grantha sUcI paMcama bhAga meM kiyA thA aura unakI aba taka upalabdha ekamAtra kRti yazodhara rAsa kA ullekha kiyA thaa| isake pazcAt kisI bhI vidvAna ne unakA kahIM paricaya diyA ho vaha mere dekhane meM nahIM aayaa| abhI jaba maiM navambara 3 meM darzanArtha evaM vahAM ke zAstra paramapUjya zrAcArya dharmasAgara jI mahArAja ke bhaNDAra kI khoja meM pratApagaDha ( rAjasthAna ) gayA to junA mandira ke zAstra bhaNDAra yazodharasa kI eka prAcInatama pANDulipi mila gayI jo apane racanA kAla ke 6 varSa pazcAt hI lipibaddha kI gayA thI / isa prakAra devendra kavi aise cothe pracita kavi haiM jinakA yahAM paricaya diyA jA rahA haiN| devendra kavi ke pitA mUdeva vikrama the jo svayaM bhI kavi the tathA apane nAma ke pUrva kavi upAdhi lagAte the / ve jaina brAmhaNa the isalie bhUdeva zabda kA prayoga karate the| devendra ke pUrvaja ananta paMDyA the jo bhaTTAraka sakalakIti ke anuja evaM ziSya brahmajinadAsa dvArA sambodhita huye the / prananta paMDyA kA rAjAoM kI taraha sammAna thA / usane samyakatva kI prArAdhanA kI thI tathA jIvadayA vrata kA pAlana kiyA thaa| kutulukhAna kI sabhA meM usane jaina dharma kI prabhAvanA tathA sarpa ko ghar3e meM DAla diyA thaa| yahI nahIM aneka jina mandiroM kA nirmANa
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 devendra vadi tathA jIrNoddhAra banAyA thA / tathA pratiSThA vidhAna karAye the| mananta paMDyA ke karajI putra hue jo antyadhika udAra svabhAva ke the / imako eka putrI padmAvatI bhI jisake pati kA nAma dharasIdhA thA / brAhAraNoM ke bIma kUloM meM vaha viziSTha mAnA jAtA thaa| dharaNIdhara ke do putra the jinameM jeSTha patra vikrama tathA kaniSTha putra gaMgAcara the / gaMgAthara jaina nyAya ke vizeSa jJAtA the tathA samyakatva se suzobhita the / ume sobhAgya se jagata se virakti so gayI jo bAdameM bhaTTAka disAlakIti ke paTTa meM devendrakIni ke nAma se vikhyAta hue| janhoMne karnATaka pradeza meM janadharga kI bahuta prabhAvanA kI thI pora jaina rAjAnoM dvArA pUjita hue the / vikrama vividha prAgamoM ke jJAnA the isalie ve vikrAbhaTra ke nAma se vimyAta the| mahIpAla nIti unake vidyAguru gre / vikrama kI patni kA nAma ajavAI thA jo zIlavatI evaM guNavatI thii| devendra usI kA putra thaa| bhagavAna jinendra deva kA vaha parama upAsaka evaM jaina zAstroM kA parama jJAtA thaa| devendra kavi the| unhoMne vicane granthoM kI racanA kI thI yaha tI abhI jJAta nahIM ho sakA hai lekina unakI eka mAtra racanA "yazodhara rAsa" kA racanA kAla 1 dhana dhana jinadAsa brahmabAgI, sA. pratibodhyA brAhmaNa gaja no / yanansa paMDayA nAma bhalU, sA0A jANe jeha ne rAja mamAna to / / 5 / / tInoM prAdayo samakIta ratna |sAkA prajJa jIvadayA pratipAlato / ghaTa sarpa dIvya karasA / kutusakhAna sabhA visAnato // 60 / 1 2 jaina dharma tihAM thApIyo sArA vyApIyo jasa apAra to| biMba prAsAda usAra karayA saao| tasa sUta kaujI udArato // 6 // tasa putrI padmAvatI |saa0| dharaNIdhara tasa ta to| caubIsA brAhmaNa kRli sA sohi mahImAvaMta to / / 62 sasa putra doye pavitra saao| vikrama maMgAdhara nAma to| janavAdI vidyA tilA nasA samakita ratana suhAmano / / 63 / gaMgAdhare napa uddharayo sArA bhAgya saubhAgya samudra to| bisAlavIti pATi havA |sA devendrakIti surendratI / / 64|| prakalaka sUrI sIMghAsane |saal| karNATaka desa pramIdha to| jinadharma tIhA~ uddharayo |saal| jana rAjAdika pUjA kIpatto / / 6 / / 3 vikrama bhaTTa vikSAta to mA0n sIla samakita guNa khANa to| tasa ci putra vIzArada |saal| devendra bAsudeva jANa to // 66 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAI majItamati evaM usake samakAlIna kavi maMvat 1638 prAsoja sudI 2 zukravAra hai / rAta kI racanA mahubhA nagara (gujarAta) huI thI aura vaha bha0 vAdinandra prAdeza se likhI gayI thii| devendra kavi bhagavAna munisunatta nAtha ke parama upAsaka the isalie matha kA prArambha unhIM ke maMgalAcaraNa paramAna bhI nahIM karanA hai| zora rAsa 6 praSikAroM meM vibhakta hai tathA vaha prabandha kAvya ke rUpa meM hai / kavi ne rAsa kA prArambha maMgalAcaraNa se kiyA hai isake pazcAt sarasvatI bandanA kI gayI hai aura "gAsU' yazodhara gasa" ke rUpa meM rArA rakhane kA maMkalpa vyakta kiyA hai| svAdvAda prakAsinI jaganmAtA zAradA ke stavana ke pazcAt caubIsa sIkiroM kA 24 padyoM meM stabana kriyA hai aura phira tIrthaMkaroM ke gaNa gharoM kI saMkhyA kA ullekha karate hue bhagavAna mahAvIra ke nirmANa ke pazcAt hone vAle tIna kevaliyoM evaM pAMca zu takevaliyoM kenAmoM kA smaraNa kiyA hai / thata kevaliyoM ke pazcAn vizAkhAcArya prAdi daza pUrvadhArI evaM nakSatrAdi 11 abha ke pAThiyoM kA bhI smaraNa kiyA hai / isake pazcAt prAcAryoM ko sthAna diyA hai jisameM kundakundAcArya, umAmbAmi samantabhadra, pUjyapAda, jinasena, prakalaMka, eyaM guragabhadra jaise prAcAryoM kA ullasa evaM guNAnuvAda kiyA hai| ekAdapAMga sujANa nakSatrAdi sohAmaraNAe / anukami zrI kudakuda paMca nAmi koDAmaNIe / / 20 / / jina caraNa kamala sevi |saal| kari jina zAstra abhyAsa to| 4 saMvan 16 pATha trisi |saa| pAso suda tIja bIji zutravAra to| rAsa racyo navarasa bharayo |saa mahUyA nagara majhAra to / / 5 pravanI anopama rUpa, bAdIca'da tama pATa mohie / vAdI rAyala saNagAra / bhavI aga ana to mana mohie ||26|| dohA eha gacchapatI prAdesa zrI, rAsa racevA prAja / udyama mAMDyau mana ralI, sajana prAnandaha kAja // 1 // 4 // anukrami gautama svAmi, sudharmAcAraja kevalIe / atima kevalI jAgA, jaMbUsvAbhi kIgatI bhalie // 16 / / zrata kevanI banI paMca, paMca saMsAra duHkha harae / dihaNunaMdi mitra hoya. aparAjita bijita smarae / / 17 / / govaradhana guNavaMta , yANI bhavI aNa uddharee / bhadravAha vaha bheda, candragupatI saMsaya haree / / 18 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ devendra kavi umAsvAmI muni saMta samantabhadra bhAba prAtiloe / prati codhyA sivakoTi koSa svayaMbhU guNaniloe / / 21 / / pUjyapAda prasIdha jinasena sAmane caMdaloe / anApama prakalaMka vIra dhari bodha jItavA bhaloe // 22 // mugabhadrAdi aneka pUrvAdhAraja bahu huvAe / ho dhyAgharI bhAba kAma vAMchita siddha thavAe / / 23 / / kavi ne prAcAyoM ke pazcAt bhaTTArako kI paramparA kA ullekha kiyA hai jinameM bha0 padmanandi. vidyAmandi mallibhUSaNa, lakSmI candra, vIracandra, jJAnabhulagA prabhAcandra, vAdicandra ke nAma ginAye haiN| ye sabhI bhaTTAraka balAtkAra gaNa kI sUrata zAkhA ke bhaTTAraka the / isa prakAra yazodhara rAsa aitihAsika tathyoM kA bhAga bana gayA hai / bhagavAna mahAvIra kA samavasaraNa jaba vipulAcala parvata para AyA to zreNika mahArAja pure prajAjanoM ke sAtha unakI vandanA ko ge| unakA hRdaya se stavana kiyA aura gautama gaNadhara se yazodhara ke jIvana buta jAnane kI apanI icchA prakaTa kI isa prakAra Rvi ne prathama adhikAra kAvya kI bhUmikA ke rUpa meM prastuna kriyA hai jisase patA calatA haiki kavi meM kASya nirmANa kI vilakSaNa pratibhA thii| dUsare adhikAra se navama adhikAra taka yazoghara kI jIvana kathA dI huI hai jo atyadhika kAvya-maya bhASA evaM zailI meM likhI gayI hai| kavi ke pUrva meM jitane bhI yazodhara ke jIvana para kAvya, rAsa evaM caritra likhe gaye the unase kavi paricita thA yA nahIM isa sambandha meM to hama koI prakApA nahIM DAla sakate kyoMki svayaM kavi ne apane pUrvavartI kisI bhI kavi kA nAmollekha nahIM kiyA jinhoMne apabhraMza saMskRta evaM hindI meM yazodhara kAvya/rAsa/caritra likhe the lekina kavi ne yazodhara pinakathA likhate samaya usI paramparA kA nirvAha kiyA hai jo usake pUrvavartI kaSiyoM ne kiyA thaa| lekina sabhI prasaMgo kA varNana karate hae kavi ne apanI kAmaga kauzala kA pradarzana avazya kiyA hai| isase kAvya madhura evaM sarasa bana gayA hai / vaiye bhI svayaM kavi apane rAsa ko navarasa yukta racanA kahA hai| aura "rAsa rasyo nava rasa bhara yo / jaise dhAbdoM kA prayoga kiyA hai| yahAM hama kucha udAharaNa prastuta kara rahe haiM : nagara meM nArI kI sundaratA kA varNana karate hue kavi ne kahA hai ki sundariya para bhavare jhUmate the aura jaba ve unheM uDAtI to unakI karadhanI zabda karatI thI / unake madhura zabdoM ko suna kara svayaM koyala lajjita ho jAtI thii|
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajitamatI evaM usake samakAlIna kavi 115 bhamara bAratA karuNa nalake, sArasa sarasa sugaMta to| koyala nArI zabada suNIyatu, lAjI yacana bhaNaMta tu // 67 / / kavi ne eka prora zmazAna kA jahA vIbhatsa varNana kiyA hai vahAM udyAna kA baDA hI manorama varNana itrA hai| isase patA calatA hai ki kavi kI varNana zalI yAmAnya rUpa se acchI thii| vIbhatsa bana : cauhAthakAe uThyA bahu dhama, argha dagdha kalevara pddyaae| ThAma ThAma e paDayA bahuta, galI gayU mAMsa ehAM maDAe / / 2 / / vikasayAe mukha dIsi dAMta, tU balI e gharaNI rahavaDIe / mInAlIyAe tANe tAsa, mAkAze gRSa leI jAe // 3 // kUtarA eva lAgI prahAra, bar3hatA mAho mAhi iha Dahie / vAyasa e pharameM badaTha, kAgiNa ghaNa kala galI rahie 114 // 20 // prAkRtika sundaralA . vADI vana hAma ThAma, kapUra kadalI komala disI helo| nAlakera khajUra, pUga to taru para hI sehela || tAla tamAla he tAla,sarala sohi samajana samAhela / komala madhya rasAla, devadAru yAdi usamA hela / / 6 / / taja patra nAgavela elacI lacI phale karI hela / jAyaphala saMvagaha mela, maga vela chi jhUmake bhI hela ||10 // kavi ne yazodhara gasa meM sUryAsta evaM candrodaya donoM kA varNana kiyA hai| jinake vAna se prabandha kAya kI mahattA meM vRddhi hotI hai / sUryAsta bAna kA eka udAharamA nimna prakAra hai : prastAcale re sura pAbaMto jaanniiyo| nija mIra pari re mukUTa samo baravAyo // 4 // pazcima disi re ravI prAviha dhArAtahI / paMkhI taNA re sola sasi kare vAnahI / / 5 / / nira aMtare re rabi ghaNa mAna paamyuuN| uttama nere ko ei eka sIsa nanAmayU / / 6 / /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 devendra kaSi vyabhacAriNI re gamana medha ra si caDhI / ravi upari re devADi mAMkhi rAtaDI / / 7 // 53 // ukta padyoM meM sUryAsta hone para vaha kisako kaisA lagatA hai isakA sAmAnyata panchA varNana milatA hai| isI taraha kavi meM candrodaya vAA bhI acchA varNana kiyA hai / pUraba disI re guphA pako e nIsarI / gagana vane re saMcaraya nArI // mi kiraNa nakhe re aMdhakAra gaja vidArayo / jANaM tArA re muktAphala vistArayo / / 23 / / gAmI bhItala re amRta maya kahi vADa to / lAMchana masi re hara dahyo kAma jIyADa lo / / 26 / / isa prakAra yazodhara rAsa meM aura bhI kitane hI acche evaM kAvyamaya varNana haiM jinase rAsa ke kAvyatya meM vRddhi hotI hai| lekina yaha bhI kahA jAnA cAhiye ki kavi kI varNana zailI anya kaviyoM se ekadama bhinna hai| vaha pratyeka varNana meM apanI chApa chor3anA cAhatA hai lekina isameM vaha pUrI taraha se saphala huaA hai yaha sandeha yukta hai| bhASA-kavi gujarAta kA rahane vAlA thA aura gujarAta meM hI rAsa kI racanA kI gayI thI isalie rAsa kI bhASA para gujarAtI bhASA evaM zailI kA puga prabhAva hai| indo kA prayoga evaM zabdoM kA cayana donoM meM gujAnI kA prabhAva thotita hai| mahAkavi brahma jinadAsa ne jima zailI kA prayoga kiyA thA aura usI zailI ko yahAM kavi devendra apanAyA hai| 16vI 17vIM zatAbdi meM gujarAtI zailI kA hindI kaviyoM para pUrA prabhAva rahA / isIkA namUnA yazodhara rAsa meM dekhA jA sakatA hai| chanda ----rAsa meM dohA chanda ke atirikta aura bhI bhAsa chandoM kA upayoga kiyA gayA hai| hameM prAja eka bhAsa meM kitane hI pada mileMge sAtha hI dUsare bhAma prANadAnI bhAsa herlAnI (13), bhAsa nAre sujhAnI (15). bhAsa brahma guNarAjanI (16). bhAsa caupaI (24) bhAsa bhamArulInI bhAsa rAsanI (31), bhAsa sAhelInI (36), bhAsa vasanta phAguganI (46), bhAsa bhUpAla rAganI (53), bhAsa bhadrabAhunI (81) bhAsa paTulalATInI(84) bhAsa jIvadAnI (68) Adi bhAsoM kA chandoMke rUpa meM prayoga kiyA hai| kavi
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajItamati evaM usake samakAlIna kati ne caupaI jaise svatantra chanda ko bhI bhAsa copaI kara chanda kA prayoga kiyA gayA hai / hA dohA ke prAge pIche bhAsa kA prayoga nahI kriyA hai| racanA sthAna-jaimA ki pUrva meM kahA jA cukA hai ki yazodhara rAsa pI racanA mahavA nagara meM candraprabha caityAlaya meM kI gayI thii| magara dhanadhAnya evaM suvarNa meM prona prota thA / vahIM vazika samAja ke paryApta saMkhyA meM ghara the / var3e baI vAr3I paravaM bagIce the jiname vibhinna prakAra ke phaloM vRkSa the| nagara meM dhAyakoM kI acchI bastI thI jo dAna pajA vrata abhiSeka karane meM bar3I maci rakhate / vahAM bar3e 2 viNAla jina mandira the isa prakAra jisa nagara (mahA) meM kavi rahate the vaha apane samaya kA uttama nagara mAnA jAtA thaa| teha desa mAhI sohi mahamA nayarI asaMtato / dhana karaNa karaNaya ra tane bharI, mahAjana navasaya mahaMtato // 1 brAhmaNa vedane abhyAsa nAhi pUrNa nadI mAMhI no| pravara baraNa gharamA vasi sA. nita nita hoya uchAhato / / siMhapurA kula maMDaNa bAhi vAriyA zrAvaka vasaMtato 1 dAna pUjAprata atireka, bahuri ghara rNjno::12132|| mahuA nagara ke mandira kI mulanAyaka pratimA candra pramu svAbhI kI thii| mandira meM dharaNendra pathAvatI kI pratimA bhI zrI jinake darzanamAtra se bhUta pizAca kI vAdhA dUra ho jAtI thI mandira ke bahAra kSetrapAla bhI pUje jAte the| mahuaA nagara meM aneka dhAtraka the jinameM saMghavI nAkara nandana, maMghavI zivadAsa saghatrI dAbhAI, mAha cAhAnakula cAMdalI. saMghavI jagA, jayavaMta saMghavI, haMsarAja suta sAha kaMpArI, nAhana ruta mAMgajI, bhAjI Adi ke nAma vizeSataH ullekhanIya the jinake nAma kavi ne atha prazAtti meM ginAye haiN| ina sabane yazodhara rAsa kI racanA meM viveSa preraNA kI thii| saMghasI nAkAra naMdana |saalaa saMghavI sAhi sivadAsa to| bhUpAla kula sohAyara sAla saMghavIdA bhAI gRgArAma to 1139 // sAhA nAhA nakula dilo !sAdA bhAI dAna dAtAra to| mAdhavI janA kula mAharaNa |saal| jayavaMta saMghIva udArato // 3 / haMsarAja suta sAhA kuara jI |saal| nAhana suta mAgajI sucaMgato / bhAraNajI Adi saMga mAdarathI saa0| rAsa dacyo mana raMgato / / 4 / / 1 teha gacchapatI prAdesa thI, mayA nagara majhArato / badraprabha caityAlaya rAsa racyo sukha kAratA / /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ devendra kavi devendra kavi bhaTrAraka sakalakotti ke grAmnAya meM hone vAle bhaTTArakoMsakanakItti, muknIni. jJAna mUSaNa, vijaya kItti zubhacandra, sakala bhUparaNa, sumati kIti mugakIti jase bhadrArakoM evaM brahma jinadAsa evaM unake ziSya zAMtidAsa pra. haMsarAja evaM ka. rAjapAla ke vyaktigata evaM kRtitva se bar3e prabhAvita meM isalie kavi ne jamakA sAbhAra ullekha kiyA hai / kavi ke samaya meM brahma zAtidAsa the jinake upadeza evaM preraNA se kavi kI dharma evaM sAhitya racanA kI aura pravRti bar3I / yazoSara ke jIvana ko lokapriyatA yazodhara rAjA kA jIvana jaina samAja meM matyadhika lokapriya rahA hai| dravya hiMsA ke sthAna para bhAna hiMsA bhI kitanI pApa bandha kA kAraNa banatI hai yahI isa kAvya kA mukhya saMdeza hai isalie mahAkavi puSvadanta se lekara dedendra kavi taka nimna kaviyoM ne apanI zailI evaM bhASA meM yazodhara kAvyoM kI racanA karo yazodhara ke jIvana kA eka phItimAna prastuta kiyA : 1. jasahara nariu mahAkavi puSAdana apabhraza 6 vIM zatAbdi 2. yazastalaka campU somadevasUri saMskRta zaka saMvat 81 3. yazodhA caritra bh| ma kalakItti 15 vI zatAriMda 4. yaNodhara rAsa va, jinadAsa rAjasthAnI 15 vIM zatAbdi mUla maMtra bhAratI gaccha papanaMdI gaI rAya to| neha pATi gohe dinakara makala kIrati guNa ThAyato // 50 // bhuvanakIti mavi vijJAta, nasa pATa tAra sayAgAra tau / jJAnabhUSaNa jJAnadAyaka, goyama sama prAcAra lo / / 5 / / vijaya kIratI guru gacchapanI, vacana sIdhI muni iNsto| nama paTodhara subhacandra bAdIsvara vara basato / / 52 / / hUMva kula barDa mAjana saphala bhUSagago nuna 'pAyato / vAdIya mAna mardana paT dargA cAdI rAyato / / 5 / / seha pAri sumatI kIratI sUrI, teha pATi udayo bhagA lo| bhayoyA kamala vikAsabA, guNakIratI guNa jANato / / 54 / / eha gacchapani tarima anvaya, brahmacArI jiraNadAsa to| mAMtidAsa tama paTa dhama, bA haMsarAja guNavAsato // 55 / / rAjapAla brahma teha pATi, samiti zrI zAMtidAsa / neha upadema dhanagora zrI jinayama ulhAsa to / / 5 / /
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItamatI va usake samakAlIna kavi 5. yazodhara caritra prAcArya somakIti saMskRta saMvas 1536 6. mazodhara rAsa hindI 7. jasahara bariu paM. raidhU apabhraza 15 vIM zatAbdi kavivara devendra ke pazcAt saMskRta evaM hindI kaviyoM ko aura bhI yazoghara kAvyoM kI racanAyeM milatI hai jo unakI jIvana kathA kI lokapriyatA kI dyotaka hai| devendra ke yazodhara rAsa kI vahI kathA hai jisakA hama akAdamI ke paMcama bhAga meM sAra de cuke haiM phira bhI pAThakoM kI jAnakArI ke lie yazodhara rAsa kA saMkSipta sAra pahAM bhI diyA jA rahA hai| kathAsAra bhArata kSetra ke prArya khaNDa meM yoSa deza thA jahAM ko prAkRtika suSumA nigalI yA tathA prANImAtra nirbhaya hokara vicaraNa karate the| rAjapora nagara meM mahaloM kI paMktiyAM evaM mandiroM ke zikhara dUra se hI nagara kI bhavyatA evaM sundaratA kA pradarzana karate the| nagara meM sabhI jAti ke loga rahate the / yoSa depA ke rAjA mAridatta thA jisakA rAjya vaibhava nirAlA thaa| vaha atyanta pratApI rAjA thaa| eka dina usI nagara meM bhairavAnanda nAma kA eka jogI pAyA jisake hAtha meM trizUla thA / yaha umarU bajAtA tathA vanabaroM kI hiMsA karane meM mAnanda mAnatA thaa| usane nagAra meM Ate hI apane jJAna vijJAna ke sambandha meM aneka bAte batalAI tathA kahane lagA ki use rAma lakSmaNa, pANDava Adi dikhalAyI dete haiM aura vaha janatA ko bhI damana karA sakatA hai / jogI ko rAja darabAra meM bulAyAgayA jahAM usane rAjA ko prabhAvita kara liyA aura jaba rAjA ne AkAzagAminI vidyA prApta karanA cAhA to usane caNThamAri devI kI bhakti evaM usake Age thalacara jala kara evaM nabhacara jItroM ke yuga noM kI bali prAkAmA gAminI trivAsiddhi ke lie Avazyaka btlaayaa| rAjA ne apane sainikoM ko tatkAla sabhI prANI yugaloM ko lAne kA prAdeza diyA / caMDamArI kA mandira pazu pakSI yugaloM se bhara gyaa| lisA kA ghora vAtAvaraNa bana gayA / mandira meM cItkAra evaM pillAha ke atirikta kucha bhI nahIM rahA / isake pazcAt bhairavAnanda ne kahA ki jaba taka mAnaya yugala ko balidAna ke lie nahIM lAyA jAvegA taba taka vidyA siddha nahIM hogI 1 rAjAke prAdezAnusAra usake sanika cAroM ora dor3e aura mArga meM jAte hue eka bahmacArI evaM eka brahmacAririNa ko pakar3a kara devI ke mandira meM le pAye / rAjA mAridatta vahIM thA / mAnava yugala aura vaha bhI sAdhu ke veza meM tathA sundara tathA kAntimAna deha yukta zarIra dhAriyoM ko dekhakara rAjA mAzcarya cakita
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 devendra kavi ho gayA / nagara ke bAhara tIna dina pUrva hI digambara jaina muni supattAcArya kA saMgha mAyA thaa| prAcArya ke tapobala se cAroM tarapha hariyAlI chA gayI thii| usI saMgha ke ye donoM sAdhu evaM sAdhvI the jo prAhAra ke lie nagara meM jA rahe the|| rAjA mAridatta jaise hI nara yugala kA vadha karane ke lie talavAra samhAlane lagA, donoM sAdhu sAdhI ne rAjA ko prAzIda diyA tathA usake dIrghajIyana evaM yaza kI kAmanA kii| rAjA unake vacana suna kara unase atyadhika prabhAvita dayA aura alpa vaya meM hI sAtha jIvana apanAne kA kAraNa jAnanA cAhA / brahmacArI ne rAjA se kahA ki vaha inake sambantra meM jAnakara nayA karegA kyoMki vaha svayaM so pApa buddhi meM phaMsA huA hai / rAjA ne tatkAla talavAra choDa dI aura unase pUrva bhAva jAnane ke lie prAptura ho utthaa| mAribatta taba upamamyo, khaDna mukyo terie vAra / kara yugama joDI karI, karI kopano parIhAra // 3 // 24 // isake pazcAt brahmacArI ne nimna prakAra kathA prArambha kI: bhArata deza ke prAya khaNDa meM prabaMtI pradezA thA jo apanI prAkRtika maundarya ke lie sarvatra prasiddha thaa| ujjayinI usakI rAjadhAnI thI jo sabhI taraha se sampanna nagara thaa| jisakA kavi ne bahuta hI vistRta varAMna kiyA hai| vahAM kA rAjA thA yasotra jo kSatriya vaMza bhUSaNa thA / rAgI kA nAma candramatI thA jisakI deha kA nirmANa mAnoM svayaM vidhAtA ne hI kiyA thaa| kucha samaya pazcAt usako putra ratna kI jaba prApti huI to cAge prora prAnanda chA gyaa| rAjakumAra kA nAma yazodhara rakhA gyaa| nAma basodhara teha vIkae, bahu piri kari uchaahto| ratana jaDita bhUSaNa bhalAe', pahiravI dhari UmAhato // 23 // 32 // pAMca varSa kA hone para rAjakumAra ko paDhane bhejA gayA jahAM usane sabhI vidyAeM sIkha lI / nyAya, vyAkaraNa, chanda, alaMkAra taka saMgIta, jyotiSa, prAdi sabhI zAstroM meM pAraMgatA prApta kii| yuvA hone para use yuvarAja pada se suzobhita kiyA gayA / yuvarAMba ke vivAha kA prastAva lekara barAi deza ke rAjA sAlivAhana ke pAsa bhejA / usakI putrI kA nAma amRtamatI th| / aba amRtamatI kA lagna lekara vahAM kA maMtrI ujjadhinI prAyA taba aneka prakAra ke utsava kie gae / patriyAM likhI gayI aura sahastroM kuTumhI jana ekAvisa hr| nAca gAna evaM saMgIta samAroha sampanna kie gaye / ujaminI se bArAta bArADa deza gayI jahAM usakA itanA adhika svAgata emaA ki loga prApacarya karane lage / daheja itanA adhika diyA gayA jisakA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamasI evaM usake samakAlIna kavi koI pAra nahIM thaa| vivAha ke pazcAt rAjA yazodha ne rAjakumAra yazodhara ko pUrNa rUpa se yogya mAna kara usakA apane hI hAthoM se rAjyAbhiSeka kara diyaa| rAjA yazodhara rAjya karane lage / ganI amRta matI bhI jIvana kA prAnanda lene lagI vasanta Rtu prAne para vasantotsava manAyA gayA tathA rAjA evaM rAnI bana krIr3A karane gaye / kabi ne basantotsava kA sUryodaya evaM sUryAsta donoM kA acchI taraha varNana kiyA hai / kucha samaya pazcAt rAnI kA mahaloM nIce rahane vAle kubar3A se prema ho gayA aura vaha eka rAtri ko rAjA ko sotA huA jAnakara pUre zRMgAra ke sAtha akelI hI usake pAsa calI. rAjA bhI jaga gayA aura usake pIche pIche calane lgaa| vahAM rAjA ko yaha dekha kara mahAna Azcarya huyA ki kisa prakAra eka rAnI durgandha yukta kubar3e kI minnata kara rahI hai / eka bAra no rAjA ne apanI talavAra se use mAranA cAhA lekina bAda meM usane sthiti ko dekha kara vApisa palaMga para so gayA / kucha samaya pazcAt rAnI bhI yahIM prAkara so gyii| yazodhara rAjA ko jaba dusvapna kI zAnti ke lie evaM sukha samRddhi ke lie devI ke sAmane jIvoM kA baSa karane ke lie usakI mAtA candramatI ne bahuta samajhAyA lekina rAjA ne kahA ki hiMsA karane se pApa lagatA hai, nIva gani kA baMdha hotA hai / usakI mAtA ne eka prATe kA kUmAr3A banAyA aura usI kA badha karane kA mAgraha kiyA rAjA ne mAtA kI bAta mAnalI aura prATe kukar3e kA badha kara diyaa| isa se yazodhara ne vala pazcAnApa kiyA aura gRha tyAga kara tapasvI banane kA nirNaya liyA / ganI ko jaba yaha mAluma hayA to vaha rone lagI aura vinA pati ke jInA hI vyartha samajhA / usane rAjA se prArthanA karI ki vaha eka bAra usake yahAM prAhAra leve usake bAda donoM hI tapasvI bana jAyeMge | rAnI ne rAjA ko evaM mAtA candramatI ko viSa ke maddaSTa sthilA diye jisake kAraNa gajA vadha 2 karatA hamA para gayA / isake pazcAt rAnI ne ronA pITanA prArambha kiyaa| aura prajanoM ko aisA AbhAsa karA diyA jaise rAjA kI prAkRtika mRtyu huI ho / yazodhara kI mRtyu se sAre nagara meM zoka chA gayA / rAjA kI500 rAniyoM meM se kitanI hI svanaH hI mara gyii| kucha ne vairAgya dhAraNa kara liyaa| rAjA kA dAha saMskAra kara diyA gayA / bAhmaNoM ko khUba dAna diyA gayA / kAma ThAma ghI brAhmaNa mAgpA, bayara dAna devAya / dhana kAMcana karaNa ghRta paNA, maNI vastrAdi apAra ||1| gaDa mazva rapa go mahIsI, mAdi bAha dIghAM dAna / basa vAcara jIke bAhayA, brahma bhojana vidhAna // 3 /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ devendra kavi isake pazcAt rAjA yazodhara evaM mAnA candramatI ke bhavoM kA krama prArambha hotA hai / rAjA yazodhara mara kara svAna hugrA aura candramati mora huii| eka dina mora caMdramatI rAnI ke mahala kI chata para thaa| vahAM se usane rAnI evaM kubaDe ko kukarma karatA huA dekha liyA / mora ne kubar3e ko apanI coMcoM se pAyala kara diyA yazomatIne mora ko pAlA thA jisane lapakakara moranI kI gardana daboca lI jisame bahu tatkAla mara gayI / kutte ko banameM dor3ate hue bAghanIne khA liyA / isake pazcAta svAna mara kara sarpa huA tathA mora marakara sehalu huii| jaba sehalu ne sarpa ko dekhA to usakI pUMcha pakar3a kara cayA liyA / agale bhavana sehalu mara kara baDA magara huA aura sarpa rohI ( saMmAra) ho gayA / 122 eka dina rAjA kI nartakI talAba para nahA rahI thI tabhI usa magara ne use pakar3a liyaa| jaba rAjA ko samAcAra milA to magara ko pakar3ane kA Adeza huA / anta meM usa saMsumAra ne magara ko pakar3a liyA aura lakar3I mUsala zrAdi se use khUna mArA / bahu atyanta bedanA ke sAtha mara gayA aura nagara ke samIpa hI bakarI huii| kahAM yazodha rAjA kI rAnIhAMjIta satsakale ko mArane se gati prApta huI / rohita mara kara bar3I machalI huI / jise tala 2 khAyA gayA phira vaha mara kara bakarA huaa| bakarA mara kara punaH usI bakarI ke garbha se bakarA huA 1 bakarA mara kara punaH bhaiMsA huA jise varadala bAjArA bhAra lAdane ke kAma meM lene lagA / ve phira donoM mara kara murgA murgI kI kI yonI meM paidA hue| una donoM ko munirAja se dharmopadeza suna kara jAti ramarA ho gayA tathA vrata grahaNa kie / tava zrame behU kukar3e, suyuM azmani bhavAMtara sAra / jAti samara upanu sahI, zrahame para bIghA varata bhavatAra 29 // 102 // donoM murgA murgI prasannatA se krU kU kara rahe the tabhI rAjA ne donoM ko zabda bhedI bANa se mAra diyaa| phira ve hI kusumAvalI rAnI ke garbha se putra putrI ke rUpa me paidA hue| jinakA abhayarUci evaM prabhavamati nAma rakhA gyaa| kavi ne zocara evaM candramatI ke bhavoM kA nimna prakAra varNana kiyA hai zramRAyi jasodhara candramanI mArayA, mora kutarA bhava bhava bhAgo rA tIhAM bhI marI sihilo sAMpa havAM, balI rohIta sasumAra / candramatI chAlI havA teha garbhIrAva yAga habo ve bAra sA0||25|| candramatI mahIma yoni paDhyA tahAM bhI kukar3A havA hu / kRtama jIvaddi sAphala mAmyA, bhavi bhamatAM nahI ha || sA ||26||
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAI gAjIta mani evaM usake mamakAlIna kavi yazodhara evaM candramatI kI pUrva bhavoM kI kahAnI sunakara koTavAla evaM mArIda rAjA bhayabhIta ho gae aura unhoMne jaina dharma svIkAra kara nimna prakAra vicAra prakaTa kiye : aAja nilAmaNi rasma meM pAmyU, pAmpo dharma kalpa vRkSa / jinavANI jinayana mAyada, biriNa jANate vakSa !!2!!1:3 / / rAjA yazomati eka dina vana meM gayA jahAM sudattAcArya muni dhyAnastha baiThe se rAjA ne muni darzana ko apazakuna samajhA aura muni ke Upara 500 kutte chur3avA didhe / lekina muni kI tapasyA se kule zAnta hokara baiTha gye| taba rAjA talavAra lekara muni ko mArane claa| usI samaya use kalyANamitra milA jo muni kI bandanA ke lie vahAM AyA thaa| rAjA se usane muni bandanA ke liye kahA lekina rAjA ne kahA ki unake darzana to apazakuna hai| kalyANa mitra ne rAjA kI bahuta g2amajhAyA tathA kA nAnatva lo marala svabhAvI, tyAgI eka zuddha pariNAmI hone kA lakSagA hai 1 usane kahA ki ye kaliga nareza sudattarAja hai rAjA aura kalyANa mitra meM unakI vandanA zrI to muni ne ghamaMvRddhi ho aisA prAzIrvAda diyA / rAjA ko bar3A Azcarya huA nathA vaha apane kiye para pachatAne lagA / usane apanA ghAta karanA cAhA lekina prAcArya zrI ne usakI mana kI bAta jAnakara roka diyA / rAjA muni se bar3A prabhAvitrA huaa| ___ isake pazcAnu muni ne yazodhA rAjA evaM candramatI ke pUrvabhavoM kI kathA kaha sunAyI tathA prATa ke muga kA vadha bhI kitane janmoM ke lie dukhadAyI hotA hai| isakA pratyakSa udAharaNa usake putra putrI haiM btlaayaa| rAjA ko tatkAla vairAgya ho gayA tathA abhaya ruci ko rAjya dekara pAMca sau rAjAoM ke sAtha muni bana gyaa| isake pazcAta abhayaruci evaM abhayamati ne bhI jina dIkSA dhAraNa karalI mAridatta rAjAko ukta saba vRtAnta sunakara vairAgyabhAva utpana ho gae / sudattacArya ne usake bhI parvabhavoM kA vRtAnta sunaayaa| isake pazcAt muni dIkSA dhAraNa kara svarga prAsta kiyA 1 caNDamArI devI ke pujArI ne bhI hisAhati chor3a kara jina dIkSA pAraNa karalI / devI ke mandira ko svaccha kara diyA aura jIva hiMsA sadA ke lie banda kara dI surattAcArya ne samAdhimaraNa karake 16vAM svarga prApta kiyaa| abhayamatI evaM abhayaruni ne bhI kaThora tapa sAdhanA dvArA svarga prApta kiyaa|
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa 1. racayitA - devendra kavi 2. rAnA kAsa -- saMvat 1638 (san 1581) 3. racanA spAna - mahunA nagara (gujarAta) saMvat 1646 (san 1587) ..pA yi prApti sthAna - di. jaina mandira pratApagar3ha (raaj.| * namaH simyaH / zrI sAradAI namaH / zrI gurubhyo namaH / vastu chanda maMgalAcaraNa zrI bhunisukta jinabi namevi, kSetra kare jasu sura nikara / / gaNahara munivare jeha pUjiya, tIrthakara bIsamo jayo / / bhavImaNa beha vacanehi raMjiya, chapatAratIsa guNi bhaMDiyu / / khaMDIyo kumata prasAra / so jinavara maMganakaro, tribhuvana sAraNa hAra // 1 // thI jina badana kamala thakI, pragaha vIsa prasISa / sarasatI sarasa vacana dIyu, haMsagAminI mati ddhi // 1 // gumsagarUpA gurU dhyAyasU', 'pAyasu sumati subhAsa / sayala sajana prAnanda karo, gAsU yazodhara rAsa / / 2 / / nayana pUjita tribhuvane, vikSAtA trinetra / veNA pustaka bAriNI, apamAlI pakSa suvicitra // 3 // vividha vAMchita paradAyini, syAhAdini agamAma / sevaka jananeM sAradA, vAMchita karo pasAya / / /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 125 mAsa jasodharanI bhadobharaNa jaraNa prAnada kAja, tIrthakara deva / covIza jinastava jUjU prA bahU bhAvasU haiva / / 1 / / caubIsa tIrthakara stavana prathama jinezvara vRSabhanAtha, nAthyo jeriNa kAma / dharma karma pragaTI kI pAbhyo siva ThAma / / 2 / / ajita jinAdhipa vijita koha, moha machara dhAraNa / kevala vogha suvacana dipa, bhavya durita nivAraNa / / 3 / / saMbhava saMbhavya bhavya puNya, puNyama sazasabha mukha / tribhuvana ana udarI karI, karI zivavadhU mukha ||gaa avanI anopama avatarayu, harapo mithyAnandhakAra / abhinandana jina jANe bhAga, jANe kamala vistAra // 5 // suti tIrthaMkara sumati dAna, mAna mAtaMga shinii| tattvaprakAzI ziva gayI, jayo so jigi bahuparI // 6 // padmaprabha jina pana bhAsa, bhASA jita jaladhara / dharmAmRta rasi sIMcIyA, bhavIyAsasyotkara // 7 // marakata kAMti supArzvadeva, devendravI vaMdIya / baNyakAla basu sisupaNi, pariNa bhUSaNe bhUSIya // 8 // pandraprabha jina pati haro, naSo avanI canda / kumati kamala komalAlo sAghu, vAdhyu harakha rAmudra // 6 // paMca kalyANe pUjIyo, jayo jina puSpadanta / tamu jIta nArada candra vada, kuMda ko kalI daMta // 10 // sItala sItala vacana paMpa, maMga sapta trNg| cAraNI gaMgA prakSAlayA, maMtrImA aMtaraMga // 11 // zreyaha dAyaka zrI zreyAMsa, haMsa raNANa sarovara / sura nara phaNadhara karI prasaMsa, saMsAra bhayaMkara // 12 // basukSAyaka bajupUjasa, pUjIya pitRvAsa / yAsupUjya jA pUjIu, jItu kAma bilAsa // 16 // bimalajina pramu vimala lakSaNa, isaga sukhadAyaka / rakhapata mAha sahita anucha, zrI kcha chaSAdika ||1|
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ he kuTu 126 anaMta anaMta suguNa nIlo, tilo trailoka soheM // anudinu jihUM anubhavu tahAM bahuta udyA // 15 // dharma dhoraMvara dharmanAtha, pAtho vidhi gaMbhIra / anaMta catuSTaya mandiro bheda ra rAga ra dhIra / / 16 / / zAMtikaraNa jage zAMtideva, sevi sura vidyAdhara / paTa khaMDAvipa koTi kAma, gayI rUpa manohara ||17|| kuthu mAdi jIvaha dayAla, jina kuMdhu samartha / mithyAmata tama vighaTyo, pragaTagho paramArtha // 185 // ara zrabhyaMtara bAhya lakSa, lakSmI karI maMDita | caturAnana caturapari, dhaNu seva paMDIta ||16|| sura mukuTa sthita mallimAla, pUjyo pada paMkaja | kAma malla prati malla malli jinagata satya baja ||20|| suvrata saMyuta suvrata jina, dina dinapatI zasI / karaya pradakSaraNa merU samo sama dama kI vasI // 21 // * nami jina namIta sureMdra da, kuMda caMda jasojjala / lapta su kAMcana sadsuvarNa, karNaM sukhada jeha svara // 22 // dharma mahAratha jaiso nemi, nemi jadukula maMDarA / / sAmela vara jinAbhirAma, kAma kumati biDa ||23|| nIla varNa tanu pArzva svAmi, kAmini ratI dUra || pharaNapatI pUjIta jita madASTa, duSTa kamaThaha cUra // 24 // varSamAna jasa vardhamAna tribhuvana vistarayo / kaliyuga mAMhi sokSa kUpa, upakAraja karayo ||25|| vastu e covIsa jina jina tribhuvana Iza / atIta anAgata sahIta sadA, bAhU hU haiye bhAva prANI // saMsAra sAgara tAraNa, kAraNa sahU maMgalaha jAtIya | veheramANa bIse sahIta, sahIta vacana sukhadAna // zrI saMvaha maMgala karo, zevena nusa vikSAta // 13 south. yazodhara rAna
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi gaNadharoM kI vandanA mAsa domatIno bhava bhavana sahIta, hinA na gaNadhara varaNavU sAra saMkSA sahIta bhalI parie || 1 || . pamasena che yAdi prAdi jinaha corAsI havA e / ajIta gaNavara neU, leU guNa sihasena bhAe // 2 // gaMbhavani gata paMca, sahita cAruSeNAdika e // vrajanAbhi Adi hoya abhInaMdana satatrI adhika // 3 // sumati eka so sola. cAmara mukhya gaNAdhipa e / / padmaprabha sata eka dasa suvajya cAmara bhU svAmI ||4|| pacAra' le supArzva gaNapati balapUrvaka saraNI e // trANaM candraprabha deva datta pramukha sadA bharaNa e // 5 // 2 pAsI puSpadaMta, saMta vidarbhAdika sahIe || gArAdi gosa, sItalani ekAsI kahIe // 6 // // ku pradhAna yAMsa, satyottara satyeM bhagoe syAmaTha zrI vAsupUjya pUjya dharma prAdi gaNue // A vimala paMcAvana meha, dhIrA merU zrAdi kahyA e // gandra anaMta paMcAsa, AzAjayi jayAyaM lahyAe ||8|| trayatAlIsa garISTa, zrarISTasenAdika dharmanie || chatrIsa zAMti cakreza, cakrAyudha bhAdizamaMde e / 1 / 3 yAMka pAtrIsa gaNendra kuMthu zaMbhU svayaM pramukha arati zrIza gaNeza kuMdha mukSadhyAi hoi sukha ||10|| yAvIsa visAra, pUrvaka gariNamallini bhalAe / munisuvrata ni maThAra, mallimukha sahI guNa nilAe // / 11 // gaNadhara sattara hoya, suprabhAdika naminAyaka e / nemi jinani aThyAra, varadattAdi varadAyaka e / / 12 / / dazadizi yaza kI vAsa, pAsani yasa svayaMbhU mukha e / / gautama zrAdi zragyAra, vIrani vistArita sukha e || 13|| evaM kAreM jAri garaNaghara saMkSA caudaso e // bAvana pAvana hoya, joI zrAgama nita pabhyAsa e || 14 || 27 C
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ = jima lahI mopa zrapAra pAra pAyo saMsAra taraNI e 11 roga viyoga vigrahAsa, bhAsa e kavi devendra bharie / / 15 / / kevalI evaM tavalI pranukrami gautama svAmi, sudharmAcAraja kevalIe / / aMtima kevalI jAriNa, jaMbU svAmI kIratI bhanIe // 16 // bhUta kevalI valI paMca, saMsAra duHkha harie / viSNunaMdi mitra hoya, aparAjita vijita smara e / / 17 / / raMga va pUrva ke jJAtA , govaradhana guNavaMta vANI bhavI mA uddhare e / / bhadrabAhu bahUbheda, candragupatI saMsaya hare e 18 damapUra dharaSIra, vizAla prAdi munIvara havA e / / jinazAsana udyota sabasa mithyAta nivArAe / / 16 / / ekAdazAMga sujANa nakSatrAdi sohA magAe || anukrama zrI kuMdakuMda, paMcanAmi koDaramA e / / 20 / 3 prAcArya vandanA 1 upAsyAmi muni saMta samantabhadra bhavizrAM tilo e / / pratibodhyA siva koTi kI svayaMbhU guniloe ||21|| pUjyapAda prasodha, jinasena sAsane caMdalo e nopama akalaMka vIra, vIra baudha jItavA bhalo e ||22|| guNabhadrAdi aneka, pUrvAcAraja bahU havA e / taM vyAUM dharI bhAva, kAmabolita siddha thaSA e / / 23 / / bhaTTAraka banbandA anukrama zrI padmanaMdi, puNyakaMda padoSarU e / / devendrako mUti bhayobhani uchaSa karo e // 24 // vidyAnaMda munendra, teha paTa kamaladivAkarU e / malli bhUSaraNa mAhaMta, vacana sidhaguraNa prAkara e 2 ghara sa
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kaSi 126 lakSmIcaMdra municaMdra, tasa pada jalavi vRdhi karU e // vIracandra vikhyAta, anna tyaji jasa vistaratha, ekaar| jJAnabhUSaNa murUpa, bhUpa saha mAni dhaNaM, e / / lADa nyAta saNagAra, zAMti mUtti gausama bhaNaM, e / / 27 / / tasa pATi udayocandra, prabhAcandra sohAmaraNo e|| vAdi saromariNa vIra, hUMbaI kula koDAmaNo e | // 28 // avanI anopama rUpa, vAdIcaMda tasa para sohi e / / vAdI sayala saNagAra, bhavI praNa jana taNAM mana mohi e ||29| rAsa racanA kA saMkalpa vahA eha gachapatti zrAdesathI, rAsa racevA Aja / udyama mAMDayo mana ralI, sabana prAnaMdaha kAca // 3 // laghu guNa dekhI para taNo, giri sama lekhi aha / / bahU nIja gabaha nahI, kahIni sajjana teha / / 1 / / sajana prazasA sujanA mana mAkharaNa samU,je kahi teha prajArA / / para saMtApi sajjana tapi, mAkhaNa eha guNa hAraNa / / 2 / / sajanAsA karaselaDI, sunU sugaMdha sudhUpa // bATIya pIlIya chedIyu, dahyo nadAkhika rUpa // 3 // sajjana nevalI bAMsalI, bhalA upanA bhasi vaMza || chedyA bheyAM bahu parI, madhura vadi su prasaMsa // 4|| sajjana racatAM kara thakI, svaramA je paramANu // te paramANaM karI racyA, meSa caMdana caMdra jAe ||5|| pAvasa rutu ghana UpagareM, grISme pandana candra / / sajana sadAe Upagari, saha jana nayanAnaMda / / 6 / / sajjana sarIsI goThaDI, dina dina dIu decha / dujjaNa dUra dIsi raSe, chAyama paDo eka kheva |7||
