Book Title: Bhasya Trayam
Author(s): Devendrasuri
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008976/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthAMka 72 zrImad devendrasUri viracitaM bhASyatrayam (sArtha) devatattva, gurutattva ane dharmatattvanA ArAdhaka jijJAsuo mATe atyaMta upayogI grantha ANY WAY :prakAzaka : (sadgata zeThazrI veNIcaMda suracaMda saMsthApita) zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa - mahesANA kiMmata rUA. 46=00 chApelI kiMmatathI vadhAre kiMmata levI nahi. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *abhiiiiiiiiiii iiiii sa--jJAna-vatriALa mokSamA ! zrImad devendrasUri viracita bhAzaya [sArtha devatattva, gurutattva ane dharmatattvanA ArAdhaka jijJAsuo mATe atyaMta upayogI grantha : prakAzaka: (sadgata zeThazrI veNIcaMda suracaMda saMsthApita) zrImadda yazovijyajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa - mahesANA | vIra saM. 2533 I. sa. 2006 vi. saM. 2063 AvRtti 8mI nakala 3000 'kiMmata : rUA. 46=00 chApelI kiMmatathI vadhAre kiMmata levI nahi Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana 1 bhASyatrayammnI A agAu sAta AvRttio bahAra paDI cUkI che sAtamI AvRttinI 3000 nakala khalAsa thatAM A AThamI AvRttinI 3000 nakala jaina samAja samakSa mUkatAM amane atyaMta harSa thAya che. temaja A graMtha sarva koine vadhAre upakAraka banaze ema icchIe chIe. 2 vidhimArganA anubhavIone A graMthanA bhAvArthamAM koi sthAne bhUla athavA viparItapaNuM jaNAya to teo amane lakhIne mokalaze evI vinaMti che. jethI AgAmI AvRttimAM sudhArI zakAya. 3 A graMthanA prakAzanamAM presa doSAdinA kAraNe prupha Adi jovAmAM je koi kSatio agara truTio rahI gai hoya te sudhArIne vAMcavA vinaMti temaja amane jaNAvavAthI AgAmI AvRttiomAM sudhArI zakAya. 4 sArA kAgaLa, suMdara chapAi, tathA pAkuM bAinDIMga hovA chatAM saMsthAnA uddeza mujaba kiMmata ochI rAkhavAmAM Avela che. mahesANA 2063 mAgasara } prAptisthAna zrI jaina zreyaskara maMDaLa sTezana roDa, mahesANA - 384001 phonaH (02792) 222927 li. DaoN. zrI' maphatalAla je. zAha ona2I sekreTarI zrI jaina zreyaskara maMDaLa bAbu bilDIMga, pAlItANA, saurASTra pIna - 364270 : mudraka : bharata prinTarI kAMtilAla DI. zAha nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-1. phona : 22164798 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA zrI jainadarzanamAM devatattva, gurutattva ane dharmatattva e traNa tattva prasiddha che, te ja traNa tattvane AdarapUrvaka ArAdhavAnI vidhirUpa zrI devendrasUrIzvarajIe A graMthamAM kahela traNa bhASya racyAM che. temAM caityavaMdana bhASya devatatvarUpa che, kAraNa ke emAM zrI arihaMtadevane vaMdanA karavAno vidhi covIsa dvArothI darzAvelo che. guruvaMdana bhASya gurutattvanA svarUpavALuM che, kAraNa ke emAM gurune vaMdanA karavAno vidhi darzAvyo che ane pratyAkhyAna bhASya dharmatattvarUpa che, kAraNa ke sAdhuno sarvaviratidharma mULaguNathI ane uttaraguNathI ema be prakArano che. temAM pAMca mahAvrata te mULa guNa dharma ane piMDevizuddhi Adi (AhAra vidhi vagerenA) AcAra te uttaraguNa dharma. temaja zrAvakanA dezavirati dharmamAM paNa pAMca aNuvrata te mULaguNa dharma ane zeSa 7 vrata te uttaraguNa dharma che. tyAM A pratyAkhyAna bhASyamAM kahela 10 prakAranAM kALa-pratyAkhyAno te sAdhuno ane zrAvakano uttaraguNa dharma che. mATe pratyAkhyAnabhASya dharmatattvarUpa che. A bhASyomAM devavaMdanavidhi, guruvaMdanavidhi ane pratyAkhyAnavidhi darzAvelA hovAthI A grantha vidhi-mArgano athavA kriyA-mArgano grantha gaNAya. A graMthamAM caityavaMdana sUtro, dvAdazAvarta-vaMdanasUtra ane pratyAkhyAnanA AlApako kahyA nathI te pratikramaNa vagere granthomAM chapAI gayelA hovAthI prasiddha che. mATe temAMthI jANI levA. caityavaMdana-bAgamAM-nAmajina-sthApanAjina (eka caityanI pratimA) dravya jina-bhAvajina-traNe lokanI sarva pratimA, vartamAnamAM vicaratA jinezvaro-(prasaMge) zrutajJAna, sarvasiddha-vartamAnazAsananA nAyaka-giranAra tIrtha-ane aSTApada vagere tIrtha e 11 ne vaMdanA-namaskAra ane te uparAMta zAsanarakSaka samya-daSTi devadevInuM smaraNa. e 12 viSaya mukhya che ke jene granthakartAe 41 thI 45 mI gAthA sudhImAM 12 adhikArarUpe spaSTa Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzAvyA che ane prasaMgathI bIjI aneka vidhio 24 dvAranA 2074 bolathIpratibhedathI darzAvI che. - guruvaMdana-paSyamAM AcArya zrI Adi padavIdhara munimahArAjanI 12 AvartavALA vaMdanathI vaMdanA karavAno vidhi mukhya darzAvyo che. ane prasaMge sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghamAM paraspara vaMdanano vidhi, vaMdanAno samaya ityAdi aneka vidhio 22 dvAranA 492 pratibhedathI darzAvI che. pratyAyAna-madhyamAM-namukkArasahiye Adi 10 prakAranA kALa pratyAkhyAnano mukhya viSaya che, ane te prasaMge cAra prakArano AhAra, bAvIsa prakAranA AgAra-apavAda, bhakSya-abhakSya vigaIo, bhakSya vigaInAM nIviyAtAM ane pratyAkhyAnanA prakAra Adi aneka prakAranuM svarUpa darzAvyuM che A bhASyano viSaya prathamanA be karatAM kaThina che. A traNe bhASyano viSaya granthakartAe zrI Avazyaka sUtranI cUrNi, niyukti ane bhASya vagere siddhAntomAMthI ati saMkSepamAM uddharyo che. jethI abhyAsIone ati sugamatAvALo che. vartamAna samayamAM to vidhivAdanA e traNe viSayane aMge paThana-pAThana karavA yogya A ja grantha upalabdha thAya che, e traNe bhASyanI avacUri paMdaramA saikAmAM thayelA atiprasiddha AcArya zrI somasuMdarasUrijIe racI che tathA caityavaMdana vidhinA saMbaMdhamAM to A bhASyanI pUrve AcArya zrI zAntisUrijIe caityavaMdana sUtro sahita 910 gAthAono "yavaMza mahAmAna" nAmano grantha racelo che. te traNeya bhASyanI avacUri tathA ceiyavaMdaNa mahAbhAsa e banne chapAIne prasiddha paNa thayA che. zrI jJAnavimaLasUrIzvarajIe A traNe bhASyano bAlAvabodha (bhASA artha) lakhelo che tathA caityavaMdana bhASyanI saMghAcAravRtti AcArya devendrasUrijInA ziSya zrI dharmaghoSasUrijIe racI che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhASyono artha lakhavAmAM zrI Avazyaka-niryukti, AvazyakavRtti paMcAzaka, pravacanasAroddhAravRtti, dharmasaMgrahavRtti-ityAdi granthonI temaja caityavaMdana bhASyano artha lakhavAmAM ceiyavaMdaNa mahAbhAsa vagerenI sahAya lIdhI che. zrI tapagaccharUpI gaMgA-pravAhane himAlaya tulya zrImad jagazcaMdrasUrijI make jemane AyaMbila tapanA prabhAvathI vaza thaI citoDanA rANAe "tapA" evuM biruda ApyuM (jathI tapagaccha nAma paDyuM, ane te rANAnI sabhAmAM digaMbarAcAryo sAthe vAda karatAM hIrA peThe abhedya rahyAthI jemane hIralA jagacaMdrasUrijI evuM paNa birUda rANAzrIe ApyuM hatuM temanA ziSya zrImad devendrasUrijIe traNa bhASyAtmaka A graMtha racelo che. ukta mahAtmAe A sivAya vaMdAvRtti, sAravRttidazA, karmagrantha tapAstamopahA, siddhapaMcAzikA, zrAddhadinakRtyasUtra ane vRtti, dharmaratnavRtti, navInakarmagraMthapAMca vRtti sahita, siddhadaMDikAstava, sudarzanacaritra, sirisihavaddhamANa pramukha stavano vagere aneka grantho banAvI mahad upakAra ryo che. temane "vidyAnaMda' ane "dharmakIrti' upAdhyAya nAmanA be ziSyo hatA. upA. zrI dharmakIrtine pAchaLathI sUripada maLyuM tyAre temanuM AcArya zrI dharmaghoSasUri' evuM nAma paDyuM. teo zrI devendrasUrijInI pATe AvyA. temaNe paNa zatruMjayAdi tIrthanAM kAvyo, covIsa jinastuti, naMdI stuti, svagurukRta-caitya0 bhASyanI vRtti (saMghAcAra nAmanI) vagere saMskRta graMtho tathA keTalAeka prAkRta prakaraNo avacUri sAthenAM banAvelAM che. prakAzaka - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI caitya-vandana-bhASyam vaMdittu vaMdaNijje savve cii-vaMdaNA''isu-viyAraM / bahu-vitti-bhAsa-cuNNi-suyA'NusAreNa vucchAmi // 1 // 4 dahatiga ahigamapaNagaM dudisi tihugghtihaauvNdrnnyaa| paNivAya namukkArA vannA solasaya-sayAlA // 2 // igasIisayaM tu payA~ saganau~I saMpayo u paNa dNddaa| baoNra ahigAracau-vaMdaNijja sairaNijja cauha-jiNA // 3 // 2 3 2 25 26 29 gaaraa| cauro thuI nimittaTTa bAra heU asolA aagaaraa|| guNavIsadosa ussagga-mANe thuttaM ca saga velA // 4 // dasa-AsAyaNa-cAo savve cii-vaMdaNAi tthaannaaii| cau~vIsa duvArehi~ du-sahassA huMti causayarA // 5 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI caitya-vandana bhASya maMgaLAcaraNaH viSayaH paraMparA-saMbaMdhaH-adhikArIH prayojanaH vaMdana karavA yogya sarvajJone (sarvane) vaMdana karI, aneka TIkAoH bhASyoH cUrNioH ane AgamoH anusAra caityavaMdana vagereno suvicAra kahuM chuM. // 1 // 24 mukhya dvAro-peTA bhedonI saMkhyA sAthe. 1-10 2-5 3-2 4-3 dazatrikaH pAMca abhigamaH be dizAoH traNa prakAranA avagrahaH 5-3 6-1 7-1 8-1647 traNa prakAranI vaMdanAH praNipAtaH namaskAraH solaso suDatAlIsa akSaroH // 2 // 9-181 11-5 ekaso ekyAsI padoH sattANuM saMpadAoH pAMca daMDakoH 12-12 13-4 14-1 bAra adhikAroH cAra vaMdana karavA yogyaH smaraNa karavA yogyaH 10-97 15-4 cAra prakAranA jinezvara bhagavaMtoH // aa 16-4 17-8 18-12 19-16 cAra stutioH ATha nimittoH bAra hetuoH sola AgAroH 20-19 21-1 22-1 23-7 ogaNIsa doSoH kAussagganuM pramANaH stavanaH sAta veLAH (caityavaMdana) // 4 // 24-10 daza AzAtanAono tyAgaH (e) covIsa dvA2one AzrayIne caityavaMdanAmAM (nAM) sarve sthAno be hajAra cummottera (2074) che. pA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 10 13. 14 15 16 15 17 -vAvAracca tinni nisIhI tinni u payAhiNA tinni ceva ya paNAmA tivihA pUyA ya tahA avattha-tiya-bhAvaNaM ceva // 6 // ti-disi-nirikkhaNa-viI paya-bhUmi-pamajjaNaMca tikkhutto vannA''i-tiyaM muddA-tiyaM ca tivihaM ca paNihANaM // 7 // ghara-jiNahara-jiNapUA-vAvAraccAyao nisiihi-tigN| aggaddAre majjhai taiyA ciD-vaMdaNA-samae // 8 // aMjali-baddho addhoNaau aM paMceMgao aNti-pnnaamaa| savvattha vA tivAraM sirAi-namaNe paNAma-tiyaM // 9 // aMga'gga-bhAva-bheyA, pupphAhArathuIhiM pUrya-tigaM / paMcuvayArA aTThovayAra savvoMvayArA vA // 10 // bhAvijja avattha-tiyaM piMDattha payattha stra-rahiattaM / chaumattha-kevalittaM siddhattaM caiva tassattho // 11 // DOT - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 1. dazatrikA traNa nizIhiH traNa pradakSiNAH traNa praNAmoH traNa prakAranI pUjA ane traNa avasthAnI bhAvanAH llll traNa dizA tarapha jovAno tyAga: traNa vAra paga nIcenI jamInanuM pramArjanaH varNa vagere traNa traNa mudrA ane traNa prakAranuM praNidhAnaH //zA - 2. traNa nisAhioH mukhya bAraNeH vacamAM ane trIjI caityavaMdana vakhateH (anukrame) gharanIH jinamaMdiranI ane (dravya) jinapUjAnI pravRttinA tyAgane AzrayIne traNa nirItio thAya che.) ITa 3. praNAmatrikaH aMjalibaddhaH ardhavanataH ane paMcAMga: e traNa praNAmo athavAdareka ThekANe traNavAra mastaka vagere (aMgo) namAvavAthI traNa praNAmo (thAya che). II 4. pUjAtrikaH aMga: agra ane bhAvanA bhede, puSpaH AhAra ane stuti e karIne traNa pUjA; athavA paMcopacArIH akhopacArIka ane sarvopacArIH (e traNa pUjA). 10ll. 5. avasthAtrika piMDIH padastha ane rUparahitatvaH e traNa avasthA bhAvavI. ane chAtvaH kevalitvaH ane siddhatvaH teno artha che. ||11|| Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhASyatrayam. 1 nhavaNaccagehiM chaumattha-vatthaMpaDihAragehiM kevaliyaM / paliyaMkussaggehi ajiNassa bhAvijja siddhattaM // 12 // uDDhA-'hotiriANaM tidisANa nirikkhaNaM caijjahavA / pcchim-daahinn-vaamaannjinn-muh-nntth-ditttthi-juo||13|| 3 vanna-tiyaM vannatthA-''laMbaNamAlaMbaNaM tu paDimAI / joga-jiNa-muttasuttI-muddA-bheeNa mudda-tiyaM // 14 // annunnaMtariaMguli-kosA-''gArehiM dohiM hatthehiM / piTTovari kuppara-saMThiehiM taha joga-muddatti // 15 // cattAri aMgulAI puraoM UNAI jattha pcchimo| pAyANaM ussaggo esA puNa hoi jiNa-muddA // 16 // muttA-suttI muddA jattha samA dovi gabbhaA hatthA / te puNa nilAGa-dese laggA anne alaggatti // 17 // 12 11 - 13 14 1 c. ubhara 8 101 12 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 caityavaMdana bhASya jinezvara bhagavaMtanA snAna ane pUjA: vaDe chabastha avasthA prAtihAryo vaDe kevaLipaNuM; paryakAsanaH tathA kAussagnaH vaDe siddhapaNuM : bhAvavuM. (12) 6. dizi-nirIkSaNa varjana-trika jinezvara bhagavaMtanA mukha upara sthApita daSTivALA thaIne upara nIce ane AjubAju: athavA-pAchaLaH jamaNIH ane DAbIH (e) traNa dizAo tarapha jovAno tyAga karavo. II17ll 7. varNAdi-trika ane mudrAnTikaH akSara (zabda): ane artha tathA pratimA vagerenuM AlaMbanaH e varNAdi AlaMbanatrika che. ane yogamudrA jinamudrAH ne muktAzuktimudrA e bheda vaDe mudrAnTika che. ll14 yogamudrA parasparanA AMtarAomAM AMgaLIyo goThavI DoDAnA AkAre banAvI peTa upara koNI rAkhelA, be hAtha vaDe thayelA AkAravALI mudrA te-yogamudrA che. 1pI. jinamudrA ane jemAM, paganuM aMtara AgaLa-cAra AMgaLa ane pAchaLa kaMIka ochuM hoyaH e-jinamudrA. /16ll muktA-zuktimudrA jemAM, sarakhA banne ya hAtha garbhita rAkhI ane te lalATa pradezane aDADelA hoyaH koI AcArya kahe che, ke-"aDADelA na hoya" te-muktAzuktimudrA. /1LA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhASyatrayam paMcaMgo paNivAo thaiya-pADho hoi joga-muddAe / 5 6 7 8 vaMdaNa jiNa - muddA paNihANaM mutta-suttIe // 18 // paNihANa-tiyaM ceiia-munni-vNdnn-ptthnnaa-sruuvNvaa| maNa-vaya-kAegattaM sesa - tigattho ya payaDutti // 19 // 5 8 3 3 no 1 2 4 5 saccitta- davvamujjhaNa- maccittamaNujjhaNaM maNegattaM / iga- -sADi-uttarAsaMgu aMjalI sirasi jinn-ditttthe||20|| 9 1 2 3 11 10 iya paMca - vihA- 'bhigamo ahavA muccaMti rAya - ciNhAI / 4 7 khaggaM chattovANaha mauMDaM camareM a paMcamae // 21 // 1 5 PS 2 3 4 vaMdaMti jiNe dAhiNa-disiTTiyA purisa vAmadisi nArI / 10 7 9 11 nava-kara jahanna saTThi-kara jiTTha majjhuggaho seso // 22 // 3 2 namukkAreNa jahannA cii-vaMrdaMNa majjha dNdd-thui-jualaa| parNa-daMDa-thui-caukkaga-thaya-paNihANehiMukkausA // 23 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 caityavaMdana bhASya traNa mudrAno upayoga paMcAMga praNipAtaH ane stanapAThaH yogamudrAe vaMdanaH jinamudrAe ane praNidhAnaH muktAzuktimudrAeH thAya che. I18. 8. praNidhAnatrika caityavaMdanaH munivaMdanaH ane prArthanAsvarUpa athavA manaH vacana kAyAnuM ekAgrapaNuM e-praNidhAnatrika (gaNAya che.) ane bAkInA (be) trikono artha saraLa che. (daza trika pUrA) I19 2. pAMca abhigamoH sacitta vastuo choDI devIH acitta vastuo rAkhavIH mananI ekAgratAH eka zATaka uttarAsaMgara ane jinezvara paramAtmAne jotAMnI sAthe ja mastake aMjali joDavIH 20LA bIjI rIte pAMca abhigamaH e pAMca prakArano abhigama. athavA talavAra chatraH mojaDI muguTara ane pAMcamuM cAmara e rAjacihno bahAra mUkI de che. 21// 3 be bAju jamaNI bAjue UbhA rahelA puruSo ane DAbI bAjue UbhI rahelI strIoH jinezvara prabhune vaMdana kare. 4. avagraha jaghanya-nava hAthaH utkRSTaH-sATha hAthaH bAkIno-madhyama avagraha che. 22aa 5. traNa prakAranAM vaMdanoH namaskAra vaDe jaghanya daMDaka ane stutiyugala vaDe madhyamaH pAMca daMDaka, cAra stuti, stavana ane praNidhAno vaDe utkRSTaH caityavaMdanA thAya che. 23 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 5 12 anne biMti igeNaM sakka-tthaeNaM jahanna vaMdaNayA / 6 6 11 8 10 9 tadduga-tigeNa majjhA ukkosA cauhi~ paMcahi~ vA // 24 // bhASyatrayam 2 3 5 4 paNivAo paMcago do jANU kara- duguttamaM ca / 13 14 8 10 11 12 sumahattha-namukkArA iga duga tiga jAva aTTha-sayaM // 25 // 6 1 2 3 9 4 aDa-saTThiaTTha vIsA nava-nauya - sayaMca du-saya- saga-nauA 5 8 10 do-guNatIsa dusaTTA du-saula aDa-naua-saya du-vanna sayaM // 26 // 1 2 iya navakAra-khamAsamaNa- iriya-sakka-tthayA''i-daMDesu / 6 4 3 5 paNihANesu a a - durutta- vanna sola-saya-sIyAlA // 27 // 2 3 4 5 6 8 10 nava battIsa tittIsA ticatta aDavIsa sola vIsa payA / maMgala- iriyA - sakka-tthayA - isa egasII - saya // 28 // 6 56 13 78 10 aTThaTTha-navaTTha ya aTThavIsa solasa ya vIsa vIsAmA / 2 3 12 kamaso maMgala iriyA sakka-tthayA - ''Isu saga - nauI // 29 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 15 temAM matAntara bIjA AcArya bhagavaMto kahe che ke-"eka namutthaNa vaDe jaghanyaH be ke traNa vaDe madhyama ane cAra ke pAMca vaDe utkRSTa citya) vaMdanA thAya che. 24 6. paccAlga praNipAtaH be ghuMTaNaH be hAtha ne mastaka: e pAMca aMge praNipAtanamaskAra thAya che.. 7. stutiH eka be traNa thI zarU karIne ekazo ATha: sudhInAH uttama ane vizALa arthothI bharelA zloko-kaDIo vaDe (stuti karIne) namaskAro thAya che. rapAI 8. kula akSaroH aDasaTTa: aThThAvIsaH ekaso navANuM: baso sattANuM: baso ogaNatrIsaH baso sAThaH baso soLaH ekaso aDhANuM ekaso bAvana: 26o. e pramANe navakAra: khamAsamaNaH IriyAvahiyaM: ane zakrastavaH vagere daMDakomAM ane praNidhAnomAM sarva maLI bIjIvAra nahi bolAyelA soLaso suDatALIsa (akSaro che.) 2. 9 kula-padoH maMgaLasUtra-navakAra-iriyAvahiyaM ne zakrastavaH vageremAM (anukrame) navaH batrIsa tetrIsa tetAlIsa: aThThAvIsaH soLaH ne vIsaH (sarva maLI) ekaso ekyAsI (pado) che. 28 10. kula saMpadAoH maMgaLasUtra IriyAvahiyaMne zakrastava vageremAM anukrame ATha: ATha: nava: ATha: aThThAvIsaH soLaH ane vIsaH (ema sarva maLI) sattANuM saMpadAo-visAmAo che. rA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam vanna-'TTha-saTThi, nava-parya navakAre, aTTha saMpayA tattha / saMga-sapaya paya-tullA satarakkhara aTThamI du-payA // 30 // "nava-'kkharaSTamI du-paya chaTThI" ityanye / paNivAya akkharAiM aTThAvIsaM, tahA ya iriyAe / nava-nauyamakkhara-sayaMdu-tIsa-paya sNpyaa-atttth||31|| nava-nauyamakkhara sa-payasapayA 2 3 4 5 6 10 1 duga duga iga cauiga paNa sNpyaai-pyaa| icchA iri gama pANA je me egidi abhi tassa // 32 // abbhuvagamo nimittaM oheyara-heu saMgahe paJca / jIva-virAhaNa-paDikkamaNa-bheyao tinni cUlAe // 33 // 11 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 du ti cau paNa paNa paNa du cau ti paya sakka tthaya sNpyaaipyaa| 12 13 14 15 16 17 namuAigapurisologuabhayadhamma-'ppa-jiNasavvaM / 34 / / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 17 eka eka sUtramAM akSaroH padoH ane saMpadAoH navakAramAM - akSaroH-aDasaThaH padoH-navaHne saMpadAo ATha: che. temAM-sAta saMpadAo pada pramANe che. ane sattara akSarovALI AThamI saMpadA be padovALI che. 3gA (paraMtu) AThamI saMpadA nava akSarovALIHne chaThThI saMpadA be padovALIH che (ema bIjA AcArya bhagavaMto kahe che.) praNipAta tathA iriyAvahiyaM sUtramAM praNipAtamAM akSaroH aThThAvIsa tathA-iriyAvahiyamAM ekaso navANuM akSaroH batrIsa-padoHne saMpadA-AThaH che. / / 31 / tenI saMpadAonAM Adi padoH iriyAvahiyaM mAM-beH be: eka: cAraH ekaH pAMcaH agiA2H ane chaHpado saMpadAomAM che. Adipado icchAmiH iriyAvahiyAeH gamaNAgamaNeH pANakkamaNeH je me jIvA virAhiyAH egidiyAH abhihayAH ne tassa uttarIkaraNeNaM0 // 32 // saMpadAonAM nAmoH abhyupagamaH nimittaH ogha-sAmAnyahetuH vizeSahetuH ane saMgrahaH e pAMcaH ane jIvaH virAdhanAH ane pratikramaNa: e bhedanAmathI cUlikAmAM traNa che. / 33 / / zakrastavamAM beH traNaH cAraH pAMcaH pAMcaH pAMcaH beH cAraH ane traNaH pado che. zakrastavamAM saMpadAonAM Adi padoH-namunthuNaMH AI-garANuMH purisattamANuM: loguttamANuM : abhayadayANuM: dhammadayANuM: appaDihayavaranANadaMsaNadharA jiNANuMH ne savvasUrNaH / / 34 / ra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam thoavva-saMpayA oha-iyara-heUvaoga taddheTha / sa-visesuvaoga sarUva heuniyasamaphalaya mukkhe||35|| 7 8 do-saga-navyA vannA nava saMparya paryaM tittIsa sakka thae / ceiyathayaTThasaMpaya ticattapaya vanna dusayaguNatIsA // 36 // 11 11 10 ducha saga nava tiya cha ccauchappaya ciisaMpayA, payA pddhmaa| 11 .12 13 14 15 16 17 18 arihaM vaMdaNa saddhA anna suhama eva jA tAva // 37 // 3 4 abbhuvagamo nimittaM heU iMga-bahu vayaMta AgArA / AgaMtuga-AgArA ussaggA-'vahi sarUva'TTha / 38 / nAmathayAisu saMpaya payasama aDavIsa sola vIsa kmaa| aduruttavanna dau-saTTha du-sayasola-TTa naua-sayaM / 39 / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 caityavaMdana bhApya tenAM nAmoH stotavya: ogha-sAmAnyataH vizeSahetuH upayogaH taddhatuH savizeSopayogaH svarUpa hetuH nijasamaphaladaH ne mokSa saMpadA che. rUpA zakastava tathA caityastavamAMzakastavamAM-basosattANuM akSaroH nava saMpadAoH ne tetrIsa pado che. caityastavamAM -ATha saMpadAoH teMtAlIza padoH ane baso ogaNatrIsa akSaroH che. 36ll. saMkhyA ane padoH caityastavanI saMpadAo-beH cha sAtaH navaH traNa chaH cAraH ne chaH padovALI che. pahelAM pado-arihaMta ceIyANaH vaMdaNavattiyAe saddhAeH annattha UsasieNeH suhamehi aMgasaMcAlekiM: evabhAIehi AgArehiMH jAva arihaMtANaMda tAva kArya ll3LA. te saMpadAonAM nAmo abhyapagamaH nimittaH hetu ekavacanAtta AgAra: bahuvacanAnta AgAraH AgaMtuka AgAraH kAyotsargano avadhi ane svarUpaH e ATha (nAma) che. 38 nAmastavAdikamAM saMpadAo pado jeTalI che. anukrame aThyAvIzaH soLane vIsa che. ane pharIthI nahi bolAyelA akSarobaso sAThaH baso soLaH ne ekaso aThANuM che. ll3lA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 3 4 paNihANi duvannasayaM kameNa-saMga-ti-cauvIsa-tittIsA guNatIsaaTThAvIsAcautIsiga-tIsa-bAraguruvannA / 4 / / cauta TI40 // paNa daMDA sakkatthaya ceiya nAma sua sirddhathaya ittha / do iga do do paMca ya ahigArA bArasa kameNa // 41 // namujeya a arihaM loga savva pukkha tama siddha jo devaa| ujji cattA veyAvaccaga ahigAra-paDhama-payA // 42 // 1 2. 13 paDhamahigAre vaMde bhAva-jiNe bIyaaMmi davva-jiNe / iga-ceMDya-ThavaNa-jiNetaiya cutthNminaam-jinne||43|| tihuaNa-ThavaNa-jiNe puNa paMcamae viharamANa-jiNa chtthe| sattamae sua-nANaM aTThamae savvasiddha-thuI // 44 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 21 traNa praNidhAnomAMHpraNidhAnomAM ekasobAvana (akSara) che. guru eTale joDelA akSaroanukrame-sAtaH traNaH covIsa. tetrIsa. ogaNatrIsa. aThyAvIsaH cotrIsaH ekatrIsaH ane bAraH guru-joDelA akSarovyaMjano che. II4ll 11. pAMca daMDakaH ane 12. adhikAroH ahiM-zakrastavaH caityastavaH nAmastavaH zrutastavaH siddhastavaH e pAMca daMDaka che. (temAM) anukrame beH ekaH beH beH ane pAMcaH (ema) bAra adhikAro che. 41 12. adhikAranI maryAdAH e adhikAronAM pahelAM pado-namuH je a avaH arihaMH logassaH savvaloeH pukSmaravaraH tamatimiraH siddhANaM buddhANaM: jo devANaH ujjitaH cattAriH ne veyAvaccagaH // 4 // 12 adhikAranA viSayoH pahelA adhikAramAM bhAvajinezvaroneH bIjAmAM dravya jinezvaroneH trIjAmAM eka deharAsaramAM rahelA sthApanA jinezvaroneH ane cothAmAM nAma jinezvaroneH vaMdanA karuM chuM : II43 vaLI, pAMcamAmAM traNe jagatmAM rahelA sthApanA jinezvaroneH chaThThAmAM vicaratA jinezvaroneH sAtamAmAM zrutajJAnaneH (vaMdana). AThamAmAM sarva siddha paramAtmAonI stuti che. II44aa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 3 titthA - 'hiva- vIra- thuI navame dasame ya ujjayaMta thuI / 10 22 6 9 aTThAvayAi igadasi sudiTThi-sura-samaraNA carime // 45 // 4 ra 3 nava ahigArA iha laliya- vittharA-vittimAi- aNusArA / 9 5 7 tinni sua-paraMparayA bIo dasamI igArasamo // 46 // 3 Avasya - cunnIe jaM bhaNiyaM " sesayA jahicchAe" / 9 10 teNaM ujjitA-''D vi ahigArA sua-mayA ceva // 47 // 4 2 bIo suatthayAI (i) atthao vannio tahiM caiva / sakkathayate paDhio davvAriha - vasari payaDattho // 48 // 10 asaDhAinnaNavajjaM gIattha avArayaMti majjhatthA / 5 6 7 8 9 10 11 "AyaraNAvi huANa" tti vayaNao subahu mannaMti // 49 // 6 3 4 2 1 6 5 cauvaMdaNijjajiNa-muNi suya siddhA iha, surA ya saraNijjA, 8 e 6 10 cauha jiNA-nAma-Tha(TTha)vaNa- davva-bhAva jiNabheeNaM // 50 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 23 navamAmAM zAsananA adhipati zrI vIra prabhunI stutiH dazamAmAM zrI giranAra tIrthanI stutiH agiAramAmAM aSTApada vagere tIrthonI (stuti): ane chellA (adhikAra)mAM samyagdaSTa devonuM smaraNa che. 45aa e adhikArone zAstrano AdhAra ahiM nava adhikAra lalitavistarAvRtti vagere anusAre che, ane bIjoH dazamo ane agiAramoH e traNa zruta paraMparAe che. II46 // Avazyaka cUrNinuM pramANaH je kAraNathI-Avazyaka cUrNimAM "bAkInA adhikAro icchApramANe' ema kahyuM che, te kAraNathI zrI giranAra vagere (traNa) adhikAra paNa AgamanI AjJA rUpa ja che. jaNA bIjo adhikAra paNa tyAM (Ava cU mAM)ja zrutastavanI zarUAtamAM artharUpe kahyo che, te dravya arihaMtone (vAMdavAnA) prasaMge zakrastavane cheDe goThavyo che, (tenuM kAraNa)spaSTa che. II485 prAmANika AcaraNa azaTha AcArye Acarela (AcaraNA jo) nirdoSa hoya, to madhyastha gItArtho tene niSedhatA nathI, parantu "tevI AcaraNA paNa prabhunI AjJA ja che" evuM Agamavacana hovAthI teno bahumAnapUrvaka svIkAra kare che. 5495 13. cAra vaMdanIyaH ahiM (caityavaMmAM) zrI jinezvara bhagavaMtoH munirAjAoH zrutajJAnaH ane siddha paramAtmAoH e cAra vAMdavA lAyaka che. 14. smaraNa karavA lAyakaH ane zAsanadevoH saMbhAravA lAyaka che. 15. cAra prakAranA jinezvaroH nAma jinezvaraH sthApanA jinezvaraH dravya jinezvaraH ane bhAva jinezvaraH e bhedothI jinezvara bhagavaMto cAra prakAranA kahyA cheH ||pagA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam nAma - jiNA jiNa-nAmA ThavaNa - jiNA puNa jiNida paMDi mAo / 24 davvaMjiNA jiNa- jIvA bhAvajiNA samavasaraNatthA // 51 // - 1 3 4 5 ha ahigaya- jiNa paDhama-thuI bIyA savvANa taiya nANassa / veyAvacca-garANaM uvaogatthaM cauttha - thuI // 52 // 4 pAva-khavaNattha iriyAi vaMdaNa-vvattiyAi chaM nimittA / pavayaNa-sura-saraNatthaM ussaggo iya nirmittaTTha // 53 // 3 caDe tassa uttarIkaraNa - pamuha sadvAiyA ye paNa heu / 7 9 10 11 veyAvaccagarattAi tinni ia heu bArasagaM // 54 // annattheyAi bArasaM AgArA evamAiyA cauro / 10 9 agaNI paNidi-chiMdaNa - bohI - khobhAi Dakko a // 55 // re 3 4 5 6 8 9 ghoDaga laya khaMbhAI mAlu ddhI niala sabari khaliNa vahU / 14 15 6 10 11 12 13 laMbuttara thaNa saMjai bhamuhaMguli vAyasa kaviTTho // 56 // 2 5 sirakaMpa mujhe vAruNi pehetti caijja dorsa ussagge / 6 9 10 11 13 12 14 15 laMbuttara thaNa saMjai na dosa samaNINa savahusaDDhINaM // 57 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 caityavaMdana bhASya cAra prakAranA jinezvaronuM svarUpa : jinezvara bhagavaMtanuM nAma, te-nAma jinezvara ane zrIjinendra bhagavaMtonI pratimAo, te-sthApanA jinezvaraH zrIjinezvara bhagavaMtonA (pahelAMnI ane pachInI avasthAvALA) jIvo, te-dravya jinezvaraH ane samavasaraNamAM beThelA prabhu, te-bhAvajinezvarA. //palA/ 16. cAra stutio : pahelI hoya amuka eka khAsa jinezvara bhagavaMtanIH bIjI sarva jinezvaronI trIjI jJAnanIH ane cothI thAya vaiyAvRtya karanAra zAsanadevonA upayoga mATenI che. parA 17. ATha nimitto : pApa khapAvavA mATe IriyAvahiya, vaMdaNavattiyAe vagere che nimitto, ane zAsanadevane saMbhAravA mATe kAussagga, e ATha nimitta che. parUA. 18. bAra hetuo: tasauttarIH vagere cArasaddhAe vagere pAMca ane vaiyAvaccagarANuM vagere traNaH e pramANe bAra hetuo che. //pa4o. 19. bAra athavA soLa AgAro : annatthaUsasieNe vagere bAra AgAra: ane evabhAiepti vagere cAra AgAraH te agnino, paMcendriyanI ADa (athavA vadha)no, rAjAdikathI gabharATano, ane sarpano. papI. 20. kAussagnanA ogaNIza doSo : ghoTaka-latA-khaMbhAdi-mALa-uddhi-nigaDa-zabarI-khalina-vadhulaMbuttara-stana-saMyati-bhramitAMgulI-vAyasa-ne kapittha //pa6ll zira kaMpa-mUka-vANI-ane prekSaNa: e pramANe doSo kAussagnamAM tajavA. emAM-sAdhvIjIne laMbunnaraHstana ane saMyatiH doSa na lAge, ne vadhUdoSa sahita zrAvikAne na lAge. pachI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhANatrayam X ssagga-pa iri-ussagga-pamANaM paNa-vIsussAsa aTTa saiMsesu / gaMbhIra-mahura-sadaM mahattha-juttaM havai thuttaM // 58 // paDikamaNeceiya jimaNa carama pddikmnn-suann-pddibohe| 13 8 9 11 12 10 5 4 cii-vaMdaNa iya jaiNo sattau velA ahorate // 59 // paDikamao gihiNovi hu saga velA paMca vela iyrss| pUAsu ti-saMjhAsu a hoi ti-velA jahanneNaM // 60 // taMbola pANa bhoya'NuvANaha mehunna suaNa niTThavaNaM / muttuccAraM jUaM vajje jiNa-nAha-jagaIe // 61 // iri-namukAra-namutthuNa-rihaMta thui-loga-savva-thui-pukkha / thui-siddhA-veyA-thui-namutthu-jAvaMti-thaya-jayavI // 62 // savvovAhi-visuddhaM evaM jo vaMdae sayA deve / deviMda-viMda-mahiaM parama-payaM pAvai lahu so // 63 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya - 21 kAussagnanuM pramANa : iriyAvahiyaMnA kAussagnanuM pramANa-paccIsa zvAsocchavAsaH ane bAkInA kAussaggomAM ATha: zvAsocchavAsanuM pramANa. 22. stavananA guNo : stavana-gaMbhIra AzayavALuM: madhura zabdovALuM : ane vizALa bhAvArthavALuM hovuM joIe. paTA 23. sAta caityavaMdano : pratikramaNa vakhate deharAsaramAM gocarI vakhate chellA praharamAM pratikramaNamAM sUvAnA samayeH ne jAgavAnA samayeH e pramANe munimahArAjane eka divasa-rAtamAM sAta veLA caityavaMdana karavAnuM hoya che. pahelA zrAvakane caityavaMdana kayAre karavAM pratikramaNa karatA gRhasthane paNa sAta vakhata, bIjAne pAMca vakhata, ane jaghanyathI traNa saMdhyAkALanI traNa pUjAomAM traNa veLA hoya ja. I60nA 24. daza AzAtanAH zrI jinezvaranA deharAsaranI jagatamAM pAnasopArI khAvAM, pANI pIvuM, bhojana karavuM, pagarakhAM paherI rAkhavAM, strIsaMga karavo, sUI javuM, thuMkavuM, pesAba karavo, jhADe pharavuM, jugAra ramavo-e na karavAM. 61il. devavaMdana vidhi :iriyAvahiya, namaskAra, namutthaNa, arihaMta, thoya, logassa, savaloe, thoya, pukharavaradI, thoya, siddhANaM, veyAvacca, thoya, namutthaNa, jAvaMti. (be.) stavana, ane jayavIarAya ll6rA upasaMhAraH e pramANe je koisarva upAdhivaDe vizuddha thaIne dararoja zrI jinezvaradevone vaMdana kare, te devanA Indro vaDe athavA zrIdevendrasUri vaDe stuti karAyelA mokSapadane jaldI prApta kare che. //63. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI-guru vandana-bhASyam guru vaMdaNamaha tivihaM taM phiTTA chobha bArasA''vattaM / sisnamaNAisu paDhamaM puNNa khamA samaNa dugi bIaM // 1 // jaha dUo rAyANaM namiuM kajjaM niveiuM pacchA / visajjio vi vaMdiya gacchai, emeva ittha dugaM // 2 // AyAssa u mUlaM viNao, so guNavao ya paDivattI, sA ya vihivaMdaNAo, vihI imo bArasAvatte // 3 // taiyaM tu chaMdaNa-duge tattha miho AimaM syl-sNdhe| bIyaM tu daMsaNINa ya payaTThiyANaM ca taiyaM tu // 4 // vaMdaNa cii kiikammaM pUyA kammaM ca viNaya kmmNc| 8 3 21 1 3. 14 kAyavvaMkassava?keNavAvikATe - 1 1 1 2 malakassavakaNavavi kAha ?ki-khutto?||5|| kaioNayaM? kaisiraM! kahi~va AvassaehiMparisuddhaM ? / kai dausa-vippamukkaM kiikammaM kIsa kIr3a vaa?||6|| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvandana bhASya grantha saMbaMdhaH vaMdananA prakAra have guruvaMdana. te traNa prakAre che. te phiTTAH chobhaH ane dvAdazAvarta paheluM chobha mastaka namAvavA vagerethI ane bIjuM: saMpUrNa be khamAsamaNa devAthI. // be vaMdananuM kAraNa jema, dUta rAjAone namaskAra karI, pachI kArya nivedana kare, pachI visarjana karAyA pachI paNa namaskAra karIne jAya che. e pramANe ja ahiM be (khamAsamaNa devAya che.) rA. vaMdananI AvazyakatA AcAranuM mULa to vinaya che, te guNavAnanI bhakti che, te (bhakti) vidhipUrvaka vaMdanA karavAthI thAya che, ane e vidhi dvAdazAvarta vaMdanamAM che. Imall kayuM vaMdana kone kone karAya? ane trIjA prakAranuM vaMdana te be vAMdaNAM temAMnuM paheluM vaMdana caturvidha saMghamAM parasparaH bIjuM to munimahArAjone ane trIjuM to padavIdhara munimahArAjone. II4o vaMdananAM-nAmoH vagere Avazyaka niryukti sUcita dhAro vaMdanakarma citikarma kRtikarma pUjAkarma ane vinayakarma kone ? athavA koNe? athavA kyAre ? athavA keTalI vAra? karavuM. pI. vandanaH keTalA namanavALuM? keTalA zISa namaskAravALuM? keTalAM Avazyako vaDe vizuddha ? keTalA doSa vinAnuM? ane zA mATe ? karAya che. dA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 bhASyatrayam paNanAma paNA''haraNA ajugga-paNajuggapaNacaua daayaa| caudAya paNa nisehA cau aNiseha '?kAraNayA // 7 // 11 Avassa 15 Avassaya muhaNaMtaya-taNu-peha-paNIsa dosa-battIsA / cha guNa guruThavaNa duggaha du chavIsakkhara gurupaNIsA // 8 // 16 17 vA nnaasaa||8 2 21 23 payaaGavanna cha ThANA cha-gguruvayaNA asaaynn-ti-ttiisN| duvihI du-vIsa-dArehiM cau-sayA-bANaui ThANA // 9 // 23 8 107 - pa -7 vaMdaNayaM cir3a kammaM kii kammaM pUa kammaM viNaya kammaM / guruvaMdaNa paNa nAmAdabve bhAve duhoheNa (duhaahrnnaa)|10| sIyalaya khuDDue vIra-kanha sevaga-du pAlae saMbe / paMce e diTThatA kii-kamme dava-bhAvehiM // 11 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 31 mukhya dvAro. 1-5 2-5 3-5 pAMca nAmaH pAMca dRSTAnta: pAMca prakAranA vaMdanane 4-5 5-4 ayogyaH pAMca prakAranA vaMdana yogyaH vaMdana karAvavAne 6-4 7-5 ayogya cAraH cAra lAyakaH vaMdana karanAranA pAMca niSedhoH 8-4 9-8 cAra sthAne niSedha nahiH ATha kAraNoH / / aa 10-25 11-25 paccIsa AvazyakaH paccIza muhapattinI paDilehaNAH 13-32 12-25 14-6 zarIranI paDilehaNAH batrIza-doSaH cha guNaH gurumahArAjanI 15-1 16-2 17-226 25 sthApanAH be avagrahaH baso chavvIza akSaraH paccIza joDAakSaraH // 8 // 18-58 19-6 20-6 aThThAvana padaH cha sthAnaH guru mahArAjanAM cha vacanaH 21-33 22-2 tetrIsa AzAtanAH be vidhi: (e bAvIza dvAro vaDe guruvaMdananA) cAraso bANuM sthAna-prakAra che. Ill 1 1. guruvaMdananA pAMca nAma : vaMdanakarma : citikarmaH kRtikarma : pUjAkarmaH ane vinayakarma : e guruvaMdanAnAM pAMca nAma che. ane te oghathI (sAmAnya rIte) dravyathIH ne bhAvathIH ema be be prakAre che (athavA darekanAM dravyathI ne bhAvathI ema babbe prakAranAM udAharaNa che.) 10nA 2. dravyaH ane bhAvaH vandenanAM draSTAMto: guruvaMdanamAM-dravyathI ane bhAvathI zItalAcArya, ane kSullaka sAdhu. vIrAzAlavIH ane kRSNaH be rAjasevakaH pAlakakumAra ane zAMbakumAraH e pAMca dRSTAMto che. 11 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam pAsattho osanno kusIla saMsattao ahaa-cchNdo| duga duga ti duNega vihA arvadaNijjA jiNa mayaMmi // 12 // 1 1 8 1 2 11 AyAriya uvajjhAe pavatti therai taheva rAyaNie / kii-kamma-nijjaraSTA kAyavvamimesi paMcaNhaM // 13 // mAya-piya-jiTTha-bhAyA omAvi taheva sv-raavnnie| kii kammana kArijjA causamaNAI kuNaMti punno||14|| vikkhitta parAhutte a pamatte mA kayAi vaMdijjA / AhAraM nIhAraM kuNamANe kAu-kAme ya // 15 // pasaMta AsaNa-tthe a uvasaMte uvhie| aNunnavittu mehAvI kii-kammaM pauMjai // 16 // u paDikamaNe sajjhAe kaaussggaa-'vraah-paahunne| AloyaNa-saMvaraNe uttama'Dhe ya vaMdaNayaM // 17 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 33 3. avaMdanIya-5 beH be: traNa: be: ane anekaHprakAranA pArzvasthaH avasannaH kuzIlaH saMsaktaH ane yathAchaMdaH sAdhu zrI jainadarzanamAM vaMdana ka2vA yogya nathI. 12 // 4. vaMdana karavA yogya-pa AcAryaH upAdhyAyaH pravartakaH sthaviraH temaja rAtnikaH e pAMcane vaMdana karavAthI thatI nirjarAno lAbha meLavavA vaMdana karavuM ja joie. / / 13 / / 5. avaMdanIya-4 mAtAH pitAH moTAbhAiH temaja ochA dIkSA paryAyavALA chatAM sarva ratnAdhikaH pAse vaMdana karAvavuM nahIM. ane, bAkInA sAdhu Adi (caturvidha saMgha paraspara) vaMdanA kare. // 14 // 6. vaMdana karavAnA anavasara-5 vyAkuLa cittavALAH mhoM pheravIne beThA hoyaH pramAdamAM hoyaH AhAra-nihAra karatA hoyaH athavA karavAnI taiyArImAM hoyaH to kadI paNa vAMdavA nahi. ||15 // 78 vaMdana karavAnA avasara-4 svasthaH Asanapara barAbara beThelAH zAntaH barobara abhimukhaH evA gurune, anujJA maLelA DAhyA ziSye vaMdana karavuM. // 16 // 9. vaMdana karavAnAM nimitto-8 pratikramaNaH svAdhyAyaH kAussagga mATeH aparAdha khamAvavAH prAhuNA (tarIke koi navA muni Ave te): AlocanAH pratyAkhyAnaH ane saMlekhanAdika mahAna kArya : e (ATha nimitte) dvAdazAvarta vaMdana karavuM. // 17 // 3 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 3 2 5 4 do'vaNayamahA-jAyaM AvattA bAra cau- sira-ti-guttaM / 10 dupavesiga nikkhamaNaM paNa-vIsA ''vasayakii kamme / 18 / 1 3 2 9 10 8 kii kammaMpi kuto na hoi kir3a-kamma-nijjarA- bhAgI / paeNNa-vIsAmannayaraM sAhu ThANaM virAhato // 19 // bhASyatrayam 2 1 3 4 5 da diTThi - paDileha egA cha uDDa papphoDa tiga-tigaMtariyA / 8 10 6 6 9 11 12 akkhoDa pamajjaNayA nava nava muhapatti paNa vIsA // 20 // > 1 3 4 re pAyAhiNeNa tiya tiya vAmeyara - bAhu - sIsa-muha - hiyae / aMsuDDhAho piTTe ca chappaya deha - paNa - vIsA // 21 // 7 8 10 2 3 4 7 5 AvassaeMsu jaha jaha kuNai payataM a-hINamairittaM / / 1 8 8 11 12 ti - viha- karaNovautto taha taha se nijjarA hoi // 22 // 33 1 ra 3 4 5 dosa aNADhiya thaDDhiya paviddha paripiMDiyaM ca Tola-gaI / 7 aMkuMsa kacchabha- riMgiya macchuvvattaM maNa-pauTTaM // 23 // 10 11 12 13 14 15 16 veiya-baddha bhayaMtaM bhaya gArava mitta kAraNA tinnaM / 22 17 18 19 20 21 paDaNIya ruTTha tajjiya saDha hIliya vipaliuM ciyayaM // 24 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 guruvaMdana bhASya 10. dvAdazAvarta vaMdananA Avazyako : 25 dvAdazAvarta vaMdanamAM-be avanataH eka yathAjAta mudrAH bAra AvartaH cAra zIrSanamanaH traNa guptiH be vAra praveza: ane ekavAra bahAra nikaLavuM e pacIsa Avazyaka che. ll18. 25. Avazyaka barAbara na sAcavavAthI virAdhanA thAya che. viMdana karavA chatAM sAdhu e pacIsamAMnA koI eka AvazyakanI paNa virAdhanA kare, to vaMdanakriyAthI thatI karmanI nirjarAno bhAgIdAra na thAya. 19o. 11. muhapattinI paDilehaNA-25 eka dRSTi paDilehaNAH cha Urdhva prasphoTaka ane traNa traNane AMtare nava akhoDAH ane nava pramArjanAH e muhapattinI pacIsa (paDilehaNA) ravA 12. zarIranI paDilehaNA-25 pradakSiNAnA krame DAbo ane jamaNo hAtha mastakaH mukhaH ane chAtI: traNa traNa, be khabhAnI upara-ane-nIce-pAchaLanI cAraH ane paganI chaH ema zarIranI pacIsa paDilehaNA. 21 vaMdanamAM sAvadhAnatA traNa prakAranA karaNamAM upayogavALo AvazyakomAM jema jema ocho nahi tema adhika nahi evo prayatna kare, tema tene nirjarA thAya. 22aa. 13. doSa-32 anAdata-stabdha-praviddha-paripiMDita-Tolagati-aMkuzakacchapariMgitaHmasyovRttaHmanapraduSTa vedikAbaddha bhajanta-bhayagArava-mitra-kAraNa-stana-pratyanika-ruSTa-tarjita-zaTha-hIlitavipurikaMcita-daSTAdaSTa-zRMga-kara-karamocana-AzliSTaanAzliSTa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 bhASyatrayam 30 31 diTThamadiTuMsiMga karatammoaNa aliddhaNAliddhaM / UNaM uttara-cUlia mUaM DhaDDhara cuDaliyaM ca // 25 // battIsa-dosa-parisuddhaM kiMi-kammaM jo paiuMjai gurUNaM so pAvai nivvANaM acireNa vimANa-vAsaM vA // 26 // 4.10 1 viNaovayAra mANA-''Da bhaMga gasa paa| 8 1 2 1 2 titthayarANa ya ANA suya-dhammA-''rAhaNAkiriyA // 27 // guru guNa-juttaM tu guruMThAvijjA ahava tattha akkhaaii| ahavA nANAi-tiyaM Thavijja sakkha guru abhAve // 28 // akkhe varADae vA kaDe putthe acitta-kamme a| sabbhAvamasabbhAva guru ThavaNA ittarA''va-kahA // 29 // guruvirahami ThavaNA gurUvaesovadaMsaNatthaM c| jiNa-virahaMmi jiNa-biMba-sevaNA''mataNaM sahalaM // 30 // caudisi guruggaho iha ahuTTha terasa kare sa-para-pakkhe aNaNunnAyassa sayA na kappae tattha paviseuM // 31 // 3 4 - 1 5 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 37 -UNa-uttaracUDa-mUka-DhaDhara-ane cuDalikaH e batrIza doSo che. /23-24-2pA. nirdoSa vaMdananuM phaLa je, gurumahArAjane batrIsa doSa vinAnuM dvAdazAvarta vaMdana kare, te alpakALamAM mokSa athavA vimAnavAsa pAme che. 26ll. 14. vaMdananAM pariNAmo- 6 guNa vaMdana karavAmAM vinayopacAraH abhimAna vagereno nAza gurujananI pUjA zrI jinezvara bhagavaMtanI AjJAnuM ArAdhanaH zrutadharmanuM ArAdhanaH ane akriyA e cha guNa (utpanna thAya) che. |rathI 15. gurunI sthApanA sAkSAt gurune abhAve guru mahArAja jevA guNavALA guru sthApavA, athavA te ThekANe akSa vagere, athavA jJAna vagerenAM (upakaraNa) traNa sthApavAM. 28 gurunI sthApanA akSamAM koDAmAM kASThamAM pustakamAM ane citrakAmamAM karAya che. sthApanA sadbhAva ane asalkAvara, ItvaraH ane yAvatkathitaH ema be-be prakAranI che. 29 sthApanAnuM dAnta zrI jinezvara bhagavaMtanA abhAve jema zrI jinezvara bhagavaMtanI pratimAnI sevA ane AmaMtraNa saphaLa thAya che. tema gurumahArAjanA abhAve gurunA upadeza ane darzana mATe sthApanA saphaLa che. Il30nA 16. avagraha ahIM guru mahArAjano avagraha svapakSamAM ne parapakSamAM cAreya dizAe sADA traNa hAtha ane tera hAtha hoya che, temAM AjJA lIdhA vinA praveza karavAnuM koI vAra kahyuM nahi. 31 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 bhASyatrayam 1 3 14 paNa tiMga bArasa durga tiga cauro chaTThANa peya igunntiisN| guNatIsa sesa AvassayAi savva-paya aDa-vannA // 32 // icchA rya aNunnarvaNA avvAbAhaM ca jatta javaNA yaM / avarAha-khAmaNAvi avaMdaNa-dAyassa cha-DhANA // 33 // chaMdeNa'NujANAmi tahatti tubbhapi vaTTae evaM / ahamavi khAmemi tumaM vayaNAI vaMdaNa-'rihassa // 34 // purao-paikkhA''sanne gaMtA citttthnn-nisiiannaa-'ymnne| AloaNa-'paDisuNaNepuvA-''lavaNe ya Aloe // 35 // taha uvadaMsa nimaMtaNa khaddhAyayaNe tahA apaDisuNaNe / khaddhatti ya tatthagae ki tuM tajjAya no-sumaNe // 36 // nau sarasi kahaMchittA parisaMbhittA aNuTThiyAi khe| saMthAra-pAya-ghaTTaNa-ciTThacca-samAsaNe Avi // 37 // iriyA kusumiNusaggo cii-vaMdaNa putti vaMdaNA-''loyaM / vaMdaNa khAmaNa vaMdaNa saMvaracau-chobha du-sjjhaao||38|| 1.1 1 2 3 19 2 2 2 tattha - 32 33 13. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 guruvaMdana bhASya 18. vaMdanasUtranAM pado-58 cha sthAnamAM-pAMcaH traNaH bAraH be traNaH ne cAra maLI ogaNatrIsa, ane bAkInAM AvassiyAe vagere ogaNatrIsa pado (che). ema sarve pado aDhAvana che. 3rA 19. ziSyanA 6 bola icchA anujJA avyAbAdha saMyamayAtrA zarIranI zAMti ane aparAdhanI kSamApanAH vaMdana karanAranAM e cha sthAno che. 33 20. gurunA 6 bola chaMdeNaH aNajANAmi tahattiH tukmapivaTTae evaM ane ahamavi khAmemi tuma e vaMdana karavA yogya gurunAM cha vacano che. 34 21. AzAtanA-33. AgaLa-bAjumAM ane najIka-cAlavuM. UbhA rahevuM ane besavuM AcamanaH AlocanaH apratizravaNaH pUrvAlApanaH ane pUrvAlocanaH upadarzanaH nimaMtraNa paddhadAnaH khaddhAdanaH aprati-zravaNa paddha tatragataH zuM?: tuM tajjAtaH nosumanaH no smaraNaH kathAchedaH pariSabheda: na UThelI sabhAne kathA kahevIH saMthArAne paga aDADavA ane temAM besavuM. UMcaH tathA sarakhe Asane besavuM. te 35-36-37 || 22. vidhi-2. savArano saMkSipta guruvaMdana vidhi IriyAH kusumiNa dusumiNa)no kAussagnaH caityavaMdanaH muhapatti be vaMdanakaH AlocanaH vaMdanakaH khAmaNAH vaMdanakaH paccakhANaH cAra chobhavaMdanaH be AdezaH ane be svAdhyAyaH 38. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam iriyA cii-vaMdaNa putti vaMdaNa carima vaMdaNA''loyaM / vaMdaNa-khAmaNa cauchobha divsussNggodu-sjjhaaoN||39|| 1 16 1 [-khAmaNacau eyaM kii-kamma-vihiM jujatA caraNa-karaNamAuttA / sAhU khavaMti kammaM aNega-bhava-saMciamaNataM // 40 // appa-maMi-bhavvaboha-'ttha bhAsiyaM vivarIyaM ca jamiha meN| taM sohaMtu giyatthA aNabhinivesI a-macchariNo // 41 // 3. zrI-paccakkhANa-bhASyam dasa paccakkhANa cauvihi AhAra duvIsagAra adustaa| dasavigai tIsa vigaI gaya duha bhaMgA cha suddhi phalaM // 1 // aNAgayamaikvaMtaM koDI sahiyaM niyaMTi anngaarN| sAgAraM nikhasesaM parimANakaDaM sa~ke addhA // 2 // navakArasahiya porisi purimaDDhegAsaNegaThANe ya / AyaMbila abhataDhe carime a abhiggahe vigaI // 3 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 guruvaMdana bhAgya sAMjano saMkSipta guruvaMdana vidhi iriyAH caityavaMdanaH muhapattiH be vaMdanakaH divasa carima paccakhANaH be vaMdanakaH AlocanAH be vaMdanakaH khAmaNAM cAra chobhavaMdanaH devasiya pAyacchittano kAussagnaH ane be AdezapUrvaka svAdhyAya rUma upasaMhAra ane phaLa e pramANe guruvaMdanano vidhi karanArA ane caraNasittari tathA karaNasittarimAM upayogavALA sAdhumahArAja aneka bhAvomAM ekaThAM karelAM ananta karmo khapAve che. II40 graMthakAranuM aMtima vacana meM, ochI buddhivALA bhavya jIvone samaja paDe te mATe kahyuM che, temAM je kAMI viparIta hoya, te kadAgraha vinAnA ane IrSAvinAnA gItArtha puruSoe sudhArI levuM. 41ii 3. paccakakhANa bhASya daza paccakhANaH cAra prakArano vidhi tathA AhAraH pharIthI nahi uccarAelA bAvIza AgAraH dasa vigaI trIza nIviyAtAM: be prakAranA bhAMgAH cha vizuddhi ane phaLaH ||1|| 1. daza paccakakhANa anAgataH atikrAntaH koTisahitaH niyaMtrita anAgAraH sAgAraH niravazeSa: parimANa kRtaH sAMketika ane addhAH rA daza kALa paccakhANa navakArasahitaH porisIH purimaDha ekAzanaH ekalaThANuM: AyaMbilaH upavAsaH carimaH abhigraha ane vigaI 3 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 2 8 9 3 4 5 uggae sUre a namo porisi paccakkha uggae sUre / 15 // 4 // 42 12 13 11 14 sUre uggae purimaM abhataTTaM paccakhAI 17 16 18 20 21 22 23 bhAi guru, sIso purNa paccakkhAmi tti eva vosira / 25 24 26 29 28 27 uvaogittha pamANaM, na pamANaM vaMjaNa cchalaNA // 5 // ra 3 4 5 6 paDhame ThANe terasa bIe tinni u tigAi taiyaMmi / 11 10 6 9 pANassa cautthaMmI desavagAsAi paMcamae // 6 // 1 3 4 5 6 namu porisi saDDhA purimavaDDha aMguTThamAi aDa tera / 9 10 14 11 12 13 nivi vigaiMbila tiya tiya du igAsaNa egaThANAi // 7 // 1 2 4 3 5 6 paDhamaMmi cautthAI, terasa bIyaMmi taiya pANassa / 6 8 9 10 11 desavagAsaM turie carime jaha - saMbhavaM neyaM // 8 // 6 10 taha majjha-paccakkhANesu na pihu sUruggayAi vasiraha 14 13 5 4 12 1 3 ra karaNavihiuna bhannai jahA - S'vasIAi biya - chaMde | 9 | 1 ra 3 11 8 10 taha tiviha paccakkhANe bhannaMti ya pANagassa AgArA / 5 8 duvihya-''hAre accitta-bhoiNo taha ya phAsu-jale // 10 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 43 2. cAra prakArano uccAravidhi navakArasahitanA paccakkhANamAM "uggae sUre", porisInA paccakkhANamAM "uggae sUre", purimaa ane upavAsamAM sUre uggae", "paccakkhAI" ema guru kahe, tyAre paNa ziSya "paccakkhAmi" ema kahe, e pramANe vosirai vakhate. ahI upayoga pramANa che, akSaranI bhUla pramANa nathI gaNAtI. / / 4-5 / / uccAra-bhedo pahelA sthAnamAM teraH bIjAmAM traNa: ane trIjAmAM traNaH cothAmAM pANasanAH ane pAMcamAmAM dezAvakAzika: vagereno (uccAra thAya che.) // 6 // sthAnomAM uccAra pado navakArasIH porisIH sAdghaporisI: purimaTThaH ava4Hne aMguThTha sahiyaM Adi AThaH maLIne tera, nIviH vigaiH ane AyaMbilaH e traNa, biAsaNaH ekAsaNaH ane ekalaThANuM e traNa. III pahelA uccArasthAnamAM cotha bhaktAdiH bIjAmAM teraH trIjAmAM pANasa, cothAmAM dezAvakAzikaH ane carima-chellAmAM (pAMcamAmAM) yathAsaMbhava jANavuM Ill bIjA vAMdaNAmAM jema "AvasiAe" pada pharIthI kahevAtuM nathI, tema vacalA paccakkhANomAM "sUre uggae" vagere ane "vosirai" judAM judAM kahevAM nahi, kemake-(evo) kriyA vidhi che. IIlA tathA tivihAranA paccakkhANamAMH acittabhojInA duvihAramAM temaja prAsuka jaLanA paccakkhANamAMH pANassanA (cha) AgAra kahevAya 9.119011 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam ittucciya khavaNaMbila-niviAisu phAsuyaMciya jalaM tu| saDDhA vi piyaMti tahA paccakkhaMti ytihaa-''haarN||11|| 11 12 cauhA''hAraM tu namo ratipi muNINa sesa tiha cauhA / nisi porisi purimegA-''saNAi saDDANa du-ti cauhA // 12 // gA-SS khuha-pasama-khamegAgI AhAri va ei dei vA sAyaM / 10 9 14 1rU 11 12 15 16 khuhio va khivai kuTe jaM paMkuvamaM tamAhAro // 13 // 3 asaNe muggoann-sttu-mNdd-py-khjj-rbb-kNdaaii| pANe kaMjiya-java kayaskakkaDodaga-surAi-jalaM // 14 // khAimi bhattosa phalAu~i, sAime suNtthijiiajmaaii| mahu-gula-taMbolAI aNahAre moa-niMbAI // 15 // 6 5 do navakAri cha porisi saga purimaDDhe iMgAsaNe atttth| sattegaThANi aMbili aTTa paNa cautthi cha ppANe // 16 // 10 9 11 12 14 13 16 15 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 45 eTalA mATe ja, upavAsaH AyaMbilaH ane nIviH vageremAM zrAvako paNa prAsuka jaLa ja pIe che, ane tivihAranuM paccakkhANa kare che. II11 // navakArasI ane munimahArAjanAM rAtrinAM paNa paccakkhANo cavihAramAM ja hoya, bAkInAM paccakkhANo tivihAra athavA cavihAravALAM hoya, ane rAtrinAM paccakkhANoH porisI vagereH purimadbha vagereH ane ekAzana vagere paccakkhANoH zrAvakone duvihAra, tivihAra athavA cauvihAra hoya ||12 // 3. cAra prakArano AhAra ekalo padArtha kSudhA zamAvavAmAM samartha hoyaH athavA AhAra sAthe bhaLelo hoya; athavA svAda Apato hoyaH athavA kAdava sarakho hovA chatAM paNa bhUkhyo thayelo mANasa peTamAM je utArI jAyaH te AhAra gaNAya // 13 // azanamAM-magaH odanaH sAthavoH mAMDAH dUdhaH khAjAM, vagere. khAdyaH rAbaH ane kaMdaH vagere. ane pAnamAM-kAMjInuMH javanuM:- kerAnuMH kAkaDI:nuM pANI, tathA madirAH vagerenuM pANI che. / / 14 / / khAdimamAM-bhuMjelAM dhAnyaH ane phaLaH vagere, svAdimamAM-suMThaH jIruM: ajamoH vagere, tathA madhaH goLaH pAnaH sopArIH vagere, ane aNAhArImAM mUtraH ane lIMbaDoH vagere che. // 15 // 4. bAvIza AgAra navakArasImAM be, porisImAM cha, purimaDhamAM sAta, ekAzanamAM ATha, ekalaThANamAM sAta, AyaMbilamAM ATha, upavAsamAM pAMca, ane pANasamAM cha AgAra che. / 16 / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 bhASyatrayam | pA annara 10 11 15 cau carime caubhiggahi paNa pAvaraNe navaTTha nivvIe / AgArukkhittavivega muttu dv-vigi-niymitttt|17| anna saha du namukAre anna saha ppaccha disa ya sAhu svv| paurisI cha saDha-porisi purimaDDhe satta samahattarA // 18 // anna sahassAgAria AuMTaNa guru a pAri maha savva / ega-biyAsaNi aTTha usagaigaThANe auMTa viNA // 19 // anna ssaha levA girha ukkhitta paMDucca pAri maha save / vigaI nivigae nava paDucca-viNu aMbile atttth||20|| anna sahapArimahasavva paMca khama( va )Ne cha pANi levaaii| cau carimaMguTThAI-'bhiggahi anna saha maha savva // 21 // duddha mahumajja tillaM, cauro dava vigai caura piMDa dvaa| ghaya-gula-dahiyaM pisiyaM makkhaNa-pakkanna do pi~DA // 22 // porisi saDaavaTuM duHbhatta nivigai porisAi smaa| aMguTu-muTThi-gaMThI-sacitta-davvAi'bhiggahiyaM // 23 // 16 11 13 14 1 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 47 carimamAM cAra, abhigrahamAM cAra, prAvaraNamAM pAMca, ane nIvimAM nava athavA ATha AgAra che. tyAM dravavigaInA tyAgamAM "khittavivegeNaM" AgAra choDIne bAkInA ATha che. / / 17 / navakArasImAM annatya-NAbhogeNaMH sahasAgAreNaM: e be, porisImAM ne sArdhaporisImAM anna saha pacchanna disAmo sAhuva savvasamA che, ane purimaDhamAM mahattarA sahita sAta AgAro che. II185 ekAzana ane biAsaNamAM annatya sahasA sAgAriA AuMTaNa guru adbhu pArikA mahattarA, ane savvasamAhi e ATha. ane ekalaThANAmAM AuTaNa-pasAreNaM vinA sAta AgAra che. / / 19 / vigaI ane nIvimAM annatthaNA sahasA levAleve gihatthasaM ukhittavive paDucca pArikA mahattarA savvasamAhi e nava, ane AyaMbilamAM paDuccamaeiNaM vinA ATha AgAra che / / 2aa upavAsamAM annatthaNA sahasA pArikA mahattarA savvasamAhi e pAMca. pANasamAM leveNa vA Adi cha, tathA caramamAM, aMguTTasahiyaM vageremAM, ane abhigrahamAM annatthaNA sahasA mahattarA savvasamAhi e cAra-AgAra che // 21 // dUdhaH madhaH madirAH ne telaH e cAra drava-vigaI, ghIH goLaH dahiH ne mAMsaH e cAra piMDadrava vigaI, tathA mAkhaNaH ane pAnnaH e be piMDa vigaI che. I22 porisIH ane sADTaporisImAM, avarDjhamAM, beAsaNAmAM, AyaMbilamAM porisI (purimaa, ekAsaNuM nivI)vagere pramANe hoya che. aMguDha-muDhi-gaMThisahitaH sacitta dravyAdikaH ane abhigrahaHmAM paNa sarakhA hoya che. aa2aa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 bhASyatrayama vissaraNamaNAbhogo sahasAgAro sarya muh-pveso| pacchanna-kAla mehAI disivivajjAsu disi moho // 24 // sAhu vayaNa "ugghoDA porisi" taNu sutthaMyA smaahitti| saMghA-''i-kajja mahattaragihattha-bandAi sAgArI // 25 // AuMTaNamaMgANaM guru pAhuNa-sAhuguru abhuTThANaM / pariThAvaNa vihigahie jaINa pAvaraNi kaDi-paTTo // 26 // kharaDiya lUhiya DovAi leva saMsaTTha durca maMDAI / ukhitta piMDavigaINa makkhiyaM aMgulIhiM maNA // 27 // levADaM AyAmAi iyara sovIramacchamusiNa-jalaM / dhoyaNa bahula sasittha usseima iyara sitthaviNA // 28 // 5 6 7 8 9 10 2 3 1 4 , paNacaucaucaududuvihacha bhakkhaduddhAivigaiiga vaas| 14 13 12 15 ti da ti cauviha abhakkhA cau mahumAi vigai bAra // 29 // 8 12 / // 28 // 69 19 khIra ghaya dahiya tillaM gula pakkannaM cha bhkkh-vigiio| ja 10 11 12 13 go-mhisi-utttti-ay-elgaannpnnduddhahcuro||30|| Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa bhAga 49 anAbhogaH bhulI javuM, sahasAgAraH acAnaka moDhAmAM AvI paDavuM, pracchannakAla: vAdaLAM vagerethI, digbohaH dizA bhUlI javI. 24 sAdhuvacanaH "ugvADA porisI" zabdo, samAdhiH zarIranI svasthatA, mahattaraH saMghAdikanuM kAma, sAgArikaH gRhastha, bandI, vagere. ll2pA Akuccana (prasAraNa): zarIranAM aMgonuM, guruabhyasthAnaH guru, prApurNika sAdhu nimitte UbhA thavuM, munione-pariThAvaNaH paraThavavA yogyane vidhipUrvaka grahaNa karavAnuM ane prAvaraNaH cola paTTo levAno hoya. ra6ll. lepAlepaH kharaDAyA pachI lUchI nAkhelI kaDachI vagere AzrayI, saMsRSTaH zAka ane mAMDA vagerene sparza thayo hoya, usliptaH kaThaNa vigaI mUkIne upADI lIdhI hoya, prakSitaH AMgaLI vagerethI sTeja copaDela hoya. merA osAmaNa vagere lepakRtaH apakRta : kAMjI vagere. acchaH uSNa jaLa, bahulaH dhovANa, sasiphathaH utsadita-dANA, ATA vagere sahita. asiphathaH dANA ATA, vagere rahita. 28 5. daza vigaIo dUdha vagere cha bhakSya vigaIo-pAMca cAra cAra cAra beH ane be prakAre, ema ekavIsa thAya che. madha vagere cAra abhakSya vigaIo traNaH be traNa ane cAra prakAre ema bAra thAya che. 2lA 10. vigaIo ane tenA 33 peTA bhedo dUdha ghIH dahIM telaH goLa ane pakavAH cha bhakSyavigaIo che. gAya bheMsaH UMTaDI: bakarIH ane gheTInuM ema pAMca prakAre dUdha, have cAra prakAre li3nA ghI tathA dahIM-te UMTaDI vinA. talaH sarasavaH aLasIH Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 12 14 13 ghaya dahiyAuTTiviNA tila sarisava ayasi ltttttillcuu| dava guDa piMDaguDA do, pakkannaM tillaghaya taliyaM // 31 // paya sADikhIra peyA 'valehi duddhaTTi duddha vigi-gyaa| dakkha bahu appa-taMdula-taccunnaMbila-sahiya duddhe // 32 // nibbhaMjaNa-vIsaMdaNa-pakkosahi tariya kiTTi pakka-dhayaM / dahie karaMba-sihariNi salavaNa-dahighola ghola vaDA / 33 / -sa-la tilakuTTI-nibbhaMjaNa-pakkatila-pakkusahitariya tillmlii| sakkaragula vANaya pAya-khaMDa addha-kaDhiikkhu rso||34|| pUriya-tavapUA bIa-pUa tanneha-turiya-ghANAI / gula-hANI jala-lappasiapaMcamo putti-kypuuo||35|| daddha dahI cauraMgula dava-gula ghaya-tilla ega bhattuvariM / piMDa-guDa-makkhaNANaM addA-''malayaM ca saMsahU~ // 36 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa bhASya 51 ane kasuMbIH tela. DhIlo goLa ane kaThaNa goLaH ema be prakAre goLa. ane telamAM, ane ghImAM taLela pakavAnnaH II30-31 6. trIza niviyAtAM 1. dudhanAM niviyAtAM dharAkhaH ghaNA ane thoDA cokhA cokhAno ATo: ane khATA padArtha sahita dUdha, te payasADI: khIraH peyAH avalehikA (caTAya tevI): rAbaH dugdhATIH dudha vigaI saMbaMdhI che. 3rA. 2. ghInA ane 3. dahIMnA pAMca pAMca niviyAtAM dAjhIyuM: dahIMnI taraH ane ATo pakAveluM ghIH auSadhio nAkhIne ukALelA ghInI tarIH kiTTI ane kAMI nAMkhIne ukALela ghIH dahIMnA-karabo zikhaMDaH mIThAvALuM dahIM kapaDe chaNeluM dahIM ane te (chaNeluM) vaDAvALuM dahI : 33 4. tela ane 5. goLanAM pAMca pAMca niviyAtAM tilavaTI: bALeluM telaH auSadhi nAkhI ukALeluM telaH pakavelI auSadhinI taranuM tela ane telanI malIH tathA sAkara: gaLamANuM: pAyo karelo goLaH khAMDa ane ardha ukALela zeraDIno rasa (e pAMca goLanAM niviyAta che.) 34 6. pakavAnnanAM pAMca niviyAtAM AkhI tavImAM samAya tevaDA eka pUDalA pachIno bIjo pUDalo te ja snehamAMno cotho vagere ghANaH goLadhANIH jaLalApasI ane pAMcamo-potuM daI taLelo pUDaloH rUpA 7. saMsRSTa dravya khAvAnI vastu upara dUdha ane dahIM cAra AMgaLa, DhIlo goLaH ghI ane tela eka-eka AMgaLa hoya, kaThaNa goLa ane mAkhaNanA pIlunA mhora jevaDA-kakaDA hoya, to saMsRSTaH (kahevAya) 536ll Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 1 3 5 davva-hayA viMgaI vigai-gaya puNo teNa taM hayaM davaM / para 10 12 11 9 16 13 14 15 uddharie tattaMmi ya ukkiTTha - davvaM imaM canne // 37 // 1 2 3 4 tila - sakkuli varasolAi rAyaNaMbAi dakkha-vANAI | 7 DolI tillAI Iya sarasuttama davva leva - kaDA // 38 // 3 5 4 1 vigai-gayA sa~saTTA uttamadavvA ya nivvigaiyaMmi / F 10 8 8 11 12 kAraNa-jAyaM muttuM kappaMti na bhuttuM, jaM vuttaM // 39 // 6 viMgaiM vigaI-bhIo vigai-gayaM jo u bhuMja sAhU / 6 e 8 10 12 11 13 vigaI vigai - sahAvA vigaI vigaI balA nei // 40 // 1 2 4 kuttiya-macchiya - bhAmara-mahuM tihA kaTTa-piTTha-majja duhA / 10 1 3 5 6 7 8 9 jala-thala - khaga-maMsa tihA ghayavva makkhaNa cauabhakkhA // 41 // 11 maNa-vayaNa-kAya-maNavaya-maNataNu-vayataNu- - tijogi sa~ga ta / 2 5 kara kAraNumai du ti jui tikAli sIyAla bhaMga- sayaM // 42 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 paccakhANa bhASya 8. nIviyAtAnuM lakSaNa ane matAntare bIjuM nAma dravyathI haNAyelI vigaI ane te kAraNathI te vaDe haNAyeluM dravyaH taLatAM vadheluM ghI vagere temAM nAMkheluM te dravya paNaH nIviyAtuM che. bIjA AcArya bhagavaMto ene utkRSTa dravya (kahe che). 3NA. 9. sarasottama dravya talasAMkaLIH varasolAM vagereH rAyaNa ane kerI vagere tathA drAkSanuM pANI vagereH DoLIyuM ane tela vagereH e sarasa-uttama dravya ane lepakRta kahevAya che. ll38 10. nIviyAtAM saMskRSTa ane uttama dravyonI kalyA-DakalyatA nIvimAM-nIviyAtAM saMskRSTa dravyo ane uttama dravyoH koI khAsa kAraNa hoya te sivAya khAvAM na kalpa, kemake-kahyuM che ke-39o. 11. vigaI ane nIviyAtAM khAvAthI nukazAnadurgatithI bhaya pAmelA je munirAja vigaI ane nIviyAtAM khAya, tethI vikArI svabhAvavALI vigaIo vikArarUpa hovAthI baLAtkAre durgatimAM laI jAya che. l/4 12. cAra abhakSya mahAvigaIokuMtAH mAkhIH ane bhamarInuM madha-traNa prakAre, kASThaH ane loTanI madirA-be prakAre, jaLacaraH sthaLacara ane khecaranuM mAMsatraNa prakAre, tathA ghInI peThe mAkhaNaH cAra prakAre che. e abhakSya che. 141 7. be prakAre paccakhANanA bhAMgA mana vacanaH kAyAH mana-vacanaH mana-kAyA: vacana-kAyA ane trisaMyogeH karavuM, karAvavuM, anumodavuM, babbenA ane traNeyanA yoge, sAtIyA sAta, ane traNa kALa. ekaso suDatAlIza bhAMgA I4rA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 bhASyatrayam 2 1 3 5 4 7 eyaM ca uttaH kAle sayaM ca maNa-vaya-tarhi pAlaNIyaM / 8 9 10. 11 12 jANaga - 'jANaga-pAsatti bhaMgacauge tisu aNunnA // 43 // 1 2 3 phAsiya-pAliya-sohiya-tIriyakiTTiya-ArAhiya cha suddhaM / 4 8 9 paccakkhANaM phAsiyavirhiNociyakAli jaM pattaM // 44 // 3 paoNliya puNapuNa sariyaM sohiya gurudtt-ses-bhoynno| tiriya samahiya kAlA~kiTTiya bhoyaNa-samaya-saraNA // 45 // 2 1 12 iyaM paDiyariyaM ArohiyaM tu ahavA cha suddhi saMhahaNA / jANaNa viNaya'NubhAsaiMNa aNupAlaNa bhAvasuddhi tti // 46 // 7 1 1 3 2 paccakkhANassa phailaM iha para - loe ya hoi duvihaM tu / 11 10 iha-loe dhammi~lAi dAmannaigamAi para - loe~ // 47 // paccakkhANarmiNaM serviUNa bhArveNa jiNa varuddidvaM / pattA agaMrta - jIvA sAsaryaM sukkhaM arNAbAhaM // 48 // iti zrI - bhASya-trayam / - Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 paccakkhANa bhAga e paccakhANa zAstramAM kahelA kALa pramANe ane pote manavacana-kAyAthI pALavuM, tathA-jANaH ane ajANaH pAsethI-ema cAra bhAMgAmAM traNa bhAMgAnI AjJA che. I43 8. paccakakhANanI cha zuddhio sparzitaH pAlitaH zodhitaH taritaH kIrtitaH ane ArAdhitaH e che zuddhi che ane vidhipUrvaka je paccakhANa yogya vakhate lIdhuM hoya te sparzitaH II44 vAraMvAra saMbhAryuM hoya-te pAlita, guru mahArAjane horAvyA pachI vadhelAnuM bhojana, te zodhita kaMIka adhika kALa thavA devo te tIrita ane bhojana vakhate saMbhAravuM, te kIrtitaH II4pI. e pramANe barAbara jALaveluM, te ArAdhita athavA paccakhANa (tarapha) zraddhAH jANapaNuM: vinaya anubhASaNaH anupAlana ane bhAvazuddhi e prakAre cha zuddhio che. ll46ll. 9. be prakAranuM phaLa A lokamAM ane paralokamAM ema be prakAre paccakhANanuM phaLa che. temAM-A lokamAM dhamilakumAra ane paralokamAM dAmannakaH vagere jagyA zrI jinezvara bhagavaMtoe upadezela A paccakhANane bhAvapUrvaka AdarIne ananta jIvo bAdhA rahita zAzvata sukha pAmyA che. 48 traNa bhASyanA gAthArtha saMpUrNa. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASya-trayasya saMskRta-cchAyA 1. caitya-vandana-bhASyasya vanditvA vandanIyAn sArvAn (sarvAn) caityavandanAdi-su- vicAram / bahu-vRtti-bhASya-cUrNi-sUtrA-'nusAreNa vakSye // 1 // daza-trikamabhigama-paJcakaM dvi-dizau tridhA'vagrahastridhA tu vandanA / praNipAta-namaskArau varNAH SoDaza-zatAni sapta-cattvAriMzat // 2 // ekA-'zItyadhika-zataM tu padAni sata-navatiH saMpadastu, paJca daMDakAH / dvAdazA-'dhikArAzcatvAro vandanIyAH smaraNIyAzcaturdhA jinAH // 3 // catasrasstutayo nimittAnyaSTau dvAdaza-hetavazca SoDazA-''kArAH / ekona-viMzatirdoSAH kAyotsargamAnaM stotraM ca sapta-velAH // 4 // dazA''zAtanA-tyAgaH sarvANi caitya-vandanAyAM sthAnAni / caturviMzati-dvArairdvi-sahasre catuHsaptati (zca) // 5 // timro naiSedhikyastisrastu pradakSiNAstrayazca praNAmAH / trividhA pUjA ca tathA'vasthA-trika-bhAvanaM caiva // 6 // tri-dikSu nirIkSaNa-viratiH pada-bhUmi-pramArjanaM ca tri-kRtvaH / varNA-''di-trikaM mudrA-trikaM ca tri-vidhaM ca praNidhAnam // 7 // gRha-jinagRha-jinapUjA-vyApAra-tyAgato naiSedhikI-trikam / agra-dvAre madhye tRtIyA caitya-vandanA-samaye 18 // aJjali-baddho'rdhA'vanatazca paJcA-'Ggazca trayaH paNAmAH / sarvatra vA tri-vAraM zira-Adi-namane pramANa-trikam // 9 // aGgA-'gra-bhAva-bhedAtpuSyA''hAra-stutibhiH pUjA-trikam / paJcopacArAaSTopacArA sarvopacArA vA // 10 // bhAvayedavasthA-trikaM piNDa-stha-pada-stha-rUpa rahitatvam / chadmasthatvaM kevalitvaM siddhatvaM caiva, tasyA'rthaH // 11 // snapanA'rcakaizchadma-sthA-'vasthA prAtihAryaiH kevalitvam / paryotsargAbhyAM ca jinasya bhAvayet siddhatvam // 12 // urdhvAdhastIrazcInAM tri-dizAM nirIkSaNaM tyAjyamathavA / pazcima-dakSiNa-vAmAnAM jina-mukha-nyasta-dRSTi-yutaH // 13 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 caityavaMdana bhASya varNa-trikaM varNA'rthA-''lambanamAlambanaM tu pratimAdeH / yoga-jina-muktA-zukti-mudrA-bhedena mudA-trikam // 14 // anyonyA-'ntaritA-'Gguli-kozA-''kArAbhyAM dvAbhyAM hastAbhyAm / piTTopari-kUrpara-saMsthitAbhyAM tathA yogamudeti // 15 // catvAryagulAni purata UnAni yatra pazcimataH / pAdayorutsargaH eSA punarbhavati jinamudA // 16 // muktA-zuktirmudA yatra-samau dvAvapi garbhitau hastau / to punarlalATa-deze lagnau "anye'lagnAviti" // 17 // paJcA-'GgaH praNipAtaH stava-pATho bhavati yoga-mudrayA / vandanaM jina-mudayA praNidhAnaM muktA-zuktyA // 18 // praNidhAna-trikaM caitya-muni-vandana-prArthanA-svarUpaM vA / mano-vacaH-kAyaikattvam zeSa-trikA-'rthazca prakaTa iti // 19 // sa-citta-dravyojjhanama-cittAnujjhanaM mana-ekatvam / eka-zATakottarA-''saGgamaJjaliH zirasi jine dRSTe // 20 // iti paJca-vidhA-'bhigamo'thavA mucyante rAja-cihnAni / khaDgaM chatramupAnanmukuTaM cAmarazca paJcame // 21 // vandanti jinAn dakSiNa-dik-sthitAH puruSA vAma-dizi nAryaH / nava-karo jaghanyaH SaSTi-karo jyeSTho madhyA'vagrahaH zeSaH // 22 // namaskAreNa jaghanyA caitya-vandanA madhyamA daNDaka-stuti-yugalA / paJca-daNDaka-stuti-catuSka-stava-praNidhAnairutkRSTA // 23 // anye bruvantyekena zakra-stavena jaghanyA vandanA / tad-dvika trikena madhyamotkRSTA caturbhiH paJcabhirvA // 24 // praNipAtaH paJcAGgo dve jAnU kara-dvikamuttamA-'GgaM ca / su-mahA-'rthA namaskArAH eko dvau trayo yAvadaSTA'dhika-zatam // 25 // aSTa-SaSTiraSTA-viMzatirnava-navatyadhikazataM ca dve zate sapta-navatyadhike / dve zate ekona-triMzadadhike dve zate SaSTayadhike dve zate SoDazA'dhike / aSTa-navatyadhikaHzataM dvi-paJcAzadadhika-zatam // 26 // iti navakAra-kSamA-zramaNeryA-pathikI-zakra stavA-''di-daNDakeSu / praNidhAneSu cA'dvirukta-varNAH SoDaza-zatAni sapta-catvAriMzad // 27 // nava dvA-triMzat trayastriMzat tri-catvAriMzadaSTA-viMzatiH poDaza viMzatiH padAni / maGgaleryA-zakra stavA-''diSvekAzItyadhika-zatam // 28 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 bhASyatrayam aSTA-'STA navA-'STa cASTA-viMzatiH SoDazazca viMzatirvizrAmAH / kramazo maGgaleA-zakra-stavAdiSu sapta-navatiH // 29 // varNA aSTa-SaSTirnava padAni navakAre'STa saMpadastatra / sapta saMpadaH pada-tulyAH sapta-dazA-'kSarA'STamI dvi-padA // 30 // ("navA-'kSarA'STamI dvi-padA" SaSThI ityanye) praNipAte'kSarANyaSTA-viMzatistathA ceryAyAm / nava-navatyadhikA'kSara-zataM dvA-trizatpadAni saMpado'STau // 31 // dvi-dvayaika-catureka-paJcaikAdaza-SaDIryA-saMpadAdi-padAni / icchA0 iri0 gama0 pANA0 je me0 egidi abhi0 tassa0 // 32 // abhyupagamo nimittaughetara-hetuke saMgrahAH paJca / / jIva-virAdhanA-pratikramaNa-bhedatastisrazzUlAyAm // 33 // dvi-tri-catuSpa-capaJca-paJca-dvi-catustripadAni zakra-stava-saMpadAdi-padAni / namu0 Aiga0 purisu0 logu0 abhaya0 dhamma0 'ppa0 jiNa savvaM0 // 34 // stotavya-saMpadoghetara-hetUpayoga-taddhetukAH / sa-vizeSopayoga-svarUpa-hetu-nija-sama-phala-da-mokSAH // 35 // dve zate sapta-navatyadhike varNA nava saMpadaH padAni trayastriMzacchakrastave / caitya-stavamaSTa-saMpatri-catvAriMzatpadAni varNA dve zate ekona-trizadadhikAH // 36 // dvi-SaT-sapta-nava-tri-SaT-catuH SaT-padAni caitya-saMpad padAni prathamAniarihaM0 vaMdaNa- saddhA0 anna0 suhuma0 eva0 jA0 tAva0 // 37 // abhyupagamo nimittaM hetureka-bahu-vacanA-'ntA-''kArAH / AgantukA-''kArA utsargA-'vadhiH svarUpamaSTau // 38 // nAma-stavAdiSu saMpadaH pada-samA aSTAviMzatiH SoDaza viMzatiH kramAt / a-dvirukta-varNA-SaSTyadhika-zata-dvayaM SoDazAdhika-zata-dvayaM, aSTanavatyadhikazatam // 39 // praNidhAne dvi-paJcAzadadhika-zataM kramAdeSu sapta-tri-caturviMzatiH / trayastriMzadekonatriMzadaSTAviMzati catustriMzadekatriMzadvAdazaguru-varNAH // 40 // paJca daNDakAH zakrastava-caitya-nAma-zruta-siddha-stavA atra / dvAveko dvau dvau paJca cAdhikArA dvAdazAH krameNa // 41 // namu0 jeya a0 arihaM0 loga0 savva0 pukkha0 tama0 siddha0 jo devA0 / uji0 cattA0 veyAvaccaga0 adhikAra-prathama-padAni // 42 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 caityavaMdana bhASya prathamA-'dhikAre vande bhAva-jinAn dvitIye dravya-jinAn / eka-caitya-sthApanA-jinAn tRtIye caturthe nAma-jinAn // 43 // tri-bhuvana-sthApanA-jinAn punaH paJcame viharato jinAn SaSThe / saptame zruta-jJAnamaSTame sarva-siddha-stutiH // 44 // tIrthA-'dhipa-vIra-stutinavame dazame cojjayanta-stutiH / aSTApadAdirekAdaze sudRSTi-sura-smaraNaM carime // 45 // navAdhikArA atra-lalita-vistarA-vRttyAdyanusAreNa / trayaH zrutaparamparayA dvitIyo dazama ekAdazaH // 46 // AvazyakacUNyAM yadbhaNitaM "zeSA yathecchayA" / tenojjayantAdayo'pyadhikArAH zrutamatA zcaiva // 47 // dvitIyaH zrutastavAdAvarthato varNitastatra caiva / zakra-stavAnte paThito dravyAIdavasare prakaTArthaH // 48 // a-zaThAcIrNamanavayaM gItArthA na vArayanti madhyasthAH / AcaraNA'pi khalu AjJeti-vacanata: subahu manyante // 49 // cattvAro vandanIyA jina-muni-zruta-siddhAH atra surAzca smaraNIyAH / caturdhA jinAH nAma-sthApanA-davya-bhAva-jina-bhedena // 50 // nAma-jinA jina nAmAni, sthApanA-jinAH punarjinendra-pratimAH / dravya-jinA jinajIvAH, bhAva-jinAH samavasaraNa-sthAH // 51 // adhikRta-jinasya prathamA stutidvitIyA sarveSAM tRtIyA jJAnasya / vaiyA-vRtyakarANAmupayogArthaM caturthI stutiH // 52 // pApa-kSapaNA-'rthamIryApathikI vandanapratyayAdIni SanimittAni / pravacana-sura-smaraNA'rthamutsarga iti nimittAnyaSTau // 53 // catvAraH tasyottarI-karaNa-pramukhAH zraddhAdikAzca paJcahetavaH / vaiyAvRtya-karattvAdi trINIti hetavo dvAdaza // 54 // "anyatra0 Adi dvAdaza" AkArA evamAdikA zcatvAraH / agniH paJcendriya-cchedana bodhi-kSobhA-''di daMzazca // 55 // ghoTaka-latA-stambhA-''di maaloddhii-nigdd-shbri-khlin-vdhuu-| lambaduttarIya-stana-saMyati-bhramitA-'Gguli-vAyasa-kapitthAH // 56 // zira:kampa: mUka-vAsaNi prekSyA iti tyjeddossmutsrge| lambaduttara-saMyatIrna doSAH zramaNInAM sa-vaghUH zrAddhInAm // 57 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 bhANatrayam Iryotsarga-pramANaM paJcaviMzatirucchvAsA aSTa zeSeSu / gabhIraM madhura-zabdaM mahA'rtha-yuktaM bhavati stotram (stavam) // 58 // pratikramaNe caitye jemane carime pratikramaNe zayane pratibodhe / caitya-vandanamiti yatInAM sapta tu velA ahorAtre // 59 // pratikrAmato gRhiNo'pi khalu sapta velaM paJca-velamitarasya / pUjAsu tri-saMdhyAsu ca bhavati tri-velaM jaghanyena // 60 // tAmbUla-pAna-bhojanopAnan maithuna-zayana-niSThIvanam / mUtramuccAraM dyUtaM varjayejjina-nAthajagatyAm // 61 // IriyA-namaskAra-namotthuNa-marihaMta-stuti-logassa-savva-stuti-pukkharastuti-siddhANaM-veyAvacca-stuti-namutthuNaM-jAvaMti-stava-jayavIarAya // 62 // sarvopAdhi-vizuddhamevaM yo vandate sadA devam / devendravRndamahitaM parama-padaM prApnoti laghu saH // 63 // 2. zrI-guru-vandana-bhASyasyaguru vandanamatha trividhaM taphiTTA-chobha-dvAdazA-''varttam / zironamanAdiSu prathamaM pUrNa-kSamA-zramaNa-dvike dvitIyam // 1 // yathA dUto rAjAnaM natvA kAryaM nivedya pazcAt / visarjito'pi vanditvA gacchatyevamevAtra dvikam // 2 // AcArasya tu mUlaM vinayaH sa guNavatazca pratipattiH / sA ca vidhi-vandanato vidhizcAsau dvAdazA-''varte // 3 // tRtIyaM tu chandanaka-dvike tatra mitha AdimaM sakala-saMghasya / dvitIyaM tu darzaninazca pada-sthitAnAM ca tRtIyaM tu // 4 // vandana-citi-kRti-karma-pUjA-karma ca vinaya-karma ca / karttavyaM kasya vA kena vA'pi kadA vA kati-kRtvaH // 5 // katyavanataM kati-ziraH katibhirvA''vazyakaiH parizuddham / kati-doSa-vipramuktaM kRti-karma kasmAt kriyate vA ? // 6 // paJca-nAmAni paJcodAharaNAnyayogya-paJcakaM yogyapaJcakaM catvAro'dAtAraH / catvAro dAtAra:- paJca-niSedhAzcatvAro'niSedhA aSTa kAraNAni // 7 // Avazyaka-mukhA-'nantaka-tanu-prekSA-paJca-viMzatirdoSA dvAtriMzat / SaD-guNA guru-sthApanA dvayavagraho dvi-SaD-viMzatyakSara-guru-paJcaviMzatiH // 8 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 guru-vaMdana-bhASya padAnyaSTa-paJcAzat SaT-sthAnAni SaT-guruvacanAnyAzAtanAstrayastriMzat / dvau vidhI dvA-viMzati-dvAraizcatuH zatAni dvi-navatiH sthAnAni // 9 // vandanakaM citi-karma kRti-karma pUjA-karma vinaya-karma / guru-vandana-paJcanAmAni davyato bhAvato dvidhaughena (dvidhodAharaNAni) // 10 // zItalakaH kSullako vIra-kRSNau sevakadvayaH pAlakaH zAmbaH / paJcaite dRSTAntAH kRti-karme davya-bhAvAbhyAm // 11 / / pArzva-stho'vasannaH ku-zIlaH saMsakto yathA-chandaH / dvi-dvi-tri-dvayaneka-vidhA avandanIyA jina-mate // 12 // AcArya upAdhyAyaH pravartakaH sthavirastathaiva rAlikaH / kRti-karma nirjarA-'rthaM karttavyameteSAM paJcAnAm // 13 // mAtA pitA jyeSTha-bhrAtA'vamA api-tathaiva sarva-rAlikaH / kRti-karma na kArayeccattvAraH zramaNA-''dayaH kurvanti punaH // 14 // vyAkSiptaM parAGmukhaM ca pramattaM mA kadAcidvandeta / AhAraM nihAraM kurvantaM kartu-kAmaM ca // 15 // prazAntamAsana-sthaM copazAntamupasthitam / anujJApya medhAvI kRti-karma prayunakti // 16 // pratikramaNe svAdhyAye kAyotsarge-'parAdhe prAghUrNake / Alocane saMvaraNe uttamA-'rthe ca vandanakam // 17 // dvayavanataM yathA-jAtamAvartA dvAdaza catuH- zirastri-guptam / dvi-pravezameka-niSkramaNaM paJcaviMzatyAvazyakAni kRti-karme // 18 // kRti-karmA'pi kurvanna bhavati kRti-karma-nirjarA-bhAgI / paJca-viMzatInAmanyataraM sAdhuH sthAnaM virAdhayan // 19 // dRSTi-pratilekhanaikA SaDurdhva-prasphoTAstrika-trikA'ntaritAH / akSoTAH pramArjanA navanavamukha-vastrikAyAH paJcaviMzatiH // 20 // pradakSiNayA trikaM trikaM vAmetara-bAhu-zIrSa-mukha-hRdayeSu / aMsordhvA-'dhaH-pRSThe catastraH SaT pAdayordehasya paJca viMzatiH // 21 // AvazyakeSu yathA yathA karoti prayatlama-hInA-'tiriktam / tri-vidha-karaNopayuktastathA tathA tasya nirjarA bhavati // 22 // doSA:-anAdRtaM stabdhaM praviddhaM paripiNDitaM ca Tola-gatiH / aGkuzaM kacchapa-riGgitaM matsyovRttaM manaH-praduSTam // 23 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 bhASyatrayam vedikA-baddhaM bhajantaM bhayaM gauravaM mitraM kAraNaM stainyam / pratyanikaM sTaM tajitaM zaThaM hIlitaM viparikuJcitam // 24 // dRSTA-dRSTaM zRGgaM karaM tanmocanamAzliSTA-'nAzliSTam / Unamuttara-cUlikaM mUkaM DhaDDharaM cuDalikam ca // 25 // dvA-triMzaddoSa-parizuddhaM kRti-karma yaH prayunakti gurUNAm / sa prApnoti nirvANamacireNa vimAna-vAsaM vA // 26 // atra SaT ca guNA-vinaya upacAro mAnAdibhaGgo guru-pUjA / tIrtha-karANAM cAjJA zruta-dharmA-''rAghanA'kriyA // 27 // guru-guNa-yuktaM tu guruM sthApayedathavA tatrA-'kSAdIn / athavA jJAnA-''di-trikaM sthApayet sAkSAt-gurvabhAve // 28 // akSe varATake vA kASThe pustake ca citra-karmaNi ca / sadbhAvA'sadbhAvA guru sthApanetvarA yAvatkathikA // 29 // guru-virahe sthApanA guspadezopadarzanA-'rthaM ca / jina-virahe jina-bimba-sevanA-''mantraNaM sa-phalam // 30 // caturdikSu gurvavagraho'trAghyuSTa-trayodaza-karAH sva-para-pakSayoH / ananujJAtasya sadA na kalpate tatra praveSTam // 31 // paJca-tri-dvAdaza-dvi-tri-catvAri SaT-sthAna-padAnyekona-triMzat / ekonatriMzaccheSANi "AvasiyAe" ityAdIni sarvapadAnyaSTapaJcAzat // 32 // icchA cAnujJApanA'vyAbAdhA ca yAtrA yApanA ca / aparAdhakSamApanA'pi ca vandana-dAtuH SaT-sthAnAni // 33 // "chandeNa" "aNujANAmi" "tahatti" "tubhaMpi vaTTae" "evaM" / "ahamavi khamemi tumaM" vacanAni vandanArhasya // 34 // purataH pakSAsanne gantA tiSThamAno niSIdanA-''camane / AlocanA-pratizravaNe pUrvA-''lApane cA-''loce // 35 // tathopadarza-nimantraNa-khaddhAdA'dane tathA'pratizravaNe / khaddhati ca tatra-gata kiM tvaM tajjAta no-sumanAH // 36 // no smarasi ? kathAM chettA pariSadaM bhettA'nutthitAyA kathayet / saMstAraka-pAda saMghaTTana-sthAne ucca-samAsane cApi // 37 // IryA-ku-svapnotsarga-caitya-vandana-mukha-vastrikA-vandanakA-''locanam / vandanaka-kSamApanA-vandanaka-saMvara-catuzcchobha-dvi-svAdhyAyaH // 38 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru-vaMdana-bhASya IryA-caitya-vaMndana-mukha-vastrikA-vandanaka-carima-vandanakA-''locanam / vandanaka-kSamApanA-catuzcchobha-divasotsargo dvi-svAdhyAyaH // 39 // enaM kRti-karma-vidhiM yoktArazcaraNa-karaNA-''yuktAH / sAdhavaH kSapayanti karmA'neka-bhava-saMcitamanantam // 40 // alpa-mati-bhavya-bodhA-'rthaM bhASitaM viparItaM ca yadatra mayA / tacchodhayantu gItArthA anabhiniveSiNo'matsariNaH // 41 // - - - - - - - - 3. zrI-pratyAkhyAna-bhASyasya. daza pratyAkhyAnAni catvAro vidhaya AhArA dvA-viMzatyAkArA adviruktA / daza vikRtayastriMzavikRti-gatAni dvidhA bhaGgAH SaTchuddhayaH phalam // 1 // anAgatamatikrAntaM koTi-sahitaM niyantritamanAkAram / sAgAraM niravazeSaM parimANa-kRtaM saMketikamaddhA // 2 // namaskAra-sahitaM paurapI purimAkAzanakasthAnAni ca / AcAmlamabhaktArthaM carimaM cA'bhigrahaM vikRtiH // 3 // "Uggae sUre" ca namaskAra-sahite paustrI pratyAkhyAne "uggae sUre" / "sUre uggae" purimArdhe'bhaktArthe "paccakkhAi" iti // 4 // bhaNati guru ziSyaH punaH "paccakkhAmi" ityevaM "vosirai / upayogo'tra pramANaM na pramANaM vyaJjana-skhalanA // 5 // prathame sthAne trayodaza dvitIye trINi tu trikaM ca tRtIye / pAnakasya caturthe dezA'vakAzAdIni paJcame // 6 // namaskAra-sahitaM pausyI sArdhapaustrI ___purimA-'rtho'pA?guSThasahitAdyaSTakaM trayodaza / nirvikRti vikRtyAcAmlatrikaM trika dvayekAzanaika-sthAnAdeH // 7 // prathame caturthAdIni trayodaza dvitIye tRtIye pAnasya / dezAvakAzikaM turye, carime yathA-saMbhavaM jJeyam // 8 // tathA madhya-pratyAkhyAneSu na pRthak "sUre uggae" ityAdi "vosiraha" / karaNa-vidhistu na bhaNyate yathA "AvasiyAe" dvitIya-vandanake // 9 // tathA tri-vidhA-''hAra-pratyAkhyAne bhaNyante pAnakasyA''kAraH / ' dvi-vidhA-''hAre'citta-bhojinastathA ca prAsuka-jale // 10 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 bhASyatrayam itazcaiva kSapaNA-''cAmla-nirvikRtyAdiSu prAsukaM caiva jalaM tu / zrAddhA api pibanti tathA pratyAkhyAnti trividhA-''hAram // 11 // caturvidhA-''hAraM tu namaskAra-sahitaM rAtrikamapi munInA zeSANi trividha-caturvidhAhArANi / naizika-pauruSI-purimAdhaMkAzanAdIni zrAddhAnAM dvitricatubidhAhArANi // 12 // kSudhAprazamakSama ekAkI, AhAre vaiti dadAti vA svAdam / kSudhito vA kSipati koSThe yatpaGkopamaM sa AhAraH // 13 // azane mudgaudana-saktu-maNDaka-payaH-khAdya-rabbA-kandAdayaH / pAne kAJjika-yava-karIra-karkaTyodaka-surA-jalAni // 14 // khAdime-bhaktoSaM phalAdi svAdime zuSThI-jIrakA-'jamAdi / madhu-guDa-tAmbUlAdi anAhAre moka-nimbAdi // 15 // dvau namaskAra-sahite, SaT pausaSyAM, sapta purimArdha ekA-'zane'STau / saptaikasthAna AcAmle'STau paJca caturthe SaT pAnake // 16 // catvArazcarime catvAro'bhigrahe paJca prAvaraNe navA-'STau nirvikRtau / AkAraM "ukkhittavivegeNaM" muktvA drava-vikRti-niyame'STau // 17 // annattha0 sahasA0 dve namaskAra sahite anna0 sahasA0 pacchanna0 disA0 ca sAhu0 savva0 / pauruSyAM SaT sArdha-pauruSyAM purimA-'rdhe sapta sa-mahattarA0 // 18 // annattha0 sahasA0 sAgAri0 ca AuNTaNa0 guru-abbhu0 ca pArikhA0 mahattarA0 savva-samAhi0 / eka-dvayazanayoraSTau tu saptaikasthAne AuNTaNa0 viNA // 19 // annattha0 sahasA0 levA0 gihattha ukkhitta0 paDucca0 pAriThThA0 mahattarA0 savva-samAhi0 / vikRtau nirvikRtau nava paDucca0 vinA'cAmleSTau // 20 // annattha0 sahasA0 pAriThA0 mahattarA0 savva-samAhi0 paJca kSapaNe SaT pAne "leveNa vA" Adi / catvArazcarimAGguSTha-sahitAdyabhigraheSu annattha0 sahasro0 mahattarA0 savva-samAhi0 // 21 // dugdha-madhu-madya-tailAni catastro dava-vikRtayazcatasraH piNDadavAH / ghRta-guDa-dadhi-pizitAni mrakSaNa-pakvAnne dve piNDe // 22 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 pratyAkhyAna bhASya pauruSI-sArdhA-pArdhAni, dvi-bhaktaM nirvikRtiH pauriSyAdyAni samAni / aguSTha-muSTi-granthi-sacitta-davyAdyAbhigrahikam // 23 // vismaraNamanAbhogaH sahasA-''kAra: svayaM mukha-pravezaH / pracchanna-kAlaH meghAdinA dig-viparyAse digmohaH // 24 // sAdhu-vacanamuddhATA pauruSI tanu-svasthatA samAdhiriti / saMghA-''ri-kArya mahattaro gRhi-bandhAdi sAgArikaH // 25 // AkuJcanamaGgAnAM guru-prAghUrNaka-sAdhvorgurvabhyutthAnam / pariSThApanikaM vidhi-gRhIte yatInAM prAvaraNe kaTi-paTaH // 26 // kharaNTita-lUhita-dAdirlepaH saMsRSTaH "Ducca (zAka)-maNDakAdiH / utkSiptaH piNDa-vikRtInAM prakSitamaGgulIbhirmanAk // 27 // lepamAyAmAdiritarat sauvIramacchamuSNa-jalam / dhAvanaM bahulaM sa-sikthamutsvedimamitarat sikthaM vinA // 28 // paJca-catuH-catuH-catu-r3hei-rdvividhAH SaD bhakSyA dugdhA-''di-vikRtaya eka-viMzatiH / tri-dvi-tri-caturvidhA abhakSyAzcatasro madhvAdi-vikRtayo dvAdaza // 29 // kSIra-ghRta-dadhi-taila-guDapakvAnnAni SaD bhakSya-vikRtayaH / go-mahiSyuSTrayajaiDakAnAM paJca dugdhAnyatha catvAri // 30 // ghRta-dadhinyuSTrI vinA tila-sarSapA-'tasI-laTTa-tailAni catvAri / drava-guDa-piNDa-guDau dvau, pakvAnnaM taila-ghRta-talitam // 31 // payaH zATI-kSIra-peyA-'valehi-dugdhATyaH dugdha-vikRti-gatAni / dAkSA-bahvalpa-taNDula-taccUrNA-''mla-sahite-dugdhasya // 32 // nirbhaJjana vispandanaM pakvauSadhi-tarikA kiTTiH pakva-ghRtam / dadhi karamba-zikhariNI-sa-lavaNa-dadhi-ghola-ghola-vaTakAni // 33 // tila-kuTTinirbhaJjanaM pakva-tailaM pakvauSadha-tarikA-taila-malikA / zarkarA guDapAnIyaM pAkaH khaNDA'rdha-kvathitekSu-rasaH // 34 // pUrita-tApakA-'pUpAdvitIyApUpastatsneha-turya-dhAnAdiH / guDa-dhAnikA jala-lapanazrIH paJcamaH pota-kRta-pUpakaH // 35 // dugdhaM dadhi catvAryagulAni dava-guDa-ghRta-tailAnyekaM bhaktopari / piNDa-guDa-mrakSaNayorA -''malaka-mAnaM ca saMsRSTam // 36 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam davya-hatA vikRtivikRti-gataM punastena taddhataM dravyam / uddhRte tattasmiMzcotkRSTa-davyamidaM cAnye // 37 // tila-zaSkulI varasolAdi rAjAdanAmrAdi drAkSA-pAnAdi / DolI-tailAdikAnIti sarasottama-dravyANi lepa-kRtAni // 38 // vikRti-gatAni saMsRSTAnyuttama-davyANi ca nirvikRtike / kAraNa-jAtaM muktvA kalpante na bhoktuM yaduktam // 39 // vikRti vigati-bhIto vikRti-gataM yastu bhuGkte sAdhuH / vikRtivikRti-sva-bhAvA vikRtirvigatiM balAnnayati // 40 // kauntikaM mAkSikaM bhrAmaraM madhu tridhA kASThaM paiSTaM madyaM dvidhA jalacara-sthalacara-khagamAMsaM tridhA ghRtavanmrakSaNaM caturdhA'bhakSyAH // 41 // manovacana-kAyA- mano-vacane manastanUvacastanU triyogI sapta-saptakAH / kAraNaM kAraNamanumati Dhei-triyogI tri-kAlena sapta-catvAriMzadadhikaM bhaGga-zatam // 42 // etaccokta-kAle svayaM ca mano-vacastanubhiH pAlanIyam / jJAtrajJAtR-pArve iti bhaGga-catuSke triSvanujJA // 43 // spRSTaM pAlitaM zodhitaM tIritaM kIrtitamArAdhitaM SaT-zuddhi-yuktaM / pratyAkhyAnaM spRSTaM vidhinocita-kAle yatprAptam // 44 // pAlitaM punaH punaH smRtaM, zodhitaM guru datta-zeSa-bhojanataH / tIritaM samadhika-kAlAt, kIrtitaM bhojana-samaya-smaraNAt // 45 // iti praticaritamArAdhitaM tvathavA SaT zuddhayaH-zraddhA / jJAnaM vinayo'nubhASaNamanupAlana-bhAvazuddhayaH iti // 46 // pratyAkhyAnasya phalamatra para-loke ca bhavati dvi-vidhaM tu / ihaloke dhammilAdayo dAmannakAdayaH para-loke // 47 // pratyAkhyAnamidamAsevya bhAvena jinavaroddiSTam / prAptA anantA jIvAH zAzvata-sukhamanAbAdham // 48 // x x prAkRtAnuzAsanasiddha-vibhakti-lopAdibhiH saMdigdha-sthaleSvanyathApi saMbhavati saMskRtacchAyA, saMzodhyA dhIdhanaiH / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaM zrI caityavandana bhASya maMgaLAcaraNaH viSaya paraMparA saMbaMdha prayojana adhikArI vaMtig vaMnnei sarve viTTa-vADiTTa-su-vicAro vahu-vitti-bhAsa-vuvo-suthA-DapusAre-vucchAmi zA (manvaya :- sarve vaMDaLane vaDitu, vahu-vitti-mAsa-vuwh-suyAnusALa viTTaDaz su-vicAra. gucchAmi 2.) zabdArtha - vaMdig=vaMdana karI. vaMdaNijjai=vaMdana karavA yogya. savva sarvane athavA sarva jANanAra-sarvajJone. ciI-vaMdaNADaDaI-su-viyA-caityavandana vagereno su eTale vyavasthita vicAra. bahu-vitti-bhAsa-cuNI-suyADaNasAreNa=aneka-TIkAoH bhASyoH cUrNio ane AgamoH anusAra. tucchAmi=kahuM chuM. 1. gAthArthavaMdana karavA yogya sarvajJone (sarvane) vaMdana karI. aneka TIkAoH bhASyoH cUrNioH ane Agamo anusAra caityavaMdana vagereno suvicAra kahuM chuM. 1. vizeSArtha- sarve sudhI maMgaLAcaraNa che. suvicAra sudhI graMthano viSaya batAvyo che. ahIM traNeya bhASyarUpa eka saLaMga graMtha samajavAno che. kemake-cii-vaMdaNAIsu-viyA-mAM Adi padathI caityavaMdanaH gurUvaMdanaH ane pratyAkhyAna e traNeyano suvicAra kahevAno che. tethI granthanuM nAma bhASyatrayam kahevAya che. bAkInA bahu vitti vagere padothI A graMtha paraMparAgata rUpa hovAno saMbaMdha batAvyo che. ane sAthe sAthe graMthakArane A viSayanuM jJAna potAnA guruo mAraphata paraMparAe maLeluM che, evo gurU paraMparA saMbaMdha paNa garbhita rIte sUcavyo che. jainadharmanI ArAdhanA karavAnI icchAvALA bhavyajIvo A graMtha bhaNavA-samajavAnA adhikArIo che. tathA alpabuddhivALA jIvo-ghaNA bhASyo-cUrNio vagere graMtho samajI na zake, mATe bALa jIvone samajAvavA mATe TuMkAmAM navo graMtha racavAnuM najIkanuM prayojana che. tathA graMthakAranI bALajIvo upara upakAra karavAnI buddhirUpI uttama bhAvanAthI thatI karmanirjarA, bhaNanAra tathA te pramANe AcaraNa karanArane AcAranuM jJAna Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 bhASyatrayam thavAthI jJAnAvaraNIya karmanI nirjarA tathA te anusAra uttama AcAra pALavAthI jUnA pApakarmonI nirjarA thavAthI ane e rIte nirjarAnI paraMparA mAraphata graMthakArane ane bhaNanArane mokSa maLe, ema baMneyanuM aMtima paraMparA prayojana che. eTale graMthakAra paraMparAe mokSa meLavavA graMtha banAve che, ane bhaNanArano uddeza paNa mokSa meLavavA bhaNavAno hoya che ane te mATe ja bhaNavAno udeza hovo joie. saMbaMdha samajavA paMcAMgInuM svarUpa ApaNe jANavuM joIe. paMcAMgInI samaja :sUtra-ahit-tIrthakara bhagavaMto kevaLajJAna vaDe jANelA lokADalokanA traNeya kALanA sarva-dravyoH kSetroH kALo ane bhAvono upadeza Ape che. te upadezarUpe kahelI hakIkato gaNadhara bhagavaMto sUtra-rUpe gUMthe che. te tathA 10 mAthI 14 mA pUrva sudhInuM jJAna dharAvatA zrutajJAnIo tathA pratyekabuddha mahAtmAo prANIonA anugraha mATe je graMtharUpe gUMthe che, te paNa sUtra kahevAya che. aMga upAMga, vagere pavitra mULa Agamo che. niryukti sUtra sAthe garbhita rIte saMbaMdha dharAvatA padArthonuM naya, nipA, anugama vagere pUrvaka nirUpaNa karI sUtranuM svarUpa samajAve, te prAkRta gAthA baddha, prAya caudapUrvadharakRta niyukti prasiddha che. bhASya-sUtra ane niryuktimAM je khAsa kahevAnuM hoya, te saMkSepamAM cokkasa svarUpamAM samajAve, te bhASya kahevAya che. cUrNi-uparanAM traNeya aMgonI dareka vigata spaSTa karIne samajAve, te cUrNi kahevAya che. ane te lagabhaga prAkRta bhASAmAM hoya che. temAM saMskRta bhASAnuM paNa mizraNa jovAmAM Ave che. vRtti-uparanAM cAreya aMgone lakSyamAM rAkhIne jarUra pUratA vistArathI saMskRta bhASAmAM racAyelI jainAgamonI TIkA, te vRtti kahevAya che. jaina AgamonAM A pAMca aMga kahevAya che ane atyAre ghaNAM sUtronAM pAMceya aMgo vidyamAna che. tIrthaMkara paramAtmAno upadeza-AtmAgama. gaNadhara bhagavaMtonI sUtraracanA-anantarAgama ane tyAra pachInI tene anusaratI suvihita puruSonI badhI racanAo paraMparAgama kahevAya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya traNeya prakAranA Agamo pramANa mAnavAM, e sAcA jainanuM lakSaNa che. temAM zaMkA-saMdeha karavo, e mithyAtva hovAnuM lakSaNa che. samajavA mATe prazna karavAmAM doSa nathI, paraMtu paMcAMgImAM kahelI vAto sAcI haze ? ke khoTI? evo saMdeha thavo e satya jJAnathI dUra laI janAra hovAthI mithyAtva che. A graMtha, upara jaNAvelA pAMceya aMgo anusAre racela che, mATe pramANabhUta che. "sUyANasAreNa" e pada mUkIne AcArya bhagavaMte Agama-paraMparA ane guruparaMparA anusAra A graMthanI racanA karelI hovAnuM garbhita rIte sUcana kareluM che. bIjA moTA graMtho vidyamAna chatAM potAnuM ane bIjA bALajIvonuM kalyANa thAya, mATe saMkSepamAM A graMthanI racanA karavI, e projana che. maMgaLAcaraNa tathA viSaya, saMbaMdha, prayojana ane adhikArI e cAra anubaMdha. ema pAMca muddA A pahelI gAthAmAM batAvyA che, tathA sUcavyA che. caitya-zabdanA ghaNA artho che. ahIM jinamandira ane jinapratimA e artha samajavAno che. vityAyAM navam, caitya=eTale nirvANa pAmelA tIrthakaronI citAne sthAne karavAmAM AvelA stUpa ane pagalAM ke pratimA rUpe smArako ane tenA anukaraNa rUpa evAM bIjAM paNa je je smArako hoya, te paNa caityamava caitya e artha pramANe caitya kahevAya che. eTale maMdira ane pratimAmAM caitya zabda sArthaka che. e banneya dvArA jo ke paramopakArI tIrthaMkara paramAtmAo tarapha ja parama lokottara vinaya batAvavAno che. te batAvavAnA AcArano vidhi batAvanArI ane temAM AvatAM mULa sUtro viSe TUMkAmAM bhAvArtha rUpe vivecana karanArI hovAthI A gAthAo caityavaMdana bhASya granthanI kahevAmAM Ave che. vivaMga Tu zabdamAM Adi zabdathI guruvaMdana ane pratyAkhyAna bhASya paNa samajavAM. tIrthaMkara paramAtmAonAM caritro vAMcatAM teomAM parama ucca cAritra, tapa, vIrya ane anaMtajJAna hovAnuM ApaNane samajAya che tathA prANImAtranA kalyANa mATe teoe paramArthano je mahAna upadeza Apyo hato, jenI jagata upara Aje paNa asara paDelI jovAmAM Ave che. pote kRta-kRtya chatAM, dharmatIrtharUpa-jainazAsana sthApIne jIvonA cAritra ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam sartanamAMnI pavitratA lAMbA kALa sudhI rahyA kare, mATe UMcAmAM UMcuM sAdhana goThavI ApyuM che. 70 jene lIdhe Aje paNa aneka jIvo ucca cAritra pAtra che, tyAgI che, mahAtmAo che ane ghaNA jIvo tevA thavA prayAsa paNa kare che ane bIjA aneka jIvone sanmArgano bodha ApI phlezo duHkho-viTaMbanAothI bacAvI laI zakAya che. pachI te jIvo mAnavo hoya ke bIjAM koI paNa jAtanAM prANIo hoya. temaja bIjA aneka mAnavajIvonA jIvanamAM Aje paNa je saccAritra, sartana, nItimaya jIvana cAle che, pachI te Arya hoya ke anArya jAtanA mAnava hoya. tathA ApaNe jaMgalI dazAmAM nathI, tathA ApaNane aneka sadguNo anAyAse vArasAmAM maLyA che, te badho pratApa sIdho ke ADakataro tIrthaMkara paramAtmAono ja che. tathA loka-vyavahAramAM je suvyavasthA, prAmANikatA, niyamabaddhatA, suleha, zAMti, sadAcAra, sadguNo, paropakArI bhAvanA, sArAM baMdhAraNo vagere pracalita che, te badho pratApa e tIrthaMkara paramAtmAono che, te sarveno lAbha Ajano janasamAja ane prANI mAtra le che, ane tethI karI sarvanA jIvanamAM anAyAse paNa je suvyavasthA ane sughaTanA rahyA kare che, te sarva upakAra e paramAtmAono ja che. mATe koi paNa samajI mAnava potAnA jIvananI koi paNa kSaNamAM e paramAtmAo pratyenI bhakti karavAnI potAnI pharaja cUke ja nahIM, cUkavI joie ja nahIM ane jyAre jyAre anukULatA maLe tyAre tyAre temano lokottara parama vinaya karavA cUkavuM nahIM joie. A duniyAno koIpaNa kRtajJa mAnava e kartavya cUke paNa nahIM ja. paramAtmA pratye lokottara parama vinaya karavAnA aneka prakAro che, paraMtu te sarvamAM caityavaMdana khAsa mukhya hovAthI te viSe vicAra karavAthI lagabhaga sarva prakAro jANavAno mArga saraLa thAya che. vAdIvetAla zrI zAMtisUri mahArAjano ciivaMdaNa mahAbhAsa nAmano moTo graMtha vidyamAna chatAM, tene anusarIne bALajIvo mATe A graMtha saMkSepamAM racavAmAM Avela che. jo ke caitya mAraphata tIrthaMkara paramAtmAnI ja bhakti karavAno uddeza che, paraMtu bALajIvonA manamAM caitya nAmanI dharma saMsthA kendrita karavAmAM Ave che. bALako Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 71 nizALe jAya che, nizALe javAnuM mukhya prayojana to jJAna meLavavAnuM che. chatAM "jJAna meLavavA jAuM chuM." ema bolavAne badale "nizALe jAuM chuM." ema bole che, te pramANe "caityavaMdana karavA jAuM chuM." eTale bhakti karavAnI saMsthA je caitya che, tenI pradhAnatA bALajIvonA manamAM ThasAvavAnI vyavahAru yojanA khAtara caitya zabdano prayoga karavAmAM Ave che-jema nizALa-jJAna bhaNAvavAnI saMsthA che, maMDI- hAe yUvavAnI saMsthA che, yAvaDI -yoDInI saMsthA che, te prabhA paramAtmAnI bhakti karavAnI ane ekaMdara sarva dhArmika pravRttinI kendrabhUta saMsthA caitya che, ane te saMsthA sarva saMsthAomAM mukhya ziromaNirUpa saMsthA che. caitya mAraphata paramAtmAnI bhakti karavAnA saMkhyAbaMdha prakAro che, te A graMthathI ane gurugamathI samajavA. 1. 24 mukhya dvAroH peTA bhedonI saMkhyA sAtheH dahatiga ahigamapaNagaM dudisi tihuggaha tihA u vaMdaNayA / paNivAya namukkArA vannA solasaya-sIyAlA ||2|| igasIisayaM tu payA saganauI saMpayA u paNa daMDA / bAra ahigAra u-vaMdaNijja saraNijja cauha - jiNA // 3 // cauro thuI nimittaTTha bAra heu a sola AgArA / guNavIsadosa ussagga-mANaM thuttaM ca saga velA // 4 // dasa- AsAyaNa- cAo savve cii-vaMdaNAi ThANAI / cauvIsa duvArehiM du- sahassA huMti causayarA // 5 // ( anvaya :- daha- tiga ahigama-paNagaM du-disi tihuggaha tihA vaMdaNayA paNivAyanamukkArA solasaya sIyAlA vannA igasIisayaM payA saganaUI saMpayA paNa daMDA bAra ahigAra cau vaMdaNijja saraNijja cauha jiNA cauro thuI aTTha nimitta bAraheu sola AgArA guNavIsa dosa ussaggamANaM thuttaM saga velA dasa AsAyaNacAo cauvIsa duvArehiM ciivaMdaNAi savve ThANAI dusahassA causayarA huMti / u tu a ca samuccayArthA api pAdapUrtyartham / 2, 3, 4, 5, ) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 bhASyatrayam zabdArtha - dahatiga=dazatrika. ahigamANagaM=abhigamapaMcaka-pAMca abhigama. dudisi=be dizAo. tihugraha==Na prakArano avagraha. tihA-traNa prakAre. u=ane. viMdaNayA=vaMdanatA-vaMdana. pazivAya praNipAta. namukkArA namaskAro. vannA=varNo, akSaro. solasayasIyAlA soLaso suDatAlIza-2. iMgasIisaya=ekaso ekayAsI. payA=pado. saganauI=sattANuM.saMpayAsaMpadAo. paNa=pAMca. daMDA daMDako. bArakabAra. ahigArA=adhikAro. caviMdaNijja=cAra vaMdana karavA yogya. saraNija=smaraNa karavA yogya. cauha=cAra prakAre. jiNA=jinezvara bhagavaMto-3. caherocAra. thaI stutio. nimitta=nimitto. aThaATha. bAra=bAra. haU=hetuo. solasoLa. AgArA AgAro. guNavIsa-ogaNIsa. dosa=doSo. usagnamArNa=kAyotsarganuM pramANa. tharaM stavana. sagasAta. velA=vakhata-4. dasa AsAyaNacAo=daza AzAtanAono tyAga. sarvesarve. ciIvaMdabhAI caityavaMdanAnAM. ThANAIsthAnako. cauvIsa-duvArehiM=covIsa dArone AzrayIne. dusahassA=be hajAra. huMti thAya che. causayarA-cumottara-5. gAthArtha :dazatrikaH pAMca abhigamaH be dizAoH traNa prakAranA avagrahoH traNa prakAranI vaMdanAH praNipAtaH namaskAroH soLaso suDatAlIsa akSaroH 2. ekaso ekayAsI padoH sattANuM saMpadAoH pAMca daMDakoH bAra adhikAroH cAra vaMdana karavA yogyaH eka smaraNa karavA yogyaH cAra prakAranA jinezvara bhagavaMtoH 3. cAra stutioH ATha nimittoH bAra hetuoH soLa AgAroH ogaNIsa doSoH kAussagnanuM pramANa stavanaH sAta veLAH 4. daza AzAtanAono tyAgaH (e) covIza dvArone AzrayIne caityavaMdanAnAM sarva sthAno be hajAra cumotera (2074) thAya che. pa. vizeSArtha :- A cAreya gAthAomAM caityavaMdana bhASyamAM varNavavAnAM mukhya 24 dvAro ane tenA 2074 peTA bhedo varNavavAnA che. te TUMkAmAM sUcavyA che, gAthAomAM u-tuca-vagere zabdo che, te bhedono saMgraha karavA mATe che. ane pAdapUrti mATe paNa gaNI zakAya che. e pramANe dareka ThekANe samajI levuM. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 caityavaMdana bhASya 1 $ ja ra ja che je na - nimitta - & R & A = = x hatu saMkhyA dvArA saMkhyA dvArA 10 trika 4 vaMdanIya abhigama 1 smaraNIya 2 dizisthiti 4 jinezvaro 3 avagraha stuti |3 vaMdanA 1 praNiprAta 1 namaskAra 16 AgAra 1647 akSaro 1647 19 kAyotsarganA doSo 181 pado 181 kAyotsarganuM pramANa 1 97 saMpadA stavana - 5 daMDaka caityavaMdana | 12 adhikAra 12 | 10 AzAtanAno tyAga 10 3 nisahi, 3 dizinirIkSaNa, 19 kAyotsarganA doSo ane 10 AzAtanAo e 35 bolo tyAga karavA yogya che, bAkInA 2039 bolo AcaravA yogya che. 24 mukhya dvAro ane tenAM 2074 peTA dvAronI vistArathI samaja 1 dazatrika prakaraNa 1 dazatrikanAM nAmo tini nisIhI tini u payAhiNA tinni ceva ya paNAmA / tivihA pUyA ya tahA avattha-tiya-bhAvaNaM ceva // 6 // ti-disi-nirikkhaNa-viI paya-bhUmi-pamajjaNaMca tikkhutto| vannI-DaDa-rutiyaM muddA-tiyaM ca tividaM ca paLadAi nA (anvaya :- tinni nisIhI tinni payAhiNA tinni paNAmA tivihA pUyA avatthatiyabhAvaNaM tidisi nirikSaNa-viraI tikhutto paya-bhUmi-pamajjaNaM vanAi-tiyaM muddA-tiyaM tivihaM ca paNihANaM u-ca-ya-cevAH samuccayArthAH pAdapUrtyarthamapi) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 bhASyatrayam | zabdArtha - tizi==Na nizIhi=nisIhi. payAhiNA=pradakSiNA. paNAmA=praNAmo. tivihA-traNa prakAre. pUyA=pUjA. avastha-tiya-bhAvaNaM-traNa avasthA bhAvavI. ti-disi-nirikhaNa-virai==Na dizAo tarapha jovuM nahi. tikhutto-traNa vAra. pAyabhUmi-5majjarNa=paganI jamInanI pramArjanA karavI. vannAI-tiyaMtravarNAdika traNa. muddA-tiyaM traNa mudrAo. tivihaM traNa prakAre. paNihANe=praNidhAna. gAthArtha :traNa nisAhiH traNa pradakSiNAoH traNa praNAmoH traNa prakAre pUjA traNa avasthAo bhAvavIH 6. traNa dizA tarapha jovuM nahiH traNa vAra paganI jamInanI prArthanA karavIH varNAdika traNa traNa mudrAo ane traNa prakAranAM praNidhAnoH 7 vizeSArtha :traNa nizIhio. | traNa dizAmAM nirIkSaNano tyAga. traNa pradakSiNA. traNa vAra paganI bhUminI prArthanA. traNa praNAma. traNa varNAdikanuM AlaMbana. traNa pUjA. traNa mudrA. traNa avasthAnI bhAvanA. traNa praNidhAna. nisAhi=niSedha, aTakAyata. pradakSiNA=prabhune pharatI pradakSiNA devI. avasthA=prabhunA jIvananA mukhya prasaMgo. tridizi-nirIkSaNa=prabhunI sAme mukha rAkhavuM. bAkInI traNa bAju na jovuM. pramArjanA=bhUmi sApha karavI, jaMtu AdinI rakSA mATe. AlaMbana=bhAvanI vRddhi thavAmAM madadarUpa. mudrA=bhAvasUcaka AkAra. praNidhAna mana, vacana, kAyAnI ekAgratA. A dazeya trikano vistAra have pachInI gAthAomAM kahevAmAM Avaze. 6-7. 2. dazatrikanI vistArathI samaja 1. traNa nisIhi ghara-jiNahara-jiNapUA-vAvAra-ccAyao nisIhi-tigaM / agga-ddAre majjhe taiyA cii-vaMdaNA-samae // 8 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 75 (anvaya :- aggaddAre majjhe taiyA cii-vaMdaNA samaye ghara-jiNahara-jiNapUA-vAvAraccAyao nisIhi-tigaM // 8 // | zabdArtha - ghara-jiNahara-jiNa-pUA-vAvAra-cAyao=(potAnuM) ghara, jinamaMdira ane jinapUjAnA vyApAranA tyAgane AzrayIne. nisAhitigaM==Na nizIhio. agnadAre mukhya bAraNe. majhe vacamAM. taIyAtratrIjI. ciIvaMdaNA-samaye=caityavaMdana vakhate. 8. gAthArtha :mukhya bAraNeH vacamAM ane trIjI caityavaMdana vakhateH (anukrame) gharanIH jinamaMdiranI ane jinapUjAnI (dravya) pravRttinA tyAgane AzrayIne traNa nisAhio thAya che. 8. vizeSArtha :- nizIhi eTale niSedha, jinezvara prabhunI bhaktinA mahAnuM kAmamAM parovAtAM pahelAM bIjI pravRttiomAMthI potAnA manaH vacanaH ane kAyAH eTale tenI koI paNa pravRtti pAchI kheMcI levI joie. bIjA kAmamAM mana vagere parovAyAM hoya, to bhaktinuM kAma sArI rIte thaI zake nahIM mATe bIjAmAMthI kheMcI levAM ane bhaktimAM praNidhAna karavuM, eTale mana, vacana, kAyAnI ekAgratA barAbara karavI. traNa nizIhio jinabhaktimAM uttarottara vadhAre ne vadhAre parovAvA mATe kramasara vikAsa sUcave che. (1) jinamaMdirane koTa hoya, to te koTanA daravAje ane koTa na hoya to derAsaranuM je mukhya bAraNuM hoya, tyAM pahelI nizIhi kahevI. AthI prabhubhakti sivAyanA potAnA ghara, dukAna dhaMdhA, sAmAjika, deza, paropakAra, anukaMpA, supAtra dAna, vagerene lagatAM tamAma kAmomAM na paDavAnI pratijJA thAya che. teno vicAra sarakho paNa karavAnuM baMdha thAya che. mAtra agradvAramAM peThA pachI tyAMnA ja kAmanI chUTI rahe che. eTale derAsara saMbaMdhI je je kAma hoya, te saMbhALavAnI pravRtti bhaktinI sAthe chUTI rahe che. vaLI, munimahAtmAone vaMdana, temanI sAthe dharmacarcA vagereno avakAza rahe che. (2) kesara vagere ghasI dravyapUjA mATenI sAmagrI sAthe pUjA karavA jatAM maMdiranA vacamAM bIjI nisIha kahevI. tema karavAthI jinamaMdiranI vyavasthA saMbaMdhinAM kAmomAMthI ye pravRtti kheMcI laI mAtra dravyapUjA mAraphata bhakti karavAnI pravRttimAM lAgavAnI chUTa rahe che. pachI aneka prakAre jinezvara bhagavaMtanI dravyapUjA karavAmAM tatpara rahevAnuM hoya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam (3) tamAma prakAre dravyapUjA karyA bAda caityavadanA rUpa bhAvapUjA karatAM pahelAM trIjI nisAhi kahevAnI che. tethI dravyapUjAno paNa niSedha thaI jAya che. mAtra bhAvapUjAnI ja chUTI rahe che. eTale bhAvapUjAne lagatI caityavaMdana, stavana, kAyotsarga, stuti vagerenI chUTa rahe che. athavA, traNa nizIhimAM mana, vacana, kAyAnI pravRttiono niSedha sUcavavA mATe dareka vakhate traNa traNa vAra paNa nizIhi, nizIhi, nisIhi ema upara jaNAvela traNeya ThekANe bolAya che. athavA, upara kahelI 3 bAbatonA niSedhavALI pratyeka nizIhine manavacana-kAyAthI te te bAbatano tyAga sUcavavA mATe pUrvokta sthAne 3-3 vAra kahevAthI paNa nisAhi traNa ja gaNAya che. ahIM munimahArAjAone ane pauSadhavratI zrAvakane temanI pAse dravyo na hovA pUratI ja mAtra dravyapUjA karavAnI na hovAthI mukhya dvAre praveza karatAM 1 vAra, athavA 3 vAra pahelI nisIha kahevAnI hoya che, ke je nisIhithI zeSa municaryA tathA pauSadhacaryAno ye tyAga thAya che ane daherAsaranI upadeza yogya vyavasthAno niSedha karavA mATe bIjI nisIhi raMgamaMDapamAM praveza karatAM hoya che. trIjI caityavaMdanAnA prAraMbhamAM hoya che. tIrtha ane daherAsara saMbaMdhI geravyavasthA dUra karavAno upadeza ApavAno (sarva sAvaghanA tyAgI hovA chatAM paNa) zrI munimahArAjAone adhikAra che. zrAvakonI bedarakArIthI vinAza pAmatAM ane avyavasthita vahIvaTavALAM zrIjinacaityo joIne paNa zrAvakone mAThuM na lagADavAnA kAraNe chatI zaktie paNa muni mahArAja upekSA karI jema tema cAlavA de, to te munimahArAja zrIjinendraprabhunI AjJAnA ArAdhaka kahyA nathI. ahIM zrIjinendraprabhunI AjJA e dharma che, mATe caityanI avyavasthA dUra karAvavAnA vyApArano niSedha munine tathA tRtIgRhIne A bIjI nisAhimAM hoya che. tathA bhagavaMtanA gabhArAnI cAre bAju athavA to bhagavaMtanI cAre bAju traNa vAra pradakSiNAvarta paddhatie bhramaNa karavuM, te bIjuM pradakSiNAtrika kahevAya che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 77 emAM traNa vAra bhramaNanuM kAraNa jJAna-darzana-cAritranI prApti tathA bhaktibahumAnanuM ye sUcaka che, te vakhate samavasaraNamAM cAre dizAe beThelA bhAvaarihaMtanI bhAvanA bhAvavI, temaja bhamatImAM jo cAreya tarapha bhagavaMta birAjamAna hoya to te sarvane paNa vaMdana karatAM karatAM bhamavuM (prava0 sA-dharmasaMha bhAvArtha) A pradakSiNA pahelI nisIha kahyA bAda karavI, tyArabAda dravyapUjA mATe raMgamaMDapamAM pravezatAM nisIhi kahevAya che. zrAddhavidhivRttiH - trIjuM praNAmatrika aJjali-baddho addhoNao a paMcaMgao a ti-paNAmA / savvattha vA ti-vAraM sirAi-namaNe paNAma-tiyaM // 9 // anvaya :- aMjali-baddho addhoNao paMcaMgao ti-paNAmA, vA savvattha tivAraM sirAinamaNe paNAma-tiyaM. 9 zabdArtha - aMjalibaddho=aMjalipUrvaka addhoNao=ardhavanata. paMcaMgao=pAMca aMgathI. tipaNAmA==Na praNAma. vA=athavA. savvastha sarva sthAne (traNa praNAmamAM). tivAraM traNa vAra. sirAI-namaNe=mastakAdi namAvavAmAM paNAma-tiyaM==Na praNAma thAya che. 9 gAthArtha :aMjali sahita praNAma ardhAvanata praNAma ane paMcAMga praNAma e traNa praNAma che. athavA (bhUmi Adi sarva sthAnomAM) traNavAra mastaka vagere namAvavAthI paNa traNa prakAranA praNAma (gaNAya che). 9. vizeSArtha. be hathelI joDIne (be hAtha joDIne) mastake sthApavA, te 1 aMjalibaddha praNAma. UbhA rahIne kiMcit mastaka namAvavuM, athavA mastaka ane hAtha vaDe bhUmisparza athavA caraNasparza karavo ityAdi rIte pAMca aMgamAMthI koIpaNa 1 aMganyUna sudhIno (1-2-3-4 aMga vaDe) praNAma karavo, te 2 ardhAvanata praNAma. ane 2 jAnu, 2 hAtha tathA 1 mastaka, e 5 aMga vaDe bhUmisparza karavA pUrvaka je praNAma karavo, te 3 paMcAMga praNAma. kahevAya che. athavA, pUrve kahelA traNa prakAranA praNAmamAMthI koI paNa eka praNAma karatI vakhate, prathama-mastakane namAvavA pUrvaka mastaka sanmukha rahelI aMjalIne mastaka sanmukha dakSiNAvarta (jamaNI paddhatie) maMDalAkAre bhamAvavI, ane te pramANe traNa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 bhASyatrayama vAra traNa aMjalibhramaNa sahita traNa vAra mastaka namAvavuM, te paNa bIjI rIte traNa prakAranA praNAma jANavA. ahIM vizeSa e che ke-strIoe aMjalibaddha praNAma karatI vakhate hAtha UMcA karI mastake lagADavA nahIM, paraMtu yathAsthAne ja rAkhI traNa vAra aMjalibramaNa karI mastaka namAvavuM. zakastavAdimAM paNa dareka ThekANe strIo mATe e pramANe vidhi sAcavavo. 9 4. pUjAtrika-traNa prakAranI pUjA maMga-bhAva-meyA puSpAiDara-zudiMpUya-timAM paMcuvayArA aTTho-vayAra savvovayArA vA // 10 // zabdArtha:- aMgagna-bhAva-bheyA = aMga, agra ane bhAva nA bhedathI. puSkAhaDahAra-thuIhiM = puSpa, naivedya, stuti vaDe. pUya-tigaM = traNa prakAranI pUjA. paMcuvArA = paMcopacArI. aThavavAra = aSTopacArI. savoyArA = sarvopacArI pUjA. vA = athavA. 10 gAthArtha :aMgaH agraH ane bhAvaH nA bheda puSpaH AhAra ane stutiH e karIne traNa prakAre pUjA, athavA paMcopacArIH akhopacArIka ane sarvopacArI e (traNa pUjA) 10. vizeSArtha puSpa zabdanA upalakSaNathI nirmAlya utAravuM. morapIMchIthI pramArjanA karavI, paMcAmRtathI abhiSeka karavo. 3-5 ke 7 vAra kusumAMjalino prakSepa karavo, aMgabhUMchaNa, vilepana, navaraMgapUjA, puSpapUjA, AMgI caDhAvavI ke karavI, prabhunA hAthamAM bIjoruM vagere mUkavuM, dhUpa karavo, vAsakSepa karavo, kastUrI AdithI prabhunA zarIre patra vagerenI racanA karavI; AbharaNa tathA vastra paherAvavAM ityAdi aneka prakAranI aMgapUjAno samAveza thAya che. 2. tathA AhAra zabdathI agrapUjA kahI che, upalakSaNathI dhUpa, dIpaka, akSatAdi vaDe aSTamaMgaLa AlekhavAM, phUlano pagara bharavo, azana-pAna-khAdimasvAdima e cAra prakAranuM naivedya dharavuM, uttama phaLa mUkavAM, gIta-nRtya-vAjiMtraAratI-maMgaLa dIvo utAravo. ityAdi aneka prakAranI agrapUjA che. 3. prabhunI AgaLa caityavaMdana karavuM, te bhAvapUjA che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 79 athavA, (caMdanAdi vaDe) gaMdha, puSpAdi, vAsakSepa, dhUpa ane dIpavaDe pUjA, athavA keTalAka AcAryonA mate puSpa-akSata-gaMdha-dhUpa-ane dIpa e pramANe pAMca prakAranI pUjA gaNAya che. puSpa-akSata-gaMdha-dIpa-dhUpa-naivedha-phaLa ane jaLa e pramANe ATha prakAranI pUjA gaNAya che. pUjA yogya sarva prakAranI uttama vastuo vaDe pUjA karavI, te 17 bhedI, 21 bhedI, 64 prakArI, 99 prakArI ityAdi aneka prakAranI pUjA sarvopacArI pUjA kahevAya che. athavA aMgAdi traNe ya bhedathI pUjA karavI, te paNa sarvopacArI pUjA che. athavA, eka aMgapUjA ke jenuM phaLa vijJopazAnti che,te vijJopazAmikA. bIjI agrapUjA ke jenuM phaLa AtmAno abhyadaya thavA rUpa che, tethI e abhyadayasAdhanI ane trIjI jenuM phaLa mokSa che, te nivRttikAriNI bhAvapUjA. e rIte paNa traNa prakAranI pUjA aMgapUjAdinA phaLa rUpa gaNAya che. ahIM upacAra zabdano artha pUjA karavAnAM sAdhanono prakAra samajavo. pAMca dravya vaDe karavAmAM AvatA pUjAnA prakAro jemAM hoya, te paMcopacAra pUjA gaNAya. vagere 10. 5. avasthAtrika-traNa avasthAo : bhAvijja avattha-tiyaM piMDattha-payattha-sva-rahiattaM / chaumattha-kevalittaM siddhattaM ceva tassattho // 11 // zabdArtha:- bhAvikta=bhAvavI. avastha-tiyaM-traNa avasthA. piMDatya payatva-rUvarahiyataMtrapiMDasthapaNuM, padasthapaNuM ane rUparahitapaNuM, chaumaltha kevalid=chadmasthapaNuM ane kevalipaNuM siddhAMtrasiddhapaNuM. ceva=nizcaya, e ja. tassa teno atho=artha che. gAthArtha :piMDasthapaNuMH padasthapaNuM ane rUparahitapaNuMH e traNa avasthA bhAvavI. ane chavasthapaNuM : kevalapaNuM ane siddhapaNuM teno artha che. vizeSArtha-piMDa eTale tIrthakara bhagavaMtano tIrthaMkara padavI pAmyA pahelAMno chadhastha deha, eTale ke-janmathI laIne samavasaraNa sthapAya tyAra pahelAM sudhInuM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 bhASyatrayam dravyatIrthaMkarapaNuM, temAM stha=rahelI avasthA, te piMDa sthapaNAnI avasthA eTale chadmasthaavasthA traNa prakAranI che. 1 janma avasthA, 2 rAjaya avasthA ane 3 zramaNa avasthA. A traNe ya avasthAmAM bhagavaMta chadmastha asarvajJa-sAkSAt tIrthaMkara padavI rahita hoya che, mATe piMDasthapaNAnI avasthAno artha chabasthapaNAnI avasthA kahyo che. 2. pada tIrthaMkara padavI. prabhu jayAre kevalajJAna pAme che, tyAre te padavI spaSTa-pragaTa thAya che. parama pavitra tIrthaMkara nAmakarmanA udayanA prabhAvathI Indro tathA devo Ave che, samavasaraNa race che, temAM besIne prabhu dezanA-upadeza Ape che. dezanA samApta thayA bAda gaNadhara padavIne yogya evA munione tripadI saMbhaLAvI gaNadhara pade sthApe che, tathA prabhunI dezanAthI vairAgya pAmI cAritra grahaNa karelI sAdhvIomAM eka mukhya sAdhvI, dezavirati grahaNa karela zrAvakomAM eka mukhya zrAvaka tathA mukhya zrAvikA sthApe che vagere aneka prakAre tIrtha pravartAvavAthI prabhu tIrthakara kahevAya che. te sarva kevaLajJAna pAmyA bAda prathama samavasaraNa vakhate thAya che. mATe padasthapaNuM eTale kevalipaNuM evo artha karela che. te padasthapaNuM-kevalipaNuM tIrthaMkarapadavI yuktanuM nirvANa samaya sudhInuM jANavuM. 3. prabhu jyAre nirvANa pAmI siddha thAya che, tyAre rUpa eTale zarIra rahetuM nathI, parantu kevaLa AtmA ja rahe che, zuddha AtmA hovAthI "rUpAtIta avasthApaNuM eTale siddhapaNuM" evo artha karela che. 11 pratimAjImAM traNa avasthA bhAvavAnI rIta. nhavaNaccagehiM chaumattha-'vattha paDihAragehiM ke valiyaM / paliyaMkussaggehi ajiNassa bhAvijja siddhattaM // 12 // zabdArtha - havaNaccagehiM=snAna ane pUjA karanArAo vaDe. chautthavastha chadmasthAvasthA. paDihAragehiM=prAtihAryo vaDe. kevaliya-kaivalika avasthA. paliyaMkussagnehi=paryakAsana ane kAussagga vaDe. jiNasma=jinezvara bhagavaMtanI. bhAvijabhAvavI. siddhAMtrasiddhapaNuM, siddhAvasthA. 10 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya gAthArtha :jinezvara bhagavaMtone snAna karanArAo ane pUjA karanArAo vaDe chaghasthAvasthA prAtihAryo vaDe kaivalikAvasthA ane paryakAsana ke kAyotsarga vaDe siddhAvasthAH bhAvavI. 12. vizeSArtha - prabhujInI AjubAju parikaravAnA pratimAjI sAme, dhyAna Apo. AjubAju parikara che, jene sAmAnya loko parighara kahe che. te parikaramAM upara juo. 1. hAthI upara besIne hAthamAM kaLaza laIne devo beThelA che. te nApakasnAna karAvanArA devo che. tathA hAthamAM mALA laIne keTalAya devo AvelA che, te arcakaHpUjA karanArA devo che. upara cheka kaLazonI upara pAMdaDAM dekhAya che, te azokavRkSanAM che. mALA dhAraNa karanAra devathI puSpavRSTi sUcavAya che. prabhunI banne bAjue vINA ane vAMsaLI vagADanArA devo che, te divyadhvani thAya che. prabhunA mastakanI pAchaLa goLa bhAmaMDaLa che, temAM prabhujInuM teja saMharaNa pAmatuM hovAthI prabhujInuM mukha sahelAIthI joI zakAya che, tathA rAtre paNa aMdhakAra na rahe, mATe prabhujInI pAchaLa hoya che. teno AkAra parikaramAM che. traNa chatra to spaSTa dekhAya che. tenI upara devo duMdubhi vagADatA batAvyA che. bAjumAM cAmaradhArI UbhA hoya che. siMhAsana upara prabhujI birAjamAna che. e pramANe azokavRkSa, surapuSpavRSTi, divyadhvani, cAmara, siMhAsana, bhAmaMDaLa, duMdubhi ane chatratraya, e ATha prAtihAryo che. - tathA nIce be caraNa vacce AgaLa dharmacakra cAle che, tathA nava graha ane daza dipALa vagere nIce prabhujInI sevA kare che. AvI ghaTanAothI bharapUra parikara hoya che. zrItAraMgAjI tIrthanA moTA daherAsaramAM zrI ajitanAtha prabhunAM moTAM pratimAjI che. temAM nIcethI TheTha upara sudhI moTuM paMcatIrthIvALuM parikara che. te jovAthI badhI vastuo spaSTa samajAze. A rIte tvavaDAvanArAone joIne prabhunI janmAvasthA bhAvavI, mALAdhArakane joI rAjyavasthA bhAvavI. kemake puSpAhAra vagere rAjabhUSaNo che. ane prabhujIne mastake tathA dADhI-mUchanA vALa joI, munipaNAnI muMDa avasthA bhAvavI, prabhu dIkSA letI vakhate svahaste paMcamuSTi loca kare che, chatAM je vALa bAkI rahyA hoya che, te vadhatA nathI. tethI te avasthita keza rahe che. ane Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82. bhASyatrayam pratimAjI upara keza tathA zikhAnA AkAra hoya che, te A avasthita kezanI apekSAe hoya che. tethI kezonI vRddhinA abhAva rUpa kezano abhAva ahIM bhAvavAno hoya che. ATha prAtihAryone joI prabhunI kaivalikaH tIrthaMkarapaNAnI avasthA bhAvavI. paryakAsane athavA kAusagga mudrAe prabhujInI pratimA hoya che. te joIne prabhujInI siddhAvasthA-mokSAvasthA bhAvavI. jamaNI jAMgha (DhIMcaNa ane piMDI vacceno bhAga) ane sAthaLanI vacce DAbo paga sthapAya, DAbI jAMgha ane sAthaLanI vacce jamaNo paga sthapAya, nAbhi pAse be hAtha cattA rakhAya. te paryakAsana. te Asane athavA kAussagga mudrAe pratimA hoya che, eTale e rIte rahIne prabhu mokSamAM gayA hoya che, tethI te joIne siddhAvasthA bhAvavI. jema tIrthaMkara paramAtmA pUjayatama che, te ja pramANe temanI ane temanA jIvananI sAthe saMbaMdha dharAvatI ghaNI vastuo ane avasthAo paNa naya-nipAnI vicArasaraNIthI pUjayatama che ane te sahetuka ane paddhatisara che, jeo tIrthakara paramAtmAnI pratimAone tene pUjavAnuM tathA avasthA-bhedanI apekSAe judA judA prakAre pUjavAnuM nathI mAnatA, teo naya-nipAnI jainasaraNi samajyA nathI. eTale bIjI rIte kahIe, to jaina tattvajJAnanuM teo apamAna kare che, eTale usUtrabhASI ane asatyabhASI bane che. bALauchera karatI mAtA bALakane khavaDAvatI ke pIvaDAvatI hoya tyAre ja pUjaya che, ane rasoI karatI ke pANI bharavA jatI hoya tyAre pUjaya nathI, ema nathI. sarva avasthAmAM te samAnapaNe pUjya bhAvane lAyaka che. te ja pramANe tIrthaMkara paramAtmAonA najIkanA ane dUranA dravya-nipA paNa pUjaya che. mATe cyavanathI mAMDIne siddhAvasthA sudhInI dareka avasthAo pUjaya che. pratimAnI racanAmAM dareka avasthA utArI zakAtI nathI. pratimAjInuM vidhAna to koIpaNa eka mukhya avasthAmAM ja thaI zake, mATe paryakAsane ke kAyotsargAsane che. kemake prabhunI e pradhAna ane mukhya pUjayAvasthA che. temAMja sarvAvasthAono Aropa karIne bhinna bhinna bhakto ke eka ja bhakta, ekI sAthe ke krame krame, bhinna bhinna avasthAnI vividha pUjopacArathI pUjA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 83 bhakti karI zake che. te darekane mATe vigatavAra zAstrIya purAvA maLI zake che; paraMtu vistArabhayathI ahIM ApavAmAM AvatA nathI. bhinna bhinna avasthAnI apekSAe pUjAnA prakAro goThavanArAonuM naya-nikSepAonuM ane mAnasazAstra tathA AdhyAtmika sAdhanonI sUkSma racanAnI goThavaNanuM jJAna adbhuta hovAnuM sAbita thAya che. prazna :- prabhunI te avasthA dhyAnamAM AropyA bAda te saMbaMdhI bhAvanA zI rIte bhAvavI ? uttara :zrI pravacanasAroddhAranI vRttimAM kahyuM che, ke - "hasti, azva, strIo Adi mahAvaibhava ane sukhavALuM sAmrAjya paNa choDIne je prabhue niHsaMgapaNuM (zramaNapaNuM) aMgIkAra karyuM hatuM. evA acittva mahimAvALA jagatprabhunuM darzana mahApuNyazALI jIvo ja pAmI zake che. tema ja, zramaNapaNAmAM prabhu zatru-mitramAM samAna buddhivALA, cAra jJAnavALA, tRpa-maNi tathA suvarNa ane pattharamAM samAna dRSTivALA, niyANArahita vicitra tapazcaryAo karatA karatA niHsaMgapaNe vihAra karatA hatA, te traNa jagatanA nAthanuM darzana uttama puNyazALI jIvone ja thAya che." ityAdi bhAvArtha pramANe prabhunI chadmastha avasthA bhAvavI. temaja kevalipaNAnA guNa vicArIne kevali avasthA bhAvavI, ane siddhanA guNa vicAravAthI siddhatva bhAvanA bhAvI gaNAya che. tathA, tribhuvana-pUjya paramAtmA tarapha devendroe A pramANe lokottara vinaya batAvI prabhuno snAtra mahotsava karyo hato. prabhue dharmamArga niSkaMTaka rAkhavA nyAyathI rAjya vyavasthA sthApI ane TakAvI hatI. tathA te sarva choDI A rIte zramaNapaNuM aMgIkAra karI kevaLI bhagavaMta thayA hatA, ema chadmasthAvasthA bhAvavI. kevaLI thayA pachI dharmatIrtha pravartAvavA ane aneka bALa-jIvoneya tenI upAdeyatA tarapha abhimukha thavA preraNA karI zake, tevA prAtihAryAdika vibhUtithI vibhUSita hatA ane anne padmAsana mudrAno Azraya laI mokSamAM gayA hatA. parikarAdika dvArA te sarva pratibiMbita karavAmAM zAstrakAronI vyavahAraadhyAtma-mAnasazAstra-zikSaNa- vagere dRSTithI paropakArI mArganI kuzaLatA asAdhAraNa jaNAya che. 12. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 bhASyatrayam 6. tridizi nirIkSaNatyAgatrika, ane 7. padabhUmipramArja nAtrika uDDhA'ho-tiriANaMti-disANa nirikkhaNaM cijjhvaa| pacha-sAhi-vAmAM nipa-muda-sthi-iiTTA rUA. (3manvaya:- naLa-muha-stha-viDhi-bumo 3dyA-DotirikSAmAM madavA pachadaahinn-vaamaannN ti-disANa nirikkhaNaM caijja // 13 // zabdArtha : uDUDhADaho-tiriyANaM=UMca-nIce ane bAjunA, tidisANaMtrae traNa dizAomAM. nirakhaNaM=jovuM, jovAno. caijja tyAga karavo. ahavA=athavA. pacchima-dAhaNa-vAmANa=pAchaLa, jamaNI ane DAbI taraphanI. jiNa-muha-nnattha-diThijuo jinezvara prabhunA mukha para sthApita najaravALo. 13. gAthArtha :jinezvara bhagavaMtanA mukha upara dRSTi sthApIne upara nIce ane AjubAjuka athavApAchaLaH jamaNI ane DAbIH (e) traNa dizAo tarapha jovAno tyAga karavo. ll13 vizeSArtha : jinendra prabhunI pratimAjInI sanmukha caityavadana karatI vakhate potAnI dRSTi sthira karavI, paraMtu te sivAya bIjI tarapha eTale upara, nIce ke bAjunI dizAe, athavA potAnI DAbI jamaNI ke pAchaLanI dizAmAM paNa jovuM nahi. cakSu paNa mananI peThe svabhAve ja capaLa hovAthI sthira rahi zake nahi, to paNa banatA prayatna ADuMavaLuM na jotAM prabhu sAme ja dRSTi rAkhavI. jethI caityavandananA upayogamAM mananI ekAgratA kAyama TakI rahe. je sthAne caityavaMdana karavAnuM hoya, te sthAne koI trasAdi jaMtu na haNAya, mATe prathama te bhUmine vastrathI pramAjIne svaccha jaMturahita karyA pachI caityavaMdana karavA besavuM. pauSadhavrata rahita zrAvake potAnA uttarAsaMga-pUjA karatI vakhate rAkhavA yogya khesanA cheDAthI traNavAra bhUmi pramArjavI, pauSadhadhArI zrAvake caravalAthI pramArjavI ane zrI muni mahArAjAoe oghAthI prArthanA karavI. zrI jinendramArgAnusArI sarva dharmakriyAo yatanA-jIvanI jayaNA pUrvaka ja hoya che. jemAM jayaNA nahi, te dharmakriyA paNa nahi. pramArjanAtrika dazatrikamAM gaNAvela che. eTale, te kramathI ahIM samajI levuM, temAM khAsa vizeSatA kahevAnI na hovAthI khAsa gAthA ApavAmAM AvI nathI. 13. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 85 8. varNAdika AlaMbanatrika, 9. mudrAtrika. vanna-tiyaM vana-'tthA-laMbaNamAlaMbaNaM tu paDimAI / nona-ni-mutta-suttI-mu-be muda-tiyaM kA (manvaya :- vatra-sthA-DartavamAM tu mArU lUMvAM vastra-tirtha | nona unAmutta-surI-muddA-geraLa-mud-tiyaM II14 zabdArtha :- vanna-tiyaM varNatrika. vanna-hatyA-haDakaMbaNaM varNAlaMbana arthAlaMbana. paDimAI-AlaMbaNaM pratimAdi AlaMbana. joga-jiNa-mutta-suttI-muddA-bheeNayogaH jinaH ane muktAzakti e mudrAnA bheda vaDe. mudda-tiyaM=mudrAtrika che. 14. gAthArtha :akSara (zabda): ane artha: tathA pratimA vagerenuM AlaMbana e vaNadi AlaMbanatrika che. yogamudrAH jinamudrA ane muktAzakti mudrA e bheda vaDe mudrAtrika che. 14 vizeSArtha :- caityavaMdana sUtronA akSaro atispaSTa, zuddha tathA svara ane vyaMjananA bheda, padaccheda, zabdo ane saMpadAo spaSTa samajAya tevI rIte, ucita dhvanipUrvaka bahu moTA svare nahi temaja bahu maMda svare nahi, evI rIte bolavA, te varNAlaMbana athavA sUtrAlaMbana. te caityavaMdana sUtronA artha paNa sUtro bolatI vakhate potAnA jJAnane anusAra vicAravA, te arthAlaMbana. daMDakasUtronA arthamAM saMkaLAyelA sAkSAt -bhAva arihaMtAdika prabhunuM smaraNa karavuM, temaja jemanI sAme vaMdanA karavAno prAraMbha karyo che, te pratimAdika paNa smRti bahAra na thavA joIe. mATe sthApanA te pratimAdi. tenuM paNa AlaMbana levAnuM jANavuM. - traNa mudrAnuM svarUpa have pachInI gAthAmAM vistArathI AvavAnuM che. tenAM nAma mAtra ahIM yAda rAkhI levAM. 14. 1. yogamudrA annunnaMtariaMguli-kosA''gArehiM dohiM hatthehiM / piTTovari-kuppara-saMThiehiM taha joga-muddatti // 15 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 bhASyatrayam (anvaya :- annunaMtariaMguli-kosA''gArehiM dohiM hatthehiM pittttovri-kupprsNtthiehiNtada nona-mudra tti li25ll zabdArtha - azrunnatariaMguli-kosA-DaDagArehiM=paraspara eka bIjInA AMtaramAM AMgaLIo parovIne DoDAne AkAre karelA. dahiM be. hatyehi = hAtha vaDe. piTTovarikuppara-saMThiahiM = peTa upara be koNI rAkhIne rAkhelAM. taha = te prakAre. jogamudrayogamudrA. ti=Iti, e pramANe. 15. gAthArtha :parasparanA AMtarAomAM AMgaLIo goThavI DoDAnA AkAre banAvI peTa upara koNI rAkhelA be hAtha vaDe thayelA AkAravALI mudrA, te yogamudrA che. ll1pa vizeSArtha :- hatheLIone kamaLanA DoDAnA AkAre bhegI meLavI, DAbA hAthanI AMgaLIo jamaNA hAthanI AMgaNIomAM Ave evI rIte bharAvavI ke DAbo aMguTho jamaNA aMguThAnI svAmo joDAyelo rahe ane DAbI pahelI AMgaLI jamaNI 1lI 2jI AMgaLInI nIce Ave tathA kAMDAthI koNI sudhIno bhAga paNa te vakhate kamaLanA nALanI peThe yathAyogya sAthe rAkhavo. ane te pramANe saMyukta athavA asaMyukta banne ya koNIo peTa upara athavA nAbhi upara sthApavI ane hatheLIono racelo kozAkAra kAMIka namAvelA mastakathI kAMIka dUra rAkhavo. A mudrA UbhA rahetI vakhate ane beThA beThA paNa karavAnI hoya che. A mudrAno upayoga 18mI gAthAmAM batAvyo che. ahIM yoga eTale be hAthano saMyogavizeSa athavA yoga eTale samAdhi, tenI mukhyatAvALI je mudrA, te yogamudrA. te vighnavizeSane dUra karavAmAM paNa samartha che. 15. 2. jinamudrA. cattAri aMgulAI purao UNAI jattha pacchimao / pAyANaM ussaggo esA puNa hoi jiNa-muddA // 16 // (anvaya :- jattha pAyANaM ussaggo purao cattAri aMgulAI, pacchimao UNAAI esA pukha nir-muddA ho ddA zabdArtha - cattAricAra aMgulAI=AMgaLa. purao = AgaLa. UMNAI=UNa, nyUna, ochA. jastha = je mudrAmAM. pacchimao = pAchaLa. pAyANaM=be paganuM. ussaggo = cheTuM-aMtara. esA=A, te. puNavaLI. jiNa-muddA = jinamudrA 16. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 87 gAthArtha H ane jemAM be paganuM aMtara AMgaLa cAra AMgaLaH ane pAchaLa-kaMika ochuMH hoya, e jinamudrA. // 16 // vizeSArtha :- kAussagga vageremAM UbhA rahetI vakhate bhUmi upara be paga evI rIte sthApavA-rAkhavA, ke jethI e be paga vacce AgalA bhAgamAM 4 AMgaLa aMtara rahe, ane pAchalA bhAgamAM cAra AMgaLathI kaMika ochuM aMtara rahe, evI rIte pavinyAsa-be paga rAkhavA, te jinamudrA kahevAya. ahIM, jina=kAussagga karatA jinezvaronI, je mudrA, te jinamudrA. athavA jina eTale vighnone jitanArI mudrA, te jinamudrA. 16. 3. muktAzakti mudrA muttA-suttI muddA jattha samA dovi gabbhiA hatthA / puNa nitADa-nne nA anna-'alaga" tti rAmAA [ anvaya :- jattha dovi samA gabbhiA hatthA, puNa te nilADa dese laggA, anne"ataLa" tti muttA-sutti-muddA / || zabdArtha :- muttA-suttImuktAzakti. muddA=mudrA. jattha=jemAM samA=sarakhA. do vibanneya. garmiMA=garbhita, madhyamAM unnata. hatyA=hAtha te te banneya. puNa=ane nilADabhAla, kapALa. desesthAne. nilADa-dese=kapALa upara. laggA=lagADelA. anne=anya AcAryo. alagana lagADelA. ttie pramANe 17. gAthArtha : jemAM, sarakhA banneya hAtha garbhita rAkhI ane te lalATa pradezane aDADelA hoyaH koI AcArya kahe che ke-"aDADelA na hoya" te muktAzukti mudrA. // 17 // vizeSArtha :- muktA eTale motI zukti tenA utpattisthAnarUpa chIpa. tenA AkAranI mudrA, te muktAzuktimudrA kahevAya. e mudrAmAM banne ya hatheLIone sama eTale aMgulione paraspara aMtarita karyA vinA rAkhavAnI hoya che, te sama sthitimAM rAkhelI banneya hatheLIne garbhita karavI, eTale aMdarathI polANavALI rAkhavI, bahAra vaccethI kAcabAnI pIThanI peThe UMcI rahe tevI, parantu cipaTAyelI na rAkhavI. e pramANe rAkhelA be hAtha motInI chIpane AkAre bane che. te kapALe aDADavA ane keTalAka AcAryo kahe che ke-"be hAtha kapALe na aDADavA, paraMtu kapALanI sanmukhasAmA UMcA rAkhavA" te muktAzuktimudrA kahevAya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 bhASyatrayama traNa mudrAono upayoga paMcaMgo paNivAo thayapADho hoI joga-muddAe / vaMdaNa jiNa-muddAe paNihANaM mutta-suttIe // 18 // [anvaya :- paMcaMgo paNivAo thaya-pADho joga-muddAe, vaMdaNa jiNa-muddAe muttAsuttIe paNihANaM hoi // 18 // | zabdArtha - paMcaMgotrapAMca aMga namAvIne. paNivAo=praNAma. thaya-pADho stuti pATha athavA stavanano pATha. joga-muddAe=yoga mudrA vaDe. vaMdaNa vaMdana. jiNamuddAe jinamudrA vaDe. paNihANa=praNidhAna mutta-suttIe=muktAzukti mudrA vaDe. 18. gAthArtha :paMcAMga praNipAta ane stavapAThaH yogamudrAe, vaMdanaH jinamudrAe, ane praNidhAna muktAzukti mudrAeH thAya che. ll18 vizeSArtha - paMcAMga praNipAta ane stanapATha yogamudrAe karavA. caityavaMdana karatI vakhate caityavaMdana ane namutthaNe yogamudrAe karAya che. jAvaMti ceIAI ane jAvaMta ke vi sAhU tathA jayavIyarAya e-jo ke yogamudrA cAlu hoya che, chatAM be hAtha lalATe UMce rAkhI muktAzukti mudrAthI traNeya praNidhAna karIe chIe. vacce stavana yogamudrAe thAya che, jayavIyarAya pachI arihaMta ceIANaM, kAyotsarga,-thoya vagere UbhA thaIne jinamudrAe karIe chIe. tathA caityavaMdana ke devavaMdana karatAM pahelAM iriyAvahiyaM pratikramAya che, te paNa logassa kahevA sudhI jinamudrAe thAya che. A sivAya beThA beThA athavA UbhA UbhA je koI kriyA karavAnI hoya che, te dareka vakhate hAtha joDavAnA hoya che. A pramANe sAmAnya rIte traNa mudrAnuM varNana ahIM kareluM che. paraMtu bIjI paNa ghaNI peTA mudrAo vagere karavAnI thAya che. te darekanI paNa upalakSaNathI A traNa mudrAthI ja sUcanA samajavI. bIjuM, caityavandanAdi karatI vakhate ane khAsa karIne caityavaMdanAdinuM pradhAnasUtra namutthaNe bolatI vakhate, DAbo paga UMco rAkhavAno ane jamaNo paga sthApavAno rivAja che. tathA koI koI banneya DhIMcaNa jamIna sAthe lagADI ubhaDaka besI sUtra bole che, koI banneya paga jamIna sAthe ghUMTaNa sAthe sthApIne sUtra bole che. bhinna bhinna zAstravAkayonA Adeza pramANe dareka rIte vinayarUpa ane ucita hovAthI niSedha yogya nathI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 caityavaMdana bhASya A bAbata ghaNA praznottaro che, paraMtu tethI abhyAsIone guMcavaNa paDavAno saMbhava hovAthI ahIM teno vistAra karatA nathI. mULa gAthAmAM stavapATha zabda che. teno artha ahIM namuskurNa stavapATha samajavo. vaLI paMcAMga praNipAta zabda che, teno artha paNa A ThekANe namutthaNe sUtra ja samajavuM. kemake-te sUtra bolatI vakhate namutyu ema bolatAM mastaka namAvI paMcAMga praNAma karavAno hoya che. te ja pramANe namo niNArNa athavA sarve tiviheNa vaMdAmi, bolatI vakhate paMcAMga praNipAta karavAno hoya che; eTale sUtra mukhyapaNe to yogamudrAe ja bolAya che. chatAM vacce jyAre jyAre paMcAMga praNAma karavAmAM Ave che, teTalA uparathI temAM vacce vacce paMcAMgI mudrA paNa thAya che. te peTA mudrA che. evI peTA mudrAo judI judI karavAmAM Ave, tethI mULa mudrAne vAMdho Avato nathI. e ja pramANe arihaMta ceiANuM vagere paNa kAyotsarganA hetusUcaka sUtra che, paraMtu e kAyotsargano hetu vItarAga paramAtmAne vaMdanAdi karavAthI thatA phaLa meLavavA mATeno che. mATe te kAyotsarga paNa vaMdana ja gaNAya. te paganI jinamudrA ane hAthanI yogamudrAe karavAnA hoya che ane phakta kAyotsarga paganI jinamudrA ane hAthanI kAyotsarga mudrAe karavAno hoya che ane praNidhAnatrika muktAzakti mudrAe karavAnuM hoya che. A pramANe mukhyapaNe traNa mudrAono upayoga chatAM tenA peTAmAM jude jude prasaMge aneka judI judI peTA mudrAo karavAnI hoya che. te cAlatI maryAdAne anusarIne tathA gurugamathI tathA moTA graMthomAMthI sArI rIte samajIne vidhipUrvaka vaMdanA karavA mATe AtmArthI jIvoe khapI thavuM. 