________________
૫૦
દાન અને શીલ
કરી, ભય બતાવી બળાત્કારે પૈસા કઢાવનારા—એ સર્વ અધમ ને માગે જનારા હાઈ તેમને દાન આપવાથી અધમ ને ઉત્તેજન અપાય છે. એટલે એવા દાનથી પાપ લાગે છે અને તેવું ફળ નરક નિગેાનું પણ આવે છે. માટે એ તેા સર્વથા ત્યાજ્ય છે.
કુપાત્ર—જિન લિંગ ધારી પણ દ્રવ્યલિંગી મુનિ તથા જૈનાભાસી શ્રાવક, બાહ્ય આચારવાળા પણુ અશ્રદ્ધાળુ શ્રાવક એ કુપાત્ર છે. તેમને ગુરુમુદ્ધિથી દાન દેનાર મિથ્યાત્વને ઉત્તેજન આપનાર બને છે. અથવા પાપને અનુમેદન આપનાર અને છે. પરંતુ અનુક ંપાથી તેને દાન આપી શકાય.
સુપાત્રજ્ઞાન અપાત્ર અને કુપાત્રને સમજાવવાથી હવે સુપાત્રની કિંમત સમજાઈ જશે. સુપાત્ર માણુસ તેને મળેલા દાનથી સત્કર્મની વૃદ્ધિ કરે છે એટલે દાતા સત્કર્મના ભાગી થાય છે.
જૈન ધર્મ એ શ્રેષ્ઠ ધર્મ છે, એટલે જૈન ધર્મ પાળનાર માણુસા એટલે જૈનાને આપણે સુપાત્ર ગણી શકીએ. તેમાં પણુ સ્થિતિ અનુસાર ત્રણ ભેદ પાડી શકીએ—
( ૧ ) પંચમહાવ્રતધારી સાધુ સાધ્વી.
( ૨ ) અણુવ્રતધારી શ્રાવક શ્રાવિકા.
( ૩ ) અશ્ર્વતી પણ સદાચારી (સમકિતી) શ્રાવક શ્રાવિકા.
વાંચક જોઈ શકશે કે આચારની દૃષ્ટિએ અથવા આધ્યાત્મિક સ્થિતિ અનુસાર ઉપરના ભાગ પાડેલા છે. અને તે ક્રમાનુસાર સુપાત્રદાન પણુ ઉત્તમ, મધ્યમ અને કનિષ્ઠ એમ ત્રણ પ્રકારનાં છે. એટલે મહાવ્રતધારી સાધુ સાધ્વીને આપેલું સુપાત્રદાન અને ત્રીજે નંબરે અવ્રુતીને આપેલુ સુપાત્રદાન છે.
દાનનું ફળ શું?
અધા દાનામાં નાનદાન, અનુકંપાદાન, અભયદાન, ધર્મદાન અને સુપાત્રદ્રાન એ જ ખરી રીતે શુભ ફળ આપનારાં છે.