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 mazobara rAsa sajana sarIso kSaNa bhalo, nahI parasa khala sAtha / / mAyA bhalI kSaraNa chAhulI, na bhalI bAula bApa | sAdhu sAthi sAdaja sukhada, nahIM pira khala khala sU' bAda / / amRta tatho sparasa jU bhalA, na bhalA vina mAsvAda / / / dugjA bhali nIpAIu, are vidhAtA jANa / kAca vimA maNi kema lahe, tama viNa divasa vakhANa / / 1 / dujaNA ghUhala doe samA, dosro daya saMtoSa // aMdhAro avaguNa gami, jyoti hoe roSa / / 11 / / mAta thakI dUjaNa bhalo. raNe vakhoDo koya / / mAta ghoyi mala karI kari, dUjaNa jIbhaya dhoya // 12 // maneM nalo mukha mIThaDo. mUkyo dUjjaraNa dUra / / kaThiNa silA sevA lasU, lapasi bhAga Ura // 13 // bhaNyo gayo paNa avagaNo, dujjaraNa ghaNaM, ghaNaM, dUra / / mariNa maMDita sUnavyahari, prANa 'karaNI ati dUra / / 14 / / nImUna maNo dUjaraNo, depI visvAsa ma ANa // jima namato nIco bhIlaDo, bANa mUkI hari prANa / / 15 // vinaya karo bhaI candra karo, tehU paNa khala naDe soya / / sira para paro pAeM haNyu, paNa pharaNI rasato joya // 16 // ghaNaM sIkhavyo dinahassamyo, khala na mUki duSTa aMsa / / dUdha dhoIyi johU paNa, kAga na hoihaM haMsa / / 1 / / khala pukhaso garaDho ho, tohU duSTa paNa, na jAya / / phala pAkA indra bArapInA, kime na mITho thAya 1111 dujjaNa jIko varasa so, jeha tApi saha koya / / sUdhi mAraga saMcAra, uttama majmama loya // 1 // sUkara dujaNa doe jaNA, upakArI mahi majma / / sUkara merI sUkaki, dUjaNa dokha disUU / / 20 / / guNagrAhI sajjana sadA, dujjaNa dokha ajoya / / e eha nochi sabhAbaDo, doSama deso koya // 21 // sajjana dUrathI dila duhi, khala malayo dahikAya / / behU dAhaka guNa sama havA, kujho kima bheda kahivAya / / 22 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajautamatI evaM unake samakAlIna kaThi bhUtala upakArI sadA, sajana dujjana beu / teha bhaNI samatA pANIyi, bhalA bhaTa bhAli bheu / / 23 // doSa lIyito letha jo, karo kavita kavi loya / / jUukA taNi bhayeM karI, vastra na mUki koya // 24 // suvitta sukavI karaca suNI, pho eka pAmi ullAsa / kAmini nayana kaTAkSa yI, karaya prasopha vilApta / / 25 / / tucha che mujha mati prati ghaNa, ghaNa preragho guru bhAsa / rAsa racU eha teha bhaNI, ko mama karaso hAsa / / 26 // binaya pradarzana thotA mana suna bhira karI, sugajyo tyajI pramAda / joDatA pada dohalU, mama gharaso anuvAda ||27|| sapa samo protA bhaNo, guNa kihIyo eke jANa / doSa tyaje dUra karI, guNa pAdari bapANa // 28 // cAlaNI samavalI jArapIyi, zrotA vIjA bheda / doSa rAkheM hadi dRDha karI, guNake ro kareM cheda / 26 / / eka nara kAI lahi nahIM, sabhA mAMDhAho thAya / mihisa paDadho jimi mAdaNi, prAchu mIraDoho bAya // 30 // guraNa jAraNaha pAgala guNI, kare te vistAra / dUra yo ali kaMja guNa lahi, bheka na nahi picAra // 31 // bhAsa rAsanI bamba dvIpa bharata kSetra vargama jaMdU pakSi upalakSIyo e, lakSa yoUna jaMbUdopatu / doe caMdA doe dinakarA e, karaya udyota jema dIpa tu / / 1 / / sayala dIpa sAyara mAheM e, mahIya madhye ehatu / lakSa yojana unnata bhaNo e, RNaya giri nAmi tehano bAra nAma sudarusana teha kA e, vyu ho vane soheM je hto| apacarAsusuri sevayo e, jayo eka sola jina mehato // 3 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 yazodhA rAsa paMcosara mojana unnata e, sata yojana AyAma tu / pojana paMcAsa vistAreM kahyo e, tAraya bhavIyA suTha'manu / / 4 / / kanaka kalasa karI khaMDIyo e, khaMDIyo kumatino mAnato / / mAnasthaMbha pAgala bhalAe, bhalI ghaMTA nidhAna to / / 5 / / sikhara dhvajA ghugharI ghaNaM e, ghamaki pavana saMyoga to|| lahalahiM gagarne dUrathI dIse e, dIThi durati viyoga to / / 6 // kanakamaya ratane jar3ayA e, aSTamaMgala sahita to|| ratanavedI ralI nAmaNIe, maNImama biba sameta to 11711 paMcase dhanaSa Unata maga e ekaH sa pATha prmaar| to / / paMcavaraNa kiraNeM karIe, bI kIyA koTI bhArata to // 6 // bhamara sasura vidyAdhara e, cAraNa munI kareM sevato / paMca cUraNa svastika karIe, karaya pUjA nita deva tu ||6|| paMcAmRta abhiSeka hoi e, hoi tyAMhAM nATAraMbha t / pramarI kinarI jina guNa gAyinie, bhAMvi nAci raMbha to / / 1 / / tAla kaMsAla mAdala bhalA e. kAji aneka vAjiva tA / / bhavINa jana bhAvi bhAvanAe pUjaya jina jaga mitra to / / 11 / / teha merU pakSaNa dasie, dIsaya bharata su kSetra to| gaMgAsiMghu vijaya karIe e. sohi khaTa khaMDa vicitra to / / 12 / / prAraja khaMDa tihAM jANIyie, jANe svargaha khaMDa to / magadha deza tihA bhalo e, sahU deza mAhi pracaMDa to / / 13 / / magadha deza varNana puNya tIrtha karI alaMkaramo e, gaMgA yamunA madhyato / / ThAma ThAma muni tapi balie. baneM vanacarachi abadhya to // 14 // sarovara cha jIhAM sohAmazAe, bhAmaNAM kamala vistAra to // parimaleM bAMdhyAM bhamaralAMe, karasate raNa bhaekArato ||1shaa niramala ali karI pUrImAe, haMsa kareM svara sAra to|| sArasa cakravAkI saNo e, kalIrava karaya apAra to // 16|| vanavADI vivadha parI e, pirapera tara para jukta to / / AMvA prAMbalI prAmalIe, azoka mavaMtI ati mukta so // 17 // bolo vakula valI valasarie, kadaMba caMpaka karaMTa to / / bADI sIMce vA bAlakAe, gAMvatI hAke parahiTa to // 18 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 136 reheMTa cItkAra tIriga saro e, thuta pUrechi eha to || kavaNa catura nara gAvatA e, pAvi vikRtI na jeha to 16 jAI jUI jAsU azIe, sovana ketakI koDa to / / / mogarA mAlalI macakuMda e, cAlIni bhaSoDa to // 20 // nAni kera nAnAraMga e, nAreMga meM nAgavela to / / kamaggsa koThAM kevaDA e, kevaDA yAMnA kela so maar|| dizi disa drAkSA maMDapa e, upi chAyA pracUra to / / / pIvaDA paMtha cAlA e, saMtApa meM kari cUra to baa22|| nIMbU jAMbU jaMbIraDIe, bIjorA bahubheda to / / yaNa bhAdi aneka tarU e. dekhalAM jAyi khedatu // 23 / / kSetra dIsi dhyAnya lagAe, nIpanA aneka prakAra to / / gagdaya kuNabI kanyakAe, gAvai sarasa apAra tu / / 24 / / te suroM vani ghaNI haraNalIe, veSI nacari lagAra tu / / bonaya vedhyAMvalI haraNAlA e, tuhU jAi banaha majhAra tu / / 25 / / bAlakAne nayaneM jIkImA e, lAjIyA teNI vAra to|| paMthI mA gAna suraNI karI e, sAMbharI pAve nIja nAra to // 26 / / vadana nIhAla latA bApuDAe, jur3I navi sakaya lagAra to|| ehavI gati viSaI taraNIe, vIsari viveka vicAra tu / / 27 // nayara pAraNapura pratI bhalAe, kheTaka kaTa nAma tu / / bharayAM dhaNa kariga karI ghaNaM e, karaNaya ramaraNa bhabhirAma tu / / 2 / / aneka loka tIhA basie, hasae te devano apAra tu / / rUpa saMpadA catura pariNae, mahAbana vividha prakAra tu // 26 // vana vana giri giri pura pure e, kanaka tathA pratIvatu / / jina prAsAda sikharabaMdha e, dekhI hararSe bhabya jIva tu / / 3 / / ThAma ThAma munIvara dIsie, ghevaMtA upadeza to| naranArI saNagAra karIe, jina pUjI suvisesa te // 31 // vAMdi munIne nIramalAe, svAmI vakhala kari sAra tu / / cyAra varaNa loka pUrayo e, deza suSarma vistAra tu / / 32 / / dUhA kaTaka nadI siyara taNo. maMga nahI kSaNa eka / / kaTaka maMDita kara nara taNAM, strI sira bhaMga viveka // 1 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 yazodhara rAsa nIta rAkheM napa ati ghaNaM, loka pranIta vikAra / e prAcArya moTU pache, DAhA lahi vicAra / / 2 / / irayAdika mobhA sahIta, sahU suhItakArI deza / / bhavI asA jana saddha sA bhano, nayaraha muguNa kahesa / / 3 / / mAsa samAlonI rAjagRha nagara varNana rAjagRha nagara chi runnaDU to bhmaaruulii| teha deza mAhi vIsAlato, pASala pharato Unata to bh.|| sonAtayo sohitAlato // 1 // rAtA ratana ko sIse jar3ayAM to, gagana kiraNa vistAra to / / madhyA na ravI tAbaDato bh0|| rAtaDo hoyi jIhAM sAra to / / 2 / / nIla ratana karI vedhI to bh0|| kahI eka nIlo hoya to / ravI jAraNe nIla giri parI ||to bha0 / / kanyu eka zraNa saMga to // 3 // ali karI pUrI khAtIkA ||to bh0|| dITI rahi pora mAna to|| jAga lobhiNI sapiza tu m| sabhI rahI eka nidhyAna tu // 4 // pira pira pesvIyi peSaNAM to bh0|| poThI pola pagAra tu // moTI meDI matavAraNAM ||to bh0|| dAraNAM vana sUsAra tu / / 5 / / hATa zreNa sohAmaNI ||so0 bh0|| sAhi meDI zreNa to // ghavala hara Una na ghaNA ||to bhaa| sAta kharaNA sohi teraNa to / / 6 / / nara sudara surapati samA ||to bh0|| bhUSaNa pihiri bAyatu // lIlA lihira yahi vArImA to bh0|| dAna pUjA kari bhAvatu || kalpavRkSa jima sohIsA ||tu malA bhalA moga bhogave caMga tu / / ghari ghari mohunchava hoya ||tu bh0|| hoDa nita navAraMga tu // 8 // moTA meDI mAlIyA !|tu bh01| vistari praguru sughUpa tu // cUA caMdanani kastUrI tu bh0|| parimala mahe mahe rUpa tu || gharAsa kapUra valI elacI ||tu bh0| pAna bIDA akhaMDa tu / / bhogI bhalA sukha bhogavi ||tu bhOI| nahIM tyAhA~ pApa pAkhaMDa tu / / 10 / / maMdari nAgarI padamanI tu ||bh0|| rUpa sobhAga sohaMta to| hAva bhAva aneka parI to bh0|| kaMtaha cIta haraMta to // 11 // malapatI cAli gajagAminI ||to bha0|| vIchImA neura nApa tu // karakaMkaNa cUhI kahI to m0|| khalakatI mAMjoyAda tu // 12 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ AI ajItagati evaM unake samakAlIna kavi 25 kaTI mekhalA ghisI ghUgharI ||to bh0|| dhamaki atIhI apAra to / / jANe chaTo hAthIyo to bh0|| uravara sakihAra to ||13|| koTi caMpA ToDara tubhmaarulo0| jhUmaNaM jhUlAMka rasAsa tu / / nAke motI anopama ||to bh0|| kAne jhabUki jhAla tu // 14 // gvaro vAMdato motI bharaghoM to bha011 pImala sohigAla tu / / sesaphUla ruDI rAkhaDI ||to bh0|| AmahI chimaraNI prAli tu // 15 // dAna sIla tapa bhAvanA to mlaa| karaya maMgala gIta gAna ta / pAtra vividha ne manaraMgi ||to m0|| de vinIta dAna mAna to // 16 // jina muvana tihAM mAmagNAM ||to ma / / sikharabaddha uttaMga lo / bhrUja toraNa kanaka kalasa to ma|| vAjina bAji sUraMga tu / / 17 // jinavara bina sohAmaraNA to ma|| mahochaya honi guNamAla to / / manIvara tatva purANa suu||tii m0|| kahiSarma kathA visAla to // 18 // vADI ana tohA sohIyAM |to m0|| phala phUla sahita apAra tu // suDA sAda sohi gharamA |taa bh0|| bhamarA raNabhUNakAra / 16 // bADa baDA selADI taNA ||to bha0 yaMtre pIlyA rasa anu / jhApedyA sahI upagAri ||to bh0|| kRpaNa taNA eha meyatA / / 20 / / mAMbA rAna ralI bhAmaNA / to bh0|| sohi tAMhA sukhakArato / / koela karaya TahUkaDA |to bh0|| virahIni duHkha apAra tu / / 21 / / sarovara sohi jala bharayA |to bha0|| kamala kumuda sahIta to 11 haMsa sArasa sarasa boli ||to bh0|| cakavA cakavI sumIta to // 22 // te nagarInu rAjIta | to bha. zreNIka rAya sujANa to // rUpi manamatha jItIu to bhagA paratApija subhANa to / / 23 / / sayala sajana dhAnaMda karU to bhA jANe pUraNa candra tu / / rAja lIlA lakSaNa karI // to bh0|| jAsoM dUjo indra tu // 24 // nyAyavanta guNa prAgalo to bh0|| dAnija so kalpavRkSa t / / samavita rayaNa maMDoyo to bh0|| Upaguhana guNi dakSi tu // 25 // tasa mana raMjana sabaDhI |to bh.)| rANI celaNA nAma tu // sIlavatI guNa balI ||to bhgaa| rUpa sobhAgano ThAma to // 26 // samakisa vrata karI maMDIta to bh0|| bodha nu moDayo mAna to / / eka jihvA hUM ki ma kahU to m0|| sahU guNa taNo nidhAna tu // 27 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 yazodhara rAma jima rUkibharaNI su mAdhavo || to bha0|| rohiNa sU jima caMda to tima velA sUzra eNika / to bhr7|| jima ratI // makaradhvaja || to bha0 tima khelaNA sU ki / so bhaya rAja kare sukha kanda to / / 28 / / indrANIsu' jima indra tu // rAja kari sukha samudrato / / 13 / / vastu zrI ki rAjA 2 kare tiha rAja, bhogavi sukha sohAmA || dharmavanta valI nyAya pAlaya para upakAra karaya ghaNoM / / prajA taNoM santApa dAlaya, jinavara dharama kari bhalo || aneka bhUpa kari seva, samakita guNe karI maMDIyu | seve zrI gurUdeva // 1 // bhAsa mAlhaMtaDAnI eka bAra rAjA zrIka e mahAlaMtaDe / sabhA bilo gusAvaMta || suraNe sundare / sAmaMta kSatrI maMDayo e |mANa sahita vidvajjana saMta | mu 1 camara DhAli bAraMganAe / mA jArie gaMga kallola // karavalI kaMkaraNa raNabhRNie sukhA nayara bAli patI lola ||2|| gaja avagAha gajagAminie | mA0 ) AMdoli vArovAra // sira vari chatra sohi bhalUe | mA0 nIrmala yasa vistAra ||0||3|| aneka kSatrI nRpa para e / mA0 nakSatra sU jima candra // bhAli bhAva sabhAtaNo malo e / su0|| sahazrAkSa jima indra || sumA sAMbhali kavInI kavi kalA e | mA0 | kAvya katUhala caMga || kSaraNa eka SaTana tAe | mA0 vAdIo bAda nAraMga // su0||5|| sArI ga ma pa dha nIsapta svara emA0 tAna mAnAdi saMgIta // sudhAM gaMgAvatI nRtyakI e mA nRtya jovi aura bAta || su0||5|| baMdI jana vIrada bole e / mA0 chaMda prabaMdha kavitta / / dAna devi manabAMdhIta e mA dhanapAla kA zrAgamana ghana dhana e nRpa rIta || su. 6 // tIriMga avasiri eka prAviyo emA0 vanapAla rAja dudhAra || rAja prAdezAthI harIyo e / mA0 pohoto sabhA makAri || su0||7| phala phUla bheTa mUkI karIe | mA0 bInavyu rAya sIra nAya || ghana vana ta puNya karIe / mA0 samosaraNa abhirAma || || || vipulAvala mati svaso e | mA0] mahAvIra jina bhavatAra // bhAyA atI somaraNAe / / su0|| bhavIbharaNa tAraNahAra // 6 // 18 ga 1. 1
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaI majitamatI evaM usake samakAlIna kavi vanavADI saha gahagahIe |mA cha rutu to baha phala / / eki vAri pragaTayAe // 40 // vAya sugandha manuphUla // 10 // koyala kari dahakahAe |maa0|| dUkaDA bhamara gujAra // mamari kinarI prapazcarAe ||sugaa rAsaDA gAvi sAra / / 12 // sAdI bAra koDI bAjItrae ||maa011 mAdala tAla kaMsAla / / bherI mUgala gharaNa gahagahIe ||su0|| saraNAI sAda rasAla / / 12 // amara kinara khaga pharaNaparAe 11maa0|| karaya te jaya jayakAra // vimAna biThA vidyAdharAe ||su mAvayA jAna apAra / / 13 / rAmANika kI prasannatA he vANI suNI napa haraSIe ||maa0|| sIMcIu amRta pAra / / siMghAsaNa pakI uThIue sukA cAlyo sAta krama sAra / / 14 / / dhIra desi vivekasU e mA0 namayo rAya udAra / / vanapAlani pasAya dIyoe ||su0|| sahU bhUSaNa galihAra / / 15 / / Ananda bherI uchasnIe ||maaH / / vAMdavA vIra jIvaMda / / rAjA mAlyo kaTaka sUe ||su0|| aMsaurI sUprANaMda // 16 // zreNika kA samavasaraNa ke liye prasthAna hAthI prA bahUM saNagArIyAe ||su0|| ghamaghami dhUdhara mAsa / / ghaMTA ghaNa, TaMkAra karIe ||maaoll sUdi monI jAla / / 17 / kAneM hema camara paryAe ||maa| aMbADI ghajA phAra / / paMca varaNa vastra pahirimAe ||sugaa subhaTa hAthI hathiyAra / / 1 / / jagamaga bhAlA phala halie IImAOI1 viThA maMkuza parI hAya / / kanapha lagAma motI jaDayAe |sugr kaMTha camara sohi sAtha / / 16 / turaMga cAni bamakatAe ||maa0|| ratana jaDIta palANa / / gajabisI rAya cAsIyUe |su0|| celaNA sahita sujANa / / 20 / / nagara taNA loka sahae ||maa0|| nara nArI dharIya uvAha / / zaya cAlyA jANI karIe |su0|| udhaka havA mAho maahi||21|| eki vAri saha saMcaravAe naamaa0|| serI samadaM uttaga / / hAthi saMcAra karaMtahAe ||sumaa bhIDAbhi aMgo aMga / / 22 / / hAra tUTi veriNa cha.Tie 1101 / phATi dhIrayo raMga // ghATa pachi motI kaDee ||maachaa toTaDI thakIma sucaMga // 23 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 yazodhara rAsa bhavi bholA bhalA bhavIpAe |su0|| bhAvI AdivA kAja / / vIra svAmIni mana ralIe ||su0|| sAthe sAmagrI samAja // 24 // zreNika rAjA ni deSiyo e ||su0|| samosaraNa bhavatAra / / gaja zrako heTho usarayoe ||su0|| jANi vinaya avatAra // 25 // sani sani rAya cAlIyo, prAnaMda bhaMga na mAya // chatra capara viraNa guNanilo. sudho mana vaca kAya / / 1 / / mAnastama kA bhava mAnasthambha zobhA ghaNI, mAna nidhAraNa dITha / / bIsa saharA pama thArIyAM, paDhatA haraSa paITha // 2 // gaha sarovara balI khatIkA, phalavADI baDhnu phUla , / kAMcana gada vAru bApikA, jantu rahita atUla // 3!! mamarI kinarI apaharA, karaya te nATaka sAla' / / upavana vADI phUli phalI, ratana vedikA visAla / / 4 / / paMca varaNa dhaja lahalahi, mazIpaya gar3ha uttaMga / / kalpavRkSa paMkati bhalI, unnata zAthA abhaMga // 1 // ratnastUpa teja jhagamagi, magamagi dhUpaha kubha || havilI haraSadIpi. dIsi nahI kihI daMbha // 6 // nImala phaTaka taNoM suNo gaDha unnata abhirAma / / bAra sabhA tihA~ ruvaTI, bhavIyAM kare vinAma // 7 // prathama sabhA munivara taNI, kalpanArI bIjI hoya // ajikA samA zrIjIsaNo, ghoyI yotika strI joya |8|| paMcamI vitara kAminI, chaThI nAginI jANa || nAgasaNI sAtamI sabhA, pAThamI vyataranI baSANa / / 6 / / navamI yotika surataNI, dasamI sura kaspa bAsa / / pragyAramI naravara sabhA, bAramI tirya'ca nibAsa / / 10 / / bAgha gAI gaja siMha sU, sarpa nakula suvicAra / / grAma siMha mRga ra mahiSa, kari haMsa mArjAra / / 11 // vAtara mor3hA morar3A, garur3a bheraMga atIva // samalI sicANA sehalI, neha laag| tyAhA jIva / / 12 / / jAta baira chAMDI karI, krUra jIva vahA zAMta / / bhUSa tarasa pIDA nahIM, nahI pANI bhana bhAMti / / 13 / /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatI evaM usake samakAlIna kavi zrISalA namase dekhie, pAMgalA pAvi pAya 11 budhA sudhA cAlie, mUMkA jie guNa gAya // 14 // nirogI phAMkI nirdezaka roga bahirA guNa zravaNa sukhI, samosaraNa mahI mAya / / 15 / / pola chatrIsa sohAmaNI, maNI toraNa guNAmAla / / ThAma ThAma mosI kAM, meDI mAlIyA suvisAla // 16 // sutradhAra tihAM dhanapatI, surapatI mAjJA tAsa / / eka jillA kema varNa, samosaraNa sukha vAsa // 17 // bAra sabhA madhye sahI, jaya sihAsana raMga // biThA jinavara nirmalA, caturagila uttaraMga // 18 // dIThA svAmI sohAmaNA cotrIsa pratisayavaMta || prAtihAryaMja koDAmaraNA, harapu rAya mahaMta // 16 // zrama pravakSaraNA deI namyo, pUjeSi bhraSTa prakAra // kara joDI jina vorani, stavana kari vistAra ||20|| mAsa trabhyasanI mahAvIra stavana vIra jInisvara vibhuvana tAra / jaya jaya svAmI jagadAdhAra // pApa saMtApa nivAra || 1|| nAtha vaMsa to sagAra / sidhAratha rAya suta jani sAra // prIyakAraNI malhAra || 2 || kuMDalapura dharayo avatAra | barasa megha kanaka marivAra / / navabaTamAsa apAra / / 3 / / surapatI jina ke gharayo / coNI kAya devi para dharayo / suragiri pira saMcaroM // 4 // aneka uchAha maMdaragira pAmI / yAthA paMDu silA para svAmI // sura surapati sira nAmI / . 5 / / eka yojana mukha marimijANa / bhATha yojana gaMbhIra bakhAra // mAgama ko pramANa || 6 || sahasa aSTotara kuMbha rAja karayA khIra sAgara nirmala jala bharayA // iMdrI teli kare baramA || 7 || 139
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 yazodhara rAsa jaya jaya karaMtA jina sira DhAsyA / janama janama no pApa pkhaalaa| sahasra nayaNe nIhAlyA // 8 // eka sahazra mAtrai suma lakSaNa / saNagAri indrANI vicakSaNa / / ikSaNa sukhada sarUpa / 6 / stakana gIta nartana sukhadAta / vIra nAma tribhuvana vikSAta // pUjAM jina mAta tAta // 10 // kahI vasAMta prApyo taba bAla / bAji mAdala tAla kasAla / / nATaka racyu rasAla / 11 // nipta nipta surapati sevA prAvi / brampa kAla bhUSaNa pahirAvi !! . amarI kinarI guNa gAvi / / 12 / / tanu bhana bhoga viraktaM jaannii| lokAtaka dethe stavyu vaSANI // jaya jaya karatA vANI // 13 // surapati siyakA sU le cAlmA / milI siMca ma tyo / / svAmI saMjama pAlyo // 14 // ghAta karma giri bama samAna / pragaTayo nirmala kevalajJAna / / tanu teji jisyo bhAnu / / 15 dhanadatta racita tA sabhA susohi / trimudhana jana kerA manamohi / / agi tuhma sama nahIM kohi // 16 / / asoka vRkSa sohi sukhakAra / puSpa vRSTi sura kari udAra / / dudubhI nAda vistAra // 17 // ghoMsaTha camara amara tujha DhAli / divya dhvani dharmane mata prAli / bhAmaMDala suvizAla // 18 // ratana jaDita siMhAsana dIsi / chatra traya sura pari jehai sise // TITI sahUM mana hIsi ||1kssaa chAyA rahita caturmusa svAmI / puNya phali tujha maharati vAmI / / rakSa rAkSa zivagAmI // 2 // moha rAkSasa mukhathI mujha rAcI aneka jIvane prasaya je pAkho / muktI mAraga mujha dAkho // 21 // rAga dveSa moTA visAsA / isayA dIya mApa saMtApa / / salo teha viSa vyApa // 22 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItamatI evaM usake samakAlIna kavi 141 mana uDayo mithyAta mahAmaha / saMsAra kR nAse pAgraha / / nigraha tahanA kIji // 23 // kAma pAradhI mujha mRga ne raMjANi / nArI nayaNa zara mere saMghAriNa / tujha biNa koNa rAkhI jAriNa // 24 // mAsA nadI sAgara saMsAra ! lobha magara mukheM paDayo gamAra / / rAkSa tU jagadAdhAra ||25 / / viSaya gahana indrI gaja ruH / tRSNA bhagana svAsara prati kuddha // tihAM thI rAmna samRdha // 26 // doSa kaMTaka bhava vana majhAra / garbha pisAca bhamADi apAra / / te mujha phero nidAra // 27 // hAkinI sAkiraNI mUta vitAla / vAgha siMghana nADi vikalAla // tujha nAma dhyotA dayAla // 28 // magi maMgala kArI vIra jIreMdra / prabhAcandra vAdIcandra gaNeMdra / / stavi vikrama devendra / / 26 / / eNI piri bIra jiraNavara taNa, stavana karI sujANa / / garAvara gotama mAdi kari, munI vAMyA subakhANa ||1|| manuja sabhA mAhi bIsija, bhAva sahita guNavaMta // dharma kayA rasa sAbhalI, dIpa dhuni jayavaMta / / 2 / / yojana mAna su vistarI, vANI pramima samAna / / pragaTI vIra badana ghakI, nirmala jima hima bhAna // 3 // tattva padAratha saMbhalI, pAmyo paramAnanda / / punu cachAya sabhA thakI, baMdImA goyama gaNeda / / 4 / / bhAva gharI mana mAhiM ghaNaM . pUchi kathA vicAra / / rAya jasodhara tehanI, kaho svAmI dayA maMDAra // 6 // zrImaMto jinanAyakAH zubha caturvigan mahAbhayaMkAH / / trailokezvara pUjitA, jitamadAH sat paMcakanyAekAH / / ahaMn zrI parameSThinaH sukhakapaH satprAtihAryASTakAH / / zrI devendra suvikramastutapadA: kurvantu vo maMganaM // 1 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 yazodhara rAma iti zrI yazodhara-mahArAja-cariye rAsacUDAmaNo kAdhya pratichanve bhadeva kavi bhI vikramasutadevendraviracite zreNika samavadhAraNA prAgamana mahAvI rastavana bhogautama praznakaraNo nAma prathamo'dhikAra / / 1 / / dvitIya adhikAra mAsa hasIno yazoSara rANAko kapA gautama svAmI veva | maparIya vAgI uccarayA hela / / vaMta kiraNeM karI heva / janamananA timira harayA hela / / 1 / / muragI zreNika suvicAra | rAya jasoSara kavA taraNo hala / / pachi dayA bhaMDAra / chedasi mithyAtano ghaNo hesa ||2|| pragaTi dayA apAra / puNya hoya eha sAmali hela / / pApa tapo niravAra / mana taNA saMsaya saharale hena / yoSa deza varNana aMjIpa majhAra / bharata kSetra bhAvi bhaNo hela / / pAraja khaMDa teha ThAya / yoSa deza kogamaNo hela |bhA kukuMTa pAti gAma / ThAma ThAma sohi rupamA hela // . praneka loka vinAma | sajana pasi dharmI ghaNA hela zA giri kaMdarA vanamAhi / hAthI hIhi tihAM malayatA hela / / sItala tasbara chAhi / hApaNI sUrahIMji khelatA hela ||6|| kahIM eka harINA rAna harI ne bhaya nAhA Tho phari hela // munIvara bharayAM dhyAna / tehi tazI mAtrama anusari hela IIII vADI dhana ThAma ThAma / kapUra kadalo komasna dIsi hela / nAlakera khajUra / pUga taNAM tara parahI se hela || tAla tamAla he tAla / sarala sohi vajana samA hela / / komala madhya rasAla / devadAha prAdi uttamA hela || taja patraja mAgavela / elacI saghI phaleM karI hela / / jAyaphala savaMgaha mela / marI ghelachi bhamake bharI hela // 10 // drAsva maMDapa visAla / chAyA phala pharI laMka hela // paMthIyA tINi kAla / bhUSa tarasa taha visarpA hela / / 11 / / sarovara nImala nIra | kAla poyaNe ghaNaM maMDIIyo her|| mAyA vanaha gaMbhIra / dekhI mAnanI mAna chaDIyA hela // 12 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAI prajottamasI evaM usake samakAlIna kavi bhamarA raNa kaNakAra / hoi koela nA Tahukar3A hela / / kAmanI kaMta sahIta / suNatAM mamatanA pUMTaDA hela // 13 / / kheli kata sa teh| neha ghaNari tejaDA hela / / rUpa sobhAgaha geha / gAvaya sarama gIta goraDI hela / / 1411 tA aneka tANe deza / nipajI sarasa sohAmaNA hela / / gAma gAma muvisesa / gira saraSA dhyAna dega ghaNAM hesa // 15 // jirAvara taraNA prasAda sIstra re / dhajA ghaNe lahalaha hela / / ghaMTA ma se karI sAda / garva ma pharo svarga ima kahi hela / / 16 / / rAjapora magara varNana teha deza majhAra / rAjapora nagara chi prati bhalU hela / / amarAvatI jima sAra / sAhI pAkhala karI saMkalpo hela // 17 // gara, lA mAvAra I (H ATH isAI he / kaMta sagoTha vilAsa / hAtha cAlatA balAke cUDI hela / / 18 / / rataNa taNI chi bhIta / nIja pratibica ne deSIyo hela // maMta sU mAMDi khaMta / pravara nArI sUprema lekhiyo hela / / 16 // prAMgaNa ratanAma mami / niza tArA pratibiMbiyA hela / / motI kapano bhrama / haMsa caratA vilakhA yayA hela // 20 // 1 dosi paGamA motI / tehameM paNa haMsanathya cari hela / / dujuriNa che taryo hoti / sahIte sajjananaM te hevo gaNi hela // 2 // dhAvaka sujana apAra / dAna pUjA kari saNo hela / / pAtra prAptIsaya sAra / paMcAparya hoi ghaNo hela / / 22 / / upavanachi uttaga / khaDo kalI nirmala jala bharI hela // pIThI parimala raMga / phUla mahimahi tihA bahUM parI hela / / 23 // jala krIDA kari nAra / rphata sarIsI sobhAgiNI hela // te nagarI majhAri / dIsi nahI ko do bhAgiraNI hela // 24 // nara tihA ANaM indra / rUpa saMpadA bhogane guNi hela / / guNa lakSaNa samudra / barama ghagI chi teha taraNo hela / / 25 // bhavara mithyAta loka / varaNa cyAra tohAM basi hela / / nahI kohani duHkha bhoka / dhana karaNa tesa tani ullAsa hela // 27 // rAjabhuvana uttaMga / kanaka kalasa dhajA sohIyo hela / / kaTika maDapa bahu raMga / rAsAratana paMbhi mohIyo hela // 27 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Y yazodhara rAsa jANe napa jasa eha / pragaTa pratApi thIra gharapI hela / / lAsa ratana taNA teha / toraNa sobhAlaMkarapo hela // 28 // mArIvasa rAjA mArivatta yAhAM rAya / rAya bhaneka ghaNa sevIyo hela / / gunja pratApa juTA jini ma goda priMga kIgo hela / / 2 / / gama poma pasaMbha / rapa pAlA pAra nahIM hela / / caudaha vidyA sulakSa / nyAra nIti tehanIrika hela // 30 // saumpaguriMga cima caMdra pratApa guriNa sUra jANIpi hela / / lIlA guNi yama dr| rUpi kAmapaNAgIha hela // 31 // mameM paNa mithyA bhAva / krUra masIchi prati ghara hela / / teha taraNI nArI subhASa / rUpavaMtI nAmi sahI spaNI hela // 32 // teha sarIsI rAma / rAjapAsi vaparI viNa hela / / viSayAsakta sabhAya / dharama na kari eka kSaNa hela / / 3 / / nagara meM bhavAnanda jogI kA prAgamana teNi prayasari nagarI mAhi, jogI pASu pracaMDa // bharabAnaM nAma teha taNa, boli bAta bItaM / / 1 / / aneka jogI bIhAmaNA, vIsi tehavi sAtha / / pAta trizUla pAdirI, bhAyuSa ghi seha hAe // 2 // jama Dama DamarU hAkalAM, bajAveM bIkarAla // sira sIMdUra lAMbI jaTA, kahA le khetrapAla ||3|| jogI nAgAdhi keralA, zivarAyAMga / / haraNa pamara pihiri keTalA, bAgha marma pira raMga // 1 // kasoTI gAvalI keTalA, bAvarI jhATa jaTAna / hAka dIha eka dUraMparA, jIva taraNA teha kAla 1 // 5 // bhAsa nAresUnAnI bomI kA rola rUma jIva haMsaka te pApIyA / nAre sUmA / hIriyana palaMta / / pakranAle paNa pheravI ||naa01| unapara prAgaNa haraMta / / 1 / /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ saI ajIta mati evaM usake samakAlIna kabi 14 arddha caMdra pharasI baDi no0| jANe mama taNI DALa / / madyapAna kari ghaNae nAkA hAka kaThi anI gADha // 2 // hAthe pragananA khAparI naa0|| loha kAchI kari unhI / / jIbhi pAri jvAlA pIyi ||nA0|| prAgI prAkAhAvi kheda jJAna // 3 // gupata khar3aga ke tAvahi ||naa0|| garana kelalA bhIDamAla / loha jUDIlA kaDI dhari naa| balI charI vikarAla / / 411 ko zaniMgI bajAvatA nA0|| durghara zauMgaDAM nAda / / zaMkha bajAvi te savi ||naa| mAMho mAhi kari vAda ||5|| khi bhAMga dhatUraDo ||naa || rAtA neachi teha // tU baDI patra ghaNo dhari ||nA // bhISa mAMgi geha geha // 6 // keTalA koTa kAMthaDau ||naag| cItharAM mAlA hAra // cIthaDAyu Topa zira ghari ||naa0|| keTalA zira jaTA bhAra / / 7 / / .. so mudA dinelA / sa pUra behU bAMga / laDathaDatA hIDi ghaNamA || gAci kari gIta gAna / / 6 / / hAthe dorayAM kUcararyA ||naa| rIchA ketalA hAtha / / cItrA vAgha bacAM gharayA |nA keTalA mAMkaDA sAthi / / 6 / / kinarI jaMtra bajAktA nA0 setA gorakha nAma / vilaya vA hyA bhulA bhami nA! pApa mithyAtano ThAma |11011 jogarie sAthi sAkotarI nAO DAkiNI sAMkiNI bheva / / jANe pAlatI vyaMtarI nAOII nAka taNAM tarA cheda // 11 // asthi taNAM kAne kuDala | naataa| saMkhalAnA gali hAra || asthi taNA hAthe kahA ||naa011 koTa sIgI saNagAra / / 12 / / vyaM tAla kAla paMcAkSarA |naa0|| ceDA ceTaka bhaneka / kAmaNa mohaNa uccATaNA nA! kUDa kapaTa avioka / / 13 // viSayI visanI jumArIyA ||naa0|| jUThA bolA japATa / / prApeM bhUlA para bholavi ||naanaa te kima dAkhi suvATi ||14|| ehatA jogI jogie malI ||naa0|| dekSo bhairavAnaMda // lokamAni mithyAtIyA ||nAot| viveka nahIM matimaMda / / 15 / /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 yazodhara rAsa bogI dvArA rAvaNa vibhISaNa prAvi ko dekhane kI garvokti sAMbU kUcha nakha moTeraThA nAmoraja pIchanAM chatra / / loka pUchi vAta te kahi nA0/ phAMkala boli bicitra // 16 // rAvaNa lagAnago nA! so ganI brahmA Izvara dekhIyA naa0|| jamIyo lakSamI sAtha / / 17 / / harI sU' mIThI karI goThaDI |naa0|| kodhI balabhAra sAthi / / pAMce pANavA mAnatA ||naa0|| maMtraSatimAhArI bhAkha / / 1 / / rAmalakSmaNe vaSANIyo |naa0)| sItAni pUjA kItha / / aneka rANA rAya rAjIyA ||naa0|| taM mUTha vAdi prasIdha / / mArIrata bAta sAMbhalI ||naa0|| teMDAvyutaM tatakAla / / te prAvyu UtAcalo ||naa0|| sAtha jogI vikarAla // 20 // rAyi prAvaMto dekhIyo |naa|| sAhAmu cAlI lAgu pAya / / kara joDI rAya vIna bi mAgAsasi karo pasAya // 21 // jogI kihi rAya sAMbhalo ||naa0|| samala bIdhAmU pAza huuN| tUsUto rAja deU, nA| rUsU to savi vIpAsa' // 22 // taMtra maMtra yaMtra ghaNA enaa|| pira piradhAUrvAda || vidyA prAkAza gAminI nAkA vidyA prajusIkaraNachi prAda / / 23 / / rAmA dvArA prAkArA gAminI vidyA prApti kI icchA tana rAjA prAcaMbhIyo / nAyolyu madhurIya vANa / / prAkAzagAminI mujha dIyo naa0|| vidyA samhe sujANa // 24 // nogI dvArA upAya batalAnA jogI kihi rAjA sAMbhalo naa0|| vidyA sIjhavA UpAya / / caramArIje devatA ||naa||hnii bhagata jo thAya // 25 // thalacara jalacara nabhacarA nA|| jIva jugama prANadi / devI prAgali hiMsatAM gAnA || talakSaNa dUsi dedhi / / 26 / / dIi vidyAnabha mAmini ||naa0|| mavara ghaNerI radhya / / durbhakSa roga marakITala naa||| saMkaTaTali prasIdha / 27 / / rAyate vacana pramANa nA| mUkapariNa prapAra / / kuguri bholabhyAM jIvaDA ||naa|| kuraNa na paDi saMsAra // 28 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 147 le nagarI pakSaNa disA nA| paMDamArI vikhyAta // devIkUra kurUpiNI / nAkA vAhalo tehani jIva pAta / / 2 / / nisA viNa te pApaNI ||naa kari aneka utpAta / / rAjAdika mithyAtiyA naa0|| samaya kari jIva ghAta / / 37|| pazu pakSiyoM ke yugaloM ko lAnA devI maDha rAya bhAvIyo ||naa|| loka sahIta bhajANa / / devIneM pAe paDayo ||naa0|| manalAu ghaNI cAra // 31 // alacara jIva tIna jugama tihAM prANIyAM |naa0|| kUbADa chAga parAha / / haraNa roja sasA sAMbarAM ||naa0|| mahekha mataMgaja ghoDu // 33 // rIra nItA karU sAna ganuna nIkAla : sApa saraDa pahalI dhAmaNI ||naa mAri svAna vikarAla // 34 // sara karabhA sRSabhAdIka ||naa| vanacara prANyA aneka // samali sIyAraNA sArasA naa0| haMsa vAyasa calI bheka // 35 // nabhacara gIta mora cakora lavAraDA nAsAkoyala kIra kapota / / cakavA cakavI pArevA ||naa0|| TITibha gUharu bota / / 36 / / mahusI solInA khaDagIzrA nAlAkoMca meMraDa gurUDa / / eha prAdi nabhacara ghaNA 11nAgA bAMdhavAnavAsa kiMUDa / / 37 / / jasapara gIta machamagara jalamArapasA ||naa|| karacalA kAcabA bhara / / jalahastI Adi jalacarA ||naa0|| bahU prANyA te krUra / / 3 / / maha pAli te bAMdhInA ||maa0|| vApaDA kari pokAra / / bhUSa taraSa prati pIDIyAM nA || bhayakarI kAMpi prapAra / / 6 / / puradhdAriNa khaNI mahI ||naa0|| khAu pAucA ThAma ThAma / / pApI haMsa kalokani ||naa| maraka jAvAne kAma / / 4 / /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 yazodhara rAma vhA khaDaga UghADo jhalakato, bIja taNo jhatkAra / / keza kalAyachi mokalA, jaladhara sobhA dhAra / / 1 / / mAnava yugala lAne ko prAjJA koTavAla rAya teDIyo, baMDakarmA nasa nAsa / / manuSya yugama prANyU nahIM, e havU sU tujhakAma / / 2 / / rAya namyo bhayabhIta tadA, koTavAla tatakAla / / manuSya yugamani kAriNi, jaNa mokalyA jima kAla / / 3 / / te cAlyA UtAvalA, doho dazadhAmi dhIra / / tINi avasari tihAM yAvayA, munIsAgara mabhIra / / 4 / / bhAsa sAmerI mAhipaNa kahIyi, kedArA mAhiparaNa kahIyi munIcarcA eka prAtmA dhyAna mana dhare / rAga dveSa doe parahari anumare / / traNya ratna ati nIramalAe / sahIe / / 1 / / yAya gArava aNya sanya TAli / aNya gupati munivara pAli / / ajUmAli / ghaNya prAgami karI tribhuvana e / sahIe / / 2 / / cyAra kaSAya vihaMDamA / yAra baMdha koya khaMDaNo / / maMtraNo cyAra saMgha to ghaNaM, e kAmahIe // 3 // paMca yAcArija rNjiiu| paMca grAzrana vala maMjIu || gaMjayo paMcadIya dala duragharoe shiie||4|| paMca saMsAra du.kha vaarnn| pAMcamI gati sukhakAraNa / / tAraNa paMca parama gurUnita dhyAie / sahIe / / 5 / / SaTakAya jIvarakSaNa ! khaTadravyU kahi lakSaNa vicakSaNa / / Saradarzana jana jana pratibodhavAe ||shiie||6|| paTakAlanI sthiti lahi / zrAvakanA SaTakarma kahi / / mana mAMhi sAta tatva citana kareM shiie||7||
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamati evaM unake samakAlIna kavi mAta bhaya thakI vegalo / sAta guNasthAna Ujalo 11 nIgmalo sAMta dAMta dAMta gugA jehanoe || sahIe // 8 // ATha dhyAnako // soho jalo cItave dhAnamA niti dina e // sahIe // 6 // ghATa mahA siddhi dAyaka | bAU mahA riddhi nAyaka || gAyaka amarI kinArI guNa behanAe / shiie||10|| nava nayana noramala jAe / navavidha sIla ghari sukha khAM // mana mArie kevala sabdhi guNa e || sahIe / 113 / muni kA upadeza daza lakSaNa dharma prakAzi vasa dharma jyAna mabhyAse || prati bhAse / daza disi jasa vistorI e // sahIe / / 12 / / apAra pratimA upadesi / lahi zragyAra aMga visesi || nosese bAra aga zruta pAThaka e / / sahIe / / 13 // bAra bheda Ari / vAra anuprekSA manadhari // vistAri bAra barata zrAvaka taraNAe || sahIe / / 15 / / tera prakAra cAritra dhaarii| cauda mala taro nivArI || kSayakArI / panara pramAda no ati ghara e / / sahIe / / 15 / / bhAve sole bhAvanA / sattara saMyama pAli pAvanA | sohAmaNA / yama nIyama dhAra ghura lagi e // sahIe // 16 // prahAra sahasa bheda sIla rAtri / ugaNIsa jIva samAsa bhAkhe || nAya / duSTha doSa vIhA magAe || sahIe || 17 // bIsa mAgaMNA bheda kahi 1 eka bIsa coguNA lakSa guNa bahi // ge sahi 1 bAvIsa parIsaha duraMdharAe / sahIe / / 18 / / caubIsa jina dina dina dhyAi | paMcavIsa kaSAyani na vIThAya // kavigAya anudina gurA eha mUnI taraNAe / sahIe / 16 / / varaya mUlaguraNa aThAvIsa / pAThaka guNa ghare paMcabIsa || chatrIsa | che zrAcAraja guraNa alaMkarayA e || sahIe || 20 || eha prAdi guNa prati varaNAM / eha guruneM le sohAmA || bhAmalA | guru guNa gAveM vevendra kavIe // 21 // 14
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 yazodhara rAsa dUhA pAMcaso mamiyoM ke sAtha subattAbArIkA mAgamA pAMcasa munIdareM paravaracI, varabho saMyama zrIcaMga / / sudattAdhAraNa nAma teha taNaM, tapa saMya meM abhaMga // 1 // nagara samIpeM prAvIyA, munivara svAmi sujAmA / / aneka vRkSa karI alaMkarapo, dITho taba ukhAna / / 2 / / bana ko zomA prAMbA Unata prati vanAM, bhoracA tehAM apAra / / koela kuhU kuhukA kareM, suragatAM kAma bikAra // 3 / / mAlatI maMdAra mogarA, phUla taNA makaraMda // gajatA mamara bharmi bhalA, vAyU vAya prati maMda / / 4 / / sevatI sovana ketakI, pADala parimala pUra / / velataNA para pira piraha, karana pasAraya sUra / / 5 / / bhUkha dukhIyAM duHkha pIsari, sukhImA hoi sukha bhUra / hui vyarahaNI dukhi dUsaraNI, beha bharatArachi dUra ||6|| phUla pagara pasarayAM ghara , phalavasI patra ThAma ThAma / / nIrataNanIjhara tihAM, vyApaya viSayane kAma / / 7 / / e muninita gattaM nahIM, ina bahUrAga sacItta / / pravara sthAnaka nIhAlavA, cAsyA munI supavitsa / / 8 / / mAsa bramhaguNarAmanI mazAna varNana se munIe / cAlayA jAma / tAma masANa dITho ghaNoe / / maDo tihAM e bali apAra / raudra dIsi bIhAmaNo e / / 1 / / vIhAyakAe / UThayA bahu ghuma / arghadagdha kalevara paDayAM e|| ThAma ThAma e paDyA bahuta / galI gayU mAsa ehvAM maDAe // 2 // vikasapAe / mukhadIsidAMta / hUbalIe ghaNI ghaNIrau baDI e / / sImAlIyAMe tAai sAsa / pAkAse gRdha leI ur3e e // 3 / / kUtarA eva lagi apAra / baDhatA mAhomAhi hahaDahie / / vAyasa eka rake baiTha / kAgiraNa gharNa, kalagalI rahie / / 4 / /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItanatI evaM unake samakAlIna kavi avalyAM e kA aMbAra / hA payAM atI yAyo 5 / / deSIu e masi paNo raudra / kAyarano mana kAMpIyo e // 5 // tihA bahAra dharI karI soka / loka bahu bApaDAraDe e / / vAhI pAe mohanA teha / bApa bApa kahI mahI paDie // 6 // zmazAna ko bhaya nakatA nIra vIra e / eka kahaMta / mAtA suta nArI nAma lIyie / / teDAe sAthi sajana / bAhAlAne ima nahIM mUkIhae // 7 // eNI pereM e / e karImabilApa / mohIyA raDete bApaDA e|| karatA e pratI ghaNaM rIva / pAmaye pratIhI saMtApama e ||8|| niNasame e. bhUtajoTIMga / R ra rUpi hAka ju karie It Dama Dama e DamarU prADA hAka / iha DAha nAda kAyara bareM e | vAgha sitra e mahisvanA sA / bAbarI jhATa bIhAmaNA e|| jhava jhaye e khaDaga seha hAtha / sa ramato bhUta bhUmi ghaNA e||10|| DAkaNI e byaMtarI kara / sIkotarI hIDe ghasamasIe / / depI e kalevara bhUra / haGahaDATa heDavAhaseM e // 11 // siraviNa e dhaDa dhADa dhAmaMta / dharAvaNa zira paNa uulie| ThAma ThAma e jaDatA jAga pUlA aganI ta baleM e / / 12 / / joMgaTA e sASi vyatAla / tU balItraNya TolI karI e / / rAdhie aneka naveda / homa karaya baDhi parI e // 13 // eha e prati bikarAla / masANa dITho munIvari sahIe !! hoie dhairAgya bRdhi / apavitra mATi rahi nahIM e ||14|| zmazAna meM dhyAnAmAna hotA jyAhAM pI e par3ite dRSTi / prAsuka ThAma te joIyo e|| sAMbhasIyi e raDite sAda / sAghu saMghASTaka hohIyo e // 15 // moTIe silA prapAra / teha Upari prAzrama kara yo e|| parikameM e sahU sUjANa / vihi kAsaga bharayo e // 16 // paDale hI e beThA ThAma / Avazyaka kare mApaNo e|| koi bhaNe e aMga ne pUrva / prAgama trividha koDAmaNo e // 17 // hisA taNo e jAgIya dIsa / covIhAra sabe uparamAM e|| saMtoSa e gharI nisalya / dhyAna maunakarI pralaMkaramA e||18||
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 yazodhara rAsa abhayaruci evaM abhayamati kA guru ke pAsa pAnA tI sameM e munIvare dITha / abhayacI pramayAmatI e / / mAhAM nahAM e nava dIkSata / bhUkhe komalANAM pratI e ||16 // prANI prae karUNA bhAva / vadaya vacana sudattaguru e // teMDIya e dIyi pAdeza / vacha yathA sukha tamhe kAro e / / 20 / / lAgIyAe teha guru pAya / kAya sthItI kAja vAlIyAM e|| joDalI e brahmacArI neha / IrIyApaMtha nIhAlIyA e // 21 // taMgoM samie sevake taha / brahmacArI yuga dekhIyA e / / rUpa e mohi apAra / vAma ratI samalekhayAM e / / 22 / / yagala ko dekhakara vibhinma vicAra mAhomAhi e / karayate vAta / bhrAta yApaNA ghaNA vama dalyAe / lakSaNa e rUpa vikSAta pAta kArariMga joitA malyA e // 23 / / pAmase e devI bala Aja / kAja rAya taNaM sIjhase e|| dekhIyae yugama sarUpa / bhUpa ApaNa prati rIjhase e / / 24 / / sAMbhalI e kikara bhAsa / bhASA komala abhaya rUcIe / bolIyo / behenara sAtha / hAya rAstro mana karo sUcI e // 25 // saha, guru e kA bahU paira / parIsaha jIko tapa phala e|| teha bhagapIe gharIbha samAdha / bAba tyajI thAu nIzvalae / / 26 // saMsAra svarupa jIvane e mamatAM saMsAra / pAra rahita duHkha pani e / narake e zAteM mAhi / kAhiM sukha nahi nIpaje e / / 27 / / mUla tRSA e pAhie rIra / nIra anna ratI navi malyoe / / chedeM tanU e nArakI pApa / bApaDo jIvaDo Talabatyoe / / 28 / / vanI bhamyo e vAra ananta tiyaM ca gatI jIvaDo e|| yihito e bhAra apAra / sAra vahUraso rakhavaDayo e / / 26 / / mukhie tarase u dukhI udAsa / bhAsa AnaMda kari valIe / chedana e bhedana mAda / du:sya jANe te kevalI e // 30 // 1. anya racamAnoM meM brahmacArI ke sthAna para kSullaka bhullikA pAya milatA hai|
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAI ajItamasi evaM usake samakAlIna kavi mAnava e gate majhAra / bhArata raudra dhyAne paDayo e|| dArIdra e roga viyoga / bhoga bhUlo kAmeM naDapo e // 315 // devagatIe mAha pramANa / mAnasIka duHkha vyApIyo e / / dekhI sukha e pracaraharISa / bIghIyo mana pratI kAMpIyo e // 32 / / eNI pirie cogatI mAhi / eha jIva bhamayo dukhi bharayo e|| bholo ai bholabyo bhUra / kuguru kudevana Uparayo e / / 33 / / puNyanie yogi jANa / vANI jina taNI pAmIyo e|| zrIguru e taraNe pasAya / tehaneM sIra nAmamro e // 34 // pAmayo e zrAvakAcAra / sAra laghu dImA bhalIe / / pratImAMe bheda agyAra / dhAraka havA mameM ralIe / / 35 / / bhava bhava e lahIha prANa / paNa samakita prata navi maleM e / ima jArasIe tima karo gAna prAta bhara nira lie : le se e jIvarAya diikss| dIkSA sIkSA lese konahIe / / te bhaNIe / dehena' sujAna / prANo mana jinapade sahIra / / 37 / / taba bolIe bihinI bola / brahma suNo vANI mujha tazIe // pUrava e bhave so bhrAta / hisA kIdhI vIhAmaNI e / / 38|| pIThano e phukaDo eka / devI pAgala haNyo e / / tei phalie / pAMmayAMe duHkha atIva / bhava sAtite mujhakale e||36|| eka havi e lAdhu dharma / kalpadra ma citAmaraNI jaso e // samIkIta e kara sUjatanna / manna rahano samaya kiso e // 40 / / ina cItIe mana dRDha kIdha | lIdha agasaNa doe parIe / / jIe to pAraNa jANa / nahIM to prA praNasaNa manumarIe / / 4 / / dUhA sipAhiyoM dvArA apane mAge karanA haka deI pAgala karayA, teriNa sevaka teNI vAra / behU cAlatA cItave, anupramA bheda bAra ||zA krU ra kAla naphare gharaNa , cItyA sohi sAra / / megha paTale jima vITIyoM, kAMti sUcandra udAra / / 2 / /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 yazodhara rAsa bhAsa hovolasAnI devI maTha kI bhayaMkaratA dUra tho devI maTha tadA / dITho dUraMga bisAla / / pASala pharato upakana / hIMdolaDAre / aneka taru chirasAla ||1|| kesU jAsU bana sIhAM / rAtalA asoka apAra || jANe bhayabhIta vasaMta / ho| bheTaNa mAMsa vistAra / / 2 / / mahaDA morayA baha yahAM / phalagali bArabAra / jANe raDi devI bhayeM / ho / vasaMta mUke grAMsU pAra / / 3 / / kAlA bAbU phala karI / kAlA vRkSa tamAla / / devI meTaNa mAvIyA hI jA pasAya bikasala / / " tADa taNA taru jannata / tADa phala syAma vizAla / / devI malamA bahu rUpa dharI hii| jANe Isa gali rUDamAla // 5 / / khajUrI nArI alI / ghaDIyAM bAMdhyAM chedeya / / devI malavA sajayIyA hii| maca dhaDA sira lepa // 6 // pUlA dIsi 'madha' saragAM / mAkhI ameM apAra / / jAga devI kAraNe hii| sUkA mAMsa taraNa bhAra // // ThAme ThAma caNoThaDI 1 rAtaDI dIsi bhoya / / devI pUjavA kAraNa hii| abhakSa thAla bharayo joya / / 8 / / phalA tihAM balI cAMpalA / pIlA pekhIyA jeha // devI kopi kAMpatA hii| jAgo pijara havA teha || koyala sUDA sArasA / boli bhamara gjaar| jANe bIhanA bhayakArI |hii| stavana karija prapAra / / 10 / / mata ganiko sImaDi / mAgAsa mAthAM mAMDa / / jANe jAtA jIcaneM pI0 khAvabe jUiteM rAMDa // 11 // aneka jIva maDha pAkhali / bA~dhyachi vaDI pAra // bhUkha tarasa pIDayA ghaNa hI karaya pokAra apAra // 12 // madyapAna kari jokaTA / jaMgoTA gali caMga / / sAyi saMkha sIgI sIMgahA~ hii| kalI kalI kariya utaMga // 13 // Dama Dama DamarU DAkalA hI0 tavalI tAla kaMsAla / / raebherI raNa kAhala ho| tUra vAji vikarAla / 14 / /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 155 maTha kA A~gana dITho devI maDha mogrnno| mA~sa Dhapachi ThAma ThAma / / ajIrNe jANe devI vamI hii| mAstrI taraNA visarAma / / 15 / / rudhIra trnn| dIghA khar3A / maDha pharatI mada dhAra / jIva mastake coka pUrayA hI0 / rudhIra hAthA maDha vAra / / 16 / / mastakanI toraNa racyA~ / jIbhanI bAnara vAla || paMkhI pIcha pazU pUchar3A hI kAma ThAmeM bAMdhyA vikarAla // 17 // rAyana naphareM mugama dIyo / dITho rAya yama kAla / mokale keza kopi bhrghohii0| jhabaki hAthe karavAla 1 // 18 // rAti prAkSi jANe rAkSasa / jANI kera yamadUta | pakha bakhato jANe byaMtaro hii0| jANe bhayaMkara bhUta // 16 // jANe krodhanoM pUjaso / jaso adharamI citta / / pa..lo poto ho nIle mAgamoDa / / .i! bhairabAnaMda yogI bhairavAmaMDapANe bhairvo| vasamo vIra vaMtAla 11 khaDA jhAlI moTI gar3o hI0 nayaNa jANa agni jyAla / / 21 // devo kA rUpa devI dIThI bohAmaNI / sakata trizala chi hAtha // rUDamAlA gali llktiihii| viThI chi saMghanAtha / / 2 / / lAMbI jIbha chi sattaDI / rAtA moTA dA~ta / / uha hahatI mukha pasAratI hI bAgheNa nI hoi bhrAMta / / 23 / koDau sama moTe raDe / phATe Dole joya // aneka jIva haNAvatI hona paratakSa marakI hoya // 24 // hAtha kAtI mad kAMpatI / kAMpatI kopi mapAra / / madya pIi naran balI |hii. sokottarI bhayaMkAra // 25 / / mamayaci samayamati ko dekhakara rAmA dvArA vicAra brahmacArI rAya dekhIyo / lakhIyo kAma svarUpa / kae iMdra svarga taNo ho| ke mahI mAhi mahA bhUpa // 26 / / * paMyAlano rAjIyo / ke dhanapatI ke candra / / ke brahmA ke Izvara hii| ke harI ke balabhadra / / 27 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAma ke naMdI ke nala kaha / nalahu rUpaha pAra // saka kaha ke saraguru |hii| sUravIra udAra / / 2 / / bAlikA jAraNe sarasvatI / rohaNI lakSmI hoya // indrANI urvasI kaha hI0 nAgakumarI ke joya // 26 / / ki sAvitrI sItA kahUM / torA maMdodarI eha / / gaurI ke prajanI kaha hI isa na lAha ' 3.ji rUpa lakSaNa bahu guraMga nilo / kalA aneha ThAma / / mArIDhata na pa pUchae hii| kaho tuhma kavaraNa su nAma / / 31 / / rAjA dvArA prazna kavaNa gAma thakA prAvIyA mAta tAta kuraNa TAma / / akala rUpa e pramopama |hii kavaraNa mo ho sAla sudhAma / / 32 / / dayAdharma tahA jaya kro| tribhuvana mAhe je sAra / / AzIrvAda deM uccareM nahI | mAridatta avadhAra / / 33 / / kAma tamhArU tamhe karo, mama pUcho prA bAta / / ahma vRttAMta dayAmaya hii| tahmane gameM jIvaghAta / / 34 / / sAdhu yUgala dvArA uttara praghA prAgani nAtra / bihirA Agali gIta / / pApI grAgali dharmakathA |hii0| kahitA hoi viparIta // 35 / / pahelAM sU gaNa goThaDI / usara mameM bIja rop|| gira sira nIla pera kheDava' hI sima brahma vacana niropa / / 36 / / mAridattakehadaya meM kyAbhAva prAnA damA bharI ahma moThaDI. ruce nahIM rAya mAna / / pItajvarI mana ruci nahIM, sAkarani dUdha pAna / / 1 / / ima jArapI nija hita karo, prahma ne ma pUcho prAja / / jehani jehadI gati sahI, teheni sehavI mati rAja / / 2 / / khar3aga kA tyAga mAridatta tana upasamyo, khaGga mukyo teNI vAra / / kara mugama joDI karI, karI kophno parihAra / / 3 / / brahmacArI prati boliyo, vinaya sahIta udAra / / kaho kathA tamo rUkhar3I, svAmI dayA bhaMDAra ||4||