18 8, praNidhAnatrikA paNihANa-tiyaM ceia-muNi-vaMdaNa-patthaNA-sastvaM vA / ma-vAya-ITIoN, sesa-tiyastha patti ?? [anvaya:- ve-muni-vaMga-sthaLa-vaM vA mana-vaca-pAM pALatiyuM, ya sesa-tiyaWo payaDu tti list ] | zabdArtha :- paNihANa-tiyaM=praNidhAnatrika. ceIma=caitya. muNi=muni. viMdaNa=vaMdana. patthaNA=prArthanA. sarUvaM=svarUpa. ceiya-vaMdaNa muNi-patthaNAsarUvaM=caitya ane munine vaMdana tathA prArthanA svarUpa. vA=athavA. sesatiyatno=bAkInA trikano artha. payaDu=pragaTa. ri=e pramANe. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 bhASyatrayam gAthArtha :caityavaMdanaH munivaMdanaH ane prArthanA svarUpa athavA manaH vacanaH ane kAyAnuM ekAgrapaNuM e-praNidhAnatrika (gaNAya che.) bAkInA trikonA artha sahelA che. e pramANe daza triko purAM thayAM. 1lA vizeSArtha :- "jAvaMti ceIyAI" sUtramAM traNeya lokamAM vartatAM caityone namaskAra hovAthI caityavaMdanasUtra kahevAya che, "jAvaMta ke vi sAhu" sUtramAM aDhI dvIpamAM vartatA sarva sAdhuone namaskAra karelA hovAthI te munivaMdanasUtra kahevAya che ane "jayavIyarAya !" sUtramAM bhavathI vairAgya, mArgAnusArapaNuM, ISTa phaLanI siddhi, lokaviruddhano tyAga, gurujananI pUjA, paropakArakaraNa, sadguruno yoga ane bhavaparyanta te sadgurunA vacananI sevA ane bhavobhava prabhunA caraNanI sevA, e 9 vastu vItarAga prabhu pAse mAgelI hovAthI prArthanAsUtra gaNAya che ane e trIjAM praNidhAna caityavaMdanAne atte avazya karavuM joIe, ema kahyuM che. pradakSiNAtrika ane pramArjanAtrika e baMneyanA artha to. saheje samajI zakAya tema che. traNa ratnanI prApti mATe traNa vakhata prabhujInI jamaNI bAjuethI pradakSiNA devI. tathA sattara saMDAsAnI prArthanA rUpa jIvadayA mATe caityavaMdanane sthAne caravaLA, khesa ke munioe rajoharaNavatI traNa pramArjanA karavAnI hoya che. gAthAmAM ti eTale iti zabda che, te dazatrikonuM vivaraNa pUruM thayeluM sUcavavA mATe che. 19 2. pAMca abhigama sa-ccitta-davvamujjhaNama-ccittamaNujjhaNaM maNegattaM / rUA-sAdi-3ttara/saMju magnanI sirasi nihidde ra01 [ anvaya :- saccitta-davvamujjhaNaM, acittamaNujjhaNaM, maNegattaM, iga-sADI uttarAsaMgu, ni-nDei siraNi aMgatI 20. ] Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 91 zabdArtha :- saccitta-dabaM=sacitta dravyono. ujhaNaM tyAga. accitta acitta dravyano. aNujhaNaM=atyAga. maNegad=mananI ekAgratA. Iga-sADi=akhaMDa vastra vizeSa. uttarAsaMgu=uttarIya vastra, khesa. aMjalI=be hAtha joDavA. sirasi=mastake. jiNa-diThe jinezvarane dekhatAM ja. 20. gAthArtha :sacitta vastuo choDI devI, acitta vastuo rAkhavI, mananI ekAgratA, ekazATaka uttarAsaMga, ane jinezvara paramAtmAne jotAMnI sAthe ja mastake aMjali joDavI. llRoll vizeSArtha - potAnI pAsenA khAvAnA padArtho, sUMghavAnA phUla, athavA paherelI phUlanI mALA Adi sacitta dravyo choDIne caityamAM praveza karavo. jo te cIjo prabhujInI dRSTimAM paDI gaI hoya, to teno upayoga karI zakAya nahIM, e paNa eka jAtanuM prabhujI taraphanuM sanmAna ane vinaya che. te pahelo abhigama. paherelAM AbharaNa, vastra, nANuM, Adi na choDavAM te bIjo abhigama. mananI ekAgratA rAkhavI, te trIjo abhigama. banneya cheDe dazIovALuM ane vacce na sAMdheluM akhaMDa uttarAsaMga (khesa) rAkhavuM, te cotho abhigama, ane prabhujIne dekhatAM ja namo jiNANuM kahI aMjalipUrvaka mastaka namAvI praNAma karavo, te pAMcamo abhigama. A pAMceya abhigama zrI jinendra prabhu pAse jatAM sAcavavAnA che. A pAMca abhigama alpa RddhivALA zrAvakane uddezIne kahyA che. potAne khAvAnI, pIvAnI ke suMgavAnI cIjo acitta hoya, te paNa prabhunI daSTie na paDe, tema caityanI bahAra choDIne praveza karavo. ane jo daSTigata thaI hoya to te cIjo potAnA upayogamAM laI zakAya nahi, evI AcaraNA paNa prabhuno lokottara vinaya sAcavavA rUpa che. khesa rAkhavAno vidhi aMgapUjA tathA utkRSTa caityavaMdana karanAra mATe che, chatAM bIjA puruSe paNa pAghaDI ane khesa sahita ja prabhu pAse javuM. nahitara prabhu pratyeno avinaya gaNAya tathA pUjA vakhate puruSe be vastra ane strIe jaghanyathI traNa vastra rAkhavAM. aMga pUjA tathA utkRSTa caityavaMdana vakhate khesa aLazya rAkhavo. strIoe aMjali joDI mastaka namAvavuM, paraMtu aMjali sAthe hAtha UMcA karI mastake lagADavA nahi. te prathama 9 mI gAthAnA artha prasaMge kahevAI gayuM che, temaja strIo vastrAvRtta aMgavALI ja hovI joIe; mATe strIone 4-5mA abhigamano yathAyogya niSedha kahyo che. 20 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 bhASyatrayam bIjI rIte pAMca abhigama. iya paMca-vihA-'bhigamo, ahavA muccaMti raay-cinnhaaiN| khaggaM chattovANaha mauDaM camare a paMcamae // 21 // [anvaya :- iya paMcavihA-'bhigamo, ahavA rAya-ciNhAI-khaggaM chattovANaha mauDaM a paMcamae camare muccaMti. 21 ] | zabdArtha :- iyaMtra(pUrve kahelo) paMcavihAbhigamo=pAMca prakArano abhigama. ahavA=athavA. bIjI rIte. acaMti-muke, choDe. rAya-cihAI=rAjacihno. khaggakhaJa. chatta= chatra. uvAhaNa=upAmaha, mojaDI. mauDaM=mukuTa. cama=cAmara. paMcamae=pAMcamuM. 21. gAthArtha :e pAMca prakArano abhigama che. athavA talavAra chatraH mojaDIH muguTa ane pAMcamuM cAmara e rAjacihno bahAra mUkI de che. 21 vizeSArtha :- darzana karavA AvanAra rAjA vagere mahaddhika hoya, teNe pAMca rAjacihno choDIne ja caityamAM praveza karavo. kAraNa ke-traNa bhuvananA rAjA devAdhideva zrIjinendraprabhu AgaLa potAnuM rAjApaNuM darzAvavuM, te atyaMta avinaya che. prabhu pAse to sevaka bhAva ja darzAvavAno hoya che. prabhunA sevaka banavuM te paNa parama bhAgya hoya to ja bane che. mukuTa eTale zirorekhana upara rAjacihna tarIke je chogAvALo (kalagIvALo) tAja paherAya che, te jANavo. parantu zirovesTana samajavuM nahi, kAraNa ke ughADA mastake prabhu pAse javAya nahi. rAjA vagere RddhivAn zrAvakoe potAnI Rddhi anusAra moTA ADaMbarapUrvaka parivAra sahita prabhune vaMdana karavA javuM joIe, jethI aneka jIvone prabhu pratye bhaktirAga jAgatAM teo samyakatvAdi lAbha pAme che. ThATha e paNa dharma pAmavApamADavAnuM nimitta che, ane te sarvane anubhavasiddha che. 21. 3. vaMdana karavAnI be bAjuH 4. traNa prakArano avagraha vaMdaMti jiNe dAhiNa-disi TThiyA purusa vAma-disi naarii| nava-na-TTi-ra ni makkA seso ararA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 93 [anvaya :- dAhiNa-disi TThiA purusa vAma disi nArI jiNe vaMdaMti / jahanna navakara jiThTha saTThi-kara seso majhuggaho // 22 / / ] zabdArtha :- vaMdanti-vaMdana kare che. jiNe=jinezvara bhagavaMtone. dAhiNadisi=jamaNI bAju. ThiA=rahIne, rahyA chatAM rahela. vAma-disi=DAbI bAju. nava kara=nava hAtha. saThi-kara=60 hAtha. jiTha=utkRSTa. majajha-ugnahotramadhyama avagraha. seso=bAkIno. 22. gAthArtha :jamaNI bAjue UbhA rahelA puruSo ane DAbI bAjue UbhI rahelI strIo jinezvara prabhune vaMdana kare. jaghanya-nava hAthaH utkRSTa-sATha hAthaH bAkIno-madhyama avagraha che. terA vizeSArtha :- puruSoe bhagavaMtanI jamaNI bAju tathA strIoe DAbI bAju rahI, darzana, vaMdana, pUjana vagere karavAM joIe. (reva pRdezvara) daherAsara ghaNuM pAnuM hoya, to 9 hAthathI paNa nyUna avagraha rAkhI zakAya che. te kAraNathI ja bIjA AcAryoe vaLA-1-2-3-9-10-1517-30-40-50-60 hAtha, ema 12 prakAranA paNa avagraha kahyA che. arthAt prabhune potAnA ucchavAsAdi lAgI AzAtanA na thAya, te pramANe vartavuM. 22 5. traNa prakAranI caityavaMdanA. namukkAreNa jahannA cii-vaMdaNa majjha dNdd-thui-jualaa| paUT-daMDa-tha6-3-tha-pafhArdi DosA rarUA [ ga :- namukkAre gardanA, daMDa-gurU-vumatI mansa, pa-daMDa-thar-3-Ithaya-gfbahArdi DosA vi-vaMga rasA ]. zabdArtha :- namukkAreNa namaskAra vaDe. jahannA=jaghanya. ciI-vaMdaNakacaityavaMdana. majajha=madhya. daMDadaMDaka. ane thaI stutinA-thoyanA. jualA=yugala-be vaDe. paNadaMDa=pAMca daMDaka. thaicakkaga=cAra thAya. thaya. stavana. paNihANehiM traNa praNidhAna sUtra vaDe, ukkosA=utkRSTa. 23. gAthArtha :namaskAra vaDe jaghanya daMDaka ane stutiyugala vaDe madhyamaH pAMca daMDakaH cAra stutiH stavana ane praNidhAnoH vaDe utkRSTaH caityavaMdanA thAya che. 23 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 bhASyatrayam vizeSArtha :- ahIM "namaskAra vaDe" eTale mAtra aMjalibaddha praNAma vaDe 'namo jiNANaM' ItyAdi eka padarUpa namaskAra vaDe, 1 zloka vaDe, 108 sudhInA ghaNA zloko vaDe, ane 1 namrutyurNa rUpa namaskAra vaDe, ema pAMce ya rItie jaghanya caityavaMdanA thAya che. tathA daMDaka eTale namuthuNaM daMDaka, te kahevA sAthe, mukhyapaNe arihaMta ceIyANaM, ke je 5 daMDakamAMno caityastava daMDaka che, te ane annatya kahI eka navakArano kAussagga karI pAryA pachI kahevAtI eka thoya. e benA yugalathI madhyama caityavaMdanA thAya che, athavA-. "jualA" pada daMDa ane thuI e banneyanI sAthe joDavAthI artha e thAya che ke-"be daMDaka ane be stuti vaDe madhyama caityavaMdanA thAya che." tyAre zakrastava ane caityastava e be daMDaka mukhyatAe gaNavAM, ane adhruva tathA dhruva e be stutio jANavI. temAM-pahelI bhinna bhinna tIrthaMkara athavA caitya saMbaMdhI stuti, te azruva stuti, ane tyAra pachI "logassa ujjoyagare" ItyAdi 24 prabhunA nAmanI stavanAnA uccAravALI dhruva stuti. e pramANe 2 daMDaka ane 2 stuti vaDe madhyama caityavaMdanA jANavI. paraMtu pahelI thoya pachI ekalo logassa bolavAno prakAra hAla pracalita jaNAto nathI. athavA daMDa eTale namrutyuNa-arihaMtace-logassa-pukSmaravaradI ane siddhANaM e 5 maLIne 1 daMDaka tathA siddhAntanI saMjJA pramANe 4 thoyanA 1 joDAmAM be bhAga che. pahelI traNa stutiono samUha eka vaMdanA stuti kahelI che, ane devonA smaraNa rUpa cothI thoya, te anuzAsti stuti kahevAya che. ema, vaMdanA ane anuzAsti stuti, e benuM yugala, te thaI juala. e pramANe 4 thoyanA 1 joDAvALuM caityavaMdana, te madhyama caityavaMdana gaNAya che. e pramANe traNa rIte madhyama caityavaMdanA jANavI. tathA mukhyapaNe-namutyurNa Adi pAMca daMDaka athavA pAMca namrutyurNa ane stutinA catuSka vaDe eTale be yugalo vaDe eTale 8 thoyo vaDe, stavana, jAvaMtice0 jAvaMtakevi ane jayavIyarAya e traNa praNidhAna sUtra vaDe, utkRSTa caityavaMdanA thAya che. pauSadha vagerenA devavaMdanamAM A caityavaMdanA thAya che. e pramANe A jaghanyAdi traNa caityavaMdanAnA ye jaghanyaH madhyamaH utkRSTaH Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 95 ema 9 prakAra paNa che, te sivAya bIjA paNa ghaNA prakAra hoya che, te bIjA graMthomAMthI jANavA. vartamAnakALamAM to pUrvAcAryonI paraMparA pramANe je sthAne je prakArano caityavaMdanA vidhi cAlatI hoya, te prakAre vidhi AdaravA yogya che. 23. anya AcAryonA mate traNa caityavaMdanA anne biti "igeNaM sakkathaeNaM jahanna vaMdaNayA / tadga-tigeNa majjhA ukkosA cauhi~ paMcahi~ vA" // 24 // [ anvaya :- anne biti-"igeNaM sakkatthaeNaM jahanna, taduga-tigeNa majjhA, cauhiM paMfEUR vA sosa viMgayA." ra4ll ]. | zabdArtha - anne=bIjA AcAryo. biMti=kahe che, ke=sakkaWeNe zakrastava vaDe. IgeNaM eka. jahannA=jaghanya. vaMdaNayA=vaMdana. tadugatigaNa=te be ane traNa zakastava vaDe. majhA=madhyama. ukkosA= utkRSTa cauhiM=cAra, paMcahiM=pAMca, vA=athavA. 24 gAthArtha :bIjA AcArya bhagavaMto kahe che, ke "eka namutthaNe vaDe jaghanya, be ke traNaH vaDe madhyama ane cAra ke pAMcaH vaDe utkRSTa (caitya) vaMdanA thAya che. 24 vizeSArtha :- anya AcAryono abhiprAya e che, ke-devavaMdananI je vidhimAM namutthaNe eka vAra Ave, te jaghanya, be vAra athavA 3 vAra Ave, te madhyama ane 4 athavA 5 vAra Ave,te utkRSTa caityavaMdana jANavuM. 24. 6. praNipAtaH ane 7. namaskAra dvAra. paNivAo paMcaMgo do-jANU kara-duguttamaMgaM ca / -mahattha-namuIRA rU-Tu-ti nAva kaTTa-caM ArA [anvaya :- paNivAo paMcaMgo do jANU kara duguttamaMgaM ca / iga-duga-tigajAva aTTha sarSa su mahattva-samuII II ra I ]. zabdArtha - paNivAo=praNipAtaH paMcaMgotrapAMca aMgavALoH do jANU = be ghUMTaNaH kara-duga=be hAtha uttamaMga=uttamAMga, mastaka: sumahatva ghaNA moTA arthavALAH Iga duga-tiga eka, be, traNa. jAva sudhI. aThasaya=ekaso ATha. 25 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CE bhAyatrayam gAthArtha :praNipAta pAMca aMgavALo che be chaMTaNaH be hAtha ane mastaka ekaH be traNa thI ekaso ATha sudhInA ati moTA arthavALA namaskAra kahevA. rapA vizeSArtha :- upara jaNAvela pAMca aMgo vaDe karAtA praNipAtamAM pAMceya aMgane bhUmie lagADavAM joIe. te "IcchAmi khAmAsamaNo" e khamAsamaNa sUtra vagere bolIne praNAma karatI vakhate thAya che. 1 thI 108 sudhInA namaskAra rUpa zloko vItarAga prabhunA guNonI prazaMsA rUpa gaMbhIra ane prazasta arthavALA pUrvanA zrI siddhasena divAkara vagere mahAkavioe banAvelA kahevA. paraMtu zRMgAra rasa vagerethI garbhita, tathA anucita arthavALA na bolavA. rapA 8: 1647 akSara. aGasaTThi aTThavIsA nava-nauya-sayaM ca du-saya-saga nuuaa| do-guNa-tIsa du-saTTA dusola-aGanaua-sayaduvanna-sayaM. // 26 // iya navakAra-khamAsamaNa-iriya-sakkatthayAi-daNDesu / paNihANesu a adusta-vanna sola saya sIyAlA // 27 // zabdArtha :- aDa-saThi=aDasaTha. aThavIsA=aAvIsa nava-nauyasaya=ekaso navANuM. du-saya-saga-nauA=baso sattANuM do-guNa-tIsa=baso ogaNatrIsa dusaThA=baso sATha. du-sola-baso sola. aDAuasaya=ekaso aThANuM du-vasayaMekaso bAvana. Iya=e prakAre navakAra-khamAsamaNa-dariya=navakAra khamAsamaNa ane iriyAvahi sUtra. sakka-WyADaDadaDe-sutrazastavAdi pAMca daMDaka sUtromAM. paNihANesu=praNidhAna sUtromAM adratta-vajJa=bIjI vAra nahi bolAyelA akSaro. sola-saya-sIyAlA soLaso ne suDatAlIsa. gAthArtha :aDasaTha aThAvIsaH ekaso navANuM baso sattANuM: baso ogaNatrIzaH baso sAThaH baso soLaH ekaso aThANuM ekaso bAvanaH 26ll e pramANe navakAraH khamAsamaNaH iriyAvahiyAH zastava vagere daMDakomAM ane praNidhAnomAM bIjI vAra na uccArAyelA soLaso suDatAlIza varNo che. 27 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 97 | vizeSArtha:- ahIM navakAra te paMca maMgala mahAzrutaskaMdha sUtra havaI maMgala sudhI. keTalAka gacchanA AcAryo, anuSTram chaMdanA dareka pAdamAM 8 akSara joIe. tene badale cothA pAdamAM nava akSara thavAthI chaMdadoSa mAnIne havaIne badale hoI pada svIkArI 67 akSara mAne che. paraMtu mahAnizItha sUtramAM 68 akSaro gaNAvyA che. temaja maMtrAkSaro tarIke judI judI racanAnA dhyAnamAM 67 akSara laIe. to eka akSara ocho paDI jAya che. tathA anuSpa chaMdamAM 9 akSaranAM pado ghaNI vakhata mahAkavionI racanAmAM paNa jovAmAM Ave che. to pachI ArSa RSi mahAtmAonI racanAmAM hoya, to zuM Azcarya che ? khamAsamaNa te chobhavaMdana sUtra. iriyAvahiyA te pratikramaNazrutaskaMdha-icchAmi paDikkamiuM thI ThAmi kAussagga sudhI (annattha nahi). namutthaNe te zakrastava athavA praNipAta daMDaka kahevAya che. ane te sabbe tiviheNa vaMdAmi sudhI jANavuM. cityastava daMDaka te arihaMta ceIDa thI annatya UsasieNe saMpUrNa sudhI jANavo. logassa te nAmastava ane te savvaloe e 4 akSara sahita jANavo. pukharavaradI te zrutastava suasa bhagavao e 7 akSara sahita jANavo. siddhANaM buddhANaM te siddhastava kahevAya, ane tenA 198 akSara sammadiThi-samAhigarANaM sudhInA gaNavA. pAMca daMDakanA adhikata akSaro 1200 thAya che. traNa praNidhAna sUtromAM jAvaMticeo-jAvaMta kavi ane jaya viyarAyamAM AbhavamakhaMDA sudhInI be gAthA ja gaNavI. e pramANe 9 sUtronA varNa 1947 thAya che. bhASyanI avasUrimAM kahyuM che ke-vAraMvAra bolAtA annattha0 sUtronA varNa sahita 2384 athavA "uDuIeNa" pAThathI 2389 akSara thAya che, ane te rIte bIjIvAra bolAtA namutthaNanA 297 akSara umeratAM 2681, uDuIeNe pATha pramANe 2686 akSara thAya che. bAkInA stuti ane stotrAdikanA akSaronI niyata saMkhyA na hovAthI tenA varNa gaNatrImAM gaNAtA nathI. 27 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 bhASyatrayam 9. 181 pado: nava-battIsa-tittIsA ti-catta-aDavIsa-sola-vIsa pyaa| maMtra-rUriyA-sau-thayADaDaphanuM pravAsIpha-sarca mAro [ gava :- maMta-rivA-sa-thANuM nava-vIsa-tittIsA-tivatta-aDavIsol-viis payA egasIi-sayaM 28 ] zabdArtha :- nava-battIsa-tittIsA-navaH batrIzaH ane tetrIzaH ti-catta-aDavIsasola-vIsa-veMtAlIzaH aThThAvIzaH solaH ane vizaH payA=pado. maMgala-iriyA-sakkathayA-DaDaIsu maMgaLa navakAraH iriyA-vahiyAH ane zakastavAdikamAM. ega-sIIsaya=ekaso ekAdazI. 28 gAthArtha :maMgalaH IriyAvahiyAH zakrastavAdikAmAM navaH batrIzaH tetrIzaH teMtAlIzaH aThAvIzaH soLaH viza -ekaso ekAzI pado che. 28 ' vizeSArtha - akSaranI gaNanAmAM prathama kahyA pramANe ja padonI gaNanA te te akSaro sudhInI karI che, ema ahIM na jANavuM, paraMtu keTalAka sUtromAM to bhinna rIte padanI gaNatrI karI che, te A pramANe-navakAra saMpUrNa, iriyAvahiyAmAM "ThAmikAussagga" sudhI, namutthaNamAM "abhayANa", sudhI, caityastava saMpUrNa annatya sudhI, logassa mAM "disanta" sudhI, pukharavaradImAM saMpUrNa 4 gAthA sudhI, siddhANaM0mAM saMpUrNa 5 gAthA sudhI, veyAvacca0 Adi vagere. e pramANe varNanI gaNatrIthI judI rIte 181 padanI gaNanA karI che. A judI gaNanA prAyaH saMpadAone anusarIne karelI che, jethI saMpadAo ane padonI gaNanA eka sarakhI che, ane varNanI gaNanA judI rIte che. A sthaLe pada eka zabdanuM tathA ghaNA zabdonuM paNa hoya che, kAraNa kevivakSita arthanI samApti thAya tyAM sudhImAM eka athavA aneka zabdonuM vAkya te pada gaNAya che. athavA gAthAnA pAdone paNa pada gaNavAmAM Ave che, mATe. tathA savvaloe-suasse bhagavao - veyAvaccagarANa - saMtigarANuM sammadiThisamAhigarANee pAMca padonA varNa gaNyAM che, parantu saMpadAo gaNI nathI. mATe pado paNa gaNyAM nathI. gaNIe to 186 pado thAya. tathA IcchAmi khamA0-traNa praNidhAna sUtra ane "je a aIyA siddhA"nAM 4 pada, e sarva pada Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 99 ane saMpadAomAM koI paNa kAraNa vicArIne zrI pUrvAcAryoe gaNyAM nathI. ema bhASyanI avacUrimAM kahyuM che. 28 10. 97 saMpadAoH adbhaThTha-nava-kya aTTa-vIsa sonamAM ya vIsa vIsAmeTI maso mAna-rUriyA-sInIyADaDasu saT-3 rA [ anvaya :- kamaso maMgala-iriyA-sakka-sthayA-''isu aTThaTTha-navaTTha aTThavIsa sotasa ra vIsa vIsAmAM sa-narUd ra ]. zabdArtha :- aThaDa-ThanavaTha=ATha, ATha. nava, ATha. aThAvIsa=aThAvIza solasa-soLa. vIsa-vIsa. visAmA vizrAmasthAno-saMpadAo. kamaso=anukrame. maMgala=navakAra maMtra. iriyA=IriyAvahiyA. sakkandhayA-DaDa-isu=zakrastAva vageremAM. saga-nauIsattANuM. 29. gAthArtha - anukrame-navakAraH iriyAvahiyAH zakastavAdikamAM AThaH AThaH nava: AThaH aThAvIzaH solara ane vIza ema kula sattANuM-saMpadAo che. 2lI vizeSArtha :- A saMpadAonI eTale mahApadonI athavA visAmAonI gaNanA padone anusarIne che, jethI jenAM jenAM pado gaNyAM nathI, tenI saMpadA paNa te pramANe anusaravI. jethI icchAmi khamAsUtranI "je a aIyA"nI eka gAthAnI, ane savvaloe ityAdinI saMpadAo paNa gaNI nathI. paNa ahIM saMpadAnuM prayojana te te sthAne vizrAma karavA mATe che, tathA jayAM jayAM 4 pAdavALI ekeka gAthA hoya tyAM (navakArano cUlikA zloka varjIne) sarvasthAne eka caraNanuM eka pada ane eka saMpadA gaNAya che. 29 eka eka sUtramAM varSo pado ane saMpadAoH navakAramAMvnn-'tttth-stttthi nava-paya navakAre aTTha saMpayA tattha / saT-saMpatha parva-tultA, sataravara samI Tu-rU "navakkharaTumI dupaya chaTThI" ityanye Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 bhASyatrayama [ manvaya :- navare kaTTa-saDhi vanna, nava paya, gadyasaMpA, taQ-I-saMpAya - tullA aTThamI sataravakhara du-payA 30 "aTThamI nava-akkhara chaTThI du-paya" ityanye ] zabdArtha - vajJa=varNo, akSaro aTha-saThi=aDasaTha. nava-pa=nava pado, tatva=temAM. saga saMpaya=sAta saMpadAo. paya-tullA=pada pramANe. sattaraDaphakhara=sattara akSaranI. aThamI=AThamI. du-payA=be padanI. (30) navaDakukhara=nava akSaranI. aThamI=AThamI. durapaya=be padanI. chaThIchaThThI Ityaje ema anya AcAryo kahe che. gAthArtha :navakAramAM aDasaTha akSaro, nava pado, ane ATha saMpadAo che. temAM sAta saMpadAo pado pramANenI che, ane AThamI sattara akSaranI ane be padonI che. 30 "nava akSaranI AThamI ane be padavALI chaThI" ema anya AcAryo kahe che. vizeSArtha:- navakAramAM pAMca padanA 7-5-7-7-9 maLI 35 akSara che, te dareka padanI ekeka saMpadA gaNatAM pAMca saMpadA, ane cUlikA zlokanA cAra pada tathA 33 akSara che, temAM chellAM be padanI eka saMpadA gaNavI. navakAra sUtranI upadhAna kriyAmAM e 8 saMpadA bhaNavA mATe dareka saMpadAnuM ekeka AyaMbila karIne bhaNI zakAya che, e utsarga vidhi che. 30 keTalAka AcAryo-"navariTyanI Tu ya chae" eTale 8mI saMpadA "paDhamaM havaI maMgalaM." e 9 akSaranI ane chaThI "eso. thI paNAsaNo" sudhInA 16 akSaranI kahe che. 30 IcchAmi khamAsamaNa ane iriyAvahiyAmAM - paNivAya akkharAiM aTThAvIsaM tahA ya iriyAe / nava-nauyamakkharasayaM du-tIsa-paya saMpayA atttth||31|| _[anvaya :- paNivAya akkharAiM aTThAvIsaM, tahA ya iriyAe nava-nauyama-kkhara-sayaM Tu-tI-patha gadya saMpayA rUza ] zabdArtha :- parivAyatrapraNipAta; IcchAmi khamAsamaNa=vaMdanA sUTA. akharAI akSaro. aThAvIsa aThAvIsa. iriyAe=IriyAvahiyA sUtramAM. navana uyamU=navANuM. akhara-saya=ekaso akSaro. du-tIsa-paya=barIza pado. saMpayA=saMpadAo. aTha=ATha 31 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 caityavaMdana bhASya gAthArtha :praNipAta-sUtramAM aThAvIsa akSaro che. ane IriyAvahiyAmAM ekaso navANuM akSaroH batrIza pado ane ATha saMpadAoH che. l31 vizeSArtha :- iriyAvahiyA sUtra tassa uttarI sahita gaNAya che, mATe rUchami paDakSahiM thI nidhIyA tAmi Disa" sudhInA varNa, pada, ane saMpadA gaNavI. keTalAka AcAryo tasa micchA mi dukkaDaM sudhInA ja 150 akSara gaNe che. khamA0 sUtranI saMpadA ane padanI gaNatrI na ApavAnuM kAraNa ra9mI gAthAnA arthamAM ja ApyuM che. 31 iriyAvahiyAmAM saMpadAonAM padonI saMkhyA ane Adi padoHdug-dug-ig-cuig-pnn igAra-chaga iriyasaMpayA''i-payA / rUchA-phUmi -pApA ne -dri-mita rUra [avaya:- yi-saMjayArU kuna-kuna-phA-23-phA-pa-3IR-cha payA vi-saMpADuMpyaa icchA0 iri0 gama0 pANA0 je me0 egidi0 abhi0 tassa // 32 // ] zabdArtha - Iriya-saMpayAI=IriyAvahiyAnI saMpadAnAM. dura duga-Iga-cala-igapaNa-aMgAra-chaga=be, be, eka, cAra, eka, pAMca, agiyAra. ane cha. payA=pado che. iriya-saMpayA-DaDaI-payA=IriyAvahiyAnI saMpadAonAM Adi-zarUAtanAM pado. 32 gAthArtha :iriyAvahiyAnI saMpadAonAM be, be, eka, cAra, eka, pAMca, agiyAra, ane cha pado che. iriyAvahiyAnI saMpadAonAM Adi pado icchA, iri0 gamatu pANA je meo eniMdi abhi0 tassava che. li3rA vizeSArtha :- saMpadAonAM Adi padonA mAtra zarUAtanA akSaro ja kahyA che. te uparathI AkhAM pado samajI levAM. jemake-icchA, uparathI icchAmi paDikkamiuM? vagere. saMpAIpayA eTale saMpadAnAM pado, ane saMpayA-DaDaI-payA eTale saMpadAnAM Adi pado, ema be rIte padaccheda karela che. 32 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 bhASyatrayam IriyAvahiyAnI ATha saMpadAonAM sahetuka vizeSanAmo:abbhuvgmo nimitta ohe-yara-heu-saMgahe paMca / jIva-virAhaNa-paDikkamaNa-bheyao tinni cUlAe // 33 // [ anvaya :- abbhuvagamo nimittaM oheyara-heu saMgahe paMca cUlAe jIvavirAhaNa DimA-beyo titri rUrUA ] zabdArtha - aNvagamo-svIkAra. nimittanimitta. oheyara- heu=ogha eTale sAmAnya hetu ane itara eTale vizeSa hetu. saMga saMgraha. paMca=pAMca. jIva-virANapaDikkamaNa-bheyaokajIva, virAdhanA, ane pratikramaNanA bhedathI. tizi==Na cUlAe=cUlikAmAM. 33. gAthArtha :abhyapagamaH nimittaH sAmAnya ane vizeSahetuH saMgrahaH e pAMca ane cUlikAmAM jIva, virAdhanA, ane pratikramaNa bhedathI traNa li33 vizeSArtha:- iriyAvahiyaMmAM-AlocanA ane pratikramaNa prAyazcitta che. eTale1. abhyapagama saMpadAthI-pratikramaNa karavAno svIkAra thAya che. 2. nimitta saMpadAthI zA mATe pratikramaNa karavuM ? te pratikramaNa karavA lAyaka doSa je nimittathI utpanna thayela che, te nimitto jaNAvela che. 3. sAmAnya hetu saMpadAthI-je doSa dUra karavA pratikramaNa karavAmAM Ave che, te doSanuM sAmAnya kAraNa sUcavyuM che. 4. vizeSa hetu saMpadAthI-doSanAM vizeSa kAraNo gaNAvyAM che. 5. saMgraha saMpadAthI-hiMsArUpa doSa thavAnA nimitta rUpa thatI sarva jIvonI hiMsAno saMgraha batAvavAmAM Avyo che. 6. jIva saMpadAthI-ekaMdara sarva jIvono vigatavAra saMgraha thaI zake; te rIte saMgraha sUcavavA jIvonI jAtio gaNAvI che. 7. virAdhanA saMpadAthI-hiMsA-virAdhanAnA prakAro 11 padomAM laMbANathI gaNAvyA che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 103 8. pratikramaNa saMpadAthI-te sarva doSonA pratikramaNanA abhyapagama-svIkArano nirvAha karavAmAM Avyo che. amArI samaja pramANe tassa micchAmi dukkaDaM. e pada pratikramaNa rUpa ane tasya uttarI-nAM pado pratikramaNa prAyazcitta pachInA uttara prAyazcitta rUpe eTale kAyotsarga prAyazcitta rUpe jaNAya che. paraMtu pUrvAcAryonI vyAkhyAmAM A pramANe che, eTale te pramANe rAkhela che. tassa micchAmi saMpUrNa tassa uttarI sUtrane pratikramaNa prAyazcitta rUpe gaNIe to paNa apekSAvizeSe harakata na Ave. paraMtu ema karatAM virAdhanA saMpadAnAM pada 10 ja rahe che, tyAM virodha Ave eTale AcArya mahArAjane tassa uttarIthI pratikramaNa prAyazcitta saMmata che. ema spaSTa samajAya che. chatAM virAhiyA-sudhI pAMcamI, paMciMdiyA sudhI 6ThThI ane tassa micchAmi sudhI 7 mI ane kAussagga sudhI 8mI saMpadA e pramANe matAntarano ullekha saMghAcAravRttimAM karavAmAM Avelo jovAmAM Ave che. bAkInI traNa traNa saMpadAone cUlikAnI aMdaranI saMpadAo kahI che, te uparathI iryApathikI sUtrano mukhya pATha paMciMdiyA sudhIno jaNAya che. 33 iriyAvahiyaMnI saMpadAo 8 saMpadAnAM nAma saMpadAnAM prathama pada saMpadAnAM sarvapada 1 abhyapagama icchAmi 2 nimitta iriyAvahiyAe 3 ogha (sAmAnya) hetu gamaNAgamaNe 4 Itara (vizeSa) hetu pANakkamaNe 5 saMgraha je me jIvA virAhiyA 6 jIva eciMdiyA 7 virAdhanA abhiyA 8 pratikramaNa tasya uttarIka0 32 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bhASyatrayam zakastavanI dareka saMpadAnA padanI saMkhyA ane Adi padaHsurata-3-5--5--3-ti-patha-sau-sthA sNpyaa''i-pyaa| namu-Aiga-puriso-logu-abhaya-dhamma-'ppa-jiNa-savvaM // 34 // [manvaya :- -sthA-saMvA-6-ti-3-paga-paga-paga--23-ti-patha-satthy-sNpyaa''i-pyaa namu0 Aiga0 puriso0 logu0 abhaya0 dhamma0 appa0 jiNa0 saa l24ll ] zabdArtha - sakkaWya=zakastavanI saMpayAI=saMpadAnAM. payA=pado. sakka-tvayasaMpayA-DaDai-payA=zakrastavanI saMpadAonAM Adi pado. du-ti-cau paNa-paNa-paNa-ducauti-payA=be, traNa, cAra, pAMca, pAMca, pAMca, be, cAra, traNa pado 34. gAthArtha :be traNa cAra pAMca pAMca pAMcaH be cAraH traNaH padovALI zakastavanI saMpadAo che. zastavanI saMpadAonAM Adipado namu. AIgarA puriso, lAguabhayadhamma appa0 jiNa0 savaeN che. 34 zakrastavanI saMpadAonAM nAmo:thomavya-saMpa moda-phayara-hevA -takrejha ! -vileNuvo sa-stra-heDa niya-sama-7 mu rUpA [anvaya :- thoavva oha iyaraheu uvaoga taddheU sa-visesuvaoga sa-rUva-heu niya-sama-muvaSe rUdA ] | zabdArtha - thoavva-stuti karavA yogya. saMpayA=saMpadAo. oha=sAmAnya. iyara=vizeSa, he u=heta. uvagasupayoga. taau=teno heta. savisesuvaoga=savizeSa upayoga. sa-rUva-heu=svarUpa hetu. niya-sama-phalaya=potAnA jevuM phaLa ApanAra. mokha=mokSa. 35 gAthArtha :stotavyaH ogha ane itara hetuH upayogaH tahetuH savizeSa upayoga svarUpa hetuH nijasamaphaLadaH mokSaH saMpadA. rUpA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhAga 105 vizeSArtha :- 1A sUtramAM konI stuti karavAmAM AvI che? eTale stuti karavA yogya-stotavya koNa che ? te jaNAvavA mATe arihaMtANe, bhagavaMtANe e be pado che. arthAt arihaMta bhagavaMto A stutithI stuti karavA yogya che, mATe stotavyasaMpadA kahevAya che. 2. pachInA-traNa padomAM teo ja stotavya che. tenuM sAmAnya kAraNa ApavAmAM AveluM che. mATe te traNa padanI oghahetu saMpadA kahevAmAM Ave che. 3. ogha hetuno vistAra pachInA cAra padamAM karavAmAM Avela che, mATe te vizeSahetu saMpadA kahevAya che. 4. jenI stuti karavAmAM Ave che, tenI lokone jarUra zI che ? mAtra daSTirAgathI ja stuti karavAmAM Ave che, ke arihaMta bhagavaMto jagat ne kAMI paNa upayogI thAya che ? te samajAvavA pAMca padanI cothI upayoga hetu saMpadA kahevAI che. 5. e stotavyo lokone upayogI che, paraMtu kaI rIte upayogI thAya che? upayogI hovAnAM zAM zAM kAraNo che? te mATe tahetu eTale upayoganA heturUpa taddhatu saMpadA kahevAI che. 6. sAmAnya upayoga mAtra uparathI koI vyaktinI parama stotavyatA nathI AvI zakatI. paraMtu khAsa upayoga-vizeSa upayoga-asAdhAraNa upayoga jeno hoya, te ja asAdhAraNa stutino viSaya banI zake che. mATe dhammadayANuM vagere pAMca padothI savizeSopayogasaMpadA kahevAI che. 7. stotavya arihaMta bhagavaMtonuM be padomAM asAdhAraNa vyaktitvavALuM svarUpa batAvyuM che, tethI te svarUpa saMpadA kahevAI che. 8. stuti karavAnuM phaLa na maLe, to stuti karavI nakAmI che, mATe stotavyo potAnA jevA banAvI zake che, mATe stuti karavI jarUranI che. te batAvavA nija-sama-phaLada saMpadA kahevAI che. bIjuM nAma svatulya-para-phala-kartutva che. je stotavyo potAnA samAna bIjAne na banAve, tenI stuti karavAnuM ja prayojana zuM hoI zake ? Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bhASyatrayama 9. arihaMta bhagavaMto zuM phaLa pAmyA che? mokSa rUpa phaLa pAmyA che, mATe te phaLa ApavAne te samartha che, mATe arihaMta bhagavaMtonA prayAsanuM ane ApaNA prayAsanuM paNa aMtima phaLa to mokSa ja che, banneyanuM dhyeya eka ja che, te batAvavA mokSa saMpadA kahevAI che. chellI be saMpadAo prathamanI saMpadA sAthe upasaMhAra rUpe kaMIka sIdho saMbaMdha paNa batAve che. saMpadAonI A vyavasthAthI 33 padonA namuttharNa rUpa mahAsuti rUpa sUtranI asAdhAraNa vyavasthA sUcavI che, vizeSaNo paNa kevAM hetugarbhita ane eka saMdarbharacanAmAM jeTalAM aMgo joIe, te dareka aMgo sAthe temAM goThavAI gayAM che ! vizeSa sUkSmatAthI jotAM dareka saMpadAnAM dareka padomAM paNa savizeSa hetuo mUkelA che. mATe asamasta pado rAkhIne chUTAM chUTAM vizeSaNo ApelAM che. lalita vistarA vRttimAM A satya zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjAe khUba tAdRzya karyuM che. | zakrastavanI saMpadAo | saMpadAnAM nAma saMpadAnAM prathama pada | sarvapada. 1 stotavya saMpadA namutthaNe 2 ogha hetu AIgarANuM 3 vizeSa hetu " purisuttaramANe 4 upayoga loguttaramANe 5 taddhatu abhayadayANa 6 savizeSopayoga dhammadayANa 7 svarUpa appaDihayavaranANa0 8 nijasamaphalada " jiNANuM0 (svatulyapara-phala-kartutva) 9 mokSa sabasUrNa, je che ... ? ? ? >> 33 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 107 namuskurNanI ane caityastavanAM pado ane varSonI ekaMdara saMkhyA do-saga-nauyA vannA nava saMpaya paya tittIsa sakka-thae / ceiyathaya-TThasaMpaya ticcatta-paya vanna du-saya-guNa-tIsA // 36 // [ anvaya :- sakka-thae do-saga-nauA vannA, nava saMpaya, tittIsa paya, ceiyathaya'TTha siMvya, ta-vatta-53, -sava--tausA vanna. rUddA ]. zabdArtha - do-saga-nIyA=baso sattANuM. ceIya-thaya=caityastatva (arihaMta 20) vajJA=akSara. nava-nava saMpaya=saMpadA. payatrapado. tittIsa tetrIsa. sakkathae=zakastavamAM aThaATha. saMpa saMpadA. ti-catta-paya teMtAlIsa pado. vanna=varNo. du-saya-guNa-tIsA=baso ogaNatrIsa. 36 gAthArtha :zakastavamAM baso sattANuM akSaroH nava saMpadA tetrIza pado che. tyastavamAM ATha saMpadAH teMtAlIza padoH baso ogaNatrIsa akSaro che. ll36ll caityastavanI saMpadAonAM padonI saMkhyA ane Adi pado du-cha saga-nava-tiya-chaccau-chappaya cii-saMpayA, payA paDhamA / riphraM-vaMta-saddhA-anna-juduma-parva-nA-tAva rUchA [manvaya :- Tu-i-sA-nava tiya--13-che-gya viDDa-saMpA, arihaMdu vaMLa0 saddhA0 anna0 suhuma0 eva0 jA0 tAva0 paDhamA payA // 37 // ] zabdArthaH- du=be. cha=7. saga=sAta. nava=nava. tiya traNa. cha=7. u=cAra. chappayaacha padavALI. ciI-saMpayA=caityavaMdana sUtranI saMpadAo. payA=pado paDhamA=prathama. 37. gAthArtha :beH chaH sAtaH navaH traNaH cha cAraka ane chaH padovALI caityastavanI saMpadAo che. ane arihaMtu vaMdaNa0 saddhA, anna, suhuma0 eva0 jAva tAva e prathama pado che. 3 vizeSArtha :- sugama che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 bhAyama caityastavanI ATha saMpadAnAM nAma:abbhuvgmo nimittaM heU iga-bahu-vayaMta AgArA / AgaMtuga-AgArA ussaggA-'vahi sa-stra-'TTha // 38 // [ kanvaya :- bhuvo nimitte de -vahu-vayaMta-IIIRI, AtuIII, sADavari sa-va-4 rUTa ]. zabdArtha :- aNvagama = abhyapagama, svIkAra. nimitta = nimitta, nimitta rUpa hatu. heU = hetu. Iga = eka. bahu = bahu vayaMta = vacanAMta. AgArA = AgAro Iga-bahu-vayaMta-AgarA = eka vacanAtta ane bahu vacanAMta AgAro. AgaMtuga = AgaMtuka, AvI paDe tevA. AgaMtuga-AgarA = AgaMtuka AgAro. ussagga = kAyotsarga. avahi = avadhi, vakhatanI maryAdA. sa-rUva = svarUpa. ussaggA-vahirasa-rUva = kAyotsarganI maryAdA ane svarUpa. aTha=ATha. 38 gAthArtha :abhyapagamaH nimittaH hetuH eka ane bahuvacanAMta AgAroH AgaMtuka AgAro kAyotsargano avadhiH ane svarUpaH ema ATha. li38 vizeSArtha - ahIM, arihaMta 20 stra annatya sahita gayuM che, mATe arihaMta 20 nI pahelI traNa che, ane bAkInI pAMca annatthanI che. nAmonA bhAvArtha "arihaMta ceIyANuM, karemi kAussagga" koI eka caityamAM rahelI pratimAonI vaMdanA vagere mATe kAussagna karavAnuM aMgIkAra kareluM hovAthI, be padanI pahelI abhyapagama saMpadA che. te kAussagna karavAnuM nimitta eTale prayojana sUcavanArI "vaMdaNavattiyAe thI nivasaggavattiyAe" sudhInA cha padanI bIjI nimitta saMpadA che. zraddhAdi vinA karelo kAussagna iSTa siddhi na ApI zake, mATe "saddhAe thI ThAmi kAussagga" sudhInAM sAta padamAM kAussagnano hetu-sAdhana batAvela hovAthI, hetu saMpadA che. karelo kAussagga paNa AgAra eTale anivArya saMjogomAM chUTa-apavAdavinA nirdoSa thaI zake nahIM, mATe "annatthathI hujja me kAussaggo' sudhImAM kAussagnanA 12 AgAra batAvelA che, temAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 109 annatthathI pittamucchAe sudhInAM nava pada ekavacanAnta prayogavALA zabdothI sUcita hovAthI nava padonI cothI ekavacanAH AgAra saMpadA che, ane suhumehi thI diThisaMcAlehi sudhInAM traNa padonI pAMcamI bahuvacanAnta AcAra saMpadA che. annattha sUtramAM kahelA AgAro keTalAka "evabhAI ehiM" e pada vaDe sUcavAtA AgAro (ca0vaMbhA055) vaDe paNa kAussagnano bhaMga na thavA mATe "hujja me kAussaggo" sudhInAM cha padonI chaThI AgaMtuka AgAra saMpadA che. jAva arihaMtANaM thI na pAremi sudhInAM cAra padamAM "kAussagnamAM keTalI vAra sudhI rahevuM ?" teno kALaniyama batAvelo hovAthI cAra padanI sAtamI kAyotsarSAvadhi saMpadA che. tAva kArya thI vosirAmi sudhInAM cha padamAM "kAussagga kevI rIte karavo ?" tenuM svarUpa batAvyuM che, mATe cAra padanI AThamI kAyotsargasvarUpa saMpadA che. 38 caityastavanI 8 saMpadAnAM nAma, prathama pada ane pada saMkhyA. 8 saMpadAnAM nAma saMpadAnAM prathama pada || saMpadAnAM sarvapada 1 abhyapagama arihaMta ceiyANa 2 nimitta vaMdaNavattiyAe 3 hetu saddhAe 4 ekavacanAntaAgAra annattha UsasieNe (1) sahajAagAra (2) alpAgaMtuka hetu (3) bahuAgaMtuka hetu 5 bahuvacanAntaAgAra suhamehi aMgasaMcAlehi (niyogajanya) 6 AgaMtuka AgAra evabhAiehi (bAhyAgaMtuka) 7 kAyotsargAvadhi jAva arihaMtANe 8 svarUpa tAva kArya 43 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam nAmastavAdi 3 sUtranI saMpadA pada ane akSaro keTalA che ? te kahe chenaamthyaaisu saMpaya, payasama aDavIsa sola vIsa kmaa| aduruttavanna dosa- dusayasolaTTha nauasayaM // 39 // zabdArtha : 110 nAmathava=nAmastava (logassa) Avu=vagere (6) sUtramAM thArtha :- logassa vagere (eTale) logassa-pukSmaravaradI0- ane siddhANaM buddhANaM e traNa (sUtra)mAM anukrame saMpadAo pada tulya (eTale) 28-16-20 pada ane teTalI ja saMpadA che tathA bIjIvAra sUtroccAra vakhate nahi gaNAyelA akSaro anukrame 260216-ane 198 che. 39 // yasama=pada tulya mA=anukrame bhAvArtha :- e traNa sUtramAM logassanI 7 gAthA ane dareka gAthAnuM ekeka caraNa (pAda-cotho bhAga) te ekeka pada tathA ekeka saMpadArUpa gaNavAthI ane 7 gAthAmAM 28 caraNa hovAthI logassanAM 28 pada tathA 28 saMpadA che. e pramANe pu''ravaradInI 4 gAthA hovAthI 16 pada ane 16 saMpadA che. temaja siddhANaMnI 5 gAthA hovAthI 20 pada ane 20 saMpadA che. ane akSaro to pUrve 26mI gAthAmAM kahyA pramANe jANavA. tyAM logassamAM "savvaloe" puqharavaradImAM "suassa bhagavao' ane siddhANamAM veyAvaccagarANasaMtigarANaM sammaddidbi samAhigarANaM" eTalA akSaro adhika gaNavAthI 260-216 - ane 198 akSaro thAya che, paraMtu saMpadA athavA pada pramANe akSaro gaNavAthI eTalA akSara na thAya. praNidhAna sUtranA akSara tathA caityavaMdanA saMbaMdhi 9 sUtronA guru akSara kahe che. jethI laghu akSaranI saMkhyA svataH prApta thAya che. paNihANi duvannasayaM, kamesu saga - ti cauvIsa - tittIsA / zupAtIsa-adhruvImA, caDatIsi-tIsa-vAra gusvannA // 40 // zabdArtha : panihAni=3 praNidhAnamAM mA=anukrame | gAthArtha :- 3 praNidhAna (jAvaMti ce0-jAvaMta kevi0-jayavI0e 3 sUtra)mAM 35-38-ane 79 maLI 152 akSara che. tathA guru akSara navakAramAM 7, su=e (te) 9 sUtromAM gu=joDAkSara Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 111 khamAsamaNamAM iriyAvahiyAmAM 24, zakrastavamAM 33, caityastavamAM 29, nAmastavamAM 28, zrutastavamAM 34, siddhastavamAM 31, ane praNidhAnamAM 12 guru akSara jANavA. bhAvArtha :- ahIM guru akSara eTale joDAkSara 'jANavA parantu joDAkSarathI pUrvano akSara guru (bhAre ) akSara gaNAya che te niyama ahIM na gaNavo. te guru akSaro kyA kyA che, te svataH jANI zakAya tevA hovAthI ahIM kahyA nathI, parantu kaMIka sthAne (6 sthAne0 matAntara che te ja mAtra darzAvAya che (1) navakAramAM "paNAsaNo'ne sthAne "paNAsaNo" kahe che jethI 7 ne badale 6 guru akSara thAya che. (2) iriyA0mAM ThANAo ThANuM ne sthAne ThANAoTThANuM kahe che, jethI 24 ne badale 25 guru thAya che. (3) namutyurNamAM viTThachaumANane badale viachaumANaM kahe che, jethI 24 ne badale 25 guru thAya che. (4) caityastava daMDakamAM "kAussagga" zabda traNavAra Ave che temAM-sane sthAne sa kahevAthI 3 guru ochA thavAthI 29 ne badale 26 guru thAya che. (5) logassamAM cauvIsaMpine sthAne cauvvIsaMpi kahe che, jethI 28 ne badale 29 guru thAya che. *(6) puqharavaradImAM devanAgane sthAne devajJAga kahe che jethI 34 ne badale 35 guru thAya che. e pramANe 6 sUtramAM guru akSarano matAntara jANavo. ane pUrve kahelA guru akSaro sivAyanA zeSa rahelA laghu akSara te anukrame A pramANe navakAramAM 61, khamA0mAM 25, iriyA0mAM 175, namu0mAM 264, caityastavamAM 200, logassamAM 232, puskha20mAM 182, siddhANaMmAM 167, ane praNidhAnatrikamAM 140 laghuvarNa jANavA. (amatAntarApekSAe) e upa2 kahelAM 9 sUtra sivAya zeSa thoya, stavana ane caityavaMdana (namaskAra rUpa) vagere paNa caityavaMdanAmAM Ave che. parantu te niyata na hovAthI tenA akSaronI gaNatrI thai zake nahi mATe kahI nathI. II kRti 8-1-10 nuM dAram | 1 mAgadhImAM joDAkSara svajAtinA tathA svavarganA dvitvarUpa ja samajavA. joDAkSaramAM anya varNa sAthe joDAyela joDAkSara hotA nathI. * e matAntaro bhASyanI avasUrimAM kahyA che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bhASyatrayam | 8-9-10 mA dvArano yaMtra che. sUtranAM | sUtranAM * AdAna nAma | gauNa nAma padasaMkhyA | saMpadA guru akSara laghu akSara | sarva akSara | 1 navakAra paMcamaMgaLa zruta aMdha 61 68 | | - 5] 28 icchAmi khamA- praNipAta sUtra samaNo vA chobhasUtra | 0 0. iriyAvahiyaM pratikramaNa zruta (tassauttarI skaMdha | |32 | 8 | 24175199 sahita) namutthaNe zikastava vA praNipAta daMDaka [33| 9 | 33|264, 297 arihaMta ceI- cityastava vA yANa (annattha0 |kAyotsarga daMDaka 43 | 8 | 29|200| 229 sahita) logassa 28 | 28 | 28 /232260 pukharavaradI zrutastava 16 | 16 | 34 18 2T 216 siddhANaM buddhANaM siddhastava 20| 20 | 31 167, 198 jAvaMti ceIyAI cityavaMdana nAmastava sUtra 0 sUtra 0 praNidhAnatrika 152 jAvaMta kevisAhU munivaMdana 0 0 | ja |37. jayavIarAya prArthanA pahelI be gAthA sUtra 0 | |1| * sUtranA Adi padavALuM nAma te mArA nAma, ane guNavAcaka nAma te na nAma (iti anuyogadvAra) 1 "navakAra" e AdAna nAma nathI, paraMtu anAdi nAma saMbhave. [140 0 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 113 5 daMDaka ane temAM AvelA 12 adhikAra saMbaMdhi - 5 daMDa saMkSiIya-gherU-nAma-suma-siddhathaya rUsthA do iga do do paMca ya, ahigArA bArasa kameNa // 41 // zabdArtha : pA=pAMca Trastha ahIM (pAMca daMDakamAM) mathArtha :- zakrastava-caityastava-nAmastava-zrutastava-ane siddhastava e pAMca daMDaka che, (ane temAM) anukrame 2-1-2-2-5 e pramANe 12 adhikAra che. 41|| bhavAI :- tIrthaMkara padavI pahelAM paNa (janma kalyANaka prasaMge) saudharma kalpano zaka nAmano Indra namutthaNe sUtra vaDe prabhunI stuti kare che, mATe namutthaNanuM zastava evuM * gauNa nAma che, ane namutyue e *AdAna nAma che, caitya saMbaMdhi stuti ane kAussagga darzAvanAra hovAthI arihaMtaze. sUtranuM gauNa nAma caityastava che, ane arihaMtacee AdAna nAma che. vartamAna avasarpiNInA 24 bhagavaMtanA nAmanI stavanA hovAthI logassanuM nAstava evuM gauNa nAma che. ane logassa e AdAna nAma che. zratanI eTale siddhAntanI stutirUpa hovAthI puphakharavaradInuM zrutatava gauNa nAma che, ane puphakharavaradI e AdAna nAma che. tathA siddha bhagavaMtanI stuti hovAthI siddhANaMnuM siddhatava evuM gauNa nAma che. ane siddhArNa athavA siddhANaM buddhANaM e AdAna nAma che. e pramANe e pAMca sUtra caityavaMdanAmAM mukhya hovAthI ane daMDavat' saraLa (bIjAM sUtronI apekSAe dIrgha paNa) hovAthI daMDa kahevAya che. e 5 daMDakamAM caityavaMdananA 12 adhikAra eTale 12 viSaya kahyA che tenI vizeSa spaSTatA AgaLanI gAthAomAM kahevAze. ta 22 nuM paMcadaMDaram | * zrI anuyogadvAramAM 10 prakAranA nAma prasaMge je sUtranuM nAma Adi padothI oLakhAya che te sUtranuM te nAma AdAna nAma ane guNa uparathI paDeluM nAma te gauNa nAma kahyuM che. 1 yathoktamudrAbhiraskhalitaM bhaNyamAnatvAd daMDAH iva daMDAH saralA ityartha: (bhAyAvacUri) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgama 114 pAMca daMDakane viSe kahelA 12 adhikAranAM Adi pada namujeya a arihaM loga savva pukkha tama siddha jo devaa| ujji cattA veyAvaccaga ahigArapaDhamapayA // 42 // nAthArtha :- namuskurNa-jeya (a) aIyA siddhA-arihaMta ceIyANuM-logassa ujjo agare-savvaloe arihaMtaceiyANuM- puphakharavaradIvaDha-tamatimira paDalaviheMsiddhANaM buddhANaM-jo devANavi devo-ujjita selasihare- cattAriATha dasa doveyAvaccagarANaM' e bAra adhikAranAM 12 prathamapada che. 4rA kyA adhikAramAM konI stavanA che ? te traNa gAthAomAM kahevAya che :paDhamahigAre vaMde, bhAvajiNe bIyaaMmi davvajiNe / igaceiyaThavaNajiNe, taiyacautthaMmi nAmajiNe // 43 // nAthArtha :- prathama adhikAramAM bhAvajinane, bIjA adhikAramAM drajinane, trIjA adhikAramAM eka caityanA sthApanA dinane ane cothA adhikAramAM nAmajinane vaMdana karuM chuM. ll47ll bhAvArtha :-namutthaNamAM namutthaNaMthI jiabhayArNa sudhInA pAThamAM bhAvajinane eTale tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkodayavALA kevaLajJAnI tIrthakara bhagavaMto ke jeo dezanAdi vaDe bhavika janano uddhAra karatA ane vihAra vaDe pRthvItalane pavitra karavApUrvaka vicaratA hoya che. athavA vicaratA hatA te vakhatane athavA te avasthAne lakSyamAM rAkhI vaMdanA karI che. / rUDhi pradhAra: // tyArabAda namutthaNanI chellI saMpUrNa gAthAmAM (jea aIyAsiddhAthI save tiviheNa vaMdAmi sudhImAM) drajinane eTale pUrvanA trIjA bhave nikAcita tIrthaMkara nAmakarma bAMdhIne tenA pradezodayamAM vartatA evA je tIrthakaro hajI kevaLajJAnapUrvaka bhAva arihaMtapaNuM (bhAva tIrthaMkarapaNuM) pAmyA nathI paraMtu jeo bhaviSyamAM pAmaze te drajina, temaja (bhAva tIrtha-karapaNuM prApta karIne jeo siddhipadane prApta thayA che te siddhAvasthAvALA paNa drajina kahevAya che.) e pramANe Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 115 bhAvajinanI ubhaya pArzvavartI avasthA rUpa banne prakAranA drajinane vaMdanA karI che. | ti dvitIyAdhAra : || tyArabAda arihaMta ceIyANaMthI kAmi kAussagga sudhInA saMpUrNa sUtramAM je je caityamAM caityavaMdanA karavAnI che te caityamAM rahelA sarva sthApanA jinane eTale sarva pratimAone vaMdanA karI che. || ta tRtIyAdhAra: // tyArabAda saMpUrNa logassamAM vartamAna avasarpiNImAM thayelA 24 jinezvaronAM nAmanI stavanA hovAthI nAma jinezvaranI vaMdanAno adhikAra che. | rUti vaturthAdhira : . e pramANe e 4 adhikAramAM zrI jinezvaranA nAma-sthApanA dravya-ane bhAva e cAre nikSepAne pazcAnupUrvIe (ulaTA krame) vaMdanA karelI che. 1. bhUyassa bhAvINo vA, bhAvassi kAraNaM tu jaM loe / taM davaM savvatrU saceyaNAceyaNaM beMti // 1 // (AvazyakAdi aneka graMthomAM) jagatamAM vyatIta thayelA bhAvanuM athavA bhAvikALe thanArA bhAvanuM je kAraNa (avasthA) tene sarvajJa bhagavaMto dravya kahe che, ane te sacitta tathA acitta banne prakAranuM che. 1. e pramANe bhAva tIrthaMkaranI bAlyAvasthAdi pUrva avasthA te bhAvI kAraNarUpa dravyajina che ane siddha avasthA te bhUta kAraNarUpa dravyajina che. tathA ahIM atIta ane anAgata kALanA dravyajina te sarve (15 karmabhUmi) kSetranA jANavA, paraMtu vartamAna kALanA (bharatAdi 10 kSetranI apekSAe cAlu pAMcamA ArAmAM) to pAMca mahAvidehamAM vartatA tadbhavika gRhastha tIrthakaro ane zeSa 10mAM arvAn tRtIyabhavika tIrthakaro drajina jANavA. 2. A adhikArano paryanta bhAga arihaMta 20 sUtra uparAMta annatthanA paryanta eka navakAranA kAussagna bAda adhikRta eka jina vA eka caityAdi saMbaMdhI pahelI eka thoya kahevAya che te koyanA paryanta sudhI che, ema zrI dharmasaMgrahanI vRttimAM kahyuM che. e rIte AgaLanA adhikAro je cUlikA stutivALA che te sarve cUlikA stuti sudhInA jANavA. ahIM paryanta kahevAtI dareka thAya te cUlikAstuti. prava0 sAro0 vRttimAM spaSTa rIte paryantavartI thoya sudhI cAre adhikAra gaNyA che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 bAkI rahelA 8 adhikAra kahe chetihuanntthvnnjinne puNa, paMcamae viharamANajiNa chuTTe / sattamae suyanANaM, aTThamae savvasiddhathuI // 44 // titthAhiva vIrathuI, navame dasame ya ujjayaMta thuI / aTThAvayAi igadisi, sudiTThisurasamaraNA carime // 45 // zabdArtha : tihuaNa=traNa bhuvananA viharamANa=vicaratA thuIstuti bhASyatrayam tisthAhiva=tIrthAdhipati (vartamAna tIrthanA adhipati ujjayaMta=giranAra (eTale zrI neminAtha) aTkAvayAi=aSTApada vagere igadisi=agiyAramAmAM sudioisamyagdaSTi carime=chellA, bAramAmAM thArtha :- punaH pAMcamA adhikAramAM traNe bhuvananA sthApanA jinane vaMdanA karI che, chaTThA adhikAramAM viharamAna jinezvarone vaMdanA karI che. sAtamA adhikAramAM zrutajJAnane vaMdanA karI che. AThamA adhikAramAM sarva siddhanI stuti che. navamA adhikAramAM vartamAna tIrthanA adhipati zrI vIrajinezvaranI stuti che, dazamA adhikAramAM giranAranI stuti che. agiyAramA adhikAramAM aSTApada Adi tIrthonI stuti che, ane bAramA adhikAramAM samyagdaSTi devanuM smaraNa (paNa stuti nahi) che. 54445 // bhAvArtha:- savvaloe arihaMta ceiyANaMthI ThAmi kAussagga sudhImAM ane te uparAnta bIjI thoya sudhImAM paNa Urdhvaloka, adholoka ane tIrhAloka e traNe lokamAM rahelAM sarva pratimAjIne vaMdanA karavA rUpa pAMcamo adhikAra che. // kRti paMcamAdhiAra: || chaThTho adhikAra puqharavaradInI 1 lI gAthAmAM che, ke jemAM aDhI dvIpane viSe rahelI 5 mahAvideha saMbaMdhI 160 vijyamAMnI 20 vijyamAM ekeka jinezvara vartamAna samaye paNa potAnI pavitra dezanAthI tyAMnA bhavya prANIone parama upakAra karatA vicare che eTale vihAra kare che. mATe vartamAna kALamAM te 20 viharamAna tIrthaMkara kahevAya che, temane vaMdanA karI che. // kRti pAdhi Ara || Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 117 sAtamo adhikAra pukharavaradInI bIjI, trIjI ane cothI gAthAmAM che ane te uparAnta "suasa bhagavao arihaMta ceiyANa"thI prAraMbhIne yAvat trIjI thoya kahevAya che te paNa 7mA adhikAramAM gaNAya. | kRti saptamadhA : II - tyArabAda siddhANaMnI pahelI gAthAmAM siddha bhagavaMtanI stuti hovAthI siddhastuti nAmano 8mo adhikAra che rUti aSTamadharaH | tyArabAda siddhANaMnI bIjI ane trIjI e be gAthAmAM vartamAna zAsananA adhipati ane Asanna upakArI chellA tIrthakara zrI mahAvIra prabhunI stuti hovAthI e be gAthArUpa 9 mo adhikAra vIrastuti nAmano che. || ta navamafdhAR: |tyArabAda urjitaselasihare e padavALI siddhANaMnI 4thI gAthAmAM zrI giranAra parvata upara thayelA dIkSAdi traNa kalyANakavALA zrI neminAtha prabhunI stavanA rUpa 10 mo adhikAra che. ti razamoDaladhA:- ane siddhANaMnI chellI gAthAmAM (cattAri aTha dasadoya ityAdi padavALI pAMcamI gAthAmAM) aSTApadAdi tIrthonI tathA bhinna bhinna saMkhyAvALA jinezvaronI stuti che; te 11 mo adhikAra che. | kRti pAzanoDaladhA2 : II e pramANe siddhANaM buddhANaMmAM (=siddhastavanA eka ja daMDakamAM 8-9-10-11 e cAra adhikAranI 3 gAthA zrIxgaNadharakata che, ane te prAcIna kALamAM caityavaMdananA paryanta kahevAtI 3 stutirUpe e ja stutio hatI. tyAra pachInI be adhikAranI be gAthA zrI gItArthoe caityavaMdanAnA saMbaMdhamAM saMyukta karI che. tyArabAda veyAvaccagarANathI prAraMbhIne saMpUrNa annattha ane te uparAMta eka navakAranA kAussagga paryanta kahevAtI cothI thAya sudhIno pATha samyagdaSTi devane (vaMdanA nahi paratu) smaraNa karavA ane teno kAussagna karavA saMbaMdhi, te sarva bAramA adhikAramAM gaNAya che. | ti dAhazodhavaI: II 1. ahIM 11mA adhikAramAM bhinna bhinna saMkhyAe jinezvarone tIrthAdi AzrayI karelI vaMdanA saMkSepamAM A pramANe (4 + 8 + 10 + 2=24) e pramANe 24 tIrthaMkaranI pratimA bharatacakrIe aSTApada parvata upara bharAvI che te aSTApada tIrthanA 24 bhagavaMtane vaMdanA thaI. e gAthAmAM mukhya vaMdanA aSTApa tIrthanI gaNAya che. tathA 488=32 ane Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 118 nava ahigArA iha laliyavittharAvittimAi aNusArA / tinni suaparaMparayA, bIo dasamo igArasamo // 46 // thArtha =ahIM 9 adhikAra zrI lalitavistarA nAmanI vRtti AdinA anusAre che, ane bIjo dazamo tathA agiyAramo e 3 adhikAra zrutaparaMparAe cAlyA Ave che. II46 // = 1042=20 jethI 32 ane 20 maLIne 52 caityayukta zrI naMddIzvaratIrthane vaMdanA thaI. tathA vRtta eTale tyAga karyo che. ri aMtaraMga zatru (kaSAya) jeNe evA (8 + 10 + 2) 20 tIrthaMkaro zrI sammetazikharagiri upara nirvANa pAmelA hovAthI zrI sammetazivane vaMdanA thaI, athavA utkRSTathI samakALe janma pAmatA 20 tIrthane vaMdanA thaI, athavA vartamAnakALamAM vicaratA 20 viharamAnane vaMdanA thaI. tathA e ja 20 ne 4 vaDe bhAgatAM 5 Ave tene adasa eTale 18mAM umeratAM zrI zatruMjyagiri upara samavasarelA 23 tIrthaMkarane eTale zrI zatruMkhayiine vaMdanA thaI. tathA (8410=80X2=) 160 taurthar utkRSTathI mahAvidehamAM vicaratA hoya che temane vaMdanA thaI, tathA (8+10=1842=) 72 tIrthaMkara traNa kALanI traNa covIsInA bharata ane airavata e be kSetramAM judA judA thAya te sarvane vaMdanA thaI. tathA (4 + 8 = 12410 = 12042=) 240 taura bharatAdi 10 kSetranI 10 covIsInA thAya temane vaMdanA thaI, tathA 8nA varga 64mAM 10no varga 100 meLavatAM 164 thAya temAM 4 ane 2 meLavatAM 70 tIrthara aDhI dvIpamAM utkRSTathI vicare te sarvane vaMdanA thaI. tathA cattara eTale anuttara, traiveyaka, kalpa ane jyotiSI e 4 devalokamAM, aTTha eTale 8 vyantaranikAyamAM vRkSa eTale 10 bhavanapatimAM ane Troya eTale adholokavartI tathA tirthaMglokavartI e be prakAranA manuSyalokamAM zAzvata ane azAzvata baMne prakAranI pratimAone eTale Le tonI sarva pratimAone vaMdanA thaI, (A gAthAnI vRtti:) hajI bIjo paNa vizeSa artha A gAthAnI vRttimAM kahyo che tyAMthI jANavo. x zrI dharmasaMgrahavRtti. *prathama darzAvela 9 prakAranI caityavaMdanAmAM 6 chaThThA bhedane vize e 3 stuti kahevAya che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 119 bhAvArtha - namutthaNaMmAM "jea aIyA siddhA'nI 1 gAthA e bIjo adhikAra, ane siddhANaMnI chellI 2 gAthArUpa 10 mo 11mo adhikAra e 3 adhikAra zrutaparaMparAe eTale gItArtha pUrvAcAryanA saMpradAyathI kahevAya che, athavA zrata eTale sUtrathI temaja te sUtranI niryuktithI ane tenA bhAgathI tathA tenI cUrNithI e pramANe zrutanI paraMparAthI (sUtrAdi paMcAMgInI paraMparAthI) kahevAya che. jemake sUtramAM caityavaMdanA puphakharavaradI sudhI kahI che, ane niyuktimAM pukharavaradI uparAnta eka siddhastuti (siddhANaMnI 1 gAthA) sudhI kahela che, ane cUrNimAM te uparAnta paNa mahAvIra prabhunI 2 stuti sudhI (eTale siddhANaMnI 3 gAthA sudhI) kahela che, ane zeSa ujjayetAdi adhikAra yathecchAe kahevA yogya che te AgaLanI gAthAmAM ja kahevAze. zeSa 9 adhikAra sUtranA pramANathI" che, kAraNa ke lalita vistarAvRttimAM "e 9 1 arthAt e 9 adhikAra to sUrarUpa che, mATe te caityavaMdananA 9 adhikAravALAM namutthaNe Adi caityavaMdanasUtronI vRtti zrI haribhadrasUrie racI che, te caityavaMdanavRttinuM nAma lalitavistarA che. tyAM siddhANaMnI pahelI 3 gAthAnI vRttinA paryanta etAH tistraH stutayo niyamenocyante, kecittu anyA api paThanti na ca tatra niyama ta na tacidhyAnajiyA" (=siddhANaMnIe 3 stutio (arthAt pahelI 3 gAthA) niyama tarIke eTale avazya kahevAya che mATe tenI vyAkhyA karI che, ane keTalAka AcAryo to e 3 uparAnta bIjI (be) stutio (ujitAdi) kahe che, paraMtu e be stutio kahevI ja joIe evo niyama nathI, mATe tenI vyAkhyA ahIM karI nathI) ema kahyuM che te uparathI saheje samajAya che ke lalitavistAramAM vyAkhyA karelA 9 adhikAra paNa avazya bhaNavA yogya che. nahitara tenI vyAkhyA na karata. punaH e uparathI zAsanadevanI cothI thAyano 12mo adhikAra paNa veyAvaccagarANa Adi sUtrathI vyAkhyA karelo hovAthI cothI thaI paNa avazya bhaNavA yogya thaI, jethI traNa stutinI caityavaMdanA prarUpavI ane 4 thI thaI arvAcIna-navI che ema zrI paMcAlakajInI vRttimAM zrI abhayadevasUrie anya AcAryonA matAMtarathI darzAvI che tenuM AlaMbana laI caityavaMdanamAM na kahevAnI prarUpaNA karavI ane kahevI te usUtra prarUpaNA jANavI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bhASyatrayam adhikAra avazya-niyamA bhaNavA yogya kahyA che, ane zeSa 3 adhikA2 niyamathI bhaNavA yogya na hovAthI e 3 adhikAranI vyAkhyA karatA nathI" ema kahyuM che, parantu e traNa adhikAra pUrvAcAryakRta niyukti ane cUrNimAM kahelA hovAthI zveta paraMparAe pravarte che. avataraNa- 9 adhikAra sivAyanA bAkInA 3 adhikAra (nahecchA=vaMdana ka2nA2nI icchAne anusarIne kahyA che, te zAstraviruddha nathI, parantu zAstranI sammatipUrvaka ja che. ema darzAvavAne zrI bhASyakartA te 3 adhikAranA saMbaMdhamAM zAstrasAkSI darzAve che : AvassayacuNNIe, jaM bhaNiyaM sesayA jahicchAe / teNaM ujjitAivi, ahigArA suamayA ceva // 47 // [ anvaya :- AvassayacunnIe jaM bhaNiyaM - sesayA jahicchAe" teNaM-ujjitAivi ahigArA suya-mayA ceva ||47NA ] zabdArtha :- Avasaya = Avazyaka. cunnI=prAkRta. bhASAmaya-prAcIna TIkA. Avasaya-cunnIe=Avazyaka cUrNimAM. jaMje. bhaNiyaM=kahyuM che. sesayA=bAkInA. jahicchAeyadacchAe, icchAnusAra. suya-mayA=zAstramaya AjJA rUpa, ceva4. 47 gAthArtha H : Avazyaka sUtranI pUrNimAM kahyuM che, ke-"bAkInA (adhikAro) icchApUrvaka karavAnA samajavA." tethI "ujjita sela" vagere adhikAro paNa zruta-sammata che. II47NA vizeSArtha :- zrutamaya eTale-AjJAsiddha-zAstrasammata che. bIo suyattthayA -''I, atthao vannio tahiM ceva / sA-thayaMte paDhio, TuvvA-rivara payaDatho / / 48 [ anvaya :- bIo tarhi ceva suyatthayAi atthao vaNNio davvA - riha - 'vasari saLatyayaMte payatno paDhiyo / / 48aaaa ] zabdArtha :- bIobIjo. suyatthayADaDaIzrutastavanI AdimAM. atthao=arthathI, vaNio=varNavyo che. tahiM=temAM, ceva=ja, sakkathayaMte=zakrastavane aMte. paDhio=kahyo che. davADarihavasari=dravya arihaMtane avasare. payaDathao=pragaTa arthavALo. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 1. caityavaMdana bhASya gAthArtha :bIjo paNa-tyAM (Avazyaka cUrNimAM) ja zrutastavanI AdimAM arthathI kahyo che. zakastavanI pachI dravyastavanA prasaMge sAkSAt zabdothI uccAryo che. ll48 vizeSArtha:- namutyuImAM bhAva arihaMtano adhikAra che, tenA pachI ne A mA mAM dravya arihaMtano adhikAra che. tethI te tyAM barAbara yogya sthAne ja che. mAtra sthAna badalAya che, vastu badalAtI nathI, mATe te paNa zrutasammata ja che. ll48 prAmANika pUrvAcAryoe AcarelI AcaraNAnI prAmANikatAmAM pramANa "-sa8-DaDakUOT-VIunna jIya---vIra' ti masthA "AyaraNAvi huANa"tti vayaNao su bahu maNNaMti // 49 // [avaya :- aDhADaDarUuTMvanaM yastha a-vAtyaMta I "mAyA vihu mAna" tti vayaNao majjhatthA su-bahu maNNaMti // 49 // ] zabdArtha :- a-saDha=kapaTarahita, nirdoSa manavALA, saraLa. AiNa AcareluM. asaDhADaDaNa=nirdoSa,-sarala manavALAe AcareluM hoya. vadha=sAruM. avadhaakharAba, doSita. anavadha=nirdoSa, gIakagIta, tIrthaMkara-gaNadharAdi mahApuruSoe gAyeluM. atya-hakIkta. gIaDatva=jinezvaroe kahelA arthano marma samajanArA, a-vArayaM=na niSedheluM. ti=Iti, manjhasthA=madhyastha, pakSapAta, Aveza ke Agraha vagaranA. AyaraNA=AcaraNA vipaNa duHkhalu, cokkasa, ja. ANA AjJA, prabhunI AjJA. ti=e prakAranA vaNao vacanathI. su sArI rIte. bahu khUba. maNaMti mAne che, mAna Ape che. 49. gAthArtha :nirdoSa puruSoe Acarela AcaraNa te nirdoSa che tevI AcaraNAne madhyastha gItArtha puruSo nivAratA nathI, paraMtu "tevI AcaraNA paNa prabhunI AjJA ja che" e vacanathI madhyastha puruSo bahumAna Ape che. 49 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam vizeSArtha :- nirdoSa mananA AcArya taraphathI chetarAmaNano saMbhava nathI. AcaraNA eTale zAsramaryAdA, zAsanazailIne anusaratA dravyaH kSetraH kAlaH bhAva, lokonI lAyakAtanuM balAbala, bhadra pariNAmano darajjo vagere ucitanI maryAdAonuM mApa kADhIne je AcaraNa kareluM hoya, amalamAM mukAyeluM hoya. tevuM azaThAcAryanuM AcaraNa mAnya hovuM joIe. AthI, sarala mananA AcAryanuM game te AcaraNa game te rIte AcareluM hoya te saghaLuM pramANabhUta thatuM nathI. 122 vaLI, te AcaraNa nirdoSa hovuM joIe. mATe anavadya zabda mUkelo che.ane kadAca koI AcaraNa-doSavALuM hovA chatAM saMjoga vizeSamAM AcaravuM paDeluM hoya, to te kAyama AcaravA jevuM gaNAtuM nathI, mATe AcaraNa nirdoSa hovuM joIe. eTale ke-mokSamArgane anukULa hovuM joIe. AcaraNane anavadya vizeSaNa eTalA mATe ApavAmAM AveluM che. eTale zAsanazailInA ane zAstranA marmane prabhunI AjJAnuM pAlana karI jANanArA te te kAlanA gItArtha puruSoe, te AcaraNAno niSedha na karyo hoya;-aTakAyata na karI hoya. tenuM apramANikapaNuM TharAveluM na hoya, athavA te te kALanA gItArthIe jeno virodha na karyo hoya, tevA nirdoSa azaThAcaraNane niSpakSapAtI ane durAgraha vagaranA madhyastho bahumAna Ape che. eTale ke kadAca koI svamatAgrahIo mAna na Ape, athavA agItArthoe virodha karyA hoya teTalA pUratuM (te kAraNe) te AjJA bAhya TharatuM nathI. mATe madhyastha zabda mUkayo che. kemake "AcaraNA che" jyAM sudhI jaina zAsana vidyamAna rahe, tyAM sudhI AvI paraMparAgata nirdoSa AcaraNAo paNa jIta vyavahAra rUpa bhagavAnanI AjJAo ja che. ane jIta vyavahAra tIrtha-zAsananA aMta sudhI pravartI zake che. A uparathI "mUla AgamomAM ane zrutamAM-zAstromAM je hoya, te ja amAre mAnya che. bIjuM amAre amAnya che." ema dareka bAbatomAM mAnanArA aprAmANika Thare che. te ja pramANe, zAstrAjJAviruddha ane zAsanazailIthI viruddha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 123 evI game tenI AcaraNAne dravyaH kSetraH kAla tathA bhAvanA viSe mAnya kare che, te paNa bIjI rIte bhUla kare che jema zAstrajJA mAnya che te anusAra paraMparA paNa mAnya che. evI rIte sakala saMghane tathA gItArthane mAnya zrI saMghanA AcaraNarUpa TharAvo paNa zAstra ja che. pUrva purUSoe racelA zrI saMghanA AjJApradhAna baMdhAraNa ane je te vakhatanA zrI saMghanA TharAvo; te sarve maLIne vyavasthA zistazAsana-bane che. AvA TharAvonA paraMparAgata saMgraha paNa zvetAMbara mU. jaina saMghanI paraMparAmAM ghaNA jaLavAI rahyA che, tathA zAstronI mULa paraMparA paNa mukhyapaNe temanI pAse che. eTale zAsananI avicchinna paraMparAmAM te saghaLuM temanI pAse utarI AvyAnuM itihAsathI paNa sAbita thAya che. mATe zAstrAjJAoH ane pUrvaparaMparAnI AcaraNAH TharAvoH vagerethI nirapekSa thai, jaina saMgha vahIvaTa ke vartana calAvI na zake "ghaNA loko koI vakhate koIpaNa eka vicAra tarapha doravAyA che. tene bahumata sammata mAnI saMghanA netAo, zAstrajJA ke pUrvanI AcaraNAthI viruddha doravAI jAya, to te saMghanA ane zAsananA vahIvaTane moTuM nukasAna karI bese, A moTAmAM moTo jaina saMghanA baMdhAraNa ane saMcAlanano koyaDo che. gItArtho pAse Aja sudhInI AcaraNAo ane TharAvonA saMgraha hovA joIe, Ane mATe kalpasUtra ane niryuktiH vagerenAM poSaka pramANo che. vahIvaTa karatA uttarAdhikArInI pharaja che, ke-potAno vahIvaTa pUrvAparathI cAlyA AvatA vahIvaTathI vinA kAraNa virodhamAM na javo joIe. vahIvaTakartAne zire zAsananA saikAlika vahIvaTanI javAbadArI che. gItArtha AcAryo ja zAsananA mukhya vahIvaTanA vahIvaTakartAo hatA. Aje paNa gItArtha AcAryo ja zAsananA mukhya vahIvaTa calAvanArA hovA joIe, ne che. vahIvaTI copaDA bhale zrAvako lakhe paNa zAsananuM samagra saMcAlana gItArtha AcArya mahArAjAonA ja hAthamAM hoya che. emAM zrAvakonI bahumatInuM tattva cAlI zake nahi. bahumatIH ekamatIH sarvamatIH satyamatIH e sarva jinazvara prabhunI-sAkSAt zabdothI zAstrokta hoya, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 bhASyatrayam ke paraMparAnI ke vartamAna AjJA tulya AcaraNArUpa AjJAmatane AdhIna hovA joie, vyaktine vyaktigata mata ApavAno potAnI aMgata bAbata sivAyanI bAbatamAM adhikAra nathI. je saMsthAnA vahIvaTakartA tarIke mata ApavAno hoya. te saMsthAnA dhoraNa, zista, hita tathA pratiSThAne anurUpa ane poSaka mata ApavAno adhikAra che. paraMtu bIjI rIte adhikAra nathI. koIpaNa kArya prasaMgane uddezIne gItArtho kAMIpaNa AcaraNA kare, temAM nukasAna thoDuM hoya, ane lAbha vadhAre hoya, to te sarvee pramANa gaNavuM joie. alabatta, lAbhano AbhAsa mAtra na hovo joie. tenI parIkSA barAbara karavI joie. saMvijJaH vidhimAM rasikaH gItArtha zreSTha pUrva sUrivaroH sUtra viruddha sAmAcArInI prarUpaNA karatA nathI. tathA koI vakhate, koI vastu ghaNI jAheramAM AvI gaI hoya paraMtu te bAbatano zAstromAM kAMI ullekha maLe nahi temaja teno pratiSedha paNa na hoya. tevI bAbatamAM gItArtho mauna rahe che. paraMtu keTalIka navI vAto evI hoya ke jenuM sAkSAt zabdathI vidhAna na hoya, ke jeno zabdathI niSedha paNa na hoya. chatAM zaili, tattva ane hitathI virodhi hoya, tevI bahu khyAta vastuno paNa gItArtho tathA-prakAranuM vighna na hoya to-niSedha pracArI zake che. A viSaya gahana che. tevo ja samajavA jevo che. kemake AjakAla navI navI saMsthAo ane navA navA vicAronA AMdolano saMgha jevI mUla saMsthAne ane AjJAne dabAvavA prayatna karI rahela che, ane temAM saMghane ane tenA pUrvAparanA baMdhAraNane mAnanArA tathA zAstranI AjJAne zirasAvaMgha mAnanArA paNa ghaNI vakhata bhUlAvo khAIne Teko ApI de che, mATe khUba vicArane sthAna che. A gAthA ghaNI ja mahattvanI che, ne khAsa samajavA jevI che. 49 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 13. vaMdanA karavA yogya 14. smaraNa karavA yogya 15. cAra prakAranA jinezvara devo : 125 cau vaMdaNijja jiNa - muNi suya-siddhA, iha surA ya saraNijjA / ghaDahaniLA nAma-vA-dvandva-mAva-niLameLa kh|| [ anvaya :- niLa-muni-suya-siddhA vaDa viMikhanna, phatha surA sakhinnA, nAma, vaLa, dva-mAva-niLa-meLa paDadda niLA 60 ] zabdArtha :- cau=cAra. vaMdaNijja=vaMdana karavA yogya. jiNa-muNi-suyasiddhA=jinezvara deva, muni mahAtmAo, zrutajJAna, ane siddha bhagavaMto. Iha=ahIM caityavaMdanamAM. surAdevo. saraNijjA=smaraNa karavA yogya. cauha=cAra prakAre. jiNA=jinezvaro, nAma=nAma. ThavaNa=sthApanA. dava=dravya, bhAva=bhAva. jiNabheeNaM=jinezvaronA bhedone AzrayIne nAma-ThavaNa-dava-bhAva-jiNabheeNaM=nAma, sthApanA, dravya ane bhAva jinezvaranA cAra bhedo AzrayIne. cauha=cAra prakAre. jiNA=jinezvaro. 