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItamatI evaM usake samakAlIna kavi 157 brahmacArI taba bolIyo, vAgaNI pramI samAna // bho bhI bhUpa bhannA bhAno. sAdhu sAdhu tara bArA / / 5 / / dharma buddhi sahI jIvaneM. puNya vinA nahIM hoya / / suraga mugati sukhakAraNI, rAya bicArI joya / / 6 / / 1 mI ... nIti || seha brahma paNa agasarI, bhava sAte majhAra / / 7 / / bhAsa copaI bharata kSetra varsana e.hama aMdIpaja mAhi / suramahIyo maMdara tU cAhe / / pAMDumityA cIho mahI tanu joya / jinapara janama kalyANaka hoya / / 1 / / dhIhI vane maMtara kinara paas| devI devI ramaye jihAM rAsa // paradakSaNA yotakI kareM sadA / sAsbato acala cale nahIM kadA / / 2 / / teha dakSaraNa dizi bharataha kSetra / grAraja khaMDa mAMhi supavitra / / deza yachi tIhA moTo ghaNo / nAma avaMlI chi teha taNo / / 3 / / aneka girI gahavara para baragho / aneka mahA nadIyi anusarayo / moTI aTacI vRkSa asaMkhya / pAchekara jIva tihAM lakSa / / 4 / / yamarI gAya bhache se gharaNI / pUchi bhomya yU hAre teha taNI // jhara mara meSa ghaDo tihAM deya / desa mahArAyaha pada leya ||5|| camara camarImA maga hAlata / pATalA taru phUlyA je mahaMta / / paMca varaNa jANe chatra dharaMta / aneka ThAma dIse jayavaMta / 16 / / kinara gaMdhrava jANe gIta gAya / deva aneka seveM jema rAya / / , sUkhA sArasa sAvajAM sAda / jANeM baMdiyana kareM stutivAda / / 17 / aneka phUla racanA tihAM homa | coka pUrratA devatA joya / / poDhA phala jANe bheTaNa, / vana devatA ke nita narA // 6 // bhoja patra prAdi balakala jAe / bicitra vastra sobhA bakhANa / / vividha vela maMDapa ghara bhalA / bhamarA bhami kiMkara keTalA // 6 // kapUra bela ke ladIyi kapUra / kastUrIyA maga dhIra kastUri / / bicitra rUpa mahI sobhinAra / deza rAya sama sobhe sAra ||10|| basi ThAma ThAma bahU gAma / DhUkadAM dUkaDA prati abhirAma / / gAya taraNo navi lAbhi pAra / jANe bhUpaha jasa vistAra // 11 / /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 avantI deza varNana yazodhara rAma dIsi dasa diza caratI phire / govAlA sAdi anusareM // pUMcha ulAli pAvi dhasi / bhavara kohane na vyathApi vasi / / 12 / / mahiSI moTI gharI chivalI bhisa kumAminI bholA jIva govAliyA sira sohi ghuughttii| mayora pIchanI manohara ghar3I / / someM lAkar3I hAtha udAra || 14 || gale lilaki gujAno hAra phUla mukuTa sira rahyo lalI gIta gAyi nAkhi mana ralI / jala dIThi pohoci mana ralI || sahI pAtI dekhi haraSe pratI ||13|| mukha madhurI vAyi bAMsalI || sobhale haraNa ghaNI haraNalI ||15|| basa nAda suragI Doli sAMpa bhUkha tarasano na lekhe vyApa // viSaya balUdho jIva gamara / na vyalekhaM sukha duHkha vicAra / / 16 / / pAlI rAti tIhA golaNI / dIhI balo N ghUme ghaNI / / kaMkaNa khalaki lalake gophaNo / kaTi cAli maTako teha to / / 17 / / rAte racyo je kAma vilAsa rakhe bIsarU' jANI karaya abhyAsa || viloragAM gaMbhira sAMbhalI sAda / jArakhe metra taNo te nAda / / 18 / / nAce moraDA racI kalApa | mehI meho zavdaha kari vyApa / / bana mahi moraDI sAthai rame / jANe prAthyo barakhA same ||16|| sAla kSetra bhara namI rahi / sthala kamala Uya teha mahi // hilAbi sIsa / parImala jANe vastrANi Isa ||20|| sUhA sAda kareM sohAmaragA / vanaphala tyajI tihA~ bhAvi ghA~ || bahu phUlatpajI tyahA~ samara bhramaMta rAmaraNa karatA sAla sevaMta // 21 // avara dhAnya tIhA nIji gharAM / paravata sama hama homi seha tayA // rAkhi koya nahI tehani / leI jAyi joI ijehaneM ||22|| grISame kaTharaNa kara suraja to / rAjA kara na kaThiNa lihA~ bharaNo / / nArI payodhara kareM pIDAya / nahIM gAma rAya karisI dAya || 23 / / midaM navyaloka dahI yi / phUleM baMdha vyaloka baMdhIyi // nArI adhara kAmI kareM khaMDa || jIvaha khaMDa nahIM paracaMDa // 24 // avana rAya saraNAgata taNo / na koI gAma vana pAkhi bhaNo // jIhA bhalA bhamarA dIsijapATa | nahI loka ko hITeM kuvATa || 25 / /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatA evaM usake samakAlIna kavi laMpaTa bhamarA kamala baMdhAya / nahIM laMpaTa ko loka kahivAya / / / nara mohi cora nahIM kuvaTI / chinArI ghaNa, mana coraTI / / 2 / / TrAkha maMDapa dIsi kAma ThAma / nAgabela bAr3I abhirAma / / vyarahI janani vyApi kauma / nArI sama vIsi pArAma // 27 // sIlapha maMDIta patra ballI sAtha / pAtalaDI dIyi tarUNA vAtha / / pravAla sU urai stana jhUbakA / vibhrama cha prakSa taNI adhikA // 28 / / madana maMDita bhogI setrae / phUla reNu UdaNI sevae / / paMkhI sAdeM jANe gAve gIta / dIse saha nAmohi cIta / / 26 / / nAga kezara nAraMga jamIra / konorA rAmaNa bahu nIra / / phaNasa khajarI ne nArakera / phUlaphala dIsi bahU pera / / 30 / / mAlatI mogaro ne macakUcha / maMdAra mAu bakulaha kada / / eha mAdichi tara para lAkha / pira pira paMkhI bholi bhASa / / 31 / / jANe dIna dukhI bhUkhIyA / taiDi taru karanA sUkhIyA / / pAlI nadI yahi tohA pATa / aneka bheSa sIcevA mATa 32 / / sarovara ghAva kuA gaMbhIra / bharIyA te vahU nImala nIra / / kamala nayaNa jANe jUmi samRddha / haMsA nA ghalANe sabaddha // 33 // nIta rANe rAya loka manIta / deza abhaya loka pramayAdhIta / / soka mAhi ko khala na kahivAya / tila pIlatA sahI skhalayAya // 34 // kotakamAla taNo hoyi yuddha / kaTaka yudha tihAM nahIM hoyi sugha / phasa sama samAyeM taru parache viruddha / tihAM nahIM loka mAhi krodha ||3shaa jina prasAda dIsi prati caMga / girI girI nagare nagare uttaMga / / kanaka kalasa sonA daMDadhari / ghugharI sahIta dhajA pharahari / / 6 / / aneka loka tIhA~ prAvi pAtra / aNya kAla nAce tihA~ pAtra || dumi dumi madana tAla kaMsAla / hoi napherI nAda rasAla / / 3 / / aneka phUla phala leI pakavAna / jisa pada pUji sujana sUjANa / / aneka prata virdhAna pAvari / bhavasAgara te helAMtari / / 38| caturviSa dAna devA supAtra / para upakAra saphala kari gAva / / dhana kama rayaNa mAgagana deya ! loka sahU svargani nideya ||3saa
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAyodhara rAsa anada tihAM eka ahAM aneka ! iMdra ghaNAM nara pAhAM suvivekaH / / catura ghaNA nara sura guru samA / ghaNI paraNI bhoma tIlottamA // 40 // save nAra bhartA urvasI / ghira ghira nAra sukesI asI / / raMbhA jaraNI kara ghagI mAnanI / raMbhA dhana maMDita avanI // 41 // gajala 55 giga bhaavinii| mAnyatA di / / / maMdAraMbha sAdharmI ghaNA / pArajAtaka tihAM jonakI bhaNA / / 4 / / vidha vidvAsana jAgA pAra 1 saha ghari sukha saMtAna apAra / / harIcaMdana caryA baddha tIna / syAMto eka kAma joya // 43 / / aI.rAvaNa sama gaja nahIM magaNA / UcAzravAsa rakhA haya ghagamA / / sarva loka kavi kalA nivAsa / nita maMgala gAve subha bhAsa / / 4 / / candramukhI maMdagati nAra / gAma nagara pura pATa majhAra // grAdita teja aneka che sura / save subadha atI nahI kUra : / 45 / / nArI prati aMboDe rAha / guThI verA ketu bahu cAhu / / aneka navegraha maMDIta loka / svarga svarga kare te phoka / / 46 / / eka suru guru ekA ravi eka maMda / rAhu ketu, eka budha sukendra / / eka maMgala mAhie dasa / cA svarga nehasi visesa / / 47 // zAma ThAma balI satakAra / bhUssA na jamADi apAra / / kaMTalA vastra bhUSaNa deyaMta / mAgarama gAyaNana guNavaMta / / 8 / / nAgabela ina bI-DI akhaMDa / nArada tubara aneka pracaMDa / / nayArA kaTA nArI cAlani / mayaNa mUjaMga maisyA pAlave / / 46|| adhara amRta rasa deI apAra 1 madhura vacana maMtropadhI cAra / / amRta bharayA stana kubha bahu sAra / amalaleli mugatA phala hAra / / 50 // ghUyA mIThA gIta gAhA yAve / amarIni nIja guNa hArave // saha jana vadana sarasvatI vase / svarga meM desa taha kAraNa ho / / 51 vastu desaha mohi deza sohi / atI baha eha / save dezA mAhi bhalo / madhyama cha paNa ati hI uttama / madhya meru vama giripatI / / nArA mAhi jema caMdrasattama / tima saha deza mAMhi avaMtI caMga / zrana kaNa karaNaya rayaNa ghagA / maMDirA atAhi usgaa||
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajitamatI evaM usake samakAlIna kavi 161 zrImaMtaH sadanaMtabodhanicayAH smyktmulyaigunne| yuktAye'STabhiraSTa siddhikaraNAH pUjayA: asAmiNAM / thIsiddhAH parameSThino vyayajani dhovyAyanantotsavAta dhIrevenasuvikramastutapadAH kurvantu mo maMgala / / 1 / / iti zrI yazodhara mahArAja carita rAsa suDAmaNI kAya pratichaMde bhUdeva kavi zrI vikramasuta vaina viracite bhAridattanRpa devImaThAgama brahma zrI madamayaSi prarUpitAtI dezA papano nAma dvitIyo'pikAraH / / 2 / / ||ch|| tRtIya adhikAra mAsa bhamAilomI ummayinI nagara taha deza mAhi sohi / so bhamAhalI / nAme nagarI ujeNa to| navaterI nagarI bhalI / to bh0|| amara nagarI jIke tee to / / 1 / / unnata gaTa sUnA taNoM / bh0| ratana baDIta ko sIsa to bh0|| jagA joti karI jANIyi / tom0|| tilaka bhavanI kosIsa to / / 2 / / pAkhala karatI svAtikA ||tobh0|| niramala marayU the nIra to|| jANe nagage nAgara nArI tomapeharayo nIle vIra to / / 3 / / rAtA nIlA kamala bhalA / tobhA jANe bharata marI bhAta to / / Upavana upeM anopama tIma0 phUlpAchi taru bahu jAta to / / 4 / / phala reNu pagara tihAM ||tobh0|| mAkAse UDADe vAta ho / jANe pIlo pIchoDalo | to bh0|| jANe bhamarA kAlImAta to||5|| jANe nagarI nAyakA / to bh0|| Urma stana gaDha bhAra to / / lAjI pApaNa prApare soma0kareM karI dAkhe rAga to // 6 // pairavIyi poli poDhA pairavaNa tomA kanaka sAMkala lala kAya to / / moTA mAtA hAthIyA / tobh-|| sAkalyA aneka baMdhAya to // 7 // talIyA torae jhagamagi ||to bhA ratana taNA suvisAla to|| meDhI motI abakA to0m|| mohola moTe motI jAla to|| poli pAtalI pUtalo |to| vizvAmaNa chi aneka tu / borAsI mAsana bhanI so0 ma0 rUpa kAma zAstra aneka to l
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 pazodhararAsa vikaTa subhaTa biThA rASi to0 bh0| prAyudha bhaneka prakAra to // kotaka karatA kAmIyo |to0 bh0| ketA koDi jUi sAra to // 17 // nagara madhya rAya dhavalaharA / to0bha0|| eka bIsa khaNA uttaga to|| kanaka kalasa koDAmaNA to0bh0|| sobhA dIsi atI paMga to||11|| rAtAM ratana raga maMDAra uparitu toma|| phaTaphata taraNo sohi chama to|| pAkhali pharatI pUtalI / so0m0|| karaya te nATA raMbha to / / 12 / / / jANe pratApararAya taraNo tu |bh0| praza maMDita sohaMta tu / / ratana motI jhUvare karItu |bhsbhaa maMDapa sohaMta to / / 13 / / mahala moTA mAnanI taNA tu to bhalA pAkhala pharatI aneka tu / / ratana meDI ralIgrA maNI |tobhn| racaddhi pratI suviveka to // 14 mupeu rAja rddii|to bhaa| kanake dhar3I jar3I ratna to / / ratana peTI prati uraDi |tobh0| vastra bhUSaNa nahIM yatno to // 15 // ataH pura ghara anI ghaga to bhA bharayA sAmagrI apAra tu / / gurava pratrAlI jAlIgrAM tu |so bh0| agurU su dhUpa vistArato / / 16 / / mArieka zepha sura cAhUMTA lo||mH| curAsI dIsi dausi cyAra nu / / hATa aMga sohi sArI |tubh0) bharAM krIyAMgapAM apAra tu / / 17 / / upalabaddha meDI ghaNI tuma0paMcavaraNa maNI caMga to / / citrAmaNa motI sira ||tomaa raMgata chi bahU raMga to||18|| nAMgoda zreNa chi navaraMgI |to bhalA nAgA aneka prakAra to // jaha virIula jANIi / to bhalA ratana taraNA jhalakAra to // 16 // sohU ThasAmapI |tomaa sonA dhar3hiyA ghATa agAyota tu // jaDIyA utta'ga mali jaDi to0bh0| vanAhe dosI aTa dIsi bhalI // 20 // vA aneka chimINa to to0bh0| bahU mUlaka sesA sAsU / / paTakola mAdi aravIrA so|| gaMdhI are maha pAmIra / to bhA aneka krIyAraNA sAra to / / nesarI nabanIdhya jANo to0bha0| maneka dhyAna apAra to // 21 // bhaneka vasta vyaapaariiyaa| sobhA ThAma ThAma chi bakhAritu // eNI piri moTA coToM | to0bha0 bhUli catura nara mAri to / / 22 / / aneka vasi vivAhArIyA to bh0| vArayA dArIdra jeNa tu // mAgaNini vAMchIta pIyitu |to0m0 lIyi kIrata su guNepa to / / 23 / /
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI mItamatI evaM usake samakAlIna kavi sAta khaNA pravAsa tu / bhamAulI / rAtA ratana nI bhAta tu 11 hasI karI kahi kaMsa ne to0ma0 sADI pihiravA cayU cIla tu // 24 // phaTika kaMcoli caMdana tio bh| rAte kiraNa beghyU goyatI / / kaMta bhAgali gharadhU jagadAna to0bh0| kukuAraNIya jisoyato / / 25 / / nIla ratana mayaruDI to bh0|| gorahI saNagArika kAvato / / nIla ghiraNe sAmalI jANI to0 bh0| bholI valI kalI pIThI lAya to26 phaTaka taNo para bhauMtare to0m0|| nArI dIThI pratijAya to|| goTha karite gorahI to bhalA sahI parabharaNI seriga DAya to // 27|| rIsa karite pari to0ma0katara nahIM doSi kAya to|| kirIsANI sujha UpareM / to0bha0ke kartenU duhabImAya to / / 2 / / kahIM rAtAM tina taNo to m| ureDi ramavA gaI cAla to / / rAta jANI raMga rasa bharI |to bhaa| vAchi kaMta rasAla to // 26 / / pIlA ratana nI turhii|tom0||saamlii kaMta prati jAya so|| paranArI karI lekhavI |tom0| kSaNa prAdara to saMkAyato / / 30 // candrakAMta gosvaru ghaDA to.bhaga caMdra kiraNa mali jANa to / / jharamara dhAra pramUna jhare |to0m0| sArada megha vakhAraNa to / / 31 // phaTika gombataNi jAlImi to mA candranA kiraNa prasArato / / bholI bhAmanI levA mi to0m0| jAgI motIhAra to // 32 // 1 hAra vinA palaSI havI / to0bha0I hAsU kari taba nAtha to|| hAra dekhI valI sacilo |tomaa vAvari nahIM tahA~ hAya to / / 33 / / prAvAsa UnA meDI ulIyAM to bh0|| ThiI caMdramUkhI vAhi to / / puNyaMma dina grahaNa kAli to0bha0 bhUlo gaganeM bhameM rAhato / / 34 / / zAma ThAma candradeSI to bhisaMsi payo teNa ThAya to|| saMdeha thI candra saraNa no |m kSamA eka grahaNa na bAya to // 3 // ghira ghira garabI goraDI to ma0) nArI rameM sahI para sAtha to // hAsa kareM tAlI dIyi to / milA prema poti mITiM bApa to // 36 / / hIDoli dharaNa hIcakito |m01 gAvatI gIta rasAla to|| lalika beNI gopharaNoM tu |m| hAra lAhi kiguNamAla to // 37t
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ yamodhara rAsa nAha beThohi mahI ddolaarito|mlaa hIcatI pabalA bAla tu / / magatI karatI mAmanI to II malA moga bhogavi rasAla lo // 38|| bUbA baMdana kastUrI tu |m0 pIThI parImala paMgato / ramata kari ratI prAmaNI tu ||bh0|| nara nArI bahu raMga tu / / 3 / / ko goTha kare kara lehekate to milA jinake gharatI hAtha to / / nayaNa kaTAkSa goraDI to bhik| rijhavi teha nija nASa tu // 4 // 1 bAlAkate kareM karI tu bhA nIvI chokhaMtA lAjI nAri tu || ratana dIvA navya jalavAya tu |bh| kare jehU kamala prahAra tu / / 4 / / egI piri bhoga bhogI bhalA to bha0 bhogavatA jANe indra to / / ratana sogaTe khelatAM to bha0 / bohottara kalA samudra to / / 4 / / battIsa lakSaNe'laMkarA to bha0 nagarI taNA saha loka to / / roga zoka dosi nahIM tu m| puNya taNAM phala joyato / / 43 // nArI dIsi padamanI to bhi| bolatI madhurI vAriNa' tu // mukha parimala bhamarA bhamito |m0| nayaNe salagI jAe tu // 44 / / bauchIyA sohi ratane jadayA to bh0| jhaMjharanu jhamakAra tu || ratana mekhalA kaTi khalakatI tu |bh0| ghUdharInu dhamakAra tu / / 45 // caMpakalI motIhAra tu |bh patakar3I jar3I matUla tu / / mumna taMbola pravara rAtA to |bhnn nAsikA motI amUla to // 46 / / jhAlakAne kharI khoTalI tu bhinana phalI rAkhaDI sisaphUla tu // beNI gophaNI prAkhi apI pAlI tu bh0| bhamerate kAma vasUla tu // 47 // kara kaMkaNa cUr3I rUDI to bhalA biharaSA bITI hAtha tu // ghATa UDI cAlI malapatI to / bha0 serIye sahI para sAtha to // 48 // agara ThAma ThAma dhUpato milA agurU na bIsi loka mAhi to|| bhavInaya nahI balI ko dIsi to bha0 pravinaya praganI tU cAhe to / / 4 / / mavIbhava nahIM ko vasi tIhAM to|m0| prabIbhava meravaja hoya to|| malItIvara kumatI nahIM to bha0) malInAMbara nisi joya to || dvIja vRtti saMraja nahIM to bh0| dvija khaMDanI nArI uSTa to / / vAdi baDhavU nahIM tu bh0| vAda vIyA sahI goSTa to // 51 // rAti cora nAgani nahI to bhalA nArInAM vastra hari nAha tu // kelI karatA ko jana nahIM to milA phaMsasU nisau mAhita / / 52 / /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatI evaM unake samakAlIna kaThi kAThana paNu strI stana vikheto bhi0| nahI te kaThiNa vacana to / / bAMke bhamarAMcha kAmonI to bhAga bAMkU nahIM taha mana tu / / 53 // maMdagati chI mAnanI tum0| matI maMda nahI teha tu / / jaThara kaTI chi dUrbalo tu |bh0| nItaMba druSale nahIM beha to / / 4 / / kAlA keza bhamara samA tu 140 kAlA guNa navya hoi tu / / nIcI nAbhi chinAra nItu bhalA nIcI ramata na kyajoya to // 2 vaila prAlaMpi viTapI sUso bhAga nArI yora sUna lagga to / / kumAgi jAya paMthI pazU to |bhaa navya nara nArI kumaga to // 56 // naneka loka tIhAM vasita bhana bana karaNa rayaNa mahIta to / / aneka kalA kuzalI kAru to bhi. bolatA batara paMDIta to / / 5 / / vanavADI sU sarovara to bhi| kamala chAyA bharayAM nIra to / / pAlinI hAli katUhalI to bhalA catura nArI gaMbhIra tu / / 5 / / sahI samANI sAhelI tu bh0| goraDI karatI nIra tu / / sira ghaTa ghaTa eka bAtha suto [bhA pAvatI bharavA nIra tu / / 16 / / kanaka kubha vAyu vasi to bhl| bhoM bhauM bhAsaya bhAsato / / sahI nArI saMgeM rasImA to bhalA koNano hi vikRta nIvAsa tu // 6 // nArI ThavaNa gamana taNI tu malA ubhA zUna haMsarAja to|| motIyA paravA spajIya tu bha0 jANe satya saukhavA kAja tu // 61) pekhi paMkhI zAkhA biiThA tu bhi0| nArI nayaNa bitAna to|| phala barate te vIsarA ta bhagate somA lebA dhari dhyAna to // 622 // dekhI nArI mukha cAMdalo tu bhA divasi kamala melAya to / / nArI nayaraNa kamaleM jIvayA to bhalA lAje jANe komalAya to // 13 // nArI nayaNa capala paNaM to|bhaa valI galI mAchalAM joya to|| caMsasa paraNaM mApaNaM chAMDIyatu ma / pAya lAMgato joya to / / 6 / / bIhInI voli keTalI bAlA to .m| UdhrasI vanama apAra to|| sAsa gadhe kamala tyo to bhA bhamareM bITI teNI vAra su,165|| bhamara bhAratAM kaMkaNa khasake tomA sArasa sarasa surata to / / kopala mArI gAvada mugIya tu (bhA lAjI vacana na bhayaMta tu // 66 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ mazIdhara rAsa bhamara dAratAM kAMkaraNa khalake to mi0| sArasa sarasa suragata to / koyala nArI zavada suNIya tu Ibha0 lAjI vacana na bharaNaMta tu // 67 catura narani nIhAlatI tu 1bhA bharatAM ghaTa na bharAya tu / / nija avaguNa nabilekhaptI soma0 ghaTa pera rosa karAya to // 68 / / nArI bharI karI cAlatI tu |m0|| cAlatI nayaNa vicitra tu 11 jANe lakSmI cAlatI tu / cAlatI caturanoM cItta tu // 6 // hasite uttara bAlatI tu |mkaa mAlatI kaMbhaha joDa to| tAlI dekari vAtahI to |bhaa hounI bAhuhI rolatI tu // 70 / / sonA UvaraNa phUmatI pAlItu |m| pAtalI macakA moDasI tu / / mArana lekhatI sahI sAhAmIta |m| vaDhI vAra bAta kari kotu // 71 / / ponma ghaNI kamale bharIyatu |bhaa sAmalA ratana nA yaMbha tu // nIlarasana pagArIyA tu / bhn| bharI chi nirmala aMbha to // 72 // dekhI nArI mukha caMdramAM to milA rodi cakadhI apAra ta / biyoga bhaya rAti lekhatI to bhi| zyAma kiraNi aMdhakAra t 73 // kRpi kUpi yaMtra nATA naDA tu |m | nIra ni pherAvi nAra tu / kari cItakAra pherA mATi tu bhi| jANe te rauba gamAra tu / / 74|| kaNu kuNa nara pherapyA mahI tu 10 / nArI nayana vikhape to // kara gharayA koNa navya phara tu !mA echivAta saMkSepa tu / / 7 / / jIhAM kutrA kUpaNa guNa tu Ima0) gale para deI dhIra tu // doreM gAMdhI kADhIyitomA haThaM karI teha nIra to / / 76 / / loka mAhi ko havA nahIM to|bh0| kRpaNa dhana saMpi thAya tu / / pauraghA snehana ko tyaje to bha0 tila pIlyA sneha jAya tu / / 77 / / jina tyAlA tihAM ghaNo to mA ullata sIkhara yi tAsa su // kanaka kalasa dhaja laha lahito |m| biva chi koTa ravi bhAsa tu 11711 sIkhara pAsi siMha desI tu |bhaa caMdrano haraNa parata to|| teha mATi caMdra namI karI tu m| dakSaraNa Uttara phIraMta to 1171 saMta sajana zrAvaka bhalA tu bh0| nita prAvi jina jAtra tu // saNagAra sArI save nArI tu ma) pUjI saphala kari gAtra tu I180|| paMcavaraNa lalake ghaNa to bhl| nagarI mAhi dhvaja koDa tu 11 jANe athIne teDatI to / 0 / nAkhU dAridra moddha tu 1181||
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajItamati evaM usake samakAlIna kavi egI piri nagarI sohAmaNI, ujeNI zubha nAma / / kaNaka rayaNeM .gaMDAra bharayAM, sajana tapo vidhAma / / 1 / / pAli pharatAM purAM ghaNAM, sAkhA nagara kahI tAsa / / phuleM bahodasi cahUTahAM, sujana taNo dho vAsa / / 2 / / bhAsa rAsanI ujjayinI kA rAjA yazodha te nagarInu rAjIe / gAjIyo jhyANe mugendra to|| prabala pratApi maMDIyo e / sevI manika nareMTa to / / 1 / / nAma jasoSa teha jANIthie / kSatrIya vaMza vijJAta to // hastI haya ratha chi ghaNA e / sachi aneka bahU bhota to // 2 // sAmaMta kSatrI vITIyoe / subhaTa sevaMtA kou tu / raNa momya jaya lakSmI varapo e / bairItalA mAna mor3a to // 3 // somaguriNa jANe candramAe / pratApa guriMga bANe sUra to / / carI mada machara vajee / sAMbhalatAM raNa tUra to // 4 // sahastrApta jAMni guNi sahI e / krUra guriMga yama rUpa to|| dhAna guNi dhanapatI samoe / rUpaguzi ratI bhUpa tau / / 5 / / jANe daza lokapAla saraNA e / vidhAtA racyo lei prazato / / deza videza yaza vistaroe / sohAvyu kSatrI vazatu // 6 / / lakSa bhaTa koTibhaTie / paravarabho rAya sohaMsa tu // graha tAgayi sohIyo e| jANe candra mahaMta to 117 / / rAmI candramatI tasa kAminI gajagAminIe / bhAbhanI kanaka sudeha tu / / caMdravadinI nAmi caMdramatI e / rUpataNi chi reha tu / / 8 / / goraDI sobhAga uraDI e / ghar3I bIbhAtAMyi nIja hAya to|| meha sarosI bIjaloe / trima prIta chi rAya sApa nu / / 6 / /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 magobhara rAsa harIcaMdana vilepana sIe / haratI rAya saMtApa // maNI sama hRdaya parijanae / hoi kAmapharaNI viSaya vyApa tu // 10 // aneka gAra kari ghaNa'e / dekhADi nayana bIkAratU / / jANe mohaNa velaDI e : mohatI rAyani apAra tu // 11 // jima ni dhAna nA kubhane e / bhogI nama kisamAratu // tima rANAni rAjA bhogIyoe / mUkIna saki bar3I vAra tu / / 12 / / candramatI guNa mA hAlataue / mAlatI nU jANe phUla to // bahuguNa jAraNa rANoM maNoe / bhamara samo an phUla to / / 13 / / candramatI jANe padamanIe / rAtI nUpa guNa vRdha to| kanaka baraNa pratI komaloe / rAya jANe makaraMpatu ||14|| candramatI movA mAMjarIe / matta kokila samorAya to|| raMga rabhaMto rasa bharadho e / kuSi marDara suThAyato // 15 // candramatI jANe mubha matI e / saMpadAlAma sama bhuupto|| sukha saMtopi pUrIyoe / bhogya sobhAgyanu paso // 16 // candramatI jANe sidhi samoe / bhAva samo jANe mara nAtha tu / / prAraNa yogi prema pratI ghaNoe / rAjya bhoga vi rANI sAtha to // 17 // nyAya prajAni pAlatu / sukavi vidvAMsa vizrAma to // kAmadhenu kalpavRkSa samoe / pUrato vAMchita kAma tu / / 18 / / namarasa nATaka nava navAe / nita nima jovi rasAla tu / / hastI agjhAdi mati balIe / meSa mahISa vikarAla tu // 16 // egI piri rAjA sukha bhogavie / karaya te para upakAratu / / mAna bhoDI berI taNAe / dhana maNI bharayA bhaMDoratu // 20 // dharma kari jigapara taraNoe / dona pUjA bhavatAra tu // saha guru vANI suNi ghazIe / kari rUDo pAcAra su // 26 // te beha kUli hUM Upano e / kuMbhara sulakSaNa bakhANa tu // bIja candrayama sohIyo e / dina dina vAghyu sujANa tu // 22 // janama samaya dAMna dIe / kanaka ratana nIdhAMna tu // paMkhI pazu bahu choDayAe / choDayA bahU baMdI vAna tu / / 2 / /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItama ti evaM usake samakAlIna kadhi 169 yazodhara nAma rakhanA mAma jasopara teha dIkae / bahU piri karI uchAha to // ratana jaDIta bhUSaNa bhalAe / pahirApi dharI UmAhato // 23 // kSaNa irazikSaNa hasie 1 mAMDi kSaNa kSaNa bhaalto| rAya rAsI nIja mana ralIe / khelAvi lei bAsa tu // 24 // ratana taNa, rur3a pAgaraNa / pUragha motI coka tU // ghasamasahI rakhato e / koka mAdho kara kaTa ' valI valI race moDi valIe / motI sAthIyA bharaghAM ratna to / / aneka sajana lIdhi pharie / karaya te patI paNa yala tu // 26 // kumAra kA bAlya kAla kubhara sahIta hI khelatu e| jANe nAgakumAra tu / / / bhamara paNe jANe paravaraghoe / indrano jayaMta udArato // 27 // paMca varasano poDho havo e / kupara hUM jasodharAji to / / mahochaba karI pAruka dharie / mukyo bhaNayA kAja to // 28 // aneka prakAra zAstra bhaNyAe / zastra taNo adhIkAra tu // dhanuSa vidyA bhAdika karIe / soSavIyo apAra tu // 26 // vidyAdhyayana vyAkaraNa chaMda asaMkArae / sarpha chaha darzama bheva tu // sAmudrika saMgIta sahIe ! sAlihotra patra cheda tu // 30 // nyAya nATaka napanIta ghaNI e / bAstu zAstra sUtradhAra to|| jotIka vaMdaka rubaDI e ! ratna parIkSA vIcAra tu // 31 // kAma zAstra koka katUhala e / prAsana corAsI prakAra tu / / dhanurvidyA zastra pAlavAe / dharmazAstra musvakAra tu // 3 // daMDanItI ayo lahUe / mAnyakSakI tnurkssto| vArtA caudyA viveka bahU e / gUDha maMtra agITa dakSato 1 // 33 // rAjanIti nipuNa payoe / aneka kalA vidvAMsa tu kuara taNA guNa dekhIyA e / sahU jaga ho. ulhAsa tu // 34 / / kAlA khIMTalI pAlA kuMtalAe / sohima tIhI apAra tu / / vadana kamala pira bhamara lAe / jANe karaya prasAda tu / / 3 / /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 aSTamI sakhI sabhI sohIyoe / bhAlasthala jhalakeya to // mallayugala viSiye racyoe / sasi do khaMDa kareya to || 36 || nayana jAMNe doSa mAchalAM e / lAvaNya alikari khelatu / / athavA capala guriMga karIe bhamarA toM e bona tu ||37|| karNa dIsi koDama e / jANe anopama rAya to || yaha sIma cAMpI rahyA e1 motI aramAno ThAya to ||38|| suke caMcU sama nAsikAe / athavA jAgetIla phUla tu // bhamarI mayaNa dhanuSa samoe / / hara hAtha mUla to ||36|| e kaMTha nArI harI hA hRdaya trIzAla kuvara tara e / lakSmI basadA bIseSa tu // 47 // + ? amulaka muktAphala to e / ura vara hAra lasaMta to // rAjalakSmI vivAha e| varamAlA sama sohata to // 41 // // yazovara rAsa lAMbA suja mujaMga samAe / jANe parAkrama rUpa to // bhuja zramuta bala pIDIzrA e / bIhInA seve bahU bhUpa to ||42 || ratana jaDIta kaMkaraNa gharaNae / kanaka sAMkalA saMjuttato || unnata khaMdha sabhA bhae / bhUdharA dharaNa adbhuta tU // 43 // kaTike jItyomilo / valI mRgarAja abhImAna to // mahArAja rAja pratApa jANI e| lAjImo gomo teharAta to // 44 // yuvarAja pada pradAna karanA jaMghA kanaka thaMbhA jasI e / vATalI komalI caMga tu // kamala jItyA caraNa talee / lAjyA jala karaM saMgatI // 45 // rUpa somagi hUM magaloe / lAvaNya jala taraNo kUpa tu // jasodha rAjA majha dekhIyo e / manohara manohara rUpa to ||43|| bUhA taba rAjA mana rokIyo, cItave catura sujANa / aneka moholaviyApIyo, yuvarAja pada vaSAla || 1 || vIvAha mohochavi kAraNeM, udyama karo apAra / maMtrI pAThavyo ApaNoM, deza varADa makAra |12|| I elApora nagara bhalu zramarAvatI yama jAe // rAjA rAja Rri tIhA~, sAmala bAhana sukha khAga // 3 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAI ajItamati evaM usake samakAlIna kAMva 17 sAlako rANI teha taNI, rUpa sobhA gani reha / / sasI vayaNI mRgalocanI, aneka kalA guNa geha // 4 // te behU kUkhi UpanI, prabhRtamatI teha nAma / kuarI atIhI koDAmaNI, rUpa yovana guNaThAma // 5 // te maMtrI rAyani malyo, rAya dIpo bahumAna | kIdhI bAta vIvAhanI, prApI leSa nIghAMna / / 6 / / lekha vAMcI bhAva jANIyo, prANIyo rAya prAnaMda // caMdrikA sama e kuarI, yazoSara kUpara te candra / / 7 / / ima bolI mahochava ghariNa / nIzcaya vacana te kIdha / / kuMkuma kesara chAMToM, zrIphala phophala dIdha / / 8 / / vAne maMtrI pUjIyo, lagana leI karI caMga / / maMtrI ujeMgI prAvIyo, rA prati ko sahU raMga // 6 // mAsa bobAhalAnI yUvarAja kA vivAha raMgadharI bIvAha ano| prata ghaNo mAGayo uchAha / / ghabala maMgala ghaNaM gAvatA / mUrta lI| gharI umAha // 1 // maMDapa yaMma ratanA taNA / pratI paNA vIsi mahaMta / / phaTakataNA valI zobhatA 1 pATa vIcItra dIsaMta / / 2 / / paMca varaNa ratanA tasA / kharaNa vistIrNa vIzAla 11 paravAlI tapAM nAlIyA / mAlIyAM motI mAla // 3 // toraNa nIla ratana taNAM / jhagamagi pratIhI apAra // camara ThAma ThAma bAMdhIyA / sohi tAho phUlahAra / / 4 // coka ratana taNA jhalaki / lalaki motInI dAma // kanaka kalasa bahU lalaki / bahaki agara ThAma ThAma // 5 // nIla utpala racanA paNI / motInA sAzrIyA sAra / / pahakoli ghaNaM, chAyo / sohIu paMcavaraNa suvIcAra / / 6 / / ThAma ThAMma kaMkotrI lakhI / aneka teDAvapA rAya / pakavAna pira poDhI dIsi / kaMdoI ghaNAranI pAya // 7 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa manema prakAra jamaNa taNI / sAmagrI bharayA maMDAra / / kAmanI maMgala gAvatI / kumara taNA guNa vistAra / / sajana samA bhAvi gharapA / rAyArANa nahI pAra / / sAhAM mA mAnadeI karI / pANe e nagara majhAra // 6 // yA jinna vAji bahU parI / tAla kaMsAla rasAla / mAdala dumI dumI bAjie / dama DhAma Dhola dIsAla ||10 // saraNAI sAda sohAmaNA / bhAmINI baMza vAjaMta / jhIbhI jhImI jhallarI bhugala / napherI gagana gAjaMta / / 11 / / jharaNa maNa kari deraNA ghaNaM / taNa taNA rabAba samAja / tata prAnesa sUrivara ghana / vAza caturvidha vAja / / 12 / / saMgIta zAstra pramANa e| gAyaNa gAyaso lAji / tAna mAnadIka mamUrchanA / naTavA garva sU gAji / / 13 // jAraNe raMbhA nIlottamA / uttama prapachArA niharAvi / / pAtra nAnA viSa nAce e / hasta kamAla kANAdi / / 14 / / tAtA yeI dheI bolatI / kaviNa uvi pada chaMda / / nATaka rAAlA nAcatAM / tihAM uche prati chaMda / / 15 / / bhamarI deyaMtA mekhalA / ghUgharI na ghamakAra / / nayana kaTAkSa nIhAlatI / cAlatI kuMDala jhalakAra / / 16 / / phUle kAhoyi por3hI pare / ghare ghare maMgala sAra / / rAja mAragi zerI cauhaTo / sohatAM dhItrAmaNa udAra // 17 // ghira ghira guDI Uchala / paMca varaNa dhaja sohi / pavaneM patAkA lhiktii| purI jAraNe nAcItI mohi // 18 talIyA tIraNa jhagamage / sohie raMbhA surthama / / ThAme ThAme tAna gAna sU / nAthi nAnA vidha raMbhA // 19 / / ratana jaDIta mali hAMsalo / horAlutAjI amUla / / motI tAriMga maravIprAraNi / pAkhara pratIhI atUla / / 20 kanaka ghaDaoN ratane jaDA cokahI uchilagAma // hema palApachi ruvA / ruvaDhI sobhA suThAma // 21 // motIya jhabakA bha. batA / phamatAM hIranA vIsi || page neura jhamakAra / hisArato hya ghaNaM dIsi // 21 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItagati evaM usake samakAlIna kavi 173 rAya rANA mahAjana bahU / saha teDI dIpo mAMna / zrIphala' phophala pUra / kapUra devAya sU sUpAna / / 22 // kesara kapura choTaNA / prati dharaNAM cUnA pAMpela ! tinaka karI motI coTiyAM / prabIra nASi kare gela / / 23 / / hola nIsAraNa dhra.sU kie / mUkie rIpU supI bhAna // saraNagAra sU gajagAminI / kAminI kari gIta mAna // 24 // motI paDe vadhAvI krii| kAra uddharayo seNI vAra / sajanihU ghoDi caDAyayo / bhArodattava avadhAra / / 2 / / kuMkuma pUjI badhAvIbho / haya gali ToDara lalaki / / ghUdhara mAla kanaka taNI / cAlatahAM ghaNaM SakiM / / 26 / / tabaha vaha taNagArayo 1 bhArayo saNagAra bhAra / / ratana mugaTa prati jhalaki / lalaki kuDala sAra // 27 // nala ghaTa dIu piravarU' / siri prasAvi jagAjota // AMjI prAMkhaDI padama pAMkhaDI / pada kaDI kIraNa udyota // 20 // vibhinna utsava mAmalA ma na bhUktAphala / lalakiMtaravara hAra / / ratana jahita vAjU chihiraNA / kareM vITI vedu apAra // 29 / / kaTi khala ke kaTi mekhalA ! ratana pAuDI sohi pAya / / sahathI pArA asAra / pAlanu pAra nahI pAya 30 / / 30 / / gaja pravagAha camara kala / ramaNImA sira baha cha / paMca varaNa dhaja kara hari, paTakula taNI pra vicitra // 31 // bAjIya nAda saMmbhala karI, ghira ghira nArI uchAha / / varajo vAraNi kaarnnii| sAda kari mAhomAha / / 32 // eka protI motIhAraDo / doraho bITIne pAya / / cAlatAM dhAMthI khaDo / khU cije motI caMpAya / / 33 / / eka mAmUSaNa karI tIya / matIya UtAvalI thAya / / phAneM kaMkaNa kareM ku'Dala 1 pihiratI pratIya saMkAya / / 34 / / eka bAlakA slaakaakrii| mAMjIUM nayanachi eka 11 jovA mAvate UtAvalI / vikala ninohi vIveka // 35 // 1 eka bAyatU mUkI bAlaka / dAlakA jovAni jAya / / pohAni thAne sIce seNDI / gorar3a bhIra jhIla bhIjAya / / 36 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 yazodhara rAsa eka yamatI sApi chokarA / kRtyaratha basagAI bhAriNa || vihilAMjamo joIyi bhUmUmA paMpU mAlatI boli vANa // 37|| eka melaMtI pAcharU / kasA bAMdhIU ThAma // dohIsU pachi kahI bAlatI / vAtharu nU sarayU taka kAma // 38 // epha rAghatI raadhnn| lUNa ghaNa ghAlI dhAna mAMhi || dAla vadhArI pralUNI / salUNI begi para cAhi / / 36 / / eka prIsatI bharatArane / vArani bhikhArini prAvi / / bhArI nAstI para jovatI / sahI bharani mane bhAvi / / 4 / / meDI joci save padamanI / ghasamasI sAsa bharaMta / / mamara bhami mukha parImali / kamalanI zobhA dharaMta // 41 // marada mogaro mAlatI / mAhAlatI lAjA vaSAdi / / jaya jaya vAraNI uccreN| jihAM bara mAragi mAvi // 42 // eNI pira phUli kAhoyi / jUyikoddhi devI devI / nasodhara rAjA bhuta paraNIha / varaNanA koriMga kahevI // 4 // vhA ityAdika uchara ghaNA, nita nita jamaNavAra / / mAgaraNa ananeM devatAM, boTIta vAna udAra / / 1 / / jAna sajAI hoi ghaNa hya gaya ratha suvisAla | pAlA pAra na pAmIi, pAlakhI bahU guNamAla / , 2 // mAsa bhUlanI hAthI bahu saragagArapAM / kanaka sAkali paNa bhAracA / / ghaMTA taNI TaNakAra | ghUghara mAlAnA dhamakAra / / 1 / / aMbADI kaDI vIsi / ratana kaMvala sohi jIsi / / sauMdareM raMgyA sIseM / motI jAlI manahIMsi / / 2 / / aMbADI ghaja lahike karI / kAna vada bihike kari / / sihA bhamarA jhaNakAra / akusa sahItakutAra / / 3 / / bhaneka kubhara tIhAM viSThA / rU ramaNI bhana piiyA / / camara sohe gaja kati / daMtUsala sIta vAne ||4||
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ AI ajImati evaM usake samakAlIna kavi prajana giri jAeMgeM cAlatA / bhAri dharaNI hAlatAM // malapatA mahIala mAholi | UMcI sUDha hUlAli // 5 // prAjAya ghoDA jAti babara habasIya bhAta | vAnAyuja chibinIta | vAyuvegI chivIcIta // 6 // ghoDA mariNa chi kAMboja pANIpaMthI chipIroja 11 paMcakalyANa pArasIka / bAhalIka balIyA kIka // 7 // gaMgA jala guNa jANaM / hrAsalA bora batAeM. " eha mAdi zrANyA ghaNA ghor3A / saraNagAramA nahIM thoDA // 8 // ratana jaghA hema palANa / pASili pASara vaSAM / / harInAM ghaNAM kUpataDA motI pravAlA nA bakaDA // 6 // mastrI prAraNi motI lalaki / lagAMma cokaDe maNIbhalake / / kSari veNI kSoNI bhAga / raji rudhyo ravi bhAga // 10 // ratha rUDhA vasti bharayA / dhoroyaDA dhori jotarayA || keTalA rAjA baiThA ratha / jUtA ghoDA samaratha / / 11 / / aneka rAjA tIhA viiyA / suravIra subhaTa garIa || pratISa tihAM hamI prAra / chatra kamara ke nahIM pAra // 12 // paMcavaraNa lihiki dhajja / cinha chi jalakhavAne kaja || pAlA dhasi yaha majja / zrarI zraNa bhaya karI bhajana / / 13 / / paMcavaraNa mihirA vastra / gharamA bahuvodha san // eNI pira caturdoSa saigya / rAya jasodha sudhanya // 14 // hastI upari / bihU sAra sAMthi sad parivAra // epI piri cAlie jAna | madhakIyU saMgala dIvAna ||15|| hasto upari biiThuhU jANa / mArIdatta suraNo vAraNa || chatra camara varaNI sobha / zragali nAcie raMbha / / 16 / / mama Dhola sUki vaMrI mAnasAhU suki // bho bho maMgala nAda | sarAi subha sAda // 17 // vAlI kanakami sohi / gharaNIya sobhA mana mohi || kaTaka bhasamasI cAlyo / mahI kaMpI seSa hAlyo / / 18 / / 175
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazoghara rAma girIvara ghaNA dramadramayA / graha tArA bhrame bhamayA / / nadIya sAyara ulaTayA / bASa saMgha dUraba TayA / / 165 tava pAmyo barAi deza / aneka sobhAna nIvesa / / pAvayo jANI naresa / maSita pUjA karibIsesa // 20 // Unata tara ghAye hAli / zrAtani jANI vAya dhAsi // tarU vela thI phalaphUla / jANe vaghAvi atUla // 21 // ratana silA chi ThAma ThAma / jANe Asanadi abhirAma / / sarovara nIra nIjharaNa / prabholaraNA dIsi yi caraNa // 22 // pira pira tara bhara phsyaa| jANe bheTaNA Agala gharayA // brAkSA maMDapa ma ThAma / jAna ni dIyi jANe vinAma // 23 // zrIphala kAdaMga / kara egI die / caMdana tilaka sasu dApi / ikSa baMDa rasa rAkhi // 25 // tarazAM akSa rasa pIvAya / bhUmA aneka phala khAya / / selar3I pani nIrAye / dUdha dahI pAra na pAye / / 26 / / ikaDA DhukaDAM gAma / loka sajana nA vizrAma // nagara pATaNa pura jhAjhA / dhanayariMNa ghaNaM prAjAM // 27 // maMjali maMjala cAlatAM / cauvidha sainya mahaMta / / elA nagarIyi prANyA / sahU sajana tariNa mana bhAvyA / / 2 / / jAna badhAmaNI yAni prasIdha / paMcapasAya rAyi dIgha / / vana udyote UtarayA / sUtra dhAri ghara karayA / / 26 / / maMDapa moTA bisAla / paTachula taNA guNa mAla | mAna sAsaM yAni kAni / vAjina bahUpari vAji / / 3 / hatha gaya ratha mU prasaMsma / pAlA capala chilakSa / sajaya saMbhrama sAtha / sAhAmo Adhi naranAtha / / 3 / / jana ni dIpalA mAna / zrIphala phophala pAma // chATaNA tIlaka abIra / kodhu vinaya gaMbhIra / / 32 // nagara pravesa ima hovi / nara nArI barani joSi / / kahie mAghabha rUpa / jANI kie nala bhUpa / / 3 / /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI zrImatI evaM usake samakAlIna kabi ana nareMdra nAgeMdra | sUra guru sUrake candra / / ke avatarayo e kAma / guNa lakSaNa kairo ThAma ||34|| jAge dhyAyato samoha / dIThi Upani moha || jA pragaTa kSatrI dharma / eNI viri kari ghaNo bharma ||35|| 85 nagarI pauli prakAra / sAta khargA vara apAra // cahUTAM coki zrAvyu | nArI phUli vadhAvyu ||36|| meDhI guqhasU vIcAra / jIvi bahuvidha nAra // nagarI sobhA mahaMta / dhaja toraNa jhalakaMta ||37|| caMdana hAthA cInAma / jANe nagarI hasi sakAma // gUThI lahiki saharA ki jANe nagarI haraSi nASi ||38|| ratana taraNI jagA jota 1 nisI pariNa gharo udyata // rAya ghalaharaddi ho / jANe nagarI nArI no cUDo ||32|| kAraMje nIra bharae / jANe prabhoSaNa dharae // pAMjari popaTa paDhie / jANe vinaya mujha dRDhae // 40 // nagarI mahi subha ThAMma / jAna utyArA vizrAma // dhavala hare sahU uttarayo / mAnavI maMgala karo ||41 || cUhA snAna vilepana mujha vAM vo bahurItA cAra 11 lagana dina yAneM gharI / namaNi na vADi nAra // 6 // 1 // ratana jaDIta grAsana dharam / mANaka motI coka || kanaka kalasa ghaM jali bharathA / pallava yAvA asoka || 2 || rAgadezAkha 5 nArI navaraMga cIra sU / ghAgharI AloghAra // sarva sohI saragAra sUM Adi vadhAvA mATa ||33| mAsa phAgunI nArI nAmeM nAraMgade / zrAvi nava neha | murAde guNa goraDI / jIvAde jeha ||1|| hIrA dehe jihasi / harakha haraSAde / / saNagAra sU' sIMgAra de / macaka maraSAde // 2 // 177
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 yamodhara rAsa gomAde gorI guriNa / gaMgAMdai garavIsarI / pAdesahI sobhatI / sIkheM nahI para vo / / 3 / / bhAvala de mAya bhalI / bhImAde molii| catura cAli caMgA de| caMga paMcaraMga cIra colI / / 4 / / moharaNa mAgiki mohatI / mahnAgade moTI 1 lakSamAde sakSmI samI / nakSariNa nahI khoTI / / 5 / / kamalAde komala vadI, koDAde nahI kuurii| ratanAde raliyA maNI / nachanA deni chichoTI / / 6 / / mAjAde prAdhi pralajjar3a / rasa bharI ragAda / / vahalAde vihi dhAraNI / bAhAlI kaMthavajAve / / 7 / / rupAde rupi rasa bhrii| ramAde ruuddii| raMbhAde raMbhA samI / kariM zobhatI cUDI / / 8 / / raMgAde raMga rASatI / rAjalade rANI / / amarAde pramarI jasI / dhanAdeSi yaSANI // 6 / / banAde vana devalA / vIrode vAru / adi arthakArI / rabAde ratI sAru / / 10 / / hAsasade haMsa gAminI / haMsA de hNsii| somAga ve saubhaagnnii| premAdeM prasaMsI / / 1 / / tejaladeM teji tapi / jasamAde vArisa / eNI pirinArI bahU malI / rupaguNa taraNI khaNI // 12 // tilakakarI eka kAminI / eka molI cuhuTiM jieka // sIkha detI sohAmaraNIM / mIThu bolatI modi / / 13 / / eka motIr3e vadhAvatI / eka nayana supraji // eka bhAbharaNa pihirAvatI / eka haMsatI raMji // 14 // eka aMDI pIDI kari / eka dIvA UtAri / / ekaja jUNa utaartii| eka maMgala ucAri // 15 // ema malI sobhaaginnii| maMgala gAe vA / saharIta hopi rAya suNo / cAlu paraNivA // 16 // vAjika vAjiba hU parI / ghaNI nAci pAtra / bhazva biitthodduuNapto| balI cAmara chatra /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItamatI evaM usake samakAlIna kavi 179 aneka kSatrI karI paravarayo / mAnyu toraNa baar| sAlo sanmukha rahI riNa / bhalA zloka vistAra // 18 11 pratya uttara elokA ghaNA / maraNayAmi uttaMga / suNAvi nagara nara nArIni / bAdhyu bahuraMga // 1 // pastu jasa pastarayo maga taNu / sAra hAra tuSAra / / nagara majhAra jasa vistarayo ujjasu baMdI bIrada boli ghara / gAyaNa gAvi gIta maMgala / / dAna dei tava bhana ralI / rAya jasodha apAra / / toraNa rItaha vikahU 1mArIdatta pravidhAra // 1 // bhAsa sAhalinI sAlo mAMDapa thI chATatoe / sahelire zrIchavyo deha dhAna / / mAna toraNa prAgali kanakanue / sAhelIre siMghAsana sunidhAna // 1 // lIsA bhUpAlabalI lttktue| sA0 / Ubho rahyo teNIvAra / puhukayAtaNI sajAI ledae / sA / prAvI padamanI nAra / / 2 / / pramANa pacAyatIe / sA0 / puhakatI catura sujANa / dUsara mUsala mAdi karIe / sA0 / sarIutrAka vaSAraNa / / 3 // gevA sUtra sApaDa utAratIe / sA0 / hikA sU' lobi hAtha / / pATa dhAlI nAkatArapatIe / sA0 / hasayo tava sahU sAtha / / 4 / / mAhira ruDA ratana taNa 'e / sA0 : siMghAsana para lIdha / hU~ besArako bhAmaNie / sA0 / mATu aMtara paTa koSa // 5 // kanyA prANI koDAmaNIe / sA0 / sAhAmI bisArI rasAla / / motI ratana phUla taNIe / sA0 / kaThi ghAlI varamAla / / 6 // paMDita maMgalASTaka bhariNae / sA0 / josI kari sAbadhAna / / pala akSara vAsA dAkhadie / sA0 / jAriNae dina nisImAna ||7|| subha mahUrata lagne shiie| sA0 / begi vajAvI cAla / jaya jayakAra taya havoe / sA0 / paDIma paTusaDe gAMTha // 8 // kanyAvara haSevAsa Doe / tava malayo susarAla / pratrapaTa dUri kiyAe / sA0 / tabahavo taMbola chAMTa / /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. yazoSara rAma behUjae nayae melAvaDoe / sA0 / hayo taba matI suviSAraNa / / mAho mAho vehU jaNa haraSIyA~e / sA0 / nidhAna pAbhyo ema baanni||10|| hola nIsANa prasUkIyAe / sA0 / napherI bhUgala joDa / / bhAda maTAI bhalu bhaNie / sA0 / mAvaya gAyaNa koDa // 11 // kAminI gIta gASi ghaNa e 1 sA | bahuguNa yaza vistAra / / nayaNa vikAra vistAratIe / sA0 / harapatI pratihi apAra / / 12 / / kUpara indra samo jaagihe| sA0 / 'pArI iMdrANI vakhAe / amRtA jasodhara joDalIe / sA0 / bhali ghaDI vauMtA sujANa // 13 // 1 kugara jANe caMdrasamoe / sA0 / kUparI te rohariNa joya / mamatA jasodhara jor3alIe / sA0 1 rakhere vachohi koya // 14 // kubhara jANe suraja samoe / sA0 / kubharI prabhAvalI sAra !! amRtA jasoghara joulIe / sA / dhana dhana e avatAra // 15 // para jANe kAma samoe / sA0 / ratIdevI rI vikhyAta // amRtA jasoghara joDalIe / sA0 / bhalI racI esa nidhAna / / 16 / / kuMvara jANe Izvara samoe / sA0 / kuMparI gaurI samAna // pramaptA jasodhara joDalIe / sA0 / anopama avanI nidhAna // 17 // kupara jAraNe narahari samoe / sA0 / kuarI lakSmIvAna / / amRtA jasoSarA joDalIe / sA0 / dhana dhana e abhidhAna // 18 // para jANe balabhaSTra samoe / sA0 / prarI revatI eha // amRtA jasobara joDalIe / sA0 / rUpa sobhAginI reha / / 16 // kuMara jANee nala smoe| sA / kubharI ghamaMtI rUpa // amRtA jasodharA joDalIe / sA0 / rUpa sobhAgano kUpa // 20 // mANika upi aptI paNa e| sA0 / hema mU dIpirahoya / / amatA jasodharA joDalIe / sA0 / saMyoga sobhati joya // 21 // yama motI mamUlakae / sA0 / guNakarI pratihI sohata // amRtA jasoSara joDalIe / sA0 / saMjoga mana mohata / / 22 / / yama rAjA pala rUpasUe / sA / rAjanIti hubhikSAta // amRtA jasobara joDalIe / sA0 / tima saMjogi vikSAta / / 23 / / kaMkaraNabirI jItyA tahma karie / sA / kaThaNa lamaraNa suvicAra // kRSarI kara komala dhoe / sA0 / re bhoratAM apAra // 2 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI grajItamati evaM usake samakAlIna kavi ta kalpataru dRDha ghaNoe / sA0 / kuMbharI bela pravivAra !! taru besanA guNa mana dharie / sA0 / samakara pIDo lagAra ||25|| zramatA ke sAtha vivAha eNI para maMgala gAvatAe / sA0 / corI ratanami thaMbha // nIlA vaMza hIra doraDIe / sA0 racita kanakama kuMbha / / 26 / / caurI sAri brAhmaNa bhalAe / sA0 1 bhagna thApI chata homa | maMgala kAja UbhI sohie| sA0 / vahU para rohaNa soma ||27|| sAnu sUpa sAhI rahyo e ! sA0 / lAjA mU ki maThacAra // karasaM karie / mA home zragni majAra ||28|| 181 pahila mAMgala varatIie sA0 / kanyAdAna devAya // malapanA mAtA hAthI dharaNAM e| sA0 / dIvasA malavAhana rAya ||26|| bIjU mogala varatIie / sA / kanyA dAna devAya || hasatAya vara hA~salA e| sA0 / dIi sAmana vAhana rAya // 130 // jIjU maMgala varatIie / sAM0 | kanyA dAna deyAya || ratha samaratha dharathi bharaghAe / sA0 | dIda sAmana vAhana rAya ||31|| cUbhU mAMgala varatIe / sA0 / kanyAdAna devAya || gAma pora pATaNu varaNAe / sA dIDa sAmala vAhana rAya // 32 // mAMgala pharatA bahU sohie| sA0 / kuzrarI chi dakSaNa hAtha || meru pradakSaNa deza toe / sA / jANe sUraja prabhA sAtha ||33|| sAlI gupae / sA0 / sohi pratI apAra // jANe majha rUpe jo kiyoe / sA0 / kAma pAya lAgi vicAra // 34 // saptapadI sAte gira karaco e / sAM0 | kuMara aMguThA tAraNa // guru Amira ulaMghayAe / sA / sasIkara kumudanI jANa ||35|| kanyAdAna hoya dharaNa e sA0 / sajana saha parIvAra // godhana mahikhI pAra nahIM e seja bhAjana prakAra ||36|| sAsU prIsI sohAmarapI e / sA0 / sonA thAla kaMsAra || kuMarIya mAtI majani e (sA0 // ko lIyA moTerA bAra cyAra ||37|| sahIsamAM gImirI es0|| hAtha SAMcI sAhi kauna // hAtha sAhI joriyamatAM e (sA0 hasayA save sujArA ||38||
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa mandrasAthi yama nahIesa sUra pAza sApa / amRtamatI mutema.jamo e sA|| tahahma asodhara naranAtha / / 3 / / visalyA sAthi yabhyA lakSmaNa e saa0|| rAma jima sItA sAtha / / mamalamatI sUtama yamo e / sAnA tamhe jasoghara nara nAtha // 4011 sulocanA sujayakumAra 5 |saan bharata strI ratna ju hAtha / / mabhRtamatI sUtama yamo e saa0| tamhe jasopara nara nAtha // 41 // maMjanI sUpavanajayo e saa| sunISa tArA sAtha / / mamRtamayI sUtama payo e |saa| tamhe jasodhara nara nAtha // 42 / / sAvitrI subrahmA mamA e sA. zrI harI lakSmIya sAma / / amRtamayI sUsama amoe |saal| tA jasodhara naranAtha / / 43|| eha prAdi maMgala mananIe |saa| gAvatI gIta rasAla / / mijamADI phuarI e |saa0| bAra cyAra guNamAla 1144|| pAra sohAsaNI vadhAvayoe |saa| motI mANika tezIbAra // gaurI sAvitrImi prahivA tanae sAla kAhi valI aya apakAra // 45 // eNI piri behevA mahochava hAvAe / hacu haraSa rahUraMga / / rAyakari ulaTa bharI / piyahirAmaNI uttama aMma // 1 // sonA pAra mohAmaNo, motI cuka purAma / / aneka sagA sajana baha, vinaya sahita te hoya // 2 / / bhAsa rAgadezAkha rAjA rasa beTaDA meDIyie / tihA lagana levAnI josI teDIyie / / bhAsa mahAdhavalanI pATa pAtharayA paTolaDee / tihAM rAya boli bola mIThaDe e / / pANe karaNaya kamAya ghaNIe / pIchoDI pAgaDI kanaka taNIe // 1 // selA sAla bhUnA jhopalAe / vaha marava parakAlA bhalAe // 2 / / pIlA pItAmbara UpatAe / rUpa sArA kaNA sasI jIpatAe / devAMga vastra jhINAM praNAe / phalavaMza gopI nakha sumyA e // 3 //
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhajItamatI evaM unake samakAlIna kaThi paMcavaraNa masaru bahUe kasabI maMga tihAM piri piri lahU e / masajurA mukaMbala sUpha sakalAsae / eha Adi devahU desalI jAta e // 4 // navaraMga caura paTolaDAM e / sADI sAulATa ghaTa colAe / jhUcA jhINAM chAesa bhalAe / kamakhA mAdi sAvaTU soho jalAe / / 5 // kaDaka kuDala bhasA vihiravAe / hAra gAMThIyA ratana mANaka sarabAe / / raha prAdi pirabhUSaNa bahUe / pihirAmaNI pira nisAradhA sahUe / / 6 / / bharAta ko paharAvaNI rAyarANAM maMtri ghaNAe 1 vara tAta kAkA mAmA bhaNyA e|| bhAI bhatIjA pItrAiai yA e| mohosAla mAsA masI prAI prAe // 7 // vara mAya mosI kAkI malIe / vara bihina bhAbhI bhAve bhalIe / / eha Adi kuTuba milyo bahUe / pihirAmaNI kAja biiThA sahUe // 8|| rAya dUdhai pAya pakhAlatu e| rAgI sAbhi bonaya jAgaNe cAlatu e / kukuma tilaka kADhI karIe / valI pAya pIlite bahU parIe / / 6 / / ema saha sajana pihirAvayA e / barabahUni grAbhUSaNa dIyAM e|| bahU rIti mAMDava vaghAbayo e / varaNa, pAca lAgI ni manAiyo e 1 10 / / kuarI kukuTIlA kAThIyAe / mi mANaka motI codIyA e|| vAjina vAji taba parNA e / huI maMgala gAna mAnanI tINAM e / / 11 / / jAMna cAlI UtAvalI e / rAya prAthyu balAnA mana ralI e|| dAsI dAsa sAthi dIyAM ghaNAe / sA vinaya kaudhA kahU taha taraMgA 12 mAgarA saha saMtokhapA e / pari pari pAtra zubha polIyAM e / / majala majala jAna palatI e / valI Dhola nIsAraNa bajAvatI e // 13 // sagA dAna mAMni saMtoSA sabe e| rAya jasoSa jaina suta paraNIie 1 / samakita drava devendra vinaya kauu e, guruSAMdu prabhAcaMdamana ratIe / / 14 // pAcheNa pANI chAMTatAM e / gharamAhi prAdhyA deha saMghaTatA e|| gotra janeM pAme par3ayAM e / mAya bApani namyA moha bar3A e / / 15 / / jinavara mubaneM vadhAmaNAM e| kISA pUjA abhiSeka ghaNA ghaNA e / saMgha pUja saMgha vAchala karayo e| tihAM rAma jasoSa jasa vistryo|e|16 sajane sahU badhAvo kIyo e / rAi dAna mAna tehaneM dIyo e|| vinaya karI saMtoSImA e| rAya rANA mohapA nija ghira gayA e // 17 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazopara pAsa guravI prabhAcaMda mani ralI e 1 vAdI caMda, seviM jayadeva valI e / / rAya basodhara kojAmaNo e / rAjabhAra parayo sohAmaNo e|| sAmaMta kSatrIyeM paravarayo e 1 sapAMga rAja alekarayo e / / 18 / / kAla ghaNo rAja bhogavie / raNi varIyanA dala jogavi e / / pragaTa pratApi parayoM e 1 bahUdAne dekhIyA~ duHkha cUrayo e // 16 / / rAjyAbhiSeka karanA eka dIvasiha dekhIyo e / rAMyaprabala pratApi lekhIyoe / rAjya devA udhama karie / bahU josI teDI muhattaM parie // 20 // rAya rANA teDA vayAe / bahU bheTa lei te prASayAe // jaladevatA pUjI karIe / ghaNA kanaka kalasa prANyA jala bharIe / / 21 / / kanaka siMghAsana prApIe / pariNa uchavi haiM tihAro pIyoe / motIya coka pUrASayoe / nArI tilaka karI vanAdhIyo e // 22 // vAjika vAjatAM bahU pirie / rAya kalasa hAmi lena karIe / subha lagani sIra hAlIyA e / taba jaya jaya kAra sahUyeM kIyA e // 23 // paTTabaMSa sIra bAMdhIyo e / tava rAya rANe pArAdhIyo e mugaTa mAthi kAne kuDala ga / teji jItyA ravI zasI maMDala e. 1|24|| kanakamAlA motI sohie / mAmalA pramANi mana mohie / hAtha sAMkalA rAja mudrakA e | sohAsaraNa kIdhI mArAtikA e // 12 // rAya jasodha ubho rahyo e / muma prAgali kanaka daMDa pramo e / rApa rANA prAgaMbhImAe / saba UbhA rahyA jANe thaMbhIyA e ||26|| binaya karIya sorgha vadie / lAjyoM hU~ pItA dekhI nIce padie / rAya mujha vapana zrIkArI thie / rAya rANA jUhAra avadhArIyie // 27 / / rAjyAbhiSeka meM vibhinna dezoM ke rAjAmoM kA prAgamana aMga namI ma ke bheTaNaM, e ! baMgarAyani mAna dIyo SaNa e / / rAya kutala kerala taNAe / eha ni dRSTi prasAda kIji ghaNAe // 28 / / kosala magadha desa rAya nameM e / eini prati namIji jo mana game e / / nami kanara pravaDa paNI e / ehaneM vadhana kRpA kIje dharaNI e // 26 // kaliMgarAya nimeM cIta diijiiyie| nIkhadharAyamu juhAra te liijiiye| namana nayana bacana rasie / ketA hasti mamaMgi thoDi hasie / // 30 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAI ajitamatI evaM usake samakAlIna kavi 155 mAnIyA rAya paNa pUjIyAe 1 rAya rANI laja sthAnaki gayA e / eNI piri rAja hU~ pAmIyoe / rAjA jasoSa taNo bhAra vAmIyoe / 31 // rAja jasodha te nIrmalo, rAja pAli gugAmAla 11 salya rahIta te jina taNo, dharma kare suvIsAla 1 // 1 // SaTa karmaha zrAvakataNAM, pAlite mana zuddha / mumakita pAli niramalu, bhavya taraNI e budhya / / 2 / / jasodha rAya eka sami, viTho sabhA rasAla / parI simukha jomaMtA, dITho palyo mopAla // 3 // mana jInAbhi, taTarako nirasta // kAla taNI sthiti chi asI, karaya vicAra sujuta ||4|| namaH prAcAryA: parameSThinaH sutapaso nisyAdRtAvazyakAH / paMdhAcAravicAracArucaturA: sadbhaktasauracyapradAH / / saddharmAmRtamaharSakaraNA vAkkAyazcittAvRtAH zrIdevedrasuvikramassutapadAH kavatu ko maMgala: / / 1 // iti zrIyazodhara mahArAjacarite rAsacUDAmaNoM kAvyapratichadeH / / bhUdevakavi vikrama suta devendra viracite / yazoSarAja varNana yazodhara vivAha pUrvaka rAjyAbhiSeka varNano nAma tRtIyodhikAraH / / 3 / / caturtha adhikAra DhAla bhadrabAhunI vRddhAvasthA kA prabhAva rAya bhalie palI zikUDI / jANe yama taNIe duuddii| boDI mAvIe teuvAe // 1 // athavA yauvana vana ghaNaM, rahayo, kAla mahAnala vegi dhyo| rayo bhasamano haga jaso e // 2 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAma jANe athavA jarA e rAkSasI, tanU samasAna mAhAM prAvI vasI, hasIta bAMta samI lekhIyae / / 3 / / deha talAvaromAnalI jhAi, kAla pIsAci jANe nArhADa, vADava kAmarne dhAravAe ||4|| sarIra dIsi jANe moTo var3ae, aneka roga paMkSI prAchinaDa / baDavAI samA dIsoyi e // 5 // sarIra jAraNe sAyara sarIkho, roga magara duHkha leherI parIyo / saMkha sIponI phINa bhluue||6| jANe deha e moTI vADI, palI hADa tIhAM mUk UbhADI / vIhADayA bhoga sInAlane e||7|| mAraNe jarA praSavA e vela, sarIra vRkSa pAmI kare mela / kIla taMtu sama eha bhaNo e ||8|| rUpa lAvaNya e thAnya prasIdho, viSaya iMdi jANe lUhUsI liino| kIdhI dagae parAlano e HIT athavA jarA rUpiNI e nArI, parastrI rata para kopI bhArI / kemadharI dAMta pAitI e // 10 // kAlA kesate pradhAra ghora, kuTi pADi bIkhayA cora / sUra barA udyota malA e // 11 // juhU garadu dhaNaM hoya rasAla, vAMchatu dausi bikharAla, cAMDAla talAva paristrI tyajie // 12 / /
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI grajItamatI evaM usake samakAlIna kavi 187 navauvana seSi dUdha sAkara karI, vRdhani tyaji gUgala kvAthaha parI / parI kAmanI ehavI kahI e // 13 // vRdhanI nArane dIvI sarakhI, sneha sIMce kari jAle hrkhii| paNa para puruSani Upagarie // 14 // dholAnI mAlA kesarAlo Rddha, janavani bhami kesarI samo vRkSa, krima dhIre nArI haraNa lIe // 15 // athavA pravanI gani e vRddha bhami ka pa jAriNae gRddha / parabA vIhi nArI hasalIe // 16 // pravanI nadI vRdha magaranI vAsa, vAMkI DAda saura Umjavasa mAsa / pAsi na prAvi nArI mAchalI e / / 17 / / hAtheM lAkaDI valayo vRdha dAMko, nIcI najara bhamato ghaf thAko / yauvana ratana nIhAlato e // 18 // vRdhi hAtha dharA je lADI, acetana thI paraNahIDi nA haatthii| pAThina strI kema cetana e // 16 / / vRSa deha kara palI balI rahyo, lAvaNya rasa paranAli byo| grahayo jANe jarA sAkinI e // 20 // nayana jhari mukha lAlA galae, lobha viskhaya vAdyo vala bala e| karaya tRSNA kala mAhi khayo e // 21 // vRSa hAtha valI sIsa paNAvi, jANi jama teDi paNanAvi / havikSaNa ekaraho ima kahie / / 22 / /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 yazodhara rAsa rAjA yazoSa dvArA cintana mivalI paNo raSayo prAraMbha, bicArI jUhahoyi prAcaMbha / kubha bharagha. pApi prApaNo e // 23 // kuTaMba kAji rAja vistAra kodha, tanu gole dITI maMkoDA dIdha / lIdha kugata duHkha meM ghapo e ||24|1 megha paTala sama ra parivAra, vighaMTatA navi lAge vAra / gavAra phoki jIva moha karie / / 2 / / bhava pani phAli saha vIkarAla, mukha par3ayA jANeM jIva maga bAla, sabala saraNa te kuNa rAkhee / / 26 / / samudra madhye vAhANathI Ugho sUho, saraNi teini jima ko nahIM ho / jIvaDo kaSTa par3apo dharma rAkhie / // 27 // dravya kSetra bhavya bhAvani kAla, paMcaprakAra saMsAra vizAla ! kAla anaMto jIva duHkha sahie // 28 // ghohugata mAhi jIva ekalu bhamie, sukha duHkha kAla ekalonI gamie / samaya eka sAdhe ko nahIe // 26 // karama kalaMka kAyA yako bhinna, jJAna svarUpI AtmA chi mana / manopana tejano pUjaloe // 30 // masucI ruSora mAMsa meM deha, hADa marayU karma bAMDAla geha / neha teha sU nyAnI kima karie / 31 / /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi dujarA dehU mehU sama jAto, naha vAkyo jamAkhyo maMDADyo / ghakhApyu prAparaNoM paNa e kima nohie / / 32 // lobharaNI kuDI chitArI goraDI, malamUtrAdika asUcInI turrii| paDIyo pAsi kuNNa bhavatarie // 33 // paMca prakAra prAzrava sattAvana, mali pAvana meM kari apAyana / dhanya te je ethI begula e // 34 // prAdhavarodhana karaya mahaMta. gupati boSaya jama yati guNavaMta / saMtate saMvara prAdarie // 35 // tapa karI karma kareM ye jarjara, ubhaya prakAri karaya je nIjara / nirjara yaI mokSa te lahie // 35 / / ghana rajjU trayasi tritAla, puruSAkAri loka vizAla / manAdi anaMta dravyiM bharabhu, e / / 37 / / prArja khaMDa manuja uttama kula, durlabha samakita jina dharma nImala / nizcala pAli te dhana dhana eha / / 3 / / trikaraNa sUdha kari dasa dharma, sAsa tasvanu ANi marma / kamahaNI siva te lahie // 36 // eNI piri citavatA manuprekSA, basoparAya majha devi siikssaa| dIkSA levA udyama karie / / 4 / / rAya sahU sUkSamatama kISa, mAthi eka sata nupa chi prasISa / lIdha dIkSA dAna pUjAM karIe // 41 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 mazodhara rAta yazodhara rAmA evaM amRtA kA jIvana prajAloka harSita saha, karite mujha muNagAna / / mArIdatta avIdhArIyi, jANe pAmyo nIcAna / / 2 / / samita kSatrI rAya paNA, maMtrI prAdi parIvAra / / majha taraNI prAmanyA sira vahi, prabala pratApa vistAra // 3 // aneka rAya bhi vaza karaghA, raNa maMgaraNa karI jhajha / / upacItA rIpU vITIgrA, kona lahiM mujha gujha // 4 // suSTa se pAraNa manAvayA, duSTa se kIdhu nAzi / / mujha nIsAraNa sutaDo, ripu janani paDi trAsa ||5 // aneka rAjA taNI kuMparI, parabhyu hU~ uttaMga / / rUpa sobhAgi Agalo, teha sUramU manaraMga // 6 // amRtamatI sU atighaNu, nisadina rAsa dilAsa / / gukha bhoga hU~ manaramI, karatAM kutuhala hAsa // 7 // amatamatI kukhe ho, para jasomatI nAma / / dina dina te moTo hanI, rUpa vilAsa guNa ThAma / / 8 / / ima karatAM dIma bahu gayA, pAbyu mAsa vasaMta / / aSTAha nikA vrata prAcAra, mavi aga loka mahaMta // 6 // bhAsa vasaMtanoM phAguganI, rAga paMdolA guDI loka save ulasaMta, vasaMta sU prApyu mAsa // ghira ghira nArI koja maNI, bhAminI gAvi rAsa // 1 // maMtrIyi majha mana jANIU, pAraNIyo mana viveka // vasaMta krIDAni kAja, sAthi kaTaka aneka ||2|| hArthIpi pAlI bADI, devADIya maMgala tUra // nisAraNa nAde UmaTyo, UlaTayo sAgara pUra // 3 // aneka sujAta vakhANI, palAzIyA capala toraMga / / kISa dhajA ghaNA saMtarA, saMgharamA ratha utaMga / / 4 / / pAlAyo sara ghasamasi, vamasi kari na lagAra / / pAlakhI aneka sukhAsana, rAsani kAja apAra / / 5 / /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajotamati evaM usake samakAlIna kavi vhA aMta:pura saja thA, pAvee mana prAnaMda // bisI sukhAsana pAlakhI, sakhInAM sAthi bRda / / 6 / / kaMcUnIyA anugAmI, prAmi kanaka daMDa dhAra / / vADI dhavalahara mAhi mAhi ramisuvicAra // 7 // rAya cAlyo taba nelavA / khelavAru chi sAtha / / hAtho ghaMTA cAli malapatI / jalamatI haya nara nAya / / 8 / / aneka rAya ghaNa' maMDIyo / khaDIyu rIpu dalamAna / / uDI raja kharAyA mahI / rahoyo U pAI bhAna 116|| santotsava manAne rAjA kA bAhara jAmA rAya cAlyo taba jANIyo / prANIyo loki pANaMdI / / krIDA kara vA uchakka havA / ki hibA lAgA nArI vRda / / 10 / / sahA prAtru brahma sAMthi / e nAthi dIdhI sIsa // Agi nArI valI parIya / piharIya cIra sarIya / / 11 / / pihirA potI bharI kAMcalI / caMcalI aAMkheM aMjesa // baMTI karavA AbhUSaraNa / bhUSaNaDA bahu leya / / 12 / / vIchoyA pAgaDAM ghUdharA / neuranU jhamakAra // haMsa gAminI jANe maMgala mekhalA nu dhamakAra / / 13 / / motIyunu hAra lalaki 1 Dhaliki ToDara kaMTe caMga / / eka dANIja balI pada kaDI / jaDIya chi ratane suraMga // 14 // mohoDIyi sohi bihiSo / sihiraSI caMpAkalI hAra // karavalI kaMkaNa cUDIya / rUDIya mUdraDI sAra // 15 // nAke amUlapha motI / panotI kAneM sohI jhAla / nalavaTa TIlU jaDAva / sohAvi e pIsalado gAli !116 / / siMtho phUlo sesa phUla / pramUlaka rASaDI veNa / / gophaNa jhulalakAvi / loDAvi bAhuDI teraNa / / 17 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 yazodhara rAsa khelavA cAlyA masi ! ghasamasi saha nara nAri // hAra gamiNa tUlie ' mAmAza nAra ! vagadhIya sagara vagarI ThIya / heThI navya leya // kahI bhamarI kahIM sAMkalAM / mekhalAM chUTI paDiya / / 19 // bahaTA serI maNi bharI / pahirI jANe bhama nAri / / nauja svAmI ne narakhee / harakhI kari saragagAra // 20 // rAe UdyAna jaba dhITho / mIThu hoi paMkhI nAda / / jANI rAya dekhI bhaavto| bhAvatu vana kari sAda // 21 // kesUaDA phUlyA rAtaDA / rAtama azoka mapAra / / mAMyA mAMjare morImA / morIyA kuda maMdAra / / 22 / / pIlA phUlpA ruDA caMpaka / nIpa kadaMba atUla / / pAula parImala abasara / pasari pagAra pramUlaH / / 23 / / basanta bahAra parImala baidhyo jAyaneM / jAi nahIM alIpura / / rAtaDI paNa sAsu bane / sUjanI pirityajaya bhUra / / 24 / / jUkhaDI jUI vakhANae / jArigae ketakI caMga // mayaNa gaja vaMtUsala / ujjala kebaSTu raMga / / 25 / / madhuka phulyA phUlI maassbii| bAMdhavI alI rahyo zraNa hai rUpi rUDI rUpa mNjrii| maMjarI chi bahateNa / / 26 / / pArajAtaka ruDI revatI / saMvatI sohi gulAla | kamala bhalAMvalI karama / rakari mamara rasAla / / 27 // ghakUla chi parImala gAu / mahau mogara maMca / / Tagara avaMtI sIMdurIyo / che baporIyo baharaMga / / 2 / / valasarI vAlo vasaMta / dIsaMta manohara rUpa / / bhamara bharmi jAraNe kiMkara / tara para sevi nRpa / / 26 / / prAMbAM bana bahu mNjrii| pijarI dIsi caMga / / koyala kari TahUMkaDA / dUkaDI kUji sucaMga // 30 // tara para tAla tamAla rasa / lihI tAla apAra / / rAyaNa rAtaDA evaDA / sUmaDA sevi vidhAra ! // 31 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 163 UtI suDA taraNI zreNI / sujegi bolata rasAla / / para vAlI vaci nIlamariNa / basaMta taNI kaMThamAla // 32 // akhoDa badAma bIjoraDI / jaMbIraDI jaMbU nAma / / nAga ke sara nAraMga | labaMga elacI taNo ThAma / / 33 // mAlIkarI karaNA ema | dADama rahI china meva / / tukI kirani krmdii| bharama harama sago deya // 34 // maMDapa tohA drAkSA taraNI / atIgharaNA chi gambhIra / / nAgavela navaraMga / soraMga sopArI thora / / 3 / / phaNa saphalyA bharalA takI / jAtakI cArU cArolI / kheliya rAya sUraMga bharI / ateDarI kari rola / / 36 / / anurakI kesara sapA parI ali apAra / muThaDI bharIya gulaalnii| lAlanA mukha pari sAra 1 / 37 / / abIrI nAkhatI nayana purii| rasa bharI hasasI narasAla / / galatI kamala karIhUM haNe / stana kapari guNamAla // 38 // phUlajhI haNi kaladharI / lalIkarI paDi mUme caMga / / bali UThI aMgi pAlaMgi / raMgi rami usaMga / / 3 / / doe kara dharI doe uuclii| haMsalI samI sohaMta / / tUbI sUjANe veNA vallavI / vallabha mana mohaMta // 4 // eka kareM pIDI bhoyi paDI / pAtalI bhIDI bAtha / / caMpAraNI acetana rahI / mukha kahimo mo nAtha // 41 // eka apari ghaNa saMDIyi | maMDI rahI krUra vRSTi / / eka payodhari pIDIya / cheDI nApi kari rUTa ||42 // veNI gharI eka rIsi kahi / rahi rahi maNa tathA cor| aho prabalA tanu komala / kamala samIna niTora / / 43 // vanakrIr3A kAja bhmtii| ramatI jANe vanadeva / / vela velihiDI jhabatI, jhUbakA cUTIya leva / / 4 / /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 yazodhara rAma sarU DAli eka valagatI / hIcatI vArIvAra / ghagI tIhAM bAMdhI hIdogaDA 1 joDa lahIvi agAra / / 45 // lava kaTI mambanlA khalakatI / gharatI jANe zrutI sAra / / gAvatI gIta rasAna / vizAla' / / rati avatAra ||46!! DAla balagI kAreM khAMcanI / uThe vise bahU bAra / / murata bIsaradho saMbhAratI / karatI nayana vikAra / / 47 / / phagAbhira rahI chAna qhAcavA / sAMcavA kumuma atula / / kaMteM rasolI hasIbalI / DAna UchalI paddhayAM phUla / / 4 // jAgoha rAvU dekhI lAjIyA / liU pAvyu prAja / / DAla tAlaNatAM eka cIra khasyo / hasyo taba sahI saha rAja / / 46 / / phUla mukuTa phUla ToDara ' phUla pachoDipi rAya / / phUla paraNA phUla bATaDI / geDI phUla mAmA / 5 / jANe pratakSa e basaMta / khelaMto vanadevI sAtha / / vana kIDA karI naarmuu| mAridana suraNa naranAtha // 51 // saha nara nArI yaha voli / khele e vaneM vasaMta / / caMdeva kezara zAMTegAM / vRkuma tilaka mahaMta / / 52 // hala ToDara vaha parImala / pasare dasa disa sAra / / parImala lAbhIyA bhamarA / raNajhaNa karI apAra / / 13 / / jala mUkhaDo kalI diitthiiy| pIThIna phUla pagAra / / vana koDA zrama 'pheDIsa / tetrIya rANI sarAga 1354 / / svala karI mukhaparI chAMdatA / tUTatA kamana sUvAsa / / mAhomAhi ghaNa bhavatAM / karato hAsa vilAsa // 55 / / jala kheleM ima nIsarayA / pahiraghA vastra viveka / pahirayAM praneka grAbhUSA / dUSaNa nahIM aMgi eka / / 56 / / nagara jAvA sane saja thyaa| dAjiyA vividha vAjina / / saMbhrama sahIta purI prAvIyo / sobhA dIsi vicitra / 157 / /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAI majItamati evaM usake samakAlIna kavi 165 nagara majhamI / nagara majhamI / hUMcha suvicAra / vana krIDA karI AvIyo / aMtejara sU sAra manohara / / mnAna pUja jina bhojana sajana sarasu koSa sukhAkara / oha prAna gila vara jahU kI pAnaMda praNAra / / eNI pira hUM rAja bhogava / mArIdatta avadhAra / / 1 / / amRtamatI rAnI kA kubaDe ke gAna para prAsakta honA eka samaya amRtamatI, dhavala graha majhAra / / sahI para sUphari goThaDI, mIThaDI patura apAra // 1 // seriNa sami sevaka adhama, kUbaDo prati hi bisAla / mAlava paMcama prAlave, sudApi suramAla / / 2 / / taba te gAna zrabaNa paDayo, paDiharaNAlI jima pAsa / / dutI catura bhalI sadA, paTAvI te pAsa 113 // kRrUpa dekhI pAchI valI, cItati citta apAra / / kAma caritra acitta chi, dussaha kAma vikAra 11411 he jANe apacArA. hoya vismaya dekhI rUpa / / le devI kubaDu ehani mana bari, durjaya kAma e bhUpa 2 datIi devo vInabI, techi kampa apAra // nIcanikaSTa niThora tanu, teh sUmoha nivAra 1161 // tava amRtAyi ema bolIyU, sAMbhila muSI mana sadhya / kula kurUpa kutanu kahmare, ke kahiM veha kubudhya / / 7 / ye hani sama pramanna bhayo, tribhuvana vibhaI heca H teha nara nitU jApAne, kAminIni kAmadeva // 8| rUpa yauvana phala teha kI, pAmoyi strI mana rasna / / te so mana eNi grasya, rUpa na kasU yatna III se kara ehadhU jaI, jeNI pirie baza yAva / / eha digA mujha tana mana tape, kSarA eka rahI na sakAma 1110 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 yazodhara rAsa taba teraNayi tesU bAUna, avasara joI rameya || mArIdasa avadhAratU, hU~ navi la hue bheya // 11 / / mAsa rAsanI rAjA yazodhara kA rAja darabAra dina dina prati rAjapAla to||krtaaN para upakAra to|| prajAloka ne sulI karae / hoha mujha yaza vistAra to||1|| eka sami sabhA maMDagie / madhya unnata bhadrapITha to / / ujvala ratana no sobhatu e / jAgaNe nija paNa dITha to / / 2 / / paravAlAnA thaMbha malA e| maMDapa pratI visAla tu // pharatI vicitra dhaNaM, pUtalIe / maMDI nATaka mAli tu // 3 // teha pari kanaka siMghAsana e / paMcavaraNa maNI baddha to / / pramUlaka mUDA gAdI malA e| racanA pratihi pramiGa tu // 4 // seriNa avasarihU prAvIyo e / sabhA maMDapa majhAra tu / / sAmaMta maMtrI raThI namyA e / vinaya sU karaya guhAra tu // 5 // siMhAsana biThI sohIyo e / yama udayAcala mUra tu / / ratana kuNDala teji karIe / koSu timara pratI dUra tu / / 6 / / ulabaddha ghaNA rAjIyA e / ubhA rahA teNI vAra tu / / yathAyogyami saMbhAlImA e / te jiraNa kIrghA juhAra tu || behani bisavA prANAhatI e| te viThA suvicAra tu|| aneka rANA ubhA rahayA e| kara jor3I tajI hathiprAra tu // 8 // nayaNa balAvi ko nahIM e| ko nahIM cAli hAtha tu / / ko nahI aAMgalI cAladhi e / vAta na kari koya sAtha tu || ko mAhomAhi mavya hasie / nabhya kari koya saMketa tu / / caraNa calAvi ko nahIM e / ko nahIM praThIMgaNa deya tu / / 10 / / sosa halAvi ku nahI e| ko nahIM sIsa voma tu / kara kaMpAvaya ko nahIM e / AMgalI koya na gaNeya tu // 11 // ko kaTakA moDi nahIM e / ko jaMbhAI na deya tu // ko svAMsi khaMkhAreM nahIM e / ko nahIM de ko nahIM leya tu // 12 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAI ajItamati evaM usake samakAlIna kaSi chauMki koI tihAM nahIM e / koya na rAsa bharAdha tu [] ko kihini kasi nahIM e / koya na sIkha devAya tu / / 13 / / ko kAmi mokalAya nahI e / phoya tIhAM na teDAyatu / / koI stuti mAbi nahIM gae / ko kAI nampa khAya tu // 14 // praNa bolAvyu boli nahI e / navi koDAhuna thAyatu / / bolAbyu boli thIra thaI e / jAroha busU pasAya tu / / 15 / / ko mUchi hAtha ghAli nahIM e / nadhya bhamarI va calAya tu / / pratrAmarasa vAliko nahIM e / paratAbhyi kaMpyA rAMma tu / / 16 // pItrAmA pira so rahA e| lakSa bhaTa koTIbhaTa vIra tu | jariya sabhA sAyara samI eN| vAyu vInA thAi dhIra tu / / 17 / / chatra ujjala pIra sobhae / kanaka kalasa uttaMga tu / / naja pragAha camara bhalAe / nIramala' gaMga taraMga tu||18|| vAraMganA DhAli dhaNI e / hui kaMkaraNa jhanakAra tu // rupi prapacharA jIpatI e / Upi pratIhI apAra tu // 16 // aneka rANAnA bheTaNae / prAgyA lekha sahIta tu / / vinaya sahIta maMtrI bAMdae / rAya suSNu thIra cota to // 20 // lekha sukhI prati uttara e / deyU hUM dhIra yudhya tu / / maMtra baTi guptI karU e / bAdhi yamarAja rItya tu // 21 // kSaNa eka kavitta pralaMkarapA e / sukavitta taNAM rANu caMga tu / / kSaNa eka bAda bItAMsanAe / sAMbhalU mani taNi raMgatU / / 2 / / kSaNa eka nava rasa nATaka e / joU bheda saMgIta tu // sArIgamapadhanI sapta svara e / aneka tAla bhalI rIta to 123 // murchanA bheda bhalA lahU e / nadamA nacAvi pAtra tu / / tAtA theI yeI Upare e / nAcatI moDe gAtra tu / / 24 / / kSae eka bhATa bhaNIta bhalAe / kabita rakhA surasAla tu|| vIra rasa vividha pari e| nija parAkrama guNamAsa tu // 25 / / indrajAla vIra sAdhaka e | aMga sAdhaka kalA koDa tu / / zastra sAdhaka zramajou e / lahaguNa avaguNA moDa tu / / 26 //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ bazodhara rAma mallayuddha kSaNa eka joue / matta mataMga jUddha tU / / mIDhA mahISa jhUmatA jIUe / te addhi chi pratI ka Sa su / / 27 // ima karatA latRhala / gaNa maMDIta sabhA mAhi tu / / kalapataru ciMtAmaNIe / kAmadhenu maU cAhi tu // 28 // dAna dekhI sahU lAjIe / adRzayAM ima jANa tu / / sArada candra kumuda smue| yaza vistarayo vapAraNa tu / 2 / / bA viraha varNana teNi prayasiri mujha mAMbharI, amRtamatI muvIcAra | rUpayauvana guNa deha taraNA, jItu rudaya majhAra // 1 // voraha jyApyo mujha atI ghrgo| kSaraNa eka rahaNa na jAya / / amRtamatI guNa amRta sU', rahmo hu citta lagAya / / 2 / / viraha saMtApa vyApa, majha komala atIkAya / / amRtamatI gupacandrakA e| rahayo hRdaya lagAya // 3 // virahataNI ghaNI vedanA, taba upanI mujha deha / / amRtamattI guNa bar3A, rasAMga rasa pira rathyo saneha / / 4 / / viraha taNa ati duHshuu| hRdaya piiTa sAla / / amRtamatI guNa zastradhara, baidyani ghAMTha visAla 1101 vIraha dAvAnala nanuvale, lAgo ati vikarAla / / amRtamatI megha payodhara tadA, ghyAMU pratI hI rasAla / / 6 / / viraha tRSAyi vyApIyu. yApIDu apAra / / amRtamatI guNa cIta jANe janmaghara dhAra / / 7 / / virahA. mAto mataMga jo, tanu pATaNa gaMjeya / / amRtamatI guNa prakusi, citadharavI gaMjeya / / 8 / / viraha mujaMgama mujha naDayo, veyara vIvaha jyApa / / amRtamatI nU manakarU', nAma maMtra taNu jAppa ||6|| vIrahI dIchI birkha vyApayo, majha zarIra majhAra // amatamatI guNa USadhI, gharI karU sItakAra // 10 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ I ajItagati evaM usake samakAlIna kavi viraha aMdhAri duHkhIyo / cakravAka sapUra / / amRtamatI nAma mana ralI, cIta hU~ guNa gUra // 11 // mAsa mahAlatAno amRtamatInA guNadharaNAra : mhaalthe| SItabU pratIhI baravAraNa / suraNa sundare // birahAyaNa bhaNa upasamie / maa| hRdaya vasIyima bANa / su. ||1|| caraNoM kamalapaNaM jI kIyAe / mA / lAjI yAkI ujali vAsa |su0|| majabalI gamaneM jIkIyo e / mA0 / teha vaneM rahyo udAsa ||mu0||2|| ghUTaNa viraha haNave bhalAe / mA0 / baMdhA kanakamaya bha / / su0 // jaghana jANe karI kara sobhA emaa0|| jIke raMbhA pradaMbha |su||2|| amRtamato saundarya varNana kaTAlake jItyo siMha loe |maa| lApro gayo bana ThAya / / 4 / / poDhA parabhAna pAmIyAe maa0| dUra desAMtara jAya / / / / 4|| RSyavalI udAra sohie 1maa0| romAvalI bana jAgA / / su|| mayaNa mAtaMga jama juvAe |maa0 nAbhI e raha vakhAgA su0||5|| kanaka kalasa jANe UpatAe |maa| amRta bharayA hama joya / su0|| pIna stana mukhe meva kasa |mA0 jANe mudrA dIdhI homa su0.6|| athavA payodhara ghaNaM sohie |maa| rape lAgi eha ni dRSTa |su0| ima jAraNI pharayo misa lAMchana emaa0| catura vidhAtA ghRSTa |su017|| athavA kanaka kalasa pari emAga1 nIla uttapala sohaMta sUkA kamala chor3A atha stana bhae |maa| upari bhamara mohaMta |mu0||8|| cakavA cakavI joDalUe maa| ehanA stana rasAla ||su0|| mukha caMdra dekhI bhaya tajIe mAna jAraNe romAvalI sevAla |supr|| athavA hRdaya siva zaMkara e mA caMdana bacita jANa ||suunaa stana upari je syAmIkANa |maa| suupari kalhAra bakhAraNa |mu01|10||
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAtalI nArae jAe |maa0| komala svIe kaThIsA |su0|| strI sumukhI stana kAlamukhAe mA0) bAhera kAbadhA mAdi terA // 11 // kaThiNa kAlamukhA ghaNaM, hoie mA0 paNa arthi tmaji na lagAra / kAThiNa thei nahIM TUTIyie !mA kUparAe jANo vicAra su012| jANe kanakanI vidha ghaDIe maa0| pAtalADI bhalI bela ||su0|| girira ma paNa kokara deza niri bala su||13|| lAvanya sAMpo kanaka taNo e maa0| amRtAe damaNA chor3a / / bela bIlA lAgA lahUMe |sulaa e maU kotaka koDa / / 14 / keTalI stana sobhA kahUM e |maa0 jAgo e moTA rAya |su0| prAsamudra hU~ kara grAe |maa0 tehanimi kara devAya / / 10 / 15 / / kanaka daMDa samA muja kahU emAlA kalpavallIna vitAna ||su0| lAvI AMgalI valI komala e mA kara pAlava samAna |su0||16|| kaMTha sobhAtrI rekhamUe |maa0| dekhIya varSa suvarNa / saMkha Dakayo jali jai paDayo e mA / lAjyu hRdaya vizIrNa / / 17 // haDavaTI daraNaM, chi para e mAla caMdramAhi jasu nakSatra / dAMta dAhima kulI kahUMe |maa0| ratana ke motI pavitra ||su0|18| nAsikA masie suka lahU e |maa| beTo motI ghareya // 4 // kAna pAsi e bhAmara dhanu e |mu0| grAhya sUka koMDyo paNa naureyA / / 16 / adhara pAjhAMTI dUraDA emaa0| dAMta dADama kalI jANa // 10 // e mAhi pahilU kahane grAhya emAga tharathaI cIte vakhANa ||su020) bhAkhaDI kamalaha pAMkhaDI e |maa | mAjI chi apI pAla sukA athavA rAtA kamala bharaNaM, e mA0 kAlA bhamara chivIsAla |su0||21|| athavA macha yugama samIe !mAna rahISA lAvaNya' sara mAMhiM / / / dhIvara dekhI pIDA ghare e mA e bahU azcarya ThAha |sunaa22|| nayaNa zobhAyae gaMjIyAe |maa0| khaMjana balI cakora |sukaa vani bhamaMtA hIDatA e mA0 nAgate jema cora // 40 // 23 // ardha caMdra samo sahI e su0| teha bhAlasthala hoya su| nayaNa vANa bhamarI dhanu e mA sAdhI kaMpAvaya loya ||sug24|| kAna e kAma hIMdolaDhA emaa0| athavA nayana mRga pAsa / / kesa mAre jIkadhA morahA e mA teriMga paNa gharagha banavAsa ||su||25
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamasi evaM usake samakAlIna kavi . . jAne kanaka taNI pUtalI e maa| pAsalI mohae vela ||su0|| masAra sukha mAhi bhUlU emAjeeha sUkara gesa !su0||26|| gamanAgamana begi karie 1maa| asthae amRtA kaTAkSa |su| kSaNavinaya ghoDA thIra hoie 1maa0| amRtA kerA prabhilAkha ||su0||27|| vATalA komala pIrojaDA e mA0] dhoDA amRtA thaNa sAdha su0|| ratana motI paravAlaDAe maa0| amRtA vInA ekAca ||su0||28|| mAtA meMgala moTakA e mA emajha mana na sohAya |su| amRtA bInA ema lekha e ||maa| dara dAyA gIrI ThAya |su0|29 ratha jANe egai hiTIyA emAga rArakari pratI kara su0|| ratha rodha majha mana bhampU e maa0| amRtA matI rihi rudha |su0||30|| aneka rANA rAya dezasU emaa| maMDAra sahIta e rAja |mu0 mamRtamatI nArI viNae |maa0| eNi majhasU sari kAja ||su0||31|| bahara aMgI piri cItA prAkulyo, sAMkalapo jima nAga ! aMtara madeM nayana tareM, paNa uThavA nahIM lAga / / 1 / / teriNa avasiri dinakara sahI, loka badhiya ima jANa / / prastAcala sanmukha yayo, jAeM mujha karuNA prAraNa // 2 // mAsa bhUpAla rAganI sUrya prasta hone kA varNana dinakara re AzramatR havo raatddo|| nizi nArI nu re, jANaM ki kukuma colaho ||1|| jima prAthamato re, tima te ghaNaM rAge caDhyo / sahI mahAjana re, raMganamUki kaSTa paDayo ||shaa yama Ugato re, tima prAyamatu raMga bharaghu / / sahi sajjana re, mana sukha duHkhe samamukha karayo / / 3 // prastAcaleM re, sUra mAvato jaanniiyo| nija sira pari re, mukuTa samo vAyo / / 4 / / pazcima disi re, ravI mAbi havI rAtaDI / / paMkhI taraNA re, bola masi kare cAnaDI / / 5 / /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa bina aMtare re, ravi ghaNaM mAna paamyuu| uttama nare, koNi eka sIsa na nAmayU // 6 // vyabhacAriNI re, mamana ro rIsi baDhI / rakhI upare re, deSADi prAMkhi rAtI // 7 // jANe tehasyAre, sUraja prastogata gyo| analA taNi re, svA kohono nahI kSaya thayo / jeha uvaya thore, dharma karma cAle ghnno| teha prAya re, jANe voSA kAla taNo // 6 // ravi mAyamere, komalAgI dharaNI padamanI / deSI navyasakire, prAMkha mIcI rahI paraNI / / 10 / 1 nija mItrano re, duHkha dekhI atI durghro| dukhIyo pAya re, korA nahI te uparo // 11 // ravi sAthameM re, kamala mAhi bhamaro rami / sahI kAmanI re, nicasU saMga karisimi // 12 // kamala taNI re, sobhA tava kSaya pAmII / jima vyasanI re, vidyA sarIkhI vAmaI / / 13 / / mame bhamarA re, dIna yA vilakhe ghaNaM / jima vidAMsa re, kujana mAMhiM pAme dIna paNAM // 14 // aMdhakAra e re, lokani pIDi paapiiyo| jima kusthitI re, bhUpa ghaNaM lobhi vyApIyo ||1shaa saha lokanAre, nayana tadA nIphasA hovAM / / jima kRpaNanAe, janama balI dhana sAMcavA // 16 // saya dIvI re, ThAma ThAma ghaNaM pragaTa I / / aMdhakAranI re, vyApta te vAreM vighaTaI // 17 // jima jinavANI re, jJAna kIraNi karI vyaaptii|| ghara karI re, mithyA tImarani kA patI // 1 // candrodaya barzana tIgi avasara re, agyo pUnama cAMdalo / / pUrava disA re, nArI sira jANe bAMdalo // 1 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 bAI majItamaptI evaM usake samakAlIna kavi jAgaNe ujjvala re, pUja dosi kapUra no // che samaratha re, tApa nivAravA sUra no / 20|| pUraya dise re, e nArI mujha prakSANaM kare // samI zrIphalare, nakSatra tArA taMdusa dhare // 21 // pUraca dasi re, guphA thako e nIsarI / / gagana baneM re, saMcarayo zazI kesarI // 22 // kiraNa nakhe re, aMdhakAra gaja vidArayo / / jANe tArA re, muktAphala vistArayo // 23 // ugyu cAMdatu re, avanIyi bANe gAruDI / kAma sApane re, jagAvi kIraNe lAkaDI // 24 // athavA sasi re, jANe nIsANA nokhaMDaDo / bAMgA chUTaDAre, dhasie kAma pulaMdaDo // 25 / / zazI sItala re, amRta maya kahivADato / lAMchana masireM, hara do kAma galatI // 26 // dekhI vyarahaNI re, saMtApa pAmI pratadhaNI / candraprati re, kahiyA lAgI seha bharaNI // 27 // pAsI sotala re, bAha sakala e kiho hatI / kehara gale re, visvataNI havi saMgatI // 28 / / sAyara mAhi re, ghaDavAnala zrI maustrIyo / tU kalaMkIya re, dokhAkara jaDa lekhIyo // 26 // tUM kumudanI re, sAthi kheli mana ralI / gola Alopi re, parastrIni chake calI // 30 // masAsare re, amRta pItAM patibiMba nu / hUM nAlaja re, paranArI mukha, caMcanu / / 31 / / sAyara madhIre, phokeM devi UpAiyo / / chaI khoSaNa re, sAyara kula tila jAvIyo // 32 // maMdara tasi re, sihijisi nahIM caMpAiyo / agasta tazI re, majalIsi na pIvAIyo // 33 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2.4 yazodhara rAsa eriNa pareM re, byaraharaNI sasI sUkhIjatI / saMjogaNI re, kiraNa lAgi ghaNaM, rIjhatI // 34 / / bahI saya meM sabhA sajjana sahU, prAvasyA nIja ThAma / hU~ uThayo UtAvalo, manimhA amRtA nAma // 1 // rasanavaMza paratIriNa sami, maMcUkI bhAvyo jema / / amRtA pavAsi padhArIpi. haraSa upano mujha tema / / 2 / / bhUkhyo dina bidhyAra nu, paMcAmRta lAhi jaima / / taraso sIsodaki lahi, haraSa upanu mujha tema // 3 // tAvaDa ghaNaM saMtApayo, phalo taru sahi jema / vinayavalI dAna guNa lahi, haraSa Upano mujha tema // // rUpavaMta nivalI bhayo, bhaNyo vigaga muza ra ! vinaya valI dAna guNa lahi, haraSa Upano mujha tema / / 5 / / duSa valI sAkara bhalI, maMdI malI magi oma // cana arthi nidhi pAmayo, haraSa Upanu mujha tema // 6 // zrImataH parameSThino mRzamapAdhyAyAH kRtAdhyApakAH / / ziSyAraNA pratiziSyakAdimuninAmekAdapAMgAni / / pUrvAzyeka caturdazAdRtamAcArAH paTataH sadA // zrIdevendrasavikramastutapadA: kurvantu vo maMgalaM // 1 // iti pazodharamahArAjacarite rAmabhUDAmaNI kAmpapratichaMde bhUdevakavi zrIvikramasuma devendraviracite vasaMtakrIDArAjasabhAsthiti pragaTita virahapaTTarAjIvarNana sUryAsta candrodayavarNano nAma pasurtho'dhikAraH // 4 // paMcama adhikAra bhAsa mAravaMdAnI ko bhaNaMga sabahU kAlyo raMga bharI / prANadAre / madhyavakta prmaahitii| aMgarakSa sApi sahI pA posa usaMSI cAhito // 1 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamatI evaM unake samakAlIna kavi hU~ baDhayo pelI poli / prA0 vAlayA dRSTa aneka to / joso baida vibudha jana || vinaya sahIta suvIvaka to // 2 // bIjI bhaumya sohAmaNI | ara0 nola ratana taNI sAra to // saMgIta jAraNa bIlAbIyA prA0 gAyakI yAtraya udAra to / / 3 / / (prA0 pIlA ratana meM joyato / / suragatAM haraSa bahU ho to // 4 // uu nojI bhomya kSetra jaMtradhAraNI jaMtra bAya 1pra0 cuzrI bhogya ulAsa' mA ratanadIpa jhavakeM varapara prA syAma ratana maya jAtu / / RTo suNatosa vA to ||5|| caDhayo hUM surasAlayo / rAtA jANe paravAlato ||6|| 205 0 rAtA ratana tI pAMcamI yahAM motI nA bhUlakA | prAol phaTikatI chaTha mahI / prA0 doThI nija pratiyo || jAo evati maraNona mAya to ||7|| sAtamI mahI soho jalI ! prA0 paMcaratana maya caMga to // paMcavaraNa svastika malA Aol aneka vizrAmaraNa raMga to // nA tIhAM cagho raMga bharayo / prA0 sahI sahue jaya jaya koyo prA0 zrAdamI bhoma manorama (02 upara aneka citrAmatare / bharagho dUvArako hAya tu // tihAthI cAlyo rAhU saratha to // 6 // rAta ratana bhIta malI zrA0 pramukha ratana mayA ThAma tu // 10 // tihare cohU samasI | mA0 hasIta vadana ho jAe tu / jAnIdhAna meM pAmI mA01 athavA amRta karavAe to / / 11 / / amRtamatI jANe yUM | AtA maMdire pArA rAya tu // ghaMTA vaNI vajAvatI |prA0] [bhAvanI sAhAmI kAya to // 12 // aratast maaranii | bhA0| tevara to bhramakAra tu 14 haMsa gamaNI jA haMsalI / prA0 hUM haMsaprati Aye sAra to / / 13 / / kaTI mekhalA khalakAvatI |prA0 pAtalaDI sihalaMkato || gajagAminI jANe hastInI stana bhArI ghaNaM namI rahI mA0 so prAvatI ra nuTatI (A0 uravara hAra lihikAvatI yA hasatI hai jinheM yA tariNa | 101 G hU~ hastI prati avalakato ||14|| nItaMtra bhAreM gharA khInato || kaTI jhaNI mATi bIhU mantrI ||12|| khalakAvatI cUr3I hAtha to // begalide bAmU sunAtI // 16 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 yazodhara rAsa nayaNa vAraNa gharaNaM nANatI yA| nayaNa kSobhAvasI marata badana zazI eha dekhatA mAlA viraha saMtApa garA kAne kuDala jhalakAvatI |praa0| sesaphUla phUlI udyota to|| veNI gophaNo lAhikAvatI yAlA gamkhar3I ratanahu jotato / / 1 / / vadane mujha gurAgAvatI |paa| bhAvatI jaya jaya vANa tu / prAvatI hUM pAlaMghIyo pAlA laiI cAlI karatANa tu // 16 // ratanapalaMga chatrI grAlo |maa| haMsanalakA pahi raMga to| kara dharI zeji he jisU prA0 vinaya sUubhI asaMga to // 20 // prA. lIdhI taba teNI vAra tu / / pANaMdAre cIra choDatA lAjaMtI graa0| ratana dIne phUtakAra tu // 21 // viphalathayA kamala haNyA mA0 tehUM nadIvAna devAya to|| mAna moDAi mAnanI |aa| rahI mujha sU tanu lAyato // 22 // bheda curAsI grAsana ! kIco taba saMbhoga to|| nakha dIghA je stana parI maa0| kAma prasasti jANe joga so||23|| maghara saMDate Upatu mAlA komadhvajAe lAMchana tu / / hRdaya hRdaya mukha parImukha maa| tanu karI bhIDayo tala to // 24 // gAha pAlaMghana deyatAM mA0 manapari tanu mahA peThato // viparIta murata khelatA prA61 bonapaira capala te dIThato // 25 // amRtA mAlatI mahAlalI pAoll hU bhamaro ima joyato / mamatA jAge kamalagI pAlana hUM makaraMda sama hoyato / / 26 / / mamRtA caMdana choDUu ||praa0| hU~ bhogI ima jANa dU / / amRtA sarasa talAvaDI prA0A hUM megala vakhAraNa tu // 27 // amRtA jANe vIjalI !maa| hUM valI megha samAna so // amRtA jANe mIThI jhAkhaDI mArA hUM jANe maMDapavAna tu // 28 // amRtA e kalpa melaDI mA0A hUM kalpavRkSa vicAra tu / / amRtA ratI ramatI ruDI pAhUM kAmaha avatAra tu // 26 // ima surata sukha bhogayatA prA0 parasenazrama lInato / / hU suto taba raMgabharI |paa| mamRtA kaMThe kara dIna to // 30 // teNa guNa kSaNa bharaNa cItaba paal| suratakalA prema bhAga to / makara nAra upara nIDI prA0 mAya vAna lahe lAgato // 31 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAI prajIsamatI evaM usake samakAlIna kavi prabhAta samaya hUM kuara ne praa0| prApI saMsayaja rAja bhAra tu / amRtA ghirahU cira rahU prA0 bhoga bhoga suvicAra to // 32 // rAya e nIdrAva thayo gayo pA 01 jAraNI nIsarI same teraNa tu|| mujapaMjara thI caMcalI prA01 kAjalIyo yama na gA tu // 33 // vRhA mamatamato kA kabaDe ke pAsa jAnA taya hU mane prAcaMbhIyo, eNI velA vihAM jAya / aghalAe balI ekalI, kuNa kAraNa kuNa ThAya / / 1 / / taba segyAdhu uThayo, cAlyo ha taha sAthi / uTo aMdhAra zikalo. jasA parA nija dAtha / / 2 / / sane sameM te nosarI, kamAi yugama ughATa / mArIdapta avadhAriye, rahI kubaDo uThAu // 3 // mAsa bobaDAnI rAmadesAla, nagara ghUsArA ho loka nI vAli / kubaDe ke zarIra kA varNana kAlo koDhI kasamalo ho / bAhilA kAjala bana 11 laSI kAMbasa samAna / kAma ke pAMca mukho ho| nArI manaratha kUraDI ho| nArI nAkha saMsAra ho jIvaDA // 1 // ho jIvatA jUja jUu nArI bIdhAra // ega mogalI ThAma nahI ho / ghaTI ghUTara mAna / bhUharunI piri ghara pari ho / cAsatu rIcha samAna ho joraDA / / 2 / / ubhe ghaTaNa jaba jese ho / tavacha mAthAM dekhAya / / koTa kethI dIsi nahI ho / doya mAthA chi sahAya ho jI0 // 3 // roma jasA kAMTA samA ho / jA~gha e bAjala khAMbha / / peTa moTU ru dola sabho ho / pira pira pASAla DAMbha ho jI0 // 4 // TIrAMphalA mukha samI ho / haiyA murya skhayo SADa / / hAtha sUkA moTI nasA ho / tunu dava balayu jhADa hojii035|| bIha balpA kATha khaMDa khabhA ho / vAmo UTano samAna / / kaDi bhAMgiDha gale valyo / jANe huka saMsthAna ho jI / / 6 / / kAna kohI jANe supaDA ho / nAka dAkiNInU Toca / par3e khADo vIyara moTo ho / prAli dIsi aba ho / jI0 // 7 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 magodhararAsa prAMta UDI nuDI paDI ho / bhamarI bhedana agAya / pANi paNa phApI tyajo ho / e pApaNI neha lAya hojI / / 8 / / sa varanA hotA ho / kaI bAra kAI mAhiM / / mukha duragaMdhe rahidAya nahIM ho 1 hoTha taNo nahIM gAhi ho jI ||6|| kapAla UhU sIpa samU ho / nahI balI sIsama pAla !! mAthU jANe kAgi TU mU / kopA karada sUgAla hI jii010|| hAthIni mUni hAtha balyA ho| prAMgalI galI gaI jAMNa / / jANe balyu e thAMbha ho / mAridasa surago bANa ho jI0 // 11 // kA kUtaro nikAne kIDA / muDo ni bhUSAla // aghamAne prachau bolu ho / teha moTuvAla ho jI // 12 // pagaphATA jima jhAMbaDA ho| halanA paDyA ghAhAla / pAyatalAM sI Agabyu ho / taiU yo nimakAla ho jI // 13 // rAnI kA kubaDe se nivedana karanA rANI paratI moliyo ho / kaTaraNa vacana bokarAla / kara asurI prAvaI ho / bhoTeM jhAlI tatakAla ho jI0 // 15 // zrIge dhapoI hIke karI ho / pagadharI tANI cAhi // ku alI pAtalI lahI jima ho / caMdrakalA nitarAheM |ho |juu // 16 // dalI bolyo te kubaDo ho / kAyana boli nAra / ziranAmI pAyeM dhara ho / tuma mana mAhi bicAra ho jI0 // 16 // hAma sahita bola sabhilI ho / te balI bolI vAraNa / / rAya te muru dheraha prAyayo ho / seriNa dAra lAgI jANa |ho jI0 // 1 // rAjA jo paharo mari ho 1 to na cItaha nAra / svAmInI to bhagata mAru ho / majhatho kopa nivAra ho bI0 // 16 // hUM tujha paganI ghANo Iho / su' mujha hai yA hAra / hatujhanI dAsI samI ho / hUM ma jha kAma avatAra ho jii0||20|| hai tujha UjIThA samI e| tu mujha mukha taMbola' / / hUM chu pataMga tU majha mana ho / vastraraMge vA cola ||ho jii0||21|| tU' mujha maneM karakaMkaraNa ho / hUM mujha caraNa hareNa / / tUM mujha koTi kAralo ho / ko pata kavaNa gaNega ho jii0|22||