50. gAthArtha H jina, muni, zruta ane siddha e cAra vaMdana karavA yogya che. ane ahIM devo smaraNa karavA yogya che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e jinezvaranA bhedane AzrayIne cAra prakAranA zrI jinezvaro che. pA vizeSArtha :- nAma Adi bhede-cAra prakAre zrI jinezvara devo vaMdanIya che. to paNa zrutastavamAM zrutajJAnane, siddhANaMmAM siddha bhagavaMtone, ane praNidhAnamAMjAvaMta kevisAhUmAM zramaNa munione vaMdanA thAya che. tethI caityavaMdanAmAM vAMdavA yogya sarvane vaMdanA karI che, tema karavAthI paNa eka rIte zrI arihaMta bhagavaMtanI vaMdanA pUrI thAya che. tathA zAsanadevAdikaH zAsananI bhakti karanArA avirati samyagdaSTa guNasthAne (cothA guNasthAne) hoya, to ye dezavirati ane sarvavirati 5 mA, 6ThThA ane 7mA guNasthAnavartIne paNa tenuM smaraNAdi karavA yogya che. kAraNa ke-zAsanamAM thatA upadravone teo dUra kare che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 bhASyatrayam caityavaMdanAthI thatI iSTa siddhimAM naDatAM vinonI upazAnti kare che. zAsananA koIka prabhAvaka kArya karAvavAnA prasaMge paNa tenA smaraNArthe kAyotsarga karavAmAM Ave che. tenuM koI kArya na hoya to paNa pratikramaNAdi kriyA prasaMge caityavaMdanAmAM cothI thoyapUrvaka devanuM smaraNa virativaMta paNa kare che, te sarvathA nirarthaka nathI. kAraNa ke pratikramaNAdi prasaMge dararoja karAtA kAussaggathI zAsanasevaka devono pratidina satkAra thAya che, te ucita che. temaja te deva kadAca sva-smaraNa na jANe, to paNa veyAvaccaga0nA sUtrAkSarothI paNa maMtrAkSaravat vijJopazAnti Adi iSTasiddhi kahI che. samyagudRSTi devo zAsananA sevako hovAthI teo samyagudarzana guNarUpa paNa guNa-guNInA abhedathI bane che. tethI teonA smaraNamAM darzana padanI ArAdhanA munione paNa bAdhaka nathI. vaLI pratikramaNAdika kriyA sakala saMghanI jAhera kriyA che. tethI zrI sakala saMgha jAhera prasaMge potAnA aMgabhUta tattvonI yAdI rAkhe. te paNa zailI mujaba ja che. A khAsa vicAravA jevuM che.* *paraMparAe zAsanasevakonI zAMti, suSTi, puSTi tathA smaraNAdikano hetu to zAsanasevA ja che. jethI paraMparAe zAsananI ja bhakti eTale ratnatrayInI ArAdhanA che. ratnatrayInI ArAdhanA nirapekSa zAsanabhakti che ane zAsananA sevakonI bhakti, smaraNAdika zAsananI ArAdhanA nirapekSa na hovI joIe. jo zAsanathI nirapekSa aviratyAdikanI zAMti tuSTi puSTi hoya, to te doSakAraka che; anyathA lAbhakAraka vaLI adhikArI vyakti karatAM adhikAra khAsa darekane pUjaya che. sAmAnya kevaLIo, gaNadhara bhagavaMto chaghastha chatAM temanI AjJAmAM rahe che. kemake tIrthakara bhagavaMto jema zAsananA adhikAra upara padastha che, teja pramANe gaNadhara bhagavaMto paNa adhikAra upara zAsananA padastha adhikArI che, eTale vyaktine badale zAsananA adhikArane mAna ApavAnuM che, te rIte zAsananA adhiSThAyaka devo ane devIo tathA bIjA IMdrAdika devo tathA rAjAo, saMghano vahIvaTa karanArAo vagere adhikAra upara hoya tenuM aucitya sAcavavAmAM zAsana taraphanuM ja aucitya che. ane AcArya bhagavaMto tathA munio jema potAnA tyAgane lIdhe pUjaya che. uparAMta zAsanano adhikAra bhogavanArA tarIke paNa teo pUjaya che. eTale sIdhI rIte ke ADakatarI rIte zAsanahita sAdhaka tathA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 127 ahIM muni vinA 3 vaMdanIya ane 1 smaraNIyaH e 4H te 12 adhikAramAM antargata thAya che. te A pramANe 1-6-9-10-11 e pAMca adhikAramAM bhAva jinane, 3-5 e be adhikAramAM sthApanA jinane, sAtamAmAM zrutajJAnane, AThamAmAM siddhane, bIjAmAM dravya jinane, ane cothAmAM nAmajinane vaMdanA prakAranA dravya, kSetra, kAla, bhAva nA saMjogo anusAra mithyAtvI ke samakitI avirati hoya ane zAsananA hitamAM upayogI, hoya, to tenuM aucitya sAcavavAnI zAstrAjJA ThAma ThAma jovAmAM Ave che. bhUlathI zAsanane upayogI mAnI levAmAM Avela hoya ke anaucityane ucita samajI levAmAM AvatuM hoya ke kAcI samajathI jenuM aucitya sAcavavAnI jarUra na hoya tenuM sacavAI jAya, athavA jarUra hoya tenuM ochuM-vadhatuM sacavAI jAya tevI bhUlo vyaktinI thavA saMbhava hoya paraMtu ekaMdara zAsana zailI upara pramANe vAstavika svarUpamAM jainazAsasammata jaNAya che. tene mATe ghaNA dAkhalA ane purAvA prAcInakALathI maLatA Ave che mATe sarva zAsanasevakanA upalakSaNa rUpa surasmaraNano bAramo adhikAra ane tene mATenI cothI thoya zAstrAjJA sammata che. surasmaraNane upalakSaNa rUpa ekalA ja uparathI kahIe chIe ke veyAvaccagarANaM sUtramAM, deva-devIne lagato zabda nathI, paraMtu sAmAnya rIte vaiyAvRtya karanAra, zAMti karanAra, samyagu-dRSTine samAdhi karanAra, evA sAmAnya zabdo che. zAsana premI karatAMye zAsananuM sIdhI rIte vaiyAvRtya karanAranI ahIM pradhAnatA jaNAya che. jema staMbhana karavA lAyaka vyaktine mAlUma na hoya, chatAM stabhaMka maMtroccArathI temanuM staMbhana thAya che, tema zAsanasevako mATe ajANatAM paNa kAyotsarga thAya, to tenA baLathI teomAM zAsanasevAnI jAgRti Ave che. A vAta cUrNimAM paNa nIcenI gAthAthI jaNAya che tesima-vinnANe vihu tavvisa usaggao hoi / vi-jaya-punna-vaMdhA-rR vAramAM maMta-nAna III artha :- teone mAluma na hoya, to paNa teone lagatA kAyotsargathI phala thAya che. vipnano jaya, puNyabaMdhana vagerenuM kAraNa maMtranA dRSTAMte bane che. 1 lalita vistArAvRttimAM paNa che :"tadaparijJAne'pyasmAcchubhasiddhyA viddhameva vacanaM jJApakam // artha - teone mAluma na paDe, chatAM paNa A (kAyotsarga)thI zubhanI siddhi thavAmAM A (veyAvaccagarANuM) vacana ja jJApaka che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bhASyatrayam karI che, tathA bAramAmAM zAsanadevanuM smaraNa karyuM che, ema zrI pra0 sArodvAramAM kahyuM che, jethI 1-2-3-4-5-6-9-10-11 e 9 adhikAramAM jinavaMdanA, sAtamAmAM zrutavaMdanA, 8 bhAmAM siddhavaMdanA ane bAramAmAM sura-smaraNa che, munivaMdana 12 adhikAramAM nathI, AthI 12 adhikAra samyagudarzana pradhAna jaNAya che, paraMtu dareka caityavaMdana ke devavaMdanAmAM jAvaMta kevi0 hoya ja che, chevaTe. pratikramaNAdikamAM bhagavAha ane aDhAijesu paNa hoya che. eTaluM municaMdana to joDAyeluM hoya ja che. nAma-jiNA jiNa-nAmA ThavaNajiNApuNa jinniNdpddimaao| davva-jiNA jiNa jIvA bhAva-jiNA samavasaraNa-tthA // 51 // [ sanvaya :- nAma-unA -nAma, havana-unA - mAgo -unALA ni-nIvA, pukha bAva-unA samavasaraNa-sthA. 12 ] zabdArtha :- nAmaHnAma. jiNA=jinezvaro, nAma-jiNA=nAmathI jinezvaro, ThavaNa=sthApanA. ThavaNa-jiNA=sthApanAthI jinezvaro, jisiMda=jineMdra, paDimAo pratimAo, jiNiMda-paDimAo=jinezvaronI pratimAo; dabU dravya. davya-jiNA dravyathI jinezvaro, jiNa-jIvA=jinezvara bhagavaMtonA jIvo. bhAvajiNA=bhAvathI jinezvaro. samavasaraNa-tthA samavasaraNamAM rahelA, samavasaraNamAM birAjamAna. 51. gAthArtha :nAmathI jinezvaro te jinezvaranAM nAmo, sthApanAthI jinezvaro, te jinezvaronI pratimAo dravyathI jinezvaro, te jinezvaronA jIvo, ane bhAvathI jinezvaro te samavasaraNastha bhagavaMto. 51 vizeSArtha:- zrI jinezvara bhagavaMtanAM nAmo te paNa eka prakAranA jinezvarI ja che. ane te jinezvaro nAma-jina (nAma jinezvara) kahevAya che. e ja pramANe zrI jinezvara bhagavaMtanI pratimAo paNa eka prakAranA jinezvaro ja che. A jinezvaro sthApanA jinezvaro kahevAya che. kevaLajJAna pAmI samavasaraNamAM dezanA ApavAnI zarUAta vagere jAhera rIte joI zakAya tevI rIte kare, tyAre tIrthaMkara nAmakarmano rasodaya zarU thAya che. kevaLajJAna thatAM ja tenA udayanI zarUAta thAya Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 129 che, te rasodaya teo mokSamAM jAya tyAM sudhI (eTale ke mokSamAM padhAre tyAM sudhI) Take che. te paNa eka prakAranA jinezvara bhagavaMto ja che. ane te bhAvajinezvara kahevAya che. badhA kevaLajJAnIo tIrthaMkara nathI hotA, mATe "samavasaraNastha' vizeSaNa tIrthaMkara devA mATe ApyuM che. eTale ke-jemanuM devo samavasaraNa race, azokavRkSAdi aSTa mahAprAtihAryAdikanI eTale ke tIrthaMkara nAmakarmane yogya bAhya Rddhi paNa jemane hoya evA kevalajJAnI bhagavaMta te bhAvajinezvara kahevAya che. bhAva-jinezvarapaNAnA pahelAMnI avasthAmAM rahelA zrI tIrthakara bhagavaMtanA jIvo athavA bhAva jinezvarapaNA pachInI siddhAvasthAmAM rahelA, tIrthaMkara bhagavaMtonA jIvo te paNa eka prakAranA jinezvara che, ane te dravya-jinezvarI kahevAya che. eTale ke-tIrthakara nAmakarma nikAcita karyA pachI, ke nikAcita bAMdhyA pachI, kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI te AtmA dravya tIrthakara kahevAya che. temaja bhAva tIrthakara tarIkenI avasthA pasAra thayA pachI siddhAvasthAmAM paNa te dravya tIrthaMkara kahevAya che. bhale te vakhate teo bhAvasiddha che. paraMtu tIrthaMkara tarIke to teo dravya tIrthakara ja che. arthAt bhAvanI pUrvanI ane pachInI avasthA te dravya kahevAya che. jagat nA sarva padArthone lAgu paDatuM A cAra nikSepAnuM tAttvika svarUpa vistArathI khAsa samajavA jevuM che. 51. 16. cAra cUlikA stutio :mahiya-ni-paDha-, vIyA vyA, tanA skiA veyAvacca-garANaM uvaogatthaM cauttha-thui // 52 // [avara:- hAya-nikha-58ma-tha, satrALa vIyA, nALa tA, veyAvarALa, voltha valtha-zu dharA ] zabdArtha :- agiya=adhikRta. mukhya eka, (mULanAyaka), bIyA=bIjI savANasarvanI, taIyanANassa-trIjI jJAnanI, uvaogatyaM=upayoga mATe, jAgRti mATe, cautthacothI. thaIkaratuti. para. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 bhASyatrayam gAthArtha :adhikRta jinanI pahelI, sarva jinanI bIjI, jJAnanI trIjI tathA veyAvacca karanAra devonA upayogane arthe (tathA smaraNArthe) cothI thAya che. parA vizeSArtha :- devavaMdanamAM koivAra 4 (cAra) thAya ane koIvAra 8 (ATha) thoya bolAya che. cAra thAyathI devavaMdana karIe tyAre eka stuti joDo kahevAya che ane AThathI karIe tyAre be joDA kahevAya che. cAra stutimAM pahelI traNanuM nAma vaMdanA stuti kahevAya che. chellI cothI anuzAsti stuti kahevAya che. te benuM yugala, joDakuM maLI cAra thAya thAya. paraMtu te eka joDo-joDakuM yugala kahevAya. ATha thoyamAM tevAM be yugala-be joDA thAya che. pahelI traNamAM paNa pahelI thoya jenI stuti karavAnI hoya te mukhya tIrthakara prabhunI, tIrtha ke jJAnAdika guNanI pradhAnatA hoya che. ane bIjImAM sarva tIrthakaronI pradhAnatA hoya che, trIjImAM jJAnanI pradhAnatA hoya che. ane cothImAM zAsanadevane jAgRta karanArA hoya che. have namutthaNa, logassa, pukharavaradI, veyAvaccagarANaMmAM stuti tathA kAussaggathI te cAreyathI stutio thaI hoya che. chatAM chelle chelle kAvyamaya vANIthI te darekanI stuti karI levAmAM Ave che, mATe tenuM nAma cUlikA-pariziSTa rUpa stuti kahevAya che. pahelI thAya namutyurNa pachInA arihaMta ceiANe pachInA, bIjI thoya sabyuloenA arihaMtaceiANe pachInA, trIjI thoya suasta bhagavaonA arihaMtaceIANuM pachInA, cothI veyAvaccagarANuMmAM annattha pachInA, kAussagga pachI bolAya che, eTale te te adhikAranI cUlikA rUpe che. kalyANakaMdamAM pAMca tIrthakaro, saMsAradAvAmAM zrI mahAvIrasvAmI mukhya che. e daSTAMto samajI levAM zrI jagacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanA mukhya ziSya zrI devendrasUri vagere tapAgacchanA mukhya AcAryone A rIte cAreya stutio mAnya che, ema temanA A graMtha uparathI nakkI thAya che. kAvyamaya stuti AbAla-gopAla-aMganA vRddhAdika sarvane grAhya thAya che. sUtrAtmaka stuti jainazAstrajJa ane zAsanamarmajJane grAhya thAya che. kAyotsargarUpa stuti to bhAvatuti hovAthI mAnasika ne yogazAstrajJa gamya che, tyAre kAvyarUpa cUlikA stuti-jAhera-sarvamAnya ane sammata-darzana prabhAvanA rUpa temaja vyaktigatastuti karanArAnA manogata bhAva vyakta karavA rUpa-svataMtra stuti che. anyadarzanI paNa te stuti uparathI saMkSipta stotyanuM svarUpa samajI zake che, ane vyaktigata Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 caityavaMdana bhASya stuti thavAthI AkhI caityavaMdanA stuti karanAranI vyaktigata paNa eka vyakti caityavaMdana karatI hoya to tenI ke maMDaLI caityavaMdana karanAra hoya, to te maMDaLInI banI jAya che. mATe A cAreya stutio zAsana prabhAvanA rUpa paNa che. koI paNa eka tIrthakaranI stuti uparathI paramAtmAnA guNonI jAherAta thAya che. sarva tIrthakaronI stuti uparathI "zAsana covIzeya tIrthakara bhagavaMtonuM cAlyuM Ave che." ema jaina itihAsanA TUMkamAM kendro sUcavAya che. trIjI stutimAM jaina pravacananI khUbI jAhera thAya che ane cothImAM "iMdrAdika devo A zAsananA sevako che, ane teonA prabhAvathI paNa zAsana prabhAvazALI che." evI chAyA paDe che tathA vyaktigata sva-racanAnI stutio bolAtI hovAthI potAno umaLako paNa pragaTa karI zakAya che. paraMtu sarva jIvo zailInA jJAtA na hoya eTale pUrvAcAryAdika viziSTa jJAnIonI banAvelI stuti bolavI yogya gaNAya che. AthI ja stavanAdikanI peThe, stutio paNa aneka AcAryonI banAvelI moTI saMkhyAmAM maLI zake che. mATe stuti yugala e jAheramAM zAsanaprabhAvaka aMga caityavaMdanAmAM samAyeluM jaNAya che. stutio paNa aneka kAvya camatkAra, zabdAlaMkAra, arthAlaMkAra, citra, kAvya vagerethI bharapUra sarvagrAhI svarUpamAM hoya che. e rIte caityavaMdanA eka jAhera ane prasiddha sarva sAmAnya ane mAnya jaina saMghanuM vidhAna karI zake che. para. 17. ATha nimitto pAva-khavaNa-ttha iriyA-''i vaMdaNavvattiyA-''i cha nimittaa| pavayaUT-sura-saraVT-StyaM, varUpo ya nimitta-TTa parUA. [ anvaya :- pAkkhavaNattha iriyAi vaMdaNa-vattiyA-''i, cha nimittA / pavayaNa-sura sarae, so rUca nimitta-DaDha IIFrA ] zabdArtha :- pAva-khavaNatva=pApa khapAvavAne mATe, dariyAI=IriyA-vahino, vaMdaNa-vattiyAI-cha nimittA=vaMdaNa-vattiyA vagere cha nimittono, pavayaNa-surasaraNatyaM= pravacanasura-zAsanadevanuM smaraNa karavA mATe, ussaggo=kAussagna karavo, Iya=Iti, ema, nimitta=nimitto. aTha-ATha 53. gAthArtha :pApa khapAvavAne mATe IriyAvahiya pratikramaNano, vaMdaNa-vattiyA vagere cha nimittono, ane zAsanadevanA smaraNa mATeno kAussagna karavo ema ATha nimitto che. pa3. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 bhASyatrayam vizeSArtha :- caityavaMdanA karatAM pahelAM iriyAvahiyA pratikramavAnA hoya che, ane eka logassano kAyotsarga karavAno hoya che. te caityavaMdanA karatAM pahelAMnI mana, vacana, kAyanI zuddhi karavAnI hoya che. ekaMdara pAvANuM kammANa niAyaNaThAe pApa karmonA nAza mATe e kAyotsarga thAya che, tathA vaMdaNa variAethI nivasaggavattioe sudhInA 6 (cha) nimittothI tenI pachIno kAyotsarga thAya che, eTale ke dravyapUjAthI maLatuM phaLa kAyotsargAdika atyaMtara tapathI paNa meLavI zakAya che. tevI ja rIte keTalIka vakhate atyaMtara tapathI meLavAtuM phaLa bAhya tapathI ke dravyacAritrathI paNa meLavI zakAya che. mAtra gauNamukhya bhAva hoya che. dravyaH bhAva sahita AdaraNIya che. ane bhAva dravya sahita AdaraNIya che. adhyavasAyo ane mana, vacana, kAyAnA yogonI vicitra-vicitra yojanA tathA traNa ratnanI ArAdhanAne lagatI vividha yoga prakriyAonA svarUpanI samajathI A vastu barAbara samajAya tema che. eTale te kAyotsargathI paNa e cha pravRttinAM phaLa maLe che. e ja rIte kAyotsarganA-dhyAna baLathI zAsana-devAdika adhiSThAyakomAM paNa jAgRti AvI jAya che tathA utsAha Ave che. kemaka-mAnasika ane Atmika anuSThAno vadhAre balavAnuM hoya che. smaraNa-stuti-ane namaskAra vaDe mana-vacana-kAyAnI zubha pravRtti-te vaMdana. puSpAdika vaDe pUjA-te pUjana. vastrAdika vaDe Adara-te satkAra. mananI prIti vaDe vinayopacAra-te sanmAna. marIne paNa jainadharmanI prApti thAya; tevI taiyArI-te bodhilAbha. nirvANaprApti-te nirupasarga. A prakAre tathAvidha dravyasAmagrInA tyAgI muni-mahArAjAone mukhyapaNe bhAvapUjA hovA chatAM kAyotsargAdi mAraphata dravyapUjAnA phaLanI prAptinI kriyA munibhAvathI viruddha nathI. temanI pAse dravyo nathI, mATe teo dravyapUjA gRhasthonI jema karI zakatA nathI, tema karavA jatAM temane aneka prakAre temanA tyAgamAM aDacaNa Ave. chatAM-zrI jinAlaye javuM, vaMdana, namaskAra, stuti, dravyapUjAno upadeza, prabhunA snAtrAdika mahotsavo, prabhunA varaghoDA, pUjA bhaNAvavI, pratiSThA vageremAM vAsapAdikathI pUjA vagere rUpe dravyapUjA ghaNI rIte goThavAyelI che. mAtra prakAra bheda che. jo elI bhAvapUjA ja munione pUjA hota to upAzrayamAM beThA beThA dhyAnathI ja bhAvapUjA karavAnI hota, paraMtu uparanA vidhAnomAM bhAga levAnuM na Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 133 hota. jema guruno paNa bhAvathI tathA dravyathI banne ya prakAre vinaya sacavAya che. hArdika (hRdayanI) bhaktithI bhAva vinaya ane sevAcAkarI, AhArAdika lAvI ApavA vagere vaiyAvRtyathI dravya vinaya thAya che. te ja prakAre tIrthaMkara paramAtmAno paNa dravya vinaya munimahArAjAoe paNa potAnI maryAdAne anusarIne karavAno zAstra sammata jaNAya che. teo dravyapUjAno ke upadeza ApI zake che, te mATe prerI zake che, temAM joDI zake che, tenuM vidhAna karI zake che, pUjA paratve (dravyapUjA paratve) vidhividhAna samajAvI zake che, mATe anumatithI paNa dravyapUjA che. dravyapUjAnAM upakaraNa dravyo vinAnI dravyapUjA muni-mahArAjAone paNa hoya che, ema sUkSmadraSTithI samajavuM. ucita rIte karavAnI hoya te na karavAmAM Ave to tenAM prAyazcitto paNa levAnAM hoya che. munione paNa deva AtmotkarSamAM prabaLa ane mukhya nimitta hoya che. deva vinA dharma ke zAsana nathI. zAsanadevAdikane utsAhita karavAnuM paNa kAyotsarga karavAnuM khAsa nimitta che. dareka caityavaMdanA karanArA e pramANe jAgRti rAkhyA kare, to saMghanuM hita thAya, saMghanuM baLa vadhe, ane dareka vyaktie paNa zAsana taraphanI bhakti sAthe sAthe vyakta karI gaNAya. eTale devanuM smaraNa ane jainazAsananI ArAdhanA ema banne ya thAya 53. 18. kAyotsarga karavAnAM bAra kAraNo-sAdhano che : 23"tasa3rUrIzvara'-pamuda"saddha-DaDakyA pahelA vaiyAvaccatta-TTa" tijJa rUma re-vAra pachI [avaya :-"tasa 3ttarIkaraNa"-pramuda 13, "sAru" thAya paNa, "vecAvavA" ttA tiksi, he rUtha heDa-vAraso I4ll ] zabdArtha - pamuha=vagere, paNa=pAMca haU=prayojano, vaiyAvaccagarattAvaDaI = veyAvaccakarapaNuM vagere. Ie=e, e pramANe. bArasagaM=bArano samUha, helabArasagaM=bAra hetu 54. gAthArtha :"tassa uttarIkaraNa" vagere cAra "zraddhA" vagere pAMca ane vaiyAvacca karavApaNuM vagere traNa e pramANe bAra kAraNo-sAdhano che. 54 | vizeSArtha:- ATha nimittomAM kAyotsarganAM ATha prayojano uddezo batAvyA che ane A bAra hetuomAM-bAra kAraNo gaNAve che. kArya karavAno uddeza te prayojana jaNAve che ane kArya utpanna thavAmAM madadagAra sAdhano, te hetu-kAraNa vagere kahevAya che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 bhASyatrayam gADImAM besIne jaladI phUla levA jAya che "phUla levA jaladI javuM" e javAno uddeza che ane "gADI" e javAnuM sAdhana-kAraNa che. te pramANe, IriyAvahiyA pratikramaNanA kAussagnano udeza pApa khapAvavAno che paraMtu te kevI sAmagrI-sahita IriyAvahiyA paDikkamAya, to pApa khape? e muddo che. iriyAvahiya pachI micchAmi dukkaDe daI Alocana pratikramaNa karyA bAda 1. tenI uttara-pachInI kriyA rUpa-kAussagna prAyazcita karavA vaDe -(70 prAyazcittamAM kAyotsarga prAyazcita pratikramaNa prAyazcitanI pachI, eTale uttara kriyAmAM che, mATe) kAyotsarga e pratikramaNanI uttarakriyA che. 2. e uttarakriyA paNa ema ne ema karavAnI nathI, paraMtu prAyazcita-pApanI zuddhi mATe karavAnI che, mATe prAyazcita karavAnI bhAvanA hovI joIe. 3. prAyazcita karavAno hetu Atma-vizuddhino che; jo vizuddhi na thAya, to prAyazcitta karavAthI zuM ? 4. ane vizuddhi paNa mAyA, mithyAtva ane nidAnaH e traNa zalya rahita AtmAne karavA mATe che. jo e traNa na jAya, to vizuddhi zI ? A cAra hetuo tathA vaMdanAdika phala meLavavAnA uddezathI kAyotsarga karavAmAM Ave, paraMtu te kAyotsarga yathAyogya sAdhana-sAmagrI vinA karavAmAM Ave, to te udezanI siddhi zI rIte karI ApI zake? mATe te zraddhA vagere pAMca sAdhano sAthe karavo joIe. 5. zraddhA-bIjAnI preraNA vinA vadhatI jatI samyagadarzananI zuddhi vaDe. 6. ane te vaDe vadhatI jatI medhA, eTale kevaLa dekhAdekhI ke jaDatA vinA heyopAdeya buddhi athavA jinAjJA pramANenI maryAdApUrvakanI buddhi vaDe. 7. ane te buddhi vaDe vadhatI jatI vRti-dhIraja-rAgAdikathI Akula vyAkula thayA vinA mananI ekAgratA sAthenI prItipUrvakanI dhIraja vaDe. 8. ane te dhIraja vaDe vadhatI jatI dhAraNA-eTale zUnya manathI nahi, paraMtu arihaMtAdikanA guNonA smaraNapUrvakanI dhAraNA vaDe. 9. ane te dhAraNA vaDe vadhatI jatI anuprekSA- "jayAM tyAM kAMI paNa kAma karI chUTavuM" evI upekSA buddhithI nahi, paraMtu artha ane paramArthanA anuciMtanapUrvaka karavAmAM Avela kAyotsarga vaMdanAdika uddezo siddha karI zakaze. ane zAsanadevAdikano kAyotsarga karavAno uddeza smaraNAdikathI temane utsAhita karavAno che, paraMtu Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 135 10 vaiyAvRtya karanAra hoya, 11. zAMti karanAra hoya, ane 12 samyagdaSTine samAdhi karanArA hoya tenuM smaraNa karavAnuM che, arthAt teomAM vaiyAvRtyakaratva, zAMtikaratva ane samAdhikAratva rUpa kAraNo hoya to A kAyotsarga thaI zake che, ane tevA devAdikathI ja kAyotsargano uddeza siddha thAya che. 54 19. bAra athavA soLa AgAro annattha-Ai bArasa, AgArA, evamAiyA cauro / mApaUddhi-chi-vohI-gomAM-faDaphlAvA [ kanvaya :-3nnatthanADu vArasa, vAphiyA vakaro kaIII I Tol--fchevohI romA-DaDa zo ya pa ]. zabdArtha - annattha=anyatra annattha sUtranA pahelA pada sAthe saMbaMdha dharAvatA. AI=vagere. annatthaAI annattha pachIthI vagere. bArasa=bAra. AgArA=AgAro. evAI=evaMthI mAMDIne. caherokacAra agaNI=agni. parNidi=paMcendriya, chiMdaNa chedana tathA ADa, paNiMdi-chiMdaNa=paMcendriyanI ADa athavA paMcendriyanuM chedana. bohInobhAI=samyakatvano kSobha, hAni. Dakko=jkha. 55 gAthArtha :annattha ityAdi bAra ane agni, paMcendriya chedana, bodhikSobha ane DaMkha, evAI ahIMthI A cAra; ema soLa AgAro che. papa vizeSArtha - annattha-sisieNaMthI prAraMbhIne diThIsaMcAlehi sudhInA bAra AgAra te A pramANe(1) zvAsa levo. | (6) oDakAra | (9) vamana (2) zvAsa mUkavo.| (UrdhvavAyu) | (10) sUkSma kAyakaMpa (3) khAMsI (7) adhovAyu (11) sUkSma zlekhasaMcAra (4) chIMka (vAchuTa) | (12) sUkSma dRSTisaMcAra (5) bagAsuM | (8) bhamarI (cakarI). A bAra AgAra eTale kAussagnamAM rakhAyela apavAda rUpa chUTothI kAussagnano bhaMga na thAya. jo e AgAra rAkhyA (rakhAyA) na hoya ane kAussagna karavAmAM Ave, to kudaratI rIte thatI e bAra kriyAothI sarvathA niSkriyapaNe karavAnA kAussagnano bhaMga ja gaNAya. A bAra AgAra to eka sthAne UbhA rahevA AzrayIne che, paraMtu kAussagnanA niyata sthAnathI khasIne Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 bhASyatrayam bIje sthAne javA chatAM paNa kAussagga akhaMDa gaNAya, tevA paNa cAra AgAra mukhya che, te A pramANe 1 vIjaLI, dIpaka vagere agnino prakAza zarIra upara paDavAthI prakAzarUpe agninA jIvono zarIranA sparzAdithI nAza thAya che, tethI te nAza aTakAvavAne cAlu kAussagnamAM vastra oDhavuM paDe, athavA to khasIne aprakAzasthAne javuM paDe, to tethI, tathA agni lAgavAno upadrava jaNAyAthI bIje sthAne javuM paDe to tethI kAussagnano bhaMga na thAya. 2 sthApanA ane potAnI vacce uMdara vagere paMcendriyo soMsarA ADA utaratA hoya, to te chiMdananuM eTale ADanuM nivAraNa karavA mATe khasIne anya sthAne jatAM kAussagnano bhaMga na thAya. 3 athavA paMcendriya jIvano koI ghAta karatuM hoya, ane khasIne bIje jayAre javuM paDe, te pahiMdichiMdaNa AgAra gaNAya che. vidhi eTale cora tathA robarUmAM kahelA A zabdathI rAjA vagerethI kSobha eTale saMbhrama-bhaya-upadrava, tathA bhIMta vagere paDavAno bhaya utpanna thAya to tyAMthI khasIne bIje sthAne javA, nAsavA vagerenA kAraNathI apUrNa kAussagna pAratAM paNa kAussagnano bhaMga na gaNAya. te vodhikSoH AgAra jANavo. eTale samyakatvane harakata Ave teve prasaMge bIje sthaLe javuM paDe te paNa bodhikSobha AgAra jANavo. 4 potAne athavA parane (sAdhu vagerene) hIda dIrtha eTale sarpAdie Do DaMza dIdho hoya ke karaDavAno saMbhava hoya to kAussagga pUrNa thayA vinA pAre, to paNa kAussagna bhaMga na gaNAya, te tIrSadaMza AgAra jANavo. papa 20. kAyotsarganA 19 doSo dho-7-amA, ma7iI ni savaridghati-vahUA naMdhuttara-thA-saMga, mamuhaMmuni-vAyasa viDyo paddA sirakaMpa-mUavAru-Ni, pehatti caijja dosa ussagge / laMbuttara-thaNa-saMjaI nadosa samaNINa,sa-vahusaDDhINaM // 57 // [manvaya :-thoDA taya -, magI nimata savari taLa vahu ! laMbuttara thaNa saMjai, bhamuhaMguli vAyasa kaviTTho // 56 // sira-kaMpa mUa vAruNi peha-tti ussagge caijja dosa / samaNINa laMbuttara thaNa saMjai saDDhINaM savahu na dosa // 57 // ] Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 caityavaMdana bhASya zabdArtha :- ghoDaga=ghoDo. laya=latA, velaDI, khaMbhAI=staMbhAdika. mAlakamAla. uddhI-udha (gADAnI) niala=nigaDa, heDa. sabari=zabarI, bhIlaDI. khaliNa-cokaThuM. vahU-vahu, vadhU. laMbuttarakalAMbu uttarIya, lAMbuM oDhavAnuM. thaNa stana. saMjaI=saMyatI, sAdhvIjI. bhamuhaMguli=AMgaLI halAvavI, athavA bhavAM ane AMgaLIo halAvavI. bhamUhaebhramara, bhavAM. aMguli=AMgaLI. vAyasa=kAgaDo. kaviThTho-koThAnuM phaLa. 56 sirakaMpa=mAthuM halAvavuM. mUa mUka, muMgo. vANi=dArU. peha=prekSya, vAnaranI mAphaka joyA karavuM. ti=e pramANe caijja tyAgavA, choDavA, pariharavA, lAgavA na devA. dosa=doSo. ussagga=kAussagnamAM. samaNINa sAdhvIjIone. sa-vahu-vadhU sahita. saDhaNaM=zrAvikAone. 57. gAthArtha :ghoDo, velaDI, thaMbhAdika, mAla, uddha, heDa, bhIlaDI, cokaThuM, vahu, lAMbu vastra, stana, sAdhvIjI, bhamatI AMgaLIo, kAgaDo, koThuM. 56. mAthuM halAvavuM, mUMgo, dArU, vAnara. A doSo kAyotsargamAM tajavA joie. sAdhvIjIne laMbunnara, stana ane saMyatI ane zrAvikAne vadhU sahita e doSo na hoya. 57. | vizeSArtha :1. ghoDo-ghoDAnI peThe paga vAMko ke UMco rAkhavo 2. latA-velaDInI mAphaka zarIra kaMpAvavuM. 3. thaMbhAI-thAMbhalA, bhIMta vagerene Teko devo. 4. mAla-mALa ke meDIne mAthuM lagADavuM. 5. uddhi-gADAnI udha mAphaka be paga bhegA karIne UbhA rahevuM. 6. nigaDa-heDamAM paga ghAlyA hoya tema pahoLA paga karIne UbhA rahevuM. 7. zabarI-bhIlaDInI mAphaka be hAtha guhya aMganI AgaLa rAkhIne UbhA rahevuM. 8. khalina-lagAma, ghoDAnI lagAmanI mAphaka ogho ke caravaLo pakaDavo athavA dAMDI pAchaLa ane guccho AgaLa rAkhIne UbhA rahevuM. 9. vadhU-vahunI mAphaka mAthuM nIcuM rAkhIne kAussagna karavo. 10. laMbuttara-dhotiyuM ke colapaTTo nAbhithI cAra AgaLa nIce ane jAnathI cAra AMgaLa upara rAkhavAne badale lAMbo rAkhe. 11. thaNa-strInI mAphaka chAtI upara kapaDuM oDhI kAussagna karavo. 12. saMyati-sAdhvIjInI mAphaka mastaka vinA AkhuM ye zarIra DhAMkIne kAussagna karavo. 13. bhramitAMgulI-navakArAdika gaNavA AMgaLI ke netranAM bhavAM Amatema pheravavAM. 14. kAgaDo-kAgaDAnI mAphaka Amatema jovuM. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 bhASyatrayam 15. koThuM-kapaDuM vagere meluM thavAnA bhayathI ke (pra. va. sAro) pramANe) padikA vagerenA bhayathI dhotiyAnI pATalIno koThAnA phaLanI mAphaka goLa Duco karI be paga vacce dabAvavo. 16. zirakaMDa-mAthuM halAvyA karavuM. 17. mUMgo-mUMgAnI mAphaka, huM chuM, karyA karavuM. 18. vAruNI-madirA-dArU pAke tyAre temAM "buDa buDa' zabda thAya, tenI mAphaka kAussagna karatAM baDabaDATa karavo. 19. prekSA-vAnara-vAMdarAnI jema UMca-nIce thaI DokuM kheMcI joyA karavuM. dharmaratna prakaraNamAM bhIMtane Teko devAno doSa judo gaNAvyo che, ane caityavaMdana mahAbhASyamAM bhamUha eTale bhavAM ane aMguli, eTale AMgaLa, e be doSa judA gaNAvyA che, eTale 20 athavA 21 paNa doSo thAya che. laMbunnara, stana ane saMyatI e traNa doSa sAdhvIne na lAge, kemake temanuM sarvAga DhAMkeluM hovuM joIe. mAtra pratikramaNAdi kriyA vakhate mastaka khulluM rAkhavuM joIe. ane uparanA traNa doSo ane vadhu doSa sahita kula cAra doSo zrAvikAne na lAge, kAraNa ke zrAvikAe mastaka paNa DhAMkeluM rAkhavAnuM che, ane dRSTi nIcI rAkhavAnI AjJA che, kemake-lajajA strInuM bhUSaNa che, ane te jaLavAvI joIe. uparanA doSo TALIne kAyotsarga kema karavo te jANI levuM joIe. cAra AMgaLa AgaLa ane cAra AMgaLathI kAMIka ochuM pAchaLa, be paga vacce aMtara rAkhIne, daSTi nAsikA upara sthApIne, be hAtha chUTA rAkhIne, dAMtane, dAMta na aDake tema, be hoThanA puTa paraspara sparza kare tema aDakADIne, mAnasika jApathI navakArAdika gaNIne zuddha ane zAMta citte kaMpyA vinA, Amatema joyA vinA; AgAramAM chuTa hoya. te sivAyanI kAMI paNa kriyA thavA dIdhA vinA tadana mauna ane dhyAnastha rahIne parama vizuddha bhAvathI kAyotsarga karavAno hoya che. 57. 21. kAussaganA vakhatanuM mApa. 22. stavana ri-sA-pAi, paUT-vIsusAsa ga sa aa mIra-madura-sa6, maltha-nutta havaTTa thad 18 [ kanvaya :- ri-3 -5mA,-5NavIsukSasa, tenuM maa I gIra-madura-duM, maragha-gui-ghutta-vaDuM IITA ] Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 139 zabdArtha - iri=iriyAvahiyaMnA. ussagna=kAussagnanuM. pramANaM=pramANa. iriussaga-5mANaM=IriyAvahiyaMnA kAyotsarganuM pramANa paNavIsa-pacIsa. ussAsa=zvAsocchavAsa. paNa-vasussAsa=paccIza zvAsocchavAsa. rosesa=bAkInA kAussaggonuM (pramANa) aTha=ATha. mahura=madhura. sadaM=zabda. mahurasadaM=madhura dhvanivALuM. mahatna=mahA gaMbhIra artha. jutaMtrayukta. mahaDattha-jui=mahAn artha yukta. ghuttastavana. 58. gAthArtha - iriyAvahiyaMnA kAussagnanuM pramANa paccIsa zvAsocchavAsa ane bAkInAnuM ATha che. gaMbhIra ane madhura zabdovALuM temaja mahA=vizALa arthavALuM stavana hovuM joie. 58. bhAvArtha :- caityavaMdanamAM IriyAvahiyaMnA kAussagnanuM pramANa 25 zvAsocchavAsanA vakhata jeTaluM che, kAraNa ke, e kAussagga "caMdesu nimmalayarA" sudhIno hovAthI 25 caraNapAda jeTalo che. pAsanA sIsIe e vacanathI 1 ucchavAsanuM pramANa te 1 pAdanA uccAra kALa jeTaluM gaNAya che mATe ahIM ucchavAsa eTale pAdano uccAra kALa jANavo. paraMtu nAsikA dvArA je zvAsocchavAsa levAya che, te pramANa ahIM gaNavAnuM nathI, tathA bAkInA arihaMta 20nA 3 kAyotsarga ane veyAvaccaga0 no 1 kAussagna e 4 kAussagga 1-1 navakAranA thAya che, tyAM eka navakAranI 8 saMpadA che, ane te ekeka saMpadA te ekeka pAdatulya (ekeka zvAsocchavAsa pramANanI) gaNAya che. mATe te cAra kAussagga 8-8 zvAsocchavAsa pramANanA (eTale 8 pAdoccAra kALa pramANanA) jANavA. tathA jAvaMti ce. ane jAvaMta kavi sAhU pachI je stavana kahevAmAM Ave che, te megha sarakhA gaMbhIra ane madhura dhvanipUrvaka kahevuM, ane te paNa mahAna arthavALuM (eTale bhakti, jJAna ane vairAgya utpanna kare-evuM, temaja thoDA akSaromAMthI paNa ghaNo artha nIkaLe evuM) vizeSataH pUrvAcArya racita kahevuM. punaH A stavana bhinna bhinna AcAryonAM athavA munimahAtmAonAM banAvelAM kahevAya che, mATe amuka stavana ja kahevAya evuM stavananuM niyatapaNuM na hovAthI caityavaMdana bhASyAdimAM sUtro sAthe gaNatrImAM gaNyuM nathI. stavana vyaktigata bhAvanAne bahAra lAvavAnuM sAdhana che ane jinamaMdiramAM darzana-pUjA vagere mATe zAstrokta vakhate na bane to paNa potAnI anukuLatAe Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 bhASyatrayam jayAre, Ave tyAre AvanAra potAnA hRdayodgAra pragaTa karI zake tevI sarva bhaktine A jainonA jAhera bhaktisthAnamAM avakAza rahevo ja joIe, mATe stavanAdika manamAM kahevAnI sUcanAnAM keTaleka sthaLe pATIAM hoya che, te zAsananI nIti anusAra nathI. 23. sAta caityavaMdano. pddikkmnneceiy-jimnn-crm-pddikkmnn-suann-pddibohe| cii-vaMdaNa iya jaiNo satta u velA ahoratte // 59 // [ anvaya :- jaiNo ahoratte paDikkamaNe ceiya, jimaNa carama paDikkamaNa / suaNa paDibohe iya satta u velA cii-vaMdaNa // 59 // ] zabdArtha - paDikkamae=pratikramaNamAM. ceIma=caityamAM, prabhunA darzana vakhate. jimaNa bhojana-gocarI vakhate. carama=sAMje divasa carimanA paccakakhANa vakhate. suaNa=sutI vakhate. paDibohe=jAgRta thaye (prabhAte). iya=e pramANe. jaiNo yatine, munine. ahorate ahorAtrimAM, rAta ane divasamAM. 59. gAthArtha : munione rAta ane divasamAM, pratikramaNa, darzana, gocarI, sAMje, pratikramaNa vakhate tathA suvAne ane jAgavAne vakhate ema sAta caityavaMdana karavAnAM hoya che. palA vizeSArtha :- prabhAtanA pratikramaNamAM vizAlalocananuM, caityamAM-deharAmAM prabhu-darzana karatI vakhate, jamaNa-gocarI karatI vakhate AhAra karyA pahelAM, sAMje paccakhANa karatI vakhate, saMdhyAnA pratikramaNamAM namoDastu vardhamAnAyanuM, sUtA pahelAM saMthArA porisi bhaNAvatI vakhate caukkasAyanuM, chevaTe jAgRta thaIne kusumiNa dusumiNano kAussagna karyA bAda jagaciMtAmaNinuM, e pramANe yatie eka ahorAtramAM 7 (sAta) vAra caityavaMdana to avazya karavAM, ane aSTamI Adi parvatithiomAM to sarva caityavaMdanArthe sAtathI adhika (ghaNI) vAra paNa caityavaMdana karavAM. kahyuM che ke - aThThami cauddasIe savvAI ceiyAI savvehiM sAhuhiM vaMdeyavvAiM SC kyanAt AThama caudaze sarva munioe sarve caityo vAMdavA. A sAta caityavaMdano bhinna bhinna vidhie thAya che, te vidhio cAlu praNAlikA pramANe gurUgamathI jANavI. 59 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 caityavaMdana bhASya zrAvakoe karavAnAM caityavaMdano. paDikamaNo gihiNovihu saga-velA paMca-vela iyarassa / pUAsu ti-saMjhAsu a hoi ti-velA jahanneNaM // 60 // [ anvaya :- paDikamao gihiNovi hu sagavelA, iyarassa paMcavela, jahanneNaM tisaMjJAsu pUAsu tivelA hoI // 60 // ] zabdArtha - paDikama=pratikramaNa karanArane. gihiNo-gRhasthane. vihu=paNa nizcayathI, saga=sAta. velA=vakhata, saga-velA sAta vakhata. paMcavela pAMca vakhata. Iyarassa=Itara gRhasthane, (pratikramaNa nahi karanAra zrAvakane.) pUAsu=pUjAmAM, ti-saMjhAsu==Na saMdhyAnI. ti-velA-traNa vakhata, jahaNaM=jAnyathI. 60 gAthArtha :pratikramaNa karanAra gRhastha paNa sAta athavA pAMca vAra ane pratikramaNa nahi karanAra gRhastha pratidina traNa saMdhyAkALanI pUjAomAM jaghanyathI traNa vAra caityavaMdanA karavI. 6oll vizeSArtha - prabhAtanA pratikramaNamAM 2 (jAgavAnuM ane paDikkamaNAnuM), traNa saMdhyAnAM devavaMdananAM 3, sAMje pratikramaNanuM 1, ane 1 sUtI vakhate muni pAse saMthArAporisI sAMbhaLyAnuM, ema sAta vAra caityavaMdana be vAra pratikramaNa karanAra chUTA zrAvakane hoya che. ekavAra pratikramaNa karanArane prabhAtamAM jAgavA samayanuM athavA to rAtre sUtI vakhatanuM caityavaMdana na kare, to 6 caityavaMdana hoya che. paraMtu jAgavAnA samayanuM caityavaMdana prabhAtanA pratikramaNamAM joDI dIdheluM hovAthI, prAtaH pratikramaNa nahi karanArane eTale 1 saMdhyA pratikramaNa karanAranI apekSAe prabhAtanAM 2 caityavaMdana, je prAtaH pratikramaNAntargata che, te na hovAthI gAthAmAM 5 caityavaMdana, kahelAM saMbhave che. anyathA eka pratikramaNa karanArane 6 caityavaMdana hoya che. "pavarane tu pa, svApatisamaye taLe pADayoDapi"-Iti dharmasaMgrahavRttiH pauSadhamAM na hoya tevA zrAvake saMthArA porisI jAte na bhaNAvatAM, guru mahArAja ke posAtI bhaNAve, te sAMbhaLavI." evo vidhi che. 60 24. daza mukhya AzAtanAo. taMbola pANa bhoyaNuvANaha mehunna suaNa niTThavaNaM / mutta-DyA nU, vanne nA-nAda-naDDA ddazA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 bhASyatrayam [ kanvaya :- unA-nAda-naDDA, taMvota-pApa-poyaNa 3vAda medunna sujhA niphTava mujuvAra nUruM vaLe IIkzA ] zabdArtha - taMbola=pAnasopArI. pANa=pAna, pANI, peya, pIvAnI cIja. bhoyaNa=bhojana, kAMI khAvAnI cIja. uvANahasupAnaha, pagarakhAM. mehunna=maithuna. suaNa sUvuM. niThavarNa niSThIvana, thuMkavuM vagere. mutta=pezAba, uccAravaDI nIti, jhADe javuM. jUaM=jUgAra ramavo. vajekavarjavuM. jiNanAha=jinanAthanI. jagaie=jagatImA, koTamAM. 61 gAthArtha :zrI jinezvara bhagavaMtanA maMdiranA killAmAM taMbola, (pAna sopArI) pIvAnuM, khAvAnuM, pagamAM pagarakhAM paheravAnuM, maithuna, suvuM, thuMkavuM, pezAba, jhADo ane jUgAra A varya che arthAt na karavAM. l6 1ll vizeSArtha :- A daza AzAtanA mukhyataH jadhanyathI kahI madhyama AzAtanA 42 che. utkRSTathI sarva AzAtanA 84 che. tenuM svarUpa anya graMthathI jANavuM. +zatanA, je avinayavALA AcaraNathI vinayamaryAdAnI khaMDanA thAya, tevA avinayI AcaraNanuM nAma AzAtanA che, jagatInI vyAkhyA zilpazAsane AdhAre jANavI. 61 devavaMdana vidhi nimukSAra-namutthaUT-rihaMta-zu-tnona-saLaM-zu-puSNA yu-siddhA-veya--mutyu-gAvaMti-thA-navI pAdarA [avara :- ri-mura-multhaLa-rihaMta-zutona-satra-zu puvaravA -siddhA-veyA-thunamultha-jAvaMti-thA-navI lidrA ] gAthArtha :iriyAvahiyaM-namaskAra-namutthaNaM-arihaMta 20-thoya-logassa-savvaloe-thoyapukharavaradI-thoya-siddhANaM-veyAvaccagarANuM-thoya-namutyurNa-jAvaMti be, stavana-ane jayavIyarAya. II6rA ' vizeSArtha :- iriyAvahiyaM eTale eka khamAsamaNa daI, AdezapUrvaka IriyAvahiyaM, tasya uttarI, annattha0 kahI eka logassano 25 ucchavAsa pramANa, caMdesu nimmalayarA sudhI kAusagga karI, pArI pragaTa logassa kahevo te iriyAvahiyaM kahevAya. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 143 pachI, traNa khamAsamaNa daI caityavaMdanano Adeza mAgI, namukkAra eTale jaghanyathI traNa gAthAvALuM ane utkRSTathI ekaso ATha gAthAvALuM dezI bhASAnuM saMskRta ke prAkRta bhASAnuM je caityavaMdana karavAmAM Ave che te traNa ke ekaso ATha namaskAra kahevAya che, ane pachI jaMkiMci sUtra paNa kahevuM, te caityavaMdanAntargata sarva sAmAnya caityavaMdanA che. paraMparAthI bolAya che. bhASyatrayamAM te nathI. pachI traNa vAra bhUmine mastaka vaDe sparza karIne namutthaNa kahevuM, pachI arihaMta ceannatya kahI 8 uvAsa pramANa navakArano kAussagna karavo. pachI eka navakArano kAussagna karI-pArI adhikRta eka caitya yA jina saMbaMdhI thoya kahevI. samudAyamAM vaDIle jene Adeza Apela hoya, te eka jaNa thoya kahe, ane bIjA sAMbhaLe, temAM puruSanI kahelI thoya caturvidha saMghane sAMbhaLavI kahyuM, ane strIe kahelI thoya sAdhvI ane zrAvikA e bene ja kalpa (e rIte devavaMdanA paNa jANavI.)-saMghAcAra gAthA 500 mI. pachI logassava saMpUrNa kahI, savvaloe, arihaMta ceIyANa karemi kAussagga vaMdaNavariAe ityAdi padothI arihaMta ceI0 sUtra saMpUrNa ane annattha0 kahI eka navakArano kAussagga pArI sarva jina saMbaMdhI bIjI thoya, pachI pukharavaradI suasse bhagavao karemi kAussagga vaMdaNavattiyAe ityAdi, annattha, eka navakArano kAussagna karI pArI siddhAntanI vaMdanA saMbaMdhi trIjI thoya kahevI. pachI siddhANaM ane veyAvaccagarANaM annattha0 kahI eka navakArano kAussagna karI, pArI zAsanadeva-devInA smaraNa saMbaMdhi cothI thoya kahevI. pachI namutthaNaM, jAvaMti ce) khamA jAvaMta kevi namoDa pUrvAcArya racita gaMbhIra arthavALuM saMskRta, prAkRta athavA dezI bhASAtmaka stavana-jAnyathI paNa pAMca gAthAvALuM kahevuM, pachI jayavIyarAya kahevA. ahIM eka thoya joDAthI ja caityavaMdana samApta karavuM hoya to jayavIyarAyanI saMpUrNa pAMceya gAthA kahevI, ane jo utkRSTotkRSTa caityavaMdana karavuM hoya, to jayavIyarAyanI pahelI 2 gAthA kahevI. gAthAmAM kahela e 4 thAyavALuM utkRSTa caityavaMdana 9 bhedane anusAre to jaghanyotkRSTa caityavaMdana jANavuM ane utkRSTotkRSTa caityavaMdana to 8 thAyathI praNidhAnatrika sahita thAya che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 bhASyatrayam. utkRSTotkRSTa caityavaMdana karavAnuM hoya, to upara kahelo 12mo adhikAra saMpUrNa thayA bAda punaH namu kahI arihaMta ce) ityAdi 4 daMDakapUrvaka pUrvokta krama pramANe cAre thoya (bIjIvAra) kahIne tyArabAda eka namuskurNa tathA be jAvaMti ane stavana tathA jayavI pUrNa kahevA. e pramANe karavAthI zAstrokta dviguNa caityavaMdanA thAya che, ane e ja utkRSTotkRSTa caityavaMdanA gaNAya che, ane vartamAnamAM paNa e dviguNa caityavaMdanA karavAno vidhi utkRSTa devavaMdanA tarIke prasiddha che. pauSadha vageremAM A rIte devavaMdana thAya che A uparAMta jJAnapaMcamI, mauna ekAdazI, comAsI, caitrI pUnama vagerenA utkRSTa devavaMdana thAya che. 62 upasaMhAra, kartAnuM nAma ane anya maMgaLaH savvovAhi-visuddhaM evaM jo vaMdae sayA deve / deviMda-viMda-mahiaM parama-payaM pAvai lahuso // 63 // [anvaya :- evaM jo sayA deve vaMdae so savvovAhivisuddhaM deviMda-viMdamahiaM prmparva tadu pAvar3a drA ]. zabdArtha :- sab=sarva. uvAhisupAdhi, dharmaciMtA. visuddha=zuddha. jo je manuSya sayA=sadA, pratidina. deviMdaHdevanA iMdra, athavA devendrasUri. viMda=samUha. viMda=vicAra, jJAnavALuM. mahiaM=pUjita. ahi adhi, adhika. aM=ThaM=jJAnavALuM. parama-paryA=paramapada, mokSa. pAvaI=pAme. lahu=laghu, zIdhra. so te manuSya. 63 gAthArtha :e pramANe je manuSya devane pratidina vaMdanA kare, te manuSya devendronA samUha vaDe pUjita ane sarva upAdhiothI zuddha thayeluM mokSapada jaladI pAme. 63. vizeSArtha :- bIjo artha :- sarva dharma ciMtana vaDe vizuddha tathA seviM=zrI devendrasUrie vidra=darzAvelA vicAravALuM (eTale jenuM vidhi svarUpa jaNAvanArA zrI devendrasUri che. evuM ane saMvaM=jJAna te vaDe di=adhi=adhika, (eTale zrI devendrasUrie potAnA bodhane anusAre jevI rIte jANyuM tevI rIte darzAveluM) evuM je devavaMdana (ca0 bhASya) parva=temAM kahelI rIti pramANe je manuSya pratidina devane vaMdanA kare, te zIdhra mokSapada pAme. A bIjo artha avacUrinA AdhAre che. ll6all Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mUlakarttAraH zrI devendrasUrayaH ) zrI guruvaMdana bhASya ( bhAvArtha sahita) avataraNa :- guruvaMdana bhASyanI A pahelI gAthAmAM guruvaMdananA traNa prakAra kahevAya che - 1 2 3 guruvaMdaNamaha tivihaM taM phiTTA chobha bArasAvattaM / siranamaNAisu paDhamaM, punnakhamAsamaNadugi bIaM // 1 // zabdArtha : zuii=guruvaMdana adbhu=atha(=devavaMdana kahyA bAda) tivid=traNa prakAranuM taM=te guruvaMdana vhiTTA=pheTAvaMdana choma=chobhavaMdana vArasavAtaM=dvAdazAvarttavaMdana gAthArtha :- have devavaMdana kahyA bAda guruvaMdana kahevAya che te pheTAvaMdana, chobhavaMdana, ane dvAdazAvarttavaMdana ema 3 prakAranuM che. temAM mastaka namAvavAdi vaDe paheluM pheTAvaMdana thAya che, gurune be khamAsamaNa saMpUrNa devA vaDe chobhanaMdana thAya che. II1|| sira=mastaka namAmunamAvavA vageremAM (vaDe). paDhamaM=paheluM (pheTAvaMdana) putra=pUrNa, saMpUrNa. svamAsamA=khamAsamaNa vrutti=be devA vaDe vIaM=bIjuM (chobhavaMdana) bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che, parantu vizeSa e che ke-sinamaLAphTsamAM kahelA A izabdathI be hAtha joDavAthI temaja aMjali karavA vagerethI paNa paheluM pheTAvaMdana thAya che ema jANavuM, temaja ahIM putra (vamAsamaLa yuni) padathI be pUrNa khamAsamaNa kahyAM te saMpUrNaxpAMce aMgane namAvavAthI bIjuM vaMdana thAya ema sUcavyuM. avataraLa :- pUrva gAthAmAM be prakAranA guruvaMdanano artha kahIne have trIjA prakAranA guruvaMdanano artha kahevAno che, paraMtu bIjA prakAravALA guruvaMdanamAM ane AgaLa kahevAtA trIjA prakAranA guruvaMdanamAM paNa je be-be vAra vaMdanA karavI kahI che, tenuM zuM kAraNa ? te ziSya-jijJAsAno uttara prathama ja (vacce) kahevAya che H * gAthAmAM saptamI che te prAkRtanA niyamathI tRtIyAnA arthamAM AvI che mATe banne sthAne arthamAM tRtIyA vibhakti jANavI. x je ekAMgAdi 4 prakAranA praNAma cai0 bhASyamAM kahevAyA che tevA praNAma ahIM guruvaMdananA saMbaMdhamAM pahelAM phiTTAvaMdana tarIke gaNAya, kAraNa ke khamAsamaNa to paMcAMga praNAmarUpa ja hoya, paraMtu ekAMgAdi praNAmarUpa nahi. 10 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 bhASyatrayam 'jaha duo rAyANaM, namiuM kajjaM niveiuM pacchA / visajjio vi vaMdiya, gacchai emeva ittha dugaM // 2 // zabdArtha : gajema viniyo=visarjana karyo chato TUmo=dUta (rAjasevaka) (4) vi=paNa rAthAI rAjAne vaMvirya namaskAra karIne namikranamaskAra karIne kacchar3a=jAya che hi=kArya eva=e pramANe niveDmanivedana karIne rU=ahI (guruvaMdanamAM) pachI=pachIthI, tyArabAda sui=be vAra vaMdanA hoya che. thAI - jema dUta (rAjasevaka) prathama rAjAne namaskAra karIne kAryanuM nivedana kare, ane tyArabAda rAjAe visarjana karyo chato paNa (rAjAe vidAya karyA bAda paNa) punaH (bIjI vAra) namaskAra karIne jAya che. tema ahIM guruvaMdanamAM paNa be vAra vaMdanA karAya che (arthAt te kAraNathI ja gurune khamAsamaNa paNa be devAya che, ane dvAdazAvartavaMdana paNa be vAra karAya che.) rA bhAvArtha:- gAthArthavat sugama che. avatara:- (punaH prasaMgathI) vaMdanA te zuM ? ane te zI rIte thAya che ? te banne vAta (hajI kahevA bAkI rAkhelA trIjA prakAranA guruvaMdana pahelAM) kahevAya cheaayaarss u mUlaM, viNao so guNavao ya pddivttii| sA ya vihi vaMdaNAo, vihi imo bArasAvatte // 3 // zabdArtha : mAyArasaM=AcAranuM, dharmanuM sa=kta (guNavaMtanI bhakti) =(1) vaLI vihiM vidhipUrvaka mUi=mULa vaMKUT =vaMdanA karavAthI thAya che.) viUTo vinaya vidika(ane te) vaMdanAvidhi so-te (vinaya) mo=A, AgaLa kahevAmAM gukhAvoguNavaMtanI Avaze te (vidhi). pavittI pratipatti, bhakti | vArasAvajo dvAdazAvarta vaMdanamAM che. 1 A gAthA Avazyaka niryuktinI che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 147 thArtha :- AcAranuM mULa (dharmanuM mULa) vinaya che, ane vinaya te guNavaMta gurunI bhaktirUpa che, ane te (guNavaMta gurunI) bhakti vidhipUrvaka vaMdanA karavAthI thAya che, ane te vidhi A (AgaLa kahevAmAM Avaze tevA prakArano) che, ke je vidhi dvAdazAvartta vaMdanamAM kahevAze. Iaa bhAvArtha :- vinaya te dharmanuM, jJAnanuM ane AcAranuM mULa che; jo vinaya (deva-guru pratye bhakti ane namratA) na hoya to tevA vinaya rahita dharmanuM kaMipaNa phaLa nathI. te kAraNathI ja zrI muni mahAtmAonA AcAra-vicArone darzAvanAra ane zrI AcArAMga sUtrathI paNa pahelAM ja yogavahana (tapa vizeSa) karIne adhyayana karavA (bhaNavA) yogya zrI uttarAdhyayana sUtramAM 36 adhyayanomAM sarvathI paheluM vinaya nAmanuM ja adhyayana varNavyuM che. zrI Avazyaka niryuktimAM paNa kahyuM che ke viNao sAsaNe mUlaM, viNIo saMjao bhave / viNayAu vippamukkassa, kao dhammA kao tavo // 1216 // jamhA viNayai kammaM, aTThavihaM cAuraMtamukkhAe / tamhA u vayaMti viU, viNautti vilInasaMsArA // 1217|| artha :- dvAdazAMga zrutajJAnarUpI zrI jinendrazAsananuM mULa vinaya che, te kAraNathI je vinayavaMta hoya te ja saMyata-sAdhu hoya che. parantu je vinayathI rahita hoya tevA sAdhune dharma paNa kayAMthI ? ane tapa paNa kayAMthI (=kevI rIte) hoya ? // 1216 // (have "vinaya" zabdano artha kahe che) je kAraNathI cAra gati rUpa saMsArano mokSa vinAza karavA mATe (je AcAra-kriyA) ATha prakAranAM karmano vinayati=vizeSataH nAza pamADe che, te kAraNathI vinaSTa saMsAravALA vidvAno (=zrI sarvajJa bhagavaMto tevA AcArane) "vinaya" ema kahe che. II1217nA avataraNa :- have trIjA prakAranI guruvaMdanAno artha (je prathama kahevo bAkI rAkhyo hato te), ane te traNe prakAranI vaMdanA kone karavI ? te be vAta A gAthAmAM kahevAya che. taiyaM tu chaMdaNaduge, tattha miho AimaM sayalasaMghe / bIyaM tu daMsaNINa ya, payaTThiyANaM ca taiyaM tu // 4 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bhASyatrayam zabdArtha : tayaM trIjuM vaMdana satta=sakala, sarva chaMdra vAMdaNAMmAM, vaMdanakamAM saMpe saMghamAM, saMghane 3=be vAranA vayaM bIjuM (chobha) vaMdana tatva=tyAM, 3 prakAranA vaMdanamAM haMsA darzanIne, munine mi=mithaH paraspara patha-pada-padavImAM mArUbaM-paheluM (phiTTA) vaMdana kriyAi=rahelA munine tathaM-trIjuM dvAdazA) vaMdana mAthArtha :- trIjuM dvAdazAvarta vaMdana be vaMdana vaDe (be vAMdaNAM devA vaDe) karAya che. tathA e traNa vaMdanAmAM paheluM pheTA vaMdana saMghamAM-saMghane paraspara karAya che, bIjuM chobha vaMdana (khamAsamaNa vaMdana) sAdhu-sAdhvIne ja karAya che, ane - trIjuM dvAdazAvarta vaMdana AcArya Adi padavIdhara munione karAya che. jo mAvAI - pahelI gAthAmAM 2 prakAranuM vaMdana kahIne A cothI gAthAmAM trIjA prakAranuM vaMdana kahyuM, te traNe vaMdana kramazaH A pramANe 3 prakAranI guruvaMdanA kevI rIte thAya ? 2. chiThThIvaMta:- zIrSa namAvavAthI, hAtha joDavAthI, aMjali racavAthI, athavA pAMca aMgamAM yathAyogya 1-2-3 vA 4+ aMga vaDe namaskAra karavAthI phiTTAvaMdana thAya che. 2. chomavaMta:- (paMcAM vaMvana) pAMce aMgane namAvavA pUrvaka khamAsamaNa devAthI thAya che. rU. 1zAvarta vaMna :- "aho kAya kAya" e prasiddha padavALA vaMdanaka sUtrathI (AgaLa kahevAtA vidhi pramANe) A trIjuM vaMdana thAya che. ahIM guruvaMdana nAmanA bhASyamAM mukhya adhikAra A dvAdazAvarta vaMdananI vidhino ja kahevAze. e pramANe traNa prakAranI guruvaMdanAno sAmAnya vidhi kahyA bAda have kaI vaMdanA kone thAya ? (karavI !) te darzAvAya che 3 prakAranI guruvaMdanA kone karavI ? | 2. viMvata:- saMghamAM paraspara karavuM, eTale sAdhu sAdhue paraspara, sAdhvI sAdhvIe paraspara, zrAvaka zrAvake paraspara, ane zrAvikA zrAvikAe paraspara phiTTAvaMdana karavuM. athavA zrAvaka sAdhu vagere cArene, temaja zrAvikA paNa sAdhu vagere cArene ane sAdhvI sAdhune tathA sAdhvIne, ane sAdhu to kevaLa sAdhune ja phiTTAvaMdana kare. + e cAra prakArano praNAma caityavaMdana bhASyanA artha prasaMge kahyo che. tyAMthI jANavo. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 149 2. chogavaMtana- sAdhu vaDIla sAdhune, sAdhvI vaDIla sAdhvIne ane laghu paryAyavALA paNa sAdhune, zrAvaka sAdhune, ane zrAvikA sAdhu tathA sAdhvIne paMcAMga vaMdana kare. e pramANe khamAsamaNa pUrvaka guruvaMdanA *sAdhu-sAdhvIne ja thaI zake parantu zrAvaka game tevo bhAvathI cAritranI icchAvALo hoya, tema ja utkRSTa kriyApAtra hoya to paNa tevA zrAvakane khamAsamaNavALI vaMdanA thAya ja nahi ane jo tema kare to te zrI jinendranI AjJAno mahAghAtaka jANavo. rU. kirIvirNa vaMtana:- A vaMdana sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAre kare, ane te paNa AcAryAdi pAMca padavIvALA sAdhune ja kare, ane samAna padavALA sAdhuo vadhAre dIkSA paryAyavALA (=ratrAdhakone kare, tenuM vizeSa svarUpa 13 mI gAthAmAM kahevAze. avatA:- have granthakartA (potAnI racelI gAthAo vaDe nahi paranta) siddhAnta paranI bhakti vaDe zrI AvazyakaniyuktimAM kahelI be gAthAo vaDe dvAdazAvavaMdananI vidhine darzAvanAra 9 tAranAM nAma kahe che. vaMdaNa-cii-kiikammaM, pUyAkammaM ca viNayakammaM ca / kAyavvaM kassa va keNa vAvi kAhe va kaikhutto // 5 // kai oNayaM kai siraM, kaihi~ va Avassaehi~ parisuddhaM / kaidosavippamukvaM, kiikammaM kIsa kIrai vA // 6 // 1 so varSanI dIkSita sAdhvI hoya temaja jJAnAdikamAM adhika hoya, to paNa eka divasanA dIkSita laghuvayavALA sAdhune paNa khamAsamaNapUrvaka vaMdanA kare, e pramANe dharmamAM puruSanI pradhAnatA te zrI jaina siddhAntanI maryAdA che. *(koI avazya) kAraNasara guNarahita veSadhArI sAdhune paNa thaI zake (avacUrI). 2 vartamAna samayamAM keTalAka zrAvako potAne AtmajJAna hovAnA ADaMbarathI bhAvasAdhupaNuM mAnI potAnA bhakta zrAvaka zrAvikAo pAse khamAsamaNa devaDAve che, athavA bhakto bhaktinA bAnAthI khamAsamaNa de che, chatAM nivAratA nathI ema saMbhaLAya che, te jo satya hoya to teo banne zrI jinendranI AjJAnA vighAtaka jANavA. x viTTa (=keTalA) evo paNa pATha che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 hAyavyuM=karavuM K=kone ? va=athavA =koNe ? vA=athavA, vaLI zabdArtha - gAthA 5 mIno ( 4 )=vi paNa hAde=kaI vakhata ? =keTalI ghutto=vAra zabdArtha - gAthA 6 ThThIno | oLayaM=keTalA avanata ? vippamu =rahita gAthArtha :- vaMdanakarma, citikarma, kRtikarma, pUjAkarma, ane vinayakarma (e pAMca nAma guruvaMdananA che) te kone karavuM ? koNe karavuM ? kyAre karavuM ? keTalIvAra karavuM? tathA vaMdanamAM avanata (ziSyanA) (praNAma) keTalA ? zIrSanamana keTalA ? ane A guruvaMdana keTalA Avazyako vaDe vizuddha karAya che ? keTalA doSa vaDe rahita karAya che ? tathA kRtikarma (vaMdanaka) (vAMdaNAM) zA mATe karAya che (devAya che) ? e 9 svarUpa (dvArA) A vaMdana vidhimAM kahevAnAM che. pAdA 2 bhASyatrayam 5-6- kA dvAramAM 7-8 mA dvAramAM mA dvAramAM mAvArtha :- gAthArthavat sugama che, parantu vizeSa e che ke-A bhASyamAM je bAbato kahevAze te A 9 dvAranA ja dhoraNathI nahi kahevAya, parantu AgaLa bIjI rIte kahevAtAM 22 dvA2onA dhoraNathI ja kahevAze. A 9 dvAro paNa te 22 dvAranA 'antargatapaNe kahevAi jaze, jethI A be gAthAo to zrI Avazyaka sUtramAM varNavAtA (trIjA) vaMdana AvazyakanI (niryuktimAM) prAraMbhanI mukhya hovAthI ane cAlu prakaraNanA ja avazya saMbaMdhavALI hovAthI siddhAMta paranI bhakti nimitte kahI che. vhIsa=zuM kAraNa ? zA mATe ? jIjJa=karAya avataraLa :- pUrve be-gAthAomAM je (Avazyaka niryuktimAM kahelAM) 9 dvAra kahyAM teja 9 dvAronuM vizeSa svarUpa samajAvavAne mATe bIjI rIte 22 dvAro graMthakAra (potAnI racelI) 3 gAthAo vaDe kahe che te A pramANe 1. e 9 dvArono saMbaMdha AgaLa kahevAtAM 22 dvAromAM A pramANe che1 luM dvAra 5-6-7 muM dvAra. 10 mA dvAramAM 2 juM dvAra 4 thA dvAramAM 3 dvAra 8 muM dvAra. 13 mA dvAramAM 9 muM dvAra. 14 mA dvAramAM (iti Avazyaka niryukti anusAre) 4 thuM dvAra Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 guruvaMdana bhASya paNa nAma paNAharaNA, ajuggapaNa juggarpaNa cau adaayaa| caudAya paNa nisehA, cau aNiseha-dvakAraNayA // 7 // Avassaya muhaNetaya, taNupehapaNIsa do sabattIsA / chaguNa gusThavaNe durgaha, duchavIsakkhara gusmaNIsA // 8 // paya aDavanna chaThANA, chaggusvayaNA asAyaNittIsaM / duvihI duvIsa dArehi, causayA bANaur3a ThANA // 9 // | zabdArtha-7 mI gAthAno pA=pAMca nihA=niSedhasthAno mAhaUT=udAharaNo, daSTAnto. klianiSedha sthAno anuvA=(vaMdanane) ayogya () =ATha guja=(vaMdanane) yogya #Ara thA=kAraNo mAthA=(vaMdana) nahi denAra zabdArtha-8 mI gAthAno muvita =mukhAnaMtaka, muhapatti | viU[egurunI sthApanA tapAdi zarIranI paDilehaNA kuda=be avagraha pAsa=paccIsa kuchavIsamagRbaso chavIsa akSara zabdArtha-9 mI gAthAno aizvara aThThAvana suvIsa bAvIsa masAya[=AzAtanA (gurunI) thArtha :- guruvaMdananAM 5 nAma kaheze, 5 dekhAjo kaheze, vaMdana devAne ayogya 5 prakAranA sAdhu kaheze, 5 prakAranA sAdhu vaMdana devA yogya che te kaheze, cAra prakAranA sAdhu vaMdana na kare te kaheze (eTale 4 jaNa pAse vaMdanA na karAvavI te kaheze,) ane cAra prakAranA sAdhu vaMdanA kare te kaheze. vaMdana devA mATe 5 niSedhasthAno (vaMdana nahi karavAnA avasara) kaheze. ane 4 aniSedha sthAno (vaMdana karavAnA avasara) kaheze. tathA vaMdana karavAnAM 8 kAraNo kaheze. (e 9 dvAra A sAtamI gAthAmAM kahyAM.) all tathA 25 Avazyaka kaheze, muhapattinI 25 paDilehaNA kaheze, zarIranI 25 paDilehaNA kaheze, vaMdana samaye TALavA yogya 32 doSa kaheze, vaMdanathI thatA 6 guNa Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 bhASyatrayam kaheze, gurunI sthApanA kaheze, be be prakArano avagraha (guruthI dUra UbhA rahevAnI kSetramaryAdA) kaheze, vaMdanaka sUtranA 226 akSara kaheze, ane temAM 25 guru akSara (joDAkSara) paNa kaheze, (e 8 dvAra A gAthAmAM kahyAM) // 8 // tathA vaMdanasUtramAM 58 pada che te kaheze, vaMdananAM 6 sthAna (6 adhikAra te ziSyanA praznarUpe) kaheze, vaMdana samaye gurune bolavA yogya 6 vacano (te praznonA uttararUpe) kaheze, guru pratye thatI 33 AzAtanA kaheze, ane vaMdananI 2 vidhi (rAtri samayanI ane divasanI vaMdanavidhi) kaheze, e pramANe 22 mukhya dvAro vaDe 492 sthAna (dvAronA uttarabheda 492) thAya che, IIII * // mULa dvAranA 492 uttara bhedanuM koSTaka // vaMdananAM nAma 5 13 | doSa 5 14 guNa 5 15 | guru sthApanA 5 16 avagraha 4 17 vaMdana sUtranI 4 akSara saMkhyA 5 4 1 2 |dRSTAMta 3 | vaMdana ayogya 4 | vaMdana yogya 5 6 7 niSedhasthAna 8 | aniSedhasthAna 9 |vaMdananAM kAraNa vaMdana adAtA vaMdana dAtA 10 Avazyaka 11 | muhapatti paDilehaNa 12 |zarIra paDilehaNa 8 25 25 25 pada saMkhyA sthAna (ziSyanA prazno) 18 19 20 | guruvacana (vacana) 21 guru AzAtanA 22 |vidhi 32 6 1 ra 226 58 6 6 33 2 492 *zAstromAM dvAdazA0 vaMdananA 198 bola kahyA che, temAM 226 akSara, 58 56, 4 vaMdanadAtA, 4 vaMdana adAtA, 4 aniSedha sthAna 2 vidhi. 1 guru sthApanA e (299) bheda gaNAvyA nathI,temaja avagraha bene badale 1 gaNelo hovAthI sarva maLI 300 bheda gaNAvyA nathI, ane mAna-avinaya-khisA (niMdA)-nIcagotra baMdhaabodhi-tathA bhavavRddhi e vaMdana nahi karanArane 6 doSa adhika gaNAvyA che, mATe (492+300=192+6=) 198 bola gaNyA che (dha.saM. vRttiH) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 153 navatara - pUrve kahelAM 22 kAramAMthI guruvaMdanAnAM 5 nAmanuM paheluM kAra A gAthAmAM kahevAya che :vaMdaNayaM ciikammaM, kiikammaM viNayakammaM pUakammaM / gusvaMdaNapaNanAmA, davve bhAve duhoheNa (duhaahrnnaa)||10|| zabdArtha - panAmA pAMca nAma moLA=oghathI-sAmAnyathI suhA=be prakAre mAdA (=udAharaNo, dRSTAnto. thAI :- vaMdanakarma-citikarma-kRtikarma-vinayakarma-ane pUjAkarma e pramANe guruvaMdananAM 5 nAma che, punaH te dareka nAma oghathI (sAmAnyataH) dravyathI ane bhAvathI ema 2-2 prakAre jANavAM 1oll bhAvArtha:- ghaTanuM jema ghaTa-kuMbha-kaLaza ItyAdi juduM juduM nAma che, parantu ghaTa vastu eka ja che, tema ahIM vaMdanakarma citikarma Adi paNa guruvaMdananAM ja paryAyanAma (eka ja arthavALAM nAma) che, to paNa vyutpattinA bhedathI kiMcit bhinnatA che te A pramANe | | guruvaMdananA 5 nAmanA artha || prazasta mana, vacana, kAyA vaDe (vaMdAyaka) stavanA karAya te 2 vaMdrana, rajoharaNa Adi upadhi sahita kuzala karmanuM vita=saMcayana karavuM te 2 iita, mokSArthe namaskAra-namana Adi viziSTa kriyA karavI te 3 kRti, mana, vacana, kAyAnA prazasta vyApAra 4 pUnAnuM ane jenA vaDe karmano vinAza thAya (tevI guru pratye anukULa pravRtti) te vinaya, (AvazyakavRtti:) che pAMca guruvaMdana dravyathI ane bhAvathI .. ahIM dravya zabda aprAdhAnyavAcaka ane "bhAva" zabda prAdhAnyavAcaka (uttamazreSTha evA arthavALo) gaNavo, jethI samyaka prakAranA phaLane na ApI zake evI viMdanAdi kriyA te dravyathI jANavI, ane samyaka prakAranA phaLane ApI zake tevI viMdanAdi kriyA te bhAvathI jANavI. e pramANe mithyAdaSTi jIvanI gustAvanA temaja upayoga rahita samyagdaSTinI gustavanA te dravya vaMna jANavuM, ane upayoga sahita samyagdaSTie karelI gustavanA te bhAvavaMta jANavuM. tathA tApasa vagere mithyAdRSTi jIvonI je tApasAdi yogya upadhi upakaraNapUrvaka kuzaLa kriyA eTale tApasAdinAM upakaraNono saMcayagrahaNa ane tapUrvaka tApasI Adi kriyA, temaja samyagdaSTi jIvonI upayoga rahita rajoharaNAdi upadhipUrvaka kuzaLa kriyA te dravya Iti, ane upayoga sahita samyagdaSTinI rajoharaNAdi upakaraNopUrvaka kriyA te bhAva rativarSa. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 bhASyatrayam tathA nitara vagere (miyAdeSTio)nI ane upayoga rahita samyagdaSTinI namaskAra kiyA te dravya kRti, ane upayoga sahita samyagdaSTinI namaskAra kriyA te bhAva Rti. tathA mithyASTionI ane upayoga rahita samyagdaSTionI mana-vacanakAyA saMbaMdhI kriyA te dravya pUnA, ane upayoga pUrvaka samyagdaSTionI prazasta mana-vacana-kAyA saMbaMdhi kriyA te bhAva pUnAma. tathA mithyASTino ane upayoga rahita samyagdaSTino je guru pratye vinaya te dravya vinayama, ane upayogapUrvaka samyagdaSTie karelo guru pratyeno vinaya te bhAva vinaya. kahevAya. (iti) Ava0 vRtti tathA prava0 sAro vRttine anusAre). e pAMcamAMthI A bhASyamAM mukhya viSaya trIjA kRtikarma saMbaMdhi che, ema jANavuM. avataraVT :- have 2 juM udAharaNa dara kahevAya che, temAM pUrve kahela 5 nAmavALuM pratyeka guruvaMdana dravyathI koNe karyuM ? ane bhAvathI koNe karyuM? tenAM dRSTAnta darzAvAya chesiiyly khuDDue vIrakanha sevagada pAlae saMbe / paMce e diTuMtA, ki ikamme davvabhAve hiM // 11 // zabdArtha jIvana zItalAcArya pAnApAlaka g6g=kSullakAcArya saMvekazAmbakumAra vIrakavIraka zAlavI paM =e pAMca vanda kRSNa vidyuta daSTAnto seva Tu-be rAjasevaka pathArtha :- dravya kRtikarma ane bhAvakRtikarma' (eTale pAMca dravya guruvaMdana ane pAMca bhAva guruvaMdana)ne viSe anukrame zItalAcAryanuM, kSullakAcAryanuM, vIraka zAlavI ane kRSNanuM, beMrAjasevakanuM tathA pAlaka ane zAmbakumAranuM e pAMca daSTAnta che. ll11 bhAvArtha:- guruvaMdanamAM pAMca nAma je dravyathI ane bhAvathI pUrva gAthAmAM kahyAM te pratyekanuM have ekeka dRSTAnta maLI 5 daSTAnta kahevAya che, jemAM pahelA ane bIjA daSTAntamAM darekamAM eka ja munie judA judA vakhate prathama dravyavaMdana karyuM, ane tyArabAda bhAvavaMdana karyuM, ane zeSa traNa daSTAntamAM dareka be-be jaNanI vaMdanAmAM eke dravyavaMdana karyuM ane bIjAe bhAvavaMdana karyuM evI hakIkata che, te A pramANe 1 A gAthAmAM kRtikarma (mi ) zabda 5 vaMdanamAMnA kevaLa trIjA vaMdananA ja arthavALo nathI, parantu sAmAnyathI "guruvaMdana" evA arthavALo che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 155 1 vaMdanakarmamAM zItalAcAryanuM daSTAnta zrIpura nagaranA zItala nAmanA rAjAe zrIdharmaghoSasUri pAse dIkSA grahaNa karI, gurue anukrame AcAryapadavI ApI jethI zItalAcArya evA nAmathI prasiddha thayA. e zItala rAjAnI zRMgAramaMjarI nAmanI benane cAra putra hatA, te zRMgAramaMjarI potAnA putrone "tamArA mAmAe saMsAra choDI AtmakalyANano mArga grahaNa karyo che, ane saMsAra vastutaH asAra che" ItyAdi upadeza nirantara ApatI hatI, jethI putroe paNa vairAgya pAmI koI sthavira pAse dIkSA grahaNa karI ane cAre gItArtha thayA; tyArabAda potAnA mAmA zItalAcAryane vaMdana karavA mATe guru pAse AjJA laI vihAra karI zItalAcArya je nagaramAM hatA te nagare AvyA, paraMtu saMdhyA samaya thaI javAthI nagara bahAra rahI koI zrAvaka dvArA AcAryazrIne potAnA cAra bhANeja munio vaMdanA karavA AvyA che evA samAcAra pahoMcADyA ahI rAtrine avasare dhyAna dazAmAM e cAre munio kevaLajJAna pAmyA, te vAtanI zItalAcAryane khabara paDI nahIM, jethI prabhAta thatAM bhANeja munio AvavAnI rAha jovA chatAM paNa AvyA nahi tyAre zItalAcArya pote ja bhANeja munio pAse AvyA. bhANeja munioe kevalI hovAthIzItalAcAryano guru tarIke yogya satkAra na karyo. tethI zItalAcArye roSa sahita avinayI ane duSTa ziSyo jANIne pote temane vaMdanA karI, te dravya vaMdanavane jANavuM. pachI kevalImunioe kahyuM ke e to dravyavaMdanA thaI mATe have bhAvavaMdanA karo zItalA-zI rIte jANuM? kevalI-jJAnathI; zItalA - kyA jJAnathI? kevalI-apratipAtI jJAnathI, ema sAMbhaLatAM ja zItalAcAryano krodha zAMta thayo, ane potAno aparAdha khamAvI punaH cAre munine vaMdanA karI, tene pariNAme zubha bhAve caDatAM teo paNa tarata kevaLajJAna pAmyA. e zItalAcAryanI bIjI vAranI vaMdanA te bhAva vaMdana jANavuM. (prava0 sAro vRtti.) | ta 2 duSTAntaH | 1 zrI jJAnavimalasUrikRta bAlAvabodhamAM hastinApura ItyAdi nAmo kahyAM che. paraMtu koI graMthamAM na dekhAvAthI ahIM kahyAM nathI. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 bhASyatrayam 2 citikarmamAM kSullakAcAryanuM dRSTAnta zrI guNasuMdarasUri nAmanA AcArya eka kSullakane (laghuvayavALA munine) saMghanI saMmatipUrvaka sUripade sthApI kALadharma pAmyA. sarve gacchavAsI munio te kSullakAcAryanI AjJAmAM varte che, ane kSullakAcArya paNa pote gItArtha pAse zruta abhyAsa kare che. eka vakhate mohanIya karmanA prabala udayathI cAritra choDavAnI icchAe eka munine sAthe laI te kSullakAcArya dehaciMtAnA bahAnAthI bahAra nikaLyA, sAthe AvelA muni vRkSone AMtare UbhA rahetAM te na dekhe tevI rIte kSullakAcArya eka sIdhI dizA tarapha cAlyA gayA. AgaLa jatAM eka sundara vanamAM aneka uttama vRkSo hovA chatAM paNa lokone pIThathI baddha (pIThikAvALA=cotarAvALA) evA eka khIjaDAnuM vRkSa pUjatA dekhI vicAryuM ke A vRkSane pUjavAmAM tene pUjya TharAvIne A bAMdhelI pIThikA ja kAraNa che, nahitara bIjAM vRkSone kema pUjatA nathI ? lokone paNa pUchatAM ema ja uttara maLyo ke amArA pUrvajo ene pUjatA AvyA che, mATe ame A khIjaDAne ja pUjIe chIe. te sAMbhaLI kSullakAcAryane vicAra thayo ke "A khIjaDA sarakho huM nirguNa chuM, gacchamAM tilaka, bakula Adi uttama vRkSa sarakhA ghaNA rAjakumAra munio che, chatAM paNa gurue temane sUripada na ApatAM mane ApyuM, ane A gacchanA munio mane pUje che, tenuM kAraNa zuM ? mArAmAM zramaNapaNuM to che nahi, parantu A rajoharaNAdi upakaraNamAtra rUpa mArA citiguNavaDe (2oharaNAdi upakaraNane aMge) ane gurue mane AcAryapada Apela hovAthI vAMDhe che." ema vicArI turta pAchA vaLyA ane upAzraye AvyA. temanI zodha karanArA munioe pUchatAM dehaciMtAe jatAM zUlanI akasmAt vedanAthI ATalo vilaMba thayAno uttara Apyo. tyAra bAda gaccha svastha thayo, ane kSullakAcArya prAyazcita aMgIkAra karI zuddha thayA. ahIM kSullakAcAryane vrata choDavAnI icchA vakhate temano rajoharaNAdi upakaraNono vitti= saMcaya te dravya vitiyaMtna ane prAyazcita vakhate eja upakaraNono saMcaya te mAiitavaMvana jANavuM. (Ava0 vRtti ane prava0 sAro0 vRttine anusAre). // ti dvitIya ddaSTAnta // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 157 3 kRtikarmamAM kRSNa ane vIrakanuM dRSTAnta dvArikA nagarImAM kRSNavAsudeva ane temanuM mukha joyA pachI ja bhojana karanAro vIraka nAmano koLI rAjasevaka hato. comAsAmA kRSNa vAsudeva rAjavADIe na jatA hovAthI rAjamahelanI bahAra ja nIkaLatA na hatA, tethI darzananA abhAve vIraka zALApati durbaLa thayo. cAturmAsa vItyA bAda sarva rAjAo AvyA ane vIraka paNa darzanArthe Avyo. kRSNe durbaLatAnuM kAraNa pUchatAM dvArapAle cAra mahinA sudhI ApanA darzana vinA khAdhA pIdhA sivAya besI rahevAnI sarva vigata kahI, te sAMbhaLI vIrakane aMtaHpuramAM paNa rajA vinA praveza karavAnI AjJA ApI. have kRSNanI je je putrI vivAha yogya thAya tene mAtA kRSNa pAse zaNagAra paherAvI mokale, tyAre tene "rANI thavuM che ke dAsI ?" ema kRSNa pUche, ane "rANI thavuM che" ema kahenArane kRSNa mahotsavapUrvaka zrI neminAtha pAse dIkSA apAve. eka vakhate mAtAe zIkhavelI eka putrIe dAsI thavuM kahetAM te vIrakane putrI paraNAvI, ane potAnI putrI pAse sakhata gharakAma karAvavAnI vIrakane pharaja pADatAM putrIe akaLAine anne rANI thavAnuM kahetAM vIrakanI anumati laI kRSNe dIkSA apAvI. AmAM kRSNano hetu eja ke mArI putrI durgatimAM na jAya, eka vakhata zrI neminAtha prabhu raivatakagiri (giranAra) samavasaryA. te vakhate kRSNa vAsudeva ane e ja vIka zALApati prabhune vaMdana karavA gayA, tyAM kRSNe to sarva sAdhuone dvAdazAvarttavaMdana vaDe vaMdana karyuM, bIjA rAjAo kRSNanI sAthe vaMdana karatAM karatAM thAkIne thoDA-ghaNA munione vAMdIne beThA, ane vIrake to kRSNanI anuvRttie sarva sAdhune vaMdanA karI. kRSNa pariNAme atyaMta thAkI gayA tyAre prabhune kahyuM ke, "he prabhu ! 360 saMgrAmamAM paNa mane Avo thAka nathI lAgyo, prabhue kahyuM 'he kRSNa ! teM kSAyika samyaktva ane tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM che, temaja sAtamI narakanuM bAMdheluM 'AyuSya toDIne trIjI narakanuM karyuM che." ahIM kRSNanI dvAdazAvartta vaMdanA te bhAva hratirma, ane kRSNanuM mana sAcavavA mATe vIrake karelI vaMdanA te dravya dyutirma, jANavuM // kRti trInuM dAMtaH // 1 karmaprakRti AdimAM udayamAM nahi AveluM AyuSya tuTe (ochuM thAya) nahi ema kahyuM che, to paNa zrI bhagavatIjI vageremAM kRSNe narakAyuSya ochuM karyAnuM spaSTa kahyuM che, te apavAda vA AzcaryarUpa samajAya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 bhASyatrayam 4 vinayakarmamAM be rAjasevakanuM daSTAMta najIka rahelA be gAmamAM vasatA be rAjasevakone potapotAnA gAmanI sImA mATe vAdavivAda thatAM tene nyAya karAvavA rAjadarabAramAM jatAM sAdhu mahArAjanAM zukana thayAM. jethI eka jaNa to bhAvapUrvaka "muninA darzanathI mAruM kArya avazya siddha thaze" ema kahI pradakSiNA pUrvaka vaMdanA karIne rAjadarabAramAM gayo, ane bIjo pahelAnA anukaraNathI (bhAva rahita) vaMdanA karI rAjadarabAramAM gayo. tyAM nyAya thatAM bhAva vaMdanAvALAnI tarapheNamAM nyAya utaryo, ane bIjAno parAjaya thayo. emAM pahelAnuM pAva vinaya ane tenuM anukaraNa mAtra karanAra bIjAne dravya vinayane jANavuM. | ti izuM dantaH | 5 pUjAkarma viSe pAlaka ane zAmbanuM daSTAnta dvArikA nagarImAM kRSNa vAsudevanA pAlaka ane zAstukumAra vagere aneka putro hatA; eka vakhate zrI neminAtha prabhu samavasaryA tyAre vAsudeve kahyuM ke kAle je (putra) prabhune pahelI vaMdanA karaze tene huM mAro azva ApIza jethI zAmbakumAre to prabhAtamAM zayyA parathI UThIne tyAM rahyA rahyA ja vaMdanA karI, ane pAlaka to azva meLavavAnI lAlacathI zIdhra prabhAtamAM UThI azvaratna upara besI prabhu pAse jaIne vaMdanA karI. pAlakakumAra abhavya hato tethI kAyAthI vaMdanA karI parantu cittamAM to lobhavRtti ja hatI. kRSNa prabhu pAse jaIne Apane prathama vaMdanA koNe karI? ema pUchatAM prabhue kahyuM ke- pAlakakumAre prathama ahIM AvIne dravya vaMdanA karI ane zAmbakumAre ghare beThA bhAvavaMdanA karI che, jethI kRSNa zAmbakumArane azvaratna Apyo. emAM pAlaka abhavyanuM dravya pUnArUM, ane zAmbakumAranuM khAva pUgArma jANavuM. | ti hameM daSTAnta: || e pAMcamAM vaMdanA viSaya jo ke tulya che, to paNa prathama kahela vyutpatti arthavALI kriyAonI mukhyatA gaNIne te te vaMdanA jUdA jUdA nAmavALI jANavI. avatara:- have 5 prakAranA avaMdanIya sAdhunuM rU nuM dAna A gAthAmAM kahevAya chepaasttho osanno, kusIla saMsattao ahAchaMdo / duga-duga-ti-du-NegavihA, avaMdaNijjA jiNamayaMmi // 12 // zabdArtha-gAthArthavata sugama che. pathArtha :- pArthastha (athavA pAza0), avasAnna, kuzIla, saMsakta ane yathANaMda (e 5 prakAranA sAdhu te anukrame) 2-2-3-2 aneka prakAranA che ane te jainadarzanane viSe avaMdanIya (nahi vaMdanA yogya) kahyA che. 1ra. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 159 bhAvArtha :- gAthAmAM kahela 5 avaMdanIya pArthasthAdi sAdhuonuM kiMcit svarUpa A pramANe _1 (avaMdanIya) pArthastha sAdhunA 2 bheda che. jJAna-darzana-cAritranI pArzva=pAse =rahe (eTale jJAnAdikane pAse rAkhe paratu seve nahi) te pArthastha kahevAya athavA karmabaMdhananA hetu je mithyAtva vagere te rUpa pANa=pAza (jALa)mAM varte te parastha kahevAya. te pArthasthanA 2 prakAra A pramANe-samyagudarzana-jJAna-cAritra e sarvarahita kevaLa veSadhArI hoya te 1 sarva pArzvastha, ane "zayAtarAhata piDa, rAjapiMDa, nityapiMDa, tathA agrapiMDane vinA kAraNe bhogave, kulanizrAe vicare, sthApanA kulamAM praveza kare. saMkhaDI (gRhasthanAM jamaNavAra) joto phare, ane gRhasthanI stavanA kare te 2 pArthastha jANavo. e banne pAsatthA sAdhu vaMdanA karavA yogya nathI. || 2 (avaMdanIya) avasAnna sAdhunA 2 bheda | sAdhu sAmAcArImAM je avasagna eTale zithila (kheravALo) hoya te avasatra kahevAya. tenA dezathI avasatra ane sarvathI avasatra ema be bheda che. tyAM Rtabaddha +pITha phalakano upabhogI hoya ane sthApanA 1 jenA makAnamAM rahyA hoya tenA gharethI ANelo AhAra te zAtira hRpaMDa. 2 rAjA ane rAjAnA amuka mukhya adhikArIonA gharano AhAra te rIpiMDa. 3 eka gherathI prathama karI rAkhelI nimaMtraNA pramANe nitya AhAra le te nityapiMDa. 4 bhAta vagereno prathamano agra (uparano bhAga grahaNa kare eTale (gRhastha potAne mATe AhAra kADhyA pahelAM ja grahaNa kare) te apaMDa. 5 ATalAM mArAM ja (bhAvita karelAM) kuLa (samudAya vizeSa) jANI tyAM ja AhAra mATe vicare te sunizrA. 6 guru AdinI vizeSa bhakti karanArAM kuLa (samudAya) te sthApanA puta. *e pramANe pArthastha sAdhu be prakAranA hovAthI je keTalAeka AcAryo pArthasthane sarvathA cAritra rahita ja mAne che, te ayukta che. (prava0 sAro0 vRtti). + saMthArA mATe pATa vagere na maLe to varSARtumAM vAMsa vagerenA ghaNA kakaDAone dorIothI bAMdhI saMthAro karavo paDe, paraMtu tenI punaH baMdha choDIne paDilehaNA karavI joIe. te kare nahi, te Rtubaddha pIThaphalaka doSa, athavA vAraMvAra zayana mATe saMthAro kare athavA saMthAro pAtharyo rAkhe athavA comAsA vinA pATa-pATalAdi vApare te paNa trastuvAddha pItta doSa jANavo. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 bhASyatrayam 'bhojI tathA prAkRtikAbho hoya te sarvathI avasA, ane pratikramaNa; paDilehaNA, svAdhyAya, bhikSAcaryA, dhyAna, upavAsAdi, Agamana, 'nirgamana, "sthAna, besavuM ane zayana karavuM e sarva sAdhu sAmAcArI kare nahi. athavA kare to hInAdhika kare, athavA gurunA vacanathI balAtkAra kare te dezathI navasanna jANavo. e baMne avaMdanIya che. | | 3 (avaMdanIya) kuzIla sAdhunA 3 bheda . kutsita (mAThA) AcAravALo te kuzIla sAdhu kahevAya, tenA 3 bheda A pramANe- "kAle viNae bahumANe" e padavALI gAthAmAM kahelA 8 prakAranA jJAnAcAranI virAdhanA kare te 1 jJAnazItaH "nisaMkiya niSkrakhiya" e padavALI gAthAmAM kahelA 8 prakAranA darzanAcAranI virAdhanA kare te 2 navu zItaH tathA yaMtra-maMtra kare, eka aMgamAM goLA nAkhIne bIjA aMgamAMthI kADhavA, athavA mukhamAMthI agni kADhavo, ItyAdi camatkAra dekhADe, svapna phaLa kahe, jayotiSa prakAze, bhUta-bhAvino lAbhAlAbha kahe, jaDIbuTTI kare, potAnAM jAti-kula prakAza kare, strI-puruSAdinAM lakSaNa kahe, kAmaNa-vazIkaraNa kare, snAnAdikathI zarIravibhUSA kare, ityAdi aneka prakAre cAritranI virAdhanA karanAra te 3 vAritrazIta: jANavo. e traNe avaMdanIya che. || 4 (avaMdanIya) saMsakta sAdhunA be bheda che. guNa ane doSa e banne vaDe saMyukta eTale mizra hoya te saMsaruM kahevAya; jema gAya vagere potAne khAvAnA TopalAmAM eThuM athavA sAruM bhojana khoLakapAsIyA vagere sarva mizra thayeluM khAya che, tema A saMsakta sAdhunA mULaguNa (=5 mahAvrata), ane uttaraguNa (piMDavizuddhi-AhArazuddhi) rUpa guNomAM tema ja tethI vyatirikta, bIjA paNa guNomAM ghaNA doSa prApta thayelA hoya che. tenA be bheda che te A pramANe-prANAtipAtAdi pAMca Azravayukta, rasa gAravAdi 3 (rasaRddhi-zAtA) gAravayukta, strI ane gRhayukta ityAdi doSayukta hoya te 1 1. sAdhune mATe AhAra rAkhI mUkavo te sthApanA. 2. prAbhRtikAbhojI te potAnA ISTa vA pUjaya munine je iSTa AhAra hoya te bahumAnapUrvaka vahorAvavo te prakRtivI. tenuM bhojana kare. 3. upAzrayamAM praveza karatI vakhate paga-pramArjanAdi vidhi tathA nisIhi kahevAnI vidhi te mA'mana sAmAvArI. 4. upAzrayamAMthI nIkaLatI vakhate Avasyahi kahevA vagerenI vidhi te nimana sAmAcArI. 5. kAyotsargAdi vakhate UbhA rahevAnI vidhi te sthAna pAmavArI. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 161 saMvistara vaMsa, ane pArthasthAdi pAse jAya tyAre tevA guNavALo thAya ane saMvijJa sAdhuomAM vase tyAre jANe saMvijJa guNavALo hoya evA AcAra-vicAra rAkhe, e pramANe jyAM jAya tyAM tevA prakArano AcAra pALe te asaMvitnaI saMsa$ e baMne avaMdanIya che. || (avaMdanIya) yathAvRMda sAdhunA aneka bheda che. utsutra prarUpaNA kare, potAnI matikalpanA pramANe artha prarUpe, gRhasthanA kAryamAM pravarte, anya sAdhu ke ziSyanA alpa aparAdhamAM paNa vAraMvAra krodhaAkroza kare, potAnI kalpanA pramANe Agamano artha vicArI vigaI vagerenA upabhogathI sukhazIla thaI vicare, traNa gAravayukta thAya, ityAdi aneka prakAranAM lakSaNavALo yathAIna (eTale AgamanI apekSA vinA potAnA chaMde cAlanAra) sAdhu jANavo. te jainadarzanamAM avaMdanIya gaNyo che. e pArthasthAdi sAdhuone vaMdanA karavAthI kIrti ke karmanirjarA na thatAM kevaLa kAyakaleza ane karmabaMdhana thAya che. (ityAdi vizeSa bhAvArtha Avatu niryuktimAM ghaNo kahyo che, to paNa jJAna-darzana cAritrAdikanA gADha kAraNe koI vakhata pArthasthAdikane paNa vaMdanA karavAnuM kahyuM che; tenuM kAraNa e ke pArthasthAdika sAdhuo jo ke cAritranA asaMbhavavALA che to paNa samyakatvathI bhraSTa thayelA x na hoya; vaLI e prabhuno veza dharanAra che mATe sAdhuveSa dekhIne paNa pArthasthAdikane vaMdanA karavI ema keTalAka kahe che; paNa tevA abhiprAyathI karelI vaMdanA paNa moTA anarthavALI che; e saMbaMdhI ghaNI carcA Avazyaka niryuktithI jANavA jevI x daMsaNapakkho sAvaya, carittabhaTThe ya maMdadhamme ya / dasaNacarittapakkho, samaNe paratno vaMgH. emAM "manvadharme ra" pArthasthAnI iti vacanAtu (A. niryukti). e gAthAno bhAvArtha-zrAvakamAM, koIka anavasthita sAdhumAM ane pArthasthAdi sAdhuomAM darzanapakSa-samyakatva hoya che, ane paralokanI AkAMkSAvALA susAdhumAM to darzanapakSa(upalakSaNathI jJAnapakSa) ane cAritrapakSa e banne (traNe) hoya che. 1 A saMbaMdhamAM zrI Avazyaka niryuktimAM je upayogI carcA che teno saMkSipta sAra A pramANe - ziSya prazna : adhyavasAyanI vizuddhithI A suvihita sAdhu che ane avizuddhithI A pArthasthAdi patita sAdhuo che, ema amo chabastha hovAthI oLakhI zakIe nahi mATe amo to temano sAdhu veSa, dekhIne ja vaMdanA karIe te ucita che ? guru uttara : jo kevaLa sAdhuveSa dekhIneja vaMdanA karatA hoya tyAre to jamAlI vagere jANItA mithyASTione paNa sAdhu veSa hovAthI vaMdanA karavI paDaze, ane jo evA spaSTa mithyASTione sAdhu veSa chatAM vaMdanA nahi karo to kevaLa sAdhaveSa ja vaMdanIya che. ema zA mATe kaho cho ? 1 1 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 bhASyatrayam che. vaLI pramAdavALA pArzvasthAdikane vaMdanA karavAthI te pramAdI sAdhumAM rahelAM sarve pramAdasthAno vaMdanIya thAya che, mATe pramAdI muni avaMdanIya che, temaja pArzvasthAdikano saMga karanArA sAdhuo paNa avaMdanIya che. prazna : paricayamAM AvelA sAdhuone to pArzvasthAdinAM lakSaNavALA jANI vaMdanA na karIe; paraMtu aparicita (ajANyA) sAdhu mahArAja gAmamAM padhAryA hoya to temane vaMdanA karavI ke nahi ? uttara H pUrve paricayamAM nahi AvelA sAdhu mahArAjane prathama to ucita vinaya ane vaMdanAdi karavA yogya che. paraMtu zithila vihArI mAluma paDyA pachI to vaMdanAdi karavA yogya nathI. : ziSya prazna H jo vaMdanA karavAmAM sAdhuveSa mukhya na gaNIe to chadmastha jIva sAdhuasAdhune kevI rIte jANe ? koI vakhata asAdhuo paNa kAraNasara sAdhuvat pravRttivALA hoya che, ane koI vakhata suvihita sAdhuo paNa kAraNasara asAdhu sarakhI pravRttivALA hoya che, to e pramANe hovAthI munioe sAdhuveSavALA munine joIne zuM karavuM ? guru uttara H- adRSTapUrva (= pUrve paricayamAM nahi AvelA-ajANyA) sAdhuone dekhI munioe abhyutthAnAdi satkAra avazya karavo, jethI A avinIta che, ema AvelA sAdhuo na samaje; ane dRSTapUrva (prathama jANavAmAM AvelA) sAdhuo ughatavihArI ane zItalavihArI ema be prakAranA che. tyAM ughatavihArIne abhyutthAna ane vaMdanAdi yathAyogya satkAra karavo, ane zItalavihArIne te satkAra na karavo e utsarga mArga che; temane to koI gADha kAraNanA apavAdathI paryAya (brahmacarya) - pariSad-puruSa-kSetra-kALa-ane Agamano vicAra karIne ja lAbhAlAbha jANI vaMdanAdi satkAra karavo yogya che. ziSya prazna H jema tIrthaMkaranI pratimAmAM tIrthaMkaranA guNa nathI, to paNa (tIrthaMkaranA guNanuM AropaNa karIne) sAkSAt tIrthaMkara mAnIne vaMdanapUjA karIe chIe tema pArzvasthAdi sAdhuomAM sAdhunA guNa nathI, to paNa sAdhunA guNanuM AropaNa karIne (sAdhu mAnIne) vaMdanA karIe to zuM ? guru uttaraH- pratimAmAM to guNa ane avaguNa banne na hovAthI jevA guNavALI mAnavI hoya tevI mAnI zakAya, parantu pArzvasthAdimAM to avaguNa vidyamAna che; tethI temAM guNanuM AropaNa thAya nahi. jema khAlI pAtramAM je bharavuM hoya te bharAya, parantu koI paNa eka vastuthI bharelA pAtramAM bIjI vastu na bharAya, mATe pratimAnuM dRSTAnta A sthAne ghaTI zakatuM nathI. (ityAdi savistara carcA Ava0 niryuktithI jANavI.) Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 163 avataraNa :- have A gAthAmAM 5 vaMdanIya sAdhunuM 4thuM dvAra kahevAya che Ayariya uvajjhAe, pavatti there taheva rAyaNie / kiikamma nijjaraTThA, kAyavvamime siM paMcaNhaM // 13 // zabdArtha :ninirjarAne =e (eone). saTTA arthe, mATe thAI:- AcArya-upAdhyAya-pravartaka sthavira temaja rAtvika e pAMcane nirjarAne arthe vaMdana karavuM. 1all - bhAvArtha - gaNanA nAyaka tathA sUtra-artha bannenA jANa ane arthanI vAcanA Ape te gAvAI, tathA gaNanA nAyaka thavAne yogya (nAyaka sarakhA), sUtra-artha bannenA jANa, paraMtu vAcanA sUtranI Ape te 3pAdhyAya sAdhuone kriyAkAMDa vageremAM pravartAve te pravartA, munimArgathI kheda pAmatA ane patitapariNAmI thatA sAdhuone athavA pravartake sAdhune je mArgamAM pravartAvelA hoya te sAdhuo pAchA te mArgathI kheda pAmI patitapariNAmI thatA hoya to teone upadezAdi vaDe te mArgamAM sthira kare che athavA vRddhAvasthAvALA hoya te sthavira, ane *paryAyamAM vaDIla hoya te tni athavA ratnAdhava kahevAya. temaja khAvache paNa kahevAya. e pAMcamAM AcAryAdi cAra dIkSAparyAya vaDe nyUna hoya to paNa teone dvAdazAvartavaMdana karmanI nirjarA mATe karavuM joIe; temaja e pAMcane anukrame vaMdana karavuM. keTalA eka AcAryo ema paNa kahe che ke sarvathI prathama AcAryane, ane tyArabAda ratnAdhikapaNAnI yogya maryAdA vaDe anukrame vaMdana karavuM eTale dIkSA paryAya adhika hoya tene paheluM vaMdana karavuM, (Ava0 vi0 vatti.) * jJAnaparyAya, dIkSAparyAya ane vayaparyAya e 3 prakAranA yathAyogya paryAya jANavA. 1 Ava0 vRttimAM gaNAvacchedakane (gaNIne) vira sAthe gayA che. ane bhASyanI avacUrimAM ratnAvikanuM ja bIjuM nAma gaNAvacchedaka kahyuM che. tyAM gacchanA kArya mATe kSetra, upadhi AdikanA lAbhArthe vicaranAra ane sUtra tathA artha bannene jANanAra te viccheda kahevAya. 2 ke ratna eTale darzana, jJAna ane cAritra (e 3 ratna)mAM adhika hoya te ratnAdhika kahevAya, parantu ahIM cAritraparyAyamAM jayeSTha te ratnAdhika evo artha mukhya hovAthI ratnAdhikane "dIkSA paryAya vaDe nyUna hoya to paNa (vAMdavA)" e artha saMgata nathI, kAraNa ke ratnAdhika to dIkSA paryAya vaDe adhika ja hoya ema ahIM gaNeluM che mATe dIkSA paryAya vaDe nyUna evA cAra kahyA che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 bhASyatrayam mavati :- have vaMdana koNe na karavuM, eTale vaMdanA konI pAse na karAvavI ? te kahevAnuM (=4 pAse vaMdana na karAvavA saMbaMdhI) huM zuM kara A gAthAmAM darzAvAya che tathA 4 jaNe vaMdanA karavI te saMbaMdhI 6 huM dvAra paNa darzAvAya che. mAya-piya-jiTThabhAyA, omAvi taheva savvarAyaNie / kiikamma na kArijjA, cau samaNAI kuNaMti puNo // 14 // zabdArtha :maka avama, vayAdikamAM ladhu || (nA grahaNa mATe api zabda che.) vi=to paNa athavA mAtAmaha pitAmaha vagere | varijJa=(vaMdana) karAvavuM. jAthArtha :- dIkSita mAtA; dIkSita pitA, dIkSita jayeSThabhAI (moTAbhAI) vagere, temaja vayamAM laghu hoya chatAM paNa sarve ratnAdhika (jJAnAdi guNa vaDe adhika) e cAra jaNa pAse munie vaMdanA na karAvavI, paraMtu e 4 sivAyanA zeSa zramaNa Adika (sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA) pAse vaMdanA karAvavI, eTale sAdhu Adi cAree vaMdanA karavI. ./14ll e ramuM tathA 6 huM tAra kahyuM. bhAvArtha:- gAthArthavat sugama che, parantu vizeSa e che ke- sAdhu thayela mAtApitA ane jayeSThabhAI vagere pAse (mAtAmaha, pitAmaha vagere) pAse vaMdana na karAvavI, paraMtu gRhasthapaNAmAM rahelA mAtAdika pAse vaMdanA karAvavI. tathA jJAnAdi guNamAM adhika evA ratnAdhika ladhu hoya chatAM paNa vaMdanA na karAvavI te jJAnAdi guNanuM bahumAna che, ane te ucita vyavahAra che. avatA:- have A gAthAmAM pAMca sthAne vaMdanA na karavI te pAMca niSedhasthAna saMbaMdhI 7 muM dara kahe che. vikkhitta-parAhutte, 2a pamatte, mA kayAi vaMdijjA / AhAraM nIhAraM, kuNamANe kAukAme a // 15 // 1 mAtAmaha vagerenuM grahaNa Ava0 vRttimAM (vika) pi zabdathI karyuM che, ane avacUrimAM mAtA-pitAnA upalakSaNathI karyuM che, eTale mAtA-pitA kahevAthI mAtAmaha (=mAtAnA bApa) pitAmaha (bApanA bApa) vagere pAse paNa vaMdana na karAvavuM.) *Ava0 niryuktimAM vaMdanA karanAra (vaMdana dAtA) sAdhuja hoya ema kahyuM che te sAdhu sAmAcArIne aMge saMbhave che. 2 avacUri Adi pratomAM paNa e khUTato A kAra Ava0 niyuktimAMthI lIdho che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 165 zabdArtha :vibhivRtta vyakSipta-vyagracitta yADuM-kadAcit, kadI paNa para dutte=parAmukha hoya VTmAne=karatA hoya pattei pramAdamAM hoya 18Ame=karavAnI icchAvALA hoya. thArtha :- guru jyAre vyagra (koI dharmakAryanI ciMtAmAM vyAkuLa) cittavALA hoya, paramukha (eTale sanmukha na beThelA) hoya, krodha, nidrA vagere pramAdamAM vartatA hoya, AhAra-vihAra karatA hoya temaja karavAnI icchAvALA hoya tyAre kadI paNa vaMdanA na karavI. 15 bhAvArtha :- gAthArthavatu sugama che, parantu vizeSa e che ke-e pAMca vakhate vaMdanA karavAthI anukrame dharmano antarAya, vaMdananuM anavadhAraNa (=alakSya) krodha, AhArano antarAya ane nihAranuM anirgamana (laghunIti, vaDInIti barAbara Utare nahi te) ItyAdi doSa prApta thAya che. (Ava0 vRtti.) avataraVT :- A gAthAmAM gurune 4 sthAnake (prasaMge) vAMdaNAM devArUpa cAra aniSedhasthAnanuM 8 muM dAna kahe che. pasaMte AsaNatthe a, uvasaMte uvaTThie / aNunnavittu mehAvI, kiikammaM pauMjai // 16 // zabdArtha :3v=upasthita, medAvI=buddhimAna maNuvihu=anujJA mAgIne pajnaphu=prayoje, kare. - thAI :- guru jyAre prazAnta (avyagra) cittavALA hoya, Asana upara beThelA hoya, upazAnta (krodhAdi rahita) hoya, ane vaMdana vakhate ziSyane "chaMdeNa" ityAdi vacana kahevA mATe upasthita udhata (tatpara) hoya tyAre (e 4 prasaMge) buddhimAna ziSya gurunI AjJA mAgIne vaMdana kare che. II16ll mAvArtha :- gAthArthavat sugama che. mAvatara :- have 8 kAraNe vaMdanA karavAnuM ? meM dara kahevAya che. paDikamaNe sajjhAe, kAussaggA-varAha-pAhuNae / mAno yA saMvaro, 3ttama () ya vaMyaM 27 zabdArtha :- gAthArthane anusAre. thArtha :- pratikramaNamAM (mATe), svAdhyAyamAM, kAussagnamAM, aparAdha khamAvavAmAM, moTA sAdhu prAhuNA Ave temane, AlocanAmAM, saMvaramAM, (pratyAkhyAna mATe), ane uttama arthamAM (eTale saMlekhanAdi mATe) gurune vaMdana karavuM. ll17ll Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam bhAvArtha :- pratikramaNamAM cAra vAra be be vAMdaNAM devAya che te pratimaLa mATe guruvaMdana jANavuM. tathA guru pAse vAcanA letI vakhate prathama gurune 3 vAra vaMdana karavuM te svAdhyAya mATe jANavuM, tathA yogohana vakhate AyaMbila choDI nIvInuM paccakkhANa karavA pahelAM gurune vaMdana karavuM te jADa" mATe jANavuM. guru pratye thayelo aparAdha khamAvavA mATe je prathama guruvaMdana karavuM te aparAdha mATe jANavuM, tathA vaDIla sAdhu prANA padhAre tyAre te prAhuNA sAdhune (sAMbhogika arthAt sarakhI sAmAcArIvALA hoya to gurune pUchIne ane asAMbhogika hoya to prathama gurune vaMdanA karIne pUche, ane guru Adeza Ape to) vaMdanA karavI te 'prAduLA mATe jANavuM. tathA koI aticAra-anAcAranuM AlocanAdi prAyazcita aMgIkAra karavuM hoya tyAre gurune prathama vaMdanA karavI te manovanA mATe jANavuM, ravihAragamana samaye paNa je vaMdana te A bhedamAM aMtargata thAya che. tathA ghaNA AgAravALA ekAzanAdi paccakkhANane bhojana karyA bAda ochA AgAravALuM karavuM te divasacarima paccakkhANarUpa saMvara (=saMkSepa), athavA namukkArasahiyaM Adi laghupaccakkhANa badalIne upavAsAdi moTuM paccakkhANa karavuM te paNa saMvara (saMvaraNa) kahevAya, mATe te saMvara eTale pratyAkhyAna karavA pahelAM gurune vaMdanA karavI te pratyAghyAna mATe jANavuM. temaja anazana tathA saMlekhaNA (rUpa uttama artha) aMgIkAra karavA mATe prathama guruvaMdana karavuM te kattamArtha mATe jANavuM. e pramANe 8 kAraNe gurune vaMdana karavuM. emAM pratikramaNanAM 4 ane svAdhyAyanAM 3 e 7 vaMdana divasanA pUrvArdhanAM tathA uttarArdhanAM maLI 14 dhruvayaMno che, ke je da22oja karavA yogya che, ane zeSa kAyotsargAdikanAM vaMdano tevA tevA kAraNa prasaMge karavAnAM hovAthI adhruvayaMno che. 166 *paTkavaNAnuM, paveyaNAnuM ane paThana bAda kALa veLAnuM guruvaMdana te svAdhyAyanAM 3 vaMdana sAdhusAmAcArIthI jANavA yogya che. 1 emAM prAhuNA muni ladhu hoya to te prAhuNA munieja vaMdana karavuM, ane prAhuNA jyeSTha hoya to prANuNAne tatrastha laghu munioe vaMdana karavuM e banne artha che. (prava0 sAro0 vRtti) 2 AtoSanAyAM vidArAparAdhabheminnAyAM iti Ava0 vRtti vacanAt. 3 cattAri paDikkamaNe, kiikammA tinni huMti sajjhAe / punde, avaratte vimmA vaDasa vaMti // A ni0 1201 // vametAni dhruvAni pratyaduM kRtimAMgi vatuza mavaMti iti Ava vRtti Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 167 avataraLa :- have A gAthAmAM 25 (pacIsa) AvazyakanuM 20 muM dvAra kahevAya che. do'vaNayamahAjAyaM, AvattA bAra causira tiguttaM / dupavesiganikkhamaNaM, paNavIsAvasaya kiikamme // 18 // zabdArtha : avaLayaM=avanata, namana ahAnAyaM=yathAjAta AvattA=Avarta rU'' nizrvamAM=1 niSkramaNa (nIkaLavuM) pAvIF=pacIsa Tu-pavesa=be praveza Avaya=Avazyaka gAthArtha :- :- 2 avanata, 1 yathAjAta, 12 Avartta, 4 zIrSa, 3 gupti, 2 praveza, ane niSkramaNa (nirgamana) e pramANe dvAdazAvarttavaMdanamAM 25 Avazyaka che. 18 / bhAvArtha :- avazya karavA yogya kriyAo te Avazya kahevAya, te ahIM guruvaMdanamAM vaMdanasUtra bolatI vakhate pacIsa Avazyaka sAcavavA yogya che. te A pramANe 2 avanata- guru mahArAjane potAnI vaMdana karavAnI icchA pragaTa jaNAvavAne mATe phacchAmi vamAsamaLo vaMsi nAvakhinnAr nisIhiyAd eTalAM pAMca pada kahIne je kiMcit mastaka (sahita zarIra) namAvavuM te avanata kahevAya. te pahelA vaMdana vakhate paheluM avanata, ane bIjIvAranA vaMdana vakhate bIjuM avanata paNa e ja pAMca padanA uccAra pUrvaka jANavuM. yathAnAta- ahIM ziSya yathA=jevI rIte nAta eTale janmyo hato tevA AkAravALA thaIne guruvaMdana karavuM (eTale vAMdaNAno sUtrapATha bolavo te janma sarakhI mudrA) te yathAnAta Avazyaka kahevAya. tyAM janma 2 prakArano che, eka saMsAramAyA rUpI strInI kukSimAMthI (=saMsAramAMthI) bahAra nIkaLavuM te rIkSAnanma, ane bIjo mAtAnI kukSImAMthI bahAra nikaLavuM te mavananma. e baMne janmanuM ahIM prayojana che. te A pramANe-dIkSAjanma vakhate (=dIkSA letI vakhate) jema colapaTTa (kaTivasra), rajoharaNa (odho) ane muhapatti e 3 upakaraNa ja hatAM tema dvAdazAvarttavaMdana vakhate paNa e 3 ja upakaraNa rAkhavAM, ane bhavajanma vakhate jema kapALe lAgelA be hAtha sahita janmyo hato tema guruvaMdana vakhate paNa ziSya kapALe be hasta lagADI (aMjali joDI) vaMdana karavuM te banne prakAranA janmanA AkAravALuM ahiM 1 yathAnAta Avazyaka jANavuM. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam 12 Avartta-(vaMdana sUtranA amuka padoccArapUrvaka gurUnA caraNa para tathA mastake hAtha sthApavA-sparzAvavA rUpa je) kAyavyApAra vizeSa te Avartta kahevAya. te 12 Avarta padonA nAmathI A pramANe- | aho, 2 jAya, rU jAya saMsa, 4 khamaNijjo bhe kilAmo appakilaMtANaM bahusubheNa bhe divaso vaikaMto jattA bhe, 5 naLa, 6 naM 6 me. e pahelAM 6 x Avartta pahelA vaMdana vakhate avagrahamAM praveza karIne karavAnA hoya che, ane 'avagrahamAMthI nIkaLIne punaH bIjA vaMdana vakhate paNa avagrahamAM praveza karIne e ja 6 Avartta bIjIvAra karavAnAM hovAthI 12 Avartta gaNAya che. 168 4 zaurSa-ahIM zIrSa mAtra kahevAthI paNa guru be vAra kiMcit mastaka namAve. te gurunAM be zIrSa, ane ziSya be vAra vizeSa zIrSa namAve (be vAra saMAsuM e pada bolatI vakhate) te ziSyanAM be zIrSavaMdana, e pramANe 4 zIrSavaMdana jANavAM, eTale je vaMdanamAM 4 zIrSanamana hoya te 4 zIrSavaMdana jANavAM. ahIM keTalAka AcAryo be khAmaNA vakhatanAM be ane (be) saMphAsa vakhatanAM be, e rIte cAre zIrSanamana ziSyanAM gaNe che, paraMtu gurunAM nahi, prasiddhimAM paNa ziSyanAM 4 zIrSanamana A matAMtara pramANe ja gaNAya che. prazna :- be avanatamAM paNa zIrSanamana che, ane A cAra zIrSamAM paNa zIrSanamana che to e be AvazyakomAM taphAvata zuM ? x e 6 AvartamAM pahelAM traNa Avartta "aho kArya kAya" e pramANe be be akSaranA gaNavA, temAM pahelA akSaranA uccAra vakhate hatheLI UMdhI karI gurunA caraNe lagADavI ane bIjA akSaranA vakhate be hatheLI cattI karI potAnA kapALe lagADavI. evA prakAranI traNa vAra hastaceSTA eja pahelA 3 Avartta gaNAya ane "saMphAsaM"nA uccAra vakhate mastaka gurunA caraNe namAvavuM. tathA bIjA paNa Avarta "jatA bhe, jaNi, jyaM ca bhe" e traNa traNa akSaranA gaNavA. temAM pahelA ane trIjA akSaroccAra vakhate u52 kahyA pramANe karavuM. ane madhya akSaranA uccAra vakhate cattI karelI hatheLIone gurucaraNathI potAnA lalATa deza tarapha laI jatAM mArgamAMja (vacamAMja) sahaja aTakAvavI, eTale visAmo Apavo. ahIM trIjA AvartamAM "saMphAsaM" pada ane cothA AvartamAM khamaNiothI vaIkkato sudhInAM pada kAyavyApAra pUrvaka tathA AvartamAM gaNAtAM nathI, to paNa sUtrano askhalita saMbaMdha darzAvavA mATe e pado AvartonI sAthe Avazyaka vRtti AdimAM jema lakhyAM che tema ahIM paNa lakhyAM che, parantu Avarta to be-be ane traNa-traNa akSaranA ja gaNavA. 1 guruthI ziSye 3 hAtha dUra rahevuM joIe, tethI aa hAthanuM vaccenuM AMtarUM vA kSetra te avagraha temAM gurunI AjJA mAgIne ja praveza thaI zake. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 169 uttara :-avanata AvazyakamAM ziSyanA zIrSanamananI ane te paNa kiMcita namananI mukhyatA che, ane zIrSa AvazyakamAM namana karatA sarva zIrSanI temaja ziSyanA vizeSa zIrSa namananI paNa mukhyatA che, e taphAvata che. ahIM ki umAsamaNo resi vI e padonA uccArapUrvaka ziSyanA mastakanuM namana te 1 ziSyazIrSa, ane aravivAmi tuma e pramANe bolatA AcAryanuM kiMcit zIrSanamana te ra ja guruzIrSa, te pahelA vaMdana vakhate ane tevIja rIte bIjA vaMdana vakhate paNa 2 zIrSa gaNatAM 4 zIrSa Avazyaka gaNavAM. athavA koI sthAne ema paNa gaNAya che ke-saMvaM padoccAra vakhate ziSyanuM saMpUrNa (gurunA caraNa sudhInuM namana) te 1 zIrSanamana, ane hAni 0mAM ityAdi pUrvokta padoccAra vakhate paNa ziSyanuM tevuM bIjuM zIrSanamana, te pahelA vaMdanamAM ane bIjA vaMdanamAM ema be vAra gaNatAM ziSyanAMja 4 zIrSa Avazyaka gaNavAM. rU gupta-vaMdana karatI vakhate mananI ekAgratA te 1 managumi, vaMdana sUtranA akSarono zuddha ane ammalita uccAra te 2 vacanaguNi, ane kAyA vaDe Avarta vagere (samyapha prakAre kare paraMtu) virAdhe nahi (=sadoSa na kare) te 3 kAyagupti. 2 praveza- pahelA vaMdana vakhate gurunI anujJA (AjJA) laIne avagrahamAM prathama praveza karavo te pahelo praveza, ane avagrahamAMthI bahAra nIkaLyA bAda bIjA vaMdana vakhate paNa AjJA mAgIne praveza karavo te bIjo praveza. 2 nima-avagrahamAMthI bahAra nIkaLavuM te niSkramaNa Avazyaka kahevAya, ane te be vaMdanamAM (athavA be pravezamAM) eka vakhata ja hoya che, kAraNa ke pahelI vAranA vAMdarAmAM avagrahane viSe praveza karIne tyArabAda 6 Avarta karIne mAsiyANa e pada kahI turta avagrahamAMthI nIkaLIne UbhA rahI zeSa sUtrapATha bolavAno hoya che, ane bIjIvAranA vAMdaNA vakhate to bIjIvAra praveza karIne bIjIvAranA 6 Avarta karI rahyA bAda paNa avagrahamAM rahIne ja UbhA thaI sarva sUtrapATha bolavAno hoya che, evo vidhimArga che, jethI praveza be vAra, paraMtu nIkaLavAnuM to eka ja vAra hoya che, paraMtu bIjIvAra nIkaLavAnuM hotuM nathI te kAraNathI ja mAsiyA e pada paNa bIjIvAra bolavAmAM AvatuM nathI. 1 vaMdana vakhate Avarta karavA pahelAM avagrahathI bahAra ja rahevAnuM hoya che mATe be vaMdana vakhate be vAra avagrahamAM praveza karavAno hoya che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 bhASyatrayam prazna - bIjIvAranuM vaMdanasUtra saMpUrNa bolI rahyA pachI paNa avagrahathI bahAra to nIkaLavuM ja joIe, kAraNa ke ziSyane avagrahamAM vinA kAraNe rahevAnI AjJA nathI, to te vakhate bIjuM niSkramaNa kema na gaNAya ? uttara :- e bIjuM niSkramaNa dvAdazAvartavaMdana karavA mATe nathI, temaja dvAdazAvarta vaMdanamAM vacagALe paNa nathI te kAraNathI e niSkramaNa dvAdazAvarta vaMdananA Avazyaka tarIke gaNAya nahi. e pramANe dvAdazAvarta vaMdanamAM pacIsa Avazyako avazya sAcavavA yogya jANavAM. avatarA :- pUrva gAthAmAM kahelA 25 AvazyakonI virAdhanA karavAthI vaMdananuM phaLa (karma nirjarA) na thAya te A gAthAmAM kahe chekiikmmpi kuNaMto, na hoi kiikmmnijjraabhaagii| paNavIsAmannayaraM sAhU ThANaM virAhaMto // 19 // zabdArtha :(e) pikapaNa gayAM koI eka paNa vito karato tA=sthAnane, Avazyakane paUAvI=pacIsa (Avazyaka) mAMnA | - pathArtha - guruvaMdana karato evo sAdhu (ane upalakSaNathI sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA paNa) e pacIsa AvazyakomAMnA koI eka paNa Avazyakane virAdhato chato (jema tema karato chato) vaMdanathI thatI karmanirjarAnA phaLano bhAgI thato nathI eTale tene karmanI nirjarA na thAya.) 19 bhAvArtha:- gAthArthavat sugama che. navatara :- have A gAthAmAM muhapattinI 25 paDilehaNAnuM 11muM dvAra kahevAya che. diTThipaDileha egA, cha uDDha papphoDa tigatigaMtariyA / akkhoDa pamajjaNayA, nava nava muhapatti paNavIsA // 20 // zabdArtha :liphTi-STinI titi=traNa traNane pavitna paDilehaNA, pratilekhanA mantariyA=aMtarita, AMtare 3a=Urdhva avazloTsaakhoDA, AsphoTaka poda paphoDA, prasphoTaka, khaMkheravI, AkhoTaka, aMdara levuM. UMcInIcI karavI pamanapAyA=pramArjanA, pakhkhoDA. (dhasIne kADhavuM) thArtha - dRSTipaDilehaNA, 6 Urdhva parphoDA, ane traNa traNane AMtare 9 akhADA tathA 9 pramArjanA (eTale traNa traNa akhoDAne AMtare traNa traNa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 171 'pramArjanA athavA traNa traNa pramArjanAne AMtare traNa traNa akhoDA maLI 9 akhoDA ane 9 pramArjanA), e pramANe muhapattinI 25 paDilehaNA jANavI. 20 bhAvArtha :- guruvaMdana karanAra bhavya prANIe prathama khamAsamaNa daI gurunI AjJA mAgI paganA utkaTika AsanathI besIne maunapaNe muhapattinI 25 paDilehaNA be hAthane be paganA AMtarAmAM rAkhI karavI, te 25 paDilehaNA A pramANe o dRSTi patteihA- muhapattinAM paDa ukheDI STi sanmukha tIrsTI vistArIne dRSTi-sanmukha raheluM paheluM pAsuM dRSTithI barAbara tapAsavuM, temAM jo koI jIvajaMtu mAlUma paDe to tene jayaNApUrvaka yogya sthAne mUkavuM. tyAra bAda muhapattino be hAthe dharelo upalo bhAga DAbA hAtha upara (jamaNA hAtha vaDe) nAkhIne bIjuM pAsuM evI rIte badalI nAkhavuM ke prathama DAbA hAthamAM dharelo=dAbelo khUNo jamaNA hAthamAM Ave ane bIjuM pAsuM dRSTi sanmukha thaI jAya, tyArabAda te dRSTi sanmukha thayelA bIjA pAsAne paNa pahelA pAsAvat dRSTithI tapAsavuM. e pramANe, muhapattinAM be pAsAM dRSTithI tapAsavAM te dRSTilehaNA jANavI. 6 jhapnuM poDA (=6 purima) bIjA pAsAnI dRSTi paDilehaNA karIne te *rdhva eTale tIrjI vistArelI evI muhapattino prathama DAbA hAtha taraphano bhAga traNa vAra khaMkheravo athavA nacAvavo te pahelA 3 *purima kahevAya; tyArabAda (STi paDilehaNAmAM kahyA pramANe) muhapattinuM bIjuM pAsuM badalIne ane dRSTithI tapAsIne jamaNA hAtha taraphano bhAga traNa vAra khaMkheravo athavA nacAvavo te bIjA purima gaNAya, e pramANe karelA 6 purima te ja 6 UrdhvapaphoDA athavA 6 Urdhva prasphoTaka kahevAya.) 1 iti avasUri; 2 iti prava0 sAro0 vRtti; ane dharmasaMgrahavRtti: 3 be paga vALI banne ghuMTaNa UMcA rahe tevI rIte UbhA page bhUmithI addhara besavuM te ahIM uDu Asana athavA utkaTikAsana jANavuM, ane muhapatti paDilehaNa vakhate be hAthane be paganI vacce rAkhavA. + utkaTikAsane besavuM te hrAyorpsa ane muputtino tIrthro vistAra te vastroZ ema banne prakAranI UrdhvatA ahIM gaNAya. * muhapattine tIrNI vistArIne je purima eTale pUrva kriyA-prathama kriyA karavAmAM Ave che te pumi kahevAya. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 bhASyatrayam 1 moDA-upara kahyA pramANe purima thaI gayA bAda muhapattino madhya bhAga DAbA hAtha upara nAkhIne ghaDIvALo madhyabhAgano cheDo jamaNA hAthe evI rIte kheMcI levo ke jethI barAbara be paDanI ghaDI vaLI jAya, ane (te be paDavALI thayelI muhapatti) dRSTi sanmukha AvI jAya. tyAra bAda turta tenA traNa (athavA be) vadhUTaka karIne jamaNA hAthanI cAra aMgulIonA traNa AMtarAmAM bharAvavAdAbavA, ane tevI rIte traNa vadhUTaka karelI muhapattine DAbA hAthanI hathelI upara hathelIne na aDe - na sparze tevI rIte prathama traNa vAra khaMkheravApUrvaka kAMDA sudhI laI javI, ane e pramANe traNa vakhata vacce vacce AgaLa kahevAtA pakhkhoDA karavApUrvaka traNa traNavAra aMdara levI te 9 akhkhoDA athavA 9 AkhoTaka athavA 9 AsphoTaka kahevAya. (temAM grahaNa karavAnuM hovAthI khaMkheravAnuM nathI.) 1 pramArganA (voDa)-upara kahyA pramANe pahelIvAra kAMDA tarapha caDhatAM traNa akhkhoDA karIne nIce UtaratI vakhate hathelIne muhapatti aDe=sparze evI rIte (muhapatti vaDe) traNa ghasarakA DAbI hathelIne karavA te pahelI 3 pramArjanA tyArabAda (kAMDA tarapha caDatAM 3 akhkhoDA karIne) bIjIvAra utaratAM 3 prArthanA, ane e ja pramANe (vacce 3 akhkhoDA karIne) punaH trIjI vakhata 3 prArthanA karavI te 9 pramArjanA, athavA 9 pakhoDA athavA 9 prasphoTaka kahevAya. (upara kahelA 6 prasphoTaka te AthI judA jANavA, kAraNa ke vizeSataH e 6 UrdhvapaphoDA athavA 6 purima kahevAya che, paraMtu prasiddhimAM je 9 pakhkhoDA gaNAya che te to A 9 pramArjanAnuM nAma che. e 9 akhkhoDA ane 9 pakhkhoDA titiA aMtariyA eTale paraspara traNa traNane AMtare thAya che, te A pramANe-prathama hathelIe caDhatAM 3 akhoDA karavA, tyArabAda hathelI uparathI UtaratAM 3 pakhoDA karavA, tyArabAda punaH 3 pakhoDA, punaH 3 akhkhoDA, punaH 3 akhkhoDA ane punaH 3 pakhkhoDA e anukrame 9 1 vadhU eTale strI jema lajA vaDe zIrSanuM vastra mukha AgaLa laTakatuM-laMbAyamAna rAkhe che, tema muhapattinA 3 vaLane cAra aMgulIonA 3 AMtarAmAM bharAvI-dabAvI nIce jhulatA-laMbAyamAna rAkhavA te rU vadhUra kahevAya. zrI prava0 sAro vRttimAM be vadhUTaka paNa karavA kahyA che, paraMtu e pracalita nathI. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 173 akhkhoDA ane 9 pakhoDA paraspara aMtarita gaNAya che. athavA "#akhoDAnA AMtare pakhkhoDA" ema paNa gaNAya che. e pramANe ahi muhapattinI 25 paDilehaNA graMtha vadhavAnA bhayathI atyaMta saMkSipta rIte kahI che, mATe vistArArthIe anya graMthonI temaja cAlu guru-saMpradAyathI paNa vizeSa vidhi avazya jANavI, kAraNa ke saMpradAyathI vidhi jANyA athavA joyA vinA muhapattinI yathArtha paDilehaNA karI zakAya nahi. tathA muhapattinI paDilehaNA vakhate 25 bola paNa (spaSTa uccArathI bolavA nahi paraMtu) manamAM ciMtavavAnA kahyA che. | ti mupattinI ra1 paDiklera || mavataUT:- have A gAthAmAM zarIranI pacIsa paDilehaNAnuM 12muM dvAra kahe che. pAyAhiNeNa tiya tiya, vAmeyarabAhu-sIsa-muha-hiyae / aMsuDDhAho piDhe cau, chappaya dehapaNavIsA // 21 // zabdArtha - pahoLA=pradakSiNA pramANe diyaEhRdaya upara vAma=DAbo maM=khaMbho =jamaNo (DAbAthI Itara) 3Urdhva, upara vAdu=hAtha do=nIce mAthArtha :- pradakSiNAnA krame prathama DAbA hAthanI, tyArabAda jamaNA hAthanI, mastakanI, mukhanI ane hRdaya (chAtI)nI traNa traNa paDilehaNA karavI, tyArabAda banne khabhAnI upara tathA nIce pIThanI prArthanA karavI te 4 paDilehaNA * prava0 sAro vRtti tathA dharmasaMgraha vRttimAM pakhkhoDAnA AMtare abboDA kahyA che. to paNa abboDAnA AMtare pakhoDA kahevAmAM paNa virodha nathI kAraNa ke prAraMbhathI gaNIe to akhoDAnA AMtare pakhkhoDA, ane cheDethI gaNatAM pakhkhoDAnA AMtare akhoDA ane sAmudAyika gaNatAM paraspara aMtarita gaNAya. 1 muhapati zveta vastranI 1 vaita 4 aMgula pramANanI samacorasa joIe, ane teno 1 cheDo (cAlu rIti pramANe) baMdhAyelI koravALo joIe, te koravALo bhAga jamaNA hAtha tarapha rahe evI rIte pahelI barAbara ardhabhAganI 1 ghaDI vALIne punaH "bIjI ghaDI upalA bhAgamAM Azare be aMgula pahoLI dRSTi sanmukha pADavI, jethI upara be aMgula jeTalA bhAgamAM 4 paDa ane nIce cAra aMgula keTalA bhAgamAM be paDa thAya. tathA caravaLo dazIo sahita 32 aMgula rAkhavo, jemAM 24 aMgulanI dAMDI ane 8 aMgulanI dazIo hoya. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra artha tattva karI sadaI ne 1bola 174 bhASyatrayam pIThanI ane tyArabAda 6 paDilehaNA be paganI, e pramANe zarIranI pacIsa paDilehaNA jANavI. 21 muhapattinI kramavAra 25 paDilehaNA vakhate kramavAra ciMtavavA yogya bola A pramANekaI paDilehaNA vakhate? | kyA bola? (paheluM pAsu tapAsatAM bIjAM pAsu tapAsatAM (pahelA 3 purima vakhate samakita mohanIya, mizra mohanIya mithyAtva mohanIya pariharU (3) (bIjA 3 purima vakhate kAmarAga, sneharAga, dRSTirAga pariharUM (3) (pahelA 3 akhoDA karatAM sudeva-suguru-sudharma AdarU (3) 91 pahelA 3 poDA karatAM | kudeva-kuguru-kudharma pariharUM (3) (bIjA 3 akhkhoDA karatAM jJAna-darzana-cAritra AdarU (3) bIjA 3 pakhkhoDA karatAM jJAna-darzana-cAritra virAdhanA pariharU (3) trIjA 3 abboDA karatAM | managumi-vacanagumi-kAyamumi AdarU (3) (trIjA 3 akhkhoDA karatAM | manadaMDa-vacanadaMDa-kAyadaMDa pariharUM (3) // puruSanA zarIranI 25 paDilehaNA che. bhAvArtha:- jamaNA hAthamAM vadhUTaka karelI muhapatti vaDe prathama DAbA hAthanA madhya, jamaNA ane DAbA bhAgane anukrame pramArjavo te vAnamunAnI rU paDilehaNA jANavI, tyArabAda muhapattine DAbA hAthamAM vadhUTaka karI jamaNA hAthanI (DAbA hAthanI jema) traNa pramArjanA karavI te kSaNamunAnI rU paDilehaNA, tyArabAda vadhUTaka chUTA karI daI be cheDe grahaNa karelI muhapatti vaDe mastakanA madhya, dakSiNa (jamaNA) ane vAma (DAbA bhAgane anukrame pramArjavA te zIrSanI rU paDilehaNA tyArabAda e ja krama pramANe avanI rU tathA hRdayanI rU maLI pAMca aMganI 15 paDilehaNA thaI. 1 pIThanI e 4 pramArjanA prasiddhimAM be khabhAnI ane be kakSAnI paDilehaNA gaNAya che, tenuM kAraNa muhapattine prathama tyAMthI ja pheravIne laI javAnI hoya che mATe evI prasiddhi saMbhave che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 175 tyArabAda muhapattine jamaNA hAthamAM laI jamaNA khabhA parathI pheravIne vAMsAno-pIThano jamaNo bhAga (=jamaNAno upalo bhAga) pramArjavo te pIThanI pahelI paDilehaNA jANavI. tyArabAda muhapattine DAbA hAthamAM laI khabhA uparathI pheravI pIThano DAbo bhAga (=DAbA vAMsAno uparano bhAga) pramArjavo te pIThanI bIjI paDilehaNA jANavI. tyArabAda te ja DAbA hAthamAM rAkhelI muhapattine jamaNA hAthanI kakSA (=jamaNI kAkha) sthAne pheravIne jamaNA vAMsAno nIceno bhAga pramArjavo te pIThanI athavA cAlu rIti pramANe kAkhanI trIjI paDilehaNA jANavI. tyArabAda muhapatti jamaNA hAthamAM lai DAbI kakSA (kAna)nA sthAne pheravI DAbA vAMsAnI nIceno bhAga pramArjavo. e pramANe pIkanI vAMsAnI 4 pramArjanA thaI. e 4 paDilehaNAne 2 khabhAnI ane 2 pIThanI paDilehaNA gaNavAno vyavahAra prasiddha che. tyArabAda cAvalA athavA oghA vaDe prathama jamaNA pagano madhyabhAgajamaNo bhAga-DAbo bhAga anukrame pramArjavo. tyArabAda e ja rIte DAbA paganI paNa 3 prArthanA karavI. e pramANe ve pAnI 6 pramArjanA thaI, jethI sarva maLI zarIranI 25 paDilehaNA karavI. (zrI prava0 sAro0 vRttimAM to paganI 6 paDilehaNA muhapattithI karavAnI kahI che parantu mukha AgaLa rAkhavAnI muhapattine page aDADavI yogya na hovAthI oghA athavA caravaLA vaDeja paganI paDilehaNA karavAno vyavahAra che. | strInA zarIranI 15 paDilehaNA | strIonuM hRdaya, tathA zIrSa, tathA khabhA vastra vaDe sadA AvRtta (DhAMkelA) hoya che, mATe te traNa aMganI (anukrame 3-3-43) 10 paDilehaNA hoya nahi, mATe zeSa (=be hAthanI 3-3, mukhanI 3, ane be paganI 3-3 e) 15 paDilehaNA strIonA zarIranI hoya che, temAM paNa pratikramaNa vakhate sAdhvIjInuM zIrSa khulluM rahevAno vyavahAra hovAthI 3 zIrSa paDilehaNA saha 18 paDilehaNA sAdhvIjIne hoya che). e zarIranI pacIsa paDilehaNA vakhate paNa pacIsax bola manamAM ciMtavavAnA kahyA che. 1 pravRttimAM tevo vyavahAra dekhAya che. prava0 sAro0 ane dharma saMvanI vRttimAM to sAdhvIjInI 18 paDilehaNA kahI nathI, phakta strInI 15 paDilehaNA kahI che. paranuM bhASyanA jJA0 vi0 sU0 kRta bAlAvabodhamAM kahI che. x te pacIsa bola A pramANe anukrame jANavA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 bhASyatrayam navatara :- pUrve kahelAM pacIsa Avazyaka vagere vidhipUrvaka karavAthI zuM phaLa thAya? te A gAthAmAM darzAve che Avassaesu jaha jaha, kuNai payattaM ahINamairittaM / tivihakaraNovautto, taha taha se nijjarA hoi // 22 // zabdArtha :TTI=ahIna, saMpUrNa, anyUna. | vaDo=upayogavALo () ajiMkaadhika (nahi). | se tene thArtha :- je jIva guruvaMdananAM pacIsa Avazyakone viSe (temaja upalakSaNathI muhapattinI ane zarIranI paNa pacIsa-pacIsa paDilehaNAne viSe) traNa prakAranA karaNa vaDe (mana-vacana-kAyA vaDe) upayukta-upayogavALo thaIne jema jema anyUnAdhika (nyUna nahi tema adhika paNa nahi evo yathAvidhi) prayatna kare tema tema te jIvane karmanI (3) DAbA hAthanA 3 bhAga paDilehatA |(3) hAsya-rati-arati pariharUM (3)jamaNA hAthanA " " " |(3) bhaya-zoka-durgachA pariharUM (3) mastakanA (3) kRSNalezyA - nIlalezyA kApotalezyA pariharU (3) mukha uparanA " " " (3) rasagArava-RddhigArava-zAtA - gArava pariharuM (3) hRdayanA 3) mAyAzalya - niyANazalya mithyAtvazalya pariharUM (4) 2 khabhA ne 2 pITha maLI 4 bhAga "| (4) krodha-mAna-mAyA-lobha pariharU | (3)jamaNA paganA 3 bhAga " | (3) pRthvIkAya-apakAya teukAyanI rakSA karUM. (3) DAbA paganA " " " | (3) vAyukAya-vanaspatikAya-traNa kAyanI jayaNA karuM. 25 25 bola 1 dharmAnuSThAna to jeTaluM adhika thAya teTaluM zreSTha ja gaNAya, e vAta jo ke satya che, paraMtu te aniyata vidhivALA dharmakAryone aMge samajavuM, ane niyata (maryAdita) vidhivALA dharmakAryomAM-dharmAnuSThAnomAM to je vidhi maryAdita karI hoya te vidhithI kiMcit nyUnatA temaja kiciMtu adhikatA paNa na thavI joIe, kAraNa ke tethI vidhimArga anavasthita thatAM dharmano paNa viccheda thavAno prasaMge upasthita thAya. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 11, 12 13 14 1 5 guruvaMdana bhASya 177 (ghaNI) adhika adhika nirjarA thAya (ane upayoga rahita avidhie hInAdhika kare to te muni paNa virAdhaka jANavA). rerA bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. avataraVT :- have A 3 gAthAmAM guruvaMdanamAM (dvAdazAvarta vaMdanamAM) TALavA yogya 3ra doSanuM 2 | FAra kahevAya chedos aNADhiya thaDDhiya, paviddha paripiMDiyaM ca ttolgii| aMkusa kacchabhariMgiya, macchuvvattaM maNapauDheM // 23 // veiyabaddha bhayaMtaM, bhaya gArava mitta kAraNA tinnaM / paDiNIya slu tajjhiya, saDha hIliya vipaliuMciyayaM // 24 // diTThamadig siMga, kara tammoaNa aliddhaNAliddhaM / UNaM uttaracUlia, mUaM DhaDDhara cuDaliyaM ca // 25 // zabdArtha :- gAthArthane anusAra jA :- anAdata (anAdara) doSa stabdha doSa-praviddha doSa-paripita doSa-Tolagati doSa-aMza doSa-karachapariMgita doSa-masyovRtta doSa-mana praduSTa doSa-vedikabaddha doSa-bhajanata doSabhaya doSa-gArava (gaurava) doSa-mitra doSa-kAraNa doSa - 17 18 19 20 21 30 31 5 2 9 11 12 13 14 15 16 17 stana doSa-pratyenIka 2 2 pa-tajita 20 poSa-zaTha doSa 2 5. 22 26 28 29 31 holita doSa-viparikaMcita dopadAra dopa-ge doSa kara doSa -(tamocana) karamocana doSa-AzliSTa anAzliSTa doSa UMne doSa-uttaracUDa (uttaracUlikA) doSa-mUri doSa-Tara doSaane cuDalika doSa (e 32 doSa TALI guruvaMdana-dvAdazAva vaMdana karavuM) ra3ra4rapI. 32 12 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 bhASyatrayam bhAvArtha:- guruvaMdanamAM TALavA yogya 32 doSanuM kiMcit svarUpa kahevAya che te A pramANe- 2 anAvRta (anAdara) Topa-anAdarapaNe saMbhrama (eTale cittanI utsukatA) sahita vaMdana karavuM te (ahIM ADhA=Adara te rahita hovAthI aNADhiya doSa kahevAya che.) ra stabdha roSa-mada (jAtimada vagere mada) vaDe stabdha-akkaDa-abhimAnI thaI vaMdana kare te. rU praviddha ropa-vaMdanA asthAne choDIne eTale adhUrI rAkhIne bhADatanI peThe nAsI jAya che. A doSavALuM vaMdana anupavAra vaMdana kahevAya che. 4 paffpaMDita doSa-ekatra thayelA ghaNA AcAryAdikane judI judI vaMdanA vaDe na vAMdatAM eka ja vaMdanAthI sarvane vAMde te. athavA AvartAne ane sUtrAkSarone yathAyogya judA na pADatAM bhegA karI nAkhI vaMdanA kare che. athavA be kukSi upara ( keDa upara DAbo jamaNo) be hAtha sthApavAthI piDita (=bhegA) thayelA hAthapaga pUrvaka vaMdana kare te e traNa artha jANavA. KyetrAti ropa-Tola eTale tIDa tenI mAphaka (vaMdana karatI vakhate) pAcho haThe, ane AgaLa (sanmukha) khase, e pramANe AgaLa pAchaLa kUdakA mArato vAMde te. - 6 aMkuza ropa-hAthIne jema aMkuzathI yathAsthAne laI javAya athavA besADAya che, tema ziSya paNa vaMdanArthe AcAryano hAtha athavA kapaDuM jhAlIkheMcI yathAsthAne lAvI athavA besADI vaMdanA kare che, athavA rajoharaNane 1 vAyu AdikathI nahi namatuM aMga vya stavya ane abhimAnathI nahi namavuM te bhAva tathi tenA 4 bhAMgA A pramANe-(1) dravyathI stabdhabhAvathI astabdha, (2) bhAvathI stabdha-dravyathI astabdha, (3) dravyathI stabdhabhAvathI paNa stabdha ane (4) dravyathI astabdha ane bhAvathI paNa astabdha, e cAra bhAMgAmAM cotho bhaMga zuddha che, ane zeSa traNa bhaMgamAM bhAvathI stabdha to azuddha ja che. tathA dravyathI stabdha te (pahelA bhAge) zuddha ane (trIje bhAMge) azuddha paNa hoya. 2 prathama praveza Adi sAcavavA yogya sthAno adhUrAM rAkhIne nAsI javuM te asthAne choDavuM gaNAya. 3 bhADutI gADAvALo koIka vyApArInAM vAsaNo bIjA nagarathI te vyApArIne tyAM lAvyo. vyApArIe kahyuM huM vAsaNo utAravAnuM sthAna dekhuM teTalIvAra jarA thobhaje, tyAre bhADutIe kahyuM bhADuM nagara sudhI lAvavAnuM TharAvyuM che, parantu thobhIne tamArA batAvelA sthAne vAsaNo utAravAnuM TharAvyuM nathI, ema kahI asthAne ja te vAsaNo ThAlavI cAlyo gayo tema. 4 e trIjo artha dharmasaMgrahavRttimAM kahelo lakhyo che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 179 aMkuzanI peThe be hAthe jhAlI vaMdanA kare che. anya AcAryo kahe che ke-aMkuzathI hasti (nA zIrSa)nI peThe (vaMdana karatI vakhate) zIrSane nIcuM UMcuM karavuM te. ema *traNa artha jANavA. 7 chAta -kacchapa eTale kAcabo, tenI peThe riMgato eTale abhimukha (sanukha) ane pazcAtumukha kiMcit zarIrane calAyamAna karato vaMdanA kare, eTale UbhA rahIne "tittI sannayarAe" ityAdi vaMdanAkSaro bolatI vakhate, ane besIne "aho kAya" ItyAdi akSaro bolatI vakhate zarIrane guru sanmukha ane pazcAtu=potAnA tarapha UbhA UbhA temaja beThAM beThAM hiMDolAnI peThe halAvyA kare che. 8 movRtta Topa-matsya (mAchaluM) jema jaLamAM uchALo mAratuM zIdhra upara Ave che, ane punaH nIce DUbatI vakhate potAnuM zarIra ulaTAvI zIdhra DUbI jAya che, tema ziSya paNa UThatI ane besatI vakhate ekadama uchaLavA sarakho zIgha UThe ane bese te malyovRtta athavA matsyodyuta doSa kahevAya athavA malyu jema uchaLIne DUbatI vakhate zarIra ekadama pheravI-palaTAvI nAkhe che, tema ekane vaMdanA karato punaH (pAse-paDakhe vA pazcAt beThelA) bIjA AcAryAdikane vAMdavA mATe tyAM ne tyAM ja beTho chatAM potAnuM zarIra ekamada ghumAve pheravI de, parantu jayaNAthI UThIne tyAM na jAya te maryAvarta doSa paNa A doSamAM ja aMtargata che. ahIM matsyanuM "udhRta" eTale UMcuM uchaLavuM ane "Avarta" eTale zarIrane goLAkAramAM parAvartavuM-pheravI devuM-ghumAvavuM evo zabdArtha che. 2 mana:praduI Topa-vaMdanIya AcAryadi koI guNa vaDe hIna hoya to te hIna guNane manamAM lAvI asUyA sahita (arucipUrvaka) vaMdanAkare te. athavA 'Atmapratyaya ane parapratyayathI utpanna thayelA manodveSapUrvaka vaMdanA kare te. *bIjo artha Ava0 vRtti tathA bhASyAvacUrimAM paNa che, to paNa prava0 sAro0 vRttimAM e bIjA ane trIjA artha mATe paNa "sUtrAnusArI nathI mATe "tattva bahuzrutagamya" kahyuM che. dharma saM0 vRttimAM traNe artha kahyA che. + kAcabo potAnI Dokane pIThamAMthI vAraMvAra bahAra kADhe che ane punaH pAcho kheMcI le che te kAcabAnuM riMgaNa kahevAya. 1 gurue ziSyane potAne kahyuM hoya to Atmapratyaya, ane ziSyanA mitrAdika AgaLa ziSyane rUbarUmAM kahyuM hoya to parapratyaya manaHpradoSa jANavo. (prava0 sAro0 vRttiH) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 bhASyatrayam 20 viddha roSa-be jAnu (ghuMTaNa) upara be hAtha sthApIne, athavA be jAnunI nIce be hAtha sthApIne, athavA be jAnunA paDakhe be hAtha sthApIne, athavA be hAtha khoLAmAM rAkhIne, athavA eka jAnune be hAthanI vacce rAkhIne ema pAMca prakAre vaMdanA kare to te pAMca prakArano vedikAbaddha doSa jANavo. (ahIM vedikA eTale hAthanI racanA-sthApanA te vaDe baddha eTale yukta te vedikAbaddha doSa.) 22 mananta ToSa- A guru mane bhaje che eTale seve che, (eTale mArI sArI rIte baradAsa kare che) mane anusare che, temaja AgaLa paNa mane bhajaze (anuvartaze-mArI sevA baradAsa karaze) evA abhiprAyathI vaMdanA karavI, athavA he gurujI ! ame tamane vaMdanA karatA UbhA chIe ema kahevuM te. 22 maya ropa-vaMdanA nahi karuM to guru mane saMghathI, kulathI, gacchathI athavA kSetrathI bahAra karaze (kADhaze) evA bhayathI vaMdanA karavI te. 23 maitrI roSa-AcArya mArA mitra che, athavA AcArya sAthe mAre maitrI (mitratA) thaze ema jANIne vaMdana karavuM te. - 24 jaurava Sa-sarva sAdhuo jANe ke A sAdhu vaMdanAdi sAmAcArImAM ati kuzaLa che, evA garvathI-mAnathI Avarta vagere vaMdanavidhi yathArtha kare te. 25 vAra ropa-jJAna, darzana ane cAritrano lAbha e traNa kAraNa varjIne zeSa vasa-pAtra AdinA lAbhanA kAraNathI vaMdana karavuM te. (ahIM jJAnAdikanA lAbhane jo ke kAraNadoSamAM gaNyo nathI to paNa lokamAM pUjA-mahattvAdi mATe jJAnAdi traNenA lAbhanI icchA paNa kAraNa doSamAM gaNAya.). 26 tenA Topa-vaMdanA karavAthI mArI laghutA jaNAze evA abhiprAyathI chAno-chUpo rahI vaMdana karI levuM, athavA koI dekhe na dekhe tema utAvaLathI karI levuM te stana (eTale coravat chAno ane utAvaLo) doSa jANavo. - 27 pratyenI Topa-paMdaramI gAthAmAM kahelA vaMdanA nahi karavAnA avasare viMdanA karavI te. - 28 4 roSa - guru roSAyamAna hoya te vakhate vaMdana karavuM athavA pote roSamAM-krodhamAM vartatAM vaMdana karavuM te banne rIte rujha doSa jANavo. 1 A artha jo ke 17mA pratyenIkanA eka avayavamAM antargata (gauNapaNe rahyo) che, to paNa ahIM roSanI mukhyatAe mukhya gaNIne kahyo che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 181 - 26 varnanA ropa-"he guru ! kAinA mahAdeva sarakhA tamo na vAMdavAthI roSa karatA nathI,tema vAMdavAthI prasanna paNa thatA nathI, mATe ame vAMdIe ke na vAMdIe te badhuM tamAre mana sarakhuM ja che" ema (vacanathI) tarjanA karato vaMdanA kare che, athavA aMgulI Adika vaDe (kAyAthI) tarjanA karato vaMdana kare te. - 20 za8 ropa-vaMdana te vizvAsa upajAvavAnuM kAraNa che, ema mAnI lokamAM vizvAsa upajAvavAnA abhiprAyathI yathArtha vidhi sAcavI vaMdanA kare te. (ahIM zaTha eTale kapaTabhAva jANavo.) athavA mAMdagI vagerenuM bahAnuM kADhI yathAvidhi viMdanA na kare te paNa zaTha doSa jANavo. - 21 rItita roSa-he guru ! tamane vAMdavAthI zuM? ItyAdi vacanothI helanAavajJA karato vaMdana kare te. 22 vipati () kuMvita koSa-thoDI vaMdanA karIne vacce dazakathAdika vikathAo kare che. enuM *viparikaMcita nAma paNa che. ra3 daSTi roSa-ghaNA sAdhuo vaMdana karatA hoya te vakhate koI sAdhunI othe-oDamAM rahIne athavA aMdhArAmAM guru na dekhe tyAre vaMdanA karyA vinA Ubho rahe athavA besI rahe, ane guru dekhe ke turta vaMdana karavA mAMDe che.' ra4 na toSa-pazunAM be ziMgaDAM jema mastakanA DAbA jamaNA be bhAgamAM hoya che, tema ahI potAnA lalATanA be paDakhe vaMdana kare che. arthAt "aho kAya kAya" e padonA uccAra vakhate lalATanA madhya bhAge be hAtha (nI aMjali) sparzI-lagADI Avarta (vA vaMdana) na karatAM lalATanA DAbA-jamaNA e be paDakhe hAtha lagADI vaMdana kare te zRMga doSa. ra6 vara ropa-A vaMdana karavuM te paNa arihaMta bhagavaMta rUpI rAjAno vA guno kare che ema samajI vaMdana karavuM te. radda ramIvana Topa-sAdhu thavAthI laukika (rAjAnA) karathI to chUTyA, parantu arihaMtarUpI rAjAnA (vAMdaNAM davArUpI) karathI hajI chUTA thayA nathI, ema kara cUkavavA sarakhuM samajI vaMdana kare te. ra7 mAhniI-nAdi to- aho kAya kAya ityAdi 6 Avarta karatI vakhate be hAtha rajoharaNane ane mastake lagADavA-sparzavA joIe, te yathAvidhi *e zabdamAM "vi" ane "pari" e be upasarga che, ane kuMca dhAtuthI banato kaMcana zabda alpa karavAnA arthavALo che jethI kuMci=alpIkRta ardhakRta vaMdanA. 1 soLamA stana doSamAM dAdaSTa kahela che te loka vaDe daSTAdeSTa che. ane A trevImA doSamAM guruvaDe adRSTAdaSTa ziSya jANavo. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 bhASyatrayam na sparze to (bannaI sparza, astiSTa-asparza) te doSarUpa che. ahIM sparzanA 4 bhAMgA thAya che temAM pahelo bhAMgI zuddha che te A pramANe(1) be hasta vaDe | rajoharaNane sparze - ane mastakane sparze (zuddha) (2) be hasta vaDe | rajoharaNane sparze - ane mastakane na sparze ) (3) be hasta vaDe | rajoharaNane na sparze - ane mastakane sparze azuddha (4) be hasta vaDe | rajoharaNane na sparze - ane mastakane na sparze. 28 jUna - vaMdanasUtranA vyaMjana(=akSara), abhilApa (pada-vAya), ane Avazyaka (je pUrve pacIsa kahyAM che te) nyUna kare, paNa paripUrNa na kare te. - rara 3ttaravU : (3ttaravUti) doSa- (uttara eTale) vaMdana karyA pachI paryanta (cUDa eTale UMcI zikhA te sarakhA) moTA sAde "mayUeNa vaMdAmi" e cUlikArUpe adhika kahevuM te. 30 mU DoSa-mUka-mUMgA manuSyanI peThe vaMdanasUtranA akSaro AlApaka ke Avartano pragaTa uccAra kare nahi, paraMtu moDhe gaNagaNIne athavA manamAM bolIvicArIne vaMdana kare te. rU2 ropa-ghaNA moTA sAde bolIne vaMdana kare te. rUra nyUna Topa-cuDalika eTale baLatuM uMbADiyuM, te jema cheDAthI dharIne goLa bhamAvAya che (bALako bhamAve che), tema rajoharaNane cheDethI dharIne bhamAvato vaMdana kare che, athavA hAtha lAMbo karIne "vaMdana karuM chuM" ema kaheto chato vaMdana kare che, athavA hAtha lAMbo karI bhamAvato chato "sarvane vAMduM chuM" ema kahI vaMdana kare che. ema traNa artha jANavA. - navatara :- pUrve traNa gAthAmAM je batrIsa doSa-kahyA, te batrIsa doSa rahita viMdana karanArane zuM phaLa thAya? te A gALAmAM darzAve che. battIsadosa-parisuddhaM, kiikammaM jo pauMjai gurugaM / so pAvai nivvANaM, acireNa vimANavAsaM vA // 26 // zabdArtha :go=je sAdhu di=zIdhra pajna kare, prayuje thArtha :- je sAdhu (sAdhvI, zrAvaka ke zrAvikA) gurune batrIsa doSa vaDe atyaMta zuddha. (=batrIsa doSa rahita) kRtikarma (=AdazAvarta vaMdana) kare te sAdhu (vagere) zIdhra nirvANa-mokSa pAme athavA to vimAnamAM vAsa (vaimAnika devapaNuM) pAme 26ll bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 183 avataraLa :- gurune vaMdana karavAthI 6 guNa utpanna thAya che te saMbaMdhI 14 muM dvAra kahevAya che. iha chacca guNA viNao - vayAra mANAibhaMga gurupUA / titthayarANa ya ANA, suyadhammArAhaNA'kiriyA // 27 zabdArtha :-gAthArthane anusAre thArtha :- ahIM (gurune vaMdana karavAmAM) cha guNa thAya che te A pramANe(1) vinayopacAra X eTale vinaya guNa utpanna thAya che. (2) mAnabhaMga eTale abhimAna ahaMkAra vagereno bhaMga-nAza thAya che. (3) gurupUnA gurujananI 'samyak pUjA (=satkAra) thAya che, (4) zrI tIrthaMkara bhagavaMtanI AjJAnuM ArAdhana eTale AjJAnuM pAlana thAya che. (5)zrutadharmanI ArAdhanA thAya che, ane paraMparAe (6) ayiA eTale 'siddhi thAya che, II27aa bhAvArtha:- gAthArthavat sugama che. paraMtu vizeSa e che ke vaMdana karavAthI 6 prakAranA guNa kahyA che, tema gurune vaMdana na karavAthI 6 prakAranA doSa paNa kahyA che, te A pramANe mANo aviNaya khisA, nIyAgoyaM abohi bhavavuDDhI / anamaMte chaMddonnA (vRM aDanavasayamaNiM III) dha. saM. vRtti. x vinaya te ja upacAra=ArAdhanAno prakAra te vinayopacAra. 1 abhimAna rahita vinItapaNe vaMdana karavAthI ja samyak mumUnA gaNAya che. 2 "vinaya te dharmanuM mULa che" evI tIrthaMkara bhagavaMtanI AjJA che mATe. 3 vaMdana pUrvaka ja zruta grahaNa karAya che mATe vaMdana karavAthI zrutanI ArAdhanA thAya che. 4 guru vaMdanathI paraMparAe siddhipadanI prApti thAya che te saMbaMdhI zrI siddhAntamAM A pramANe kahyuM chethaaruuvaann bhaMte samaNaM vA mAhaNaM vA vaMdamANassa vA pajjuvAsamANassa vA vaMdaNA pajjuvAsaNA yAjiMttA pannattA ? uttara-goyamA savaLatA ityAdi AlApakano (kathanano) bhAvArtha A pramANe he bhagavan ! tathA svarUpavALA zramaNa athavA mAhaNane vaMdana karatA athavA paryupAsanA karatA evA sAdhunI te vaMdanA ane paryApAsanA zuM phaLavALI kahI che ? (hoya ?) uttara-he gautama ! zAsrazravaNa rUpa phaLa hoya. prazna-te zravaNanuM zuM phaLa ? uttara-jJAna phaLa. pra-jJAnanuM phaLa zuM ? u-vijJAna phaLa. pra0-vijJAnanuM zuM phaLa ? u0-paccakkhANa phaLa. e pramANe paccakkhANanuM saMyama phaLa, saMyamanuM anAzrava (saMva2) phaLa, anAzravanuM tapa phaLa, tapanuM vyavadAna (nirjarA) phaLa, nirjarAnuM akriyA phaLa ane akriyAnuM siddhigati phaLa che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 bhASyatrayam artha :- gurune namaskAra (vaMdana) nahi karavAthI abhimAna avinaya-hiMsA (niMdA athavA lokano tiraskAra)-nIca gotrano baMdha-samyakatvano alAbha-ane saMsAranI vRddhi e cha doSa utpanna thAya che, e pramANe dvAdazAvarta vaMdananA 198 bola jANavA.