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prItamati evaM usake samakAlIna kavi 20 tU mujha sireM sesaphUla samo ho / tU mujha gopharaNo veNa / / hU~ tujha kiMkara kiMkarI ho / kopate kaThaNa guNeNa ho jii0|13|| tU mujha kATha ToDara samo ho / mujha guNa sucha che jeraNa / / guNasAgara tU nAhI lAho / kopate kavaraNa guNeraga ||ho jI / / 24 // tU mujha jIvato jIvana ho, tU mujha yovana jeNa / / tUM mujha tanu saNagAra sahI ho, kopate kabaNa guraNeNa ||hojii0||25|| taba te kubaDI haraSIyo ho, jANI nArI ataraMga / / te nArI teriNa pAdarauM ho, bhoga bhogavi manaraMga ||hojii0||26|| tana hUM mana mAMhi cIta ho, ghiga piga nArI eha / / humarIkho rAya paraharI ho, nIca sU mAMDapo neha ||hojii0||2|| nArI caritra nArI caritra sAyara sama ho, koya na jAMNi pAra // hAtha dhareM paNa thIra nahI ho, pArA rasa sama nAra ho jI ||28 // nArI nadI behU samI ho, sahaje nIcA saMga / gotra upanI sAyara barI ho, mala bharayo tuhUla sUraMga ||ho jii||26|| baneM dAvAnala dIpayo ho, sUkU nIlU nadhya joya || tIma phAmanI kAmeM banI ho, Uca nIca navya avaloya ||hojii0||30|| nArI nivalI velaDI ho, e beha eka sabhAba / / moTA taruni avagaNI ho, vADa bhAkharAM pirabhAva ||hojii0||31|| nadI ghaNI sAyara te mali ho, to hU te ThAlo apAra // nArI nara bahUma rami ho, tuhU nuhi tRpata lagAra hojI 0 // 32 // jima jama jaga jananeM grarAto ho, toha na ho saMtopa // sama nArI bahU nara sAthi ho, ramatAM adhika hoi sokha hojii0||33|| nyAyeM nArI e kUvi pati ho, nyAya pAli gali pAsa || sAhAsi sUrI siddiji ho, mAyA taNo nidhAsa ||hojii0||34|| kUDa kapaTa jUThA taraNI ho, nArI e moTI vAraNa / / bApar3A nara nai bholavatI ho, dhUti mIThI vAraNa hojii0||35|| nArI ghIkhanI belaDI ho, nArI anaratha ThAma / / mArI narakanI bATalI ho, nArI bIvana prArAma hojii0||36||
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa nArI vAgharA vaSa vaSatI ho, nArI azucau nISAna || nArI pratyakSa rAkSasI ho, grasatI mana tanu vAta ||hojii0|337|| nArI pApana polo ho, nArI lobhana puja / / mArI nAmi vyaMtarI ho, khAtI narani muja hojii0||38|| nArI pranyA deSI karI, kopa upanu apAra || e behUni havihU haNaM , hai yi ehavaM vicAra / / 1 / / rAmA dvArA lalavAra nikAlanA aura punaH zAnta honA khalaMga kADhayo paDI prArayo, valI bInAra mana lIna / / mA apalA avadha kahIM, e kubar3o bhRta dIna / / 2 / / eha haNyo majha Upaja sahasi, kAI na sIjha si kAja / / khaDaga sAbamU valI joi, mAridatta saNo rAja // 3 // mAsa narasUnAnI saga ke guNa saba khaDagaha gurula cItava / nAre samAraNa prAMgaNa bIkarAla || arI dala mali pratI para e 1 jANIi koppo kAla / / 1 / / raNabherI raNakAhala e naa| vAji jaba raNa tura / / tava mama hAthi ulasatI emaa| jANe romAMcyo sura // 2 // vApasa toraMgama kAya vegI |naa| capala sAdhakaI apAra / / sanAhi hU~ jANe meghalo enAof khaDaga vIja jhanakAra / / 3 / / rUga e jANe tIrapa e nA dhArA bahu nIra ThAhi / / dvijani detA dhana tanU kApI naa| pari hari hari karI nAhi // 4 // 1 khatama jANe rAha samue mAga kAlo teha vIkarAla / mukSyo ali berI taNaM e| mA rAjamaMDala tatakAla III khaDaga jANe sahI meghalo e nAot pArAmala varasAya || bhInA bInA valI nAhA matA enA) rAjahaMsa kotare jAya // 6 // khaga jANe jama jIbhaDI e naa| lala lasa lAMbI hoya // moTA kuTA loMTA derIDAe nAga subhaTAM cATalI joya ||7|| pratAya vaizvAnara vagae nA khaDagae moTI pAsa // hU~ sUrasahI parI ima kahI e naa| dhIja kANi cATi UdAsa / /
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAI ajItamatI evaM usake samakAlIna kavi 211 khar3aga kari gharadho pujii e |naa0| rANi prarI paNa savAda / / vairI rudhIra pIaMtaDAe |naa0 sIsa dhUNI vaSANi saMvAda / / 911 khaDaga e tejano pUjaloe |naa0|| jhabaki jhabaki e sUra / / teja sahI nahIM sakie naa| gagani pIri nIta bhUra // 10|| gkhar3aga e moTo dIvaDo e naa| parIpraraNa sokhimaMga / / teja tenU sahi nahIM e |naao] paTi verI pataMga ||11 // Daga dIvA kAjala rekhAe |naa| kAlI raNagiriNa joya / / teha desI vIrA / nAla gumA hosa / rudhIra bharayo haya gaya tarIe |naa0| ra sAgara paracaMDa / / tIhA virIdala buDamAMe |naa| khar3aga ema karaMDa / / 1 / / baDaga bhaDake bhuyi drama dramA e ||naaol kama kami kAyara koI / paraghApi gIrIvara prasie |naa0| majhadhara vAnUpAyi koDa // 14 / / khaDaga sahali saMjogathI e mA USi agnI phalIMga / / saMgrAma kSetra sthIri sIMcU e paanaa0| pratApa vIja vAbU caMga // 15 // khar3agamAhi pratibivaU e |naa0| solU raNa bhomi / / jaya lakSmIvara vAjaNega |naa| nIla vastra vITayo jima ! / 16 / / virI karI phu'bhasthala e nA maidayA khaDAMga vANi / / maMgalakAji e khar3agani e rAnA motI bhaDe habU snAna ||17|| hU~e habo pratApiyo e nAma kharagae havo visAla / / zima hAM eNi karI e raanaa0| kUbaDo e abalA bAla / / 18 / / rAnA kA cintana kopyo juha bahu siMhalo e naa0| parA navya hariNa sIyAla tima hU~ koppo kima hAM e nAkA kUbaDoe ayalA ghAla // 16 // kopyo sUra saMgrAma mAhie naa| na hoe nA hAkAno kAla " tima hU kopyo kima hAM, e naa| kUbaDo e abalA bAla / / 2 / / pracaMDa vAyu tRNa navya UkheDe |naa| jesaha pADiU mAla / / timahU kopyo kima haNaM e raanaa0| kuchaDo e abalA bAla / / 21 / / sasalAsU hAthI dhAminahIMe |naa je pAhi girIvara mAla / tima hU kopyo kima hAM, e |nA0kUbaDo e avalA bAla / / 22 / / vAghamakArayo vIra sUvadie nA svAna sUnavya dIpi bhAla / / tImahU kopyo kima haNaM, e naa| kUbaDo e avalA bAla // 23 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 phUkUto phaNapatI jaima e tima hU~ kopyo kima ha agI bhAU paira nabhya ko timahU kopyo kima hu far vinodI vAdoyAe nAlA jaDasU na jAM vizAla // tima hU kodhyo kama hAM, e mA011 kUbaDo e alA bAla ||25|| e // nA0 caMda teja ke rasAla || e tA0 kUbaDo e zravalA bAla ||26|| chi aya sima kopyo kama ha gaurIvara moDa e nAlA navya UkaraDA parAla | e nA yazodhara rAsa naa0|| valageM nahIM jala kaMgAla || e nA0] kUbaDo e abalA bAla / / 24 / / + raktA rANI kA kathAnaka kuMbaDo e prabalA bAla // 127 // ema vIcArI cItta etA caritra pAchu tyo e // nA0] mohi bhAvAsa lekhyo pratibhaumi e naa| svargataNu prAkAra / / hameM sAte naraka sama lekhIe | nA0| tUM mAridatta avadhAra // 26 // khaDaga kIdhu paDI bAra // zrAbhyo uparaDe telIvAra ||26|| jyoM sUM to cIMtanU e nA0 nArI caritra aneka // raktArANIyi je racyA e niTol sukho zreNika suvidheka ||30|| koyala vesa che ruvaDo e nA0 sAketA porI jAe || devarati rAjA tihAM rUvaDo e nA tasa raktA rANI bakhArA ||31|| raMje ramante rasa bharI e | nA0 rUpayauvana phala kheya // rANI rUpi rAma mohIyo e | nA0 abara na jAe leba ||32|| aneka rAjA ulage Athie / nA0| kSatrIya kerI koi // rAya ruDo paraNa mohola nahIM e / nA0 e teha moTI khoDa // 133 // sAmaMta maMtrI pratI bhalAe nA0 sabhA bhAvyA kara jor3a || rAya ruDoM para mohola nahI e | nA0 e teha moTI khoDa ! mahatA moTA mahatarA e nA0 bese daphtara chor3a / rAya ruDo paNa mohola nahI e hAthI ghoDA ratha gharaNA e || || rArA rUTo paNa mohola nahIM e ThAma ThAma nA lekha ghaNA enA rAya ruDo paNa mohola nahIM e nA0 e teha moTI khoDa ||37| sImADI berI rAjIvA e nA0] nAtha nayara pura moDa || rAya ruDoM paraNa mohola nahIM e nA0 e te moTI khoDa ||38|| nA0 e teha moTI khoDa ||35|| pAlA bahU phare doDa || nae teha moTI khoDa ||36|| bheTaNAM zrAvi koDa //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi paravAri paraghAna pAThavyo e |naa01 pohotu te prAdhAsa 11 dUra thako rAya bInanyo e nA0 madhurIpa su lalIta mAsa // 36 / / rAya vacana avadhArI i " maa0| bInabe tAni parIvAra / mohola deI saMbhAlIyi e / nA7 deza prajA suvicAra || 4011 sara UmyA Na ma vyApa enA coradA gharNa aSakAra / / tima svAmI mohola bInA e naa| loka pIDayi apAra // 41 // maMdira moTA mAlI mA / dIpa binA svikAra / / tima svAmI mohola vInA e naa| loka pIDayi apAra // 42 // maMdira navanISI bharaca e / puSa binA duHkha bhAra / / tima svAmI mohola binA enAkA loka pIr3Ayi apAra / / 4 / / putra pautrAdi kuTaMba ghaNaM e nA bana biraNa duHkha vicAra // tima svAmI mohola vinA e rAnA loka poTAyi apAra // 44 bahU saNagArI goraDIe / naa| viNa nayanAMjana sAra / / tima svAmI mohola vinA e / nA0 / loka pIDAya apAra / / 45 // desa sImA rAjIyA e| nA0 / bhauji pATaNa pura gAMma // prajA uparI dayA karie / nA / mohola dIyo abhirAma / / 4 / / tava rANIsU bicArIyUe / nA0 / rANI kihi sugo rAya / / tahya dhoThA viNa zaNa eka e | nA navya rahivAya jIvAya / / 47|| sava sA pradhAna prati kihie / nA ! saMbhAlo tahma rAja / lokanI rakSA to karo e / nAka 1 ahmAri nahIM rAja kAja // 4 // maMtrI kihi rAja dUdha ghaTae ! nA0 } vanayogI save mAMgAra / / kima tehani dUdha bhAlatrI e 1 nA0 / rAjana hRdaya vicAra // 46 // rAya kihi rAjaSaya nahIM e / nA0 / nArI sUci mUjha kAja / / kihi maMtrI tuhma ema gamie / nA0 / tI rAja mUko rAja 1101 taba nArI mohyo rAjIyo e / nA01 rAja tajI sAthi nAri // ratana motI sAthi lIyAe / nA0 / cAlyo adabI majhAra // 51 / / raktAsU raMgi rameM e / nA0 / bhami anere deza / yamunA nadI kATi Upabana e / nAu / tihAM Utarapo naresa / / 52 / / sIlAMta para chohoDI e / nA0 / raktA Soli soramehela / / bhAta rAjA tihAM kosabhyo e| nA0 / nidrA prAvIte vela // 53 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 vaDIye reheTa hAkato e nA0 paMgu apaMga apAra // tehanU' gAMna sAMbhalI gharaM e / nA0 / raktA veSI gamAra ||54 || tI jaM pAMgalo joIyo e nA0 / bolI nolajate vAra || tU mujha ju gokrie| nA to hUM hoU tujha nAra / / 55 / / taba draho AyI rAya kapAta kari barI se || rAja vinA kima kojIyie / nA0 / varasa gAMThanA bheda || 56 // rAma kahi te far kahoe / nA0 kIji jamAcAra | mahona bAbIi e / nA0 / koTi vAlIyi phUla hAra 1157 | taba nagara lokano ho tarae / nAma loka jameM apAra // raktAvihAra racyo sIe / nA0 / pAsa sarakhI vicAra / / 58 / / alt ekavrata mAnIya e nA0 taMtu vrata ema jANa // tAMta bhAMNItA bAMdha sU e nA0 / nadI koThe ThIka paga hogA / / 56 / yazodhar rAma pAyathyo te rAma rohayo sAmagrI mainIe / nA0 / aMgUThAM kaMThasU tadI keMdra || hasatIyi rAyadruDha bAMdhIyo e / nA0 ulaMTha // 60 // pote tIlaka karI badhAthIyo e / nA0 | kaMThe dhAlbu pAsa hAra || kaMThe vAlI te tANIyo e / nA0 pAsa gali biiTho te bAra // 61 // taba rAya nadI mAhi nAkhAyo enAH / gaI raktA pAMgalA pA cAli vIhilo havi jAImie / nA0 / mama cUkasanIja bhAsa // 62 // taba se sIthi Abhyo dopalo e nA0 / pAMgalI zIra pera le | gAma gAma amatI phari e nA0 | satI satI eha kahie / / 63 / / loka mAninyAnayA e / nA0 / paga pIle zIra ku kulAya // bhalI bhalI bholI bharie / nA0 / kenA kahi mAtha mAya // 64 // mAyAviNI sukha bhogavie / nA0 / pAMgalA sU dIna rAti // lokaya mADi vastra dImie / nA0 / e rahI hoMthi vAta // 65 // tosa boDI te mAkhale e / nA0 / rAya tarI pAmyo pAra // maMgalapura rAjapAmIyo e / nA0 / rAjapAli bhI nAra // 66 // raktAcAvI terie poreM e / nA0 / loka pAmyo prAraMbha || rAjamudane teDI valIe / nA0 / bolI te gharI daMbha // 67 // rAya bolate usI thie / nA bheda kahA~ vIrakta hRvo e nA0 1 sahI nasatI yima jANa // saMsAra duHkha maneM zA / / 68 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAI pramitamatI evaM usake samakAlIna kaSi parItra pItava' vIravatI te'e| nA0 rAjanahe dhana mitra sAha / / dhAriNati tasa suta dasa narama e / nA0 / balI bhUmi grahapurI mAhi / / 66 / / bIrabatI kathAnaka mAnaMda sAha tiho pasie / na to tapa sasa putrI suvevAyoe / nA0 / dasanAmA kumAra ||70 / / ghoravatI nAma teha taNae / nA0 / sukhi rahi parIvAra / eka sami sAhA pari gayo e| nA dhana pana gayo apAra / / 713 ittakumara duHkhI havo e / nA0 / pohari bhuko nAra / / bhana kA te pAlayo e| nA0 / ratana dvIpa seNI vAra / / 72 vIrapatI pranyA kare e / nA0 / pApa joDe vikarAla / / aMgAraka sUsukha bhogavi e / nA0 / e manI mami ghaNo kAta / / 7 / / vyasanI corI karataNo e / nA0 / paraco te koTavAla / / mUlI dIdhu te pApIyo e| nA0 / pApa phalyo tadA kAla / 17413 cauravatI no jAra sahI e ! nAva vIravatI mohi jApa / / meha malyAviNa tehano e / nA0 / jIvana jAya varamArapa 17 / / seNi kAhAyu' vIravatI prati e naa| tujha viNa prANa na.jAya / / dhIravatI malA taNo e / mA0 / cItaveM taya UpAya / / 76 / 1 saba upama karI mAvIyo e 1 nA0 / vIravatI bharatAra / / sajana sahU bhAnaMdIyUe / nA0 / haja pro prohoragA cAra / / 751 niziha saMtA zejaDIe / naa0| sUto nAha laheya / / bhIravatI pAlI jAra bharaNIe / nA0 1 hAtheM khaDaga gharesa / / 7 / / sahastrabhara cora kautakI e / mA0 eNI belA e mAra / / phavaya ThAma jAMmite jorka e / nA0 / pUliM bAlpo teNI vAra ||76 / / paDayAMna cAsaMca lo e / nA0 / kharSi yo pheraca khauMga / / paNIka yAMganI baDhAIparDIe / nA0 / bayAIpi paNa lagga / / 80 // begeM masAsa mAhi yeIe / mA0 / mArane navya pohocAya // upe ra upara maDAM barIe / mA0 / nAra prAlaMdhI kAma / / 81 // bhAra kahi bana pharoe / nA0 / teha mukheM adhara deyaMta / / jIva gayo teha cora nue / nA0 / bhIDAmA dRDha teha baMta // 2 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAma 216 pagadhI maDAMSa sIpaDayA e / nA0 / paDI bhome te naar|| hoTa coraneM mukheM rahyo e / nA0 / nArI bhAvI ghara bAra / / 8 / / nAha phaha ne mUtI kSaNI e ! nA / karI uThI pokAra / / IraNe hoTha majha khaMDa kIyo emAhavo kolAhala apAra ||4|| parabhAteM rAya jANIyUe nAma bIravatI bharatAra / / vIravaI kahI kAThapo mAravAe nA navya jIyo nyAya vicAra // 5 // taba coreM rAya dInavyo e| nA / dekhAiyo pragalI cheda / / nArI paritra ko naSya lahie !naa| kahayo hado ce bheda / / 6 / / taba rAyeM sevaka mokalyAe / nA0 / cora taNaM mukha joya // uSTa kALI rAya khanyAe / nA0 mAghama pAmdhaH sakA / nArIne daMDa koSo ghaNo e nA01 sAhane dodhU mAna / gopavatI caritra cItae nAka mArIdatta suraNo sujANa // 68) gopavatI kathAnaka vara dhyAna deza chi ruvAyo e naa| palAzagrAma pura nAma / / siMha bala atrIti base enAza tasa nArI abhIrAma gopavatI nAma teha taNaM enaa| rupasobhAga apAra // siMhabala kSatrI tihAM gayo e |nA sevA kAji vicAra 1800 padamapura tyAhA zrI vegalyUe |naag siMha sena tihAM rAya 11 vallabhA rAzI teha taNI e nAna putrI teharne guNa ThAya 118 subhadrA chinAma teha tarNa enA. sohi pratI hI apAra / / siMha sevAni prAvIyo e nA sahara bhaTTa jhUbhAra ||12|| bhUmiha senane bheTIyo e nA0) rAyadoghaM bahU mAna / / gAma ThAma doSA bhalA enAna kubarI dIvI nidhAna // 13 te sAdhe sukha bhogavi e naa| bosaracI te nIja nAra / / dIvasa ghagoM neNI jANIya' enAlA nAha tamo vicAra // 14 // taba ne phopa ghaDI SaNaM enAAdo tIhAM te joya / / bheda mAlyA mahU nAhanA enaa| gopavatI chAMnI hoya // 15 // ghara upari car3hI karIe |naa01 UtarI karaDI mAMhi / / moya vAsIra chedI leIe naa| tima prAvI nija ThAha / / 66 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi siMhabala saba jAgIyoe nAga nArI nasIra madhya dii| kamATha dIyAM dekhI karIe |maan mani prAcaMbha paIla // 17 // AlamUUpera mAnasi e naa| ima jANI mAhATho tAma // cakita thayo mani cItava e nA pAyo te niNa gAma // 8 // nArI kaTiM vInaya kara e naa| smAna bhojana prakAza / / jamatA kola kareM gharIe nA rAtra bhAbha vicAra IIEI tava te gopavatI yadie |naa| anna na bhAvi bhASa / / ima kahI sirabhANi ThabIe naa| have jamo mApani sAtha / / 10 / / pokara karato tana nA sanu e nAga harAyo kAhI taravAra / sora karatI roktI e naa| koriNa haNyoM bharatAra // 11 // nArI mU mAMyU lAyayo hato enAkA te mATi mArabho jANa / ima kaho hara hara kahI e naa| pIhA mAhiM balI dUHkha kharA // 102 // ema kItata ema pItata / gaI bahU rAta / nArI ramI prAvI prdhmsuu| sUtI muja paMjara pahachIna / mana kAraNa sukha duHkha saNaM / paDhama eha bhAvaMta mIThIya / pache sImasa taru samI / rukhU cetana sUmapAra / ima rajanI praNI naagmii| mArivatta avadhAra // 1 // bhAsa-sola sapana nAgau tanI pramAla varNana madhupa cubita mumudanI raato| pAMbalo jANe nIce parthe jAto / / rajanI nArI prati catura sujAgI / caMdramakInAgni kalaMkI jAtI / / 1 / / caMdra jhAMkho namato havo pAe / aMbara ati vasago na manAe / / jAtI nArI koho koriNara khaay| caMdra rahyo ima lahI nIja ThAya // 2 // jANI rAti rotI pakavaI khINI / kumudanI kamalaNI ghaNI prasaunI // pArake duHkhe sajana duHkha pAvi / duSTaneM khaDa khaDa hAsUma prAve // 2 // vAyU vAji sugaMdhI jhIrayo / yamala parAgarne bhAreM khIzI / / nArI ghaNI ghera ghUmeva loNAM / pera pera paMkhI sAda salUNAM / / 4 / /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 yazodhara rAma pUra disa koI kAMI hoI pIlI / ravi zrAvi mATa pIThI kareM bholI // tArA bINa paNa thayA jaage| udyama hIna rAya pera vakhANe ||5|| vira ghira dIvA koI navya sohi / nIrghana guNa jima jana tathya mohi || bira bira kAma katUhala jiitaa| UM jAgarathA dIvA sIsa DolaMtA // 6 // sUra prathame to khala ghaM somyA / ravi na phare pavaneM va omyA " vAje vividha vAjina rasAla / tehi jAbhyo valI parabhAta kAla ||7|| I N prabala bIruda mujha bAli baMdIyaNa / gIta gaMbhIra guNa gAvaye gAyaNa || bAra bodhyAM mAtA hAthIyA Doli / mada lobhI bhamarA malA boli // 8|| mAya pirapira hama rahyA hIMsi / kSAra sakala grAgala paDaghA dIse || sUra Ugyo jANe kuMkuma rola pUrava disi ghATaDIraMga bola ||6|| athavA udayagIrI rAtuM chatra pAkU dADima phala nANe vicitra || girivaraM vAnarA levA dhAya / grahaNa hAkato duHkhIyo thAya // 10 // veganA pIlyo pUjyo giriTho / udayagiri ravi rAya baIThI || rAtAM kiraNa karo sirasU praSAra sIMdUra lekhanA gheta rAyA po tAra / / 11 / / rAMDI sirasiyA sama lekheM / loka phoki ku ku karaco dekhi // / roDA ema maMDana e karatI / kuDuna kuThu kima nahIM vyabhicaratI / / 12 / / sUra Ugi parie durjana aMdhA paNa avaguNa bola vAtaraNA baMdhAM / / dAna pUjA dharma sujaneM karAma / ima Ugyo ravI jANIyo rAya / / 13 / prAtaHkAlIna kriyAyeM uThI jina guNa ciMtana kii| nauyo trIyi daMtadhAvana kara doSU // maMgala snAna Adi shraacaar| mukuTa prAdi kIghosaNagAra || 14 || sake saragAra sU mAvIya nAri / amRtA dekhI kamala mUvayoya vArI / / kamalaSAya bhodhi paDI vicItra / juSatu asaMbhama nArI caritra || 15 | mane bolalo paNa bheda na dAkhU / dIkSA taNaM, mana kehena na bhAlU / / maMgala tilaka mAnayi vdhaavyo| rAja maMDIta sabhA mAhiMhUM yAcyo / / 16 / / yazodhara kA rAjasabhA meM baiThanA rayaNa saMghAsa baiTho teNI bAra rAya rANA maMtrI kI jUhAra / jaina UpAdhyAyani dIya mAna / besI bhAsane taba kI AkhyAna // 17 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI zrajitamatI evaM usake samakAlIna kavi tattva padArtha zrI jinavANI | sAMbhalI bhAva sahIta sukhakhAraNI 11 kuMbharani besADI tija ThAya ||18|| dIkSA levAnoM cItU upAya candramatI kA zrAgamana tI aksare candramatI mAya / zrAvatI dekhI hUM lAgo pAya / / dakSaNa bhAga siMdhAriNa baiThI / prAsIsa dIyi mujha dekhI saMtudI // 1el jIva naMdana mujha vIra kAla maMgala nita nita hou bisAla 11 jayajayo muja parAkrameM puuro| tuma rakSA karo jagato suro ||20|| candra sama somya tujha jaya karo baMda / maMgala nita nita karo bhAnaMda || budha vibudhapatI karo ta rakSA suraguruzukra dIyo zubha sikSA // 21 // rAhu marnacara pIDA nivAro / ketu kalyANa sadA vistAro || harIhara brahmAdIka sahU deva / dIyo AyuSya dharaNAM tujha deva ||22|| khaDaga tAhAro arI bhae madahArI / jayo jayo rAja prajA sukhakArI // rAja sAhAra' jayo siMdhu maryAda / tUM cirajIvo mujha zrAsIrvAda // 23 // dohA dIkSA leyA upAyane, vitatha vacana vistAra || mAya zragala meM bola | mAya vacana zravadhAra // 1 // yazodhara dvArA rAtri svapna kA marana ta je prAyu dharaNa kahA, kihAM thI mAdhu visAla || rAteM sapana meM pekhayU, rAkSasa eka vikarAla // 2 // hAtha trizUla bIhAmaNoM, bolyo karakasa vAra || kuTaMba sahIta tujha kSaya karU, vacana kA dukha khAsa // 3 // dIkSA lIpijo jIna saraNI, tumakU jA jIvaMta || seha bharaNI dIkSA levasU, kima mujha prayu mahaMta // 4 // candramatI dvArA bevI pUjana caMdramatI saba bola devI kopI putra || > vidhana ucca e ghaTatA, sapana dekhAdi vicitra || 5 || caMDI cAmuMDA kahI, muMDa mathanI valI joya // kAlI kAtyAyanI sahI kula devI tA soma // 6 // *
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 yazodhara rAsa tahA~ to teha mAno nahIM, samakIta parayU prANa // karo jina dharma dayA paro, kema cAli rAja kAja ||1| dekI pUjA kIjiye, hoha viSana vinAza // bhAI aMbA e kahI, tUThI pUri prAsa / / 8 / / chAga mahIsa prAdi jIvaDA, bala dIji sahI rAya / / mAyu bAdhi 2: riye, vikArotri naTI jA sAdhuzrIparameSThinaH sakaruNA SaDjIvarakSAkarA / prAttaudyad ata guptisatsamitikA badrimAH sAlikAH // locAsnAnavilako sthitimu no pUjadvikAzanA / zrIdevendrasuvivekatapadaH kurva tu bo maMgalaM // 1 // iti zrI yazodhara mahArAja carite rAsacUDAmaNI nAma kAvyapratichaMdo bhUdeva kani zrI vikramasuna devendraviracita kAmakemistrIduzcaritA darzana zauryAnvita khaGgAnaprabhAtavarNano nAma paMcamo'dhikAraH // 5 / / SaSTha adhikAra bhAsa hIdolahAmI yazoSara dvArA devI ke sAmane balI kA viroSa karanA vacana sunI hU bolIyo; mAta suNI mujha gAta / Utsama kulanA UpanA hIdolahAre / kema karImi jIva vAta // 1 // uttama madhyama kunai kalA, jIva hiMsA nA bheda / uttama joI hiMsA kare |hii| usama guNa hoe kheda // 2 // jIva hiMsA vIdhana TAli / e mujha vaja samAna para nA prANa viSana kreN|hii, vipana vizeSa hoyeM mAna / / 3 / / dIna dukhI the vApar3A / dhana vastrAdika rahita // parabhava jIya vadhyA tnnaaNhii| phala jANyo haTa cIta // 4 // prAdhalAM vihirA pAMgalA / mugA gAhilA jeha / / jinavANI mAhiM hama kahA hI jIva hiMsA phala eha // 5 // kobI karapA rogIyA / iSTa viyogIyA jeha / jinavANI mAhi ima kA hI jIva hiMsA phala eha / / 6 / /
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAI prajItamati evaM usake samakAlIna kavi 221 mamidhya sAdhi roga kama dali / athavA kadAca roga jAya / DAhA uttama jANatAhIkA mamedhya kaho kima sAya // 7 // vighana jAvAna kAraNeM / na karU' hosa kaa| vacana sUraNI mAya molI yUnahI / putra mohyo jinadharma / / 8 / / niH karma mArga kala gayo / na lAha vedanA bheda / kAmeM kaneM jIva hiMsatA hI nahIM hoye dharma na cheha / / 6 / / jIva hisA dharmaha hoya / ima kahi khoTA loka / / dAna pUjA tapa vrata krIyA hii| jIva dayA viNu phoka / / 10 / / mujha sabhAgraha gharago karayo / eka jIva harAyA jaae| khaDaga kAbadho saba bhAparaNo hI devA meM prApamA prAraNa // 11 // rAya moTe mujha kara ghakI / lodho taba te krapANu / vilakhI thaI mAya ema bade hii| sabhili putra sujANa / / 12 / / candramatI dvArA pATe ke kamare kA vadha karane kA prastAva mAta pitA pacanahataNe / maMgakIdhi haI pApa / pITha na dIji kUkaDo hiiN| jima TAli soka saMtApa / / 13 // lAji muni rahyo / sAbhalI dIna varcata / / zrInaya karI mana gaha parabho hii| nIgamyu dharma ratana / / 14 / / pIunu kUkaDo karAvayo / bItra vIvItra apAra // devImA bAlIyo hii| mAya sahIta teNI vAra / / 15 // Dama Dama marU saphalo / khaDaga taNA jhabakAra / / raNa kAhalavalI bAjatA hii0| pohotAM devI maTha bAra / / 16 / / azvana mAsa aju pAlaDo / aSTamI maMgalavAra // devI namI hU~ bolIyo hii| valI leI karo jayakAra ||17|| khaDaga kAThI kukaDo haNyo / sabada havo masAra / jANe mujha ni teDatI |hii| vegaleM durgatya nAra // 18 // mAya kahe e prazikA / lIdhe hoya kalyANa // je je mAge mithyA kahyo |hii| timi karayo mi ajANa // 16 // jehevI hoya bhavitavyatA / duSya sehebI hoya // karma madhIna sahI jIvaDo |hii| pApakarato na joya / / 2 / / para te rAja bisAiyo / soppu artha maMDAra / /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 yazodhara rAsa rAnI dvArA yazoSara se prArthanA tapa levA jaba cAlIyo |hii| taba prAdhI te nAra / / 21 / / tehma tapa levA caalyaa| mujha meM mUkI prAja // ekalahI noradhAra meM hI majha pari raheM kuNa kAja / / 2 / / ekalahA krama Aye so / mujhani nakhI saMsAra // hU~ tahma sarasI tapa karU nhii| saphala kA avatAra / / 23 / / majha Upari tama dayA gharaNI / vamana na lopu eka // maU maMdira bhojana karo ho| pachi tava lesU vIveka // 24 // kuara taNurAja joIni / kSamA tama kIje rAya / / pachi behU jaNa tapa lesU sahI / ima kahI lAgI pAya // 25 // patizratA je kAminI / kaMta sutapa lIyi sAra // tapa karI phala hU~ mAgasU hii| bhava bhava tumha bharadhAra 1 // 26 / / mAja tahahma svAmInaho tasI / ke vesa' yA epo rAya !! mAya sahIta jamo mana rasI hI prabhAti bAsU vanaThAya // 27 // bhojana prAgnyA dIjiyi / kIjImi karuNA eha / / mAyA vacane haiM mohiyo hI mAnyu vacana balIteha // 2 // svapana na dIThaM ima lekhava / nIsI dI je anyAya // nArI mAyA kna mAhi hii| paDayA kavaraNa na bhUlAya // 26 // rAya sahIta cAlIyo / bhojana kAje jNg|| jANe jameMha' teDIyo hii| nArI maMdira gayo raMga ||30|| rAnI dvArA viviSa pakavAna banAnA haravIta habI mAyAvanI / snAna vilepana dodha / / kanaka pAla hema vesaNahI / prosaNA haraSa sU koSa / / 31 / / khAjAM seva sUhAlaDA / phebI seMjorI sAra / / dhevara sAkara pheNIkA hii| hesamI lApasI apAra // 32 // pUr3A vahA~ bhADA vedamI / ghRta valI sAka aneka // mAya sahI jamatu ra hI. paNa dekhU dIvadha bIyeka // 33 // prAga pAcamU bhAga karo / jANe karayo mujha cheda / / baMdhukI dudhya karI rahI |hii| behu mAravA viza bheda // 34 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAI prajotamanI evaM usake samakAlIna kavi 223 vinaya sahIta mujhana kahi ! chAnI nAhAnI bAta / / vinamukta nAyaka khilAnA sADa rUDo pAjaNo ho| mokalayo mujha mAta / / 35 // mAha vaMcIje vAcare / te sahI nAri kunAra / / pohara kerI sUkhaDI hIna zrI rAjani matrIdhAra / / 3 / / zrIsa' jo prAganyAM hoya / hasI karI prIso teha / / yAI jI tI prAroga sohii0| thoDo ekalIyo eha / / 3 / / ema kahI mAyane mUkayo / behU jamA mane raMga // samaya samaya vikha vyApayU hii| dIsatU bhami mujha aMga // 38 / / rAjA kA siMhAsana para jAkara vaidha 2 cillAnA casU karI hUM uThIyo / beTho siMhAsana jAya || vaida baMda karI bhomi paDayo hii| taba nArI bhAvI dhAi / / 3 / / rAjA kI matyu honA vastu dhAI bhAvI ghAI prAvI / tavahate nAra / re re kaMta kasU havaM / ima kahIM pe bacana parI parI / kesa kalApa vistaaryo| SasamasItI par3I mujha Upari / jAgA vaida vIkhavAsa zi // daMti kaTha pIcheya / jIva gayI teriNa kSaNi / mArIdatta suraNI bheya / / 1 / / mAsa varaNamArAnI rAmo dvArA vilApa karamA vajAre tava te nArI jANa / pApaNI mithyA taNI ni leI jasodhara nAma / rovi te mAyAvaNI |vi0| // 1 // jasoSara re havi e bAla / jasodhara re| sUra sano tU rAya !! Ugyo nivalI prAthammo / jasodhara re / rAja e kamalaraNI jANa / / kumalANI e sU tujha gamyo / jasodhara re // 2 // vyAppo havi aMdhakAra / hu ekalau kima rahU j0| vApar3I abalA bAla / birahanI veyaraNA kema sahaja // 3 // taru para ami viNa vela / dvASa maMDapa viNa kima rihi |j| tima sahI abalA anAtha / svAmI vinA kaho kima sohi // 4 //
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ PRV yajhoSara rAsa vinaya vinA yama zISa / viveka vinA jama bAtamI ||j0|| kaMta vinA tima nAra / kima hUM sonu vApasI ||jgaa|| tArA viNa jibha candra / caMdra dinA jima rAtaDI j0|| kaMta vinA sima nAra / kema sohUM hU~ bAtaDI ji||6|| prAMSaDI vinA yAmi mukha / aMjana viNa jima prAMkhaDI jilA kaMta vinA tima nAra / ke mahU soha' bApar3I ||jaa dayA binA jima dharma / zrAvaka viNa jima' prAMkhaDI ||j0|| kaMta vinA tima nAra / kemahU jI bApar3I ||j0||8|| sarovara kamala vihIna / kamala viNa jaima pAMkhI jA kaMta binA sima nAra / kemahU jI bApaDI ||06 // mukuTa vinA jema bhUpa / maNI viNa bITI kanaka SaDI ||j0|| kaMta vinA tima nAra 1 kemahU jI bApar3I ||jy||10|| mohata binA jIma prema / prema ghinA jima bheTasI j0|| kaMta vinA sima nAra / kemahU jIyU bApaDI // 11 // dAna vitA jima kotti / kIti vinA nara goraThI ||jaa maMta binA timanAra / kima jI bApaDI j0||12|| parimala virA jima phUla | phUla phala viNa vana jiso j0|| guNa viraNa hAra vicAra / nArI bhava kaMta viNa taso pj||13|| putra vinA jima vaMza / haMsa pInA deha jaso j0|| mada viNa hAthI jema ! nArI bhava kaMta viNa taso j0||13|| vega dhinA jima azya / dhana dhina navayauvanAma ||j0|| nyAya vinA jima rAya / nArI bhava phaMta biNa taso ||a||15|| rAmA viSa jama geha / geha supAtra binA jaso ||j0|| vidvAMsa viNA sabhA jema / nArI bhava kaMta viNa taso j0||16|| kaMTa binA jema gAna | dhyAna kSamA miNa munI jiso ji0|| samakti viNa prAcAra / nArI bhava kaMta biNa taso ja0mA 17 // devala viraNa jama gAma / veba vInA deula jaso [ja bAda kalA viNa zAstra / nArI bhava kala vipa taso ||j0|17|| lavA binA jima pAkaH / vRtta binA bhojana jiso ji0|| bhAva vinA zubha kAma / nArI bhava kaMta diraNa taso ||j0||16||
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI abotamati evaM unake samakAlIna kavi 225 sIla vinA nara nAra / bhakti binA tIratha jaso ja0|| guNA viNA uttama vaMza / nArI mava kaMta viNa taso j0||20|| ekalaDo nara pAra / prabalAni navya nArakhI ||Mon lIlA mUmAla narendra / bola rukho eka bhAravIyi ||j0||26|| mAhAna ho jasomatI rAya / sIkha sIkhAmaNa paujiyi j0|| zama tava karI sahU sAtha / cAlo dIkSA lIjIpi / j0|22|| indra sabhA tujha kAma / sahI tyA~hAM tu bolAvIyo ||jmaa svarga' nahIe ho rAya / teha bhaNItU' bhAvIyo |j0||23|| havo tajhane svargavAsa / dIkSA bhAva tujhani ghaNo ||j0| kima letA tapa bhAra / kamala komala tanu tara taNo // 0 // 24 // sU tha! tujhAna nAha / roga acIto prAyoji0 peTa mAhi hadU duHkha / prosyU anna na bhAviyo // 25 // majha sarajyo nahIM lAbha / tU sAdharmI jamyo nahIM // sAmI ane valI svAmI / ehe vo joga mali kahI ||j0|26|| bhagatana jampi paiMdrI nAtha / e moTo rahyo lAkhaka ||j01 varata karI kahU' nAha / bhava bhava tU ghara chiu ||j0||27|| samaphita dhArI tU deva / devI pUjA kama gami // karuNAvaMta mahaMta / jinavara dharma sumanarami ||j0||28|| kapaTa karagha devI sAtha / dogho pIThano kUka ho ||j0|| kola devI kopI te mAda 1 vidhana dekhAiyo ThUkaDo j||26|| viNajArA re pApaNI duSTa te nAra / rahI poti kaMtaha taNI / / loka prAli phihi ima / mAyAvaraNI mithyAtaNI ||vi0||30|| sAsU maMguTho deya / mArI ne kahi tahmo sUthayU vi0|| roga vinA koho mAya / jIva tahmAro kAma gayo vi0||31|| garapaNA mATi jANa / kolIyo ka. keme rahyo vi0|| pIka pIka brahma avatAra / jIva tahmAro jameM grahmo vi0||32|| kavaraNa desi havi sIkha / dekhIyo rAja nahIM putra no ||vio! vRdhi vinA kima hoya / svasti paNa ghara sUtra no vi0||33|| tava hado hAhAkAra / maraNa jasodhara pAmayo ||vi0||
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 rAjakumAra yazomatI dvArA vilApa sAthi moTA rANA rAya / kubera jasomati ghAmayo || bi0 | 24|| hA hAtAta tU bhAsa virI timira kSaya kAraNo // bi0 // hA hA tAta sU candra / prajA saMtApa nivAraNe ||0||35|| hA hA tAta tU indra / lIlA lakSarie maMDIyo di0 // hA hA tAta nAgeMdra / bhoga bharagho bhalo paMDIyo ||36|| rIpU daMDhayo || vi0 // hA hA tAta sudhIra / raNa aMga hA hAtAta ghu 7 yazovara rAma hA hAtAta kalpavRkSa / kAmadhena limaNI samo ||vi0|| hA hA tAta tujha dAna / vilakho dhanada dina nIgamyo | vi0||38| pratApa puMja tu uttamo ||vi0 // I hA hAlAta pracaMDa hA hA parAkrama pUra | sUra sukhi gaganeM bhabhyo ||vi0 ||36|| chatra maMga havo zrAja / rAjabhAra koNa pera karo || vi0 ||40| modhAlA nale rAya / narghoSa sagara mAdi gayA / vi0 bi0|| harIhara jala cakravasi / kAla zrAgala kona vyaa||0 // 41 // khala bhalayo tavaloka / hA hA kAra nayare paDayo || bi zrAbhyA saha koya to rAmaneM jama naDayo || vi0 ||42 || prabala vAyu jama jAraNa / durdhara sAvara khala bhahayo ||vi0|| tema bAjArI loka | loMTo tava dhoka malyo ||vi0||43|| nayarI lUTIya apAra / loka buMdhA rava bahU kari ||vi0||3 phATi hATanI raNa / bahUTo lUTAi bahU piri ||vi0 // 44 // yazomatInI pharI prANa / naraya lUTA bAra yUM // viza yA moTA rANA rAma rAma maraNa zravaSAra yU // 0 // 45 // rodra Aji vAjitra / rapa kAhala bIhAmaraNo / vi0 // vAra hAhAkAra zera pokAra kari // 0 // 46 // saMskAra kAji rAya kADhIyo taba moTI pareM / vi0 // prantaHpura meM bilApa aMte ura te baar| hA hA kAra ghaNo vistarAM // 0 // 47 // /
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamati evaM usake samakAlIna kavi eka rafe kahIM nAha / eka mUrkhA gharI bhomi paDhi // vi0 bi0 eke te hai hoya / eka mothi sUM sIra mAi ||vi0486 // eka te phADi cIra / nayara nIreM tanu bhoSadi ||vi0 vi0 // byarah dAvAnala vyApa / tanu banate jANe bujhavi / vi7|| 46 // eka joDi motIhAra eka se kaMkaraNa moDatI ||vi0 vi0|| eka bhogi kUTatI hAma / eka se Apa SoDatI | vi050| eka te colI cUthe / eka te veNI choDatI ||vi0vi0 // eka satI thAvA kAja / harI harI kahIM hAtha joDatI ||vi0||51|| eka te basatI jaay| UcI paI tanu nAkhatI ||vi0 vi0 eka valavalatI bAla / deva deva ima bhAMkhI vi052|| viSa khAtI valI eka / eka kaTArI SAMpatI ||vi0 tri0|| pAsa mAlatI gali eka eka khaDagi sIsa kApatI ||vi0||53|| keTalI cAlI samasAna | cIhA mAhi kaMpalAvatI ||vi0 viorl jena rAjA takha zreya / keTalI vairAgya bhAvatI / / vi0 // 54 // 2 keTalIka dIkSA leya / pratimA agyAra keTalI dhare ||vi0 vi0|| gAMcasi rAkhI jaae| ekhI piri gharI duHkha kari ||vi0 vi0||55|| jehani vAkyA rAya / mitravalI sevaka ghaNAM ||vi0vi0 sAMgalI maraNamI bAta / trANa gayA kehA taraNA ||bi0 56 // kesA kaTArI karata / kelA maraMta viSagrahI ||vi0 vi0 kelA paDayAM bIhA mAMhi / bhAlA sAhAmA cAyA sahau ||vi0|| 57 // kelA khaDage sIsa cheda / kamala pUjAM ketA kareM ||vi0 vi0 kelA sAdharmI rAya / vairAgya lei dIkSA ghari // 8 // 227 yasodhara havo saMskAra / snAnAdika sahUe karU ||vi0 vi0|| moho kArie moTA rAya / tI ijasomatI ghAsaneM gharo || vi0||56|| brAhmaNe dIdhI mAsIrvAda rAya kIyA havi karo ||0 vi0 // brAhmani dIyo darzana haveM / jasodharani uddharo // vibhaa60|| tana jasomatI dIdina / krIyA kIdhI taba mujha saraNI ||vi0 vi0 mi kAI navya laba | dUra gati lahI yevalA ghaNI ||vi0 63 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 yazomati dvArA rAma denA cUhA ThAma ThAma zrI brAhmaNa bhalyA, bahu pera dAna devAya // dhana kAMcana karaNa ghusa ghaNA, maNi vastrAdi pAma ||1|| gaja azva ratha go mahiSI, Adi bahU doSAM dona // chAcharaDI vAyAM brahma bhojana vidhAna // 2 // sUmya seyyA grAmaja dIyAM, pApa ghaTAdi vikSAta // brAhmaNa bahU paraNAvayA. lahe no jasodhara tAta |3|| tulA dona pirapira taNAM kAna puruSa yama bhAta || kRSNA jina dAsI dIyi, lahi jo jasoghara tAta // 4 // tila guDa hema rUpA tazI gAya doSI bahU jAta // vRSabha mahISa bahU loha dAna dIyU, lihijo jasodhara tAta // 5 // khAsaSThAM dhotIyA karavatAM / jala kuMbhasI vAta // nitya prazna bahU gRha trIyAM / laha jo jasoghara mAta || 6 || kuMbha kanaka kerA karathA / bharayA sAmagrI apAra // rAya jasobara svarga thI / pAmajo e suvicAra ||7|| yazodhara rAya paNa meM koi na pAma / mArIdatta suNa rAya // 1 duragatI duHkhaja pAMmayU' / acetana hiMsA pasA ||8|| ima jANI sujanaM save / svajoM hiMsA saMkalpa / / phala utAraNa phala hanana putaloM te vikalpa // 1 // jIva bayA nA pApa tnnoN| koho koNa dAkhi pAra || yo vetana kUkaDo / teriga vAthyu saMsAra // 10 // ima jAraNI nIzkyu karo / pAlyo zrIjinadharma || hisA pAtika para haro / jima pAmo sIya dharma // 11 // sIla samU bhUSaNa nahIM / samakita sama nahIM rahana || baMdhu nahIM ko dharma samo / karo dayA yatna // 12 // midhyAta sama kI zepU nahIM / viSa na midhyAta samAna // se bhI midhyAta dUri tyajo / pAlo dayA nidhAna || 13 ||
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ bAI majItagati evaM usake samakAlIna kavi 226 mAsa guNarAjanI hemavaMta parvata evaM vana kA varNana hemavaMta e dakSaraNa bhAga 1 nagarI pAsi chi girivara e|| guphA mAhi e siMha rIsAla / vATatAM pAThAM vanacara eza majanasAe / gIga kaDi lagA / daMtU malegIrI moDatA e / / gajataraNAe kubhabidAra 1 mahIsU muktAphala joDatAe / / 2 / / pharagaghara e karaya phUtakAra / bAgha ghasaM vakhavakhI ramA e|| zukara e ghUra sAda / DADha vAMkI bama sama kahA e // 3 // hariNa e nAhAThaDA jAya / dhAya krUra varU pratI ghaNAe / vAnarA e phAla palaMta / dUtakAra karaya bIhAmagAe // 4 // gUjA e paDI Thoma ThAma / dava jAtI harINAM tyaje e / / sImAlIyAM e phAlU pokAra / mAMsa jAraNI kSaNa te bhajie / / 5 / / bhIlaDIe gUjA hAra / phUla phala kAji pani bhameM e / / bhIlaDAMga kAmaTho hAtha / bhamatAM jIvana ghaNaM dameM e // 6 // TADhaDIe pIDayA jANa / vAnarA cIsa pADi ghaNaM e|| ppaNo ThIya e Dhagga kariya / sevi jANe e tApaNaM e / / 7 / / ghUdhUmie cUhaDajANa / samalI sIMcANA pRthu bhameM e / / mAhomAhi e vaMsa ghasAya / davalAgi eha saMgameM e / / 8 / / daveM balyA ephadi bAMsa / taNa khale vana ghaNaM vyApIyo e|| teha baneM e moraDI gabhaM / avasarayo pA saMtApayo e // 6 rAjA kA mora ke rUpa meM janma jaTharanIe prAgihUM dUgdha / nArakI pragnyani kuDe jasyo e // malamUtra e sarasyoM apAra / bhUSa taraseM gharaNaM kasyo e // 10 // morahI ra janamyo jANa / tAma paMkhamAhi rASIyo e| hUM phaiehavo puSTa yaMDe / iDU phUTi tava tanU pApiyo e // 11 // jIvaDe e posato taMna / tava bhamato prAyo pAradhI e|| dhanukha tava' bApa mAya mAhArI terie badhIe // 12 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa moraDIe nApI khaaNss| I lIdho phAMTi grahIe / vATie prAvatAM morii| koTavAleM lIdhI sahIe // 13 // pAradhIne dIdhI gAla / ThAsu te ghira aAvIyo ai|| nArIma e deve gAla / galute navya bhASIyo e Int khAse e moTA paahaann| hANavAsIra sIda gayo / bAlIyo e pahUTA mAMhiM / / koTavAla nehUM vevIyoe 111 // poDIe mUlaja mAThA / hUM rAya nahaTeM veSAIyoe / / saMsAra e maMDa ema / karama naTAve nasAvIyoe // 16 // kodavA e jasomatI rAya / bheTa kA ghare leI gayo e|| jatana e kAje tega, pAMjarA mAhi hUM Thappo e // 17 // karaNa ghnnaae| caraNIpIyU nIra / saneM sane yoSana havoM pay sobhato e majha klaak| paMcavaraNa taba abhInayo e||18|| eka bAra e jasomatI rAya / prAgalaI bheTa parayo e|| dekhIyo samajha svaspa / moha rApa marne bIstaragho e 1m prAMga, ga hI khelaMta / motI cokani maMjatu e " bolatu emapurI bhAsa / rAma taNe mana raMjato e||20|| nArIne e neri nAda / pAya pAya hoDU nAcatu e|| UDIya e besU pravAsa / megha dekhI ghasaM catu pa 2100 svAna kA janma senA candramatIya eje majha mAla / bharI karI sthAna ho eF caMcala kara apAra / avatarako jANe jama ayoM e // 22 // masomatI e bhAvayo bheTa / rAbane taba moha UpanoM e / / vAmatI ibAnI phAla / pAradha sArathI nIpano e||23|| mo vana e sAMkala koDa / paMcavarA jhUla sohayo e / dause e prati vikarAla / nayasa bohAmamo jopako e 21 mora kA kubare para AkramaNa eka sami e mora hUM jANa / amRtamatI pravAsi baDhayoM eH / / kubaDo nAsI saMghAsa / khelato dRSTe paDabho e / / 2 / /
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 231 sAlayU e vaira mapAra / jhaDapha deI kubaDo haNyo e|| caumanAe kIdhA prahAra / nArImUbIbala koSo ghaNo e / / 26 / / kaTI tagI e mekhalA choDa / nArIyi mAkhI majha bhaNI e|| moDIyo e paga teNI vAra ! khojato nAhATho bhaya ghaNo e // 27 // koNIe ke / hapyo camarane daMDa / koNe kapUrami dAmahe / / koNIe ke e vINA daMDa / mArayo kogi hemadaMDa vaSTi e // 28 // yasomatI e lAvayo svAna / sAMkala boDI se cAvIyo e / / hAhA e karato tema / kaMThe dharI dRDha vAdIyo e / / 2 / / jIvaDo e gayo seNI vAra / mora majho rAya jANIyo e| kara dharIe cokIyo usaMga / saba valI svAna haNIyo e / / 30 / / yazomatI e kari bahU soka / hA hA mora tU ruDo bhAvatu e|| hauMDato e prAMgaNe khelaMta / tujha kalApa dekhArato e||31|| motIya e ratananA coka / phUla sAthIyAro hoM pramathakAe / nAcato e tU apAra / nesara nAda soheM sAthakA e. // 32 // caLI karI e UMcI pravAsa / meho meho kuraNa bolazi e|| jANe e jasodhara rAva / prAja mUvo ema vana base e // 33 // hai hai e svAna baliSTha / ISTa epha phorkami mArayo e / / cAvato e vAghanI phAla / vana mAhiM vakArayo e // 34 // harINAe bhUmi raho rAMna / tujha verasa ye kuNa mArasae / / sasalAe sU ujAla mAhi / tujha vIraNa koNa vidArasi e 33 // teDIyae parohIta tAsa / saMskAra krIyA karI e| brAhmaNanie dIpalAM vAna 1 ujhavayAM beha yaha pirie // 36 // ajhai kAMI na pAma pAma kevala duHkha / / kharacIyi te pUraba jalahije kahi te sahI murkha // 1 // suvela nAma nadI saTi ! bhIma nAma banamaNjha / / sehelI garameM du:saho / avatArahau ma // 2 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 bazodhara rAma mora kA sehelo ke garbha meM utpanna honA jaNyo mUkheM pIr3ayo / sUkha tazI tena hoya / / morani mave je duHsa sadyo / sethI adhIkA joya // 3 // bhUDo tana kATi bharagha / jIva taraNo valI bhAhAra * pA pApa ja pAbhayo / mArodatta avadhAra // 4 // svAna kA sarpa honA svAna marI sApaja ho / teha pani pratI vikarAla / / bakha bakhato bhUkSo mame / aneka jIvanI kAla // 5 tava te mama nabareM paDayo / grahayo meM meM pUcha / khAvA madiyo prasI blo| hakarSa teha bala tucha // 6 // proDe thoDe sAyatAM / tarapha kari te sApa / / kari katakAra ghAli nahIM / naDayo mithyAta pApa // 7 // taravika jIna eka Avayo, seriga haNayo hUM jANa // pApa phale patI prati ghaNaM / pAmyohUM duHkha khAe / vara te dukhanIja rahI / baiMra adhAri saMsAra / vara te dharma vinAsaraNoM / vara durgatI dAtAra / / guNA taru baira koThAraho / baira sumati vana aggI / / dayAvallI vara hima smo| teha bhaNI varama lagI // 1 // ama jANI niyo karI / dara madharaso koya / samA ramA sUraMge ramo / yama bhava bhamaNa na hoya / / 11 bhAsa 3vya zovosInI ujjayinI kI kSiprA nadI kA varNana jujaraMgI nagarI meM pAse / nadI UMDI nIrmala jaleM bhAse / / sIdhA nAma ke tAse // 1 // behu taTiya paMca varaNa pAravANa / Upira phomala mohi kaTharaNa tU jaay| dujagA samA gharavAsa / / 2 / /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 bAI ajItamatI evaM unake samakAlIna kavi sUrya kAMti sUraja ne taDiki / dIsi kahI eka mAnI bhrpke| mRga prAvaMtAM saMke // 3 // candrApti nisi caMpane teji / jala para vAha bharaNa hoDa sihiji / nadI vAghi sasI heji // 4 // kAhI eka rAtAM kiraNa vistarae / ANI sImAla rudhIra mahI jhre| kSaNa cATatA phIrae / / 5 / / kahIM eka pIlA kiraNa vistAra / harI va bhaya na kare saMcAra / bhUlI tA gamAra // 6 // nIlakiraNa vistarae dIhi / cakravAka viyoga muMyavihi / nisi samaya lekhisIhi / / 7 / / bhIlate caMduka sIlApi apAra / ghasatAM bANa valage te vAra / devI kahI mAgi gaMmAra || taru phUla reNu pavana ghaNaM, bar3ae / nadIma nIra mAhi te paDae / kanakaha upamA ghaDae / / // dhanabADI seha kAThe sohi / aneka vRkSa lakSa mana mohi| koe taka ni:phala nAhi / / 10 / / nadI kAMThi tara phalyA apAra / alipisi pratibiMba vicAra / kara vA prati upakAra / / 11 / / draha mAhi capala khelatA mch| motI sIpau DA puchi| pahi tasi motI anucha / / 12 / /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 yazodhara rAma mahala pUcha kahIyi jala ahAli | makara kapATa mUjala aphAle / rohInA vAnara vIyi phAle / / 13 / / tauhA~ thakI marI sehelano jItra / rohIta machI garabha atIva / duHkheM pAI rIva / / 14 // rohIta macha mahA tanu moTo / bahaM parI gandra galaMno khotto| ghapala pariga ghagaNaM choTo // 15 // jADUgalU mukha chi vikarAla / aneka macha saNo te kAla / khela li visAla // 16 / / candramatI jIya hato je sApa / maraNo duHkha to havo vyApa / neha bahiH havo te pAga / / 13 / / machalI marakara saMsumAra honA sIsUmAra machI ne ptti| garabha veyaNi duHstrIyo havo neTi / nahI kSaNa eka sukha bhedi // 18 / / saMsUmAra te vezIyi jraayo| vAdhatA nija kula saha hraayo| kuputra te kula kSaya bhaNayo / 16 / / moTU' sarIra vadana ati gAda / kara duSaTa bAMkI tasa DALa / udara jArago giri khAu // 20 // jala mAMhi haM dATha phIrato / saMsumAra mugna dharayo taratu / dADha vace cUrana // 21 // rAya taraNI nRtako tihAM pAnI / ramajhama karatI saSI mana bhaavii| aneka bhUSaNi sohAdhI // 22 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI zrImatI evaM unake kavi kubaDI kahImi komala aMgI / pihirI cIra bolI navaraMgI / saMgIta nAca prasaMgI ||23|| vAsaMtI mekhalA khalakAvi / cUDI sahIta bAMhoDI lahakAvi / laki madhura gAtri // 24 // nadI dekhaneM ghaM saMtUThI / dharaNA sUjali begi peThI / sImAri te dIThI rakSA vadana pasArI grahIte bAla / hUM rohIta nA hATho tatakAla / mUkyo jANe kAla // 26 // rAya Agala taba kIbhI rAya / sevaka sarva jaraNAcyo bhAva | verge dhIvara DAva / / 27 / / jAla sahIta mAcho bahu malayo / jAla nAsti jalacara khalabalayo / taba kapATi bhalayo ||28|| sIsumAra mukha thI hUM bAMcyu / nadI kapAka nahIM tava rAjyo / capala paNuM dharaNaM khAMcyo ||26|| sisumAra ko pakaDanA jAla mAhi paDyo saMsumAra / khAMcI nAu~ nAkSu te bAra / Talavala kara apAra // 30 // lAkaDa damaTe musali mArayo / arrrr lohi dharaNaM vidArayo / maraNa pAmyo duHkha bhAragho ||31|| nagarI samIpa chAlI upanI / bha bhADa ghera vRSI sNpii| moTI taba nopazI // 32 // d::
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 yazodhara rAsa mara kara bakaro homA hi asAra mAlI ramajhI : kihAM e chAlI duHkhanI khANI / pApa taraNa phala jANI / / 33 // pITha kUkaDA hathyAnAM phala bhAsi / mArIvasa bahU jIva tU' viNAsi / na lahUM je tujha sUpAsi // 14 // divasa ketA hUM rahyo daha mAMhi / jalacarane baha grasaMto tAhi / tava nopana te cAhi / / 3 / / aneka mAchI jAla leI mAyA / daha dekhI ne maneM sohAvyA / jAla nAkhI ghaNaM phAdhyA // 36 / / leha jAla mAhi hU~ paDayo / pITha phUphaDA no pApa ja naDayo / sanAkSu mAchaDayo // 37 // mAravA bhAchI mAvyA aneka / taba budha balI bhAgyu eka / ma mAro bolyo viveka // 30 // mi jAmpyU mujhane mUkesi / garatoeM ko dayAlU vIsi / paNa rAkSasa ima bhAsi / / 3 / / rohIta mala tI e jaarnno| pitara sarAdhane jogya vakhANo / eriNa bheTasUhavirANo ||40 // rohita madhya kA pakA jAnA taba sahue malI UcalI lIdho / mAchI vA mAhi nAlI vIdho / bhacha hA. sana vIthyo ll
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 bAI ajItamatI evaM usake samakAlIna kavi Dhaga dIsi ladhu machaha kerA / mAchasA pAsa ThAme ThAma verapA / hADa taNA UkerA 42 // moTA macha vAMsAnAM mobha / macha pasisInA dIyAM ghobha 1 sInIdha gheri kahUM sobha / / 43 / / jAla taNAM vihAM mAMDaba' dekhuu| karaMha moTA macha bharayA sekha / naraka paTala pIvIsekhU // 44 // hADa pAri valI bhomya kaThINa / alenA chohayo ghaNaM khINa / karameM kISu dIrA / / 4 / / bhamara pasraka haMsatU le suutii| phUlaDIca paNa tanu navi sUto / karame hUM ema vagUto / / 4 / / bhUDaDA mohi kare mujha vAta / svAna gAna vAyasa vadi dAta / ima jApyU me parabhAta // 47 // padamanI nAra talAM satI pAma / vAjina vAhane gAmaNa gAya / ima jAgato hUM rAya // 48 // havaDA prabhAta eNI piri jANyo / pApa taNo parabhAva pramANo / mArIvasa mana mANo // 46 // mAchI sahU malI mujhane, rAja muvana leI jAya / / saya pAgalahUM mehelIyo / rAya dISI pasAya / / 1 / veda pAThaka smRta bANIni / vAsayo teNI bAra / / zAstra jArie te bolayA / rAjAnU tU avadhAra // 2 //
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa rohita machae jArapIyi | ujjala chi zIra madhya / / hacya kavya kAjeM kaho / uttama machaha madhya // 3 // paMcavaraNa tanu dIsiyi / pragaTa capala bhUbhRga / / sAhAmI mArie caDhi / eha pavitra chi aMga // 4 // ehaSi rUpi naraharI / vAlyA veda cAra / / bhaMga sahIta ima jANayo / zAhAstra mAhichi vIcAra || zrAddha kIji jo pItarana / kIji brAhmaNa bhojya // prakhaya tRptI pItarani sahI / svarga jasodhara rAjya // 6 // taba rohita pAuthyo / amRtAni pira jANa / / mAya prati jasomatI khi| rohita majha vakhANa // 7 // pitara kAja e kalpIyi / sarApha kIjie Ne aAja / / candramatI sAthi tRpatI hoya / jema jasodhara rAja || rohita maccha ko tala tama kara mAranA taba teNIyi paaprnnii| pUcha chedhU tatakAla / hIMga myarI mIlU malI / mula bharIyU bIkarAla / / / tAtA tela mAhi talyo / pera pera pADU rIva / / nArakI pira duHkha dekhIyAM / kaSTi gayo mujha jIva / / 10 / / pare te majha kalpIyo / khAdho lei mujha nAma / / piu pADI kihi candramatI / jasopara svarge ThAma // 11 // bhAhArI tRptAni kAraNi / hUM khaMDa khaMDa kIyo jANa / / bApani dApaja kalayayo / jo jo loka prayAsa // 12 // aho to kAI na paayuu| mArIdasa suraNa bAta / / pharana pAyA pApaja taNAM / kIdhu te jIva ghAta // 13 // imajAMNI ma kalaphno / mUA ne rAhU koya || gatI aMtara jIvani sahI / saMbala sukRta ja hoya / / 14 / / mAsa helanI I rohIta dama jANa / viviSa vedanA pAmI mavo helA candramatI - jIya / saMsUmAra marIje jhAlI hUSo |hel| 1,
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItamatI evaM usake samakAlIna kavi saMmAra kA bakarI honA tehanikUli hU~ cNg| garabha upayo duHkhi bharagho hela garabha ta sahyAM duHkha / janamyo mala mUtri bhara hila| 2 | vRSi pAmyu hUM caMga | anukrama bhojana pAmavo hil| mada karI tanu durgandha / bRtakAra karatA dina vAmayo || 3 | mAdhano jIva valI mAya / chAlI sU saMgama kiyo / helA dI baDere khAga | saMgi karI peTa vIbIyo / helA bakarI mara kara phira bakarI honA marI karI teNI vAra | teha ja chAlI garbhi japato hela Apa pAte yadanutraH / 1 jUu juu karma bIcAra | poti potA putra sthi hUMbo hilA dhikadhika gati tIca mAyaprati bhAva kIU jUbo | hela || 6 || 1 bIkhayA vAhIyo jIva subha asubha jANI nahIM hilA hRdaya saNa khalAM geha / kAma zragana lAgi sahI hilA 7 // caturana jANi vIcAra / tu pazuni vIveka huyi kima | hela pazu pAnI mithyAtI / etrahaNaM bhava nausphala gama | hela || 6 || devI kAji dISa acetana / teha pApi bAMdhIyo / hel| pomI pazu avatAra se pApa bIja yima bAMdhI hilA viSaya jali sIMcAya / zrAtamA maMDapa vIstari hila pApa vela thima jANa / duHkha phala deI nIstare hila||10|| garama moTu hRvo jAma | tAma rAjA pAraSa caDhayo / hela jIvaha hAvA kAja | paraNIya tehra hAthi navma caDho hl|| 11 // bhamato bhamato jANa / nagarI samIpi zrAghyu pharI karI / hala | rAya taka seNI vAra / dRSTa paDI chAlI kharI | hel|| 12 / / teha uparI mUkyU~ bANa jIva gayo tehano sahI hilA garbha bhu pAmpo duHkha | saMsAriko kahi nu nahIM / hala || 13 // rAya chAlI dITha / garabhI moI bhoi paDI |helaa te dekhI leNI vAra | rAyani mana dayA caDhI | hela || 14 || 233
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 yazoSara rAsa peTa corI karI jAga / kAr3hI pAla vAdIyo |helaa prayonI saMbhava mATa / maU atana vIgekha kIyo hel||15| dhyAyo anerI khAli / dina dina hUM moTo thayo hel| lalaki moTA kAna / lAMbU mukha mada pAmayo hel||16|| biba bola nu bhaag| belA caratu na mAha phara hel| hAvi jANaM jhUbheda / teriNa mavi sAcU na uccarUM |hel||17|| bache jIvana sAtha / puNya pApa sahI jAgayo hilA avara kuTaMbani bAtha / DAhA moha ma prAzAjo heil||18|| jasoghara sarakho rAya / bokaDo yaI vana mAhi bhamyo |helaa koco mithyAta pApa / teNe bhava mAMhi sahI ema damyo |hel|1 eka bAra jasomatI rAja / rAja kAja citA vAmIyo hesa) devI kAji kAraNa / mahISa taraNo bala mAnIyo hilaa|20|| sahajeM sImyo kAja / mUDhapaNo nIzyo tharI |hel! mahIsa prANyA apAra / devI bhAgaleM hIsA karI |hel||21|| mUr3ha midhyAtI aMgha / etraharaNe jANo sarakhA sahI |helaa hIDi pApa murAda / dharmanu marma na suna hI heil||22|| mAna nayana bihINa / ugi igi saMkaSTa mAhi paDi hilA bhava mAhi bhameM apAra / mudho mArama nahI saMpare hel23|| haNamA mahIkha te laya / rAja bhubana mAhi AgayA |hel| supakAra teNI vAra / dekhIna se na dakhANyA hel||24|| kutarA kAga apAra / e pADA viTAlIyA hel| kama paravAM SikAra / e UpoSTa na sojhAlIyA |hel||2|| brAhmaNa teharA tezI bAra 1 beda smRtI jANa pApIyA hel| pUchayo mahISa vighAra | bolatA rAma marne mAvImA |helaa26|| prajonI saMbhava je chaag| te suce jo ehane sahI |hel| to. e zrAyi bhogya / prADa ne ema smRtI kahI |hel||27|| rAma bolyo teNI cAra / ajonI saMbhava jhAlo kahI |helaa meM prANoM teha / teNe e sujhavo hama sahI / hel.||28||
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ igrajItamati evaM usake samakAlIna kavi veni ma prAya / sUghADyA mahI satre hel| mUcayA mahokha vicAra 1 mAridatta karma ema parabhave | hel|| 26 // te mahIkha patrAya / khAyi teha sahU matI hilA bhuvana mbhaar| hUM leve jaI bAMcyo ka 'jIta' mana mAra ke moI sahI pApaNI hilA gaMdha uThI chi pAra / dAmI kihie pADA tarI hila||31|| bIjI kahi teNI baar| mAchAM vAtI rANI lobhaNI | hel| apanI tehI koDha / te gaMdhAya so sahI hilA |32|| zrIjI kahi rAgo behena / ta e bheda jAgo nahIM hilA rAya jora mArI / kUbaDA sAthi saMgama karo / hela / / 33 / / zIla mahAtmya nAra hRSNo vina deya / prema pApi piso hela tara pAyeM vo koDa 1 sarIra sabai galI gaya hala ||34|| gIla na pAlyo jaataa| teha pApa phaleM roga bhayo |hel| sahI sugva kAraNA sIla sIla saMsAra tU tAraNa heila ||35|| hUguNa sAgara sIla sIla sIla sayala dukhavAraNa | helA sagairaha maMDara sIla sIla te duragati khaMDa hila // 36 // niramala jama hoya sIla sIla saMsAra vihaMDagA hela sIla lokeM pUjya 1 vikaTa saMkaTa sIla thI Tale hila / / 37 / sIleM deva kari sAhya / mAli putra dhana rISa mali | helA isa jANI nara nAra / sIla pAlo pratI kajalo hila ||38|| jima laho saMsAra pAra / saudha sukha pAbhyo nIramano hila sIla na pAli jeha / naranArI te murakha bhaNyo hala || 36 || apakIrata paDho terA | loka mohi batAvIyo gaNo helA uttama guNa jevanna / tIriNa dAvAnala mukIyo hil||40|| 241 14 aneka ApadA kaSTa / jANe teDavA saMketa kIyo hala | saraga mUgatI duAra | bAra bhoga latA lobhI jIvo hila||41|| tribhuvana cuDA ratna | sIla ApaNo jIei lopIyo |la| dhoga dhauga teha avtaar| jirie maDo sIla na pAlIyo / hel| 142 ||
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa mIphasa hado tasa janma / manukha bhava valI rAkhIyo hil| pAmyo cItAmaNI rasna / seha sahI prAli gamyo / hel||43|| pAmI manukhya jamma / jiNe ruDo sIla na pAgamyo |helaa ima jAraNI naranAra / sIla taNo lopa ma kro|helaa jima pAmyu bahu sukha / saMsAra sAgara helAMtaro hen||4|| kola maSTa hone se mamatamatA kI dazA taba semi sahU sAMbhalyU / koDhaNI tega vicAra / jo aMtA draSTi par3I, mArIvata avadhAra // 1 // pralato bharI pagi cAlatI / rAtAM pagalA paIta / hadi pagalAM para bhryaaN| bar3A citta naIta // 2 // vIchoyaDA jhamakAvatI / jAtI kubar3A suujernn| se prAMmalI malI galI paDI / pagma thakI pApeNa // 3 // dhUTI pAnI rAtI hatI / mAMsa galI gado jANa / hADa uvADA bIsIyi / kokasA caraNa na ThANa // 4 // paga pauMDI sar3I par3I / nasImi kIDA koTa / kubaDo paratu je hani / sabhAsa Upera karI koTa / / jodha parI sAsamI htii| dhUTaNa huto susoma / hADa UghADAM dIsiyi / TAlI taNo Talyo thobha // 6 // nIsaMba rayo parIvesato / kUbar3I kheratI jaya / mAMsa moTima malI gaI / hAusADarahyo tatra // 7 // udareM nAbhI vaha hanu / te parupi bharAya / stana kUbaDo kara jhAlatu / te to galI galI bAya / / / / kaMTha saMkha samo hato / hadi khAto mana na khAya / apara kUbaDo je cUMbato / galI gayA nahIM ThAya // 6 // nAka hano galI gyo| rahyo iMDI bahu chana / prAMSa te kucha samI rutI / kUvatA jotI prabhadraSTa / / 13 kUbaDhA paga gheNI lohatI / te sIrana' basavarNa / kuMDala jihAM lihikAvatI / galI gayA vei karNa / / 11 / /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI majItamati evaM usake samakAlIna kavi kareM kUbaDo prAsaMghatI / te kara rahyAM jhADa / dAMta ughAr3A sabA rihi / sakana khANe saMga // 12 // rUpa eha yo ho mila gayo / kodoyo sarIra g2apAra / kAma ThAma kIThA madhavaci ! pAsi phUraDo gamAra // 13 // tehU paNa vIThate haSu / hUM harakSo mana mAhi / havi e joDU saraLU yayU / devataNI gatya cAhi // 14 // mahiSa mAMsa meM ruci nhiiN| mama bolI se duSTa / kupara jasomatI mana ralI / klatu bolyo draSTa / / 15 / / prayonI saMbhava e bokaDo / pitarAni kahayo yogya / jasodhara ni candra matI / egi sthagi pAmi bhoga / / 16 / / taba teNi jAMgha chevAbaI / majha taNI pratIya / bhUSa tarasa du:khi pIDiyo / pira pira pAMDU rIva // 17 // se sekI sarApa karapa / mujha nikalappu cNg| khAdhU mAsu suse mlii| leI mujha nAma uttaMga // 18 // mitu kAI lahUM nahI / sahayUtIyaca gati duHkha / mithyAtahi sAphala sahI / sAhU tRSA cahU bhUSa // 16 // mAsa mArabAhunI candramatI nu jIva svAnameM sApa / marI ikosiso mAra je pASa / marIni khAlI je havIsapo e // 1 // jasomatI kuMara haNI je jANa / phaliMga deza havo mahIkha vkhaannoN| baradatta sAhA ghera bhAravAhie / / 2 / / parabata pyApArI kA mahiSa tINoM sIMga nayaNa chi rAto / moTI mayor3I dIsi mada maato| jAto hAthI sama malapavoe // 3 // sAsU moTu' mukha moTu visAla / mahikha sU baDhato jANe kAla / pAlavI nAtha te basa karadho e||4||
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 yazodharazasa bhAra bharI varadatta eka vAra / mahila sAvyo ujepI majhAra | jamarA kAje navI kaMTha rahyo e // 5 // teha sahIkha tIhAM jala bholi / sIsa uchAni jala gharaNaM lIli / valI karADa khaNi bala karIe / / 6 / / tINi arasara rAya tagA ghoDA / zrAvyA tihAM capala nahIM zroDA 1 roDA detA valI nadrI saTie // 7 // ghoDe evaM mahiSa kI laDAI vo bokatAraNa mahAvidachu / pUrava janamano vaira piitto| maTho jAta bera ghaNoe / / / / teha sAhAmo mahIla basI cyAlyo / aura madhya tasa sIMgama ghAlyo / mAhAlyo jama ghera ve galeM e || / / saMtakSaraNa rAyani havU jAe / sUpakAra bolyAcyA vANa / prANa ghaNe mahIla gharayo e / / 1 / / mahikha prANyo te rAja dunAra / loha taNA bhANyA kholAcI pAra / pageM dRr3ha karI bAMdhIyo e||11|| dora ghAlyo te nAka mjhaar| ucUmukha bAMdhyu karaya pokAra / mAradatta pApa kema naTaso e // 12 // hela pohI pragana prjaalii| tINi prakasari eka bolyo hAlI / dholI laga hoga nagaDU pAyo e / / 13 / /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ I ajItamatI evaM unake samakAlIna cAvi hiSa ko bhUna kara khAnA khAreM jala bharI mehelI kaDhAya / heThala agnI ghaNI balAya / bali mahIkha gharaNaM rI karie / / 14 / / tarase te valI rI pAra karato / adhIka pradhI teriNa moka dhrto| naraka vedanA jima duHkha sAhie // 15 // ora pApI zasthi kaapi| khAri jala chAMTi duHkha vyApi / pApaM phala ehvA dAkhacyAe / / 16 / / pIThanu kukaTu haNyo joya / devI pujyAnAM phalae hoya / konama karaNu mithyAta asoe / 117! aNya pageM rahayo hUM joya / dekhI paravAra raghya ghara roya / / 18 / / koya na sAra mAhArI karie // 18 / / cArana nIre nIra na pAya / amRtaNo sarAdha karI saha khAya / ghaNA rANA rAyano hotaracA e||16|| brAhmaNa gharalA malI sarAdha sarAde / rAya kahni aMjalI bharAdi / na qhAni narama mAhAro leIe / / 20 / / sAki aMgUThe pIDa pahAvi / piDi piDi gAyi devaayi| mihikhI azvAdhika dhana ghaNaM, e // 21 // bAsamU kAcI kahi ema kho| rAya rAyanI mAya saragI lhoN| dviSa karahiM tima kUpara karie / / 22 / /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasodhara rAma sUnAnIja noI mudrikA dIpi / AmAla saMkalpa karI vija lIyi // jasopara pAmo mima kihe e // 23 // mi jonyU mAhArA tanU sAhAmU / paNa prAbharaNa eka nahIM paamyuu|| dAmyu dI gali doraDU e // 24 // mAMsa taraNA teNe piSTa paDAvyAe / sajana sAI mAMsa khabarAvyA // balI vAryAna se dIyU' e // 25 // chedavI chedavI dISa lulAya / eNI pira mauna palAdika khAya / nAma brahmA ruleI karIe // 26 // anya khAyi manya jo davya pAme / bADameloka pAlyA ema bhAme / kAmeM cAhA te prApagie // 27 // putra jame mAtA rahI bhuussi| mAta ameM puSa thAya duHkhii| mUnA ekA koho phima lahe e // 28 // puraSa bhava ApaNA saMtAna / zrA karI detA hasi dAna / viNajimeM ApaNa bhUkSA sahIe // 26 // eNi dRSTAMti pUrava ke mryaa| pApa puNya leI prvtryaa| nija karaNI saha bhogavi t // 30 // mArIdatta prahma kAI analaSa / mithyAsa pApi pira pira khagha / degha suSA bhagarne SaNaM e // 31 // kUmara taNI hUM dRSTi paDayo / jAe yama majha kAlaja ndd'yo| kahyo vacana sUpakArani e||32||
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatI evaM unake samakAlIna kavi mahinkha bali tIhA sekiipaarnno| vAle chaHsane ho| vANI sUNI majhani seI gayo e // 33 / / pragana mAhi teriNa pira pira vAlyo / abetana kUko bAraNe vaira cAlyo / pAyo mahikha sUjama gharie / / 34 / / nagarI bAhira phalIhI cAMDAla / para paNa dIsi teha sUgAla / vAla parama prastI bharayAM e||35! asti taNAM ki DAMDA lAkha / moTA astI tazI bAra sAkha / pAkhala upari parama bITI e||3|| bAMcyA te taNAM pasuprA nesa / ruSIra mAMsa phari rahA basa basa / kasamase mana dIThe ghaNaM e||37|| pazUnAM karaMka dIsi ThAya ThAya / pAvyAni te vesaNa devAya / gAya mathoDInA pATalAe / 30 / / pUcha bAhArazI kamara patharAya / mAMsa saNA Dhaga dhi bahU ThAya / khAma kUtarA kara pUpaDIe // 36 // gRdhra kAma samalI paNa pharae / mosane khAI meM kala kala kre| tINi kI prati bIhAmaka emA khAga mahokha behU sAthai suumaa| sIhA kukaDI peTii ho maa| udara bhagana dAyA dharaNaM, e // 4 // kakar3I taba hakI bhaartii| mobAre tana khAvA mNddii| IDAM taba nIsarI paDayAM e||42||
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 cAMDAlarI kacare caMpAyo / samUrddha hUM phehUM phAyAM / kAyA lahyAMkeTale dIna e // 43 // | mAtha pokha bahUNAM nIpaMnA / zrIDa phUTAM pAkheM saMpannA / halU halU tihAM thA vAya e // 44 // mAya vahAM am U karameM apAra duHkha karayAM / sUkha tarasa pIDyAM sahI e // 45 // 1 cAMDAlI UparoM kacaragha, nAkhya N / tava hue koI koI bola bhAMzu pa kacaro teNI kholamo e||46|| brahma baihU kUka tegIya dezAM / ru garaja kara gharI ghira leI gaI e // 47 // karaNa khavarAvI teramayi pAlyAM / chorunI pere saMsAyA | hoMDIyi kRmIneM khAyatA e // 46 // jehU evaDo jasodhara rANo / cAMDAlI paroM hRpyo jAgo / ANI mArIdatta mAneM pApa phala e // 46 // sira para chatra camara vIjaMto / te kacAra caraNeM khajeto / jatuni ema pApa pIDaMtu e // 50 // rAya sAmaMta hAtha jhAlaMtu / ratana pAvaDIyi mahI mAhAto / ghoDAlanImi te pagi hRSyo e / / 51|| janabhUmya balaharaM pira ramato / lolA karato dina nIgamato | bhamato hIM hUM de 5 yazodhara rAsa gae // 52 // 1
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ TI ajItamatI evaM unake samakAlIna Rvi sarasa anna paMcAmRta jamato / bhamara palaMga apairavI mmto| mamano kaMDAla ghira vedanA e // 53 // phUla mukuTa gali phUla hAra / sugaMdha vastra tanu lAto apAra / akarate hUM par3I rahUe // 54 // amUlaka bhINAM vastra pahiraMto / aneka aSaNa hUM deha dhrto| te hUM mItAdika duHkha mahUe // 55|| vivi paramAneM: jIbaDA koNa kuraNa duHSa na pAye / bhAve na kuraNa koNa vedanA e // 56 / / ima jAraNI mithyAmata ttaalo| jIva dayA mama vaca krama pAlo / jima duHkha jAla par3o nahI e // 57 / / yaha karkaTa beha karkaTa dAdhyA siMhAM jANa / gatI moz2A sira sobhatI / pocha pucha pAMkha podI hoina / pAchalI gati taka cadIya / Rka phaha bolata sohoma / / namI kITaka gharSa gyAyaMtAM / vAdhyAM tIhAM vicAra / pApe pApaja bAghayo mAridatta avadhAra ||1|| zrI tIrthakarasanmukhAMbujabhavAzvetAbbhavAdAminI / yA mAtA zilibAnI suvaradA berapAkSamAlAdharA / / pustakAbhUSita hastakAtrinayanA hArAMvarA bhUSitA / zrIdevendrasUvikramasutapadA kuryAta satAM maMgalaM / / iti zrI yajodhara mahArAja carite / rAsacUDAmaNI kAvya pratichaMde / mudeva kavi zrI vikramasuna devendra viracite yazodhara candramatI / rabhita kRtrima kukkuMTa TanobhUtapApa prApna duSTa khaMDa bhava bhramaNa / varNanonAma paSTo'dhikAraH / /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa saptama adhikAra bhAsa padalalajInI - rAma rAmagirI kolavAla kA rAjA ke pAsa prAmA tithi avasari tiho prAthayo / paTulaDIe / rAyataNo koTavAsa / salaM raNagADIe / bhI dITho tIhAM tiriNa rUvaDA / para / hAye lIyAM tatakAla 1 salaM gaDIe / / 1 / / leI karI te baalyo| paMTa | rAyani bheTAni kAja s| rAjA Agala mAhe gharapA / 10 / harapo jasomatI rAja | | brahma dIDhI moha upano 50 / valI valI jUI rAya |s| kareM karI alI paMpU pAlayAM pApura sneha pasAya s||3|| ye brahma pAlI poto karayo pa0 te ahma kare saMbhAla |s0 pravalIgata jUu karama taraNI |p0 te kari prahma pratipAsa sa||411 rAya ralI prAyana bolIyo |p0| bhalo kUkaDA sUdha |s| rAkho rAya kahI atI saDI pare 1401 bhalA karameto yudha |s0||5|| koTavAla ne prI sopayAM |p| poLAM kare vA kAja saga koTabAla ghira sei gayo / 50) rAkhyAM pAjarA ThAma s0||6|| kaNa caNaM mI prati ghaNaM, p0| pIyU kaDU nIra hA dina dina DIle vAdhayo |p0| yaubana pAmyAM dhIra s||5|| TaM kar3I koTavA so bhane pAcaraNa kaThaNa kaMTAla |s| mAhomAhiM vadaMtamaM / 10 / rIsa bharayA jema kAla |saa| madhuri svare balI dAsatA / 101 rAtI sIkhA lalakaMta saga koTavAla ghire sahU jaNAM 140 ghaNaM, azA jatana karata |s06|| yazomatI kA bana krIma ke liye prasthAna ekabAra jasomatI 14 cAlu bana maMjhAra sa] maMteura sUmanaralI |p| zrIDA karavA udAra s010|| paDho vajAgyo te lApana kama ho nAda nIsAraNa |s| bhAgo parI hRdaya ghaTa / 10 / ulayA varI grANa |s0||11||
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI protAmati evaM usake samakAlIna kavi zrI nArI nayana galyo |e! e bhoTa prAraMbha (sakA yavara haNyA pravara bhAgA 1401 ayarathI galA aMbha |12 // haya gaya pAra na pAmIyi pi| ratha dhajA lehe kaMta |s| pAlA baha taba ghasamaseM / 0 / caturvidha sainya mahaMta |s|13|| asaMta krIDA ramavA calyo / 50 jasomatI kumAra |s| aMta: pura prAdara ghaNo / 60 sAdhaM kurugAma : rAya cAlano jAraNIyo 1401 pani cAlyo koTayAla |s0| prAya beha na to pAMjare |plaa te lISaM su visAla |s0|15|| batamAMhi chi rAyataNo / 10 / sAta SaNo prAvAsa |saa Dero prAgali vistarayo / 101 tihAM brahma pAMjara nivAsa |s||16| vana ke phala phala koTavAla taya jonaMto / 10 / aneka taru chi rasAla |s| pAbA rAyagA prAvalI 350 rAya aAmalI visAla s0||17|| koTha karaNIke kadamadI 40 lIbU sAkira lIbU 1sa nIba bakAyana bIjorI 40 | pharaNasa phophala meM aMbu si||18H| gati phaleM phalayA baDa 140 / gaMbhIra chAya apAra |s0 pIla pIpara cArolI / 10 / mAlAmI badrIsAra s0||19|| nAlakera khajuraDI 10 tAla tamAla tAla s| akhoDa badAma nAgakesarA 140 kiDa tara guNamAla |s // 20 // mogaro mAlatI maMdAra 140 marunA moTA macakuMda sa. pIlA phaleM phUlyA copalA 401 pAila balasarI da s0||21|| jAI jUI joI jUkhahI 140 rUpamaMjarI guNamAla |s| kesU jAsU praNapaNI / 0 / kesara Tagara mulAla ||s0 // 22 // bakula kevaho ketakI |p0 sthala kamala prasoka sa0 / paMthIyaDA paMtha dekhatA 1401 vyApa vyaraha kari soka |s0||23|| ThAma ThAma ghara velamA 1401 maMDapa phUlla bahIlla |s| veSe yarahaNI haraNAlI pa0 rahyo aMpAri kAma bhIlla saa24||
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 yazodhara rAsa abaMtI revatI sahI / 0 / sebatrI saMduvAra ||s0|| vaMdhu karAtA phUlIyA pi0 karI bhamarA raNa jhaNakAra / / 2 / / kelaghaNI koDAbharaNI / 10 / dvAkha maMDapa visAla ||s0|| elaci phUli lacI rhii|p| marI jhUbakA guNamAla |s|26|| nAgabelanA maMsapa pa01 chAyA sItala hoya |s| Izu vaMDa bAhI ghaNI / 20 arahaM bahU pera joya saa27|| rAyataNI aMteurI / 10 / prAdhI kanuko sAtha ||s0|| lakhI motI banA I majIdyA maha ta s0||2|| rAya yAvyo vana khelavA / 10 / khalavArU saMjUta ||s0|| hAmIyaDA bahU~ prAgala pi0| rathacAlihA saMjUta si // 26 // saNagAracA ghaNA jalamatI / | gaja prabagAha chi koTi ||s|| sAmaMta chatrI paravarayo / 10 / prAgala pAlA koDa sa.||30|| haya besI rAma ghAlIyo / 10 / ujala va sohatA ||s0|| gaja avagAha camara DhAli |p0| jAye iMdra mohaMta s0||31|| rAjA kI sundaratA ke rUpi kAma kahUM 1401 ke nala kA kuvera / 10 // nAga kUara ke dilu p0| dhIra guNi kAhU mera sm||32|| sAyara samae gaMbhIra pa| pima cauti naranAra ||s01| ThAma ThAma nupa jopaMtI paNa kare e jaya jaya kAra s||33|| rAjA kI sevA eka motI se vadhAvatI pa0! epha bhAmaNA leya ||sA' eka te phUli pUjatI |p0| eka te prAsIsa deya // 34 // eka te lAjA vIkharatI 10 letI nRpa gupa eka ||s0|| jIvanaMda eka bolatI p0| eka te vinaya viveka sa0 // 35 / / nagarI polatho nIkalyo |p0 dITha tava jayAna s0|| paMkhI sAda sohAmaNI pa0 bana jANe dIthi mAna |s0||36|| jhIlovAma taruvara lahaki / 10 / phUsaha raja UDAya // 40 // thamakhIna jANI rAya ne 10 / e bIjaNe pAli bAya |s0137|| phUla paDi tihAM parI parI / 10 / udyAna jANe vadhAvanI |s|| ghalahara kalasa sonA taraNe / 10 / sikhara yajA lihikAbi s||38||
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ajItamatI evaM usake samakAlIna kavi 253 dhUparI ghaNa ghaNI madhame / 10 / jAmo rAja guga! gAvi sa 0 // meDI moTA matavAramA |e| rAya dekhI sukha pAvi s||36|| samaya kI rAjya uttrghp0| lIla pravAmi prAyi s0|| sabai saMna vidA havI 140 kusumAvalI mane bhAvi |s||4|| rANI sUraMge rami / 01 dalaDIe dArikha Asana bheda ||s0|| surana ramatAM zrama havA |p0. pavaneM naugamayo kheda0 s0||41|| %E0" tavAla dvArA muni darzana koTavAli udyama karI / joyU sahU pArAma / / asoka vRkSa heThala rakSo / munIvara dIThu tAma // 1| nAsA agne dhAgapU / ajhainmItIta netra // zuddha codrUpa ne dhyAyato / abhyaMna ra pavitra / / 2 / / aMtaradRSTe nIhAlaso / anopama mAtma svarUpa / / na mitra samalekhito / samatA rasanu kUpa / / 3 / / yAvIsa parIsaha jokto| mUkato covIsa saMga / / ratnatraya karI maMDIyo / mugatI ramA suraMga / / 4 / / dama dizi maMvara peheragaNe / malamalIna teha gAtra / / dhyAna karI laMkaragI / jAgo dayA no pAva / / 5 / / kotavAla kI cintA koTavAla grAbhIyo / citA mane bahU thAya / majha Upera ghaNaM khIjase / jo dekhase eha rAya / / 6 / / e nAgo amaMgalo / masucI dIse eha deha / / kihAM thI ga mahI pAbayo / lAja to eha geha / / 7 / / veva dharama dhakI veglo| kSaNa kSaNa naMde veda / / ekhamaNo jAya prahI thaku / to jAye mujha kheda / / 8 / / ehani nIkalayA tnno| mAMDU kAI upAya // kAja sare jema majha tagA ! prahIyA nAya / / 7 / / kotavAla ko bagulA bhakti ama cItI mubi pAgale / beTho kapaTa sabhAga / / jima baka bisi nadI saTi / mani bIju anurAga / / 10 / /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 pazodhara rAya praNAma karayo binaya karI / bhavya jAgI munirAya !! dharmabhudhi tehani kahI / kapaTa rahIta guNa ThAya / / 11 / / mAsa bopaInI kotavAla muni kA uttara pratyuttara caMDapharamA yolyo koTayAsa / dharma budhi sI kahI visAla // te ajhaneM chi sadA mumI jANa / bheda kahU~ tehano bakhANa / / 1 / / ghamaM dhanuSa para caguNa hoya hoya / bArAha mokSa ke nita nita joya || teha maNI brAhmo dharma ima lhuuN| kavaNa vizeSa vacana tI kA // 2 // manibara bolyo madhurIya bAe / nAmi praratha na hoye jANa / / hema dhatUro kanaka kahevAya / paNa guNa jANI vIsekha jaNAya / / 3 / / munI kahi dharma bheda chi bhalA / thoratha sabhilo kA keTalA // saMsAra mAhe paDatAM jeha / dhAre dharama kahIje leha / / 4 // vatI tahA~ sarIre dIso kAMkSINa / bastra rahIta ko dIso doe // mala malinakotanu tahma taraNo / cAlo vastra bhUSaNa dIyU ghaNo // 5 // bhUmya samane khedApi deha / sIta uTharaNa lAgi balI raha / / snAna vIlepana para Adaro / phoki vAghaTa tI kAya karo / / 6 / / muni kA upadeza munIvara bolA madhurIya vANa / sAMbhalo koTabAla sujANa / / vastrAbhUSaNa ghara bhave bhave layo / paNa ratnatraya kahIana brahyo / / 7 / / mU ghyAu je kA vacana 1 te bheda kahUM suNo sajjana / / jIva karma malyA anAdi kAla 1 pAyaraNa hema saMjoga guNamAla / / 8 / / pAkhANa thakI kanakA ghare / tehano kAja ghaNo jema sare / / tima AtamA karma ekaThA malyA 1 dhyAne karI karasU vegalA !) teha bhaNI pAtama jJAna svarUpa / acheda abheda anaMta grarUpa // cetana teja taraNo pUsalo / janama marA bhayathI begalo // 10 // eho pAtamA dhyAUM jANa / vAM lahavA sAsvata ThANa // majarAmara pada lahavA sAra / prasaha duHkha cha e saMsAra // 11 // anAdikAla jIva bhamano joya / puruSa nArI napuMsaka homa / / caMdra saumya ho jaya samanUra / ke vAre gaha mama ke bAreM sUra // 12 //
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAI ajiptamatI evaM usake samakAlina kavi 255 ke vAra rAya pratApaha ThAya / ke bAra pAlo pAgala' palAya / / ke vAra kAma rUpa ema joya ! rUpa bihINa ke bAreM hoya // 13 / / ke bAreM uttama kula ho / ke bAre nIca gona yima jUyo / / kaM vAre havo jIva jIva balINa / ke vAri rAMkaha vo dIga / / 14 / / prAryakhaMDa mlecha khaMDa majhAra / narabhava pAmyo jIva ke bAra // dhanahIna havo balI dhanavaMta / hado zrotrI caMDAla duraMta // 15 // bhavagati dukaha jANo koTavAla / soka bimoga saMtApa vikarAla / / tiryaMca gati vASa siMgha ja huvo / tRNa cara rajANI jIva mUro / / 16 / / narakoM ke duHkha ratnaprabhA prAdi naraka upana / chedana bhedana ghaNaM saMpaMna / / nArakI mAhomAhi chade tana / bhUkhya gharaNI male nahIM sItha aMna // 17 // taraseM jANe sAyara solabo / paNa pAvayeM nahIM jala biduvo / / gIrI samo lIha golo galI jAya / eAbU uSNa ne sIta sahivAya / / 18 / / sahatha bIchI balagAyI ghaNo / duHkha Upaje mRtIkA sparsa taNo / sUlA kaMTaka maMDita mahI : ma bhAgyamAnI nahI / / 16 / / mRtikA gaMdha sahI madhya jAya / mukheM bala yo teha ja khAya / / betaraNI rudhIra bhaya nIra / pIto mala to pADama rIra // 20 // karavateM nArakI chede kAya / e kalara ahanU karI pApa / / eka bhagana thaMbha sU kareM bheTa / sAte vyasana taNAM phala neTa 11312 // palayo prasIpatra bana tali jAya / patra paDatA chedeM kAya / / giri pratyegayeM giri TUTI paDe / jIva meM narake kama ema naSTi / / 22 / / tiryasca gati ke buHkha valI tiryaca mAhiM bhamato joya / jalacara thalacara valI valI hoya / / nabhavara garUA bheraMDa Adi bhamyo / mUkha tarasa cheda bhedeM damyo / // 23 // deva gati ke bula suragati pAmro mAnasIka dugna / ma bhamato kihIM nahIM lalo sukha / / ima jAriNa boho gatI saMsAra / maMDameM karma nadayAvo apAra / / 24 / / bahU parI bekha sevADe jANa / jIva nRtya kIni nAcAye vatAe / ima jIbi jIva sima valI mare / ghAbara jaMgama mAhi ema phare // 25 / /
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 yazodhara rAsa saMsArI jIva yima saMsArathI bIhU ghaNaM / viSaya saukhya nehU avagaNaM / / nArabheda balI sapa praapr| para ghara pAsuka bhIkSA karU / / 26 / / baneM nIraMjana ThAme basU / prAgama tattva gharaNaM abhysuu|| dharma kahU~ valI mauni rahUM / nidrA jItU moha nigrahma // 27 // krodha mAna mAyA lobha ty| kapaTa hAsya rati ati na bhajU / / citA soka udvega na dharU / mada taraNoM mada hUM dUri karUM // 28 / / aMSa nArI nIhAlacA / hRdaya mUnya avaguNa jANavA // rAga gIta sUbahe ro jANa / para mapayAda mUMgo bakhANa // 26 // kutIratha jASA ne paMgalI / kAmakeli bikhaya dalo // bhAzravyo adhesana ghetana tanu hoya / besane vahIyi sakaTa ima joga / / 30 / / vRSabha vinA sakaTa navi calI / tima tanu cetana sarisomali / / jIba anya phalevara anya / ima lahi digaMbara havo dhanya // 31 // parane nanada moca IsTata / bagAnAmata rasa pIyU' nIta / / glAsarIdra dAe mudura / jhIla dharma zukla dhyAna pUra // 32 // kevalI kahayo lIyU prAhAra / rughU hU~ pApAthava dvAra 11 ima yaMdrI bala ne jItaU / karma kalaMka nahIM chIpaU // 33 // kotavAma kA puna prazna koTavAla ima jape caMga / gostana mUkI dahi kuraNa zRga / / ThelI kanakathAla miSTAnna / kavaraNa kari vIjA pira mana ||34|| pratyakSa saMsAra sUkhani yaji / mUrakha je mokSakAraNa bhani / / viNa chatri chAyA nadi hoi / viraNa jIve mokSa pAve koya / / 3 / / phoki deha saMtApu nAja / ma kahA karu tu sImi kAja // deha jIva e bhinna na hoya / jima tara kusuma parImala joya // 36 // phUla vinAse gaMdha vinAza 1 tima tanu nAse jIva nirAsa // bhUta coho baMdhAyo deha / pavana yogi yaMtra pira phare eha / / 3 / / guDa mahu chAla udaka pAvaDI / mali unmAda sakti tina ghaDI // tima e jIva veheM bAra kahivAya / kihAM thI na mAcI kihAM thI na jAya // 5 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamAta evaM usake samakAlIna kavi dIpa sinvA pavane lopa / kaho ne kAvaNa dise te jAi / / tara lopAyeM lIpAyi khAya / sima sanU jAtAM jIva na ThAya ||36 / / pavana se samana sIso gati / pAno sampajemA duHkha dali / / jIvana baMdhAyana bamU kAya / phoki gahavI bhrAMtaja thAya // 40 // suka natIkA para baMcho jela / viraNa badhi baMtra lekhe ema / / muni kA uttara munIbara bolyA bola vIcAra / karjA e jIva malyo bhUta cyAra // 41 // mATI pAtra alivalI bharaya / pavana jalIta Aga Upare dharayo / / cAra mali ju upaji jIva / mATI pAtra to hoya pratIva / / 42 / / je guDa mAdi kae dRSTAMta / te tujhAna ke moTI bhrAMta / / jIva cetana myAnamu pUtalo 1 apeta nae dRSTAMta na bhalo ||43|| valI mada zakti ghetana ne joya / kATha pUtalA ne mada nadhya hoya / / gala gaMdha dRSTAMta je dIpa / bhabalA vAla gopAla prasIddha / / 44 / / phUla tyajI gaMdha tena su rami / pavara deha lei tima jIva bhace // jo pUrva bhava jIvanaM na hoi / sIsu vAchaha nu dhAve na koya / / 4 / / jaNyU' pAcharu jANi stana ThAya / praNa mokhavyU lagite pAya / / jArage kAla pranAda bIva bhau / karameM sIkhavayo kAla mIgami / / 46 / / jIva tanu prati jUjUvA jANavA / sAdhu asAdhu bheda prANavA // eka rAya eka kikara jAga / vAhana eka baDIyA vakhAe 110) dhanavaMsa eka eka dhana hIna / eka mundrI eka dIsi dIna / / kotavAla ko puna zaMkA kahi koTayAla munI avadhAra / cora eka ghara , pei majhAra // 4 // lAkha vicho na rAkhyo ThAMma / tyAhA pako caura marI gayo tAma / / chIdrana paDabho ekaja rasI / jaMtu gayo kuNa mAragi pratI / / 4 / / eka cora tolI mAraghare / balI tolyo le tu bhArayo / / halayo na mAre habo lagAra / to kima jIva chi tanu majhAra // 50 // eka cora karayo khaMDa khaMDa / joyo dRSTa lagADI pracaMDa / / jIvana jAto dITho teha taNe / eha uttara ahaNyeM mujha bharago // 51 //
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 yaNopara rAma mani kA uttara munI boli eka prANI majUsa / saMkha sahita nara rahyo pesa / / lAkSA bIDI tIvaM saMkha vAjayo / loka kAneM sabada chAjayo / / 12 / / zrIgana paDayo tIriMga lagAra / smUla zabda balI che apAra / / nAla ne maDake gIrIvara dhrasi / prApa pramurata krema dRSTI asi // 53 // carma masaka vAlI to lepa / vAyU bharI punarapi to leya || bhAra samAna jo pavana pracaNDa / taru aU mene kare khaMDo khaMDa / / 54 // rUpI vAyu je nadhya dekhAya / prAtmA kema dRma gocara thAya // samaDI kASTha khaMDo saMgha karayo / joyo aganI paNa nahIM nIsarabho / / 5 / / je vana taruvara nagara daha ya / eha vA agana ne nayaraNa nagraha ya / / mUrti padAratha ne dRSTI agraha / kSayopasama yogyatA e hi / / 56 / / khaThaga dhAra tIkhI nabha na chedAya / ghapala bAlake nIja khaMdhana caDhAya " tIma nIrmala e dRSTi chi gharaNI / nApa rUpana dekhi prApaNI / / 5 / / navya dekhIyi te nI je kahi / sAhU mUrkha mAhiva upae lahi / / mAsa tAta lapU paNa thI mUyo / viraNa dIThi tiNe kema mAnava // 18 // bhUta presa vyaMvara rAkSaso / viNa dIThi chi kema bhAnaso / / dUra pAvato sabada na dekhAya / paNa kAna sU malayo bhI jAya // 56 / / iMdri nija nija vikhaya mahevAya / amUrata sAnonimI bAya thAya / / mA kesU kami rUpa dekhAya / kAmeM sU bhojana svAda jaNAya ||60 // jINImi nija nija sahI jogyasA / rUpIyi rUpanI bhogyatA / / sUkSma bhApa spUle na jaNAya / hAthI sUhe rAI na levAya // 61 / / tila mAMhi tela malI jema rahyo / dUdha mAhi yama vRtita karo / / kASTa mAhi vama agnI samAya / tima tanu mAhi jIva jaNAya // 62 / / sUraja kauti mAhi jima aggii| caMdra kAti jala raha yo vilamgi / / pAkhArA mAhi jima chi dhAta / sima tanu mAMhi jIva vikhyAta / / 6 / / sukha dukhAdi dRSTAMta aneka / cetanA lakSaNa jANa viveka / / buddhi vyApAra jU jU Ajoya / mAtamA upajo gamaya hoya / / 64 / kema jIva dehAMtara pari / kima saMsAra mAhi e phari // munIvara kahi sAMbhalo thora citta / jima hoda tahmA jIvaha hita / / 6 / / ATha karama aThatAla suprakRta / avAdi malyo paNa ehachi vikRta / / jhAnadarzanAvaraNa e veho / vedanI mohanI aAyuchi bheha // 66 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajitamatI evaM usake samakAlina kavi 256 nAma gotra kahI yi pratarAya / pATha karama prAgame kahiyAya / / maMda kahU pahanA vegalA / saMskhepi jANi jo bhalA // 6 // jJAna mAcareM te jJAnAvaraNa / paMca prakAra teha bistaraNa / siddha iSTapada navya ghekhIya / devamukha parI vastra lekhIyi / / 6 / / darzanAvaraNa dekhAvAna deya / darasana prAcare che navabheya / / iSTa vastu tezrI nathya pAmIyi / gaja polIyAnI piravAmIyi 116611 mukha dukha:ni jaNAvi jeha / ve prakAra vedanI kahI seha / / khaDagadhAra madhulIpta chi jema / sukha duHkha jIbi lahIyi tema // 70 / / AtmAni mohi je ghaNa / mohanI nAma kahIpi teha saNaM // bheda aThAvIsa tehanA te sahI / madirA mAyA koi vapirata kahI // 71 // aAyukarami bhava mAhi rAtrIyi / cyAra prakAra kevalI bhAkhIyi // hara mAlyA naranI pira oya / bhabadhI nIkalavA nahI dIpi soya // 72 // nAnA rUpa kAraNa e lahyo / tANaM bheda nAma karama kahyo / / cItraka pira parilakhe cotrAma / nAma karama ehavA parINAma // 73 // gI karamanA che ve bheda / UMca nIca jANo tyajI kheda 11 kuMbhakAra bhAjana parI jema / jIpa UMca nIca kula lahe tema / / 74 / / iSTa vastu pAmatA joya / aMtarakara maMtarAya karma hoya / / paca prakAra Amama mAhU~ ko| maMDArI pari guNe te lahyo / / 7 / / pATha karami karI e jIva / anAda kAlano dautho atIva / / mithyAta avirata prasAda kaSAya / baMdha haita kahyA mana vaca kAya // 76 // ekAMte prathama mithyAta bicAra / kSaNa prAtamA te mAni gamAra / / kama khaTamAsa avadhi kahivAta / puNya pApa kuNa lahi mAta tAsa / / 77 // viparita se je dayAmane kahi / vidhi bIsekhi hIsA ne prahi / / sAta vyasana zAstra mAhi pAri / te kema para tAri Apa tare // 78 / / khara kUtara go mahIkhaha taNo / tarUvara pathara gaurIno bhayo / vinaya kari guNaviNa deva kahI / binaya bhIthyAta kaho te sahI / / 76 // nara nimugati svIni siM nahIM / eha prAdi saMsatha rahi grahI / / dharma mAhiM kari saMdeha / saMsaya mithyAta phahIpi teha / / 50 // prazAna midhyApta paMceMdrI hoM / ekadrI moDato kaNa kariNa / / deva dharma pratimA ukheda / paMca pApanA kahayA bheda / / 81 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa krodha mAna mAyA ne lobha / sola prakAra dIyi bhava thobha / / kUDa kapaTa valI kAma vicAra / paMceMdrI vastI viSaya vikAra / / 8 / / kRSNa nIla kApota je nAma 1 jIva ne emaTa kareM pariNAma :: prAttarodra e bahU duSyAna / jIni bhamADie bhavarAna / / 3 / / prakRti sthiti anubhAga pradeza / baMdha taNo bheda kA vizeSa / / IkheM vaMcAyo jIva SaNaM bhameM / cAroM gati mAhi kAla nigameM / / 4 / / nAma karama nAnA rUpa kari / prAnupUrvI gatyaMtara ghare / / jIbano Urya gati che sabhAya / kama bali vicItra gatya jAma / / 8 / / saMgamana khema aganIhI jAla / bhahI palI bAya dhaMdholi bisAla : athavA maMkaDa saMkali bharagho / jima pheravIyi tima jIva pharayo / / 6 / / saMhAra vistAra karma pramANa / kathU prAsama valI hAthI samAna / / jima laghu SaTa mAhi dIpaja parayo / SaTamAhi para ghaTa udyota karayo te baDo dehate baDo vyApa / kahayo kebalIyi ni:pApa / / pAti karama kSaya hopa e prApta / doSa rahIsa guNa tribhuvani vyApta / / 8 / / jIvanamukta mahaMta bhagavaMta / sarvaka se kahIyie saMta / / tariNa prAgali kahayo jeha / jIva svarUpa kaho tyAhA eha / / 8 / / dravya naye cha prAtmA eka / paryAya bhAve kahIpi aneka / / karma kalaMka rahIta jaba thAya / acheda prabheda anaMta kahibAya ||10|| nitya kahiyi dravyiM shii| paryAyi bhanityaja kahI / / nitya kahitA navya maraya na hoya / pranitya kahitA gagana sama joya |6|| jinavara kahi jIva nAnA bheda / kAya eha bhavi bhami sakheda // eka rIsAla kahimeM eka sAdha / eka saroga ane eka na vyAdha || 62 / / eka che guru aneka cha sIdhya / eka mUrkha ameka chi dakSa / / eka che rAya aneka the bhRtya / eka kari puNya aneka prakaraya 63 // rAgar3havaSa bikhaI kahi ha / vacana pramANa na kahIyi roha // ne pitRbaneM nAcato bhami / nija mahIlA sUraMge rami || joha kareM gadA sakati trisUla / krodha kapaTa ke rAje mUla / / teha bacana pramANa kema hoya / svayaM sIdha pAgama ema joma |zA loka e sthirakama kahivAya / na kare kArya to nAsa na thAya / / baMdhAyo te kahIyi namU kAma / gura sIkSAdI bheda na jaNAya // 66 // !