-). avatara:- guru sAkSAt na vartatA hoya tyAre konI AgaLa vaMdana karavuM? te saMbaMdhI (eTale gurunA abhAve gurunI sthApanA sthApavA saMbaMdhI) 5 dAra kahevAya che. guruguNajuttaM tu guruM, ThAvijjA ahava tattha akkhaaii| ahavA nANAi tiyaM, Thavijja sakkhaM guruabhAve // 28 // zabdArtha :nuttansahita | avasthA=akSa vagere (ariyA vagere) vijA sthApavA savuM=sAkSAt, pratyakSa. thArtha :- sAkSAt gurunA abhAve gurunA 36 guNa yukta sthApanA guru sthApavA (eTale gurunI sabhUta sthApanA sthApavI) athavA (tevI saMbhUta sthApanA sthApavAnuM na bane to) akSa (caMdana-ariyA) vagere tenI asabhUta sthApanA) athavA jJAnAdi traNane sthApavAM, (eTale jJAna-darzana-cAritranAM upakaraNane guru tarIke mAnIne tevI saMbhUta sthApanA sthApavI.) mAvArtha:- gAthArthavat sugama che. avatAra :- pUrva gAthAmAM gurunA abhAve gurunI sthApanA aDDA eTale akSa vagerethI sthApavAnI karI temAM "akSa vagere" ema kahevAthI kyA kyA padArtho (vaDe gurusthApanA sthApavI) ? tema ja te sthApanA kevA prakAranI ? ane keTalA kALa sudhInI gaNavI ? te A gAthAmAM darzAvAya cheakkhe varADae vA, kaTe putthe a cittakamme a / sabbhAvamasabbhAvaM, gaThavaNA ittarAvakahA // 29 // zabdArtha :Q=akSa (mAM) masanmAvaM=asaddabhAva sthApanA varIvarATaka, koDA phattara =I vara, alpakALanI sanmAvaM=saddabhAva, sthApanA mAvAyAvat kathita, haMmezanI pathArtha:- gurunI sthApanA akSamAM, varATaka-koDAmAM, kASThamAM, pustamAM ane citrakarmamAM (citrama) karAya che te sadbhAva sthApanA ane asadbhAva sthApanA ema be prakAranI che; punaH te pratyeka ivara ane yAvat kathita ema be-be prakAranI che ll2lA 1-2 gurunA sarakhA puruSa AkAravALI mUrti te gurunI sat bhUta sthApanA ane puruSAkAra sivAya game tevA AkAravALI vastumAM gurupaNuM AropavuM te gurunI samUta sthApanA e banne sthApanA gAthAmAM garbhita darzAvI che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 185 bhAvArtha :- akSa eTale ariyA ke je vartamAna kALamAM paNa muni mahArAjo sthApanAmAM rAkhe che, te samudramAM zaMkhanI peThe utpanna thatA dvIndriya jIvonuM acitta kalevara-zarIra che, paraMtu zaMkha vagerenI mAphaka te paNa bahu uttama-zreSTha padArtha hovAthI zAstrane viSe temAM gurunI sthApanA karavAnuM kahyuM che, tema ja tenAM lakSaNa tathA phaLa vagere cauda pUrvadhara zrI bhadrabAhu svAmIe sthApanAkalpa (kulaka)mAM kahela che. tathA vATavjha eTale traNa lITIvALA koDA jANavA. te hAla sthApanAcArya tarIke dekhavAmAM AvatA nathI, to paNa temAM gurunI sthApanA thaI zake che. akSa ane koDAmAM gurunI sthApanA karavI te asadbhAva sthApanA jANavI, kAraNa ke temAM guru sarakho puruSa AkAra nathI. tathA caMdananA kASTha sarakhA bIjA paNa uttama kASThane ghaDIne guru sarakho AkAra banAvI te kASThamUrtimAM gurunA 36 guNa pratiSThA vidhipUrvaka sthApI tene guru mAnavA te gurunI sadbhAva sthApanA jANavI. cAritranA upakaraNa tarIke dAMDo athavA odhAnI dAMDI vagere sthApavI te gurunI kASTha saMbaMdhI asadbhAva sthApanA jANavI. pusta eTale lekha karma arthAt raMga vagerethI gurunI mUrti AlekhavI te, athavA pustaka je jJAnanuM upakaraNa che tene guru tarIke sthApavuM te paNa gurusthApanA jANavI. tathA vinrarma eTale pASANa vagere ghaDavA yogya padArthane dhaDIne athavA korIne gurumUrti banAvI hoya temAM paNa gurunI sthApanA karAya che, e pustacitrakarmAdimAM yathAyogya sadbhAva athavA asadbhAva sthApanA sva-buddhithI vicAravI. tathA upara kahelI banne prakAranI sthApanA gurUvaMdana athavA sAmAyika vagere dharmakriyA karatAM sudhI ja alpakALa sthApavI te tvara sthApanA eTale alpakALanI sthApanA jANavI, ane pratiSThAdika vidhipUrvaka karelI sthApanA to te dravya-vastu jyAM sudhI rahe tyAM sudhI gururUpe manAya che, mATe te yAvathita 1 vartamAnamAM akSAdikanI je gurusthApanA sthapAya che, te vartamAna sAdhuparaMparAnA mULa guru zrI sudharmAM gaLadharanI jANavI. kAraNa ke temanI ja ziSya-paraMparA paMcama ArAnA paryanta sudhI cAlavAnI che, ane zeSa gaNadharo kevaLajJAna pAmI gayA hovAthI temaNe potAnI sAdhusaMtati zrI sudharmAsvAmIne soMpelI che. tethI ja zrI vIra prabhue vartamAna zAsana zrI sudharmA gaNadharane soMpyuM hatuM. 2 vartamAna kALamAM kharataragacchanA munirAjo kASThanI asadbhAva sthApanA rAkhe che, ane te sukhaDanI eka ja nAnI peTImAM ghaDelI 5 sogaThI sarakhA AkAranI hoya che ke je paMcaparameSThine sUcavanArI manAya che. 3 e artha citrakarmamAM paNa karavo hoya to karI zakAya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 bhASyatrayam sthApanA jANavI, (emAM yAvatu=jayAM sudhI kAyama rahe tyAM sudhInI kathita=kahevAyelI-kahelI te "yAvaskathita" evo zabdArtha che)e sthApanAne paNa sAkSAt guru tulya gaNI tenI sAkSIe dharmakriyA karavI, ane gurunI jema guru sthApanAnI paNa AzAtanA na karavI. mAvatara :- guru na hoya to gurunI sthApanA karavAnuM zuM kAraNa? ane tethI kAryasiddhi kevI rIte manAya ? te daSTAnta sahita A gAthAmAM darzAvAya cheguruvirhNmi ThavaNA, guruvaesovadaMsaNatthaM ca / jiNavirahaMmi jiNabiMba-sevaNAmaMtaNaM sahalaM // 30 // zabdArtha :3varsi=upadeza-Adeza-AjJA mAmaMtapa AmaMtraNa 3vavaMsa thiM darzAvavAne arthe sada=saphaLa gAthArtha:- sAkSAt guruno viraha hoya tyAre (gurunI) sthApanA karAya che, ane te sthApanA guruno Adeza dekhADavAne hoya che. mATe gAthAmAM kahelA zabdathI sthApanA vinA dharmAnuSThAna na karavuM.) (temAM daSTAnta-) jema sAkSAt jinezvaranotIrthaMkarano viraha hoya tyAre jinezvaranI pratimAnI sevA ane AmaMtraNa saphaLa thAya che (tema gurunA abhAve gurunI pratimA-sthApanA samakSa karelI dharmakriyA paNa saphaLa thAya che-Iti saMbaMdha ll30 bhAvArtha:- gAthArthavatu sugama che, tAtparya e ja ke sthApanA AgaLa sAmAyika, pratikramaNa Adi dharmAnuSThAna karatI vakhate jANe sAkSAt guru AgaLa ja te kriyAo karIe chIe, ane temAM mAgavAmAM AvatA Adezo-AjJA-sammati paNa sAkSAt guru mahArAja pAse ja magIe chIe, ane sAkSAt guru mahArAja ja te Adeza-AjJA Ape che ema samajavuM joIe. A gAthAono bhAvArtha darzAvI Ape che ke-zrI jinendra zAsanamAM gurunuM keTaluM atyaMta mAna che ? tema ziSyoe guruno keTalo badho vinaya sAcavavo joIe. teno anahada citAra e gAthAomAM spaSTa dekhAI Ave che. 3vatara :- have (avagraha) eTale guruthI keTale dUra rahevuM tenuM ud muM dara kahe checudisi gurugaho iha, ahuTTha terasa kare saparapakkhe / aNaNunnAyassa sayA, na kappae tattha paviseuM // 31 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 35ho=avagraha sahave, atha =sADA traNa (hAtha) guruthI sAdhune guruthI zrAvakane zabdArtha : guruNIthI sAdhvIne guruNIthI zrAvikAne aLazunnAyaAE=gurunI AjJA nahi lIdhela evA (sAdhu Adika)ne gathArtha :- have ahIM cAre dizAmAM guruno avagraha svapakSane viSe gA hAtha che, ane 525kSane viSe 13 hAtha che, mATe te avagrahamAM gurunI AjJA nahi lIdhelA evA sAdhune-sAdhue praveza karavo haMmezAM-kadI paNa na kalpe // 31 // bhAvArtha :- ahIM puruSa AzrayI puruSa svapakSa ane strInI apekSAe strI svapakSa ema be prakArano svapakSa che, tathA puruSApekSAe strI ane strI apekSAe puruSa, ema parapakSa paNa be prakArano jANavo. tyAM svapakSe grA hAtha ane parapakSe 13 hAtha dUra rahevuM te A pramANe gA hAtha avagraha sa (pad)=sva (pakSamAM) pApazrle=para pakSamAM 2 svapakSa 187 13 hAtha avagraha guruthI sAdhvIne guruthI zrAvikAne guruNIthI sAdhune guruNIthI zrAvakane e kahelA avagrahamAM gurunI athavA guruNInI AjJA lIdhA vinA praveza karavo kalpe nahi. e avagrahathI gurunuM sanmAna sacavAya che, gurunI AzAtanAo TaLe che, temaja potAnuM zIla-sadAcAra paNa sArI rIte sacavAya che. ityAdi aneka guNa utpanna thavAnA kAraNathI zrIjinendra bhagavaMtoe avagrahanI maryAdA bAMdhelI che, mATe te samyak prakAre sAcavavI e ja parama-kalyANanuM kAraNa che. avataraLa :- have vaMdanasUtranA sarva akSaranI saMkhyAnuM 7 muM dvAra tathA padanI saMkhyAnuM 28 muM dvAra kahevAya che paNa tiga bArasaduga tiga, cauro chaTTANa paya iguNatIsaM / guNatIsa sesa AvassayAi, savvapaya aDavannA ||32|| zabdArtha H- gAthArthane anusAre sugama che. gAthArtha :17 muM akSaradvAra sugama hovAthI kahyuM nathI, ane 18 muM padadvAra A pramANe-(vaMdananAM AgaLa kahevAtAM 6 sthAnane viSe anukrame) 5-3-12-2-34 e pramANe cha sthAnamAM 29 pada che, temaja zeSa rahelAM bIjAM paNa "AvastiAe' ityAdi 29 pada che, jethI sarva 56 58 (aThThAvana) che. II32 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam bhAvArtha :- 17 muM akSaradvAra sugama hovAthI gAthAmAM kahyuM nathI, to paNa ahIM kiMcit darzAvAya che-vaMdanasUtramAM sarva akSara 226 (baso chavIsa) che, temAM laghu akSara 201 (baso eka) che, ane guru akSara (joDAkSara) pacIsa che te A pramANe--chA-nA-TMA-khkho-kha-uM-ttA-naM-ka-kSa-zI-tra-chA-- - -I-va--mA-dha-sva-za-ppA e sattaramuM akSaradvAra kahyuM. 188 ba-jo-da 18 muM *padadvAra A pramANe-33 mI gAthAmAM vaMdanA karanAranAM je 6 sthAna kahevAze temAM anukrame 5-3-12-2-3-4 pada che, ane zeSa 29 pada maLI 58 pada che te A pramANe phacchAmi - jImAsamaLo - taMttuiM-nALikhkhA- nizIhiyA-(e prathamasthAnanAM pAMca pada. tyArabAda) anunALanna-me-midaM (e bIjA sthAnamAM 3 pada. tyArabAda) nisIhi aho jAyaMAyasaMAmuM-ghumaLikhkho-me-jitAmo-aAiMtALuM-vahusumeLame-vivaso-vaLato (e trIjA sthAnamAM 12 pada. tyArabAda nattA-me (e cothA sthAnamAM 2 pada) nALanaM-7-me (e pAMcamA sthAnanAM 3 pada). vAmemiAmAsamaLo-tevasijhaMvakrama (e chaThThA sthAnanAM 4 56,) e pramANe 6 sthAnanAM 29 pada thayAM. (tyArabAda) vastiyA + DaramAmi-camausamaLAnaMdevsiyaae-aasaaynnaae-tittiirsNnnyraae - jaMkiMci micchAe - maNadukkaDAe 1 5 10 15 2 11 12 13 14 vayaDudhI DA-nAyaDu DAr-vhoddAd-mALA-mAyA-lobhA-savajAti 16 17 19 19 20 yAe - savvamicchovayArAe - savvadhammAikka maNAe - AsAyaNAe jo me ai 21 22 23 24 26 27 28 25 29 Aro-go-taska-vamAsamaLo-DiramAmi-nivAmi-rihAmi-abALa vosimi // avataraLa :- have vaMdanA karanAra ziSya je cha bAbata pUrvaka gurune vaMdanA kare che te ziSyanAM 6 sthAna kahevAya, tenuM z nuM dvAra A gAthAmAM kahe che. icchA ya aNunnavaNA, avvAbAhaM ca jatta javaNA ya / avarAhakhAmaNAvi a, vaMdaNadAyassa chaTTANA // 33 // *pavuM 6 vimavatsyantamatra prAhma-iti avasUri : 1 anne e avyaya hovAthI bhinnapada saMbhave che. arthathI to ahoLAyaM eka ja gaNAya tethI ja Ava0 sUtramAM eka zabdathI lakhela saMbhave che. + Avazyaka sUtramAM stri e joDAkSara che tathA zrI jJAnavimalasUrinA bAlAvabodhamAM kahyuM che ke "e pada anavasthita hovAthI gaNatarImAM keTalAka AcAryo gaNatA nathI, giMiva miAd ne eka ja pada mAne che, mATe zrI bahuzruta kahe te pramANe." Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 189 zabdArtha :anuvaUTI=anujJApana satta-yAtrA(=saMyamayAtrA) mabrAvAhiM avyAbAdha (=sukha-zAtA). navaUT=yApanA(=dehasamAdhi) varada aparAdha mAthA - icchA-anujJA-avyAbAdha-saMyamayAtrA-dehasamAdhi-ane aparAdhakhAmaNA e vaMdana kanAra ziSyanAM 6 sthAna che. [33 mAvAI - prathama "rUchAmi umAsamano vaM3i gAvaLajJA niribApu" e pAMca pada bolavAthI ziSya gurune potAnI vaMdanA karavAnI icchA-abhilASA darzAvI, mATe rUchI e ziSyanuM paheluM vaMdanasthAna kahevAya. - pahelA sthAnamAM jaNAvyuM ke huM vaMdana karavA Avyo chuM mATe "nAra che miDadaMhe bhagavaMta mane mitAvagrahamAM (praveza karavAnI) anujJA Apo (AjJA Apo) e traNa pada vaDe avagrahamAM praveza karavAnI AjJA mAgI te manujJA. e ziSyanuM bIjuM vaMdanasthAna gaNAya. - tyArabAda nitIdithI vakSato sudhInAM bAra pada bolavA vaDe ziSya gurune vaMdanA karavA pUrvaka avyAbAdhA-sukhazAtA pUchI te avyavAdha nAmanuM trIjuM viMdanAsthAna jANavuM. tyArabAda "nA che" e be pada vaDe e=he bhagavaMta ! ApanI nag= saMyamayAtrA sukhapUrvaka varte che? ema pUchavuM te yAtrA nAmanuM cothuM vaMdanasthAna jANavuM. tyArabAda navInne pe e 3 pada vaDe ziSya gurunI yApanA eTale zarIranI samAdhi (sukharUpatA) pUchI che, mATe vApanA ( dehasamAdhi) e pAMcamuM vaMdanasthAna jANavuM. tyArabAda sthAnika umAsamaNo phevasi varUpaM e cAra pada vaDe ziSya potAnA te divase thayelA aparAdhane (sAmAnyathI) khamAve che. mATe kaparAdhakSamApanA e ziSyanuM chaThuM vaMdanasthAna jANavuM. (tyArapachInA pAThamAM vizeSa prakAranA aparAdha khamAve che paraMtu te kSamApanA koI paNa sthAnamAM gaNAyelI nathI). prazna:- avyAbAdha, yAtrA ane yApanA e traNamAM paraspara zuM taphAvata che? uttaraH- khagrAdinA abhighAtathI thayela vyAbAdhA eTale pIDA te dravyavyAbAdhA, ane mithyAtvAdi (zalya)thI thatI pIDA te bhAva-vyAbAdhA te banneno abhAva te ahIM AvyA vAdhA jANavI. tathA sukha pUrvaka saMyamakriyA pravartavI te yAtrA ane auSadhAdi vaDe zarIranI vartatI samAdhi te dravyathApanA, tathA indriya ane 1 mita=gurunA dehapramANavALo eTale 3aa hAtha pramANano avaBcAre dizAno kSetrabhAga te batAvaBda.. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam mananA upazama vaDe vartatI zarIrasamAdhi te bhAvayApanA, e pramANe banne prakAranI yApanA jANavI. e bhAvArthathI traNenI paraspara bhinnatA zuM che te samajAya tevI che. avataraLa :- pUrva gAthAmAM kahela ziSyanA praznarUpa vaMdanasthAnomAM gurunAM paNa uttararUpa 6 vacana hoya che, te cha guruvacana saMbaMdhI 20 muM dvAra A gAthAmAM kahevAya che. chaMde NaNujANAmi, tahanti tubbhaMpi vaTTae evaM / ahamavi khAmi tumaM, vayaNAI vaMdaNarihasa ||34|| zabdArtha : 190 aMteq=icchA vaDe, abhiprAya vaDe. anujJAnAmi=AjJA ApuM chuM. tahatti=temaja, tevIja tumaMvi=tane paNa vaTTa=varte che vaM=emaja saddavi=huM paNa svAmemi=khamAvuM chuM tuma=tane vayaLApheM=e (cha) vacano vaMtA-ahissa=vaMdana karavA yogyanAM (eTale gurunAM) gAthArtha :- chaMdeNa-aNujANAmi-tahatti-tubmapi vaTTae-evaM-ane "ahavi khAmemi tumaM" e 6 vacano gurunAM hoya che II34 bhAvArtha :- ziSya potAnA pahelA vaMdanasthAnamAM phnchAmi ityAdi pAMca pado vaDe jyAre gurune vaMdana karavAnI icchA jaNAve, tyAre vaMdana karAvavuM hoya to guru " Mve" ema kahe te gurunuM paheluM vacana jANavuM. tathA koI kAraNathI vaMdana na karAvavuM hoya to. 1pavitta kahe, athavA rativiheLa kahe, tyAre ziSya saMkSipta vaMdana karIne eTale khamAsamaNa daine athavA to phakta "matthaeNa vaMdAmi" eTaluM ja kahIne jAya, parantu sarvathA vaMdana karyA vinA na jAya e ziSTAcAra che. tyArabAda bIjA vaMdanasthAnAmAM anujJALahaiM me miDaLaE e 3 pado vaDe ziSya vaMdanA karavA mATe jyAre gurunA avagrahamAM praveza karavAnI AjJA mAge tyAre guru anunAmi (=AjJA ApuM chuM ke mArA avagrahamAM praveza kara) ema kahe te gurunuM bIjuM vacana jANavuM. * MveLa-abhiprAya vaDe, arthAt mAro paNa e abhiprAya che (ke tuM vaMdanA kare)prava0 sA0 vRttiH emAM ziSyane "jevo tAro abhiprAya" ema kahevAno artha dekhavAmAM nathI, parantu samajI zakAya evo che. 1 paDilaha (=pratIkSasva-thobho) e Ava0 cUrNinuM vacana arthasaha prava0 sAro vRttimAM kahyuM che. punaH te kAraNa jo ziSyane kahevA yogya hoya to kahe, nahitara na kahe. 2 tividena e pada Avazyaka vRttimAM kahyuM che, ane teno artha "mana vacana kAyA vaDe vaMdana karavAno niSedha che" e artha prava0 sAro0 vRttimAM kahyo che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 191 tyArabAda trIjA vaMdanAsthAnamAM nisIha thI divaso vaDuto sudhInAM bAra pada vaDe (gurunA caraNane sparza karavAthI thayelI alpa kilAmaNA khamAvIne) Apano Ajano divasa bahu sArI rIte vyatIta thayo ? e pramANe sukhazAtA pUche tyAre guru tatta kahe te gurunuM trIjAM vacana jANavuM. tyArabAda "garA che" e be pada vaDe "ApanI saMyamayAtrA sukhapUrvaka varte che ?" ema pUche, tyAre guru tulbapi vaTTara kahe te gurunuM cothuM vacana jANavuM. tyArabAda "narvANane che" e traNa pada vaDe gurune yApanA dihanI sukhasamAdhi) pUche, tyAre guru parva kahe te gurunuM pAMcamuM vacana jANavuM. tyArabAda rAmemi mAmaLo revasimaM vakSama e chaThThA vaMdanAsthAnamAM cAra pado vaDe he kSamAzramaNa ! mArAthI Apano AjanA divasa saMbaMdhI je aparAdha thayo hoya te khamAvuM chuM, ema kahI khamAve tyAre guru marava ravAmi tuma ema kahe te gurunuM chaThuM vacana jANavuM. e pramANe ziSyanA cha vaMdanAsthAnamAM dareka vakhate guru ekeka uttara ApatAM je cha uttara Ape che te cha guruvacana jANavAM. avataraVT :- have guru pratye thatI 33 AzAtanA TALavAnuM ra1 muM dAna kahe che. purao pakkhAsanne, gaMtAciTThaNa nisIaNA-yamaNe / AloaNa'paDisuNaNe puvAlavaNe ya oNloe // 35 // taha uvadaMsa nimaMtaNaM, khaddhAyayaNe tahA apddisunnnne| khaddhatti ya tatthagae, kiM tuM tajjAya nosumaNe // 36 // no sarasa kahaMchittA, parisaMbhittA aNuTThiyAi kheN| saMthArapAyaghaTTaNa, ciThucca samAsaNe Avi // 37 // zabdArtha:- gAthArthAnusAre sugama che. 1 tatti eTale temaja. arthAt jema tuM kahe che tema mAro divasa zubha vyatIta thayo che. 2 arthAt "tane paNa varte che?" eTale tArI saMyamayAtrA paNa sukhe varte che? mArI to varte che. 3 vaM=hA emaja (eTale mArA zarIrane sukha samAdhi varte che. 4 huM paNa tane khamAvuM chuM-ityartha : dekhAtA pAThomAM "Da" evo avagraha ke mAre spaSTa samajAya evo pATha nathI tethI pAchaLanA namAM DUbelo mAnavo, athavA prava0 sAro ne anusAre to mAnoDisupAne pATha hoya to te paNa ucita che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 bhASyatrayam 10 1 ra 21 Gha 31 32 jAthArtha :- purogamanaX (purogannAx)-pakSagamana-Asagamana (*pRSThagamana) tathA puraHstha, (purataiina) pakSastha (pati) -pRSThastha (AsatiSThana) tathA purotripAdana pariSadanaAsaoNniSAdana (pRSThaniSadana) e 9 AzAtanA traNa trika rUpa jANavI.)-tathA pUrvaAcamana - pUrvaAlocana apratizravaNa . pUrvA13. 17 18 lApanalocanapadarzana-5 paNa-khaddhadAna-khadvAdana 23 apratizravaNa-khaddha(kha6 tarAgata 03 -- -- 24 ( 25 26 27 28 2 tajAta (tajajAtavacana), nosumana-smaraNa-kazucheda-paripabuMdaanutikathA-saMthArapAdaghaTTana-saMthArAvasthAna uccAsana-ane samAsana sAvi=te paNa, e 33 AzAtanAo che. bhAvArtha:- e 33 AzAtanAonAM nAma ane bhAvArtha saMkSepamAM A pramANe 2 puromana AzAtanA--gurunI (pura =) AgaLa AgaLa kAraNa vinA (jana=) cAle te. (mArga dekhADavo ityAdi kAraNathI AgaLa cAlavAmAM AzAtanA na gaNavI). 2 pakSamana AzAtanA-gurunI (pakSa=) paDakhe paDakhe (barAbarImAM dekhAya evI rIte) "najIkamAM cAlavuM te. (najIkamAM cAlavAthI zvAsa, khAMsI, chIMka ityAdi thatAM gurune zlekha vagere UDe che mATe tevI AzAtanA na thAya teTale dUra cAlavuM). XX gAthAmAM puronA e zabda (gurunI AgaLa cAlanAra ziSya AzAtanAvALo jANavo evA arthavALo hovAthI) ziSyanuM vizeSaNa thAya che. ane te pramANe gAthAmAM kahelA sarve zabda ziSyanA vizeSaNa tarIke gaNavAnA che, to paNa ahIM to punamana (=gurunI AgaLa cAlavuM te AzAtanA"e artha pramANe e) AzAtanAnuM nAma kahyuM che, ane tethI A gAthArthamAM kahelA sarve zabdo AzAtanAnA nAma tarIke gaNAvyA che, paraMtu ziSyanA vizeSaNa tarIke nahi. e viparyaya karavAnuM kAraNa AzAtanAnA nAmanuM ja ahIM prayojana hovAthI te nAmonI sugamatA karavI te che. *gAthAmAM jo ke mAtra zabda che, parantu e ahIM pR8 nA artha sAthe joDavA mATe che, temaja pakSanI AzAtanA vakhate paNa upalakSaNathI joDavAno che. 1 e "najIka" artha pakSanI 3 AzAtanAomAM na joDIe to paNa cAle, parantu pRSTha saMbaMdhI AzAtanAomAM avazya joDavo. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 193 3 pRSTha (satra) gamana-gurunI pRSTha pAchaLa najIkamAM cAle te AzAtanA. 4 pura:zu-guru pura: AgaLa (za=) UbhA rahevuM te AzAtanA. dha pakSastha -gurunI paDakhe najIkamAM UbhA rahevuM te AzAtanA. 6 pRSTha (rAsanna) -gurunI pAchaLa paraMtu najIkamAM UbhA rahevuM te AzAtanA. 7 puronikIvana-gurunI AgaLa nikkI =besavuM te AzAtanA. 8 pakSa nipIta-gurunI paDakhe najIkamAM besavuM te AzAtanA. * pRSTha (mAtra) riSIna-gurunI pAchaLa parantu najIkamAM besavuM te AzAtanA. 20 vamana-gurunI sAthe uccArabhUmie (=vaDInIti mATe) gayela ziSya gurunA pahelAM Acamana ( hAtha-paganI zuddhi kare to AzAtanA. AhArAdi vakhate paNa pahelI mukhAdi zuddhi karavAthI paNa e ja AzAtanA lAge che. 22 matona-bahArathI upAzraye gurunI sAthe AvyA chatAM gurunI pahelAM gamanAgamana AlovavuM te AzAtanA. 22 gapratizravaNa-koNa UMdhe che? koNa jAge che? e pramANe rAtre guru pUche tyAre ziSya jAgato hoya to paNa jANe pratizravaNa=sAMbhaLato na hoya tema javAba na Ape to AzAtanA. 23 pUrvAlApana-koI Avela gRhasthAdikane gurue bolAvyA pahelAM pote bolAve to AzAtanA, (pUrva=prathama AlApana=bolAvavuM e zabdArtha che) + gAthAmAM to pRSTha zabda che ja nahi, paraMtu Asanna zabda che, to ahIM Asana gamanane badale pRSThagamana AzAtanA kema kahI ? e zaMkAnA samAdhAnamAM jANavuM ke gurunI pRSTha pAchaLa to ziSyane cAlavA vagereno adhikAra che ja, parantu Asanna najIkamAM cAlavAno adhikAra nathI. mATe mAthAmAM pRi zabdane badale mAtra zabda kahyo che te ja vize, ThIka che, ane te pRSTha sAthe joDavA mATe che, jethI pAchaLa te AzAtanA nahi parantu pAchaLa najIkamAM cAle teja AzAtanA e bhAva spaSTa thAya che. ane graMthomAM pRSThagamana AzAtanA lakhelI hovAthI ahIM paNa pRSThagamana AzAtanA lakhI che. * AgaLanI 3, paDakhAnI 3, ane pAchaLanI 3 AzAtanAo (cAlavuM-UbhA rahevuM-ane besavA saMbaMdhi) gaNatAM e traNa trikanI 9 AzAtanA gaNavI. athavA cAlavAnI 3, UbhA rahevAnI 3 ane besavAnI 3 e pramANe 9 AzAtanA traNa trikarUpa gaNAya. 13 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 bhASyatrayam 24pUrvAto vana-*gocarI AhArAdi lAvIne prathama bIjA koI sAdhu AgaLa te gocarI Aloce, ane tyArabAda guru AgaLa Aloce to AzAtanA (ahIM gocarI saMbaMdhI gamanAgamananI iriyAvahiyA paDikkamavI te gocarI AlovavI athavA AlocavI kahevAya). 25 pUrvoparzana- lAvelI gocarI gurune dekhADyA pahelAM bIjA koI sAdhune dekhADe to AzAtanA (ahIM pUrva=pahelAM upadarzana= dekhADavuM e zabdArtha che). 26pUrvanimatraNa- lAvelAM AhAra pANI vAparavA mATe pahelAM bIjA sAdhuone nimatraNa kare (bolAve) ane tyArabAda gurune nimaMtraNa kare to AzAtanA. - 27 uddhAna- AhAra lAvIne gurunI AjJA vinA pote ja bIjA sAdhuone jema ghaTe tema madhura snigdha Adi raddhaHkhAghaAhAra yathAyogya vAna=vaheMcI Ape to AzAtanA. 28 uddhAna- AhAra lAvIne gurune kaMIka thoDo ApIne je snigdha ane madhura AhAra uttama dravyono banelo hoya te pote vApare to AzAtanA (ahIM vRddha eTale khAdya-madhura AhAranuM anaHkhAvuM e zabdArtha che.) 22 pratizravaNa- guru bolAve tyAre na bolavuM te AzAtanA (bAramI AzAtanA paNa e ja nAmavALI che, paNa temAM ane AmAM taphAvata e che ke bAramI AzAtanA rAtre nidrAnA samayanI che, ane A 19mI AzAtanA divase bolAvavA saMbaMdhI che.) 20 uddha (bhASA)- kaThina karkaza ane moTA ghAMTA pADIne guru sAthe (khaddha eTale pracura--ghaNuM) bolavuM te AzAtanA. 22 tatrata (bhASA)-- guru bolAve tyAre ziSya "maFeNavaMdAmi" ItyAdi bolI turta UThI guru pAse jaIne namratAthI guru zuM kahe che te sAMbhaLavuM joie, tene badale potAnA Asane beTho chatoja javAba Ape to AzAtanA. 22 mApaVI- guru bolAve tyAre "kema? zuM che? zuM kaho cho ? ItyAdi bole to AzAtanA kAraNa ke guru bolAve tyAre ziSya zIgha "maFeNa vaMdAmi" *11 mI ane 14mI AzAtanA nAmathI tulya che. paraMtu arthathI bhinna che. 1 khaddha eTale pracura-ghaNuM ApavuM evo paNa artha thAya che. 2. ahIM "khaddhAdi adana" e paNa AzAtanA kahI che, jemAM khaddha eTale pracura-ghaNuM artha thAya che; te pracura Adi AhAravALo artha bhaNanArane dIrgha ane sugama na hovAnA kAraNathI kahyo nathI. 3 iti prava0 sAro0 ane dharma saM0 vRtti. 4 vartamAnamAM e vacana pracalita nathI, to paNa turta nI kahIne UThavuM te (pracalita) rivAja paNa vinayabharyo che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 195 kahevuM, (ane turta guru pAse jaine "AjJA pharamAvo" ityAdi namra vacano bolavAM joie). 2rUtuM bhASA--gurune "bhagavaMta, zrI pUjya, Apa," ityAdi moTA mAnavALA (bahuvacanavALA) zabdothI bolAvavA joIe, tene badale "tuM, tane, thArA'" ityAdi "tochaDAivALA" (ekavacanavALA) zabdothI TuMkArIne bolAve to AzAtanA. 24 takhkhAta (mASaLa)--guru ziSyane kahe che ke "A glAna (mAMdA) sAdhunI veyAvacca kema karato nathI ? tuM bahu ALasu thaI gayo che." tyAre ziSya kahe che ke "tame pote ja kema veyAvacca karatA nathI ? tame pote ja ALasu thaI gayA cho' ityAdi rIte guru je zikhAmaNanuM vacana kahe te ja vAkya-vacana pramANe gurune pratyuttara (sAmo-UlaTo javAba) Ape te tAta bhASaNa athavA tAta vacana AzAtanA kahevAya. [ahIM tajJAta eTale te ja jAtinA arthAt te sarakhA vacano (vaDe UlaTo javAba) e zabdArtha che.] ra nosumana guru (athavA ratnAdhika) kathA kahetA hoya tyAre "aho Ape A vacana uttama kahyuM" ityAdi prazaMsA vacano na kahe temaja kathAthI potAne sArI asara thaI che evo AzcaryabhAva athavA harSabhAva paNa na darzAve, paraMtu manamAM (zuM mArAthI paNa emanI adhika vyAkhyAnakaLA che ? evI IrSAthI ja jANe) dubhAto hoya tema varte to AzAtanA. (ahIM guru pratye kathAdi prasaMge ziSyanuM sumana=sAruM mana nonahiM te nosumana-e zabdArtha che.) 26 nosmaraLa- guru dharmakathA kahetA hoya tyAre "tamane A artha smaraNamAMyAda nathI, e artha e pramANe na hoya" ityAdi kahe to AzAtanA. 270thAchela- guru dharmakathA kahetA hoya tyAre "e kathA huM tamane (sabhAjanone) pachIthI sArI rIte samajAvIza' ityAdi kahIne athavA te kathA punaH samajAvIne cAlatI kathAmAM vyAghAta-bhaMga kare to AzAtanA. 28 pariSad me- guru kathA kahetA hoya; ane sabhA paNa kathAnA rasamAM ekatAna thaI rahI hoya, eTalAmAM ziSya AvIne kahe ke 'have kyAM sudhI kathA laMbAvavAnI che ? AhAra-pANIno avasa2 thaI gayo athavA pauruSI veLA paNa thaI gaI" ItyAdi kahI pariSada=sabhA (janatAnA citta)no bhaMga kare (tema ja sabhAjano paNa keTalAka UThI UThIne cAlavA mAMDe) to AzAtanA athavA evuM kAMI kahe ke jethI sabhA bhegI na thAya te paNa AzAtanA. j tarnitti mApha nahaiM na sA mittarU-iti0 prava0 sAro0 vacanAt. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bhASyatrayam 26 mathita thA- guru kathA kahI rahyA bAda parSadA-sabhA hajI UThI na hoya teTalAmAM potAnI caturAI darzAvavA gurue vyAkhyAnamAM kahelI kathAno athavA arthano vizeSa vistAra kahI batAve to AzAtanA. rU0saMthArapApaTTana- gurunI zayAne ane saMthArA vagerene potAno paga lagADavo, tema ja AjJA vinA hAtha lagADavo, tathA tema karIne paNa gurune te doSa khamAve nahi to AzAtanA jANavI. kAraNa ke gurunI peThe gurunAM upakaraNa paNa pUjya che mATe ziSyano dharma che ke gurunAM upakaraNane paNa paga vagere lagADavo nahi ane AjJA vinA sparza paNa karavo nahi, ane jo sparza thaI jAya to "pharIthI ema nahi karUM" ema bolI aparAdha khamAvavo (ahIM zarIra pramANanI 3aa hAthanI) zavyA ane aDhI hAthano saMthAro jANavo.). rU saMthArAvasthAna- gurunI zayyA tathA saMthArA vagere upara avasthAna=UbhA rahevuM (tathA upalakSaNathI) besavuM, sUvuM, te AzAtanA. 323qIsa- guruthI athavA gurunI AgaLa temanA karatAM UMcA Asana upara bese to AzAtanA. rUrU samasana-guruthI athavA gurunI AgaLa sarakhA Asane bese to AzAtanA. uttama ziSya e 33 AzAtanAo varjavI, kAraNa ke gurunI AzAtanA (avinaya) nahi karanAra ziSya upara gurunI parama kRpA svAbhAvika hoya che. ane tethI jJAnAdikanI prApti sugama thAya che. e AzAtanAo sAdhunI mukhyatAe kahI che, chatAM zrAvakane paNa e AzAtanAo yathAyogya (jeTalI zrAvakane aMge ghaTe teTalI) TALavA yogya jANavI. | gurunI jaghanyAdi bhedathI 3 AzAtanA che. gurune paga vagere lagADyo ityAdi kavaca mAtA, thuMka vagere lagADavuM ityAdi madhyama gatinA, ane gurunI AjJA na mAnavI, athavA AjJAthI viparIta karavuM, AjJA sAMbhaLavI nahi, ane kaThora bhASaNa karavuM vagere 3STa mAzAtanA jANavI. e pramANe sAkSAt gurunI AzAtanA 33 prakAre athavA 3 prakAre jANavI. (-zrAddhavidhi vRtti) - | | gurunI sthApanAnI 3 AzAtanA // sthApanAne paga lagADavo vagere, athavA Amatema calavicala karavI te nadhanya, bhUmi upara pADI nAkhavI ane avajJAthI jema tema mUkavI-goThavavI te madhyama. tathA nAza, karavo athavA bhAMgI nAkhavI vagere 3 AzAtanA jANavI. (-zrAddhavidhi vRttiH) 1 upalakSaNathI gurunAM vastrAdikathI adhika mUlyavALAM vastrAdika vAparavAM te paNa AzAtanA emAM aMtargata saMbhave che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya 197 gavata:- have (bRhatu) guruvaMdana karavAnI be vidhinuM 22muM tAra kahevAya che. ke je savAra ane sAMjanuM taputima gaNAya che. temAM prathama savAranuM laghupratikramaNa A pramANeiriyaa kusumiNusaggo, ciivaMdaNa putti vaMdaNA-loyaM / vaMdaNa khAmaNa vaMdaNa, saMvara cauchobha dusajjhAo // 38 // | zabdArtha :- bhAvArthamAM lakhelA krama pramANe sugama che. mAthAI - bhAvArthamAM lakhelA krama pramANe sugama che bhavAI - prabhAtanuM pratikramaNa karavAnA niyamavALAe koI vakhate pratikramaNanI sAmagrInA abhAve athavA tevI zaktinA abhAve A gAthAmAM darzAvelA vidhi pramANe bRhaguruvaMdana to avazya karavuM joIe, e bRhatuM. guruvaMdana te taputima gaNAya che. te savAranA bRhat guruvaMdanano (eTale laghupratikramaNano) vidhi saMkSepamAM A pramANe riyAvadiyaM- guru pAse iriyAvahiyaM paDikkamI paryanta logassa kahevo. 2 kusumi duminano 35- tyArabAda rAtre rAgathI Avela te (strIgamanAdika) kusvapna, ane dveSathI AvyAM hoya te du:svapnano doSa TALavA mATe 4 logassano kAussagna karavo te kusumiNa-dusumiNano kAussagna jANavo. rU caityavaMdana- tyArabAda caityavaMdanano Adeza mAgI jagaciMtAmaNi caityavaMdana jayavIarAya sudhInuM karavuM. kamupatti- tyArabAda khamAsamaNapUrvaka Adeza mAgI muhapatti paDilehavI. 5 vaM- tyArabAda be vAra dvAdazAva vaMdana karavuM. 6 gAtorA- tyArabAda Adeza mAgI rAIya AloyaNA karavI. (="icchA saM0 bha0 rAIyaM AlouM? icche Aloemi jo me rAio" ItyAdi kahevuM.) ahIM e ja tapratikramaNa sUtra che. 7 vaMda- tyArabAda punaH be vAra dvAdazAvarta vaMdana karavuM. 8 maUTI- tyArabAda rAIya adbhuThio khAmavo. vaMdana- tyArabAda punaH be vAra dvAdazAvarta vaMdana karavuM. 20 saMvara (pUrva )- tyArabAda guru pAse yathAzakti paccakhANa levuM. 22 vAra chomavaMdana- tyArabAda 4 khamAsamaNapUrvaka "bhagavAna huM" Adi 4 ne chobhavaMdana karavuM. 22 - svAdhyAya gAveza - tyArabAda be khamAsamaNapUrvaka sajhAya karavAnA be Adeza mAgavA, ane guru pAse svAdhyAya karavo. 1. kramazaH vizeSa vidhi guru vagere pAse zIkhavAthI jANI zakAya. A bR0 guruvaMdananI apekSAe dvAdazAvarta vaMdana te ahI laghu guruvaMdana jANavuM. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 bhASyatrayam avataraVT :- pUrva gAthAmAM savAranA bRhat guruvaMdanano vidhi kahIne have A gAthAmAM sAMje karavA yogya vRhat guruvaMdana athavA sAMjanA yupratimA no vidhi darzAve cherUriyA-vi-vaMtpA-putti-vaMdrA-varima-vaM5-nAyA vaMdaNa khAmaNa cauchobha-divasussaggo dusajjhAo // 39 // zabdArtha - bhAvArthamAM kahelA krama pramANe sugama che. pathArtha - bhAvArthanA krama pramANe sugama che. bhAvArtha - sAMjanuM pratikramaNa karavAnA niyamavALAe koIka vakhate pratikramaNanI sAmagrInA abhAve athavA tevI zaktinA abhAve A gAthAmAM darzAvelA vidhi pramANe bU0 guruvaMdana to avazya karavuM joie, ke je saMdhyAnuM laghu pratikramaNa gaNAya che. teno vidhi A pramANe 2 phariyAvahiyaM- iriyAvahiyaM paDikkamI paryanta logassa kahevo. 2 vivaMda- tyArabAda khamA0 daI Adeza mAgI caityavaMdana karavuM. rU muhapatti- tyArabAda khamA daI Adeza mAgI muhapatti paDilehavI. 4 vaM- tyArabAda be vAra dvAdazAvarta vaMdana karavuM. vivasami- tyArabAda divasacarima paccakakhANa karavuM. 6 vaMdana- tyArabAda be vAra dvAdazAvarta vaMdana karavuM. 7 matonA- tyArabAda Adeza mAgI divasa saMbaMdhi aticAra AlovavA (eTale "icche Aloemi jo me devasio aIyAro" e sUtra kahevuM.) ahiM mukhyatve e ja sUtra tapu pratikramaNa sUtra jANavuM. 8 vaMra - tyArabAda be vAra dvAdazAvarta vaMdana karavuM. 2 vAmaNaI- tyArabAda Adeza mAgI abhuThio khAmavo. 20 vAra jomavaMdana- tyArabAda 4 khamAsamaNa pUrvaka 4 chobhavaMdana karavAM. 22avasi prAyazcittano - tyArabAda Adeza mAgI cAra logassano kAussagna karavo. 22 2 svAdhyAya mArA- tyArabAda be khamAsamaNa pUrvaka be Adeza mAgI sajhAya (svAdhyAya) karavI. || rUti 22 nuM dvAra samApta . || rUti guruvaMdranI 22 dvArA samAptAni II avatara:- have A prakaraNanA upasaMhAramAM (samAptinA prasaMgamAM) prathama pUrvokta vidhie guruvaMdana karanArane je mahAnuM lAbha thAya che te A gAthAmAM darzAvAya che :eyaM kiikammavihiM, juMjaMtA crnnkrnnmaauttaa| sAhU khavaMti kammaM, aNegabhavasaMciamaNaMtaM // 40 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana bhASya zabdArtha : 199 i(=evuM)=e pramANe; pUrve kahelI nuMnaMtA=prayuMjatA, karanAra gAthArtha :- e pramANe pUrve kahela kRtikarma vidhine (guruvaMdana vidhine) karanAra evA caraNa-karaNamAM (cAritramAM ane tenI kriyAmAM athavA caraNasittari tathA karaNasittarimAM) upayogavALA sAdhuo aneka pUrva bhavanAM (mAM) ekaThAM karelAM ananta karmone khapAve che (eTale mokSapada pAme che) 40nA ADattA=upayogavALA, sAvadhAna maMtrima=saMcita, ekaThAM karela. bhAvArtha :- gAthArthane anusAre jANavo, paraMtu A gAthAmAM vizeSa tAtparya e che ke-sAdhu potAnI sarva kriyAmAM cAhe tevo kuzaLa ane upayogavALo hoya to paNa guruvaMdana vidhipUrvaka na karato hoya to tevo (gurunA vinayamAM anAdaravALo) sAdhu karmanI nirjArA karI muktipada na pAmI zake, mATe kriyAvaMta sAdhue paNa guru mahArAjano vinaya karavAmAM anAdaravALA na thavuM, e upadeza che. avataraLa :- have A chellI gAthA vaDe guruvaMdana bhASyanI samApti thAya che. tyAM A bhASyanA kartA zrI devendrasUri potAnA matidoSathI ajANatAM thaI gayelI (rahI gayelI) koI bhUlacukane mATe potAnI laghutA darzAvI zrI gItArthone te bhUla sudhArI levA vijJapti kare cheappmibhvvboh-tth, bhAsiyaM vivariyaM ca jamiha mae / taM sohaMtu giyatthA, aNabhinivesI amacchariNo // 41 // 1 zrI siddhAMtamAM kahyuM che ke- vaMdgad maMte nIve ji aMgniapha ? joJamA ! aTThakammapagaDIo nibiDabaMdhaNabaddhAo siDhila - baMdhaNabaddhAo karei hatyAhi AlApakano artha A pramANe he bhagavaMta ! guruvaMdana vaDe jIva zuM (lAbha upArjana kare ? uttara- he gautama! ATha karmaprakRtio je gADha baMdhanathI baMdhAyelI hoya tene zithila baMdhanathI baMdhAyelI (=zithila) kare, dIrghakALanI sthitivALI hoya tene alpakALanI sthitivALI kare; tIvra rasavALI hoya tene maMdarasavALI kare, ghaNA pradeza samUhavALI hoya tene alpapradeza samUhavALI kare, ane A anAdi ananta saMsArarUpI aTavImAM paribhramaNa na kare ane teno pAra pAme. (bIjA AlApakano artha :-) tathA vaMdana vaDe nIcagotrakarma khapAve, ane uccagotrakarma bAMdhe. temaja saubhAgyavALuM apratihata evuM (jinendranI) AjJAnuM phaLa (muktipada) pAme,-iti dharmasaMgraha vRtti:) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhASyatrayam zabdArtha :aNamaDuM alpamativALA ahIM, temAM bhavya=bhavya jIvone ma=meM, mArA vaDe voda=bodha karavAne arthe soraMtu zodho, zuddha karo mayiMkabhAkhyuM, kahyuM ziyasthA=he gItArtho ! vivariyaM=viparIta mafmaniverI =Agraha rahita ca=ane (parantu) macharo=matsara (=IrSA) naM=je kAMI rahita thArtha - alpamativALA evA bhavya jIvone bodha karavAne arthe (A guruvaMdana bhASya nAmanuM prakaraNa meM devendrasUrie) kahyuM che. paraMtu temAM mArA vaDe je kAMI viparIta kahevAyuM hoya eTale mArAthI ajANatAM je kAMI bhUlacUka thaI hoya) te bhUlacUkane Agraharahita ane ISyarahita evA che gItArtha munio ! tame zuddha karajo ll41|| bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. * * * * * * * * * * * * * iti zrI mahisAnAkhya-nagaranivAsI-sadgatazreSThivarya-zrIyuta __ veNIcandra-suracandra-saMsthApita-zrI jainazreyaskaramaMDala satpreraNAtaH zrIbhRgukacchanivAsI-zreSThivarya-zrIyutAnupacandra-vidyArthI-candulAla-likhitaH zrI gusvandanabhASyabhAvArthaH Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao Tiao samAptaH #i # # # # # # # # # * * * * * * Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mUnAM zrI tevendrasUri: ") paccakkhANa bhASya bhAvArtha sahita avataraLa :- have A trIjA paccakkhANa bhASyamAM paccakkhANa levAno vidhi kahevAya che. tyAM A pahelI gAthAmAM paccakkhANanAM . mU TvAra darzAvAya cheds paccakhANa cauvihi, AhAra duvIsaMgAra adustA dasaviMgai tIsa viMgaI -gaya duhabhaMgA chasuddhi phalaM // 1 // 3 4 1 zabdArtha : raviSTi prakArano vidhi TuvIsa (A) T=bAvIsa AgAra gAthArtha :- 10 paccakkhANa-4 prakArano (uccAra) vidhi-4 XprakArano AhArabIjIvAra nahi uccarelA (=nahi gaNelA) evA 22 AgAra-10 vigaI-30 nIviyAtAM-2 prakAranA bhAMgA-6 prakAranI zuddhi-ane (2 prakAranuM) phaLa. (e pramANe 9 mULa dvAranA 90 uttara bheda thAya che.). // 1 // bhAvArtha :- A paccakkhANa bhASyamAM kahevAtuM paccakkhANanuM svarUpa 9 dvAra vaDe (eTale samajavA yogya 9 prakAro vaDe) samajavAnuM che, te 9 mULadvAronI TUMkI samaja A pramANe anuttA=bIjIvAra nahi uccarelA viva=vikRtigata, nIviyAtAM. | vaeNza pakhtavaUALa dvAra- A dvAramAM paccakkhANanA anAgata Adi 10 mULabheda temaja 10mA bhedanA eTale addhA paccakkhANanA paNa 10 pratibheda (uttarabheda) kahevAze. (gA. 2-3 mAM) 2 cAra vidhinuM dvAra emAM paccakkhANano pATha uccaravAnA 4 prakAra kahevAze. (gA. 4 thI 12mAM) rU vAra AhAranuM dvAra- emAM azana-pAna-khAdima-ane svAdima e 4 prakAranA AhAranuM svarUpa kahevAze. (gA. 13-14-15mAM) 4 bAvIsa Ara - emAM eka ja jAtino AgAra judA judA paMccakkhANamAM Avato hovAthI anekavAra bolavAmAM Ave che, parantu tene judo na gaNatAM eka ja vA2 gaNIe to tevA (advirukta eTale bIjIvAra nahi uccarelA athavA nahi gaNAyelA) 22 (bAvIsa) AgAra eTale 22 apavAda che te kahevAze. (gA. 16 thI 28mAM) - x gAthAne viSe pavimAM kahelA 43 zabdanuM anusaraNa AhAra zabda sAthe paNa karAya, tethI "4 prakArano AhAra" e artha thAya che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 bhASyatrayam * vina- dUdha Adi cha bhakSya vigaI ane madha Adi cAra abhakSya vigaI (athavA e ja cha lavigaI ane cAra mahAvigai) maLI 10 vigaInuM svarUpa kahevAze. (gA. 29-30-31mAM) 6 trIsa niviyAtAM- cha bhakSya vigainAM trIsa niviyAtAM thAya che te kahevAze. (gA. 32 thI 41 mAM) 7 ve mAM- mULaguNa paccakkhANa ane uttaraguNa paccakkhANa e be bhAMgA mukhya kahevAze, ane te prasaMge 147 bhAMgA paNa kahevAze. (gA. 42-43mAM) 8 che zuddhi- paccakkhANanI sparzanA, pAlanA vagere 6 zuddhi kahevAze. (gA. 44-45-46 mAM). | ve tA- paccakkhANathI AlokamAM ane paralokamAM je phaLa prApta thAya te be prakAranuM phaLa kahevAze. gAthAmAM be phaLa nathI kahyAM to paNa adhyAhArathI "du=be"nuM grahaNa karavuM. (gA. 47 mAM). e pramANe 9 mULadvAranA uttarabheda (10+4+4+22+10+30+ 2+6+2=)90 thayA. // kRti dvArasaMgrahasya prathama gAthAyA: bhAvArtha: || avataraNa :- have (pUrve kahelAM nava dvAramAM prathama) 10 prakAranA *paccakkhANanuM paheluM dvAra (eTale paccakkhANanA 10 bheda kahevAya che1 aNAya - meikkataM, koDIsahiyaM niyaMTi aNagAraM / ra 5 sAgara niravasesaM, parimANakaDaM sake addhA // 2 // zabdArtha :-gAthArtha pramANe sugama che. thArtha :- anAgata pacca0, atikrAnta pacca0, koTisahita pacca0, niyatrita pacca0, anAgAra pacca0, sAgAra pacca0, niravazeSa pacca0, parimANakRta pacca0, saketa (saMketa) pacca0, ane addhA pacca0 (e pramANe paccakkhANa 10 prakAranAM 9). 11211 bhAvArtha :- e 10 prakAranA paccakkhANano saMkSipta artha A pramANe 2 anAmata padma- anAgata eTale bhaviSyakALa. arthAt bhaviSyakALe je paccakkhANa karavAnuM che tene koIka kAraNasara paheluM karI levuM te. jemake-paryuSaNAdi parvamAM je aThThama vagere tapa karavAno che te tapane paryuSaNA vakhate gurunI, gacchanI, rogI muninI, navI dIkSAvALA ziSyanI ane tapasvI vagerenI veyAvacca karavAnA kAraNasara paryuSaNa pahelAM ja karI levo te anAgata paccakkhANa mukhyatve munine hoya che. *A kahevAtAM anAgata vagere 10 paccakkhANo sarvottaraguNa pratyAnA (sarvavirativaMtanA uttaraguNa saMbaMdhI) bhedarUpa hovAthI bahudhA muninI apekSAe che to paNa temAMnAM keTalAka pratyAkhyAno zrAvakane AzrayI paNa che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 203 2 atiti parva - atikrAnta eTale vyatIta kALa-bhUta kALanuM paccakhANa. arthAt paryuSaNAdimAM je aThama vagere tapa karavAno che tene upara kahelA vaiyAvacca vagerenA kAraNathI paryuSaNAdi parva vyatIta thayA bAda karavo, te atikrAnta pratyA mukhyatve munine aMge kahyuM che. - rU voTihita - be tapanA be (krofTa eTale) cheDA maLatA hoya evuM. eTale be tapanI saMdhi-joDANavALuM paccakhANa te koTisahita paccakhANa. jemakepahele divase upavAsa karIne punaH bIjA divase paNa prabhAtamAM upavAsanuM paccakkhANa kare to te pahelA upavAsano paryanta bhAga ane bIjA upavAsano Adi bhAga e banne bhAgarUpe be koTi saMdhAvAthI-joDavAthI e paccakkhANa koTisahita gaNAya che. te samakoTivALuM ane viSama koTivALuM ema banne prakAranuM hoya che. tyAM upavAsa pUrNa thaye upavAsa karavo, ane AyaMbila pUrNa thaye AyaMbila karavuM ityAdi rIte sarakhAM paccakhANa sAMdhavAM te samaTi vALuM, ane upavAsa pUrNa thaye ekAzanAdi karavuM, athavA ekAzanAdi pUrNa thaye upavAsAdi karavA, ityAdi rIte lagolaga be bhinna tapa joDavAthI - karavAthI viSamaTi vALuM paccakhANa gaNAya che. 4 niyaMtrita parva - niyatrita eTale nizcayapUrvaka paccakakhANa karavuM te. jemake-mAMdo houM, ke sAjo houM, athavA to game tevuM mahAt vighna Ave, to paNa amuka vakhate mAre amuka tapa karavo ja. A paccakhANa jinakalpI ane cauda pUrvadhara munionA vakhatamAM prathama saMghayaNI evA sthavirAdi munione paNa hatuM, parantu jinakalpAdinA viccheda sAthe e paccakakhANa paNa viccheda pAmavAthI vartamAna kALamAM thaI zake nahi, kAraNa ke tevA prakAranA AyuSyano, saMghayaNano ane bhAvino nizcaya karavAno abhAva che mATe. manA'IR naM- AgaLa kahevAtA AgAra-apavAdomAMthI anAbhoga AgAra ane sahasA AgAra e be *varjIne zeSa AgAra rahita pratyAkhyAna karavuM te. 6 sAIR parva - AgaLa kahevAtA bAvIsa AgAromAMnA yathAyogya AgAro sahita paccakakhANa karavuM te. *kAraNa ke e be AgAra buddhipUrvaka banatA nathI, paraMtu aNaciMtavyo akasmAt bane che mATe. 1 e pratyAkhyAna pahelA saMghayaNavALA munio prANAnta kaSTa ane bhikSAno sarvathA abhAva jevA moTA prasaMgomAM kare che. mATe vartamAnakALamAM pahelA saMghayaNanA abhAve e pratyAkhyAna karavAmAM AvatuM nathI. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 bhASyatrayam 7 niravazeSa panna0- cAre prakAranA AhArano sarvathA tyAga karavo te. (A paccakkhANa vizeSataH anta samaye saMlekhaNAdi samaye karAya che) 8 parimALaSkRta padma0- 16ttinuM-kavalanuM (koLiyAnuM) gharonuM-bhikSAnuM ane dravyanuM pramANa karI zeSa bhojanano tyAga karavo te. 1 saota (athavA saMveta) panna0-keta eTale ghara (sa=) sahita evA gRhasthonuM je paccakkhANa te sata, athavA munine AzrayI vicArIe to keta eTale cihna, te cihna sahita je paccakkhANa te saMketa paccakkhANa. enuM saMketa athavA saketa evAM paNa nAma che. e pramANe e paccakkhANa zrAvakane temaja sAdhune paNa hoya che, 8 prakAranA cihnA bhedathI e paccakkhANa 8 prakA2nuM che te A pramANe-koi zrAvaka pauruSI Adi paccakkhANa karIne te paccakkhANa pUrNa thayA chatAM paNa jyAM sudhI hajI bhojana sAmagrI thai nathI tyAM sudhI kSaNamAtra paNa paccakkhANa vinA na rahevAnA AzayathI aMguTho vagere ATha prakAranA cihnamAMnuM koI paNa cihna dhAre te-A pramANe 1. jyAM sudhI muThThImAM aMguTho vALIne chUTo na karuM tyAM sudhI mAre paccakkhANa che ema dhArI aMguTho chUTo kare tyAre ja mukhamAM khAvAnI vastu nAkhe evA saMketanuM nAma anuSThasahita=aMgusahiyaM saMketa paccakkhANa. 2. e pramANe muThThI vALIne chUTI na kare tyAM sudhI muSTisahita=musihiyaM. 3. e pramANe vastranI athavA dorA vagerenI gAMTha vALIne chuTI na kare tyAM sudhI pranthisahita=gaMThisahiyaM. 4. e pramANe gha2mAM praveza na kare tyAM sudhInuM pacca0- te yasahita=gharasahiyaM. 5. e pramANe parasevAnA biMdu na sUkAya tyAM sudhInuM pacca te svesahita. pramANe ATalA zvAsocchvAsa na thAya tyAM sudhInuM ucchvAsahita 6. pa0 1 hAtha athavA vAsaNa vageremAMthI jeTaluM anna satata eka dhArAe pAtramAM paDe teTaluM anna eka ditta kahevAya. tevI 1-2-3 Adi dattinuM pramANa karavuM te ttipramALa. 2 mukhamAM sukhe pravezI zake tevA 32 kavala jeTalo puruSano ane 28 kavala jeTalo strIno AhAra gaNIne temAMthI amuka-ATalA kavala khAvAnuM pramANa karavuM te kavalapramANa. 3 ATalAM gharomAMthI ja AhAra levo evuM pramANa karavuM te gRhapramALa. 4 khI2, bhAta vA maga Adi amuka dravya-AhAra levA te dravyapramALa, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 205 7. e pramANe pANI vagerenI mAMcImAM lAgelA jaLanA (stibuka=) biMdu na sUkAya tyAM sudhInuM slivusahita. 8. e pramANe A dIpaka na holavAya tyAM sudhInuM pacca0 TIpasahita dIvasahiyaM. e pramANe karelo koi paNa prakArano saMketa pUrNa thayA pahelAM jo mukhamAM koI cIja paDI jAya to te paccakkhANano bhaMga thayo-karyo jANIne tenuM prAyazcitta guru pAse levuM paDe che. 10 addhA padmavALa- ahvA eTale kALa, te muhUrta, prahara, be prahara, divasa, pakSa, mAsa ityAdi jANavo. ane te muhUrta Adi kALanI maryAdAvALuM je navakArasI-porisI-sAAporisI-purimaDha-avaDha-ekAsaNuM, upavAsa vagere pacca0 te addhA pacca0 kahevAya, tenA 10 prakAra che te AgaLanI trIjI gAthAmAM kahevAze. e pramANe paccakkhANanA=+pratyAkhyAnanA mULa 10 bheda kahyA. emAM chellAM be pratyAkhyAna pratidina upayogI jANavAM. // kRti 20 pratsAvyAnamevA: // avataraLa :- pUrva gAthAmAM je dazamuM ahvA paccakkhANa kahyuM tenA 10 bheda che te A gAthAmAM kahevAya che. (athavA pahelI gAthAmAM kahela mULa nava dvAramAM je '"daza paccakkhANa' nAmanuM paheluM krUra kahyuM che te eka rIte pUrva gAthAmAM bIjI rIte darzAvAya che) navajAtatiya poiitta, pumiDyuM-zAsane-vALe ya / AyaMbila abhataTTe, carime a abhiggahe vigaI // 3 // zabdArtha :-gAthArthane anusAre sugama che. 9 10 1 mAMcInA upalakSaNathI zeSa vAsaNa vagerenuM paNa grahaNa karavuM anucita nathI. 2 A saMketa paccakkhANo eka athavA traNa navakAra gaNIne pAravAM. tyArabAda bhojana karIne punaH paNa e saMketa paccakkhANa karI zakAya che. ane e pramANe vAraMvAra saMketa paccakkhANa dhAravAthI bhojana sivAyano sarvakALa viratipaNAmAM lekhAya che. dararoja ekAsaNuM karanArane e pacca0thI eka mAsamAM lagabhaga 29 upavAsa ane beAsaNuM karanArane lagabhaga 28 upavAsa jeTalo lAbha maLe che. tathA ekAsaNA-beAsaNA Adi rahita chUTo zrAvaka paNa dararoja e paccakkhANa vAraMvAra kare to addhA paccamAM AgaLa kahevAze tevI rIte paNa tene viratipaNAno sAro lAbha maLe che. mATe kSaNa mAtra paNa avirata nahi icchanArA zrAvakane (tathA sAdhune paNa) A paccakkhANa pratidina ane vAraMvAra upayogI che. temaja 10muM ahvA pratyA paNa zrAvakane pratidina upayogI che. + "paccakkhANa" e prAkRta zabda che. ane "pratyAkhyAna" e saMskRta zabda che, tenI vyutpatti (zabdArtha) A pramANe-prati pratikULapaNe AmaryAdA vaDe rahyAna=kahevuM arthAt amuka rIte niSedha kahevo=karavo te pratyAghyAna kahevAya. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhASyatrayam thArtha :- navakAra sahita (navakArasI)-pauruSI-purimAI (purimaDha)-ekAzanaekasthAna (ekalaThANuM)-AyaMbila-abhaktArtha (upavAsa) divasacarima-abhigraha-ane vikRti (navI) e daza prakAranAM ddhA patravavA che Ilal mAvArtha:- have addhA paccakhANanA 10 bhedanuM kiMcit svarUpa A pramANe 2 navArahiye (=namaskAra sahita) pratyAdhyAna- sUryodayathI prAraMbhIne 1*muhUrta (=ra ghaDI=48 miniTa) sudhInuM ane pUrNa thaye traNa navakAra gaNIne pAravAnuM (e pramANe muhUrta ane navakAra e be vidhivALuM) je paccakhANa che. e navakArasInuM paccakhANa sUryodaya pahelAM dhAravuM-karavuM joie, anyathA azuddha gaNAya. 2 porisI pratyA - savAramAM puruSanI chAyA jayAre (te puruSanA) potAnA deha jeTalI thAya tyAre pariNI eTale prahara gaNAya che. mATe sUryodayathI prAraMbhIne 1 prahara sudhInuM pacca0 te porisI pacca0 kahevAya. A pratyAkhyAna sUryodaya pahelAM dhAravuM joIe. athavA to navakArasI sAthe joDI devAthI paNa thAya che. tathA sArdha pariNI eTale doDha praharanuM paccakhANa paNa AmAM ja aMtargata gaNAya che. rU purimAI pratya-divasanA pumi=pahelA ardha=adha bhAganuM eTale sUryodayathI be prahara sudhInuM pacca0 te purimArtha athavA purimaDha. tathA divasanA gA=pazcAtapAchalA ardha ardha bhAganuM eTale sUryodayathI 3 praharanuM ane matAntare chellA be praharanuM eTale divasanA uttarArdhanuM pacca0 te kapAI (avaDha) pacca0 paNa AmAM aMtabhUta gaNAya. A pacca0 savAramAM navakArasI, porisI dhAryA vinA paNa karI zakAya che. *namaskAra sahita mAM sahita zabda muhUrtanA ja vizeSaNavALo che mATe, ane addhA paccakhANa 1 muhUrtathI ochuM hoya nahi mATe navakArasIno 1 muhUrta kALa avazya gaNavo joIe. jeo ema samaje che ke navakArasI to 3 navakAra gaNIne game te vakhate pArI zakAya, ane kALanI leza mAtra paNa maryAdA vinA, sUryodaya pahelAM temaja turta paNa 3 navakAra gaNe navakArasI paccakakhANa thaI jAya tema samajavuM sarvathI bhUla bhareluM che, mATe navakArasI be ghaDI pachI ja 3 navakAra gaNIne pArI zakAya. kAraNa ke be ghaDI thayA pahelAM 3 navakAra gaNIne pAre to navakArasIno bhaMga thAya che, temaja be ghaDI thayA bAda paNa 3 navakAra gaNyA vinA mAre to navakArasI nahi pArelI gaNAya che. ahIM navakArasIno kALa 1 muhUrta kema? te saMbaMdhI vizeSa carcA bIjA graMthothI jANavI. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 207 zana (vA=pAlana)- divasamAM pa ekavAra mana=bhojana karavuM *te pAzana athavA UThIne punaH na besI zakAya tema ja beThAM beThAM paNa khasI na zakAya evI rIte eka ja arthAt nizcala zAsana=AsanathI-beThakathI bhojana karavuM te zAsana kahevAya che. AmAM beThaka mAtra (keDathI nIceno bhAga) nizcala hoya che, parantu zeSa hAtha-paga vagere avayavonuM halana-calana thaI zake che, ahIM bhojana karIne uDyA bAda tivihAra athavA cauvihAra karavo. - prathAna =ekalaThANuM)- jemAM jamaNo hAtha ane mukha e be aMga sivAya bAkInuM koI paNa aMga hAle cAle nahi evuM ati (pa) nizcala (thAna) AsanavALuM ekAsaNuM te ekalaThANuM kahevAya. pUrve kahela ekAsaNamAM sarva avayavo halAvavAnI chUTa che. tevI chUTa AmAM nathI, eTalo ja bheda ekAsaNa ane ekalaThANAmAM che. (punaH ahiM bhojana karyA bAda uThatI vakhate cauvihAra karavAno hoya che; tethI ekAsaNanI peThe uThyA bAda uSNa jaLa paNa pIvAya nahi e vizeSa che.) 6 mAryAvita (navAmAnta-) emAM gAvAma=osAmaNa anekastaM=khATo rasa e benA tyAgavALuM te AcAmAmsa athavA AcArlI kahevAya. te bhAtakaThoLa-ane sAthavAnA AhArathI mULa 3 prakAranuM che. ane te dareka vaLI jadhanya, madhyama, ane utkRSTa ema traNa-traNa prakAranuM te dravyathI, guNathI ane rasathI gaNAya che, ItyAdi AyaMbilanA bhojananI vizeSa sAmAcArI to paraMparAthI jANavA yogya che. ane sAmAnyathI to eTaluM samajavuM yogya che ke-AyaMbilamAM mukhyatve vigaI ane khaTAzano tyAga hoya che. temaja nIviyAtAMno paNa tyAga hoya che, jethI emAM rasa-kasa vinAno nIrasa AhAra levAno hoya che. 7 mamawArtha- jemAM bhojananuM artha=prayojana 3 =nathI, te mawArtha eTale upavAsa kahevAya. emAM AjanA sUryodayathI AvatI kAlanA sUryodaya sudhI Akho divasa ane rAtri cAre AhArano athavA pANI sivAya traNe AhArano sarvathA tyAga hoya che, temaja tivihAravALAne paNa divase uSNa jaLa pIvuM kahyuM che, rAtrie teno paNa tyAga hoya che. A abhaktArthamAM eka divasamAM karAtA be vAranA bhojanano tyAga gaNAya che. parantu jo e ja upavAsanA *ekAzana-ekalaThANuM-AyaMbila-navI, e jo ke anAgatAdi daza prakAramAMthI AThamA prakAranAM parimANakRta pratyAkhyAno che, paraMtu porisI Adi addhA pratyAkhyAna sahita uccarAya che-karAya che mATe addhA pratyAkhyAnamAM gaNyAM che, (iti dharma vRtti Adi.). Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 bhASyatrayam (=abhaktArthanA) pahelA divase ekAzana ane pachI pAraNAnA. divase paNa ekAzana karIe to cAra vAranA bhojanano tyAga thavAthI e be ekAzana sahita eka upavAsanuM nAma vaturtha $ (cothabhakta) kahevAya che. 8 varamapratyA - A pratyAkhyAna be prakAranuM che. tyAM divasanA eTale ahorAtranA rima--chellA bhAganuM arthAt rAtrinuM je pratyAkhyAna te visarama, ane bhavanA eTale AyuSyanA chellA bhAganuM arthAt maraNa vakhatanuM paccakakhANa te (chellI vakhate jIve tyAM sudhInuM) maviima kahevAya. emAM divasacarima pratyAkhyAna sUryAstathI 1 muhUrta pahelAM gRhasthoe duvihAra, tivihAra, cauvihAravALuM karavuM, ane munine to cauvihAravALuM ja hoya che, ane chUTA zrAvaka-sAdhune temaja 'ekAzanAdivALAne paNa (pANahArarUpe) karavAnuM hoya che. - 1 eprada pratyA - amuka kArya thAya tyAre ja mAre amuka bhojana karavuM evA prakArano abhigraha karavo te dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema mukhyatve 4 prakArano che. tyAM amuka dravya=AhAra levo athavA amuka dravya vaDe (kaDachI Adi vaDe) Ape to ja AhAra levo te dravya majhada, amuka gAmamAMthI athavA amuka gharomAMthI athavA amuka gAu dUrathI AhAra lAvavAno abhigraha te kSetra piprada, bhikSAkALa pahelAM athavA bhikSAkALa vakhate athavA bhikSAkALa vItyA bAda AhAra lAvavAno abhigraha te 3 prakArano vAna graha ane gAto gAto athavA rudana karato athavA beTho beTho athavA Ubho ubho puruSa vA strI vahorAve to ja AhAra levo ItyAdi aneka prakArano bhAva prada jANavo. pUrve kahelA anAgatAdi 10 prakAranA pacca0mAMnuM 8 muM parimANakRta pacca0 tathA navakArasI Adi addhA pacca0 vinAnuM 9 muM saMketa paccakhANa paNa A abhigraha pratyAkhyAnamAM (saMbaMdhavALuM) gaNAya che. 20 viDuiM pratyA - vigaI eTale vikRti, ane vikRti eTale vikAra. te vikAravALA eTale indriyonA viSayone prabaLa karanArA dUdha-dahIM-dhI-tela-goLa ane paphavAnna e 6 padArtho viSAr (bhakSya vigaI) gaNAya che, temAMthI 1-2 thAvat chae vigaI no tyAga karavo te viSAr pratyA ane e ja vigaInAM 30 - 1 praznaH- chUTA zrAvakane to e pratyAkhyAna yukta che, paraMtu ekAzanAdi tapavALAne to ekAzanAdi tapa bIjA sUryodaya sudhInuM hovAthI te tapamAM ja AvI gayuM gaNAya, mATe tene divasacarima pratyA0 nI sArthakatA zI ? uttaraH- ekAzana vagere tapa ATha Adi AgAravALuM che, ane divasa-carima pratyA cAra AgAravALuM che, mATe AgArano saMkSepa thAya che e sArthakatA cheityAdi adhika carcA dharmasaMgrahavRtti vagerethI jANavI. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 209 nIviyAtAno yathAsaMbhava tyAga karavo te navi pratyA. kahevAya. mAMsa, madha, madirA ane mAkhaNa e 4 abhakSya vigaI athavA mahAvigaI no to haMmezane mATe sarvathA tyAga hovo ja joIe, ane te vigaI pratyA0mAM aMtargata gaNAya che. e pramANe 10 prakAranAM addhApratyAkhyAna kahyAM che. |ta prathama 10 pratyAraNyAnadAram II. avataraNa :- have A gAthAmAM paccakakhANano pATha je cAra prakAre uccarAya che. (uccArAya che) te 4 prakAranA uccAravidhinuM 2 nuM dvAra kahevAya che uggae sUre a namo, porisi paccakkha uggae suure| sUre uggae purimaM, abhattaTuM paccakhAi tti // 4 // zabdArtha:- zabdArthanuM ahIM prayojana nathI. pathArtha:- bhAvArthane anusAre vicAravo. bhAvArtha :- "uggae sUre namo" eTale 3 |sUre namudigaM parvavaravADuM (fma) e pahelo uccAravidhi tathA "parisi paccakkha uggae sUre" eTale parili punarnavAmi 3|re (athavA 3|U kare parisimaM praqgfma)e bIjo uccAravidhi parisi temaja sArdhaparisi mATe paNa jANavo. taphAvata e ja ke sAIporisa mATe sahaparisagaM e pada bolavuM. tathA "sUre uggae purima" eTale sUre 3|purimaa pavazvAmi e trIjo uccAravidhi purimaDUDha ane avaDuDha mATe paNa jANavo. tathA "sUre uggae abhata" eTale sUre 3|| amaraa praqkravAmi e cotho uccAravidhi upavAsa mATe jANavo. gAthAmAM "puSyavasavADuM utta" e pada pAMcamI gAthA sAthe saMbaMdhavALuM che e pramANe ahIM 4 prakAranA uccAravidhi eka ahorAtramAM jeTalA addhApaccakakhANa sUryodayathI prAraMbhIne thaI zake teTalA addhApacca0 Azraya darzAvyA. vaLI je be uccAravidhimAM 3 sUre pATha Ave che te paccakhANo sUryodaya pahelAM dhAravAthI-karavAthI ja zuddha gaNAya, ane jemAM sUre 3|| pATha Ave che te paccakakhANo sUryodaya thayA bAda paNa dhArI-karI zakAya che, e pramANe 35| sUre ane sUre 3JINa e baMne pAThamAM "sUryodayathI prAraMbhIne" e artha jo ke sarakho che to paNa kriyAvidhino taphAvata hovAthI e baMne pAThano bheda sArthaka (kAraNavALo) che. - mavatiUT :- paccakakhANanA pAThamAM guru-ziSyanA vacanarUpe bIjI rIte paNa 4 prakArano uccAravidhi darzAve che, tathA paccakkhANa ApavAmAM pAThano pheraphAra bolAyo hoya to paNa dhAreluM paccakakhANa pramANa gaNAya. e be vAta A gAthAmAM darzAvAya che- 1 ekAzana sahita 1 upavAsa mATe vaDalvapatta apaTuM padano uccAra hoya, ane kevaLa 1 upavAsa mATe amadR padano uccAra hoya che. (iti senaprazna;) 14. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 bhASyatrayam bhaNai guru sIso puNa, paccakkhAmitti eva vosirh| uvaogittha pamANaM, na pamANaM vaMjaNacchalaNA // 5 // zabdArtha :tti iti, e pramANe, ema rUstha ahIM, paccakhANa levAmAM vai=e pramANe, ema vaMnapaI=vyaMjananI, akSaranI, 7nA =smalanA, bhUla. thArtha :- (paccakakhANano pATha uccaratI vakhate) guru jyAre pavaravAr3a kahe tyAre ziSya paa#gfma ema kahe, ane e pramANe ja guru jyAre vosira kahe tyAre ziSya vosirAmi kahe. tathA paccakhANa levAmAM lenArano upayoga ja (dhAreluM paccakakhANa ja) pramANa che, paraMtu akSaranI rakhalanA-bhUla pramANa nathI. mAvAI:- gAthArtha pramANe sugama che, paraMtu vizeSa e ja ke guru kahe padmavaDuM eTale ziSya paccakhANa kare che tyAre ziSya te te paccakakhANane svIkAre che tethI parvavagifma huM pratyAkhyAna karUM chuM ema ziSya kahe che. tathA akSaranI skUlanA thaI hoya eTale cauvihAra upavAsa letI vakhate pAThamAM tivihAra bolAI jAya; athavA to tivihAra upavAsa letI vakhate pAThamAM cauvihAra bolAI jAya athavA ekAzanane badale biAsaNa ane biAsaNane badale ekAzanano pATha bhUlathI bolAI javAya ityAdi rIte pATha pheraphAra bolavA chatAM paNa pratyAkhyAna to je dhAryuM hoya te ja pramANe gaNAya. avatarA :- pUrve cAra prakAranA uccAravidhi be rIte kahIne have A gAthAmAM ekAzanAdi paccakakhANamAM AvatAM pAMca prakAranAM uccArasthAna ane tenA 21 bheda kahe chepddhme ThANe terasa, bIe tinni u tigAi (ya) taiyaMmi / pANassa cautthaM mi, desavagAsAi paMcamae // 6 // zabdArtha :- gAthArthane anusAra sugama che. gathArtha :- pahelA uccArasthAnamAM 13 bheda che, bIjA uccArasthAnamAM 3 bheda che, trIjA uccArasthAnamAM 3 bheda che. cothA uccArasthAnamAM pANassano 1 bheda che, ane pAMcamA uccArasthAnAmAM paNa desAvagAsika vagereno 1 bheda che. (e pramANe pAMca mULa uccAra sthAnonA 21 bheda athavA 21 uccArasthAno paNa kahevAya che.) mAvArtha:- ahIM xekAzanAdi moTAM pratyAkhyAnomAM aMtargatapaNe (paTAbhAgamAM) je judAM judAM pAMca prakAranAM paccakhANa uccarAvavAmAM Ave che te pAMca sthAna x ahIM gaNAtAM pAMca sthAno te ekAzanAdi (AhAravALAM) pratyAkhyAnonA peTAvibhAga tarIke jANavAM, ane AihAra rahitanA pratyAkhyAna mATe eTale upavAsa mATe je pAMca sthAno che te to khAsa judI gAthAthI (8 mI gAthAmAM) ja kahevAze.] Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa bhASya 211 kahevAya che. ane te pAMca paccakakhANanA judA judA AlApaka AlAvA-(=pATha) te pAMca prakAranAM sannArasthAna kahevAya che. jemake-ekAzanamAM sarvathI prathama "namukkAra sahiyaM porisI" Adi eka addhApaccakhANa ane mukisahiye Adi eka saMketa paccakhANa uccarAvAya che, te be maLIne paheluM uccArasthAna gaNAya, tyArabAda*vigaInuM paccakhANa uccarAvAya che te bIjuM, tyArabAda ekAzanano AlAvo uccarAvAya che te trIjuM, tyArabAda pANassano AlAvo uccarAvAya che te cothuM, e pramANe cAra pacca0nA cAra AlAvA prabhAtamAM eka sAthe uccarAvAya che, ane savAre tathA sAMje dezAvakAzika athavA sAMje divasacarima ke pANahAranuM pacca0 uccarAvAya che te pAMcamuM uccArasthAna. e rIte ekAzananA eka ja pratyAmAM pAMca peTA paccakakhANo e pAMca sthAna kahevAya che, ane te pAMca pratyAnA pAMca AlAvA te pAMca "uccArasthAna jANavAM. e pAMca uccArasthAnonA 21 bheda nAmapUrvaka AgaLanI gAthAmAM ja kahevAze. navatara - pUrvagAthAmAM pAMca sthAnane viSe je 13-3-3-1-1 uccArabheda kahyA te nAmapUrvaka A gAthAmAM kahevAya chenmu porisi saDDhA puri-mavaDDha aMguTThamAi aDa tera / nivivigaiM-bilatiya tiya, duigAsaNa egaThANAI // 7 // zabdArtha :- gAthArthane anusAra sugama che. thArtha :- navakArasI-porisI-sAIporisi-purimaDha-avaDUDha ane aMguThasahiya Adi ATha e 13 prakAra (uccArabheda) pahelA sthAnamAM che. tathA nIti vigaI ane AyaMbila e 3 bIjA sthAnamAM che, tathA 6i (mAsa)=] biyAsaNuM, ekAsaNuM ane ekalaThANuM e 3 prakAra trIjA sthAnAmAM che, ane cothA tathA pAMcamA sthAnamAM to pUrve kahelo pANassano ane dezAvakAzikano je ekeka prakAra che ema adhyAhArathI samajavuM.) liNI mAvAI:- pahelA vibhAgamAM (ekAzanAdi prasaMge) namukkArasahiyanuM athavA porisInuM yAvat avaDuDhanuM ema pAMca prakAramAMthI koI paNa eka prakAranuM addhApaccakkhANa uccarAvAya che ane e ja addhA paccakakhANanA zabda sAthe *(ekAzana, biAsaNa ane ekalaThANamAM) 6 bharyAvigaImAMnI koI eka paNa vigaIno tyAga na karyo hoya to paNa cAra abhakSya vigaIno tyAga to prAyaH sarvene hovo ja joIe, te kAraNathI e pratyAkhyAnomAM vigaItyAgano AlAvo paNa avazya uccarAvAya che. (dha. saM. vRtti bhAvArtha:). 1 athavA bIjo artha-je 21 paccakakhANo che, tenA uccArapATharUpa AlAvA judA 21 nathI, parantu mukhya pAMca AlAvA che, mATe te 21 pratyAkhyAna uccarAvavAmAM je mukhya pAMca ja AlAvA-sUtrapATha upayogI thAya che, te pAMca sUtrapATha pAMca 3vIrasthAna gaNAya che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 bhASyatrayam joDavAmAM AvatuM aMguThasahiya athavA mukrisahiyaM ItyAdi 8 prakAramAMthI koIpaNa eka prakAranuM saMketa paccakakhANa paNa uccarAvavAmAM Ave che, mATe e beno bhego eka ja AlAvo uccArapATha 13 zabdanA pheraphAravALo thavAthI paheluM uccArasthAna e rIte 13 prakAranuM gaNAya che. tathA vigaItyAgavALo eka ja AlAvo vigaInA paccakhANa mATe viDuiM. zabdathI AyaMbilanA paccakhANa mATe vinaM zabdathI ane nIvinA paccakakhANa mATe nivaDuM zabdathI uccAravAmAM Ave che, mATe vigaityAga saMbaMdhI trIjuM uccArasthAna traNa prakAranuM gaNAya che. e pramANe eka athavA be vakhatanA AhAra saMbaMdhI je eka ja AlAvo te ekAzana mATe UIII zabdathI, biyAsaNa mATe vikAsa zabdathI ane ekalaThANA mATe paDApa zabdathI uccAravAmAM Ave che mATe A trIjuM uccArasthAna paNa 3 prakAranuM che. - tathA cothA uccArasthAnamAM pANI saMbaMdhI ane pAMcamA uccArasthAnamAM desAvagAsika (athavA divasacarima) saMbaMdhI eka eka zabdavALA (=ekeka prakArano ja) ekeka AlAvo hovAthI A gAthAmAM e be sthAnono ekeka prakAra spaSTa kahyo nathI to paNa adhyAhArathI jANavo. have kyA pacca0mAM kyAM sthAna ? teno saMkSipta sAraekAzanamAM 5 uccArasthAna = 1luM saMketa sahita addhA pacca0nuM biyAsaNamAM 5 uccArasthAna =| | 2aaN vigaInuM ekaThANAmAM 5 uccArasthAna =| 3jAM ekAzananuM (ekAzana mATe) biyAsaNanuM (biA0 mATe) ekaThANAnuM (ekaThANA mATe) 4thu pANassanuM pam desAva0 *vA divasaca0nuM AyaMbilamAM 5 uccArasthAna = ekAzanavatuM, paraMtu bIjAM uccArasthAna AyaMbilanA pacca0nuM nivimAM 5 uccArasthAna = ekAzanavat, paraMtu bIjAM uccArasthAna nIvinA pacca0nuM tivihAra | 5 uccArasthAna = AgaLanI 8mI gAthAmAM kaheze te pramANe upavAsamAM | cauvihAra | 2 uccArasthAna = upavAsanuM ane dezAvakAzikanuM upavAsamAM *desAvagAsikanuM paccakakhANa cauda niyama dhAranArane A sAthe ja ApavAmAM Ave che, ane nahi dhAranArane eka uccArasthAna ochuM jANavuM. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa bhAga 213 avatAra :-pUrva gAthAmAM ekAzanAdi (AhAravALA) pratyAkhyAnomAM pAMca pAMca uccArasthAno-AlAvA darzAvIne have (AhAra rahitanA tivihAra) upavAsanA pratyAkhyAnamAM kyAM pAMca uccArasthAno che ? te A gAthAmAM darzAvAya che paDhamaMmi cautthAI, terasa bIyaMmi taiya paannss| desavagAsaM turie, carime jahasaMbhavaM neyaM // 8 // zabdArtha :tugi=cothA sthAnamAM nAraMmavaM yathAsaMbhava, jema ghaTe tema kichellA (pAMcamA) sthAnamAM | necaM=jANavuM - thAI :- upavAsanA pahelA uccArasthAnamAM caturthabhakatathI mAMDIne cotrIsabhakta sudhInuM paccakakhANa, bIjA sthAnamAM (namukkArasahiye Adi)13 paccakakhANa, trIjA uccArasthAnamAM pANarUnuM, cothA uccAra0mAM desAvagAsikanuM, ane pAMcamA uccArasthAnamAM sAMje yathAsaMbhava pANahAranuM eTale cauvihAranuM paccakakhANa hoya che. dA. bhAvArtha:- cauvihAra upavAsa hoya tyAre tenuM paccakhANa upavAsano uccAra ane dezAvakAzikano uccAra e be ja uccAra sthAnavALuM hoya che, paraMtu tivihAra upavAsa karavo hoya tyAre tenuM paccakhANa pAMca uccArasthAnavALuM hoya che te A pramANe- tivihAra upavAsanA paccakhANamAM pahelo eka AlAvo 'vaDasthapatta athavA rAmakuM eTale 1 upavAsathI mAMDIne vAvat 3ttIsamatte paryanta eTale 16 upavAsa sudhIno uccarAvAya che, mATe e vartamAnakALe 16 prakAranuM) paheluM uccArasthAna jANavuM. 