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI prajIvamati evaM usake samakAlIna kabi 261 Isi sRSTi kAraja jo karayo / Isa sarIra ko ghaDI gharayo / / thie san Isa jo kAraja kare / viraNa tanU beda vANI uccari ||7| gagana phUle kaMTha hAra sU' hoya / vyaMdhyA suta jAto e joya // 3 sasa sRgaha dhanuSa kara dharI / mRgatRSNA jala nAhI karI ||8|| karuraNA Isa jaganI pAya / eka sukhI eka duHkhI ko bAya || mAta tAta sIsu navya mAreya to kima kahIyi saMhAra kareya // 66 // eka brahma saha vyApI rahyo / save ghaTa caMdra biMba pera ko || brahma ne beda kahi nIkalaMka | jaya e jIva malina sakalaMka / / 100 // eka kahi jo mana baMdhAya / jIva kamala pareM rahayo jala dvAya // suka nalIkA pera upaji bhrAMta / koki dekhADo edRSTAMta // 101 // mana baMdhana kAraNa sahI hoya / suka parijIva baMghAto hoya || kolIyo baMdhAya jima nIja lAkha / tima jIva baMdhAtu svayaM bhAla / / 102 / / jo e jIva dhAya nahIM to dIna dukhI ko daursi nahIM || jAgo jIva karami bAMdhavo viSaya balUSo dukhi ghASayo / 103|| indriyoM ke kAraNa bandhana I sparzana viSaya bAMdhyo hAthIyo / khADa paDayo aMkuza basa zrIyo || bahU pera bhAra leIje bhamyo viSaya tRSNAyie ghaNuM damyo / / 104 / / rasanA viSaya vAhIyo hoya / mAchalo duHkha sahato joma | I rasanA viSaya jIyA ki jIvaM / mAchalA pira duHkha pAve zratIva / / 105 / / areer in at lobhIyo / bhamaye kamala mAhi thobhIyu 11 1 bAMsa kori elo kaThaNa sabhAja / tihAM mUla viSaya anurAja // 106 // | navaraNa viSaya che tarAmu pataMga | dIbA mAMhi nAve nija maMga || 1 kAI paNa kAja sarama gaNo / phokiM khohi jIda prApaNo // 107 // pAradhI ghoTa nAda vana sukhI / bedhAyA haraNAM haraNI || zravaNa viSaya bhogavyAne pasAya / prathaM na sAdhyo prANe jAya // 108 // hama jAlI viSayA mana tyajo / suSa nIraMjana zrAyeM bhajo // jima pAmo sukha kevala NANa / pravIcala pada pAmo nirdhAraNa / / 109 / / samoM ke kAraNa dukhI huye manuSya dyUta vasana judhiSTara rAva rAja ruSya hAri kahivAya // pAyAM dana maha pirapira duHkha dhUta krIDAi gayo rAhu sukha // 110 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 yazodhara rAsa mAMsa taNo lobhI baka hayo / bhImasena hAdhi se muyo|| muniSya khAto kAhAvyoM rAkSasu / narakagati te karmai kaspo // 111 / / madya niyogi yad raajiiyaa| mAho mAhi vaDo kSaya gayA / madya nigoda pAsika no ThAma / jIvani naraki prApi vizrAma / / 112 // pravaTi mUlyU jehe UsAraNa / vezyAni te sarakhI bhaNaM / / kUsarA eka prAvi cha / cArudata para dukha hAya / 11 // pAraSa basane brahmadatta bharaNo / hiMsA daukhi naraka bhayo grgo|| bApatA tRNa para kihina na khAya / durzana prANa levA pUThi dhAya / / 11413 parapArA vyasani bhAgajo / rAvaNa kSaya gayo mana praannjo|| pravara puruSa kara kehI mAtra / vyasana dhyaladho narakaha pAtra // 115 / / corI vyasana te mukyo dUra / tINi pApa lAgi ati pUra / / marI naraki sivabhUlI gayo / paradhana haratAM dukhIyo thayo / 116 / / sAta vyasana e muki jANa / prANI pAmi sukhanI khAe / echa loka paraloka jaya hosa / anukrami zivapada pAmi joya // 11710 payA dharma kA pramANa samatA rasa sahUsU pAdaro / kara cipta koI para mata kro|| samA gharatA jIvaneM joSa / pade pade gharama anaupama hoya / / 118 // komala mana ApaNaM koNIi / jIva jayaNA karI dharma liijiiii| mArdava trikaraNa zudhi aro| bhavasAgara yama helA taro // 11 // prAjaya kahoi kapaTa rahIta / jIva damA upari gharajeM citta // kaluma bhAva TAralIje joya / nazceto avicala pada hoya / / 12 / / satya vacana bolI meM sahI / eTalA Ukara puNyaja nahIM / / para apavAda rikathA / tyaso / gatI nArI sUvegi bhajo / / 121 // lobha rahIsa kIji aMtaraMga / paramAtama sUlIji raMga / / bAhya amrpatara zauca dharAya / mugati nArI lIlA basa bhAya // 121 // kIje saMyama karata vidhAna / indriya rodhI dharma nivAna / / kAma mahAgaja bama prANI / saMyami mRgati kajI jAmoyi / / 123! / bAra bheda ye tapa prApari ! dhIravIra meda uri / / / karma mahAvana agnI samAna / pAma nImala kevala jJAna // 124 / /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajInamati evaM usake samakAlIna kavi sarva parIgraha koca svAjya | athavA vividha pAtra dona bhAga | prAkAMkSA rahita je kari / te saMsAra mAhi navya phari / / 125 / / parIgraha saha dUra mue / athavA manasaMbara kae / tRSNA nadI ulaMdhi jeha / mugalI mAraga sahI lAgo teha / / 126 / / trikaraNa su ghari brahmacarya vrata mAcAra mAhiye vayaM 11 teriga grAcArayo sahI sahU dharma / karitu murgAta mAnanI sukha sarma / / 127 / / dUhA lezyA varNana siddha svarUpa 1 isa prakAra dharma kA munIvani utkRSTa / aMsa para jo pAe. zrAvakani paraNa suSTa || 1 // pIta padma zukla kahI, gaNyA lesyA je anya // sugati jAvA kAraNa sahI je jAzi te dhanya || 2 || dhamaM zukla ne dhyAna te. Api zravicala vAsa // mana pavana SA kI naI asthA anubhavAvA siddha sausya na svAdhIna nI je || indrIya rahIta je pranupasU sAsvasU kahI yi te 194 || 1 koTavAla taba boliyo, jANaM he siddha bheda || guTikA siddha bhaMjana siddha, grahasa bIsi nahIM kheda // 5 // muni kahI te kapaTI sahI vyasanI loTA apAra / / sodha nIraMjana nIrUpamo, jAna to AAdhAra // 6 // 263 saMbhama tejasa rUpae, koNi ke teja na haraNAya 11 se se kucho naina dUkha rahA barAbara samAya // 7 // jJAna teja moTima pariMga, rAmro sahU madhya gakha / / kihini nahI mAgADi, jala kamalaha pera bhAkha ||5|| kevalIni gocara hoya, jIva mukta vizeSa // teha binA gocara nahI, johU jArie chi amesa 11611 mUko te sAkara khAyA, karasIra dhUNI dekhAya / / svAda jANi harakhIta hoya, jima jIbhi na kavitrAya // 10 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 yazodhara rAsa brahma siddha svarUpa chi, vyApaka praphala pranata // jAmI pani pArAghavo, ajara amara chi mahaMta / / 11 / / viSNu saMmu saMkara kayo / brahma subuSa dalI hoya // salakha niraMjana prakalae / nAma anaMtA joya / / 12 / / bholA viSNu vyApaka kahi / jala thala gihi meM apAra / / mAyA mohI vegalo / balI kahi dhari pravatAra / / 13 // bhagata uddharavA kAraNi / niraMjana kAma pari rUpa / / karama kAyA bhI begalo / brahma jo sahaja svarUpa // 14 // mama ANI mama duDha rujhama briytaar| ahie haNyo brahma jalihie ki vacana vyApAra // 15 // dhyAna bali karma jIkIyi / hoya brahma jJAna prayAsa // teja suteja jaI male / kAla anaMta vilAsa // 16 // putra kalatra mitra nahIM / nahIM nagara pura hATa / varaNa taNo meghaSa nahIM / nahIM pItA ucATa // 17 // bhojana bhAjana sajana nhiiN| nahIM prama sevaka bheda / / pagatalA savA sUvU nahI / nahI mukha no palI cheda // isyAdika guNa sijhanA / guNa gAtAM hoya puNya / / frema devene stamyo / teha kaI hoI dhana dhanya / / 16 / / bhAra mammAmalonI koTamAsa kI stuti taba koTabAsa maneM harastrayo to| bhAmmArulI / dhanaSana munIvara bhAsato / / kheda mada thIko vegalo to bhaga kSamAtago bhAvAsa to // 1 // jIva dravya eNi ulasa to |m| hama svarUpa lalo joya to|| gAla phUlAve bIjA sahI to bhi0 tatva jJAnI eha sahI hoya to // 2 // makhIjavayo bahu pagai to bha0) vAMjho vacana bolaya to // jIvaka yApyo baDDa parI to bhalA dhArabAka mata seya to // 3 // balIe nidho meM ghara to bhimA nAgo prasUcI prajAso" paNa e harI sacaDhI nahI to bhi| e sahI atIhI sujANa Tho // 4 // satru mitra eha mane samA to bha0 loSTa kanaka sama bhAvato / / vikAra aMga ehana nahIM to bhalA e bhavasAgara nAva to // 5 //
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAI jitamatI evaM usake samakAlIna kavi 265 kAmarUpa eha jANIyi to |bhkaa kAmataNo kSayakAra to| kAma kareM e pApaNaM to m0| kAmataNo dAtAra to // 6 // hama kahI doe kara joDIyA to |m| sIsa namAvI lAgI pAyato / / majha janma saphala havo to bhiH| tudITha, munIrAya so // 7 // haMgyU kara sahI brahma taNo to |bh0 majha sarakhaM dIyo kaajto|| jima mujha deha saphala hoya to bhila! tU sahI munIvara rAja to / / 8 / / dharma kI mahimA munIvara svAmI bolIyo to m| madhurIdha sulalIta yAsa / kAma kahUM eka rubaDDU to bhikA koTavAla sukho sujANa tu // 6 gharama karo to nIramalo to|| vimuvana tAraNa hAra to / / jiNi phala paNa, pAmIi to / ma jIva dayA bhaMDAra tu // 10 // ghami navanIdhi saMpajito |m0| harIbala pada dhameM hoi tu // cakravati pada dharmapI tu m| dharma sabho nahIM koya to // 11 // lAkha borAsI hAthIyA tu bhA ratha tetA tUM joma to / / koDa aThAra turaMgama to mi0 parama phaleM sapo loya to // 12 // koDa caurAsI pAlA bhalA to malA cauda ratana ghara mAMhi tu / / chanaU sahazra aMteDI to |bh0| gharama taNA phala cAha tu // 13 // battIsa sahana mukuTa maMSa so bhaya rAya kare nita seba to / / / sola sahana gaNabaSa devatA to |m| aMgarakSaka seve deva to ||14|| chakhaMDa taraNo se rAjIso to bh0| grAma che chanaU koDa to // mAgadha vartana che mAdi to mi01 jAMkyA deva sevi kara joDa to / / 15 / / eriNa mAne pravara rIdha to| bhagazAstra ko bahU bheda to // dharama phali pahA sukha laho to / ma01 nahIM soka saMtApa dekha to||16|| dhami tIrthaMkara pada valI to bhalA nahIyi paMca kalyANa to / meru solara pUjA hi to bhalA gharama taNi paramANa tu / / 17 / / zrIsa lAkha bimAna paNI to bh0| ina seminIta nIta to|| jANe phikara ghara taraNoM so bhv| bhagata bhAva dharI cItta to / / 18 / / jAna dharama parakAsane to bhalA barIje mugasI nAra to|| tribhuvana jasa vistArayo to bh0| parama tariga vistAra to // 16 // indra nAgeMdra upeMdrano to bhakA pada pAmIyi dharmi jaannto|| devAMganA sU krIDA karatA to nA aneka deva mAne prANa tu||20||
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa vidyAdhara vidyA bhalI tu mana parmicaMdra sUraya thAya to / / devAMganA nATaka raci tu ma01 nArada kinnara guNa gAyato // 21 // kAmadeva sarakhaM rUpa to / bha0, nArI mana mohaMta to / / rUpa dekhI devo bhUli tu bh0| dharami hoi bhUpa mahaMta to // 22 // sIra para chatra ujalo to bhalA camara te gaja pravagAha su / / gaja toraMgama ratha gharaNA tu bhi parAkrama baya taraNo ThAha to / / 23 // dhami sAta khaNA ghara tu bhA ratana taNI soMhi bhIta tu // pana karaNa kayaNa rayaNe bharathA to bhi| paTa kola vastra vIdhItra to||24 dharami nAra sohAmaNI to bhi.1 rUpa ratI avatAra to / / munIvara nAM mana mohatI to bh0| sohaMtI sIla bhaMDAra to / / 2 / / mamatI sAsU navaMda ne lobha gamatI nAhane mane so|| rIsa na dharatI rasa bharI to meM hara va vA kA to|| haMsagAminI mRgalocanI to bh0| gharamibaha guNavaMtI to|| jIva taNaM jatana karatI to bhalA komala vacana mahaMta to // 27 // nija kulani majU pAlatI to bhi cAlatI lakSmIya hoya to|| parata vidhAnani pAlatI tu bh0| parama karatI boya to / / 2 / / dAna detI supAtranitu bh0| mAnatI sagA sajana to|| jinapUjA karatI raMge to bh0| niramala gharatI mana to // 26 // prohoNA sagAni saMtoSatI tu |bh| catura paNAnu ThAma to // bhAgyavaMtI vinayavaMtI to bh0| kaMtanA pUratI kAma tu / / 3 / / pami putra bhalA hoya to bhalA mAtapItAni mAnata to / / gharamavaMta guNi prAgalA to bhi0 naparne prArada deya so / / 31 // dharma putrI pAmIyito m0| rUpa sobhAganI rehato / sIlavaMtI guriNa prAgalI tu / 01 vinaya vivekano gaiha to / / 3 / / mi mitra bhalA sahita bhn| pApa yI mAraya ha to / / / hIta mAragarne udesi to / / agara aMbara prAvi bhoga so||33|| parama taNe phala pAmIpi to bhalA aneka Idano saMyoga to 11 mariNa mArieka mugatA phala to bhi| motI naksara hAra to ||34|| pAlakhI ratha sukhAsana to m| dharama taNo vistAra to| kanaka sAMkala hIdolAra bhalA to 1bh0| hIdoli hIdoli dAsa to||3||
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jinamatI evaM usake samakAlIna kavi mAnanIsUM mananI ralI to / bha0 dharami lIlA vilAsa to // pakavAna bahujAta tu // bha0 hA prazna aneka prakAra tu / / 36 / / bhojana sajAI bhojana zakti to 10 1 dadhi dUSa ghRta suvicAra tu // to rAsa kapura nAga bela dala to bha0 / phophasa elabI lavaMga to // 37 // e Adi bhoga upabhoga to bha0 dharama phali uttaMga |0||38|| vastu chamcha dharama nA phala dharamanAM phala / tarAre vistAra | bhava bhava jIva sukha lahi / duHkha lesa eka kSaNa na pAni || dUra desatira pAvato / dharama eka sakhAya mAthi | jala giri ra yana mAMhi paDayo | jIvaneM rAtri dharma // isa jArI dharmamAcaro ra muko pApa karma ||1|| mAsa jISaDAnI rAga dezAkha -- patha ke kAraNa vibhinna gatiyoM meM bhramaraNa pApataraM phala bhaba bane ho / jIva bhameM apAra duHkha sahi zrIho gatI mAhi ho / sukha na pAvi lagAra ho / / pAyeM duHkha dAlIdra sahi ho / bhava mAhi bhamato joya ho ||1|| jIvadA notya nigoda sAta lAkha kahI ho / itthara nigA~va tenI hIya phUla kaMda mUla mAhi ho / jIva bhamato joya ho0 // nIla pApa taNAM phala hoya / pAyeM duHkha dAlI sahi hoya / ho0 // mAhi bhramatI jopa ho0 ||2||jIvaDA / / bhadya mAMsa sarIra mAhi ho / kaMda mUla mAMhi jeha phUla phala chAla pahalaba ho / nIgode bhabhyo jIva eha ho ||3|| gAta lAkha pRthvI kAya ho / mRdu khara pRthvIbheda / geru gaurI mAMTI sIlA ho / jIva apano lalo kheda ho jI0 // 4 267 sAta lAkha apakAya mAMhi hoya ho0 / jIva anaMtI bAra / nayI sAyara sarovara kUzrA ho / upano edda makAra / ho jii05|| tejakAyaka sAla lAkha kalA ho / aganI kAma upana || kAla anaMta jIva bhamato ho / kahIM nahIM sukha saMpana | ho zrI0 // 6 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 yazodhara rAsa vAyakAyaka lAkha sAta ho / tanu dhana ghanodadhI nAma / cara vAyu mAhi balI hako ho / jIva mammI ThAma ThAma ho jI ||7|| aneka vella' taba tRNa prAdi ho / banasapatI dasa sASa / jIva manaMtIvAra praktaraco ho| kevalI moli bhAkha / pApa sA phala hoya / pApi duHkha dAlIda sahi ho ho bii0|| bilAkha vitrI mAhi ho / alasIyAM zaMkha sIporie / krIDA lAlIyaryA mehara prAdi ho| jIva bhampo bahU joNa ho jI ||6|| zreNdrI besAkha lekhA ho| vIchI kIDI maMkoca / / jIva eha bhamano bApaDo ho / kami lAI moTI khoDa ho jI0||1|| be lAkha corendrI siiho| habo jIsa gatIgAra / mAhi gomAkhi haMsa masAho / bhramarA prAdi majhAra ho jii0|11|| cyAra lAkha nAraphI jorne ho / dhatUrA phUla prAkAra / hUMDala saMsthAna habo ho / sahyo duHkha bhapAra ho jii0|12|| tIryaca yAra lAkha mAhi ho / vana nama jalacara jAta // vAra manaMtI bhavatarayo ho / vesameI bahU bhAta ho jii0|13|| cAra lAkha devagatI mAMhi ho / bhAvana vyaMtara jANa / / jotapI kalpavAsI ho ho / mAnasIka duHkha vakhAraNa ho jii0|14|| cauda lAkha manUSa gatI ho / prArya mleccha na joya // bhogabhUmIyA vidyAdharA ho / mamato jIva abaloya ho jI // 15 // lAkha ghorAsI yoni bhanyo ho / thAvara jaMgama ho eha / / sUkSma bAdara rUpa dharayA ho / duHkha taraNo nahIM cheha ho jii0|16|| paMca parAvarsa pUrA ho / bhamatoM bAra anaMta / saMsAra dhanI bhItari ho / karamani phali mahaMta ho jIgA17|| khoMDA pAMgasA prAdhalA ho| mUgA gahilA jeha / pUrava bhava pApa karayo prati ho / udaya pAmo sahI eha ho jI ||18 // pApa kA phala koDhI drAva cAMdA baNA ho| vIvacI pAmA thAya / / gaja camaM vAta rakta Adi ho / pApa tariNa pasAya hI jiigaa16|| kaMThamAlA gaDabaDA ho / pAThAM harasa prAdi vyAdhi / prakSa kA roga pIDayAM ho ! kyUhI na pAmi samAdhi ho jii0||20||
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI grajItamasI evaM usake samakAlIna kavi mukheM ghaNaM ghaNaM pIudhau hai / moDadho barI naha / / bhIkha mAgatAM ghara gharai ho / pApa taNA phala eha ho jI / / 21 / / tagatale chAI jhapara ho / varasAli galata // bhoyeM paDiyA sAMtapi ho / jhUTo khATa DhalaMta hI jI // 22 // kozI salyA jholA mAya ho / nIrasa jameM manna / paradesI sevAvaratI ho / pArSe nIgameM danna |ho jI // 23 // pApa taNo phala hoya / pApi duHkha sarIra sahi ho / bhave bhava bhamano joya / / phATA beTA lagaDA ho| jUI' bharayA asela / / cAcaDa mAkaraNa masAna ddi| deya e dina mama lekha ho jI // 24 // nArI ghira karUpiNi ho / sApiriNa piri sAnA dhAya || mora pagI rIcha gatI ho / pApa taraNe pasAya ho jii0|25|| nakha kUpA mAMgalI baralI ho / ghUTI moTI jANa / / jAMSa kara roma ghA ho / daurbhAya taraNI khANa ho jii0|26|| mAdala Dhola sama peTa ho / mahiSI jeTalU khAya // sAMjhi vyAhANi sUtI dIsi ho / saula hINI pApa pasAya ho jii0||27|| uttara dakSiNa stana myamyA ho / koTita masa taNo ThAya / / gAletu khADA paDyA ho / strI lahI i pApa pasAya ho jii||28|| hoTha kAlA DhAkaNI samA ho / nAka te cIjesa / / / kAna chUTA sAkinI smI ho / pIlI Tukar3I sIra beNa |ho mI // 26 // sihithi bhamarA kAtarI ho / UcU poho lU kapAla / / sarIra kaTharaNa aMge sUkI ho / kharasA de vikarAla ho jii0||30|| ... lobhiNa ne caMcala paNI ho / paharomA prAbi geha 11 caDhavA bIzeSe kareM ho / nAhasUna saSi neha |ho jii||31|| hoTha pIsaMtI dausImi ho / kUlanI laMpaNa kAra // sAhasa kari mAyAvaNI ho / deha durgaca apAra ho jI / / 32 / / pralaya kAla lIlA jANo ho / kapaTa taNo eha geha / / mUrkha prazUcI nIca matI ho / pApa taraNo phala eha ho jii0||33|| vInaya rahIta vIbhadhAraNI ho / pApirapI pApa karata / / mukha mIThI aMte khoTI ho / paradhara ghira pharata ho jiigaa3||
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ yagoSara rAma 270 bAna pUjA navya gami ho / dharama kathA na suhAya / / vikathA kuTi kapaTaNI ho / jIva jasana na karAya ho jii||35|| putra putrI hoha nahIM ho / hoi tu marIni jAya / / ghamaM kahIM kareM nahIM ho . vyasani bhUDA sahAya ho jiinaa36|| mitra techi tArA mali ho / sAyi pApaha bATa / / iSTataNAM viyoga hoi ho| pari pari pAmi ucATa ho jii0||37|| mIca phuli balI avatari ho| karato nIca je kAma / / pokhi piDa pApi ApaNo ho / na pANi dhamma nU nAma ho jii0||38|| lAMca lei cADI karI ho| dhUtArI bhare peTa / / para apavAda jUThA dIyi ho / pApana kAraNa neTa ho bii0||36|| pApa prAraMbha poDhAM kari ho / kari pApa vyApAra / / pApI yUM saMgata kari ho / pApa mAraNa e vIcAra ho jo||40|| sAdhu sAdhInI mIdi ho / dharmanI vATi na jAya / / dAna pUjAye kaleza kari ho / tINi kima sukhalahAya ho jI 0 // 41 // koTavAla dvArA dharma ke svarUpa ko kahane ke liye prArthanA koTavAla kahi dharma no / koho svAmI svarUpa // jima bheda ANaM gho| dharama leU sukha kUpa / / 1 / / mUnivara svAmI koliiyaa| dayA parama karu sAra / / suraga mugatI phala pAmIyi : jibha tarIyi saMsAra // 2 // koTavAlakA punaH prazna koTavAla tanna bolIyo / brAhmaNa kahita kyam // dAna dIji vipra seyathI / bhUTa nahi dharma ema // 3 // kSatrIni hIMsA kahI / pAraghe prAdhika karma / mAMsa khAyate doSa ja nhiiN| nyAya pAli hoya dharma // 4 // madya mAMsa dUSaNa nahIM / besyA saga prakRti / / e jIva sahila chi pratI bhalaM / no kare eha thI nIyata // 5 // brahmAI pazU sarajayAM / mamRti kahi yanna kAja / / veda kahi pazU pA thii| lAhi te svargadda rAja / / 6 / /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAI ajItamati evaM usake samakAlIma kavi 27 bhAsa sAhelaDIno muni kA utara balatA munIvarau / utA boli suraNoM to koTavAla / / kSatrIkula utsama sAhU madhye / kyaMma hiMsA kari vikarAla // jUhUM parama vicAra / jIvadayA maMDita sahI prANo / suraga mugati sukhakAra // 1 // atrI dharama raNapaNe pAyo / jIsako sAhAmopacArI / / nAhA satA paratA dAti tRNa dhrtaa| tehane atrI nakya mArI |saahe||2|| cApar3A haraNa dAti tRgA gharatA 1 mAhAsatA paDatA apAra / / kSatrI pAradha kima ehane mAri / catura karo vicAra |saahe0|3|| tIrthakara harI haladhara upaji / kSatrI vaMza pavItra 11 mAMsa bhakSaNa jIva hiMsA / kima bosI / jUu vIcArI mItra saahe0||4|| jIva hatA dharma jo hoya / to mAchI pUjIji / / mAMsa sAdhi ko pAne khii| du : gurae loji rhegaa| dhyAna mauna jIva hiMsA karatA / pAmi ju usama ThAMma / tu nadI kAThi mauna dhyAnI / kakani dIji munI nAma saahe|6|| jIva vavaMtAM dharma jo kahii / adhama kahoni kahivAya / / phevasa snAni jo dharma hoya / mAilA to sIva jAyaM |saahe||7|| brahmAyi pAlU yA nisarajyo / je to bolo bapana / vAgha siMha sarabha paraji kahayAM / te hasAvAna kari maMna |saahe0||6|| se krUra auba valatIM sIkha deve / aja bApar3A bala hINa / / roha ghaNaM yAni mAbarakhA / dekhe dambAye dIna sAhA jIva ahiMsA parama parama kahyio / veda smRtI majhAra / / jIvA laMpaTa je vinA / spasanI paparIta cApi vicAra / / jUu parama viicaarii.| jIva dayA maMrita sahI saa10|| jIvata dAna eka jIvaneM doSa / bhUma dIyi epha asekha / eka meha sama kanaka deyaMtA / jIvata dAna viseSa sA // 11 // ema jAgI nija dRu mana pANI / chAMDo mithyA prAMta / / kevalI bhASIta dharma valI mAraNo / tribhuvana mAhi vikhyAta sAjarA
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 yazodhara rAta praSTa mUla guNa madya mosa madhuvara jIyi / balI paMcUkara parItyAga // pATha mUla guNa ehane kahIyi / bhAvakanu e mArga saa0|13|| bAraha vata ahiMsA ta pahilaM kahImi / bInU satya varatai ama jANare // acorIja vrata par3apa 'mUkyUna corIji / svavArA saMtoSa vasAmo sa.14 parigraha parImANa valI roje / rAtri bhojana TAlIji / / jIvadayA Adi tI jAgo / maNunata eka pAlIji saa0|15| dIgadaratI desavIratI anaratha / daMDannatI e deSo / guNavrata truhi guNe vaSa pAme / saMsAra tAraNa lekho |saa||16|| sAmAyaka padaveM upavAsa / bhoga upabhoga saMkhyA / / pratIbhavibhAga e cyAra prakAra | sIkSAvata mubha sIkSA saa||17|| samakita sahIta bAri asa kahAM / saMlekhanA tanu syAga / / dRtu mana karI lA e pAlo / saraga mugatI nu mArga saa||18|| caMDakaramA balatU ima bImavi / e sahU pAla sujANa // jIva dayA paNa navi palayeme / hoyi kula dharma hAe |saa0||16|| bikaTa khoTA curaTA je moTA / nigraha karu teha kare / / bhalI parIha nagarI ne rAkheM / kara karma chi mahAro |saa||20|| manI bolihajI tahma mana karI / zrota te kAya na jAya // kuli pAMgalo kodo ko vyasanI / tima bhApaNI suthavAya |saa0||21|| varalI rAjAno bhaya tahma hosi / kUTabha bharaNa taNo maha / sAdhA kAji kuTaMba sahU malayU / duHkha sahisi jIva bahU saamaa22|| paratA tahA nidRSTA taja dAkha / sAMbhalo mana pira rAkhI // jasodhara candramatI bhava bhamayAM / e kukaDA behU~ sAsI |saa||23|| pITha kUkaDo hasAyo devI prAgali / te pApa bahU lAgo / amRtAmi jasodhara candramatI maargh|| mora katyasa bhava bhaya bhAgo |saa.|24 yazodhara evaM candramatI ke janma tIhAM thI marI sihilo sApa havAM banI rohIta maMsUmAra || cAnamatI chAnI vI / nedra gadhi nAga no pe vAra saanaa25||
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 273 candramatI mahiSa yoni pAyI / tihAM thI kukaDA havAM beha / / vatrima jIva hiMsA phala pAmya ! bhavi bhamatA nahIM leha |saa0||26|| koTabAla kA saMsAra se bhaya taba koTavAla prAcaMbha mani pAmyo / kApyo thara thara deha / / rAkSa rAkSa karuNA karI manIvara / kima hosi pApa cheha |saa // 27 // koTavAla munI pAyaM sIra nAmI / varata mAgi mani suddh| samakita sahita zrAvaka vata rudrAM / munI karuNA karI dIgha |saa||28|| taba brahma vehU kUkaDe mahu suraNyU / ghara mani bhavAMtara sAra / / jAtI samara UpanU' sahI / brahma paNa lISA varata bhavatAra sA0||26|| jAtI samara valI varataja pAmyAM / haraSa Upano apAra / / kukU kUkU ima madhuraja vAsyAM / mArIdasa sugare vIcAra saa0||30|| kusumAvalI sUragi ramatAM / kAne paDayo brahma sAda / / jUu jUja sabada bedhI bANa mUkanU' / bAraNa lIcU karI vAda |saa0||31|| vAraNa degi rAjAi mUkyU / mUkamo ahma tava prANa / / kusumAvalI garabhe UpanA / joDuna ta pramANa saa0||32|| koTavAla munIvara pada nAMdI / stavana karagha mana raMga / / dhanya dhanya munIvara tahma taraNI vANI / nauramala gaMga taraMga sA ||3|| pApakalaMka mahArA pakhannAyA / tuma vANI jala pUra / / majha mana pApa kAdava saha sUko / munivara dITha sUra saa||34|| saMsAra sAgari bUDatAM / mubhA tahma dIdha hAtha // hUM pApa lahirI jhaMpAyu ghaNIyire / mohi prAvo anAtha |saa||3|| prAja citAmaNi ratna maiM paamyuu| pAmyo dharma kalpavRkSa / / jinavANI jinamata jinazAsana / jiNi jAgyo te dakSa |saa // 36 / / juhUM nIca kula avataraghu / tu mujha bhAgya trisAla / samakita rayarA dharama mila hayo / jIva dayA guNamAla saa0||37|| koTavAla munI namI nija sthAna ke / pohoto munI guNa gaato|| munIvara moTo garuddha mahaMta / rahayo cIdrUpa ghyAto |saa0||3||
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 yazodhara rAsa basTu behu kUkaDa behU kUkADa marIte jANa / kusumAvalI garabhihavA / sane sane te garama vAdhyo / garabha vedanA vyAkala hudAM / navamAse avasAra lauMdhu // abhayadAna jo holo hvo| abhaya mabhayamatI nAma / putrane peTeja putraja haghu / bhava ehabu duHkha ThAma // 1 // zrImaMto vRSabhAdayo jinavarA vorAvasAnAH sadA / saMsArAAvanIsamAH smdmdhyaanaatsdvodhkaa:| sadbhavyapratibodhakAbudhanutA. SaDavedazubhadguNAH / zrIdevendra suvikramastutatapadAH kurvatu vo maMgalaM // 7 // itizvI jasodharamahArAja carite / rAsa cuDAmaNo kAyaprati chade / bhUdekhakavi zrIvikramasuta deveMdra viracite / yasomatI kumAra / vasaMtakrIDAbanAgamana koTTapAlamunI vicAra kakUTa lbdh| saddharmaprAptAbhayarucyabhayaMmatyavatAra varNanonAma saptamodhikAraH / / 7 // praSTama adhikAra __ mAsa rAsanI prabhayamati evaM abhayaci kA zizukAla sane sane moTA hvaae| ahA~ nehU sudara baastu|| battIsa lakSaNi saMkara pAe / candrakalA guNAmAlato gharamAheM hIDIyo / / 1 / / rIkhatAMe motIcoka cUratato / ratanasAthIyA veraMtaDAe / valI balI teh purtto||1|ghrmaaheN hIDIyo ||2|| ratana prAgiNi khelaMtaDAe / dIsi brahma pratichAhIya tu // nAgakumara nAgakumarIe / jANe brahmasU khelAyato // 3 // kSaNa kSIjA zaraNa hasataDhAe / kSaNa kSaNa gharaNI pdd'tto|| ratana khelaNAM pAgala parie / tehUM paNa pAche bar3hatato / / 4 / / anukrami brahma moTA havAe / sulalIta tanu sukumAla to / / vividha vasthe bhUkhaNe bharAe / kaThi muktAphala mAlato / / 5 / / mATA uchava saMbhrama karIe / mUlyA bhaNavAnI sAlatu / / prakSara graMka rAjanIta bhaNyAe / lapalakSaNa visAlatu / / 6 / /
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAI abhItamati evaM unake samakAlIna kavi 275 sAtabarasanA brahma havAe / maU laghu pariNa bahu lAjato / / yasImatI rAya dekhI cItavee ! prohoraNAcArani kAjato 113 | pAradha tUra bAjIvaDAM e / yAjyA aneka prakAra to 11 pAradhI sahUe saja thayA e| hAtha aneka hathiyAra to // 6 // pAga keTalA hAya dharIe / keTalAM mUsala pracaMDa to / / jar3AM hAtheM dhari keTalAe / keTalA loDhA daMDato / / 6 / / garja loha lAkaDA dharIe / hAtha gharaghAM kalIhAra to|| pAnavATI proDaNa dharAe / sIcANA beherI prakAra to / 1111 gRgha pani sakarA dharI e / cautrI ratha pira viThato / / mA sAMkala nA paMndagI ga! DhIThe mana bhaya peThato // 11 // pocasi svAna bIhAmA e / vakha vakhatA jANe kAla to|| lokI rAtI jIbha lalaki e / nayaNa pIlA vikarAla to / / 12 / / lAMmA kAna dhAM dIsie / behU pera kA kAna to / / katA gholA ketA rAtaDA e 1 ketA dIsi paMcavanga to // 13 / / vakAracA vAgha sAci vadie / vAMkaDe pUcha rIsAla to|| dAMta te jama DAla samA e / mukha moTa vikarAla to||14|| kanaka sAMkala ghaNaM sAMkalyAe / ratanapATI gali sohi to / / jhala jhalaki paMcavarNanI e| rAjAnaM mana mohito / / 15 / rAya cAlyo tava begali e / prAgyo vana samIpa to / / ra bAjiva surAMtar3A e / tIrIyaMca paMkhI kaMpato / / 16 / / muni sudattAcArya para pAMca sau zikArI kuttoM ko chor3anA sudattAcAraja munIvarae tINi avasara bhUpa dIThato e / / apasuhoraNa pAradha vA e| rAya mAna kopa paITha to // 17 // gAMbasi svAna maMkAvayAe / munI Upera teNI vAra to / / munIvara patyese dhAmayAe / jANe jama prAkAra to 1118 / / munIvara teraNe vITIyo e / sohite guNamAla to / / siMha parAkrama pujalo e / jima vIbo sImAla to / / 1611 munIvara taraNI tapa balie / svAna namyA thayA sAMta to|| citrasakhyA sama deSI karIe / rAya mane havo bhrAMta to / / 20 / /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa majha pAradha viSana karaghU e / svAna khIlyA eriNa jAe to // e kapaTI ko dIsIyie / ehane karUha vihAraNa to / / 22 / / taba khaDaga kareM dharI / basamasa cAlyo bhUpa to / / kalyANa mitra ko muni bandamA rAja madeM jISa pradhiloe / na lAhi nyAya sarUpa to // 23 // tIriNa avasareM sunI baMdavAe 1 kalyANa mitra vana mAMhi to / / prAthyo bhAvasahIta bhalo e / rAya dITho tariga tyAhi to / / 4 / / apurava bheTa leI malyo e |gy doSo bahamAna to // ghAloM nareMdra munI vaMdIpie / kIji dharma nIthAnato // 25 // rAjA ke vicAra taba rAjA kahi mitra suraNo e | mahA kIpho apasoNa to / / pAraSa phAveyA taNo e| eha bAMdi guNa koraNa to / / 26 / / valI eNi svAna nIlIyA e / majha saraNA ati kara to|| valI nAgo mamaMgalo e / kula eha jagAyatu / / 27 // hUM kulavaMta rAjA sahIe / kima ehane namAyato / / 28 / / kalyANa mitra kA uttara taba kalyANa mitra volIyo e rAja maraNo mama vAta to / / pAradha apasuraNa tI kalo e| te bola satya vIlyAta to // 26 // pApa kAraja ethI navya hoya e / hoya puNyano ethI kAma to / / sthAna svIlyA te phoka phahoe / kapaTano na lahi nAma to // 30 // tapa parabhAva eha mana galyo e / sAMta havA e prapAra to / nAgo ko te Usara kahUe / sahUjana sahini vicAra to // 31 // loka nAgo jaNye nAgo marie / nAgo sAdhi sIva mokSa tu / / jIva svabhAva nAgo hoya e / pahiro e vikRta lekha to // 32 // balI Izvara nAgu kaho / nAgo sahI kSetrapAla tu 11 suravidyAdhara ehani nameM e / nagana kAji guNamAla to / / 33 / / veda dharmayI vegalo kahyo e / veda kahIyi eha jJAna to / bajha vidyA upaniSaSa e / brahma laSTi jema bhAna to // 34 //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 277 malamalIna sarIra sahI e / ghaNa ghaNa ghoSaya joya vo // sAta pAta mala mUtre bharaghoe / pavitra sugaMdha nahIM toyeM to // 35 // sIla saMyama tapa pAlatAe / eha hoye pavitra to|| masUcI kaho e kima ho e / jJAna nadI jhole nautyato / / 36 / / sIla pravAha taTa satya to| dayA kalola gItAeM kA e|| prAtmA nadI saMyama jala e / pAMDava tAA nItyato / / 3 / / kula ehanu kahU' sAMbhalo / kaliMga dezanu rAyatu / / . mudattArAya nAma rupae / kSatrIya kula guNa ThAya to / / 3 / / sapatAga rAje maMDIyo e / rAjapAla to eka vAstu / / koTayAli ghora dharI prAraNyo e / rAyaprati phahi vIcAra tI / / 36 // eNi cori gRhapatI mArayo e / vitta boratha uttaMga to|| caMDa devA brAhmaNa pUchIyA e| te bolyA sucaMga to // 40 / / nAka hasta paga khaMDa karoe / rAya kahi kohi pApa to|| brAhmaNa kaheM pApa rAyane e / mUkyAM kari pApa vyApato // 41 // te pApa paNa rAyane sahI e / taba rAya lahyo vairAgya to|| rAjabhAra sutane dIue / saMjama lIdho mokSa mArga vo // 42 // koSa phari nahIM sahma taNo e| ghAya phUla hAra to|| sura nara phaNa vivASara e / pUji caraNa sukhakAra tu / / 43 / / rAjA dvArA vAbamA karanA taba rAjA bola mAnIyo e| munIvara bhAgala jAya so // namo'stu karapa bahU jArigae / joga pArayo munIrAja to||44|| prAsukaM ThAmeM besIyAe / dharma vRddhi hune dISato / rAya paNaM prAcaMbhIyoe / manasU pIcAra tama kIpatu / / 4 / / munIvarani rAmA kahi, kavaNa deuM upamAna / / sagaSa dIsi nahI / kSamA taNo nIdhAna // 11 // brahmA kahU~ to urvaso calyo / harI to gopI lubdha / / sauca kahU to pItR vane phari / ravi kahU to tApa kISa / / 2 / /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa * 278 caMdra kaha to kalaMkI saI / gULa patanI doSa incha / sagara hUM to khAro khare / meru to jara lobha maMdra / / 3 / / nArada kahUM to kalaha kre| durvAsA to bahu roSa / vizvAmitra vasiSda kahUM / mAtaMgI urvasI suta doSa / / 4 / / kapila sagara sUta baalyaa| jamadagnI rIsaha ThAya / / vyAsa kahUM to cUko prapacharA / dhIvarI suta.kAhivAya / / 5) suka tu apasarA sUDIyi jaNyo / haraNIya jamyo eka g| ima jotAM kula sIla thii| anopama munI utaMga / / 6 / / valI ehani svAna mUkrayA / kopi cahA bisesa / hUM pararA khaDaga kAhI mAyo / rIdara na hI banegA || sASu tarasI niMdA karI / kima chUTasU e pApa / / sira chedI munI pAdeM vruu| to Talie saMtApa ||8|| ima ciMteM rAma koTi bhaTa | khaDagi ghAli jaba hAtha // muni dvArA sambodhana rAya prati valI voliyo / dayAvaMta munInAtha // 611 bhAbho bhUpa bhalaM nahIM / sira chevaghAnU kAma / / Apa hatyA e mAnIyi / duragati kero ThAma // 10 // pi karI pApa pakhAliyi / tapa kari chaTi pApa baMdha / / tapa karI sarama mugato sukha / avara jANe saI ghaMdha / / 2 / / rAya mane prAzcarya ho / kalyaNamitra sUkahI bAta / / mujha mana bhAva kima jAgayo e tA kaho majha bhrAta // 12 // bhAsa aMbikAnI kalyANa mitra dvArA rAjA ko samajhAnA kalyANa mitra bolyo teraNI bAra / rAya suNo bAgI mujha taNI // e kAraNa to thoDu vicAra / e munIvara jJAnI ghaNI e / / 1 / / tapa karataDA atI smRyo / rIgha UpanI chi pratI ghaNIe / ridhi sati je munI kanheM hoya / vistArI kaI koDAmaNI e // 2 // jo jina nAma rudhI smaraNa karata / visucikAyAdi roga Talee / avadhI jinamunI smaraNa thI nAra) / sarvajvara roma gale e // 3 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ TI ajitamatI evaM usake samakAlIna kavi paramAkaSi munI smaraNa vizeSa 1 roga mastakano Aya galI e / / sarvAvadhi munIne janmamUrta / jANe / haNi panIra / / anaMta avadhi jANe jaga svarUpa / zamma graha roga harie / koSTa budhI rudhI parabhAva / zUla gulmodara nAza kareya / / 5 / / sarvazAstranU bIja prabara lahI jANi sarvazAstra / / bIjabudhI svAsa sahI hoe / zruta lahI mAhomAhi vaira lahaMta // aura taji padAnusArI guriNae / 6 // sabhIna zrotra munI rIdhya dhyAyaMta / svAsa khAsa kSaya roga hare e // sayaM budhI ruSI munI taNaM, dhyAna | kavita kalA phala jagi jovie / / 7 / / vAda vidyA hoya jehani dhyAna / pratyeka buSi munI kalA e|| botrIta budhi vudhI gabhira / tattva padAratha jArapI rahyA e / / 8 / / saralapaNe mana cItpo padAratha / jANe rujU manI rudho ghaNIe / / vipulamatI kahiM kuTila vicAra / mana artha citA ghaNI e // 6 // jehanI bhakta nara sahaM jANi aMga / dazapUrva rudhI guNa jANIthie / svasamaya para samaya lahi meda / caudasa pUrva basAraNIyie / / 10 / / aneka prakAra jANe nimitta / aSTAMga nimitta kuzala munIe / / RddhiyoM kA varNana praNImA mahimA prAdi rodhI dAtAra / vikurvaNa kRghi chi pAvanI e // 11 // laghu praNu sama moTU meka samAna / sarIra kari ridhI baleM e / / prAkAzagAminI dhyAtA dIdhi / sIdhI vidyAdhara riSI phalie // 12 // hRdayacItA muSTIgata vastu / cAraNa rughI jANi sahIe / / aMga sAthi jAriga zruta munIndra / paNa samaNANa rudhI kahIM e / / 13 / / meru sIkhara jaI sparza karata / AkAzagAmi rudha taNe phalie / / prAsI vIkhi rausi dAMta pIsaMta / cakravatti sainya kSaNi balie // 14 // jo pharavati tanu kare bekhaMDa / kopa na kareM sahI kSamA balie / / dRSTi dikha jo ka ra kari dRSTi / cakravatti sena no ThAma Tale e // 15 // ghana dhana munIe baDI chatI sakta / papa ko prati kopa na krie| teha rUpI munI dhyAtAM suNo rAya / aneka prakAre vikha harie // 16 // dhIra pariNa tapa thI na calaMta / ugra tApa kadhI phala lahyo e / sarIra kAMti jAe maMdhakAra / jinavANI jike mithyAta kajho e 117 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa mana saNo pApa saMsaya saha jAya / ditta tapa rica ghaNaM e|| ehani ghyAne karatA phasa hoya / staMbhana poDhI senyA saNaM, e // 18 // tAsA loDhA pira paDmo jala jema / tama anna pAna vighaTI jAya e|| tapta rUpI prabhA vidhyAtA jANe / vighna taNaM staMbhana thAya // 16 // cha bhaTThama pakSa mAsopavAsa / manna pInI pAmi nahIM e|| mahAtapa rodhI taNe parINAma / jalasthaMbhana dhyAtA sahI e // 20 // krUira mAyA nahI munIM zrIkRtI tI na bhajee / / Sora pi phora mugivanI rudhi / parIsaha kISi navya ghUjie // 21 // pora guNa parAkrama joya / karma virI sAthi vahie / ghora guNa brahmacArI guraNaya / nArI parIsahi nadi paDe e / / 22 / / mAmosahIe patta parabhAva / prAmaya pira pira nA lie / / khIlo sahI rudhi thUkane sparza / roga sahU dUre palie // 23 // sA~ga melathI sApa vikha roga / cIsa prAMtI phIpharU jAya e|| jallosahI pati marakI vinAMsa 1 roga jAya ruSI dhyAyatAM e / / 24 / / sarvoSadhIya patta guNa joya / sAMga uSadha jANyo dhyAyatAe / / 2 / / aMtaramUtti dvAdaza aMga / asvana marakI iNi teriNa balIe // 26 // kAyavalI ju UMcali zrIloka / sakta anya sthAnaki dharie / hasta pAmyUte dUdha sahI hoya / khIrasa vINa ruSI karie / 27 / / hasti bISAdI teM ghuta sahI thAya / saSyIsavINa kadhI paura kahIe / hasti anna amRta guNa hoya / pramI ma savINa guNa nahIMe / / 2 / / prakSINa mahAnasIrudhya munIMdra / jeha ghera pAhAra leI mAyae / / cyAra hAtha cakrI sainya samAya / anahAna akSaya pAya e // 26 // barddhamAna rudhi riNa dhana dhAnya / vidyA taNI vRdhI mohe e|| sabasiddhAyada NANa pramANa / sarbosadhI mAhA pugya sohie // 30 // barddhamAna bUdhI rUpI nAma / sAyaM sauSI mokSAdI deie e ! eha ruSI munI kahni chisAra / vinaya karI guNa lIjothie / / 3 / / sura asura nara joDi hAtha / e munI moTo rAjIu e // aneka sAstra chi aratha maMDAra / nava naya ghaNaM e gAjIu e // 32 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 281 suphala dhyAna kari khaDaga tharema / moha virImie nayA e|| kAma mAna mada mAhAThaDA jAya / pApa pATarapa trAsa paDayo e / / 33 / / karama vairI raNe rolayA jeraNa / ratnatraya nidhAna lIyU e / / nibhubhavana mAMhi ekalla malla vIra / saha loki jaya jaya kIu e // 34 / / kSamArANI sUraMga ramata / dhyAna nidrAe nisi sucee / / nitya napa padAratha jAe / pAtama tattvanisahI jUvie ||35 / / aThAra sahasra sIla rama rAkhi / caurAsI lAkha uttama guNa e / / subhaTa sarva paMcAcAra pradhAna / eha samu puri kuNae // 36 / / upasama gaz2a caDhI kare kAma / ThAma vinaya berI no TAlie / poDhI prajA caturvidha saMgha / bacana dhani ghaNaM pAlie / / 37 / / puNya paatte| rAjadhIni jAe / saraga dhaghala gRha sobhattAM e 11 vyaMtara jyotika vividha vimAna / parajAmaMDIta pura sobhatAM e // 38 // eNI pira rAja kare munIrAja / prAtamA ciMtana rAjavaTa bhalIe / pApI prabhavya ne mohola na hoya / nyAya mArage thAli balIe // 36 / / hA bhavAMtara pUchU rubaDA, mAta pilA tapA mAja // e munIvara nyAne prAgalo / suNo asomatI rAja ||1|| tava jasomatI kara joDIni / mUnIni lAgo pAya 11 minamANi avinaya karama / tamhe svamajo munIrAya / / 2 / / munIvara kahi rAjA sugo / lAkha corAsI jIva / / te upari kSamatA sadA / samatA dharU atIva / / 3 / / bhavAMtara maU bhAta tAtanA / kaho tame jJAna bhaMDAra / / munIvara kahite jU jUnA / suNo jasomatI kumAra / / 4 // mAsa tema manAvojI gautnii|| yazomato rAjA ke bhavAntara rAya jasodhara tahma pitAjI / amRtamatI tama mAta ke ||rAya avadhArozI saMsAranA sukha bhogavatAM jI / tama havA puNya pasAya ke ||raay|| sAMbhalatAM sahI jArapIyijI / puNyani pApa vicAra ke / asoghara tamhAro pItAmaha jI / dekhI panItamo pAlake / / bairAgya gharI tapa prAcarI jI / saraMga pAmyo guNamAna ke / / 13 / rAya