1-2 be ekAzanayukta 1 upavAsa karanArane sUre 3 4 sthapatta apaTuM no uccAra ane be ekAzana rahita eka upavAsa (gaI rAtre cauvihAra karyo hoya agara na karyo hoya to paNa) sUre 3Na amaeno uccAra hoya che. tathA chaTha vagerenA paccakakhANamAM caturthabhaktanI peThe AgaLa pAchaLa ekAzanano niyama nathI, tethI kevaLa AgaLa-pAchaLanA be ekAzana rahita be upavAsa, traNa upavAsa vagere karyA hoya to paNa te chaTTha akrama ItyAdi saMjJAthI ja oLakhAya che, ane pratyAkhyAnano uccAra paNa sUra 3Na chamAM mamatta ItyAdi padothI ja hoya che. (sanaprazna bhAvArtha.) 3 pahelA bhagavaMtanA zAsanamAM eka sAmaTuM 12 mAsanA upavAsanuM, bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM sAmaTuM 8 mAsanA upavAsanuM, ane chellA tIrthaMkaranA zAsanamAM pahelAM sAmaTuM 6 mAsanA upavAsanuM paccakhANa apAtuM hatuM, paraMtu chellA tIrthakaranA zAsanamAM hAlamAM saMghayaNa baLa vagerenI hAninA kAraNe sAmaTA 16 upavAsathI adhika paccakkhANa ApavAnI AjJA nathI mATe. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 bhASyatrayam tyArabAda bIjo AlAvo namukkArasahiye Adi pAMca addhA paccakhANamAMnA ane aMguTahiye Adi ATha saMketa paccakakhANamAMnA koI paNa ekeka paccakakhANa sahita mizra che, mATe bIjuM uccArasthaAna 13* prakAranuM che. tyArabAda trIjo AlAvo pAkharUM tevena vA ityAdi padApUrvaka tivihAra upavAsamAM ja pANI saMbaMdhI che, mATe A trIjuM uccArasthAna 1 prakAranuM jANavuM. e traNe uccAsthAna ekasAthe uccAravAmAM Ave che. tyArabAda cauda niyamanA saMkSepa mATe desAvagAsika uccarAvAya che, mATe e cothuM uccArasthAna 1 prakAranuM che, te tathA sAMje divasacarima cauvihAranuM (=pANahAranuM) uccArasthAna te pAMcamuM uccArasthAna 1 prakAranuM che, athavA te vakhate jene potAnuM AyuSya alpa rahyuM jANI zeSa AyuSya sudhI cAre AhArano tyAga karavo hoya to navarie parvavasvAmi pabliepa sAhAra ityAdi padothI bhavacarima paccakhANanuM paNa uccArasthAna A pAMcamA uccArasthAnamAM antargata che. avataraNa - paccakakhANanA prAraMbhamAM Avato "uggae sUre" ane paryanta Avato "vosiraI" e zabdo (moTA paccakakhANanA) dareka peTA paccakakhANamAM kahevA ke nahi? te saMbaMdhI darzAve cheth majjhapaccakhANesu na pihu sUsagayAi vosirai / karaNavihi u na bhannai, jahAvasIAi biyachaMde // 9 // zabdArtha:piphu=pRthapha, judAM. sAvalI="AvasiAe" e pada 2urvikiraNavidhi, kriyA vidhi | vichakabIjA vAMdaNAmAM (pratyA0 karavAno vidhi.). thArtha:- tathA madhyanA paccakhANomAM sUre 3 ityAdi vosira e pada judAM judAM na kahevAM. jema bIjA vaMdanamAM "AvasiyAe" e pada bIjIvAra kahevAtuM nathI, tema e (sUre uggae ane vosiraI pada) paNa vAraMvAra na kahevAM te karaNavidhi (pratyA uccAravAno vidhi) ja evo che. mAvAI:- dvAdazAvarta vaMdanamAM bIjIvAranA vAMdaNAmAM "AvasiAe", e pada na bolavuM evI paraMparA pUrvAcAryothI cAlI Ave che, tema ekAsanabiAsana-ekaThANuM-AyaMbila-nIvi ane upavAsa vagere moTA paccakakhANonA *A gAthAnA ja prasaMge avacUrimAM kahela dvitIya sthAne "pAhAra namuzaradiya" tyAti prApu$1 va zarU prAra: (iti vacanAt) 1 avacUrimAM traNa prakAranuM uccArasthAna kahyuM che te sAmAnya pAMcamA uccArasthAnane aMge saMbhave. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhAga 215 prAraMbhamAM ja ekavAra sUre 3Na athavA 3TNa phUre zabda yathAyogya bolavo ane paryanta ekavAra vosira zabda bolavo. paraMtu e moTA paccakakhANanA AlAvAmAM madhyamAM AvatA vigaI, ekAzanAdi, ane mANasanA nAnA AlAvAmAM darekamAM prAraMbhe ane paryanta e be pATha-zabda (jo ke saMbaMdhavALA che to paNa) na bolavA, te pUrvAcAryothI cAlI AvatI karaNavidhi athavA paraMparA che. avatara:- have A gALAmAM pANasanA (pANInA) AgArano AlAvo kyAre uccarAvavo ? te saMbaMdhI uccAravidhi darzAve cheth tiviha paccakhANe, bhannati ya pANagassa AgArA / duvihAhAre accitta-bhoiNo taha ya phAsujale // 10 // zabdArtha - gAthArthane anusAra sugama che. thArtha :- tathA tivihAra paccakakhANamAM (eTale tivihAra upavAsa, ekAzana vageremAM) pANassanA AgAra (no AlAvo) uccarAvAya che. vaLI ekAzana vagere duvihAravALuM hoya to temAM paNa acittabhojIne pANassanA AgAra uccarAvavA, tema ja ekAzanAdi kaMI paNa vizeSa vrata vinA chuTo zrAvaka paNa jo uSNa jaLa pIvAnA niyamavALo hoya to tene paNa pANassanA AgAra uccarAvavA. (tAtparya ke uSNa pANI pIvAnA niyamamAM sarvatra pANassanA AgAra kahevA). 10 mAvAI:- gAthArthavat sugama che, parantu vizeSa e ja ke jo zrAvake tivihAra ekAzana karyuM hoya to teNe sacitta AhAra pANIno tyAga karavo, ane pANassanA AgAra uccaravA, parantu duvihArI ekAzanAdimAM sacittano tyAga na karyo hoya to pANasanA AgAra na uccaravA. avataraNa :- pUrva gAthAmAM acitta jaLa pInArane pANasanA AgAra uccarAvavA kahyA, parantu acitta jaLa kyA kyA vratamAM koNe pIvuM ? teno niyama A gAthAmAM darzAvAya che 1 ahIM pANassanA AgAra uccaravA saMbaMdhI caturbhagI zrI jJAnavimala sUrikRta bAlAvabodhamAM kahI che te A pramANe 1 sacitta bhojana-sacitta jaLa (emAM pANInA AgAra nahi). 2 sacitta bhojana - acitta jaLa (emAM pANInA AgAra hoya). 3 acitta bhojana- sacitta jaLa (emAM pANInA AgAra nahi). 4 acitta bhojana- acita jaLa (emAM pANInA AgAra hoya). tAtparya e che ke-ekAzanAdi je je vratomAM tivihAra thaI zake che te te vratonA tivihAramAM (acitta bhojana ane) acitta jaLa pIvuM joie, ane tethI pANassanA AgAra paNa uccaravA joIe. te te ekAzanAdi vratomAM vihAra karyo hoya to te duvihAramAM tevo niyama tyAM nathI. kayA vrata duvihAra, tivihAra vA cauvihAra hoya che te 12 mI gAthAmAM darzAvaze. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 bhASyatrayam ittucciya khavaNaMbila-niviAisu phAsuyaM ciya jalaM tu / saDDhA vi piyaMti tahA, paccakkhaMti ya tihAhAraM // 11 // zabdArtha - rUttazviya=eTalA ja mATe, e hetuthI ja.| suyaM prAsuka, nirjIva, acitta. vaUT=upavAsa. na | sadgavi zrAvako paNa. nAthArtha - e hetuthI ja upavAsa, AyaMbila ane nIvivageremAM zrAvako paNavi=nizcaya prAsuka-acitta jaLa pIe tathA tivihAranuM paccakhANa (upavAsAdikamAM) kare 11 bhAvArtha:- e hetuthI ja (eTale acittabhojIpaNuM ane prAsukaacitta jaLa pIvAno niyama hovAthI ja) zrAvako paNa upavAsa, AyaMbila ane nIvi vageremAM temaja (ahIM "vagere', zabdathI) ekAzana vageremAM paNa acittabhojI evA zrAvako prAsukaja jaLa pIe ane prAya-vizeSathI tivihAranuM ja paccakakhANa+ kare (iti avacUri akSarArtha:) ahIM sacittabhojIne paNa upavAsa, AyaMbila ane nIvi e traNa to tivihAra ane cauvihAra ja hoya, ane tethI e traNa vratamAM acitta pANI ja pIvuM joIe ane ekAzanAdi te yathAsaMbhava duvihAra, tivihAra ane cauvihAra ema traNe prakAre hoya che, tyAM (duvihAramAM) acittano niyama nathI. (jJAnavimala-sUrikRta bAlAvabodhaH) mAvatara :- have cAra prakAranA AhAramAMthI munine ane zrAvakane kyA paccakakhANamAM keTalA AhArano tyAga karavAno hoya che ? (eTale duvihAra, tivihAra, ane cauvihAravALAM kyAM paccakhANo hoya che ?) teno niyama A gAthAmAM darzAve che + ahIM tAtparya e che ke-zrAvakoe paNa vratomAM uSNa pANI pIvuM, ane paccakhANa vizeSataH tivihAra ekAzanAdi karavuM, duvihAra paccakakhANa duvihAra ekAzanAdi) to kAraNe ja karavuM yogya che, temaja vratamAM kAcuM pANI na pIvuM. kAraNa ke mukhya vRttie to uttama zrAvake sacittano sarvadA tyAga karavo joIe, te saMbaMdhamAM kahyuM che ke niravajjAhAreNaM, nijjIveNaM parittamIseNaM / sattAdhusaMdhApA, suNAva rilA hRti III (zrAddha0 vRtti:). artha :- niravadya (=nirdoSa) AhAra vaDe, nirjIva AhAra vaDe ane pratyeka mizra (sAdhAraNa vana, rahita) evA AhAra vaDe (AtmAnusaMdhAnamAM tatpara eTale) AtmaguNa prApta karavAmAM vA tevA AhAra vaDe ja AjIvikA nibhAvavAmAM tatpara evA suzrAvako hoya che. e pramANe vicAratAM chUTA zrAvakane paNa acitta AhAra hovo joie. to ekAzanAdi vratomAM vinA kAraNe zrAvakathI tivihAramAM sacitta jaLa ane duvihAramAM sacitta svAdima vagere kema vaparAya ? Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 217 cauhAhAraM tu namo, ratipi muNINa sesa tiha cauhA / nisi porisipurimegA-saNAi saDDhANa duticauhA // 12 // zabdArtha :namo=namukkArasahiya saddA=zrAvakone tti=rAtri (nAM paccakhANa) duhAduvihAra tiraM tivihAra tti (rA)=tivihAra thArtha :- munine navakArasInuM pacca0 tathA rAtrinuM (divasa carima) paccakakhANa cauvihAravALuM ja hoya, ane zeSa (porisI Adi) paccakhANo tivihAra, cauvihAra ema be prakAre hoya che. tathA zrAvakane to rAtrinuM (divasacarimanuM) ane porisI, purimaDha tathA ekAzana vagere paccakakhANo duvihAra, tivihAra, cauvihAra ema traNe prakAranAM hoya che. piraMtu navakArasInuM pacca0 to zrAvakane paNa cauvihAra ja hoya, kAraNake navakArasI te gaI rAtrinA cauvihAra pacca0nuM tIraNa (kaMIka adhika karavA) rUpa paNa kahyuM che.] kAvArtha:- gAthArtha pramANe sugama che. te saMkSepamAM A pramANe- namukkArasahiyaMmunine tathA zrAvakane paNa cauvihAra. pauruSI ] munine tivihAra, cauvihAra sArdhapauruSI | (gADha kAraNe ja davihAra) parimAI zrAvakane duvihAra, tivihAra, cauvihAra. apAI ekAzana | munine tivihAra, cauvihAra, (gADha kAraNe ja duvihAra) ekaThANuM | zrAvakane duvihAra, tivihAra, cauvihAra. bIAsaNuM ) (paraMtu ekaThANuM jamyA pachI cauvihAra ja) + glAna (mAMdagI) AdinA gADha kAraNe parisI Adi paccakkhANo munine kavacita duvihAra paNa hoya, te paDadAhAraM tu namo uttaSi muLInA tira3I e kahelA pAThathI temaja zrIpaMcAlakajInA pAMcamA paMcAzakamAM 35 mI gAthAnI vRttimAM ati gADha kAraNe ja duvihAra kahyo che tethI saMbhave che, nahitara mukhya AjJA to munine tivihAra-cauvihAranIja jANavI. tathA munine 8 prakAranAM saMketa paccakhANo paNa cauvihAra kahyAM che. (iti yatidinacaryA). tathA munine bhavacarima ane upavAsa tivihAra, cavihAra ema be prakAre kahela che, ane zeSa paccakhANo duvi0 tivi0 cauvi0 kahyAM che. (iti zrAddha0 vRtti vagere.) prazna - upavAsa to tivihAra, cauvihAra samajI zakAya che. parantu ekAzana vagere duvihAra, tivihAra kevI rIte ? uttaraH- ekAsanAdimAM bhojana karavA sivAyanA zeSa vakhatamAM pANInI ane svAdimanI chUTa hoya te duvihAra ekAzana vagere kahevAya, ane bhojana sivAyanA zeSa vakhatamAM phakta pANI pIvAnI ja chUTa hoya to te tivihAra ekAzanAdi kahevAya. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 bhASyatrayam AyaMbIla, nIvI) zrAvakane tathA munine paNa tivihAra, upavAsa cauvihAra. bhavacarima (apavAde navI duvihAra paNa). saMketa pacca0-munine tivihAra, cavihAra, zravikane du0 ti, cauvihAra. rAtri pratyA0 ] munine cauvihAra. (divasa carima) } zrAvakane duvihAra, tivihAra, cauvihAra, J parantu ekAzanAdi vizeSa vratomAM cau0. e ekAzanAdika vratomAM yathAsaMbhava jyAM jayAM duvihAra kahyo che, te munine to koI gADha kAraNe ja hoya. paraMtu zrAvakoe paNa kAraNe ja duvihAra karavo, ane vizeSataH to tivihAra vA cauvihAra ja karavo joIe. avara :- have azana-pAna-khAdima-ane svAdima e cAra prakAranAM AhAranuM rU nuM dvAra kahevAya che. tyAM A gAthAmAM prathama AhAranuM lakSaNa kahevAya che. khuhapasama khamegAgI, AhAri va ei dei vA sAyaM / khuhio va khivai kuTe, jaM paMkuvamaM tamAhAro // 13 // | zabdArtha :=sudhAne vRdi=sudhAvALo, bhUkhyo paHE=zamAvavAmAM vivarRkSepave, nAkhe g=samartha koThAmAM, udaramAM If=ekaluM, ekAkI paMja kAdava va athavA 3varSa sarakhuM =Ave taMtrate dravya-padArtha - thAI:- je ekaluM hovA chatAM paNa sudhAne zAMta karavAmAM samartha hoya, athavA AhAramAM AvatuM hoya, athavA AhAramAM svAda ApatuM hoya, bhUkhyo manuSya je kAdava sarakhA nirasa dravyane-padArthane paNa (bhUkha zamAvavA mATe) udaramAM prakSepe (=khAya te =e cAre lakSaNavALuM dravya) sAhAra kahevAya. / 13 | bhAvArtha - je ekAMgI-ekAkI (=bIjA padArthamAM mizra thayA vinA pote ekalo ja) hoine paNa sudhA zAnta karavAmAM samartha hoya to te padArtha zAhImAM gaNAya, A prathama lakSaNavALo AhAra cAra prakArano che te A pramANe-kUra (=rAMdhelo bhAta) vagere mazana chAzanI Acha tathA pANI vigere pana, phaLa, zeraDI, vagere vAlima ane suMTha vagere vAlima || ti nAhAranuM 2 nuM nakSaNa | 1 upavAsacAmAmlanirvikRtikAni prAyastricaturvidhAhArANi apavAdAttu nirvikRtikAdi pauruSyAdri 7 vidhAhAramapi cA-iti zrAddhavidhivacanAtuM. paraMtu duvihAra karavo te vyavahAramArga nathI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 219 tathA sudhA zamAvavAmAM samartha na hoya evo ekAMgI-ekAkI padArtha paNa jo cAra prakAranA AhAramAM Avato hoya eTale azanAdikamAM mizra thaIne tenA guNamAM ke rasamAM kaMIka vizeSatA karato hoya e 2 nuM nakSaNa, athavA to te azanAdikanA svAdamAM vadhAro karato hoya to te ekAMgI padArtha AhAra sAthe mizra hoya ke na hoya (ekalo hoya) to paNa AhArarUpa jANavo. (e rU nuM nakSa) e banne lakSaNanAM bhegAM udAharaNa jemake-azanamAM lUNa-hiMga-jIruM vagere. pANImAM kapUra vagere, phaLAdi khAdimamAM paNa luNa vagere, ane taMbolAdika svAdimamAM kAtho vagere. tathA bhUkhyo mANasa bhUkha zamAvavA mATe kAdava sarakhuM nirasa dravya khAya to te paNa AhAra jANavo, jemake-mATI vagere. | ta bahAranuM ja zuM takSa | ahIM auSadhomAM keTalAka auSadha AhAra ane keTalAka anAhAra paNa che, (emAMno ghaNokharo bhAvArtha zrAddhavidhi vRttine anusAra lakhyo che.) so mupo-ma-sAmaMDa-pa-gm-bdha-vA pANe kaMjiya-java-kayara-kakkADodaga surAi jalaM // 14 // zabdArtha :mu=maga vana=kAMjInuM gogA odana, bhAta navaMkAvanuM sA=sAtha-sAthavo vaya=kerAMnuM maMkamAMDA, pUDA vaDe kAkaDInuM pathadUdha 3=pANI unaHkhAdha, khAjAM surakama) rUkamadirA vagere. bai=rAba, gheMsa thAI :- maga vagere (sarva kaThoLa), bhAta vagere (=sarva cokhA, taMdUla, ghauM vagere), sAthu vagere (juvAra maga vagerene zekIne teno banAvelo loTa), mAMDA vagere (kapUDA, poLI, roTalI, roTalA, vagere), dUdha vagere (dahIM, ghI vagere), khAjAM vagere (sarva pakavAnna modaka vagere), rAba vagere (sarva jAtinI gheMsa) ane kaMda vagere 1 arthAt e lUNa-hiMga-jIrU-kapUra-kAtho vagere padArtho sudhA zamAvavAmAM samartha nathI to paNa AhAramAM upakArI hovAthI AhAra tarIke gaNAya che. 2 gAthAmAM, ruMvArU padamAM rahelo "mAr3a=Adi" zabda maga ityAdi sarva zabdanI sAthe saMbaMdhavALo gaNavo. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 bhASyatrayam (sarva vanaspatinA kaMdamULa phaLAdikanAM raMdhAyelAM zAka vagere) e sarva jamazana mAM gaNAya che. e pramANe 8 vibhAgamAM azanano samAveza thAya che. ane kAMjInuM pANI (8chAzanI Acha), javanuM pANI (=vanuM dhovaNa), keranuM pANI (keranuM dhovaNa) ane karkaTakanuM te cIbhaDA vagere phaLonI aMdara raheluM athavA tenA dhovaNanuM pANI tathA madirA vagere upANI e sarva jAtinAM pANI pIna AhAramAM gaNAya che. [14 bhAvArtha :- gAthArthamAM kahyA pramANe sugama che, paraMtu vizeSa e che ke tivihAranA paccakakhANavALAne e pANI kalpa nahi, paraMtu nadI, kUvA, taLAva vagerenAM pANI ke je karparAdi anya padArtha vaDe mizra thayela na hoya tevAM ja zuddha pANI tivihAramAM kalpa. ane kapUra, drAkSa, ilAyacI Adi svAdima vastuothI mizra thayelAM-karelAM jaLa duvihAramAM kahyuM. avataraNa :-cAra prakAranA AhAramAMthI pUrva gAthAmAM pahelA azana ane pAna e be AhAranuM svarUpa kahIne have A gAthAmAM raNAma ane svAmi e be AhAranuM svarUpa kahe che, temaja AhAramAM na gaNAtI (nAdArI) vastuo paNa kahe che - khAimi bhattosa phalA-isAime saMThi jIra ajmaaii| mahu gula taMbolAI, aNahAre moa niMbAi // 15 // zabdArtha :-gAthArthane anusAra sugama che. thArtha :- (patto - bhaktoSa eTale) zekelAM dhAnya tathA phaLa vagere vastuo *zabdano artha vyutpattithI (eTale dhAtu uparathI), ane niryuktithI (eTale zabdamAM rahelA akSaro uparathI upajAvelI yuktithI) ema be prakAre thAya che, te pramANe ahIM "azana" zabdano artha paNa be rIte che te A pramANe mA=zIdhra (sudhAne upazamAve) te zana e niryukti artha che. ane mattemukhyate-jenuM bhojana karAya te mazana e vyutpatti artha (=dhAtu siddha artha) che. tyAM jo ke phaLAdika sarva AhArI padArthanuM bhojana karAya che to paNa mana zabdathI bhAta vagere amuka amuka padArtho ja rUDhithI gaNAya che. (1) ghauM, cokhA, kodrava vagere anAjanAM dhovaNa paNa emAM aMtargata jANavAM. (2) Iti prava0 sAro0 vRttiH (3) iti bhASyAvacUriH (4) sarakA, Asavo vagere emAM aMtargata jANavA. (5) e uparAMta nALiyeranuM pANI, zeraDIno rasa tathA chAza (ane madirA) jo ke pANI tarIke gaNAyelAM che. parantu ene vartamAna kALe azanamAM gaNavAno vyavahAra che. e uparAMta nadI, taLAva, kUvA vagerenAM pANI eTale sarva akAya paNa pAnamAM ja gaNavA. (6) prANono upakAra kare te pAna (iti niyukti artha), athavA 5 dhAtu pIvAnA arthamAM hovAthI je pIyate-pIvAya te pAna (iti vyutpatti artha). Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 221 'mi mAM gaNAya, sUMTha, jIruM, ajamo vagere tathA madha, goLa ane taMbola vagere paNa *svAmi mAM gaNAya ane (koma=moka eTale) mUtra (gomUtra) tathA lIMbaDo vagere anAdara mAM gaNAya. 15 bhAvArtha:- je vastuone khAvAthI sudhAnI pUrNa zAnti na thAya, to paNa kaMIka saMtoSa thAya (=bhUkha zamAve) tevI vastuo ravina mAM gaNAya che. tenAM keTalAMka nAma-zekelAM dhAnya (eTale mamarA, pauMA, zekelA caNA, dALIA, zekelA maga vagere), tathA khajUra, khAreka, nALiyera, tathA badAma, drAkSa, kAju vagere mevA, kerI, cIbhaDAM, taDabUca, khaDabUja vagere phaLo, zeraDI vagere tathA koThavaDI-AmaLAzaMThI-AMbAgoLI-koThIpatra-liMbaIpatra vagere (e sarve khAdima hovAthI duvihAra paccakakhANamAM na kalpa). - svAmi vastuo-sUMTha-haraDe-pIpara-marI-jIruM-ajamo-jAyaphaLa, jAvaMtrI, kAthokheravaTI-jeThImadha-kesara-nAgakesara-tamAlapatra-elacI-laviMga-biDabavaNa-ajamodapIparImULa-(gaMThoDA)-ciNikabAbA-motha-kAMTAselio-kapUra-haraDAM,-behaDAMbAvaLachAla-dhAvaDI chAla-kheranI chAla-khIjaDAchAla tathA enA patra-sopArI-hiMgajavAsAmULa-bAvacI-tuLasI-kacUro-taja-saMcaya-puSkaramULa tathA taMbola-variyAlIsuvA ityAdi duvihAramAM kahyuM. emAM jIru svAdimamAM ane khAdimamAM paNa gaNAya ema be mata che tathA ajamAne paNa keTalAka AcAryo khAdima kahe che. tathA madha-goLa-khAMDa-sAkara paNa svAdimamAM gaNAya, parantu tRpti karanAra hovAthI duvihAramAM kahyuM nahi. nAhArI vastuo-lIMbaDAnAM aMga (patra-chAla-kAi-phaLa-phUla vagere)-gomUtra vagere mUtra-gaLo-kaDu-kariyAtu-ativiSa-cIDa-rAkha-haLadara-upaleTa-java-haraDebehaDAM-AmaLAM-bAvaLachAla-dhamAso-nAhi-AsaMdhi-riMgaNI-eLIo-gugaLa 1 vAdyate-je khavAya te ravina (iti vyutpattiH) tathA u=AkAza eTale mukhanuM vivara temAM mati=mAya-samAya te brAhima (iti niyukti.) emAM 2 kArano nipAta saMbhave. 2 vAdyate eTale jeno AsvAda karAya te vani (iti vyutpatti), tathA goLa, sAkara, vagere dravyone ane rasa vagere guNone temaja kartAnA saMyama guNone eTale rAgadveSa rahita AsvAdana karavAthI saMyamInA saMyama guNone je vAvatesvAda pamADe te dvA#i athavA jenuM AsvAdana karatAM te vastuo potAnA mAryAdi guNone sAvati nAza pamADe te svAmi (iti niryuktiH) 3 haraDe behaDAM ane AmaLAM vagere keTalIka vastuo svAdimamAM ane Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 bhASyatrayam boraDI-kaMtherI-keramULa-pUMADa-maMjITha-boLa-citraka-kuMdaru-phaTakaDI-cimeDa-thuvara-AkaDA ityAdi je vastuo khAvAmAM aniSTa svAdavALI hoya, te anAhArI jANavI. avataraLa :- have A 16mI ane 17mI gAthAmAM 22 AranuM (eTale 22 AgAramAMthI kayA paccakkhANamAM keTalA AgAra hoya? te saMbaMdhI) 4thuM dvAra kahevAya chedo navakAri cha porisi, saga purimaDe igAsaNe aTTha / sattegaThANi aMbili; aTTha paNa cautthi chappANe // 16 // zabdArtha :- gAthArtha pramANe sugama che. thArtha :- navakArasImAM 2 AgAra, porisImAM 6 AgAra, purimaDhamAM 7 AgAra, ekAzanamAM (tathA biAsaNamAM paNa)8 AgAra, ekalaThANAmAM 7 AgAra, AyaMbilamAM 8 AgAra, caturtha bhaktamAM (upavAsamAM) 5 AgAra, ane pANassanA paccakkhANamAM 6 AgAra che. 16 bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che, paraMtu navakA2zI AdimAM kayA kayA AgAra che ? tenAM nAma ane artha paNa AgaLa gAthAomAM ja kahevAze, mATe ahIM vizeSa spaSTa karavAnuM prayojana nathI. cau carime caubhiggahi, paNa pAvaraNe navaTTha nivvIe / AgAkkhittavivega-muttu davavigai niyamiTTha // 17 // zabdArtha :- gAthArtha pramANe sugama che. gAthArtha :- (divasacarima ane bhavacarama e be) rima paccakkhANamAM 4 AgAra che, *abhigrahamAM 4 AgAra che, prAvaraNa (vastranA) pacca0mAM paLa=pAMca AgAra che, ane nIvimAM 9 athavA 8 AgAra che. temAM nIvine viSe jo piMDavigai ane dravavigaI e bannenuM pacca0 hoya to te (ekalA dvavavigaInA) niyami=niyamamAM "uktittavivegeNuM" e eka AgAra muttu=mUkIne-choDIne bIjA ( =*6) 8 AgAra hoya che. / / 17 / bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che; paraMtu vizeSa e che ke-ahIM bhASyamAM jo ke vigaInA chUTA pacca0mAM 9-8 ema be rIte AgAra kahyA nathI, paraMtu 20 mI gAthAmAM kevaLa nava AgAra ja kahevAze to paNa anya granthone anusAre vigainA pacca0mAM paNa 9 ane 8 ema banne prakAranA AgAra jANavA. *ahIM "abhigraha" zabdathI 8 prakAranAM saMketa paccakkhANamAM temaja bIjA paNa dravyAdi cAre prakAranA abhigrahamAM 4 AgAra jANavA, te AgALa 23 mI gAthAmAM ja kahevAze. 1 e 8 vA 9 AgAranuM kAraNa vigaIonAM svarUpa tathA ukhitta0 AgArano artha je AgaLa kahevAze te jANyA bAda samajAze. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 223 tathA prAvaraNanA pratyAkhyAnamAM (jitendriya munio je colapaTTa paNa nahi paheravAno abhigraha vizeSa kare che temAM) anna)-saha0-colapaTTAgAreNaM-mahaOsabU0 e pAMca AgAra hoya che. A saMbaMdhI vizeSa bhAvArtha volapaTTa) nA arthamAM kahevAze. e pramANe be gAthAomAM pratyeka paccakhANanI AgAra saMkhyA sAmAnyathI gaNAvI. te saMkSepamAM A pramANenamu2 (purimA0 7 eikAza0 8 upavAsa 5 prAva0 5 pori0 6 thI avaDha 7 (biA0 8ii pANahArI6 sAIpo0 6 (vigaI 9 ekalaThANa 7 carima 4i nIvi 9 ) AyaMbila 8 abhi0 4 avataraVT :- have kayA pacca0mAM kayA kayA AgAra hoya te nAmapUrvaka darzAvAya che. tyAM A gAthAmAM prathama sthAnamAM gaNAtA addhA pratyA0 nA eTale nava0porisI-sAIpo -ane purima0 (tathA avaDha) pratyAnA AgAra kahevAya che - anna saha du namukkAre, anna saha ppaccha disa ya sAhu savva / porisi cha saDaporisi, purimaDDhe satta samahattarA // 18 // zabdArtha :-gAthArtha anusAra sugama che. mAthArtha :- namukkArasahiyanA pacca0mAM ma=agatthaNAbhogeNaM ane sadasahasAgAreNaM e *du=be AgAra che. tathA annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, =pacchatrakAleNaM, hiMsa=disAmoheNaM, sAduHsAhu-vayaNeNaM, sava= savvasamAhivattiyAgAreNe e 6 AgAra porisI ane sArdhaporisInA pacca0mAM che, ane "mahattarAgAreNaM" e AgAra sahita sAta AgAra purimAI (tathA apAInAavaDhanA) pacca0mAM che. 18 *prazna :- uggae sUre namukkArasahiyaM muTThisahiyaM paccakkhAi / cauvihaMpi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM / annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosira e navakArasI pacca. nA AlApakamAM-AlAvAmAM to 4 AgAra darzAvyA che ke kema ? uttara :- e pratyAkhyAna kevaLa navakArasInuM nathI paratu navakArasI sAthe mukisahiyenuM paNa bheguM che, temAM navakArasI addhA pacca0 che, ane mukrisahiya e saMketa paccakhANa che, ane saMketa pacca0nA 4 AgAra pUrve kahyA che, tethI emAM navakArasInA to be ja AgAra che, ane (teja be AgAra sahita sarva) cAra AgAra mukrisahiyaMnA che, jethI benA bhegA maLIne paNa cAra ja AgAra e AlAvAmAM kahelA che, te saMketa pacca0 bheguM hovAnA kAraNathI che. tevI ja rIte porisI ane sArdhaporisInA AlAvAmAM paNa mukisahiyuM hovAthI ja mahattarAgAreNe AgAra Ave che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. parantu vizeSa e ja ke anna saha ityAdi zabdo saMpUrNa pada nathI parantu padano ekeka aMza che to paNa arthamAM saMpUrNa pada levuM. tathA navakArasI pratyAkhyAna ati alpa kALanuM eTale muhUrta (=sUryodayathI be ghaDI) sudhInuM ja che, te kAraNathI temAM azakya 'parihAravALA ja be AgAra jeTalA alpa AgAra che, ane porisI Adi pratyAkhyAno vizeSa kALapramANavALAM hovAthI temAM vadhAre AgAra rAkhavA paDe che. // iti prathama sthAnanA addhApratyA0 nA AgAra // avataraLa :- A gAthAmAM ekazana, biAsaNa ane ekalaThANAmAM AgAra (nAM nAma) kahe che, arthAt trIjA sthAnamAM gaNAtAM paccakkhANonA AgAra kahe cheann sahassAgAri a, AuMTaNa guru a pAri maha savva / T-biyAsaNi T- a6 3, sA phADAne aDaMTa vinA z|| zabdArtha :- gAthArthAnusAre sugama che. gAthArtha :- (anna=) annatthaNA'bhogeNaM (FT) sahasAgAreNaM, (sArI)= sAgAri AgAreNaM, AuMTaNa pasAreNaM, (T-) guru abduThThANeNaM, (pa=i) pAriAvaNiyAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savva samAhivattiyAgAreNuM e 8 AgAra (LT=) ekAzanamAM ane biAsaNamAM che, ane ekalaThANAmAM to "AuMTaNapasAreNaM" e eka AgAra vinA zeSa* 7 AgAra che. 195 224 bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. avataraLa :- A gAthAmAM vigaI, nIvi ane AyaMbila e traNa pratyAkhyAna (ke je bIjA sthAnanAM pratyAkhyAno che te) nA AgAra kahevAya cheann saha levA giha, ukkhitta paDucca pAri maha savva / vigai nivvigae nava, paDuccaviNu aMbile aTTha // 20 // zabdArtha :- gAthArtha pramANe sugama che. gAthArtha :- annatthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, levAleveNaM, gihatthasaMsaSTheNaM, ukhittavivegeNaM, paDuccamaktieNaM, pAriAvaNiyAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, ane 1. ahIM je doSa ApaNe TALavAno prayatna karIe to paNa TALI na zakAya tevA ane kudaratI rIte ja thatA hoya to tevA akasmAt doSo azakya parihAravALA kahevAya, jethI dareka pratyAmAM e azakya parihAravALA be AgAra rAkhyA vinA chUTako ja nahi, ane te kAraNathI ja nirAgAra (AgAra-rahita) pratyAkhyAnamAM paNa e be AgAra to hoya ja. *"AuTaNapasAreNaM" e AgAra aMgopAMgane saMkocavA ane prasAravA (=hAtha paga vagere lAMbA-TUMkA karavA)nI chUTa mATe che ane ekalaThANAmAM aMgopAMga halAvAya paNa nahi, mATe e AgAra nathI. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 225 savvasamAhivattiyAgAreNuM e 9 AgAra viD ane nIvinA pacca0mAM che. ane 'paDuccamakkhieNe vinA 8 AgAra savilamAM Ave che. 20 bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che, parantu vizeSa e che ke-ahIM nIvi tathA vigaimAM 9 AgAra kahyA che, to paNa pUrve 17 mI gAthAnA bhAvArthamAM kahyA pramANe nIvimAM 9 tathA 8 AgAra paNa hoya. tyAM piMDavigaI ane dravavigaI e banne saMbaMdhI nIvimAM 9 AgAra ane kevaLa dravigai saMbaMdhI nIvimAM ukkhittavi varjIne zeSa 8 AgAra jANavA. tathA jema nIvimAM 9 ane 8 AgAra kahyA che, tema chUTI vigainA paccamAM paNa kevaLa piMDavigaInuM pacca0 kare to 9 AgAra ane kevaLa dravavigaInA pacca0mAM ukbitta vi varjIne zeSa 8 AgAra jANavA. avataraNa :- A gAthAmAM upavAsa, pANI, carima ane saMketAdi abhigraha e cAra paccakkhANonA AgAra kahe cheann saha pAri maha savva, paMcakhama (va) Ne cha pANilevAI / cau carimaMguTThAI -bhiggahi anna saha maha savva // 21 // zabdArtha :- gAthArtha anusAre sugama che. gAthArtha :- kSapaNamAM (=upavAsamAM) azatthaNAbhogeNaM-sahasA-gAreNaMpAriAvaNiyAgAreNuM-mahattarAgAreNaM ane savvasamAhivattiyAgAreNuM e pAMca AgAra che. pANInA paccakkhANamAM leveNa vA Adi 6 AgAra (leveNa vA-aleveNa vAaccheNa vA-bahaleveNa vA-sasintheNa vA asittheNavA e 6 AgAra) che. tathA rima pacca0mAM ane aMguThThasahiyaM Adi abhigrahanA (saMketa vagere) paccakkhANomAM annatthaNAbhogeNaM-sahasAgAreNaM-mahattarAgAreNaM ane savvasamAhi-vattiyAgAreNuM e 4 AgAra che. / / 21 / / bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. paraMtu vizeSa e che ke-carima pacyamAM divasacarima ane bhavacarama e banne paccakkhANa 4-4 AgAravALAM che, to paNa bhavacirama paccakkhANa jo koi samartha mahAtmA mahattarA0 ane savvasamAhi e be AgAranuM mAre bhAvimAM prayojana nathI ema jANIne nirAgAra (AgAra rahita) kare to te nirAgAra bhavacarima pacca0mAM annattha0 sahasA e be ja AgAra hoya. (dharmasaM0 vRtti Adi) 1 AyaMbilamAM ghI vagere snigdha (cIkAzavALuM) dravya kalpe nahi, ane pahuccama0 AgAra ghI vagerethI kiMcit masaLelI roTalI vagerenA AhAranI chUTAvALo che, mATe AyaMbilamAM e AgAra na hoya. 15 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 bhASyatrayam paccakakhANanA AgAronuM koSTaka navakArazI anna) - sahao porisI anna0 - saha0 - pacchanna0 - sArdha porisI disA0 - sAhuo - savya0 purimaDha 6 pUrvavatu-1 mahattarA) avaDuDha ekAsaNa anna-sahaO-sAgAri0biAsaNa AuTa0-gurutva-pAri0-maha0-sabU0 ekalaThANuM AuTa vinA ekAzanavatu vigaI | piMDavigaI ( annava-saha0-levA-gihattha0nIvi saMbaMdhi usmittapaDucca0-pAri0-maha-sabU0 nIvi pedravavigaI ukibatta, vinA vigaI I saMbaMdhi AyaMbila paDucca0 vinA vigaIvat upavAsa anna)-saha0-pAri0-mahaO-sabU0 pANahAra leveo-aleve) acche - bahule sasintha0-asintha0 abhigraha (saMketasaha) anna)-saha-maha0-savaOprAvaraNa anna-saha-colapaTTAgALa-maha0-sava) divasa carima bhava carima anna)-saha0-maha0-sa_0 desAvagA) avataraVT :- pUrve kahelI 20 mI gAthAnA prasaMgane anusarIne A gAthAmAM te vigaI ane tenA dravavigaI Adi bheda paNa darzAvAya che. yuddha-du-mam-tiSTha, vaDo raviA vaDara piMDavI ! ghaya-gula-dahiyaM-pisiyaM, makkhaNa-pakkanna do piMDA // 22 // * TET - Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhAga 227 zabdArtha :mahu=madha =madha, madirA upasiye pizita, mAMsa. thA:- dUdha-madha-madirA-ane tela e 4 vavA che, tathA ghI-goLa-dahiM ane mAMsa e 4 upadrava eTale mizra vigaI che, ane mAkhaNa tathA pakavAnna e be piMDa vigaI che. 22aa. bhAvArtha :- ahiM drava eTale relo cAle evI ati narama pravAhI vigaI te dravA; kahevAya. ane piMDa eTale jenA aMzo paraspara bAjhIne-vaLagI rahIne piMDIbhUta thayelA hoya tevI kaMIka kaThInatAvALI vigaI te piMDavADuM (=kaThIna vigaI) kahevAya, tathA agni Adi sAmagrI vaDe je vigaI dravapravAhI thatI hoya, ane tevI sAmagrInA abhAve punaH piMDarUpa-kaThina paNa thatI hoya ( jAmI jatI hoya-TharI jatI hoya, to te dravapaDavA eTale banne svabhAvavALI gaNAya. tyAM kaI vigaI kevA svabhAvavALI che te gAthArthamAM kahyA pramANe samajavI sugama che, mATe tenuM vizeSa varNana karavAnuM ahiM prayojana nathI. tathA bemAM bhakSya kaI ane abhakSya kaI ? teno viveka to graMthakAra pote ja AgaLa 29mI gAthAmAM darzAvaze. navatara :- have kyA paccakakhANo (paraspara) sarakhA AgAra vALAM che ? te A gAthAmAM kahevAya cheporisi-sddddh-avttuN, dubhatta-nivvigai porisAi samA / aMku-mudri-vI-sacitta vyArU fmahiyaM pararUA zabdArtha :-gAthArthane anusAra sugama che. thAI - porisI ane sArdhaporisI e benA, (vahU eTale) avaDha 'purimaDha e benA, tathA (3matta eTale) biAsaNa ane ekAzana e benA, tathA (nizvikA eTale) nIti ane vigaI e benA, tathA aMguThThasahiyaM mukrisahiyaM-ane gaMThisahiya Adi 8 saMketa pratyA ane sacitta dravyAdikano (=dravya, kSetra, kALa ane bhAva e cAreno) abhigraha (desAvagAsika) e enA paraspara sarakhA sarakhA AgAra che. eTale AgAranI saMkhyA ane AgAranAM nAma banne tulya che. 23 1-2-3 gAthAmAM vapatta ane nivyiA eTale apAI, biAsaNuM ane nIvi e 3 pratyAkhyAno ekeka pratyAkhyAna che to paNa upalakSaNathI tenA sarakhA AgAravALAM purimaDha, ekAzana ane vigaI e tenAM sajAtIya paccakakhANo paNa e ekeka pada uparathI ja grahaNa karavAM. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 bhASyatrayam mAvAI - gAthArthavatu sugama che. avataraNa :- pUrve 18 thI 21 gAthAmAM paccakakhANo mATe je 22 AgAra yathAyogya darzAvyA, te dareka AgArano artha have A 24 thI 28 mI gAthA sudhImAM darzAvAya chevissrnnmnnaabhogo, sahasAgAro sayaM muhapaveso / pacchannakAla mehAI, disivivajjAsu disimoho // 24 // zabdArtha :visara=vismaraNa, bhUlI javuM. | bephA megha vagere (thI) maUTTmojo=anAbhoga AgAra vivaMAsu-viparyAsamAM, dizinA sayaMsvayaM. potAnI meLe pheraphArathI. thAI:- visarI javuM te anAbhoga, AhAranI vastu potAnI meLe ja mukhamAM praveze (paDe) te sahasAkAra, megha vagerethI (kALa mAlUma na paDe te) pracchannakALa, ane dizAono pheraphAra samajAvAthI dizimoha AgAra jANavo 24mA bhAvArtha - sarva AgAromAM pahelo AgAra "annatthaNAbhogeNaM" che, temAM "annattha" ane "anAbhoga" e be zabda che. tyAM annattha eTale anyatra ( sivAya athavA varjIne) evo artha che, ane anAmon zabdano artha to visarI javuM e pramANe gAthAmAM ja kahyo che. tethI je paccakakhANa karyuM che te paccakhANa matidoSathI athavA bhrAntithI kadAca bhUlI javAya ane tethI tyAga karelI cIja bhUlathI khAI levAya, agara mukhamAM nAkhI devAya to te anAmo kahevAya, mATe evo anAbhoga (annatthas) varjIne ja huM A pacca0 karUM chuM, ema pacca0 letI vakhate te chUTa prathamathI ja jaNAvavA mATe pacca0nA AlAvAmAM mannatthaNAmo AgAra uccaravo paDe che, jethI visarI jatAM kadAca tevI bhUla thAya to paNa karelA pacca0no bhaMga (=pratijJA bhaMga) gaNAya nahi (athavA thAya nahi). vaLI A ane bIjA paNa AgAronA saMbaMdhamAM eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke bhUlathI athavA bIjA koI prakArathI tyAga karelI cIja khAI levAmAM agara mukhamAM nAkhavAmAM Ave to smaraNamAM AvatAM turta ja khAvAnuM baMdha karI mukhamAM cAvatAM cAvatAM paNa zeSa rahI gayelI cIja bahAra kADhI nAkhI mukha-zuddhi karI levI, paraMtu gaLe utAravI nahi, ane pharIthI tevI bhUla na thAya tema pariNAma paNa niHzaMka-malina na thAya eTalA mATe tevI bhUlonuM gurumukhe yathAyogya prAyazcitta levuM e zuddha vyavahAra che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 229 tathA "annattha" (eTale varjIne) e zabda jema "anAbhoga" zabda sAthe joDavAmAM Avyo che, tema AgaLa kahevAtA sahasAkAra vagere bIjA AgAro sAthe paNa saMbaMdhavALo che, jethI annatyaM sahasAgAreNaM-annatyaM mahattarAgAreNaM-atratya savvasamAhi-vattiyAgAreNaM ityAdi rIte sarve AgAramAM "annattha" zabda anusare che, paraMtu uccAramAM vAraMvAra na bolavAnA kAraNathI e zabdane pahelA ("annattha' padanuM) anusaraNa-saMbaMdha te dareka peTA pacca0 nA prAraMbhamAM anusaratA "uggae sUre vA sUre uggae" nA pAThavat ane paryantamAM anusaratA "paccakkhAI vA vosirai"nA (pAThavat) *Ave che ema jANavuM. tathA sahasA eTale ekadama (=aNadhAryuM-acAnaka-ociMtu-akasmAt) koi kArya thaI jAya ke je kArya pote jANI joIne na karyuM hoya, tevAM sahasA kAryano (=tevA akasmAt kAryano) je AgAra=mAra (=chUTa) te sahasAgara kahevAya, jemake-upavAsanuM pacca karyuM hoya, ane chAza valovatAM chAzano chAMTo UDIne potAnI meLe mukhamAM paDI jAya to te sahasAkAra kahevAya, mATe evA sahasAkArathI paNa paccano bhaMga na gaNAya, te kAraNathI sajjArenaM AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA megha vaDe athavA AkAzamAM mahAvAyuthI caDhelI dhULa vaDe athavA parvata vagerenI ADathI sUrya DhaMkAI javAthI divasa keTalo caDhyo che ? tenI spaSTa khabara paDe nahi, ane tethI anumAnathI porisI vagere paccano kALa pUrNa thayo jANI te pa0 pAravAmAM Ave, paraMtu vAstavika rIte paccano kALa pUrNa na thayo hoya to tevA prasaMge karelA paccano bhaMga na thAya te mATe pacchannatteiNaM (megha vagerethI DhaMkAyelA kALa vaDe bhUlathI apUrNa kALe pacca0 pArI levAya to paNa pacca0 bhaMga na thAya evo) AgAra rAkhavAmAM Ave che. paraMtu ahIM paccano kALa hajI pUrNa nathI thayo ema jANavAmAM Ave to turta ja jamatAM jamatAM aTakI javuM, ane temaja besI rahevuM. pachI jyAre paccano kALa pUrNa thAya tyAre zeSa bhojana jamavuM, ane jo kALa pUrNa nathI thayo ema jANyA chatAM paNa jamavAnuM cAlu ja rAkhe to pacca0 no bhaMga thayo jANavo. *juo gAthA 9 mIno bhAvArtha. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 bhASyatrayam tathA pUrva dizAne pazcima dizA jANe (ane pazcimane pUrva dizA jANe), evo dizAmoha thatAM paccakhANano kALa pUrNa na thavA chatAM paNa pUrNa thayo jANI pacca0 pAre to paNa karelA pacca0 no (po0 sArdhapo0 purima-ava) e cAreno, ane e cAra sahita thatAM bIjAM ekAzanAdi paccakakhANano paNa) bhaMga na thAyana gaNAya, te kAraNathI dizAmAM e AgAra kahyo che. ahIM digUDha thavuM ( dizAmoha thavo) te matidoSathI thAya che, paraMtu jANI joIne thato nathI mATe e chUTa rAkhavI paDe che. avatara:- pUrva gAthAmAM pahelA cAra AgArano artha kahIne have A gAthAmAM 5-6-7-8 e bIjA cAra AgArano artha kahevAya che. sAhuvayaNa ugghADA-porisi taNusutthayA samAhitti / saMghAikajja mahattara, gihatthabandAi sAgArI // 25 // zabdArtha - tA=zarIranI (3) ti te suWyA=svasthatA, roganI zAnti. ==kArya sAMsimAdhi vantA=bandI vagere nAthArtha : - "ugvADA porisI" evuM sAdhunuM vacana sAMbhaLI apUrNa kALe pacca0 (porisI pacca0) pAravuM te sAvayaNeNe AgAra kahevAya. zarIrAdikanI svasthatA mATeno AgAra te savvasamAhittiyAgAreNaM AgAra kahevAya, saMgha vagerenA mahAna kArya-prayojanavALo athavA mahAnirjarAvALo te mahattarAgAra AgAra, ane gRhastha tathA bandI vagere saMbaMdhI AgAra te sAgArI AgAra kahevAya. 1-2 evI dimUDhatA vakhate vAstavika rIte sUrya pUrvamAM ja hoya che, parantu tene pazcima jANavAthI "sUrya pUrva dizA choDIne pazcima dizAmAM eTale sudhI khasI Avyo tethI madhyAhnakALa paNa vItI javAthI porisI vagereno kALa to kayAranoe thaI gayo' evo abhiprAya utpanna thAya che tethI pUrvane pazcima jANavAno eka ja prakAra kahevA chatAM paNa pazcimane pUrva jANavAno prakAra to arthapattithI ja prApta thAya che, jethI e bIjo prakAra spaSTa na kahe to paNa grahaNa karavAmAM virodha nathI, paraMtu e be sivAyanA zeSa prakAronuM grahaNa karavAnuM ahIM kAraNa nathI. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana bhASya 231 bhAvArtha - sUryodayathI 6 ghaDI vItyA bAda pahelI "sUtraporisI pUrNa thAya che, te vakhate poriTIno kALa pAdonaporisI (poNIporisI) jeTalo thayelo hoya che, te pAdonaporisI athavA sUtraporisI thatAM muni mahArAja "ugvADA porisI" athavA "bahu paDipunnA porisI" kahIne muhapatti paDilehaNA kare, evI sAmAcArI (=munino vidhimArga) che, te "ugvADA porisI" zabdathI porisInA paccakakhANavALo (porisI pUrNa thayAnI) bhrAnti utpanna thatAM "porisI pUrNa thaI" ema jANI, poNI porisI vakhate ja eTale poriTI pUrNa thayA pahelAM ja paccakakhANa pAre to paNa porisInA pacca0no bhaMga na thAya te kAraNathI sAduvathaLe (eTale " *ugvADA porisI" evuM sAdhunuM vacana sAMbhaLavA vaDe) e AgAra rAkhavAmAM Ave che, paraMtu pAchaLathI mAlUma paDe to teno viveka prathama kahyA pramANe sAcavavo. tIvra zULa vagerenI vedanAthI atyaMta pIDA pAmatAM pratyAkhyAnavALA puruSane te ati pIDAthI kadAca ArtadhyAna ane raudradhyAna thavAno paNa saMbhava che, ane tevA durgAnathI te jIva durgatimAM jAya che, jethI tevuM durbAna thatuM aTakAvavA mATe auSadhAdi levAnA kAraNe poriTI Adi pacca0 no kALa pUrNa thayA pahelAM paNa te vedanAthI vyAkuLa thayelo jIva jo porisI Adi pacca0 pAre to paNa pacca0 no bhaMga na gaNAya, te mATe sabamahittiyArevi AgAra rAkhavAmAM Ave che. (ahIM durgAnanA sabaM=sarvathA abhAva vaDe samadi=samAdhi eTale zarIranI svasthatA thavI te vattiya=pratyaya-hetu-kAraNavALA mAre=AgAra vaDe pacca0 bhaMga na gaNAya e zabdArtha che. 1 pahelI 6 ghaDI sudhImAM sUtra bhaNI zakAya che mATe pahelI sUtraporiNI, ane bIjI 6 ghaDI sudhImAM artha bhaNAya mATe bIjI arthoriNI te kAraNathI ja munimahArAja prathama (pAdona) porisImAM arthAt sUtraporisImAM paheluM sUtranuM vyAkhyAna vAMcI sUtraporisI pUrNa thaye muhapatti paDilehI punaH arthanuM eTale caritra vagerenuM bIjuM vyAkhyAna vAMce che, e be, vyAkhyAnanI vacce sAdhu-sAdhvI ane pauSadhavratI zrAvako paNa je muhapatti paDilehe che te sUtraporisI pUrNa thayAnI ane te vakhate zrAvikAo vizeSa svAdhyAya arthe gayuMli gAya che. * porisInA pacca0 no kALa sUryodayathI judA judA aniyata pramANavALo che, ane sUtraporisIno (=pAdona po0 no) kALa to haMmezAM sUryodayathI 6 ghaDIno niyata hoya che, mATe "ugvADA porisI" e vacana porisInA pacca0 vALAne bhrAnti utpanna kare che, ane tethI apUrNa kALe pacca0 pAravAnuM bane che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 bhASyatrayam athavA tevI pIDA pAmatA sAdhu vagere dharmI AtmAonuM auSadhAdi karavA janAra vaidya vagere paNa jo apUrNa kALa porisI Adi pacca0 pAre to te vaighAdikane paNa pacca0 bhaMga na gaNAya. e pramANe A AgAra sAdhu Adikane mATe ane vaidyAdikane mATe paNa che. (iti dharma saM0 vRtti, prava0 sAro0 vRtti Adi). pacca0thI thatI nirjarAnI apekSAe jemAM mahatta=ghaNI moTI nirjarA thatI hoya tevuM saMghanuM athavA caityanuM athavA glAna muni AdinuM koI moTuM kArya AvI paDyuM hoya, ane te mahAnuM kArya bIjA puruSathI thaI zake tevuM na hoya to tevA prasaMge poriTI Adi pacca0no kALa pUrNa thayA pahelAM paNa pote te pacca0 pArIne jAya to pacca0 no bhaMga na gaNAya te kAraNathI mahattarAremAM e AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA ekAzanAdikamAM sAgArI AgAra Ave che, tyAM sArI eTale (muninI apekSAe) koIpaNa gRhastha, ane (zrAvakanI apekSAe) jenI dRSTithI anna pace nahi evo manuSya. ahIM tAtparya e che ke- muni koIpaNa gRhasthanA dekhatAM bhojana na kare evI sAdhu sAmAcArI che, tethI ekAzana karatI vakhate koI gRhastha AvI paDe ane jo te vadhAre vakhata Ubho nahi rahe tema jaNAya to munie kSaNavAra bhojana karatAM aTakavuM, ane vadhAre vakhata Ubho raheze ema jaNAya to bhojana karatAM karatAM vacamAM paNa UThIne bIje sthAne jaI bhojana kare to ekAzanano bhaMga na gaNAya te kAraNathI sAmiArevi e AgAra rAkhavAmAM Ave che. tevI ja rIte jenI dRSTi paDavAthI bhojana na pacI zake ane avaguNa kare tevI daSTivALo manuSya AvI paDatAM gRhastha paNa ekAzana (bhojana) karato vacamAM UThIne anya sthAne jaI bhojana kare. e pramANe munine tathA zrAvakane 1. teno hetu vistAra sahita zrI haribhadrasUrikRta aSTakajImAMthI (AhAra aSTaka nAmanA aSTakamAMthI) jANavA yogya che. 2. tevI dRSTi sivAyano koI anya gRhastha bhojana vakhate Ave to tene jamavAnI yathAyogya nimaMtraNA kare, ane nimaMtraNa svIkAre to tene vivekapUrvaka jamADe. tema ja bahAra yAcaka vagere AvyA hoya to teone paNa yathAzakti (kiMcit paNa) Ape; paraMtu sarvathA nirAza karI na kADhe, kAraNa ke gRhasthano dAna dharma che, mATe bhojana vakhate avaMguyadvAra khullAM dvAra) rAkhavAnuM kahyuM che. paraMtu rakhene koI AvI paDaze to kAMIka ApavuM paDaze, evA bhayathI baMdhabAraNe bhojana karavuM te gRhasthone aMge to kRpaNatA ane ekalapeTApaNuM gaNAya. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 paccakhANa bhASya aMge je sAgArika AgAra kahyo te sAgArikanA upalakSaNathI (kevaLa sAgArika ja nahi paraMtu) badi (bhATa cAraNa Adi)-sarpa-agnibhaya-jaLanI rela-tathA gharanuM paDavuM ityAdi aneka AgAra (A sAgAri AgAramAM) antargata jANavA. avataUT :- A gAthAmAM 9-10-11-12 e cAre AgArano artha kahe cheaauNttnn-mNgaannN, gurupAhuNasAhu guru abhuTThANaM / pariThAvaNa vihigahie, jaINa pAvaraNi kaDipaTTo // 26 // zabdArtha :kaMTai=AkuMcana prasAraNa naV[=patine, munine. (lAMbuM TUMkuM karavuM) pavana=prAvaraNanA (vanA) saMv=aMgonuM, hAtha paga vagerenuM paccakakhANamAM vidiva=vidhipUrvaka grahaNa vaDapaTTa=kaTivastrano-colapaTTano karyo chate. AgAra thArtha :- aMgane lAMbu-TUMkuM karavuM te "AuTaNapasAreNaM" AgAra, guru AvyuM athavA prAhuNA sAdhu (vaDIla prAhuNA) Avye UThIne UbhA thavuM te "guruadbhuThANeNaM" AgAra, vidhipUrvaka grahaNa karatAM vadhelo AhAra paraThavavA yogya hoya tene (guru AjJAe) vAparavo te "pAriThAvaNiyAgAreNaM" AgAra, yatine ja hoya che, temaja vastranA paccakhANamAM "colapaTTAgAreNaM" AgAra paNa yatine ja hoya ll26ll bhAvArtha - ekAzanamAM hAtha, paga vagere avayavone sthira rAkhI ghaNI vAra besI na zakAya to hAtha, paga vagerene "AuTaNa"- AkuMcana karatAM eTale saMkocatAM, temaja "pasAreNaM" eTale pasAratAM-lAMbA karatAM ekAzanano bhaMga na gaNAya, te kAraNathI gADaMTaNapasAramAM AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA ekAzana karatI vakhate guru mahArAja padhAre athavA to koI vaDIla prAhuNA sAdhu padhAre to temano vinaya sAcavavA mATe ekadama UThIne UbhA thavuM joIe, mATe te vakhate "adbhuThANeNaM" eTale UbhA thatAM paNa ekAzanano bhaMga na gaNAya te kAraNathI sanmuddAne AgAra rAkhavAmAM Ave che, A AgAra vinayadharmanuM keTaluM prAdhAnya darzAve che ! 1. A AgAra UbhA thavA mAtrano che, paNa cAlIne sanmukha javA mATeno nathI. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyatrayam tathA vidhi vaDe grahaNa karela eTale vidhipUrvaka vahorI lAveluM hoya, ane anya munioe vidhipUrvaka vAparatAM te bhojana kiMcit vadhyuM hoya to te pAridvAvaNIya eTale paraThavavA yogya (=sarvathA tyajavA yogya) gaNAya che; paraMtu te vadhelA bhojanane paraThavatAM aneka doSa jANIne guru mahArAja upavAsa tathA ekAzanAdi pacca0 vALA munine ekAzanAdi karI lIdhA bAda paNa vAparavAnI AjJA kare to te munine pharIthI AhAra vAparatAM paNa upavAsa tathA ekAzanAdi pacca0 no bhaMga na gaNAya, te kAraNathI pAriAvaLiyA rekhaM AgAra rAkhavAmAM Ave che. A AgAra (AhAra)mAM pacca0 vALA munie gurunI pavitra AjJA ja ArAdhavAnI che, paraMtu AhAra upara kiMcitmAtra paNa lodrupatA rAkhavAnI nathI, temaja "gurumahArAjanI AjJAthI ATalo paNa AhAra vAparavAnuM banyuM to ThIka thayuM, nahitara Aje ekAzanAdi paccakkhANa mane bahu bhArI-AkarUM thAt" ityAdi rIte paNa AhAranI anumodanA karavAnI nathI. A AgAra munine ja hoya che. tathA ahIM eTaluM vizeSa che ke-upavAsa ekAzana vagere jo cauvihArathI karela hoya ane paraThavavA yogya AhAramAM paNa anna ane pANI e banne cIja vadhI hoya to te be cIja grahaNa karavI kalpe, kAraNa ke pANI na vadhyuM hoya ane kevaLa AhAra ja vagho hoya to cauvihAra pacca0 mAM mukhazuddhi kevI rIte thAya ? mATe AhAra sAthe pANI paNa vadheluM hovuM joIe, ane je munie upavAsa vA ekAzana vagere tivihArathI karela hoya tene to pANI pIvAnI prathamathI ja chUTa hovAthI pANI na vadhyuM hoya ane kevaLa AhAra ja vadhyo hoya to ekalo AhAra grahaNa karavo paNa kalpe, kAraNa ke te vadhelo AhA2 vAparIne (tivihArathI chuTA rahelA,) pANI vaDe te mukhazuddhi karI zake che. tathA A AgAra ekAzana=ekalaThANuM AyaMbila-nIvi-upavAsa-chaThTha ane aThThama sudhInA pacca0mAM hoya, te uparAMta dazabhaktAdi (cAra upavAsa Adi) 1 ahIM vidhigrahita ane vidhibhukta vidhigrahita ane avidhibhukta avidhigrahita ane vidhibhukta avidhigrahita ane avidhibhukta 234 4 bhAMgamAMthI pahelA bhAMgAvALo AhAra A AgAramAM kalpa, zeSa traNa bhaMgono AhAra na kalpe. 2 zrAvakane ekAzanAdi pacca0 mAM A AgAra uccarAvAya che te pacca0 no AlApaka (AlAvo-pATha) khaMDita na karavA mATe ja, paraMtu e AgAra zrAvakane paNa hoya evAM kAraNathI nahi. (-dharma saM0 vRtti:) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 235 pacca0mAM na hoya, tathA A AgAranA saMbaMdhamAM bIjo paNa vizeSa vidhi che te siddhAMtathI jANavA yogya che. tathA vastra na paheravA chatAM paNa avikArI rahenArA evA jitendriya mahAmunio amuka amuka prasaMge (kaTivastra vagere) vastranuM paNa abhigraha pacca0 kare che, tevA vastranA tyAgI-abhigrahadhArI muni vastrarahita thaI beThA hoya, ane tevA prasaMge jo koI gRhastha Ave to UThIne turata colapaTTa paherI le to te jitendriya munine vastranA abhigraha paccakakhANano bhaMga na gaNAya, te kAraNathI vonapaTTArage AgAra rAkhavAmAM Ave che. A AgAra paNa munine ja hoya, paraMtu zrAvakane nahi. ahIM cola eTale puruSacihna tene DhAMkanArUM paTTa-vastra te colapaTTa kahevAya e zabdArtha che. vaLI prAvaraNanA paccakakhANamAM anna)-saha0-cola0-maha0 sabU0 e pAMca AgAra pUrve 17 mI gAthAmAM kahyA che, tethI saMbhave che ke e abhigraha ekAzanAdika vinA judo paNa laI zakAya che ane te paccakakhANamAM "papurapAdii vizvAmi" annatthAmone ItyAdi AlApaka uccaravAmAM Ave che. avataraVI :- A gAthAmAM 13-14-15-16 e cAra AgArano artha kahevAya che kharaDiya lUhiya DovA-i leva saMsaTTha Ducca mNddaaii| ukkhitta piMDa vigaI-Na makkhiyaM aMgulIhiMmaNA // 27 // zabdArtha : ghaDiyaakharaDAyelI maMDADuM mAMDA, pUDA (roTalI) vagere nUdiya=luMchalI, lohelI vidvatta-uslipta=upADI lIdhelI, hova mA Doyo-kaDachI vagere ane ukhittavivegeNe AgAra jova=levAleveNa AgAra fpaMvidhA=piMDa vigaIne saMsadRsaMsRSTa, gRhasthe) mizra vizvayaM prati=masaLela, ane karela che ane gihatya paDuccamakhieNe AgAra saMsaTheNe AgAra maMtrIEiaMgulIo vaDe maUTT=manA=kiMcit 1 praznaH- e AgAra vartamAna samaye apAtA pacca0 nA AlAvAmAM kema bolavAmAM Avato nathI ? uttaraH- vartamAnakALamAM vastranA pacca0no abhAva che mATe, ane prAcInakALamAM paNa koIka munine aMge ja e AgAra uccarAvAto hovAthI pacca0 nA AlAvAmAM haMmeza mATe saMbaMdhavALo na hoya, ema saMbhave che. vaLI sAdhvI haMmezAM vastradhArI ja hoya mATe sAdhvIne paNa e AgAra nathI. durve zAka Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 bhASyatrayam pathArtha :- (akalpanIya dravyathI) kharaDAyelI kaDachI vagerene luhI nAkhelI hoya te levAleveNa AgAra, zAka tathA mAMDA vagerene gRhastha (vigaIthI) mizra karela hoya (=sparzAvela hoya) te gihatyasaMsarNa AgAra, piMDavigaIne upADI lIdhI (=laI lIdhI) hoya te lakhittavivegeNe AgAra, ane roTalI vagerene kiMcit (vigaIthI) masaLI hoya te pahuccamakhieNe AgAra. l27ll bhAvArtha:- AyaMbila tathA nIlimAM na kalpe evI vigaI vaDe hovA DoyAkaDachI vagere. vaDiyaEkharaDAyelI hoya te nepa, ane tene nUdiye luchI nAkhyAthI matte pa gaNAya che, to paNa kiMcit aMza rahI javAthI (arthAt sarvathA alepa nahi thavAthI) lepAlepa gaNAya che, mATe tevA lepAlepavALI kaDachI vagerethI athavA lepAlepa bhojanamAMthI AhAra grahaNa karI vAparatAM pacca0no (AyaMbila tathA nIvino) bhaMga thayo na gaNAya, te kAraNathI tevAneve AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA (tucca=) zAka tathA karaMbo vagerene vaghAravAdikathI tathA (maMDAi=) roTalA-roTalI vagerene levAmAM lepavALI hathelI ghasIne gRhastha prathamathI ja AyaMbilAdikamAM na kalpe evI vigaI vaDe potAnA mATe (saMsRSTaka) mizra karela hoya eTale kiMcit lepavALI karela hoya, tethI bhojanamAM paNa teno kiMcita aMza Ave, to tevA vigaInA alpa sparzavALA bhojanathI paNa AyaMbila pacca0no bhaMga na gaNAya te kAraNathI dilthasaMsamAM AgAra munine mATe rAkhavAmAM Ave che, vaLI te akalpanIya vigaIno rasa jo spaSTa anubhavamAM na Ave to e AgAramAM gaNAya, paraMtu jo anubhavamAM Ave tevo adhika rasa hoya to pacca0no bhaMga gaNAya. tathA zrAvakane to evA alpamizra bhojanathI paNa AyaMbilano bhaMga gaNAya. kAraNa ke zrAvake to bhojana sAmagrI potAnA uddezathI potAnA hAthe banAvavAnI che, ane munine to potAnA mATe nahi banAveluM evuM nirdoSa bhojana zrAvaka pAsethI bhikSAvRttithI levAnuM che, mATe munine ja e AgAra rAkhavAnI jarUra che, paNa zrAvakane nahi, chatAM zrAvakane pacca0 ApatAM e AgAra bolavAmAM Ave che te pacca0no AlApaka 1 A graMthamAM A AgAra bhojana banatI vakhate bhojananI aMdara gRhastha potAne mATe jANI joIne prathamathI ja karelI mizratAno che, ane bIjA graMthomAM to bhojananA pAtramAM prathamathI lepAyelI (paNa lUchayA vinAnI) vigaIthI thayelI mizratAno kahyo che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 237 khaMDita na thavAnA kAraNathI), e AgArano artha AyaMbilane aMge kahyo, ane vigaI tathA nIvinA paccIne aMge je vizeSa-judo artha che, te AgaLa kahevAtI 36mI gAthAnA arthathI jaNavo. - tathA roTalI vagere upara prathama mUkI rAkhelI goLa vagere piMDavigaIne (ukhita=) upADI lai (vivega=vivikta=) alaga karI dIdhI hoya to paNa te piMDavigaIno kiMcit aMza rahI jAya che. mATe tevI (piMDavigaInA kiMcit sparza-lepavALI) roTalI vagere vAparatAM AyaMbilAdi pacca0 no bhaMga na thAya te kAraNathI vizvavive AgAra rAkhavAmAM Ave che. A AgAra paNa munine mATe hovAthI zrAvake sevavA yogya nathI. ahIM sarvathA upADI na zakAya tevI piMDavigaIne upADI levAthI rahelA adhikamizratAvALA bhojana vaDe to pacca0no bhaMga ja thAya ema jANavuM. tathA roTalI vagere kumaLI-suMvALI karavAne nIdhimAM na kalpe evI ghI vagere vigaIno hAtha devAmAM (AMgaLIothI ghI ghasavAmAM athavA luvAne kiMcit masaLavAmAM) Ave che, to tevI alpa lepavALI roTalI vagerenA bhojanathI nIvinA pacca0no bhaMga na thAya te kAraNathI paphuvamavizvamAM AgAra rAkhavAmAM Ave che. (ane pahucca=pratItya eTale (sarvathA rUkSa-lUkhAnI) apekSAe makriya prakSita eTale kiMcit snehavALuM karavuM evo zabdArtha che) A AgAra kevaLa nIvinA pacca0mAM ja munine mATe kahevAmAM Ave che. tathA vigaInI sUkSma paNa dhAra reDIne jo roTalI vagere masaLI hoya to tevA bhojanathI nIvinA pacca0 no bhaMga thAya che. avataraVI :- A gALAmAM pANInA 6 AgArano artha kahevAya chelevaaddN AyAmAi iyara, sovIra-macchamusiNajalaM / dhoyaNa bahula sasitthaM, usseima iyara sisthaviNA // 28 // zabdArtha :tevAuM=lepakRta, leveNavA AgAra | vahu bahula, gaDula, bahuleNa mAyAmaM=AcAmsa, osAmaNa vA AgAra rUca=Itara. alepakRta, aleveNavA sthi dANA sahita, AgAra sasitthaNavA AgAra sovIsovIra, kAMjI tethI itara, asitthaNavA niramala, accheNavA AgAra AgAra si=uSNa, ukALeluM sthiti=loTanA mizraNa vinAnuM thoca=(taMdUla vagerenA) dhoraNa pANI Dasema-uttedima, loTa (thI kharaDAyelA hAtha vagere)nuM dhovaNa Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 bhASyatrayam - thAI :- osAmaNa vagere lepakRta pANI kahevAya, tethI tenI chUTavALo) "leveNa vA" AgAra che, kAMjI vagere alepakRta pANI che, mATe "aleveNa vA" AgAra che, uSNa jaLa te accha-nirmaLa tenI chUTavALo "accheNa vAge AgAra che, cokhA vagerenuM dhovaNa te bahula kahevAya mATe tenI chUTavALo "bahuleveNa vAge AgAra che. loTanuM dhovaNa sasitya (dANA-vALuM gaNAya, mATe tenI chUTavALo "sasitthaNa vA" AgAra che, ane tethI ItaraUlaTo "asitthaNa vA" AgAra che. ll28 bhAvArtha :- tivihAranA paccakakhANamAM (azana-pAna-khAdima-svAdima e 4 prakAranA AhAramAMthI) kevaLa pANIno eka ja AhAra kahyuM che, ane zeSa traNa AhArano tyAga thAya che, jethI kadAca zuddha pANI na maLe, ane "osAmaNanuM pANI, athavA khajuranuM, AmalInuM ke drAkSa vagerenuM ityAdi lepa kRtne pANI maLe, ke jemAM tyAga karela azana athavA khAdima vA svAdima padArthanAM rajakaNo mizra thayela hoya to kAraNasara tevuM lepakRta pANI pIvAthI paNa pacca0 no (tivihAra upavAsAdikano) bhaMga na gaNAya, te kAraNathI annevena vA AgAra rAkhavAmAM Ave che. e drAkSAdikanAM pANI bhAjanamAM rAkhavAthI bhAjanane lepavALuM-cIkaNuM kare che mATe e pANIone zAstramAM "lepakRta" (=lepa-cIkAza karanArA) kahyAM che. tathA zuddha pANInA abhAve kadAca kAraNasara sovIra-kAMjI (chAzanI Acha) ityAdi alepakRta pANI maLe to tenuM pANI (kAMjI vagere) pIvAthI tivihAra upavAsAdi pacca0no bhaMga na thAya te kAraNathI manevena vA AgAra rAkhavAmAM Ave che. kAMjI vagerenuM pANI je bhAjanamAM rahyuM hoya te bhAjanane alepa rAkhe che, eTale te bhAjana cIkAzavALuM thatuM nathI mATe kAMjI vagerene apakRta pANI kahyuM che. ahIM alepa eTale alpa lepa evo artha saMbhave che. 1 rAMdhelA anAjanuM dANA vinAnuM ane DahoLuM nahi evuM nItaryuM pANI. 2 gRhastha khajUranA gaLapaNamAM kareluM nItaryuM pANI, tevI ja rIte drAkSAdikanA pANI paNa nItaryA hoya te levAM saMbhave parantu DahoLA hoya to khajUrAdino (tyAga karela padarthono) cAvavA jevo bhAga AvI javAthI pacca0 bhaMga thAya ahIM khajUrAdikanuM pANI banAvI kapaDAthI gALeluM hoya to te nItaryA pANI tarIke kalpa e saMbhave che. 3 bhAjanamAM rAkhavAthI bhAjanane lepa-cIkAzavALuM kare che mATe drAkSAdikanA jaLane zAstramAM lepakRta jaLa tarIke kahela che. 4 vA zabdanI sArthaktA cha AgaranA paryanta kahevAze. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 239 tathA accha=nirmala jaLa eTale uSNa jaLa ke je traNa*ukALA vaDe ja ukALeluM hoya to sarvathA acitta thAya che, te pANI pIvAthI tivihAra upavAsAdikano bhaMga na thAya te kAraNathI maLa vA AgAra kahevAmAM Ave che. (tivihAramAM banatAM sudhI A ja pANI pIvAnuM hoya che, ane zeSa pAMca AgAravALAM pANI to apavAdathI kAraNasara pIvAnAM hoya che. temAM paNa gRhasthane to vizeSataH uSNajaLa pIvuM joIe, mATe zeSa pAMca AgAra prAyaH gRhastha mATe nahi, paraMtu vizeSataH munine jANavA.) vaLI phaLAdikanAM dhovaNa athavA phaLAdikanAM nirmaLa acitta jaLa paNa A AgAramAM gaNAya che. tathA talanuM dhovaNa athavA taMdUlanuM dhovaNa vagere gaDulajaLa athavA bahulajaLa kahevAya che, tevuM bahulajaLa pIvAthI paNa pacca0 no bhaMga na thAya te kAraNathI vahuteveLa vA AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA sintha eTale dhAnyano dANo te (sa=) sahita je jaLa te sasittha jaLa kahevAya, jethI osAmaNa vagere pANImAM raMdhAyelo dANo rahI gayo hoya, athavA raMdhAyelA dANAno narama bhAga rahI gayo hoya to tevuM osAmaNa vagere pANI pIvAthI paccano bhaMga na gaNAya, temaja tilodaka (tilanuM dhovaNa) taMdulodaka (taMdulanuM dhovaNa) vageremAM tila vagereno (nahi raMdhAyelo kAco) dANo rahI gayo hoya to tevuM pANI pIvAthI pacca0 bhaMga na gaNAya, te kAraNathI sasinthena vA AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA gAthAmAM kahela usvedimanuM tAtparya A pramANepiSTajaLa ane piSTa dhovaNa e banne prakAranuM utsvadima jaLa te sasitya jaLa kahevAya, tyAM madirAdi banAvavA mATe loTa palALyo hoya tevuM (loTa kohyA pahelAMnuM) jaLa te piSTa jaLa, ane loTathI kharaDAyelA hAthathI bhAjana vagere dhoyAM hoya te piSTa dhovaNa kahevAya, e banne prakAranA pANImAM loTanAM rajakaNo *kAcuM pANI prAyaH ghaNuM sacitta ane thoDuM acitta evuM mizra hoya che. eka vAra ukALo AveluM pANI tethI ghaNuM acitta, be ukALA AveluM pANI tethI paNa atighaNuM acitta (ane alpa sacitta) evuM mizra hoya che, ane traNa ukALA AveluM pANI ja sarvathA acitta thAya che mATe vratadhArIoe traNa ukALA AveluM pANI pIvuM, jevuM tevuM ukALeluM pANI vratamAM dUSaNavALuM che. 1 amuLanatamutkrAtitamanyavRtti nirmatta e avacUTa vagerenA pAThamAM ukALelA jaLa sivAyanuM bIjuM paNa nirmaLa kahyuM che ane jJA0 vi sUra kRta bALAvabodhamAM phaLAdikanAM dhovaNa kahyAM che mATe ahIM phaLanuM jaLa paNa "accheNa vA" mAM kahyuM che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 bhASyatrayam Ave che mATe tenuM pANI pIvAthI pacca0 bhaMga na gaNAya te kAraNathI sitthA vA AgAra rAkhavAmAM Ave che. tathA upara kahelA sasindha jaLane jo gALavAmAM Ave to dANo tathA loTanA rajakaNo (sthULa rajakaNo) na AvavAthI e ja asitva jaLa kahevAya, tevuM jaLa pIvAthI paNa pacca0 bhaMga na gaNAya te kAraNathI sintha vA AgAra rAkhavAmAM Ave che. (ahIM paNa asitva eTale sarvathA sityano abhAva nahIM, paraMtu alpasintha evo artha saMbhave che.). ahIM dareka AgAramAM vA zabda Ave che, te cha AgAromAM pratipakSI be be AgAronI samAnatA darzAvavA mATe che, te A pramANe- jema aleveNa vA AgArathI eTale lepa rahita jaLathI pacca0 bhaMga thato nathI. tema leveNa vA eTale lepavALA jaLathI paNa pacca0 bhaMga thato nathI. e pramANe jema (accheNa vAka) nirmaLa jaLathI pacca0 bhaMga thato nathI tema (bahuleveNa vAka) bahula jaLa vaDe paNa pacca0 bhaMga thato nathI tathA jema (asitthaNa vAga) asittha jaLa vaDe pacca0 bhaMga thato nathI tema (sasitthaNa vAga) sasilva jaLa vaDe paNa pacca0 bhaMga thato nathI e pramANe ahIM vA zabdathI be be pratipakSI AgAronI avizeSatA darzAvI che. je rUti 8 zuM mAridvAram | navatara :- pUrve bAvIsa AgArano artha kahIne have A pAMcamA dvAramAM prathama cha bhakSya vigaInA 21 bheda, tathA cAra abhakSya vigaInA 12 bheda maLI vigainA kula 33 bheda sAmAnyathI-saMkhyAmAtrathI gaNAve che. paNa cau cau cau du duviha, cha bhakkha duddhAi vigai igviisN| ti duti cauviha abhakkhA , caumahumAI vigaibAra // 29 // zabdArtha :- gAthArthane anusAra sugama che. mAthArtha -pa-4-4-4-2-ane 2 bheda, e pramANe dUdha vagere cha bhakSya vigaInA 21 bheda che, ane madha vagere cAra abhakSya vigaInA anukrame 3-2-3 ane 4 bheda hovAthI 12 bheda che 29 bhAvArtha :- sugama che, paraMtu pratyeka uttarabheda A pramANe-- dUdhanA 5 bheda madhanA 3 bheda dahinA 4 bheda madirAnA 2 bheda ghInA 4 bheda mAMsanA 3 bheda telanA 4 bheda mAkhaNanA 4 bheda (dahIMnI jema) goLanA 2 bheda 12 abhakSya vigaI pakavAnnanA 2 bheda 21 bhakSya vigaI | Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 241 e 21 bheda tathA 12 bheda kayA kayA te AgaLanI gAthAomAM kahevAze. jenA AhArathI indriyone tathA cittane vigaI-vikRti-vikAra (viSayavRtti) utpanna thAya te viDui-vikRti kahevAya. mAvatara - pUrva gAthAmAM cha bhastha vigainA 21 bheda saMkhyAmAtrathI kahyA, te bhedone A be gAthAmAM nAma sahita spaSTa kare che-- khIra ghaya dahiya tillaM, gula pakkannaM cha bhakkha vigaIo / no-masi-thri-ya-patnI paddha dara3ro rU| ghaya dahiyA uTTiviNA, tila sarisava ayasi laTTa tilla cuu| davaguDa piMDaguDA do, pakkannaM tilla ghayataliyaM // 31 // zabdArtha:- 30 mI gAthAno guna goLa gA=ajAnuM, bakarInuM pauvaM pakavAna paIST=eDakInuM, gheTInuM, gADarInuM. si=bheMsanuM paU[=pAMca prakAranuM) zabdArtha :- 31 mI gAthAno TTi=UMTaDI =drava, relo cAle evo narama masi=atasI, alasI fpakakaThina nakakasumbha taniyaMtrataLeluM thAI :- kSIra (dUdha-ghI-dahIM-tela-goLa-ane pakavAnna e 6 bhakSya vigaI che, temAM gAyanuM-bheMsanuM-UMTaDInuM-bakarInuM ane gADarInuM dUdha ema pAMca prakAranuM dUdha vigaI tarIke gaNAya che, mada ane cAra prakAranuM ghI tathA dahIM che te UMTaDI vinAnuM jANavuM. tathA tala-sarSapa (sarasava)-alasI-ane kusuMbInA ghAsanuM tela ema cAra prakAranuM tela (vigaI rU5) che, tathA dravagoLa ane piMDagoLa ema be prakArano goLa vigaI tarIke che, ane telamAM tathA ghImAM taLeluM e be prakAranuM pakavAnna vigaIrUpa jANavuM. l31/l mAvArtha :- sugama che, paraMtu vizeSa e che ke-dUdha pAMca prakAranuM che, ane dahIM tathA dhI cAra prakAranuM kahyuM che, tenuM kAraNa e che ke-- jema bheMsa vagerenA dUdhanuM dahIM tathA ghI bane che, tema UMTaDInA dUdhanuM dahIM tathA ghI banatuM nathI. tathA strI vagerenA dUdha vigaI tarIke gaNAtAM nathI. tathA upara kahelAM cAra prakAranAM tela sivAya bIjAM eraMDiyuM, DoLiyuM, koparela bhoMyasiMganuM, kapAsiyAnuM, ItyAdi aneka prakAranAM tela che paraMtu te vigaI tarIke nathI. topaNa te telane lepakRta to gaNavAM vartatAni tu 1 vivRttI: te kRtani tu mata iti dharma, saM0 vRtti vacanAt tathA A bhAganI ja 38mI gAthAmAM paNa e telone lepakRta kahevAmAM Avaze. 16 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 bhASyatrayam joIe, (jathI AyaMbilAdikamAM teno paNa tyAga thAya che, tema ja e vigairahita telonA lepathI levAleveNe AgAra rAkhavo joIe iti tAtparya). e pramANe A be gAthAmAM 6 bharyAvigaInA 21 uttarabheda kahyA, ane cAra abhakSya vigaInA uttarabheda kahevAnA hajI bAkI che, te pahelAM cAlu prasaMgamAM anukULatA jANI graMthakAra e cha vigaInAM je 30 nIviyAtAM thAya che, eTale e vigaI te avigaI paNa thAya che, te avigaInuM svarUpa ja prathama darzAvaze. avataUT:- dUdha vagera 6 bhakSya vigaI je vikRti svabhAvavALI che, te vikRti svabhAva je rIte dUra thaI avikRti svabhAvavALI bane che, te vikRti (nIviyAtuM) gaNAya che, temAM prathama dUdha vigaInAM 5 nIviyAtAM kahevAya chepasAdi-ra-yA-vadi-ddhaTTiyuddhaviphiyA dakkha bahu appataMdula, taccunnaMbilasahiyaduddhe // 32 // zabdArtha :pAki payaHzATI, dugdhazATikA, | rabyunna=tenuM (taMdulanuM) cUrNa vivA=vikRtigata, nIviyAtAM (cokhA vagereno loTa) ravaa=drAkSa vinaiHkhaTAza pathArtha :- drAkSa sahita rAMdheluM dUdha (prAyaH bAsudI te) paya:zAdI kahevAya, ghaNAM taMdUla-cokhA vagere sahita rAMdheluM dUdha akSara (khIra) kahevAya, alpa taMdUla sahita rAMdheluM dUdha joyA kahevAya, taMdUlanA cUrNa (loTa) sahita rAMdheluM dUdha mavadivA hAlamAM thatI bAsudI drAkSAdi rahita phakta dUdha ukALIne ja banAvavAmAM Ave che. mATe nIviyAtAmAM jema dUdhapAka daSTigocara thAya che tema bAsudI daSTigocara thatI nathI. kAraNa ke anya yogya dravyonA saMyoga vinA vika | thatAM nathI. evo 37 mI gAthAmAM kahelo bhAvArtha paNa heturUpa saMbhave che. 1 vartamAnamAM kaMIka sthAne rAMdhelo bhAta nAkhIne ane kaMIka sthAne cokhA nAkhIne paNa khIra banAvavAmAM Ave che, ane dUdhapAka jeTalI jADI nahi paraMtu thoDI jADI banAvAya che. kAraNa ke ghaNI jArI karavA jatAM cokhA vadhAre nAkhelA hovAthI dUdha cokhA banne piMDarUpa thaI jAya. e rIte deza dezanI paddhati pramANe khIra judI judI rIte banAvAya che. 2 e jevA ne prava0 sAro0 vRttimAM dUdhanI kAMjI tarIke oLakhAvI che, tathA vartamAnamAM je dUdhapAka kahevAya che tene ja ahIM reyA kahela che, emAM cokhA alpa AvavAthI (eka zera dUdhamAM lagabhaga 1 tolo jeTalA AvavAthI) ghaNo ukALIne jADo banAvavAmAM Ave che. nA vikAsa dravyo ane - RIF Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 243 kahevAya, ane (kAMjI Adi) khATA padArtha sAthe rAMdheluM dUdha 'suthArI kahevAya che. (e pAMca rIte raMdhAyeluM dUdha te dUdhanI pAMca avigaI-nIviyAtAM gaNAya, jethI yoga vA upadhAna saMbaMdhI nIvinA paccakakhANamAM dUdhanAM e pAMca nIviyAtAM kahyuM paraMtu bIjI nItimAM nahi.) li32aa bhAvArtha:- gAthAnA arthane anusAra sugama che, tathA gAthAmAM kahela sahiyayuke e pada "g' ityAdi dareka zabdanI sAthe saMbaMdhavALuM che, ane taMtUna e pada "vahu" ane "mag" e be zabda sAthe saMbaMdhavALuM che. mAtALa :- have A gAthAmAM ghI tathA dahIM vigainAM pAMca nIviyAtAM kahevAya chenibbhNjnn-viisNdnn-pkkoshitriy-kitttti-pkkghyN / dahie kaMkha-sihariNi-salavaNadahi ghola-gholavaDA // 33 // zabdArtha :nirbhanA=nirbhajana ghI pavayaM pakAveluM ghI vIsaMv=vispaMdana ghI div=dahIMmAM, dahIMnAM pava=pakAvelI, ukALelI siiiA =zikhaMDa sahI=auSadhI-vanaspati potachANeluM - gALeluM dahIM. tariya=(dhInI) tarI mAthArtha :- pakavAnna taLAI rahyA bAda kaDhAImAMnuM vadheluM baLeluM ghI te nirdhanana tathA dahIMnI tara ane loTa e be meLavIne banAvela kulera te vizcaMtana, auSadhi (=vanaspati vizeSa) nAkhIne ukALelA ghInI upara tarI (tara) te pauSadhi tarita, ghI UkaLatAM ghI upara je ghIno mela tarI Ave che te melanuM nAma bhaTTa. ane AmaLAM vagere auSadhi nAkhIne pakAveluM-ukALeluM ghI te pavava vRtta kahevAya, (e ghInAM pAMca nIviyAtAM ( pAMca prakAranuM avikRta ghI) nIvimAM kalpa.) 1 keTalAka AcAryo dugdhATIne badale bahalikA kahe che, ke je prAyaH turta viAyelI bheMsa vagerenA dUdhanI bane che ane te "baLI" kahevAya che. 2 siddhAMtomAM to ardha baLelA ghImAM taMdUla nAkhIne banAvela bhojana vizeSa te vizcaMdrana ema kahyuM che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 bhASyatrayam tathA je dahIMmAM bhAta meLavyo hoya te bhAtavALuM dahIM rabdha, dahIMnuM pANI kADhI nAkhavAthI rahelA mAvAmAM athavA pANIvALA dahIMmAM paNa khAMDa nAkhI vastrathI chAyuM (ghasIne gALyuM) hoya te zivarI-zikhaMDa, luNa (mIThuM) nAkhIne mathana kareluM (hAthathI aDavALeluM) dahIM te "satavA udha, vasathI gALeluM dahIM te pota ane te gholamAM vaDAM nAkhyAM hoya te potavaDAM, athavA ghola nAkhIne banAvelAM vaDAM te paNa gholavaDAM kahevAya, (e pramANe dahIMnAM pAMca nIviyAtAM (kadahIMnI pAMca avigaI) te nIvinA pacca0mAM kalpa che.) 33. mAvAI - gAthArthane anusAra sugama che. vizeSa e ja ke e ghI tathA dahInAM nIviyAtAM paNa prAyaH yoga vahana karatA muni mahArAjane tathA zrAvakane upadhAna saMbaMdhI nIvinA pacca0mAM kalpa, paraMtu bIjI nIvamAM na kalpe. avatara:- A gAthAmAM telanAM pAMca ane goLanAM pAMca nIviyAtAM kahevAya chetilkuttttii nibbhaMjaNa pakatila, pakkusahitariya tillmlii| sakkara gulavANaya pAya, khaMDa addhakaDhi ikkhuraso // 34 // zabdArtha:- gAthArtha pramANe sugama che. thAI:- tilakuTTI, nirbhajana, pakavatela, pakavauSadhitarita ane telanI malI e telanAM pAMca nIviyAta che. tathA sAkara, gulavANI, pAko goLa, khAMDa ane ardha ukALelo iku (zelaDIno) rasa, e goLanAM pAMca nIviyAtAM che 34 thAI - ahIM tilakuTTI sivAyanAM 4 nIviyAtAM je telanAM kahyAM che ane vispaMdana sivAyanAM 4 nIviyAtA ghInAM te be be sarakhA nAmavALAM ane sarakhA arthavALAM che, to paNa ahI telanAM pAMce nIviyAtonA artha kahevAya che te A pramANe tala tathA goLa (kaThina goLa) e bene bhegA karI khAMDaNImAM khAMDI ekarasa 1 zAstramAM ene rAInagTa kahe che, mATe lokabhASAmAM je dahIMnuM rAItuM athavA dahIMno maTho kahevAya che te e ja hoya ema saMbhave che ane temAM sAMgarI vagere na nAkhyuM hoya to paNa nIviyAnuM kahyuM che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 245 banAve che te ti8TI athavA tilavaTI' kahevAya che, tathA pakavAnna taLyA bAda kaDhAImAM vadheluM baLeluM tela te nirmanana tela, tathA auSadhio nAkhIne pakAveluM tela te pavavata, tathA auSadhio nAkhIne pakAvAtA telamAM upara je tarI vaLe che te vivIdhatarita tela, ane ukaLelA telanI kiSTi-mela te telanI mastI athavA kiSTi, e pramANe telanAM e paMca nIviyAtAM gaNAya che. tathA savAra ke je kAMkarA sarakhI hoya che te, tathA goLanuM pANI je pUDA vagere sAthe khavAya che te purapAna-gulavANI tathA (pAya eTale) ukALIne karelo pAko gojha ke je khAjAM vagere upara lepavAmAM Ave che te (goLanI cAsaNI), tathA sarva prakAranI vAMDa, tathA (ardhavathitatra) ardha ukALelo zelaDIno rasa te *gaIthatAkSasa e pAMca nIviyAtAM goLa vigaInAM jANavAM. avatarA :- A gALAmAM paphavAnna vigaI ke jenuM bIjuM nAma kaDAha vigaI che tenAM pAMca nIviyAtAM kahe chepuuriy tavapUA bI-apUa tanneha turiyaghANAI / gulahANI jalalappasi, apaMcamo puttikayapUo // 5 // 1 prathama talane khAMDIne tyArabAda uparathI goLa nAkhavAmAM Ave che te talanI sANI kahevAya che, tathA AkhA talamAM kAco goLa bheLavAya che te tala sAMkaLI, e banne nIvinA pacca0mAM na kalpe. kAraNa ke e bannemAM kAco goLa Ave che, paraMtu goLano pAyo karI (goLane ukALIne pAko goLa karI) tala meLavAya che te pAkA goLanI talasAMkaLI nIviyAtAmAM kalpanIya che. 2 khATA pUDAmAM khAvA mATe goLanuM pANI ukALavAmAM Ave che te gaLamANuM. *saMpUrNa ukALyAthI goLa banI jAya che, mATe ardhavathita kahyo che. prazna-ardha ukALela IkSarasa avigaI thAya, to saMpUrNa ukALela Izurasano banelo goLa to sahaje avigaI ja thAya, tene badale goLane punaH vigaI kema gaNavo ? uttara-IzurasathI banelo goLa te izurasathI dravyAntara (= anya dravya) utpanna thayuM, mATe goLamAje goLane anusaratuM eTale goLanuM vigaipaNuM utpanna thayuM, temAM dravyAntarotpatti (bhinna dravyanI utpatti thavI) e ja hetu saMbhave, te vakhate prathamanuM ikSarasanuM vigaIpaNuM (zelaDInA rasano vikAra-rasanuM vigaIpaNuM) to saMpUrNa naSTa thayeluM saMbhave, ItyAdi hetu yathAyogya vicAravo. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 pUriya=pUrAyelI tava=tavI, kaDhAI pU=pUDalAthI, pUrIthI trIsapUtra=bIjo pUDalo-pUrI tanne=tasneha, teja ghI (mAM) athavA te tela (mAM taLelo) zabdArtha : turiya=cotho yALa=dhANa bhASyatrayam gunahALI=guDadhANI natanasi=jaLa lApasI paMcamo=pAMcamuM nIviyAtuM puttiva=potakRta (taLelo nahiM paNa potuM daI ne sIjavelo) gAthArtha :- tavI pUrAya tevA pahelA pUDalAthI bIjo pUDalo, tathA te ja telAdikamAM taLelo cotho Adi ghANa, goLadhANI, jaLalApasI, (e cAra nIviyAtAM) ane potuM dIdhelo pUDalo pAMcamuM nIviyAtuM che // 35 // bhAvArtha :- kaDhAI athavA tavImAM taLIne thaI zake tevA bhojanane ahIM pAkSa tarIke gaNavuM, paraMtu lokaprasiddha je khAjAM, sUtrapheNI, ghebara ityAdi pAMca pAtra gaNAya che; teTalAM ja pAnna ema nahi, jethI ahIM bhajiyAM, pUrI, taLelA pApaDa, pApaDI ityAdi cIjo paNa pakvAnna gaNavI, tema ja e sarva cIjo kaTAha (=kaDhAI)mAM ghI vagere vigainI aMdara taLIne banAvAtI hovAthI vada virU kahevAya, ane te pUrve kahyA pramANe ghImAM taLelI ane telamAM taLelI ema be prakAranI che, te be prakAranI kaTAha vigai eTale pAnna vigaI je vigaI svarUpa che te avigaI svarUpa (nIviyAtAM rUpa) kevI rIte thAya ? tenA pAMca bheda ahIM darzAvAya che, arthAt pakvAnna vigaInAM pAMca nIviyAtAM kahevAya che te A pramANe tavI (=kaDhAi)mAM saMpUrNa samAya evo eka ja moTo pUDalo pahelo taLIne tyArabAda bIjo, trIjo Adi pUDalo athavA pUrIo vagere taLe to te pahelo pUDalo vigaI ane bIjo, trIjo Adi sarve pUDalA tema ja pUrIo vagere avigaI=nIviyAtAM gaNAya, te ahIM "bIa pUa" eTale dvitIyApUra nIviyAtuM kahevAya (emAM vacce bIjuM ghI umeryu na hoya to, ane bIjuM ghI umeryuM hoya to punaH pahelo moTo pUDalo taLavo joIe). tathA je ghI prathama pUreluM che te ja ghImAM (vacce bIjuM ghI umeryA vinA) nAnI pUrIonA 3 ghANa taLI lIdhA bAda cotho, pAMcamo ityAdi jeTalA ghANa taLAya teTalA sarva ghANanI pUrIo nIviyAtI gaNAya, ane te pahelA 3 ghANanI pUrIo te vigai gaNAya mATe e cothA vagere sarva ghANanI purIo te tasneha vaturthAMtiyALa nAmanuM bIjuM nIviyAtuM gaNAya. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa bhASya 247 tathA goLa ane dhANI e benuM mizraNa te goLadhANI nIviyAtuM gaNAya che, emAM kAcA goLa sAthe dhANI (je juvAra vagerene zekIne banAvAya che te jANI) meLavI hoya to te nIviyAtuM nahi, paraMtu goLano pAyo karIne pANI meLavI hoya to tevI goLadhANI nIviyAtuM gaNAya. vizeSataH e goLadhANInA modaka-lADu banAvavAmAM Ave che. (eTale lADunA AkAre vALavAmAM Ave che.) tathA paphavAnna taLI kADhyA bAda vadheluM ghI paNa kADhI laIne tavImAM je cIkAza vaLagI rahI hoya, te cIkAza TALavA mATe temAM ghauMno bharaDo (kajADo kAMkarIyALo loTa) zekI goLanuM pANI reDI je chUTo dANAdAra zIro athavA kaMsAra jevuM banAvAya te natatApasI cothuM nIviyAtuM gaNAya. e jalalApasInA upalakSaNathI cAlu paddhati pramANe korI kaDhAIomAM banAvAtA zIrA ane kaMsAra paNa nIviyAtA tarIke jANavA, paraMtu e sarvane cUlA uparathI nIce utAryA pachI temAM ghIno eka chAMTo nAkhavAmAM Ave to te nIviyAtAmAM gaNAya nahi. kadAca ghI ochuM jANI cUlA upara ja rahelI tapatI tavImAM ghI umerI ukALavAmAM Ave to te nIviyAtAmAM gaNI zakAya. tathA tavImAMnuM baLeluM ghI kADhI lIdhA bAda kharaDelI tavImAM gaLyA pUDA athavA khATA pUDA ghI athavA telanuM potuM daIne karavAmAM Ave to te potad pUrato pAMcamuM nIviyAtuM gaNAya, athavA korI tavImAM paNa cAlu rIti pramANe banAvAtA gaLyA athavA khATA pUDA paNa pAMcamAM nIviyAtAmAM gaNI zakAya, paraMtu cUlA uparathI tavI nIce utAryA bAda temAM ghI athavA telano eka chAMTo paNa umeravo nahi. e rIte "pAMca nIviyAtAM paphavAnna vigaInAM che. *prazna-kaDAha vigaInAM (pakavAnnanA) chellA traNa nIviyAtAmAM taLavAnI kriyA thatI nathI, to te traNane kaDAha vigaInAM nIviyAtAM kema gaNavAM? arthAt "pakavAnna eTale taLelI cIja" e artha e traNe nIviyAtAmAM kema ghaTato nathI? uttara :- ahIM pavItra eTale "ghI athavA tela vagere sneha dravyomAM paphava thayelI eTale taLAyelI athavA zekAyelI vastu" e artha ghaTita che, ane DIda eTale (kevaLa kaDhAI ja nahi paranta) kaDhAI, tavI, loDhI, tapelI ItyAdi bhAjana jANavAM. mATe ghI athavA telamAM taLAyelI athavA zekAyelI vastuo te vivAviDuiM ane te ja vastuo kaDhAI ke tavImAM tema ja tapelI vageremAM taLAya vA zekAya che, mATe tenuM bIjuM nAma DAha viru che. athavA ghI ane Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 bhASyatrayam e pramANe 6 bhakSya vigaInAM 30 nIviyAtAM saMkSepamAM A pramANe dUdhanAM 5 ghInAM 5 dahIMnA 5 1 paya:zATI 1 nirbhajana 1 karamba 2 khIra 2 vispaMdana 2 zikhariNI 3 peyA 3 paphavauSadhi tarita 3 salavaNa dadhi 4 avalekhikA 4 kiTTi 4 ghola 5 dUgdhATI 5 paphavadyuta 5 gholavaDAM telanAM 5 goLanAM 5 pakavAnnanAM 5 1 tilakuTTI 1 sAkara 1 dvitIya pUDalo 2 nirbhajana 2 gulavANI 2 caturtha ghANAdi 3 paphavatela 3 pAka guDa (guDapati) 3 guDadhANI 4 paphavauSadhi tarita 4 khAMDa 4 jalalApasI 5 tilamali 5 ardhavathita Izkarasa 5 potakRta pUDalo e 30 nIviyAtAM sAmAnyathI mukhya mukhya kahyAM, paraMtu te dareka vigaInA rUpAntarathI thatAM bIjAM paNa aneka nIviyAtAM che, te bIjA graMthothI jANavAM. mAvatara :-"gihatya saMsarNa" e AgArathI pUrve AyaMbilamAM kahyuM evAM dravyo kahyAM che, ane have A gAthAmAM e ja AgArathI nIlimAM tathA vigaInA paccakkhANamAM kahyuM evAM gRhasthasaMsRSTa dravyo kayAM kayAM ? te darzAvAya che. tailAdi snigdha dravyomAM avagAhavA vaDe ( boLAIne) je paphava thAya te mavadima paNa e pAMca nIviyAtavALI paphavAnna vigaInuM ja nAma che. e artha pramANe chellAM traNa nIviyAtAM ghaNA DUbADUba ghI-telamAM taLAtAM nathI to paNa pote cUsI zake eTalA ghI-telamAM paNa taLAya vA zekAya che, mATe pakavAnnanA nIviyAtAmAM ja gaNAya, vaLI comAsI pratikramaNa vagere prasaMge paphavAnnano kALa kahevAmAM Ave che, tyAM paphavAjha zabdathI ghaNA DUbADUba ghImAM taLelI cIjono ja kALa kahevAya che ema nathI, paraMtu zekAvA jevI cIjone paNa paphavAnna tarIke gaNIne ja teno kALa kahevAmAM Ave che. vaLI potakRta pUDalAone paNa potuM mAtra dIdheluM hovA chatAM pUDA zekyA kahevAtA nathI, paraMtu pUDA taLyA kahI zakAya che, mATe DUbADUba ghI vaDe "taLavuM" ema avagAhana jeTalA alpa ghI vaDe "taLavuM vA zekavuM" ema kahevAnI pravRtti che. te pramANe e traNe nIviyAtAM paphavAjhanAM nIviyAtAM gaNI zakAya che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 249 duddha dahI cauraMgula, davagula ghaya tilla ega bhattuvariM / piMDaguDamakkhaNANaM, addAmalayaM ca saMsaTTaM // 36 // zabdArtha : vaghu =drava goLa, DhIlo goLa Q=eka aMgula matta =bhojana upara addAmanayaM=ArdrAmalaka, pIluno vA zINano mahora ing=saMsRSTa, mizra bhAvArtha :- bhojana upara dUdha ane dahIM cAra aMzula (caDhelAM hoya) tyAM sudhI saMsRSTa, ane narama goLa, narama ghI ane tela 1 aMgula caDhe tyAM sudhI saMsRSTa, ane kaThina goLa tathA mAkhaNa te pIlu athavA zINavRkSanA mahora jevaDA kaNakhaMDa vALA hoya tyAM sudhI saMsRSTa (hoya to nIvImAM kalpa, upa2AMta adhika saMsRSTa hoya to na kalpe.) mAvArtha :- gRhasthe potAne mATe bhAta vagerene dUdha athavA dahIM vaDe saMsRSTamizra karyo hoya eTale bhAtamAM dUdha athavA dahIM evI rIte DUbADUba (=taraboLa) reDayuM hoya, ke te mizra karelA bhAtamAM dUdha athavA dahIM bhAtane DubAvIne 4 aMgula UMcuM caDhayuM hoya to te dUdha vA dahIM saMtRSTa dravya kahevAya, ane te munine nIvi tathA vigaInA paccamAM kalpe che, paraMtu tethI kiMcit paNa adhika caDhayuM hoya to te vigaImAM gaNAya jethI nIvi ane vigaInA paccamAM kalpe nahi. e pramANe drava goLa (DhIlo goLa), ghI ane tela, bhAta vagere upara 1 aMgula UMcuM caDhayuM hoya to e traNa saMskRSTa dravya nIviyAtAmAM gaNAya. tathA kaThina goLane curamA vageremAM saMsRSTa-mizra karyo hoya, temaja kaThina mAkhaNane bhAta vageremAM mizra karyuM hoya ane te sarvathA-saMpUrNa ekarasa na thayA hoya, paraMtu te goLa ane mAkhaNanA (ArdrAmalaka jevaDA=) pIlu athavA zINa vRkSanA mahora jevaDA jhINA kaNiyA curamA tathA bhAta vageremAM thoDA ghaNA rahI gayA hoya to paNa te goLa tathA mAkhaNa saMskRSTa dravya kahevAya ane nIviyAtAmAM gaNAya, paraMtu ethI moTo eka paNa kaNa rahyo hoya to te banne dravya vigaImAM gaNAvAthI nIvinA ane vigainA pacca0mAM kalpe nahi. 1 ahIM zrI jJAnavi0 sUriSkRta bALAvabodhamAM mandvALuM padano masaLelo (goLa) evo artha karyo che, paraMtu e ja pAThanI avasUrimAM to piDazuzrakSaLayo: e dvivacana prayoga hovAthI piMDagoLa ane mAkhaNa evo artha saMbhave che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 bhASyatrayam e pramANe e 7 vigaIo kahelI vidhi pramANe saMskRSTa dravya gaNAya ane te gihatyasaMsaTheNe AgAramAM AvI zake che, paraMtu emAM mAkhaNa vigaI to abhakSya ja hovAthI nIviyAtI thaI hoya to paNa vahoravI kalpa nahi. navatara :- have dUdha vagere dravyo vigaI-vikRti svabhAvavALAM hovA chatAM nirvikRti svabhAvavALAM kema thAya che? temaja anya AcAryonA abhiprAyathI utkRSTa dravyarUpa nIviyAtuM kaI rIte thAya che? te paNa A gAthAmAM darzAvAya che davvahayA vigaI vigai-gaya puNo teNa taM hayaM davvaM / uddharie tattaMmi ya, ukkiTThadavvaM imaM canne // 37 // zabdArtha :- gAthArthamAM kahyA pramANe. thArtha :- dravru=anya dravyothI. hayA=haNAyelI. viDuM vigaI che. viphA =vikRtigata eTale nIviyAnuM kahevAya. pu=ane te-te kAraNathI. taMtrate. caMdraghaM hatadravya kahevAya. / rUti thAnA pUrvArdhano artha: // =vaLI pakvAza. 3rapa=uddharyA bAda (taLIne kADhI lIdhA bAda) ta-udhRta ghI vagere. saMmi tene viSe (cUlAthI utArI ThaMDu thayA bAda) je dravya banAvavAmAM Ave te paNa nIviyAnuM kahevAya. gha=vaLI =e nIviyAtAne banne=bIjA AcAryo ddavyaM="utkRSTa dravya" evuM bIjuM nAma Ape che. | ti thAnA uttarArthano artha: rUchA mAvAI:- A gAthAnAM bhAvArthamAM A gAthAnI ja avacUrino akSarazaH artha kahevAya che, te A pramANe (dravyeH eTale) kalamazAli taMdula Adi dravyo vaDe (datAtra) bhadAI chatI je 1 prava0 sAro vRttimAM to A gAthAnA ja arthamAM gAthAmAM kahelA tattama padano cUlA upara tapyA karatA ghI vageremAM" evo artha karIne "temAM banatA dravyane utkRSTa dravya ane tene nIviyA, keTalAka AcAryo gaNe che, paraMtu te artha gItArthane anusarato nathI, gItArthano abhiprAya to cUlA uparathI utArI ghI ThaMDu thayA bAda temAM jo kaNikkAdi bheLavAya to ja tathAvidha pAkanA (paripakava thavAnA) abhAve nIviyAtuM gaNAya. nahitara paripakva thavAthI to vigaI ja gaNAya, A gAthAnI vyAkhyA amoe to A rIte karI che, to paNa buddhimAnoe potAnA jJAnane anusAre bIjI rIte paNa vyAkhyA karavI" eTaluM vizeSa kahyuM che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 251 dUdha Adi vigaI te "vikRtigata" ( nIviyAtuM) ema kahevAya che, ane (tena=) te kAraNathI taMdula Adi vaDe haNAyeluM te dUdha vagere dravya ja kahevAya (paraMtu vigaI nahi, mATe ja nIvinA paccakhANavALAone paNa keTalAkane te koI rIte paNa kalpa che - iti prava0 sAro0 vRtti). tathA pAkabhojanamAMthI (kaDhAI vageremAMthI) sukumArikAdi (=sukhaDI vagere paphavAnna) uddharyo chate pAchaLathI udbhUta (=vadheluM) je ghI vagere, tene cUlA uparathI utAryo chate ane ThaMDu thayA bAda jo temAM kaNikkAdi prakSepIe-meLavIe, tyAre ja (te kaNikkAdinuM baneluM dravya) nIviyAtuM thAya, vaLI anya AcAryo ene (e kaNikkAdithI banelA dravyane 3STa dravya kahe che, XIII vaLI A gAthA pAThAntara paNa che te A pramANe davvahayA vigaigayaM, vigaI puNa tIi taM hayaM davvaM / uddha0 ukkiTTha0 // 1 // e gAthAnI vyAkhyA A pramANe-dravyathI haNAyelI vigaI nIviyAtuM thAya che, kSIrAtravat (khIravata), ane te vigaI vaDe te dravya haNAyuM chatuM modakanI peThe vigaI thAya che. vaLI traNa ghANa upara udhRta (=vadhelA) evA te tapta ghImAM je pUDalA vagere pakAvAya te pUDalA vagare nIviyAtuM gaNAya, ane anya AcAryo to (e nIviyAtAne) 3STa dravya evuM bIjuM nAma kahe che. ll37thA (e avacUrino akSarArtha kahyo). mAvatara :- pUrve trIsa nIviyAtAM dravya kahyAM, tyArabAda 36mI gAthAmAM saMsRSTa dravya kahyAM, ane have A gAthAmAM trIjAM sarasottama dravya kahevAya che ke je dravyo nIlimAM kAraNe kalpanIya kahyAM che. tilasakkuli varasolA-i rAyaNaMbAi dkkhvaannaaii| DolI tillAI iya, sarasuttamadavva levakaDA // 38 // zabdArtha:- gAthArthane anusAra sugama che. thAI:- tilasAMkaLI, varasolAM vagere, rAyaNa ane Amra (kerI) vagere drAkSapAna (drAkSanuM pANI) vagere, DoLiyuM ane (avigaI) tela vagere, e sarasottama dravyo ane lepakRta dravyo che. 38 mAvAI:- tala tathA goLano pAyo karI (pakAvIne) banAvelI hoya te pAkI tilasAMkaLI (paraMtu kAcI tilasAMkaLI ke je kAcA goLa sAthe tala bheLavIne banAvAya che te nahi), tathA cheda pADI doro parovI hAraDA rUpe Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 bhASyatrayam karelAM koparAM, khAreka, ziMgoDAM vagere vastuo va2solAM kahevAya, tathA ("varasolAi" e zabdamAM kahelA "AI" eTale "Adi" zabdathI) sAkaranAM dravyo te sAkara-khAMDa-sAkariyA caNA, sAkariyA kAju vage2e, temaja akhoDA badAma vagere sarva jAtinA mevA vagere dravyo paNa (varasolAI zabdathI) jANavAM. tathA acitta karelAM temaja khAMDa vagerethI mizra karelAM rAyaNa ane kerI vagere phaLo, tathA drAkSa pAnAdi eTale drAkSanuM pANI, nALiyeranuM pANI, tema ja kAkaDI vagere phaLo (nI aMdara) nAM acitta thayelAM (karelAM) pANI, tathA DoLInuM eTale mahuDAnAM bIjanuM tela te DoLiyuM. temaja bIjAM eraMDiyuM, kusuMbhiyuM vagere (vigaImAM nahi gaNAvela) tela e sarve sarasuttama athavA OMttama dravyamAM gaNAya che, ane te lepakRta paNa che. (eTale levAleveNa AgAranA viSayavALAM dravyo che. (e dravyo nIvinA pacca0-mAM munine kAraNe-apavAde kalpanIya che te AgaLanI gAthAthI darzAvAze.) avataraLa :- pUrve kahelAM nirvikRta dravyo saMsRSTa dravyo ane sarasottama dravyo nIvinA pacca0mAM kone ane kayAre kalpe ? te A gAthAmAM kahevAya chevigigyaa saMsaTTA, uttamadavvA ya nivvigaiyaMmi / kAraNajAyaM muttuM, kappaMti na bhuttuM jaM vuttaM // 39 // zabdArtha : vijJAyA=vikRtigata, nIviyAtAM. niSviAyaMmi=nIvimAM. murtta=mUkIne, sivAya. muttuM=bhogavavI, khAvI. naM=je kAraNathI. vRtta=kahyuM che ke. thArtha :- nIviyAtAM (je pUrve 30 kahyAM te) tathA (36 mI gAthAmAM kahelAM saMsRSTa dravyo, tathA uttama dravyo (je 37mI gAthAmAM kahyAM te) e traNa prakAranAM dravyo jo ke vigaI-vikRti rahita che, to paNa nIvinA pacca0mAM kaMI kAraNa utpanna thayuM hoya te kAraNa varjIne zeSa nIviomAM bhogavavAM-khAvAM kalpe nahi; arthAt tathA- prakAranA prabaLa kAraNa vinA e dravyo nIvimAM kalpe nahi. je kAraNathI siddhAMtamAM (nizitha bhASyamAM) kahyuM che ke-(e siddhAMtanI gAthA have darzAvAya che.) vhAraLanAyaM=kAraNa utpanna thayuM. hoya tene. bhAvArtha :- gAthArthane anusAre sugama che, paraMtu vizeSa e che ke-ahIM kAraNanA saMbaMdhamAM jANavAnuM ke je muni yogavahana kare che, paraMtu vizeSa sAmarthya na hoya athavA dIrgha kALa sudhI nIvinI tapazcaryA cAlatI hoya, athavA yAvajjIva Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 253 vigaIno tyAga hoya, bahu tapasvI hoya, athavA nIvinA tapa sAthe glAna muni tathA guru tathA bIjA paNa sAdhuonI vaiyAvRtya (kAyika sevA) karanAra hoya ane tevA munione navinI tapazcaryA cAlatI hoya, ane sarvathA nIrasa dravyothI azakti prApta thatAM te vaiyAvRtyAdimAM vyAghAta thato hoya to tevA munione gurunI AjJAthI nIlimAM e traNe prakAranAM dravya kahyuM, paraMtu jivAnA lobhathI arthAt AhAranI rasitAthI to e dravyo nIviyAtAM hovA chatAM paNa nIdhimAM levAM kahyuM nahi. kAraNa ke e dravyo jo ke vikRti rahita kahyAM che, to paNa susvAda rahita to nathI ja, (temaja sarvathA vikRtirahita paNa nathI) ane tapazcaryA to svAdiSTa AhAranA tyAgathI ja sArthaka gaNAya vaLI tapazcaryA karavI ane svAdiSTa AhAra karavo e tapazcaryAnuM kharuM lakSaNa nathI. tapazcaryAmAM ujamALa thayelo AtmA to svAdiSTa AhAranA tyAga sammukha vartanAro ja hoya, kAraNa ke tapasvInuM lakSya jema bane tema aMte nIrasa AhArano paNa tyAga karavA tarapha hoya che, to tevA tapamAM svAdiSTa AhArane avakAza kayAMthI hoya ! tathA e vigaIonAM nIviyAtAM banAvavA chatAM paNa vigaIo sarvathA vikRtirahita thAya che ema nathI, te vAta AgaLanI ja 40 mI gAthAmAM darzAvAze. avataraVT:- pUrve kahelAM 3 prakAranAM dravyo nirvikRtika (vikRtirahita)mAM gaNavA chatAM nIvinA pacca0mAM kema na kahyuM? tenuM kAraNa zrI nizitha bhASyanI gAthA vaDe kahe che, te gAthA A pramANevigii vigaIbhIo, vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA, vigaI vigaI balA nei // 40 // zabdArtha:vi6=vigaIne muMbaI-bhogave, AhAra kare, khAya. javA=vigaI (durgati athavA vikA=vigaI asaMyamathI) vikAruMdAvA=vikRtinA svabhAva gokabhIta, bhaya pAmelo vALI ja (hoya che mATe te) vika phAyaM vikRtigatane, nirvi vi A=vigaI kRtine, nIviyAtone viDuiM durgatimAM, vigatimAM gotraje vatA=baLAtkAre =ane (athavA chaMdapUrti mATe) [. DuM laI jAya che. 1-2 A gAthAmAM "vigaI" zabda ghaNI vAra AvavAthI zabdano artha 5 7 3 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 bhASyatrayam anvayaH vigaIbhIo jo sAhU, vigaI u vigaigayaM bhuMjae / (taM sAduM ItizeSaH) vigaI vigaisahAvA, vigaI vigaI balA nei // 40 // thArtha:- vigatithI (eTale durgatithI athavA asaMyamathI bhaya pAmelo je sAdhu vigaIne ane nIviyAtane (tathA upalakSaNathI saMsRSTa dravyo tathA uttama dravyone paNa) bhogave-khAya, (te sAdhune) vigaI tema ja upalakSaNathI nIviyAtAM Adi traNe prakAranI vastuo paNa (avazya) vigaI-vikRtinA (indriyone vikAra upajAvavAnA svabhAvavALI hoya che, mATe te vigati svabhAvavALI) vigaI vigatimAM (eTale durgatimAM athavA asaMyamamAM) baLAtkAre laI jAya che. (arthAtu vinA kAraNe rasanA lobhathI vigaI vAparanAra sAdhune te vigaIo baLAtkAre durgatimAM pADe che, ane saMyamamArgathI bhraSTa kare che. bhAvArtha :- dUdha, dahIM Adi vigaIo jayAM sudhI anya dravyo vaDe upahata na thaI hoya (=haNAI na hoya) tyAM sudhI to sAkSAt vikRti svabhAvavALI che. eTaluM ja nahi paraMtu te vigaIone anya dravyo vaDe tathA agni Adi vaDe Upahata karI tenAM dUdhapAka, zikhaMDa Adi nIviyAtAM banAvyAM hoya, to te nIviyAtAM jo ke vigaInA tyAgavALAne kahyuM che to paNa e utkRSTa dravyo (=pauSTika ane madhura rasavALAM) che, mATe te khAnArane manovikAra utpanna kare che, ane vigaInA tyAgavALA tapasvIone e utkRSTa dravyo khAvAthI utkRSTa nirjarA thatI nathI, te kAraNathI nirvikRtika hovA chatAM paNa e utkRSTa dravyo (=nIviyAtAM vigere) khAvAM nahi, paraMtu je muni vividha tapa karavAthI durbaLaazakta thayA hoya ane vigaIno sarvathA tyAga karavAthI uttama anuSThAna tathA svAdhyAya-adhyayana vagere na karI zake tema hoya to tevA munine vigaInA tyAgamAM te nIviyAtAM Adi utkRSTa dravyo gurunI AjJA hoya to kahyuM che, temAM koI doSa lAgato nathI. paraMtu ghaNI karmanirjarA prApta thAya che. e pramANe tathA gAthAno artha paNa zabdanA kramapUrvaka samajavAmAM gUMcavaNa na paDe te kAraNathI A gAthAno saMpUrNa zabdArtha ane anvaya paNa lakhyo che. 3 artha karatI vakhate te sAduM e be pada ahIM adhyAhArathI grahaNa karavAM. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakhANa bhAga 255 sAdhune nIviyAtAM paNa vinA kAraNe ane gurunI AjJA vinA khAvAM kalpa nahi. (prava0 sAro vR0 bhAvArtha:). avataraVT :- 29 mI gAthAmAM 6 bhakSya vigaI ane 4 abhakSya vigaI ane tenA uttarabheda nAmavinA saMkhyAmAtrathI darzAvIne tyArabAda 30 thI 40 gAthA sudhImAM 6 bhaNya vigaInuM svarUpa tenA 30 nIviyAtAM Adi sahita savistarapaNe darzAvyuM, tethI have bAkI rahelI 4 abhyaya vigaInuM svarUpa (tenA nAma ane tenA uttarabheda sahita) A gALAmAM darzAvAya chekuttiy-mcchiy-bhaamr, mahuM tihA kaTTa piTTha majja duhA / jala-thala-khagamaMsa tihA,ghayavva makkhaNa cau abhakkhA // 41 // 1 vinA kAraNe vigaIono (=nIviyAtAM vagereno) upabhoga na karavA mATe siddhAMtomAM je pramANe kahyuM che te gAthAono bhAvArtha A pramANe "paraMtu ahIM vizeSa e che ke-nIviyAtAMno upayoga paNa kAraNanI apekSAvALo che, "ane utkRSTa dravyano upabhoga to vizeSathI na karavA yogya jANavo |1|| nIviyAtone prApta thayelI vigaIno paribhogaasAdhune yukta che, paraMtu indriyano vijaya karanAra sAdhune vigainA tyAgavALA AhArane viSe te vigaIno (nIviyAtAM vagereno) paribhoga yukta nathI rA vaLI je sAdhu vigaIono tyAga karIne snigdha ane madhura rasavALAM utkRSTa dravyo (=nIviyAtAM vagere) khAya, te tapanuM karmanirjarArUpa phaLa ati tuccha jANavuM. lal saMyamadharmamAM maMda evA keTalAye (ghaNAe) sAdhuo dekhAya che ke jeoe je (AhArAdi saMbaMdhi) paccakhANa karyuM che, te pacca0 mAM kAraNe sevavA yogya te vastune vinA kAraNe sevatA hoya che ll4ll talanA modaka, tilavaTI, varasolAM, nALiyeranA (koparAnA) kakaDA vagere, ghaNuM ghola, khIra, dhRtapUpa (pUrIo) ane zAka vagere //pA ghImAM taLelA mAMDA vagere, dahIM dUdhanA karaMba vagere, tathA kulera, ane cUramAM vagere (e nIviyAtAM utkRSTa dravyo) ne keTalAye sAdhuo vinA kAraNe bhogave che (khAya che), lEll mATe yathokta vidhimArga pramANe cAlanArA ane AgamanI AjJA pramANe vartanArA tathA jarA, janma ane maraNa vaDe bhayaMkara evA A bhavasamudrathI uga pAmela cittavALA sAdhuone te (asAdhuonuM AcaraNa) pramANa nathI. IINI je kAraNathI ghaNA duHkha rUpI dAvAnaLa agnithI tapelA evA jIvone A saMsArarUpI aTavImAM zrI jinezvaranI AjJA sivAya bIjo koI pratikAra-upAya nathI ll vigaI (ti) pariNati dharmavALo moha jene udaya pAme che, tene te moha udaya pAme chate manane vaza karavAmAM sArA udyamavALo sAdhu hoya to te paNa akAryamAM kema na pravarte ! illItyAdi prava0 sAro0 mAM udhRta bhAvArtha. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 bhASyatrayam zabdArtha :tti =kautika, kuMtInuM bagatarAMnuM maw=madha, madirA, dArU cchithakamAphika, mAkhIonuM na=jalacaranuM mAma=bhramara, bhamarIonuM =sthalacaranuM =kAinI, vanaspatinI g=pakSInuM fpaTTa piSTa, loTanI maMsa mAMsa bri=dhInI peThe thArtha:- kutiyAMnuM madha, mAkhIonuM madha, ane bhamarIonuM madha ema madha 3 prakAranuM che. tathA kASTha (vanaspatinI) madirA ane piSTa (loTanI) madirA ema madirA be prakAranI che, tathA jalacaranuM mAMsa, sthalacaranuM mAMsa ane khecaranuM mAMsa ema mAMsa 3 prakAranuM che, ghInI peThe mAkhaNa cAra prakAranuM che, e pramANe 4 abhakSya vigaI jANavI. I41|| bhAvArtha :- traNa prakAranuM madha je gAthAmAM kahyuM che te prasiddha che, tathA be prakAranI madirAmAM je kASThanI madirA kahI che te 18 eTale vanaspatinA avayava (skaMdha-puSpa-tathA phaLa vagere) jANavA. te avayavone atyaMta kohovarAvIne je unmAdaka Asava-sattva kheMcavAmAM Ave che te madirA che. tyAM zelaDI vagerenI madirA te skaMdhanI, mahuDA vagerenI madirA te puSpanI ane drAkSa vagerenI madirA te phaLanI madirA kahevAya, e rIte bIjAM aMgonI paNa 18 mati yathAsaMbhava jANavI. tathA juvAra vagerenA piSTa eTale loTane kohovarAvIne je mAdaka sattva kheMcavAmAM Ave che te paNa madirA jANavI. tathA matsya, kAcabA vagere jaLacara jIvonuM mAMsa te natavara mAMsa, manuSya, gAya, bheMsa vagere sthalacara jIvonuM mAMsa te thadvara mAMsa, ane cakalI, muraghAM vagere pakSIonuM mAMsa te brevara mAM kahevAya. athavA zAstramAM dhira-varavI-ane varSa (cAmaDI) e rIte paNa traNa prakAranuM mAMsa kahyuM che. - tathA ghInI peThe mAkhaNa paNa UMTaDInA mAkhaNa vinA cAra prakAranuM che kemake UMTaDInA dUdhanuM dahIM nathI banatuM, tethI tenuM ghI paNa banatuM nathI. ahIM mAkhaNa te chAzathI juduM pADeluM hoya to abhakSya thAya che. || 4 mahAvigaInuM abhakSyapaNuM che e cAra vigaIo indriyone tathA manane paNa vikAra upajAvanArI hovAthI mahA vikAruM kahevAya che. temaja emAM ghaNA sthAvara ane trasa jaMtuonI utpatti 1. kutiyAM athavA kuMtAM te jaMgalamAM utpanna thanArA sudra-nAnA jaMtuo che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 257 thAya che. jethI zrAvaka tathA sAdhune bhakSaNa karavA yogya na hovAthI e cAre amakSya vid kahevAya che. kahyuM che keaamaasu ya pakvAsu ya, vipaccamANAsu maMsapesIsu / sayayaM ciya uvavAo, bhaNio a nigoyajIvANaM // 1 // artha :- kAcI mAMsapezIomAM (=kAcA mAMsamAM), pAkA (=rAMdhelA) mAMsamAM temaja agni upara pakAtA (raMdhAtA) mAMsamAM e traNe avasthAmAM nizcaya nigoda jIvono (ananta bAdara sAdhAraNa vanaspati jIvono upapAta-utpatti nirantara (pratisamaya) kahela che. 1|| e pramANe mAMsamAM jyAre ananta nigoda jIvonI utpatti paNa thAya che, to TvIndriyAdi asaMkhya traNa jIvonI utpatti to saheje hoyaja. vaLI mAMsamAM bIjA abhakSyonI mAphaka antarmuhUrta bAda jIvotpatti thAya che ema nathI, paraMtu jIvathI juduM paDyA bAda turata ja jIvotpatti thAya che. kahyuM che kemjje mahummi maMsaMmi, navaNIyammi cautthae / uppajjaMti aNaMtA, tavvannA tattha jaMtuNo // 1 // artha :- madirAmAM, maghamAM, mAMsamAM ane cothA mAkhaNamAM e cA2mAM sarakhA (madirA vagerenA varNanA sarakhA) varNavALA ananta (aneka) jaMtuo (trasara jIvo) utpanna thAya che / / 2 / / e kAraNathI cAre mahAvigaio abhakSya che. avataraLa :- have A gAthAmAM be bhAMgA (pratyA0 levAnA be prakAra)nuM 7 muM dvAra kahevAya che. 1 2 3 4 5 maNa-vaNa-kArya-maNavaya-marNataNu-vayartaNu-tijagi saga satta / 3 kare kAraNa maI dutijui~, tikAlisIyAla bhaMgasayaM // 42 // zabdArtha : ttino=trisaMyogI bhaMga 1 =karavuM. =karAvavuM sA=sAta satta=sAta (sasatta=sAta saptaka) anuma$=anumati 1-2 ahIM "ananta" zabdano artha ananta nahi paraMtu aneka che, jethI mAMsamAM ananta nigoda jIvonI tathA asaMkhya trasa jIvanI utpatti, ane zeSa traNamAM asaMkhya trasa jIvonI utpatti hoya che ema jANavuM, athavA e gAthA kevaLa trasa jIvonI utpattine aMge paNa gaNI zakAya, tethI ananta eTale aneka eTale asaMkhya trasa jIvonI utpatti e cAremAM thAya che. evo artha jANavo. 17 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 bhASyatrayam 3(_)=ddhiyogI sayAna suDatAlIsa (47) tinu$=triyogI bhaMga 1 baMna=bhAMgA-prakAra tikSati==Ne kALanA gaNatAM sakaso (100) thArtha:- mana-vacana-kAyA-manavacana-manakAyA-vacanakAyA-ane (trisaMyogI eTale) mana,vacana, kAyA e sAtabhAMgA traNa yoganA che, tene karavuM-karAvavuM-anumodavuM (tathA dvisaMyogI te) karavuM karAvavuM-karavuM anumodavuM ane karAvavuM anumodavuM-tathA (trisaMyogI 1 bhAMgo eTale) karavuM-karAvavuM-anumodavuM e sAta bhAMgA traNa karaNanA thAya (te sAthe gaNatAM-guNatAM sAta saptakanA 49 bhAMgA thAya ane) tene traNa kALa sAthe guNatAM 147 bhAMgA thAya ll4rA bhAvArtha :- ahIM paccakakhANa lenAra judI judI rIte 49 prakAre athavA 147 prakAre ema banne rIte laI zake che, te bhAMgA traNa yoga, traNa karaNa ane traNa kALanA saMbaMdhathI judI judI rIte thAya che te A pramANe bhaMgagaNitanI rIti pramANe-traNa yoganA ayogI bhAMgA 3, dviyogI bhAMgA 3 ane triyogI bhAMgo 1 thAya che, e pramANe traNa yoganA 7 bhAMgA thAya che, tathA traNa karaNanA paNa ayogI bhAMgA 3, dhiyogI 3 ane triyogI 1 bhAMgo maLI 7 bhAMgA thAya che. sAta saptakanA 49 bhAMgA thAya. ane tene traNa kALa sAthe guNatAM (49*3=) 147 bhAMgA thAya che, jethI eka ja paccakakhANa lenAra 49 jaNa athavA 147 jaNa hoya to te darekane judI judI rIte ApI zakAya che. ahIM yoganA tathA karaNanA 7-7 bhAMgA A pramANetraNa yoganA 7 bhAMgA* traNa karaNanA sAta bhAMgA 1 manathI | ja 1 karavuM 2 vacanathI 2 karAvavuM 3 kAyAthI 3 anumodavuM 4 mana-vacanathI ) " 4 karavuM-karAvavuM che ? 5 mana-kAyAthI 5 karavuM-anumo, huM 6 vacanakAyAthI) & 6 karAvavuM-anumo) 7 ma0 va0 kAyAthI 7 karavuM-karAve anumo0 (e trisaMyogI 1) (e trisaMyogI 1) *A saptakane paraspara gaNatAM je 49 bhAMgA thAya teno krama A pramANe asaMyogI asaMyogI 3 dvisaMyogI 3 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 259 (phuTanoTa cAlu) (paheluM saptaka) | (bIjuM saptaka) 1 manathI karUM nahi. 1 manathI karAvuM nahi. 2 vacanathI karUM nahi. 2 vacanathI karAvuM nahi. 3 kAyAthI karUM nahi. 3 kAyAthI karAvuM nahi. 4 ma0 10thI karUM nahi. 4 ma0 va0 thI karAvuM nahi. 5 ma0 kAvathI karUM nahi. 5 ma0 kAvya thI karAvuM nahi. 6 vakA thI karUM nahi. 6 10 kAi thI karAvuM nahi. 7 ma000 kAi thI karuM nahi. 7 ma0 va0 kAi thI karAvuM nahi. - (trIjuM saptaka) (cothuM saptaka) 1 manathI anumoduM nahi. 1 manathI karUM nahi karAvuM nahi. 2 vacanathI anumoduM nahi. 2 vacanathI karUM nahi karAvuM nahi. 3 kAyAthI anumoduM nahi. 3 kAyAthI karUM nahi karAvuM nahi. 4 ma0 10 thI anumoduM nahi. 4 ma0 10 thI karUM nahi karAvuM nahi. 5 ma0 kA0 thI anumoduM nahi. 5 ma0 kAva thI karUM nahi karAvuM nahi. 6 10 kA0 thI anumoduM nahi. 6 10 kAi thI karUM nahi karAvuM nahi. 7 ma0 10 kAithI anumoduM nahi. 7 ma0 va0 kALa thI karUM nahi karAvuM nahi. - (pAMcamuM saptaka) | (chaThuM saptaka) 1 manathI karUM nahi anumoduM nahi. 1 manathI karAvuM nahi anumoduM nahi. 2 vacanathI karUM nahi anumoduM nahi. 2 vacanathI karAvuM nahi anumoduM nahi. 3 kAyAthI karUM nahi anumoduM nahi. 3 kAyAthI karAvuM nahi anumoduM nahi. 4 ma0 10thI karUM nahi anumoduM nahi. 4 ma010thI karAvuM nahi anumoduM nahi. 5 ma0 kALathI karUM nahi anumoduM nahi. 5 mavathI karAvuM nahi anumoduM nahi. 6 10 kAithI karUM nahi anumoduM nahi. 6 va2kA2thI karAvuM nahi anumoduM nahi. 7 ma0 10 kAi thI karUM nahi anumoduM nahi. 7 ma va kAsTathI karAvuM nahi anumoduM nahi. (sAtamuM saptaka). 1 manathI karUM nahi. karATa nahi anucha nahi. e pramANe 7 saptakanA 2 vacanathI karUM nahi0 karAve nahi anucha nahi. kramathI 49 bhAMgA 3 kAyAthI karUM nahi0 karAi nahi anucha nahi. jANavA ane tene traNa kALathI 4 ma0 10 thI karUM nahi0 karAve nahi anucha nahi. guNatAM 147 bhAMgA jANavA 5 ma0 kAi thI karUM nahi. karAve nahi anu0 nahi. 6 va) kAva thI karUM nahi0 karAve nahi anunahi. 7 ma0 10 kAi thI karUM nahi. karAve nahi anunahi. (pAchaLa phuTanoTa cAlu) Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 bhASyatrayam avatara:- pUrve darzAvela pratyAkhyAno kevI rIte pAlana karavAM? ane pratyAkhyAna levAnAM bIjA cAra prakAra te A gAthAmAM darzAvAya che eyaM ca uttakAle sayaM ca, maNa vaya taNUhi pAlaNiyaM / jANaga jANagapAsatti bhaMgacauge tisu aNunA // 43 // zabdArtha :yaMtrae(pauruSI AdipratyA) para=pAse sattAne=kahelA kALe. sayaM pote. tti=Iti, e pramANe nAgA=pacca0 no jANakAra tisu=Na bhAMgAmAM ()nA=pacca0no ajANa | gA=anujJA, AjJA thAI:- e (pauruSI Adi) pratyAkhyAnone tenA kahelA (eka prahara ityAdi) kALa sudhI pote mana, vacana ane kAyA vaDe paripAlana karavAM (paraMtu bhAMgavA nahi), tathA pratyA nA jANa ane ajANa pAse pratyA) levA-ApavAnA cAra bhAMgAmAM traNa bhAMgAne viSe pacca0 karavAnI AjJA che (ane cotho bhAMgo azuddha che.) II43 mAvAI:- pauruSI Adi pratyAkhyAnonA je je kALa kahyA che, teTalA kALa sudhI te pacca0nuM parama AdarapUrvaka rakSaNa karavuM, paraMtu koipaNa jAtanA sAMsArika svArtha-lAbhane khAtara teno kALa pUrNa thayA pahelAM bhojana ItyAdi karavuM nahi, kAraNa ke saMsAra vyavahAramAM paNa lIdhelI pratijJA aneka lAbha gumAvIne paNa pALanAra hoya te ja ati vyavahArakuzaLa kahevAya che, ane paryanta tene ja mahAnuM prazna :- pratyAkhyAna e bhaviSyakALa (mAM karavA yogya anucita AcaraNano tyAga karavA)nA viSayavALuM che, to tene traNe kALanA viSayavALuM gaNIne 147 bhAMgA gaNyA te kema bane ? vaLI bhUtakALamAM thaI gayelA anucita AcaraNano tyAga pratyA0 karatI vakhate kevI rIte hoya? uttara :- bhUtakALamAM je anucita AcaraNa thaI gayuM tenI niMdA ane gaI karUM chuM, vartamAna kALamAM je anucita AcAra huM sevI rahyo chuM tene saMvaruM chuM (rokuM chuM), ane bhaviSya kALamAM havethI tevuM AcaraNa nahi karuM e pramANe pratyAkhyAnamAM bhUtakALanI niMdA, vartamAnano saMvara ane bhaviSyanuM pratyAkhyAna e rIte (traNa kALanA) traNa viSayavALuM pratyAkhyAna che. kahyuM che ke- motI viyA, sAMpratirasya saMvarabena manAtA pratyAdhyAnena (iti avacUri:) Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 261 lAbha thAya che, to mokSamArga jevA lAbhane arthe karelI Atmadharmane pragaTa karanArI pratijJAno sAMsArika tuccha lAbhonI khAtara bhaMga kema karAya ? vaLI e pratyAkhyAnanI jANa-ajANa saMbaMdhI caturbhagI A pramANe che:1 pacca0 karanAra jANa, ane karAvanAra jANa ) 2 pacca0 karanAra jANa, ane karAvanAra ajANa che zuddha 3 pacca0 karanAra ajANa, ane karAvanAra jANa ) 4 pacca0 karanAra ajANa, ane karAvanAra ajANa - azuddha e pramANe cAra bhAMgAmAM pahelA traNa bhAMgA zuddha che, kAraNa ke pratyAnA AgAra-kALa vagere svarUpanA jJAtA pacca0 karanAra ane karAvanAra banne jaNa hoya to te parama zuddha che, paraMtu guru kadAca alpa kSayopazamavALA athavA vayamAM laghu hovAthI pacca0nuM svarUpa na jANatA hoya to paNa zraddhALu zrAvaka athavA ziSya gurunA bahumAna mATe tema ja gurusAkSI-e ja pa0 karavuM joIe evo zAstravidhi sAcavavAne arthe te ajANa guru pAse pratyA0 uccare to paNa pote jANakAra hovAthI lIdhelA pratyAnuM yathArtha pAlana karI zake che mATe bIjo bhaMga paNa zuddha che, temaja pacca0 karanAra ajANa hoya paraMtu karAvanAra guru jo jANa hoya to tene pacca0nuM svarUpa samajAvIne pachI pacca0 Ape, ane tethI te pacca0nuM yathArtha pAlana thAya che, mATe trIjo bhaMga paNa zuddha che, paraMtu cothA bhAMgAmAM to banne jaNa ajANa hovAthI pacca0nuM svarUpa paNa samajAya nahi ane yathArtha pAlana paNa thAya nahi mATe te cotho bhaMga to spaSTa rIte azuddha ja che. e pramANe A caturbhagInuM svarUpa samajIne pacca0 karanAre pote pacca0nuM svarUpa samajavuM athavA to gurunI pAse samajIne pacca0 karavuM. avataraVT :- kareluM paccakhANa je cha rIte vizeSa zuddha thAya che. te 6 prakAranI zuddhinuM 8 muM dAra A gAthAmAM kahevAya chephaasiy pAliya sohiya, tIriya kiTTiya ArAhiya cha suddhN| paccakkhANaM phAsiya, vihiNociyakAli jaM pattaM // 44 // 1 e artha uparathI "pacca0 nuM svarUpa saMpUrNa samajAya to ja pacca0 karavuM, nahitara karavuM ja nahi." ema kahenArA pratyA dharmanA niSedhaka ane virAdhaka jANavA. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 2 bhASyatrayam zabdArtha :pAsiyasparzita viDriya=kIrtita pAniye=pAlita mArahiya=ArAdhita sodiya=zodhita viUiTE=vidhi vaDe tarikatarita fzvatti ucitakALe patta prApta thayuM, lIdhuM pathArtha :- sparzita-pAlita-zodhita-tIrita-kIrtita ane ArAdhita (e cha prakAranI) zuddhi che. tyAM vidhipUrvaka ucitakALe (divasa UgyA pahelAM) je pacca0 prApta karyuM hoya (lIdhuM hoya) te pazita paDyuM. kahevAya. 44 bhAvArtha :- gAthArthavat sugama che. vizeSa e ja ke-pratyA0nA svarUpane samajanAra sAdhu athavA zrAvaka sUrya UgyA pahelAM ja pote ekalo athavA caitya samakSa athavA sthApanAcArya ke guru samakSa paccakhANa uccArIne tyArabAda pratyA0no kALa pUrNa thavA pahelAM gurune vaMdana karI guru pAse rAga-dveSa ane niyANA rahita pacca0 grahaNa kare, te vakhate gurunI sAthe pote paNa atimaMda svare pacca0 nA AlApakanA akSaro bole, e rIte lIdheluM pacca0 sparzita pacca0 kahevAya. avataUT:- pacca0nI 6 zuddhimAMnI pahelI zuddhino artha pUrva gAthAmAM kahIne have A gAthAmAM bIjI, trIjI, cothI ane pAMcamI zuddhino artha kahe chepaaliy puNapuNa sariyaM, sohiya gurudttsesbhoynno| tIriya samahiya kAlA, kiTTiya bhoyaNasamayasaraNA // 45 // zabdArtha :pupuuT=vAraMvAra sadiya kaMIka adhika sarayaM saMbhAryuM hoya vArtA=(pacca0nA) kALathI saraVTV=smaraNathI, saMbhAravAthI pathArtha - karelA paccakakhANane vAraMvAra saMbhALyuM hoya to te patita (rakSita) pacca0 kahevAya, tathA gurune ApatAM je zeSa vadhyuM hoya te bhojana karavAthI pacca0 zodhita athavA zobhita (zodhuM-zuddha karyuM athavA zobhAvyuM) kahevAya tathA (pacca0no je Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 263 kALa kahyo che te kALathI paNa) adhika kALa karavAthI' (=moDuM pacca0 pAravAthI) tIti (tIyuM) pacca0 kahevAya, ane kareluM pacca0 bhojana samaye punaH saMbhAravAthI kIrtita (kItyu) pacca0 kahevAya. mAvA :- gAthArthavat sugama che. avataUT:- A gAthAmAM chaThThI zuddhino artha temaja bIjI rIte paNa 6 zuddhi che te darzAve cheiy paDiyariyaM ArA-hiyaM tu ahavA cha suddhi saddahaNA / jANaNa viNaya'NubhAsaNa, aNupAlaNa bhAvasuddhitti // 46 // zabdArtha :rUtha e rIte davA=athavA, bIjI rIte dirvi=praticarita, AcareluM pathArtha :- e pramANe pUrvokta rItie AcareluM-AdareluM (=saMpUrNa kareluM) paccakakhANa te sAbita (ArAdheluM) pacca0 kahevAya. athavA bIjI rIte paNa 6 prakAranI zuddhi che te A pramANe, zraddhAzuddhi-jANazuddhi (=jJAnazuddhi)-vinayazuddhianubhASaNazuddhi-anupAlanazuddhi ane bhAvazuddhi e 6 zuddhi che. mAvAI - A pratyA0 bhASyamAM pratyA0 no je sarva vidhi kahyo te vidhi pramANe athavA pUrve kahelI pAMca zuddhi pramANe je paccakhANa AcaryuM hoya eTale saMpUrNa karyuM hoya te mArAMdhata pacca0 kahevAya. tathA bIjI rIte paNa 6 zuddhi kahI che teno bhAvArtha A pramANe 2 zraddhAzuddhi- siddhAMtamAM sAdhu saMbaMdhI athavA zrAvaka saMbaMdhI pratyAkhyAna je rIte 1 pacca0 no kALa pUrNa thayo hoya to paNa te uparAMta kaMIka adhika kALa vItyA bAda bhojana karavuM te. 2 bhojana karavA besatI vakhate "mAre amuka pacca0 hatuM te pUrNa thayuM, mATe have huM bhojana karIza" evA uccAra karavAthI kIrtita kahevAya (avacUri). 3. ahIM "ti" te munine paMcamahAvratarUpa mULaguNa paccakakhANa ane piMDavizuddhi Adi uttaraguNa paccakakhANa, ane zrAvakane paMca aNuvratarUpa mULaguNa pratyAkhyAna ane diziparimANa Adi uttaraguNa pratyAkhyAna ane te sarvano uccAravidhi jANavo. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 bhASyatrayam je avasthAmAM ane je kALamAM karavAnuM kahyuM che te rIte te avasthAmAM ane te kALe ja te pratyA0 karavuM yogya che, evI je zraddhA rAkhavI te. 2 jJAnazuddhi - amuka pacca0 amuka avasthAmAM amuka kALe amuka rIte karavuM yogya che ane amuka rIte karavuM ayogya che evA prakAranuM je jJAna te. rU vinayazuddhi- gurune vaMdana karavA pUrvaka je pacca0 karavuM te. 4 manubhASAzuddhi- guru pacca0 uccarAve te vakhate maMda svare pote paNa pacca0no AlApaka guru sAthe bolavo-uccaravo te. (athavA guru paccakakhAI kahe tyAre paccakhAmi ane vosiraI kahe tyAre vosirAmi kahevuM te. 4 anupAtanazuddhi- viSama saMkaTa prApta thatAM paNa pacca0 bhAMgavuM nahi paraMtu samyak prakAre pAlana karavuM te. 6 mAvazuddhi- A lokamAM cakravartI AdinA sukhanI icchA tathA paralokamAM IndrAdikanA sukhanI abhilASA rahita ( eTale niyANA rahita) temaja bIjA koIpaNa prakAranA rAgadveSa rahita thaI pacca0 pUrNa karavuM te. 1 "avasthA" te sAdhune aMge jinakalpa-sthavirakalpa-parihArakalpa yathAlaMdakalpabAra pratimAdhArI, ItyAdi, tema ja glAnAdi avasthA, ane zrAvakane aMge 11 pratimAdhara, pratimArahita. niyatavratI (amuka vakhate amuka paccakhANa karavAnI nitya pratijJAvALA), ane aniyatavratI (chUTA) ityAdi. 2. "a" te sukALa-duSkALa-varSAkALa-zeSakALa ityAdi, athavA namukkArasahiyaMno grahaNakALa sUryodaya pahelAM ane pUrNa kALa sUryodayathI 1 muhUrta bAda ityAdi rIte paNa pratyeka paccakhANano yathAsaMbhava kALa jANavo. e traNa viSayone avacUrimAM saMkSepathI kahyA che te A pramANe- "madavA" ti yatsAdhuzrAvakaviSayaM mUlottaraguNapratyAkhyAnaM yatra jinakalpAdau yatra subhikSadurbhikSAdau kAle ca tathA zrIsarva ruktaM tattatra tathA zraddhatte iti zraddhAnazuddhiH // 3. gurune potAnA tarapha rAgI banAvavA mATe, lokone potAnA bhaktibhAvavALA banAvavA mATe, koI priya vastuno viraha thatAM tene punaH prApta karavA mATe (bAdhAAkhaDInA svarUpamAM e pratyAkhyAna lokaprasiddha che.) camatkArI zaktio utpanna karavA mATe ane A bhava-parabhavanuM sukha meLavavA mATe je tapazcaryA karavI te sarva rAhita pratyAkhyAna kahevAya, tathA A vastu bhAvatI nathI athavA gamatI nathI teno tyAga karavo athavA virodhIne saMtApa upajAvavAne tejovezyAdi labdhi prApta karavA mATe ItyAdi kAraNathI devadita pratyAkhyAna kahevAya. athavA cAlu tapazcaryAmAM Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhAga 265 navatara :- have A gAthAmAM pacca0 karavAthI A lokanuM phaLa ane paralokanuM phaLa ema be prakAranA phaLanuM ? zuM dara daSTAntapUrvaka kahe che. paccakkhANassa phalaM, ihaparaloe ya hoi duvihaM tu / ihaloe dhammilAI, dAmanagamAi paraloe // 47 // zabdArtha - sugama che. pathArtha :- A loka phaLa ane paraloka phaLa ema pacca0nuM phaLa be prakAre che. tyAM A lokane viSe dhamilakumAra vagerene zubha phaLa prApta thayuM, ane paralokamAM dAmannaka vagerene zubha phaLa pApta thayuM 47 bhAvArtha :- sugama che, paraMtu be phaLa saMbaMdhI be daSTAMta saMkSepamAM A pramANe dharmilakumAranuM dRSTAMta (A lokanA phaLa saMbaMdhI) jaMbUdvIpanA dakSiNa bharatakSetramAM kuzArta nAmanA nagaramAM surendradatta nAmanA, zreSThine subhadrA nAmanI strI hatI tene saMtati na hovAthI banne jaNa ati ciMtAgrasta rahe che, paraMtu dharmanA prasAdathI putra prApti thaze ema jANI atyaMta dharmArAdhanamAM kALa vyatIta kare che; keTaleka kALe putrano janma thayo tenuM dhamita evuM nAma sthApyuM. te anukrame moTo thatAM aneka kaLAomAM nipuNa thayo, sAthe dharmazAstra paNa zIkhyo ane dharmakriyAmAM atyanta prItivALo thayo. mAtA-pitAe e ja nagaranA dhanavasu zeThanI yazomati nAmanI kanyA paraNAvI, ke je eka ja jaina guru pAse bhaNatAM dhamila pratye anurAgavALI thaI hatI. banne jaNa te tapazcaryA pratye (AkarI lAgavAthI) krodha-kheda karavo, athavA bIjA koI pratye krodha karavo, athavA guru AdikathI rIsAIne AhArAdikano tyAga karavo, tathA te tapa saMbaMdhI (huM Avo mahAn tapasvI chuM evuM) abhimAna dharavuM athavA bIjA padArthonA lAbhathI paNa abhimAnI thavuM, te dveSa sahita pratyAkhyAna ane cAlu tapazcaryAmAM (zrI mallinAtha prabhunA pUrva bhavanA jIvanI peThe) te tapa saMbaMdhI mAyA-prapaMca karavo, athavA bIjA koI prakArano mAyA-prapaMca karavo, tathA (tapa saMbaMdhI lobha karavA yogya hovAthI tapa sivAya anya) dhana-dhAnyAdi saMbaMdhI lobha karavo te dita pratyAkhyAna kahevAya. mATe tevA tevA sarva prakAranA rAgadveSa rahita thaI pratyAkhyAna karavuM. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 bhASyatrayam potAno saMsAra-vyavahAra sukhapUrvaka calAve che. paraMtu thoDe kALe dhammilakumAra dharmavRttimAM ane adhyAtmarasamAM bahu rasika thavAthI saMsAravyavahArathI virakta jevo thayo, navapariNIta strIne paNa mAyAjALa sarakhI gaNavA lAgyo. yazomatie potAnA patinI vimukhatA ane potAnA duHkhanI vAta sakhIone kahI, ane sakhIo pAsethI dhammilanI mAtAe paNa te vAta jANI zeThane kahI zeThane paNa ciMtA thaI ke putra vyavahAramArga jANato nathI ane lokamAM paNa te mUrkha gaNAya che. tyArabAda tenA upAya mATe zeThanI ghaNI manA chatAM zeThANIe saMsArakuzaLa thavA mATe dhamilane jugArIone soMpyo temAMthI anukrame vezyAgAmI thayo. mAtA vezyAne tyAM dararoja dhamilanA maMgAvyA pramANe dhana mokale che. aMte ghaNe kALe mAtAe putrane teDavA mokalyo chatAM ghera na Avyo mAtApitA putranA viyogamAM ne viyogamAM ja maraNa pAmyAM, ane yazomatine mAthe sarva gharabhAra AvI paDayo. potAnA pati dhana maMgAve te pramANe mokalatAM yazomati paNa sarvathA nirdhana thavAthI piyara cAlI gaI. have dhanaprApti baMdha thavAthI vasaMtatilakA putrIno atiprema chatAM vasaMtasenA vezyAe (akkAe) dharmilane durdazA karI gharamAMthI kADhI mUkayo. tene bhamatAM bhamatAM zrI agaDadatta mahAmuni maLyA. temaNe potAnuM savistara caritra kahIne te dvArA upadeza Apyo. tethI pratibodha pAmyA chatAM dhampilakumAre guru mahArAjane kahyuM ke-he guru mahArAja! mane hajI saMsArasukhanI icchA rahelI che, te pUrNa thAya evo upAya batAvo, pachI Apa kahezo tema karIza. gurue kahyuMmuni sAMsArika sukhano upAya batAve nahi, paNa AmAM pariNAme Azrava te saMvararUpa thanAra che mATe upAya batAvuM chuM ke-tamAre cha mAsa paryanta AyaMbilano cauvihAra tapa karavo, paNa dravyathI muniveSa aMgIkAra karavo, doSa rahita gocarI karavI, munipaNuM jALavavuM, ane navakAramaMtranA navalAkha jApa uparAMta SoDazAkSarI maMtra huM batAvuM chuM teno paNa jApa karavo. A pramANe cha mAsa sudhI karavAthI tamArI icchA pUrNa thaze. (ahIM zrI agaDadattamunie dhammilakumArane ghaNo vizeSavidhi vagere batAvyo che te dhammilakumAranA caritrathI tathA rAsa vagerethI jANavo. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 267 mmilakumAre guru mahArAjanA kahevA pramANe yathArtha rIte cha mAsa paryanta tapa, japa vagere karI muniveSa tajI dIdho tyArabAda devanI prasannatAthI temaja pUrvabhavamAM bAMdhelA azubha karmanA kSayathI rAjya, strI, putrAdikanA vaibhavarUpa aneka prakAranAM sAMsArika sukha pAmyA. prAnte dharma ruci nAmanA guru maLyA, temaNe upadeza Apyo ane pUrvabhava kahyo, tethI vairAgya pAmI rAjya putrane soMpI pote strIo sahita cAritra aMgIkAra karyuM ane dIrghakALa paryanta cAritranuM pAlana karI aMte mAsanuM aNasaNa karI dhammila muni ane be sAdhvI kALa karI bAramA acyuta nAmanA devalokamAM utpanna thayAM. tyAMthI mahAvidehamAM utpanna thaI cAritra laI kevaLajJAna pAmI mokSa pada pAmaze. e pramANe dhammilakumAre paccakkhANanA (=tapanA) prabhAvathI A bhava saMbaMdhI sukha meLavyuM, ane prAnte mokSapada pAmyA. // rUti dhammitamAre draSTAntam // dAmajJakanuM dRSTAMta (paralokanA phaLa saMbaMdhI) rAjapura nagaramAM rahetA sunaMda nAmanA kulaputre potAnA mitra jinadAsa zrAvakanA upadezathI sAdhu pAse mAMsanuM pacca0 karyuM dezamAM duSkALa paDavAthI sarva loka mAMsAhArI thayA. sunaMdanuM kuTuMba kSudhAthI pIDAya che, chatAM sunaMda matsya mAravA jato nathI. ekavAra sALo Agraha karIne sunaMdane sarovara para laI gayo, ane jALa ApI maccha pakaDavA kahyuM to paNa jALamAM je maccha Ave tene choDI mUke, ema traNa divasa sudhI karyuM. anne sunaMda aNasaNa karI maraNa pAmI mAMsa pacca0 nA prabhAve rAjagRha nagaramAM dAmannaka nAmano zreSThiputra thayo. tyAM ATha varSano thatAM sarva kuTuMba marakInA rogathI maraNa pAmyuM, tyAre sunaMda e ja nagaramAM sAgaradatta nAmanA zeThane tyAM rahyo tyAM bhikSArthe AvelA sAdhuomAM moTA sAdhue sAmudrika zAstranA jJAnathI "A dAmannaka zeThanA gharano mAlika thaze." ema bIjA sAdhune kahyuM, te zreSThie sAMbhaLavAthI tene caMDAlo pAse mArI nAkhavA mokalyo, paraMtu caMDAloe nAnI AMgaLI chedI tene nasADI mUkayo; te nAsIne e ja zeThanA gokulavALA gAmamAM gayo. tyAM gokulanA rakSaka svAmIe tene putrapaNe rAkhyo. keTaleka varSe tyAM AvelA sAgara zeThe tene oLakhI pharIthI mArI nakhAvavA kAgaLamAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 bhASyatrayam "viSa Apajo" ema lakhI te lekha sAthe potAne ghera mokalyo, paraMtu thAka lAgavAthI te ja nagaranI bahAra devamaMdiramAM te sUto che; teTalAmAM tyAM AvelI te ja zeThanI viSA nAmanI kanyAe te dAmannaka para moha pAmavAthI pAse rahelA patramAM "viSa"ne badale "viSA" sudhAryuM, jethI ghera jatAM tene zeThanA kuTuMbIoe zeThanI viSA kanyA paraNAvI. zeThe ghera AvatAM anartha thayo jANI punaH mArI nakhAvavAno upAya racyo, paraMtu vidhinA yoge tene badale zeThano putra ja haNAyo. eTale sAdhunuM vacana asatya nahi thAya ema mAnI. zeThe tene gharano mAlika karyo. anukrame rAjAe paNa nagarazeThanI padavI ApI. te nagaramAM guru padhAryA jANI vaMdanA karavA gayo. tyAM dharmadezanA sAMbhaLI pUrvabhavanuM mAMsanuM pacca0 smaraNamAM AvyuM, tethI samyaktva pAmI dharmArAdhana karI devalokamAM gayo tyAMthI mahAvidehamAM utpanna thaI mokSapada pAmaze. / / rUti vAmaja drazantam // avataraNa :- have A pratyAkhyAnabhASyanI samAptinA prasaMge paccakkhANa karavAthI je uttamottama phaLa prApta thAya che te darzAve che, ane te sAthe A bhASya samApta thAya che. paccakkhANamiNaM se- viUNa bhAveNa jiNavasaddidvaM / pattA anaMta jIvA, sAsayasukkhaM aNAbAhaM // 48 // zabdArtha : phaLa=A 36=uddiSTa, kahela pattA=pAmyA sAmayasuA=zAzvat sukhane, mokSane aLAvAnlR=anAbAdha, bAdhA (pIDA) rahita gAthArtha :- zrI jinezvare kahelA A paccakkhANane bhAvathI sevIne anaMta jIvo bAdhA (pIDA) rahita evA mokSasukhane pAmyA // 48 // bhAvArtha :-pUrve kahelo paccakkhANano sarva vidhi anaMta jJAnI zrI jinezvaroe ja kahyo che, ane tenuM sarvottama phaLa jIvone mokSasukha prApta thavuM te ja che. e paccakkhANavividha AcarIne bhUtakALamAM anaMta jIvo mokSasukha pAmyA che, vartamAnakALamAM aneka jIvo (mahAvideha kSetramAM) mokSa sukha pAme che, ane bhaviSyamAM paNa ananta jIvo mokSa sukha pAmaze. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakakhANa bhASya 269 ne pratyAkhyAna dharma AdaravAno ane te saMbaMdhI laukika kupravacano tyAga karavAno upadeza | vaLI ahIM vizeSa samajavA yogya e che ke-prabhue prarUpelo pratyAkhyAna dharma pAlana karavo e ja manuSyabhava ane jaina dharma pAmyAnuM sarvotkRSTa phaLa che, te pAlana karavAthI ja Atmadharma saMpUrNa pragaTa thaI paramAnaMdanI (mokSanI) prApti thAya che. chatAM te prabhu prarUpita pratyAkhyAna dharmane pAlana karavA jevI zakti (vIryAntarAya karmanI prabaLatA vaDe) na hovAthI athavA tevo bhAva paNa (apratyAkhyAnAdi kaSAya mohanIya karmanI prabaLatA vaDe) na thavAthI jo te grahaNa na karI zakIe, to paNa pratyAkhyAna dharma mokSanuM parama aMga che, ane kevaLa bhAvathI (avyakta) athavA to dravya sahita bhAvathI (vyakta) paNa pratyAkhyAna dharma jyAM sudhI prApta nahi thAya tyAM sudhI AtmAnI mukti paNa nahi ja thAya evI samyaphazraddhA to avazya rAkhavI. | | pratyAkhyAna dharma saMbaMdhI laukika kupravacano | vaLI pratyAkhyAna dharmanI sanmukha thayelA dharmI jIvoe pratyA0 dharmathI ane tenI bhAvanAthI paNa patita karanArAM je laukika kupravacano che, te jANI-samajIne teno tyAga karavo yogya che, te kupravacano A pramANe - 1-mananI dhAraNA mAtrathI dhArI levuM te paccakhANa ja che, hAtha joDIne uccAravAthI zuM vizeSa che ?-e kupravacana. 2-marUdevA mAtAa* kyAM paccakakhANa karyuM hatuM? chatAM bhAvanA mAtrathI mokSe gayAM mATe bhAvanA uttama che-e kupravacana. 1 A kupravacanomAM keTalAMka vacano zAstrokta paNa che, paraMtu zAstramAM to te vacano jIvone dharma sanmukha karavAnI apekSAe kahyAM che, chatAM e ja vacano pratyA0 dharmane halako pADavA mATe bolAtAM hovAthI kupravacano kahevAya. *marUdevA mAtA, bharatacakrI ane zreNikarAjA ityAdi jIvo jo ke vyakta (lokadaSTimAM Ave evo) pratyA0 dharma pAmyA nathI, to paNa zAsadRSTie to vrataniyamAdi avyakta paNa pratyAkhyAna dharmathI ja mokSa ityAdi bhAva pAmyA che, to paNa pAMca indriyonA viSayamAM parAdhIna banelA, ane tethI ja viSayo tyAjaya che evI mAnyatArUpa zraddhAmArgamAM nahi Avela jIvo ja evAM pravacano pragaTa karI pratyAkhyAna dharmane halako pADe che, potAnI viSayAdhInatAno bacAva kare che ane bhakSyAbhaDhya jevA vivekamAM na AvyA chatAM paNa AtmadharmIpaNuM darzAvavA prayatna kare che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 bhASyatrayama 3-bharata cakravartI cha khaMDanuM rAjaya bhogavatAM paNa vrata niyama vinA bhAvanA mAtrathI kevalajJAna pAmyA-e kupravacana. 4-zreNika rAjAe navakArasI jevuM paccakhANa na karavA chatAM paNa prabhu uparanA prema mAtrathI tIrthakara gotra bAMdhyuM, mATe pacca0thI zuM vizeSa che?-e kupravacana. pa-dAna, zIla, tapa ane bhAvanA A cAra dharmamAM paNa bhAva dharmapradhAna kahyo che, paraMtu dAnAdika nahi-e kupravacana. 6-vrata-niyama paccakakhANa e to kriyA dharma che, ane kriyA to jJAnanI dAsI che, mATe jJAnAdikarUpa bhAvanA uttama che, paNa vrata-niyamAdi kriyA uttama nathI e kupravacana. 7-vaLI paccakkhANa laIne pALI na zakAya to vratabhaMga karavAthI mahAdoSa prApta thAya che, te karatAM bhAvanA mAtrathI paccakhANa lIdhA vinA ja vrata niyama pALavA te uttama che-e kupravacana. 8-paccakakhANa laIne paNa mana kAbUmAM rahetuM nathI, nitya niyama pramANe mana to AhAra-vihAramAM bhamatuM ja rahe che, tyAre paccakhANa lIdhuM kAmanuM zuM?-e kupravacana 9-koI jIva aNabhAvatI athavA alabhya (prAyaH na maLI zake evI) vastunuM paccakhANa kare tyAre tenI hAMsI kare ke-emAM te zuM choDayuM? nA maLI nArI tyAre bAvo brahmacArI-e kupravacana. 10- loka samakSa UbhA thaI hAtha joDI ThAThamAThathI pratyAkhyAna uccaravuM e to meM paccakhANa karyuM evo lokadekhAva-ADaMbara che, mATe jema guptadAna ghaNA phaLavALuM che, tema mana mAtranI dhAraNAthI dhAreluM ane pALeluM pacca0 ghaNA phaLavALuM che-e kupravacana. ityAdi bIjAM paNa aneka kupravacano che, to paNa e 10 mukhya jANI kahyAM che. e kupravacano pratyAkhyAna dharmanAM vighAtaka ane dharmathI patita karanArAM hovAthI pratyAkhyAna dharmamAM ujamALa thayelA jIvoe AdaravAM nahi, bolavAM nahi tema sAMbhaLavAM paNa nahi. ti pratyAdhyAnadharme taukikuM pravacana | Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccakkhANa bhASya 271 e pramANe A paccakkhANa bhASya samApta thayuM. ane te samApta thavA sAthe caityavaMdana bhASya, guruvaMdana bhASya ane paccakkhANa bhASya e traNeya bhASya paNa samApta thayAM. e traNe bhASyanA arthamAM matidoSathI je koi bhUlacUka thaI hoya tenuM mithyAduSkRta ho ane sajjana vAcakavarga te bhUlacUka sudhArIne vAMce evI amArI namra vijJapti che. ############ ****************** iti zrI mahisAnAkhya- nagaranivAsI - sadgatazreSThivarya zrIyuta veNIcandra - suracandra-saMsthApita - zrI jaina zreyaskaramaMDala satpreraNAtaH zrIbhRgukacchanivAsI zreSThivarya zrIyutA nupacandra-vidyArthI-candulAla-tivitaH zrI pratyAkhyAnabhASya- bhAvArtha: samApta : tAlAlA mAtA a - * * Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KKKKKK ( zrI jena zreyaskara maMDaLa, mahesANA (amArAM prakAzano) | sAmAyika caityavaMdanAdi sUtro | AnaMdaghana covIzI sAthe | be pratikramaNa mULa (guja.) dravyaguNa paryAyano rAsa | be pratikramaNa mULa (hindI) jinaguNa padyAvalI be pratikramaNa mULa (sArtha) samakti 67 bolanI sajhAya | paMca pratikramaNa mULa (guja.) Atmahitakara AdhyAtmika| paMca pratikramaNa mULa (hindI) vastu saMgraha paMca pratikramaNa mULa (sArtha) abhakSya anaMtakAya vicAra (guja.) | jIva vicAra abhakSya anaMtakAya vicAra (hindI) daMDaka - ladhusaMgrahaNI bhASyatrayam samAsa subodhikA karmagrantha bhAga 1lo (1-2) siddhahema rahasyavRtti karmagrantha bhAga rajo (3-4) pahelI copaDI karmagrantha bhAga 3jo (5-6) dharmopadeza tattvajJAna kI tattvArthAdhigama sUtra navatatva prakaraNa paMcasaMgraha bhAga 3 tattvArthAdhigamasUtra bhAga 1 paMca pratikramaNa sUtrArtha tattvArthAdhigamasUtra bhAga 2 (paM. zrI prabhudAsabhAI kRta). (paM. zrI prabhudAsabhAI kRta) - grAhakone sUcanA :) 1. pustako agAuthI nANAM maLyA pachI ke vI.pI.thI mokalI zakAya che. 2. posTeja pekIMga vagere kharca alaga samajavAnuM che. ( prAptisthAna) zrI jaina zreyaskara maMDaLa zrI jaina zreyaskara maMDaLa sTezana roDa, mahesANA (u.gujarAta) || bAbu bilDIMga, pI. naM. 384 001 | taLeTI roDa, pAlItANA (saurASTra) che. phona : (02762) 222927 pIna naM. :- 364270 ** * Page #275 -------------------------------------------------------------------------- Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApanA bALakone zraddhALu, jJAnavAna ane cAritrasaMpanna banAvavA - mahesANA pAThazALAmAM dAkhala karo praveza patra maMgAvI nIcenA saranAme bharI mokalo zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA e The. : sTezana roDa, mahesANA (u.gu.) 384001. bharata prinTarI (kAntilAla DI. zAha) nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-1. phona : 22164798