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasopara rAsa pUraba karama pasAya thI jI / rANI phuvaDA sU labdha / / jasodhara mana taha sU sahIM jI / bahU paramohi addha ke // 2 / / rAya rApI prajJAnI sI jAgIyo jii| rAya havo mana maMga ke / rati vairAgya bhAvatI gaI jI / prabhAta havaM utsaMga ke 113 / / rAya sAmaMta kSatrI maMDIyo jI | rAya sabhA biitth|| candramatI tihA~ prAvaI jI / sRta dI harakha paI // 4 // rAya0 jasodhara dIkSA levA sahI bhii| kahiM krU ra sapana upAya / / candramatI calatI vade jI / devI kopI rAya / / 5 / / rAmaka devI mar3ha jIva pAcaudiye jI / hogii| minA !! uttara prati uttara kahiyA lagI jI / jasodhara davA nibAsa / / 6 / rAya mAyi preragho lAniM paDoM nI / pITha kukaDI kareyA / bhAva karapo haMsA taNyo jI / devI ne bali deya // 7 // rAya. devI nU stavana karapa jI / majha vighana karo dUra / / t canDI kAspAyanI jI / sIMha pAhanI tU kara ||8rAya. te samaratha kema rAbavA kii| jo prAbva mRta pAsa / / bholA koki mithyAta karI jI / paDite pApane pAsa 118! rAya deva svarUpa jANi nahI jI / sukha vAchi gamAri / / je para jIvanA prANa hari jI / te kima tAri saMsAra / / 10 // rAya. dhira AvI tumha rAja dIyUjI / saMjama lebA sajathAyeM / taba amRtAyi pItavUjI / jANyo mujha pranyAya / / 11 // rAya0 te prAvI vinaya kara joDI jI / dIkSA lesyUtumha sAtha / / mAya mAthi mujhamaMdira kI prAja jamo mujha nAtha ke ||1shaaraam. rAyeM bIsavAsa tena karavujI / jesUpar3I cIta khAu / / valI vasekhinadI nakhI jii| nArI mAtu sAha ke // 13|| rAya vizvAsa karavo nahIM jI 1 rAya se ghaNo sUjANa ke || paNa teha ghira jamavA gayo jii| kama taNo paramANa ke ||14||raay viskha deI tIriga behUM jaNAM haNyAM jI / pracaMtana kUkaDA ne pApa ke // rAya mora mAya svAna hoI jI / pAu~ pAmyo saMtApa ke ||15||raay. bhaura marI sehelo thayo jI / svAna thayo te sAra / / sehelo marI rohAta havo jI / sApate sasumAra pApa / / 16||raay.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAI ajitamatI evaM usake samakAlina kavi 203 pApi pApaji vAthayo jI / suNo jasomatI bhUpa ke / / mAya beTA bira bista ratha jI / saMsAra duHkhano kUpa / / 17zArAyaH mAchAmi tama ne bheTa gharayo jI / je-rohIta vikhyAta / amRtA e je tela mAhi talyo jI / te sahI jANyo tA tAta // 18 // sIsu mAra jeNI kubaDI haNI jii| nRtyakI nAyatI sAra ke // mAchItahI semAratha jI / tAtI bela samAra ke ||16||raay. hotAM vIraja poti tAhA havo jI / saMsAra t habo vicItra ke // tahma khAlI haraNI tihA~ / tala pitA jI / poti pItA poti putra ke / 20 / rAya chAlI marI mahisa havo jI / tara azva haNo Na ke / / prajonI saMbhaba chAga sahma pitAjI / duHkhI hado jAga hoNa ke / / 21 / / rAya mahiSa mAragho vAlyo candramato jIvajI / chAga bAlyo pira taNa ke / / chAga mahikha sAthi mUgrA jI / kUkaDAM hAM pApega ||22||raay bana krIDA to prAvayA jI / vana sodhI koTa cAla ke / / majhasU bAda karataDA jI / pratiyoSAyo bisAla ke / / 235 // kUko taba bhava sAMbhalyA jI / mujha bacana thI sAra ke / / koTavAleM sArtha dUta sIyo jI / harakheM bAsAM te vAra ke / / 34 / / kUmAvalI sUkholatajjJAM jI / muphyU zabda beMSa bAga ke / / yusumAvalI garbha joDi avatarayAM jI / kukar3e mukti prAe ke ||25shaaraayH abhayamatI abhayarucI jI / rUpa sobhAga apAra ke / / mithyA pApa tariya phali jii| ima bAMdhmI saMsAra ke ||26||raayaa amRtAyi pApa karayo ghaNaM jI / nAha mArapI deI vikha ke || mIla na pAlyo mithyA karo jI / pAMca me narake pApI sIkha ke / / 27 / / rAya. rAjA kA nazA rAya maneM tava gahi varayo jI / nayaNe AMsU pAyake / / jharI jharI mApane naMda to jIke / raa| tharathara kApi kAya ke / / 28 // mAhArA mAtta pitA taNo jI / mahAri hAthi vyadha kIdha ke / / jIripa haM pAlyo poTho karapo jI / tehane meM du.kha vIdha ke ||26 / / rAyaH
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 kalmA mitra prati bola to jii| mikIdhA bahU pApa ke / / jalacara nabhacara yalavara jI yazodhara rAsa harAyA koSa saMtApa ke || 30 // rAya0 se pAtika hati cheda su jI I le saMjama yora ke / / tanu mava bhoga virakta havo jI durdhara tapa karI ghora ke ||31|| rAya 0 indriya cora ke | durghara tapa karI ghIra ke ||32shaaraay 0 dhU mana e pira ke / / mayaNa mAna mardana karU jI / kalyANamitrani valI kA jI / kUara ne dejo rAja ke ||33|| rAya * du:pharma virIjI pasUjI jIkU tanu bhava bhoga virakta havo jii| ahichatra rAya ke narasU bharI nI / karajo veddevAMnU kAja ke || noja hAthi veyo rAja ke ||34|| rAya vala kalyANa bhitra bardi jI I parajAnAM sari kAja ke || yama kUM bharane rAja bhogapaDijI rAjApi rAja svasta hoi jI / svasti munI tathA yoga ke ||35|| rAya0 sonaci cama yoga ke || svasti sahU zAsbha sAMbhAla jI rAe teha bola mAnIyo jI / taba jANU nagarI majhAra ke || 36|| rAya : somatI ke vairAgya sAtha se cAroM aura citA jasomatI rAya vairAgya havI jI | taba ha hAhAkAra ke 11 I taya aMtejara khala bhalyU jI motI protItima rahyo jI eka ase mUla jotI jI eka aMjana kari gharadho jI / veguli kama maha dhAya ke || eka veNI gaMthatI jI / eka te pIThI lAyake ||36|| rAya0 eka katAbasI jAya ke / / 37 / / rAya 0 te paNa vana mAMhi cAya ke // eka sAgAratI kAya ke ||38|| rAya 0 eka hAra pihikhA kari dharayo jI / vegulivana mAMhi ghAyake / / eka siMhidhI sIre ropatI jI eka kari tilaka barAya ke ||40|| rAya eka phUlI karigrahI jI / veguli vana mohi cAya ke // eka caMdana tanu lAyatI jI / kaMcolI hAthi sevAyeM ke 1141|| rAya eka bhojana thAla smajI jI / veguli bana mAhi vAyake eka pradhure pAna bIDI dharI jI / adhurI chi mukha ThAyake // 42 // rAya * vIra pahiro bolI bosarI jI beguli vana mAMhi ghAya ke / / eka avaliM khIra pihitIjI / eka ghATaDI vIsarAya ke // 43 // rAya
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi 285 aMvoTo zUTi begI lali jI / beguli vana mAhi pAya ke eka te ghasamasI cAlatI jI ! paratI kAya kAya ke ||4||raay. eka ke.thI mekhalA paDi jI 1 guliyana mAMhi ghAya ke 1. eka vIchIyA nIsarI paDi jI / eka dhUparA chuTI jAya ke ||4||raay eka mUDI kari thI paDi jI / veguli vana mAhi dhAma ke / eka motI hAra rAto jo / eka phira noya // eka veNI pAchAhatI jI / vegali vana mAMhi SAya ke|| eka mahI pagi khUcatI jI / ekate sAsa bharAya ke ||47||raay eka vilApa karatahI jii| guli vana mohi dhAya ke / / nayana kAjala jali colI taNA jI / motI hasa kAlA thAya ke // 48 // eka nAhanA guNa bolatI jI / veguli vana mAhi dhAyake / / eka prasUpi colI bhIjatI jI / seU kAMbalI jagAya ke / / 46 // napaNa nIra karI nAhatI jii| beguli bana mAMhi dhAyake / kusumAvalI rANI vInavatI jI / sugo jasomatI rAya ke / / 5 / / tapa phali svarga pAmI jI / teriNa tA kaMsa kAja ke / nayarI amarAvatI samI jii| hUM to paraspakSa iMdra ke ||51 // rAya haM iMdrANI prapacharA jI / rANI keroda ke|| valI yovana rasa lIjiyinI / rAja bhogo mana raMga ke ||5shaaraay0 kothu mAtrama tapa karUjI / dIkSA lIu uttaMga ke| cUnA caMdana navya garmi jI ! mana bhami mahma tuma pAsa ke 153 / / saya. mahmane ekalA nathya mUkIyi jii| kIjIyi lIla bIlAsa ke / / phUlahAra aMgAra samA jI / bhUSaNa tama diNa bhAra ke ||54aaraav mayaNa dAvAnala tanu dahi jI / dahIvalI caMdra apAra / / tahma viNa sUnI sejaDI jI / goThaDI koNasU pAya ke ||55shaaraayH kima chAMDo ebI prItaDI jI / brahma tahma viNa nara vAya ke / pavindrI pakhadu hothi rANI / tihA jalagaraNa ruDU jANIi jI ||56||raay jaba jarA dUre jaitha ke / rAya kahi ra.sI suNo jI / / jyAMhI tanu roga na saMbhadi jI / jyAMhI navya khUTi prAya ke | rAyA pAtmahita te TAli karo jii| pAchi kAiya na pAya ke // para jabalAgU bAra pakI jii| mAMDyo jasavabA upAya ke ||58||raay.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 kUpa lagavA taMba mAMDayo jii| kima teraNI agadI uhalAya ke || mAraditta zravadhArIyi jo / zrahmaM jANyo rAya dizvAra ke // 5e pAlakhI vesI behra jaNAM jI dyAvyA banah makAra ke || munIvaraniM pAye paDayAM jI / vInavyo jamImatI bhUpa // 60 // zaya tAviNa paravAra sohi nahIM kii| tArA viesasI rUpa || tIkharI gahU cInazI jI pahanate sara ke / / 61 / / madana dAvAnala balI rahyo jI mu upari nAMkho bhaMgAra || tuma nayateM bhI kareM jI / tusahI meghazravatAra | / / 62||raa0 yazodhara rAsa prema jala varasI karI jI / eha saMtApa nivAra ke / / mAneM laghu parie kima tajo jI kema sari prajA do kAja || nimitta havaM te vala kaho jI / dIkSA jevA zrAja || 63 // rAma bUhA rAjA kA nizcaya rAya kahi para sukho, sunyo jasovara bhava jANa // mora Adi tajha lagi sahI / pApa puNya bheda prANa ||1|| bhavasutAM mA bahUni / havo jAtI smaragA sAra // sAta bhava duHkha sAMbhalayAM / mUrddhA prAvI teNI vAra ||2|| sItala bAyu caMdaneM karI / koSAM sAvana // sUrchA kAraNa brahma kA / tauNi dRDha dharma vidhAna ||3|| rAya kahi saha rAji lou / pAlo prajA parivAra / / kSama tama sahUM sAthi karI / zrahme lIu saMjama bhAra // 4 // dIgho rAjami tAne / balato kema lIDa brAja // rAjanIti ima rahita nahIM / kavi pratI bahU lAja || 5 || zrathavA lIM tAta mujha tathA / vAMchIjaM joya hIta || moha kAda vinAsa tAM / edIsI boparIta // 6 // 4 bApa ghoni sUkha kari / guru kadrIyi se mATa // se rAja rAna mAMhi bholavi / balinAMkhika bATa ||7|| ju bApata hota pharatha / to devADo dIkSA khAra // kAja sIbhi yama ApaNa dustara tarIyi saMsAra ||6||
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI jItatI evaM unake samakAlIna kavi pUrva kathA rAja ruDaM jo tajha bhane / to e choDo kAMya // goli bAlaka che tArImi / caturache tAro na jAya // 6 // 2 kanyA mitra mAni kA rAja lIyo ta Aja || jimanIsalya rAya tapa lIkhi / pachi phaujo zrAtama kAja // 10 // tava meM te bola mAnIyo / rAyeM nIja pada dIgha // dona pUjA kSama tapa karI / satya rahIta mana kI / / 11 / / ef zrImanA nigaditaM jJAnaM sadaSTAMgakaM // vRttaM tastridazAcitaM trivAsa bhavoddhaka // sadgabodha suvRtta kAnigaditA nyayaiiH suratnAni meM 13 devendravikramamutapadaM kurvaMtu vo maMgalaM ||4|| iti zrI yazodharamahArAjacarite rAsacUDAmaNau kAvyapratichaMdai / bhUde kavi zrIvikramasuta devendraviracite / yazomatI rAjapAyAdvinI gaMmanamunidarzana prAptakrodha kalyANamitrayoga | nRpalabdha pratibodhayasomatI vairAgya lakSya bhayaruci / rAjyAMgI kA ratha nonAma maSTamo'dhikAraH // 8 // navama adhafere X X X X bhAsa gItA chaMdanI -- gora gore va vInavUe 1 munIvara svAmI bolIyA e / madhurIya sulalIta vANa / / soSa yasobhara jasomatI e / sahya prAyi bhavAMtara khAe || 1|| puSya pApa phala jUjudhA e / bhavataNu vistAra // inpura chi sohama e gaMdharva rAjA udAra || 2 || N vyaMUtI rANI tisaraNI e / rUpa sobhAganI khArA / / se nehU kUti upanoe / barbasena kUpara bANa // 3 // balI tehra putrI hI kahoe / gaMgharSa senA nAma || rUpasobhAga sohAmaNIe / sayala kalAguNa ThAma ||4| teha rAjAno maMtrI soe / rAma nAma vikhyAta // tasa nArI candrarekhA sahIe / rUpa lakSaNa sujAta // 5 // 287
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa tasa baihU kUkhi avataraghAM / sudara beTA besa / / jItasatru pahilo kahyo e / bhIma nAma dUjA hoya // 6 // beTI rAyanI jeha kahIe / gaMdhrava senA sAra / jItasatru kUprari svayaMvare varIe / prIta UpanI te vAra / / 7 / / rAmamaMtrI mRta sukha bhogave e / rAjakumarI sumAhaMta / / gaMdhavarAya eka vAra gayo e / para koja kuttA ll ana mAMhi mRga deSIyo e| yoSa sopatu dekha / / haraNI vegeM bhArI rahI e| haraNa maraMto lekha / / 6 / bAga teNi ori mkyue| bedhI haraNI apAra // vAraNa nai ghAi mor3a par3I e| prANa gayA teNI vAra // 10 // jo jo jIta haraNI takhI e / nAha pAhi gharaca deha / / prIta rAkhI prANanI gamyA e| ehava kahIi saneha // 11 // saraNe pAyI jANe prItahIe / haraNIne deha geha / / prIta rAkhI prANa nIgamyA e / ehabo kahIpi saneha / / 12 // prItaDI jANe dhana samIe / mana peI mAhi gharI eha / / prIta rAkhI prANa nIgamyA e / eDavo kahIyi saneha / / 13 / / prIta kahIi khIra nIra samIe 1 jaladahi nAkhi deha // prIta rAkhI prANa nIgamyAya / ehabo kahIi saneha / / 141! rakhenIgamAya prIta ratanaU e ! jANe UpAlo bhAradhI eha / / prIta rAkhI prANanI gamyA e| ehavo kahIyi saneha // 15 // mAraesa rAkSasa sarIkhaDA e 1 kopatAM vAra na hoya / / prIti prANa dIpo haraNalIe / pazumA taNo neha joya // 16 // keTalA loTAlA pAlo bhilaTie / prIta karIhaNi soya / / prIti prANa dogho haraNalI e / pUsUmau taNo neha joya / / 17 / / pheTalI nArI mAyAvatI e 1 nAhani bacatI joya / / prIti prANa dIdho harapalI e / pazUpA taNo neha joya // 18 // nAha ne prANa pAthare e ! pApaNI vyabhacara soya / / proti prANa dIpo haraNAlI e 1 pazUmA taraNo neha joya // 16 // bhAI putrAdI kuMTava bahUe / mAho mAhi vaMci sahU koya 11 prIti prANa dIpo haraNalIe / pazUnAM tapo neha joya // 20 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI zrajItamati evaM usake samakAlIna kavi air aisa bAteM suta e / kalaha kalaMtA hoya / / prIti prANa dIdho haraNalI e / pazuoM taraNI neha joya // 21 // bAMdhA haraNI bhRtyeM tathA e / sAMSi ghAlI leNI vAra / / rAya nagara bharaNI pAcho balyo e| haraNeM na doThI nAra // 22 // rAya pUThi mRga pAcho balyo e| rAya dITho ne jAe || haralo tariNa mohi vyAviyo e / pAmIyo dUkhInI khArA ||23|| dhAri meh sIMcatu e / dasa diza jui apAra // namya dekhine haraNalI e / vyaraha vyApo apAra / / 24 / / pUThi dhAvato e / raDato dukhIyo hoya // phoTa paMtha rAya bIcAre nIjako nyAMna viNDo e pasU e / bhASA rahIta te hoya // viraha pakI e duHkha ghare e moha taraNI gatya joya ||26|| saMsAra vana e duHkhe bhara e / jIvane bhamADi soya || vIya va bahvala karI e moha taNI garama joya // 27 // saMsAra sAgara e dustara e / jIvaneM moli soya // kuTuMba pASANa kaMThe karIe / moha tI garama joya ||28|| lAkha corAsI jona cachUTaDAMe / saMsAra nagara e hoya || tAri jIvaneM lobhi karIe / moha tazI gatya joya // 26 // lAkha curAsI rupa dharabhA e| jIvane tacAvi soya || zrApa nadUvo yaI karIe moha taramI galya joya ||30|| krodha mAnAdika coraDAe / saMsAra kUpa e hoya // jIvane nakhAcI preya karIe mohataNI gatya joya / / 31 / / maMsAra taNI gatya joya / meM pIDe soya / eAsA pAsa saMsAra graTavI jIva mRga e // nAkhI karIe ||32|| rAjA mRga dekhI duHkha bhare e ehane kIdhu saMtApa || viSaya kere laMpaTa pa ie| kema chUTe sUM pApa / / 33 / / vairAgya mana mAMhi cIMtavato e / putra ne dInU rAja || dIkSA lodhI bane jaI e karavA zratama kAja // 34 // tapa karI bhatI Ujalo e / jIte indrI cora // dhyAna moneM karI laMkArayo e / karmaNyo ghana ghora ||35|| .2.86
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26g yazodhara rAsa kUpara rAja pAli nyAyasUe / vAdhayo sapatAMga rAja / / gajabohA ratha maMDAra gharapoe / parajAnAM sArikAja / / 36 // eka vAra kuMara dITho muniivr| e maja ghoDA bahU parivAra / / te deSI moha Upano e / nANaM bAdhyU teNI bAra / / 37 // sapakarI vrata prAcarI e| nAgA, ma bAMdhaso koya 11 nAriMga tapa nau:phala jAie / koDI hAthI becyo joya / / 38 / / se ratana mApI kAma lIjIyie / ghoDA sATi svara levi teSTha / / AmalAM motI sATi lIyi saMkhalo e / tapa karI nANaM bAMdhi jeha / / 3 / / paradhana para rAmA ghara rudhA e / mArapeja bAdhi dekha / / hAtha cItAmaNi sAMpaDie / kAma kaDADato lekha / 4011 ta karma kSaya IchIyi e / saMsAra duHkha bicheda / / mokSa saNAM sukha vAdhIthie / navya parIyi mana kheda // 4 // maraNa pAmyo munIvara tadAe / mAlaba deza jee / jasobaMdha rAjA taNo sapoe / jasopaM habo guNa teha // 42 // gaMdharvarAya rANI vyomaNIzrI e ! mIbhyAta tapa karayo ANa" candramatI havI te sahIe 1 jasodhanI rANI bassAraNa / / 43 / / devIne dodhu pAThanu kukaDo e / vyakheM karImoI teha / / mithyAta pApa udaya havo e / sAta bhaSa bhamI jeha // 44 // gaMdhavasenA putrI rAyanI e / sIsa loppUduHkha khAe / bhIma deva ramU ati ghaNaMe / viSayAsakta te jANa // 45 // nAra taNo maNAcAra sahI e| jIta zatru havo baMrAgya / / moha macchara rAga paraharIe / dIkSA pAmI bhalo bhAga // 46 // tapa karI teNe pratI paNoe / pAlyU' saMyama mIla / saMnyAsa leI prAraNa bhUkayAe / pAmyo mAhArAja sIla // 47 // rAja jasodhara' te havo e / rANI vIkhi mareya // pITha kUkaDA pApa udaya ho e / bhava sAte ema phareya / / 4 / / rAma maMtrIyi bahu vIcAra suNyo e / bIma dhIga kAma asAra / nArI sahIta tINe mAcarayo e / sIla karata bhavatAra ||4|| sIla pratighAra viNa pAlI mUpAe / havAM vidyAdhara teha / / rUpa sobhAga vidyA bhastrIe / solataNAM phala eha // 10 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamati evaM usake samakAlIna kavi aSTa mahAvidha bhoga | puruSa nArI behate thayAM e roga saMtAna dIsi nahIM e / pAmayA puNya saMyoga / / 51 / / gaMdhavasena rAjA e' layo e| behena to pratyAya // taba baMrAgya mana baso eSa guNa saMjama pAyo prati nirmalopa vI kI eha avataragho e gaMbhava zrI beTI rAyanIe tapa karI sokhI kAya || semara kari upanIe / mamRtAvI rUpaThAya // 54 // bhIma devara je tehanoele bhaneM karo jAra / / pokA pArANi kalie / kubaDo vo gamAra / / 55 / / pUra bhavi zAsaka isI e nAhI prapAra / / puNe bhavi neha tima dharayo e A nANaM bAMdha asAra / mArIta vicAra // 53 // rAma maMtrI vidyAdhara havo e / pAlIya prAvakAcAra | memarI karI bhavatazyo e| amomatI kumAra / / 57 / / careza rAje bIyAvarIe / teNe karamo dharma bA || kusumAvalI sahI havI | paraNI jasomatI jAe ||5|| citrAMgada bApata so e| tero choDa darAja // nApasa dhImA mAdarI e / kutapa kara mukhakA / / 51 kutI mAtrA kIdhI balI e / ghAiyo dIdI spana || devI devI moha pAMmayo / nANo mAdhyu ajJAna / / 60 marI karI te devI issoe| mArIdata suggo vicAra || nA mata pArave moha kara maM prasAra / / 61 // mArI nija bharatAra / / 56 / / 2 rekhA mAya ta saraNIe tI pApa kazyo dIna rAta || ravAnada marI te havo e| ghaNo karAjyo jIvabAta / / 62 / / mAyA jIva mATi moha dharaNoe saMsAra mAhi jIva va e yasoSa pitA je yaza te marI bhagadatta rAma suta e saha jANo sahI rAya / / bhae / mithyA laggo pasAya / / 63|| gaMdharva rANI koya marI havI 2 vaSAlu bhai pariNAma || vo sudatta sunAma / / 64 / / e caMdralakSmI yasohu nAra // miSyAta phale marI ghoDo bIe | mahIne meM imo vicAra ||65 / / T
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 yazodhara rAma te valI zreSThI ghira vacha hvoe| maratAM pAmyo navakAra / / te mArIdatta tahma suta ssie / chite rANI garne sAra // 66 // munIvara taNI vANI sAMbhalIe | mArIdatta vo vairAgya / / saMsAranI sthiti bhAvato e / saraga mugati taraNo ThAma / / 6 / / bharavAnanda prAdi ko vairAgya honA rAgI te rAja besArI karIe / patrIsa rAjA sahIta / / dIkSA lIdhI niramalIe / jIba taNaM, karatha hIta / / 6 / / mairavAnaMda jogahi parayo e | jIva hisA karapo pApa / / teha have kima iTa sUe / munivara TAlyo.saMtApa // 66 // prAya thoDI jANI karIe / dIkSA apasaraNa sIdha / / bAcIsa dIvasa lagi tigae / araNasaNa pAlyo prasISa 70|| pApAravaDo jo no kSaya karaca e / praNasaNa gharayA mATa / / jogI TalI deva havA e| dhana dhana parama mahaMta / / 71 / / pApa evaMDo jo no kSaya karama e / aNasaNa gharayA mATa / / upavAsa varata saMjama tapa e| sahI saraga mokSa vATa ||72 / / brahmacArI bAI jehatIe / pratIbodhyo jeriNa mArIdatta / / hiMsA ThAma uchedIyo e vI saMbodhI mahaMta 1173 // tIriNa mahAvata prAdaroe / prAvariyo tapa apAra / / sIla saMyama ghara pAlIyU' e| bhAsaNa leI teNI bAra 1174|| bojo deva loka sAghIyo e / saMpuTa sIlA avatAra // sAtacAna rahIta tanae / motI pira vicAra / 175 / / kanaka 'unna mugaTa bhAdi e / pahirayA bhUSaNa hoya / / aMtaramuhUrta mAMhi hoya e / sAta hAya tanU soya / / 76 / / jaya jaya kAra devI karee / vare ghAlI phUla mAla / / devIya sUkrIDA kare e / sokha bhogavi visAla ||77 // prakRtrima calya kalyANaka e| yAtrA kareM manaraMga / / pUjA abhiSeka pratI ghaNaM, e / puNya joDe uttaMga / / 7 / / sudattAdhAraya munIvareM e / aNasaNa lIdho udAra / / samAdhi sarIra mUkI karIe / solami saraga avatAra ||7||
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatI evaM usake samakAlIna kavi 263 sukha bhogavi tihA~ pratI ghaNaM e| dIyIya mAnasa moga / / praneka yAtrA kalyANaka kare e ! puNya taraNo saMyoga / / 80 // mArIdatta prAdi munI sahIe / tapa kIdho mahaMta / / prApApaNA tapa phalIe / saraga sAdhyu jayavata / / 61 // vastu rAya jasodhara kathA vistAra / gautama svAmI ima kahyo / dayA tago maMzAra jAraNo / acetana jIva haNyA thI / / sAta bhavAMtara bhampA vakhANo / puNya pApa phala dAkhadhyAM / / svAmI jJAna maMDAra 1 bAra sabhA sahIta tadA // zreNIka haraSu apAra / / 2 // 1 // mAsa vaSAmagAnI-rAga dhanyAsI magavAna ke dharmopaveza kA prabhAva vIra svAmI taNI sAra / dIvyazvana pratI noramasIe / gaNadhara gautama svAmI / vistArI pratI sohojalIe // 1 // suravara phaNadhara svAmI / dhyaMtara jyotiki sahamalIe / / balI tiryaca nara jANa / vidyAdhare ghaNe sAMbhalI / / 2 / / harakha pAmyA sahU koya / mAnaMda ghaNo mana mAMhi vasyo e|| candra pUraNa jima joya / sAmara kaslola utsasyoe // 3 // ketA sIla vrata lISa / kete ahiMsA vrata prAdaratha e|| phetA midhyAtani svIpa / kete maNuvrata mahAvata bhAcarapo e // 4 // sobhalI zreNIka rAya / harakha Upano manamAhi ghaNo e / jinavAraNI muraNThAya / stavana kari havi teha taraNo ezA vIra vANI jANe meha / taba naya rUpaM rAjatI e|| varasi dharmAmRta jeha / mIthAta paMkhI mada bhAMjatI e // 6 // svarga mokSa sukha kSetra / ddhipa mADatI dina dina e| jJAna pravAha pavitra / budhi nadI bASi kSaNa saNa e // 7 // surapati mAdi bhayya jIva / morani ghaNaM nacAvatIe / / saMsAratApaneM pratIva / nivAratI bhalI bhAvatI e / /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa varaNavagati nahIM bANI / nAda aparaMpara nIbaje e|| sahU jIva saMsaya hANI hoya / e pAzcarya Upaje e 6 madanIvagati na hoya / tuSTAdi vyApArana nIpaje e / / prIchi jIva saha koya / moTU pAzcarya mane upaji e // 10 // suraya prabhA jina bAriNa / mimmAta timirani TAlatI e / / bhavya kamala sukha khAe / pAtaka paMkani rAlatI e / / 11 / / canakoti sama jina bhAsa / bhava bhrama khedani khedatI e|| harasa samUdra ullAsa / kubAdIyAM mAna uchedatI e // 12 // meka sudarzana jAma / paitAlAsU nAdija valagie / / pUratI bhaSIyo kAma / mahAvIra vANI nAMdo taba lagie // 13 // lavaNAdi svayaMbhU samuda dviIpa sahIsa nAzijaba lagie / / meSa samIe mAdra / mahAvIra vANI nAMdo taba lagie // 14 // vijayAraSa giri jANa / beha gheNasUnAdi jaba lagie / / tatva ratana rANI khANa / mahAbIra vANo nodo taba samie / / 1 / / kula giri himavaMta mAdi / panadraha nAdi jaba lagie / haratI viSaya viSAda / mahAvIra vANI nAMdo taba lagie // 16 // gaMgA prAdi nadI paravAha / siMgha bIna abhISeka jaba lgie|| suraNatA prApi uchAha / mahAvIra vANI nAMdo taba lagie / // 17 // gaMgAdi mahAnadI cauda / nadI para varI mAMdi jaba lgie|| pratidvIpe supramoda mhaa||18) gajadaMta giri bIsa saMkhya / jina muvana sUnAdi jana lagie / aparaMparae pralakSa |mhaag16|| videhAdi prAraja khaMDa / gharama sahIta nAdi jaba lagie / / mleccha khaMDa sAthi pracaMDa mhaa||20|| cakro harI baladeva / pragaTa parAkama jaba lagie / sura nara kareM aha seva |mhaa0||21|| jinayara paMca kalyANa / indra rachita nAdi jaba lagie / veheramANa jiNa bhAga mhaa0||22|| pratIharI rudra pragyAra / nArada pragaTi jaba lagie / / tribhuvana jana sukhakAra |mhaa0||23||
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bhInamati evaM usake samakAlIna kavi munIvara rudhI nidhAna / kevala jJAnAdi jaba lagie / pragadi dharma vidhAna mahA0||24|| karma hI munI saMta | ziva pada pAmeM jaba pani e6 // anaMta saukhya mahanta | mahA0||25|| cakravartI nAmi jutta | vRSabhAtratra nAdi jaba lagie / yojana vistAreM adabhUta |mahA0|26|| nISAnIlopari jAraNa ravi zazI udaya jaba lagie / / graha nakSatra sU bakhAraNa | mahA0||27|| ravi zazI graha nakSatra 1 meru pradakSiNa jaba lagie / / karo dina rAtri vicitra | mahA0 // 28 // tyAlA nAMdi jaba lagie / / asaMkhyAta yotakaloka sutAM Tali sahU zoka | mahA0|26|| vyaMtara je prasaMkhyAta / prAThaprakAri nAdi jaba lagie / / tyAlA suvikhyAta | mahA0 // 30 // bhavanavAsI dasa mAkha / caityAlA sU nAMdi jaba lagie / sAta koDa bohottara sAla | mahA0||31|| sudharma IsAna prAdi hoya / sola saraga nAMdi jaba lagie / / kalpavAsI vimAna joya | mahA0||32|| praveyaka navottara | paMdhyottara nAMdi jaba lagiai / / kalpAtIta bhramara | mahA0 // 335 lAkha caurAsI sahastra | sasANa bedIsa saMkhya jaba lagie / tyAlA vimAna vAMsa | mahA0 / / 34 / 9 * mugatI zilAcI aMtarIkSa / sidhAvagAha nAMdi jaba lagie / / triguNa triva malakSa mahA0 // 35 // vAtavalaya hu bheda / tribhuvana gharI rahI jaba labie // caT dravye bharayo bhacheda | mahA0||36|| jinabhASita dayAmeM / bhabikaneM udhari jaba lagie / / sAsvato mApe sarma / mahAvIra nAMdo taba lagie / 37|| ima vANI svavI rAya / zreNika bhAgI haraSa ghaNo e // mahAvIra pUjavA suThAya / bhraSTaprakArI sAmagrI bhayo e // 28 // ex If
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 yazodhara rAsa ratana jaDIta bhaMgAra | nIramala jala pUjA kare 5 / / dhIra pAgala dIyi aNyadhAra / janama jarA maraNa harie / / 3 / / kakuma kesara sAra / karI caMvana pUjA bhalIe / / sugaMdhi zarIra udAra / jinaguraNa pAmamA mana ralIe / 140 // nIramala motI jANa / taMdula paMca pUja krie| akSaya pada nIrvANaM / dIyo svAmI ima bhAva gharIe / // 41 // jAI juI maapd| caMpA kamala Adi phula grahIe / tI koSo kAma nIkaMda / eha guNa lihitA pUNiha sahIe // 42 // paMcAmRta naiveda / utAri hemathAla bharIe / / nahIM tujha kSughA tRSAM kheda / teha guNa prApta hoya karIe // 43 / / ratana kapUranA dIpa / utAri jona bhAgalie / tattva prazAsana rUpa | kevala zAna lahiyA balIe // 4 // kRSNAguru mAdi dhUpa / jina bhAgaliu khevitAM e|| karmadAha karo bhUpa / ahma taNo ima mana bhAvato e||45|| moca coca jabIra / grAMvA mAdi bahU phala e / / ziva sukha phala dIyo vIra / tI svAmI guNa prAgalA e / / 46 / / kanaka thAla bhari karI prardha / vIra prAli utAratu e|| ratnatraya je anarthya / mAgI bhava du:kha tAratu e / / 4 / / pUjA karI aSTa bheda / zrI mahAvIra svAmI taraNI e karavA bhava ucheda 1 nRtya bhAvanA bhAvI paraNI eYell kUTanapora dhana dhanya / bIra janame je pavitra karayo e / / sIdhAraya nRpa dhana dhanya / jeha ghara svAmI avatarapo e / / 5 / / dhana dhanapati yakSa ! SaTa navamAsa ratnavarSato e|| caunIkAya asaMkhya / deva samUha sahI harSato e / / 5 / / magavAna mahAbora kI stuti dhana dhanya trimUlyo mAta / jIpIyi vIra jina janamayo e|| ghana nAtha vaMsa vikhyAta / tribhuvana mAhi je upamayo e // 52 // ena dhana sodhama indra' / merU sIkhara smapana kI e / dhana dhana jina bAlacaMdra / vRdhiyAM meM jaga udyotIyo e // 53 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajitamatI evaM usake samakAlina kavi 217 dhana jina lanu sAta hAtha / daza sata lakSaNa maMDI e / kanaka baraNa vIranAtha / aNyajJAna karI maMgayo / // 54 / / kuDala mukaTaM maNi hAra / indra trikAla jina mukhato e|| namana karatAM apAra / bhAla purakSara bhusatoe / / 55 / / ghisa varasa kumAra / vairAmi lokAMtika sevija e / / dIkSA kalyANapha sAra / kIyo sIpa namI saMjama lIDa e / 156 / / ghAti karama kSaya kISa / kevalajJAna ravi pragaTayo e // lokAloka kIdha prasiddha / mithyAtama vighaTayo e||57|| samosaraNa prAdi hoya / anata catuSTaya bhAbItho e / tihamaNa bhavIyaraNa loga / seci vIchita phala pAvIyo e / / 5 / / siMha lAMchana jaya vIra / barddhamAna mahAvIra sanmatIya / / mahatI mahAvIra dhIra / jayo jayo agaguru jagapatI e / 156 / / jamo brahmA brahmA viSNu / thyApaka zivazaMkara e|| cusa alakSa niHkarma / harI hara tU pAtaphaharo gae / / 6 / / bohotyara barasa jina prAya / vikrama devendri pUjIyo e / jayadeva tribhuvana rAya / bhanIpraraNa jana jaya jaya kIyo e / 61 / / ima stabI jina vIra / puSpAMjalIya vadhAvato e / / zreNIka sAhasa dhIra / gaNadhara namI puNya pAvato e // 62 // harakhIsa guNaha samudra / bIra, indra bhAratI kareM e / sADhIbAra koca pratI gaMda / vAjina dhvanI prati vistare e / / 6 / karato jaya jaya kAra / indra utAre bhAratI e / / narakhaMtA haraSa apAra / dauThari durItanI bAratI e // 64 / / ratana aDIta hema thAla / ratanadIvi ugrotanIe / rakhanA ratana phUla mAla / bANe jJAna susaMtatI e / / 6 / / khoMsaTha samara DhalaMta / kinara kinarI guNa gAvatI e|| tA tA theI theI karaMta / pacharA nAce bhavI bhAvatIe / / 6 / / karatA stavana bastu jayamAla / chaMda prabaMdha mariNa suravara e|| mAnanI maMgala vizAla / bhavIyaraNa jana jaya jaya karIe / / 67 / / karatA jaya jaya kAra / indra usAri bhAratI e / narakhatA haraSa apAra / dIuDe durIta nIvAratI e / / 6 / /
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 yazodhara rAsa. jaya jIvaMta tU deva / vIra jina jagadIpavara e|| vikrama pevendra kari seva / jaya jaya deva nuta ima ucari e // 69) vastu indra bhAratI indra bhAratI kISa udAra / bhavataNI prAratI maMjatI raMjatI bhavIyA cItta dIThIya // surita timira nivaartii| baMdI sura nareM atI garIbIya / / harakhIta ghaNika nRpa tadA / jina gaNapara namI pAya // celaNA tathA parivAra sUmAvyo nijapura ThAma ||1|| mAsa sAhelaDI nii| rAga ghusa dhanyAsI / / prazasti nava sahasa besa sadA bhalo / sAhelaDIe / hAma Thoma baha gAma // nayara pura pATana ghaNA sAhelaDIe / kheDhA droNa sunAma / / 1 / / dhana karaNa kaNaya ramaNe bharA |s| godhana taNo nahI pAra to // mahikhI moTI dIsi ghaNI sAlA dUtha chi tehano phArato / / 2 / / kanaka bhAjana moi mehelI |saa0| dohatA hoi dhAra nAdato / / paMkhIyA bAsi pAmi sAga mora nAci suNe sAdato // 3 // sAlakSetra sauhi ghaNAM |saa| sUDhA sAda sohata to // parImala dahI daza bistare sA ra jharaNa bhamarA karaMsa to // 4 // aneka dhAnya kSetra bhalA |saa gIrI samA pAmya aMbAra to|| obAM bana vividha parI |saa / ThAma ThAma vana vistAra to ||shaa nadI kutrA vyAvadhanI saa| sarovara bharayAM apAra to|| kamala rAtA nIlo nIlo UjalA |saa bhamara taNA guMjAra to // 6 // mahA nagara varNana teha desa mAhi sohi sA mahamA nayarI basaMta to / / dhana karaNa kAya ratane bharI |saa | mAhAjana basaya mahala tI // 7 // brAhmaNa vedane mabhyAse |saan nAhi pUrNA navI mAhito / bhavara varaNa ghaNA vasi |saa nita nita hoiya uchAha to // 8 // moTA maMdira mAlIyo |saat toraNa bhAdi baha sobhato / / meDI gukhane jAlIyA |saa kaho nahIM tasa zobhato // 6 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajotamati evaM usake samakAlIna kavi cahUrdA moTA hATa zreNa |saa0| kriyANe bharI sArato / nAragoTI dosI gharaNAM |saa0| kaNahaTa traa| nahIM pAra ho ||1|| caMpA bakula vela nokatAnalAI juna gayA to tAla tamAla mAMbA jAMbU |saa01 bADI vana suvarSIvekato / / 11 / siMhapura kula maMDarA sA01 vahivArIyA zrAvaka vasaMta to / / / dAna pUjA vrata abhiSeka sAsa bahu yarI gharama karata to / / 12 / / te nayarI mAhi Unata 1sA01 jina prAsAda visAla to|| toraNa kAlasa ghajA lahiki saa0| sArakA sohi citrasAlato / / 13 / / vedI sthaMbha bhanA bhAvi sAga jAlI gokha sUtraMga to // garmagRha kaMbADa bhalA |saan caMdoSaka paMcaraMga to / / 14 / / raMgamaMDapa motIjAlI |saa| nATaka sAlA rasAla to / / bhIta ciyAma catura camake saa| lalake bahU phUla mAla no / / 15 / / motI phUla taNA coka |saa0| coka moTI paTasAla tu|| kalasa bhRgAra camara rUDA |saa| bhAmaMDala jhAka jhamAla to // 16 // ratama kanaka pItala rUpAM |saa| pArAma pratimA uttaMga to / / teji suraja jIpatA saa| dIThi hoya pApa tama bhaMga to // 17 // tAla kaMsAla ghaMTA ghaNI saa| ghUgharI jhallarI sAra to|| aneka yatI paMDIta bhaNi saa| doThi harakha pAra to / / 18|| bhUlanAyaka cannaprabha 1saa| soma mratI rUpa ThAyato / / candrapurI mahAsena dhana saa0| ghana ghana lakSmaNa mAya to / / 16 / / Dekso dhanUkha Unata sahI / sA! candravaraNa sohI deha to|| dhana dhana dhandravadana bhalaM sA0 barmAmRta jAgi meha to / / 20 / / zrAMNu gagari sevIu sA0 dhana dhana kamala sUneSa to / / dhana dhana candra lAMchana bhalaM |saa| dhana dhana jina jaga to / / 21 / / Ayu daza lAkha pUrava |saa pUravi vAMchIta kAma to / / kAma moha thI vega lo |saa hoya navanIdha jeha nAma to / / 22 / / dhana ghana jina tribhuvana patI |saa| dhana dhana jaga vizrAma so 1 // dhana dhana tU jagadIzvara 1saa| vana dhana caMdraprabha nAma tu / / 23 / / yAdi vidhana beMgi TAli |saa| vikaTa saMkaTano vinAsa to 11 vikrama deveMdri pUjIjacha |saaddii bhavInaganI pUri prAsa to 1 // 24 //
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazodhara rAsa bIsa mo jIna gitIlo sAga pAsa vidhana hara nAma so|| vArANasI purI bIsvesana prabhu sA brAhmI janamyo abhIrAma to // 25 // nIlavaraNa tanu nava hasta saa| maranara racIta kalyANa to|| dharaNe paramAvalI pUjIyo |saal| beha nAmi hoya kalyANa to / / 26 / / nAgalAMchana navanidhI pUre sA cUri vIdhanataNI rAsa to|| hAkaNI sAkiNI byaMtarA saa| bhUta bhaya jeha nAmi trAsa to / / 27/1 putra kalatra mitra saMpadA sA bhavIyAM pUri mAsa to / / kaSi devoM pUjIyo |saal| bhayo jina vighanahara pAsa to / / 2 / / jina sAsana rakSA karo |saa jayo jAyo zrI khetrapAla to / / nAgo nAga vibhUSaNo to sA01 hAthi DamarU jaTAla to / / 26 / / ghUdharI pAyeM dhamadhame |sA neura rama jhamakAra to / / mAgIbhara bharI madacUrI sArA saMni karo jayakAra to // 30 // mAraka paramparA mUlasaMgha sarasatI gacha |saa. balAtakAra gaNa pabhirAma to / / pavamanaMga guru gachapatI |saatveNdrkorto guNa ThAmato / / 31 / / vidyAna vi vidyAnIlo |saal| tasa pATi sohi nIdhAna to / / mallibhUSA mahImA bhalo saa| mAnIyo jeha sulatAna to // 32 // lalita aMga lakamIcA saa0| tehapATi malanIdhI candra to|| tapa se karI sohIyo |haa| vIravara sumunIMda to 1 // 33 // lAmavaMsa sobhA karU sAha paTi sAra saNagAra to|| jAmabhUSaNa jJAne bhalo sAkA prabhimayo goyama avatAra to // 3 // sumatikIrato sUrI prAcArya saa0| sekyo geha anudIna so // rasmabhUSaNa sUrI vari stathyo |saal| mAnabhUSaNa sUrI dhanya to // 34 // teha pATi ghuraghara |sAna pIlA hUMcaDa vaMsato / / prabhAcaMdra mahIcA~dalo saa| jJAna sarovara haMsa to / / 3 / / kalyANa koratI prAcArya saak| sekyo geha subha mana to 11 bArirAjalA stavyo |saa0| prabhAcA bana dhana to // 36|| teha pATa udayAcala sUra sArA mithyAvAdI madacUra to / / vAvinA vAdisvara sArA dIThaDi hoI mANaMda to // 3 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 yazoSara rApta bIsa mo jIna jagitIlo sAga pAsa vidhana hara nAma to|| vArANasI purI vIsvesana prabhu sA0 bAjho janamyo prabhIrAma to / / 2 / / nIlavaraNa tanu nava hasta sA0 suranara racIta kalyANa to / / bharaNena paramAvatI pUjIyo |saal| jeha nAmi hoya kalyANa so / / 26 / / nAgalachina navanidhI pUreM |saa| cUri bIghanatamI rAsa to // DAkaraNI sAkiNI dhyaMtarA sA bhUta bhaya jeha nAmi pAsa to / / 2 / / putra kalatra mitra saMpadA sAtha bhavIyAM pUri prAsa to / / kavi deveMdra prajIyo saa| ayo jina vidhanahara pAsa to / / 2 / / jina sAsana rakSA karo sA01 jayA jAyo zrI kSetrapAla to 11 nAgo nAga vibhUSaNa to sA0hAthi imara jaTAla to / / 2 / / dhUparI pAyeM dhamadhame sAna neura ramajhamakAra to // mAraNIbhatra parI madacUrI |saa0| saMghani karo jayakAra to // 30 // maTAraka paramparA mUlasaMgha sarasatI macha |sA | balAtakAra gaNa abhirAma to / / pavamanaMva guru gachapatI |saa| deveMdrakIratI guNa ThAmato // 31 // vizama vi vicaaniilo|saa tasa pATi sohi nIdhAna to // mallibhUSaNa mahImA bhalo saa0| mAnIyo jeha sulatAna vo // 32 / / lalita aMga lakhamIcI sAta tehapAri jalanIdhI candra to / / tapa sege karI sohIyo |haa| boracaM sumunIta to / / 33 / / lADavaMsa sobhA kA sA teha paTi sAra sarapagAra to / / sAnabhUSaNa jAne bhalo |saa0| prabhinavo goyama avatAra to // 33 // sumatikIratI sUrI prAcArya |saa| sebayo geha manudIna to / / rasmamUSaNa sUrI bari stavyo / sAmAnamUSaNa sUrI dhanya to // 34 // 1 seha pATi puraMdhara sArA vIptA hUMbaDa vaMsato // prabhAcha mahIcAdalo saa| jJAna sarobara haMsa to / / 3 / / kalyAraNa kIratI pASAya |saal| sekyo ha subha mana to| mAvirANa brahma stampo saa0| prabhAra dhana dhana to / / 3 / / teha pATa udayAcala sUra sAta mithyAvAdI madacUra to / / pAricA vAdisvara saa0| dIThaDi hoI pArada to / / 37 / /
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 yazodhara rAsa mUlasaMgha bhAratI gacha |saaof paramanaMdI gacha rAya to / / teha pAri sohi dInakara |saan sakalakIratI guNa kAya ho / / 5 / / mubamakosi bhuvi vikhyAta saa0| tasa pATi sAra saNagAra to / / zAmabhUSaNa jJAnadAyaka sAsa goyama sama prAcAra to // 52 // vijaya kIratI guru gamachapatI |saal| dhana sipI munIhaMsa to / / tasa paTopara mubhI saa0| vAdIpakara yara vaMsa so // 53 // hUMbaDa kula sAM sAbane |saal| sakala bhUSaNoM nuta pAya to / / vApIyAM mAnamardana |saa0 SaTadazaMNa vAdI rAma to // 54 // teha pATi sumatIkorasI sUri sAo| teha pATi upayomAna to|| bhavIyo kamala vikAsavA (saa0| guNakIratI guNa jANato // 55 // eha gachapatI taNi pranyama sA0brahmacArI jiNadAsa to / sotibAsa tasa pada ghara sAna brahma haMsarAma guNavAsa to / / 56 / / rAjapAla brahma seha pATi saa0| sAMprati zrI zAMtizAsa to / / teha upadesa dhanapora |saalshrii jinadharma ulhAsa to // 5 // jaina brAhmaNa sohi tIhAM saa| zrI saMgha aneka prakAra to // saMghavI maikI prAdi sahU |saa0| kari jinadharma udAra to // 58|| dhana pana sAlakoratI guru |saa0| jehane ehyA sIsa nidhAna to|| dhana dhana brahma zrI jiganAsa saa0| racyA zAstra rAsa nidhAna to // 56 / / cana pama jilAsa brahmavANI saa0| pratIyodhyA brAhANa rAja to|| pramaMta paMDayAnA nAma bhatU saa0| jANe jehane rAja samAna to / / 6 / / tANeM Adara ko samakIta ratna saao| yale jIvadayA pratipAla to / / paTa sarpadIya karatha sAo! kutulUkhAMna sabhA visAla to // 61 / / anadharma tihAM thApIyo saao| vyApIyo jasa apAra to|| biMba prAsAda uddhAra karapA |saan tasa supta kevajI udAra to / / 62 // tasa putrI pAvatI saa0| paraNI gharata sarkata to|| covIsa brAhmaNa kuli saa0| sohi mahImAvaMta to / / 13 / /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI ajItamatI evaM usake samakAlIna kavi 303 sasa putra doe pavitra |saal| bIkama gaMgAdhara nAsa to / / anavAdI vidyAnilA |saa0| samakita ratana suThAma to / / 6 / / gaMgApareM sapa uddharayo |saal| bhAgya saubhAgya samudra to / / bisAlakIti pATi harA saa0| devendrakIti surendra to||65|| prakalaMka surIne sAo1 kA pratIka yo / jinadharma tIhAM uddharayo |saa anarAjAyi pUjA kIvato / / 6 / / triviSa prAgama jAriNa bhalA |saal| vikramabhaTTa vikhyAta to / / vidyAdAna jINi dIyAM / sAo! mahIyasakoti sujAta to / / 6 / / prajavAI tasa bhAminI |saa0 sIsasamakita guNa khANato / / tasavi putra bIzArada |saa0| vevendra vAsudeva jANato / / 68 / / jinavara caraNa kamala sevi sANA kari jina zAstra abhyAsa to / / kavI deveneM eha racyo |saao! rAya jasodhara taNoM rAsa so / / 6 / / sabhila sarva sukha saMpaji saa0| parmabudhI hoi prakAsa to / / putra pautra dhAnya bana |saa0] maMgala pAnaMda utsAsa to // 7 // saMvata 16 pAThabhIsi | sA0 pAsI suda bIja zukravAra to| rAsa rathyo nava rasa bharamo |saal| mAyA nayara majhAra to / / 7 / / lajhe lakhAvije maNi |saa bhAva sahita suriNa jeha to / / teha ghira naSya nadhya saMpaji saa0| nita maMgala teha geha to 172 / / munIsuvrata jina agitIlo |saal| vikamadevendra kari seva to / / vAsudeva cakrIrAme |saaot jayadeva kahIM stavyo deva to 573 / / paMcakalyANi pUjIyo |saa0| devakIya suyaza prakAmA to / / zrI siMghane maMgala karo !saa0| so jina pUravo pAsa to // 74| vastu jina cocIsa taNA jina covIsa taNA namIte pArA / rAya jasohara taha taNo / rAsa rayo me sAra nIrmala . sarasvatI mAya prasAda thii| zrIgurutaraNI mahimAya ujvala / /
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazoSararAsa prakAra mAtra pada svara, jo koI cUko hoya bhAdarayo kavI muSa karI, kSamA karayo sahU koya // 1 // zrIrastu uttamadAnasIlaguNabhRt saMvAyaturyAtmane naMbatve tadanasakIti mahimAII ksat zAsanaM // jIvaMtu jvalayAk sughobhitahatA tApIH kavIndrAH sadA sanama : kilababaMtA tribhuvane jano bayAlakSaNaH / / 1 / / iti zrI yazodhara mahArAja caritre rAsanUDAmaNI kAvyapratichaMce bhUdevakavi zrIvikramasutadevendra viramite yazoSa yazodhara rAjAdi bhavAMtara yathAkrama svargagamanonAma navamo'dhikAraH / yazodhara rAsa saMpUrNa / / parahaMtaH / / saMvata 1644 varSe bhAdrayA sudi 2 bhRgau / prahamApharapura vAstamyaM / udIya jAtIya rAula somanAtha suta vizvanAtha lokhataM / zubhaM bhavatu / praya saMkhyA pAMjIsase pUrA / loka 3500 1 iti zubham /