________________
શીળ. પ્રકરણ ૧
૧૯૧
નિશ્ચયનયથી–પિતાના આત્માને તેમજ બીજાને જ્ઞાનાદિકનું દાન કરવું, પાઠન, શ્રવણ અને શ્રાવણ (સંભળાવવું) વગેરે કરવું તે નિશ્ચયથી બારમું વ્રત છે.
આ પ્રમાણે નિશ્ચય અને વ્યવહાર બન્ને ભેદથી યુક્ત બાર વ્રત શ્રાવકોને મોક્ષ આપનારાં થાય છે.
નિશ્ચય વિના એકલા વ્યવહારથી અંગીકાર કરેલા બાર વ્રત સ્વર્ગ સુખને આપનારાં થાય છે પણ મોક્ષને આપનારા થતા નથી. કારણકે વ્યવહારચારિત્ર અને સાધુ શ્રાવકના વ્રત અભવ્ય પ્રાણીઓને પણ પ્રાપ્ત થાય છે તેથી કાંઈ નિર્જરા થતી નથી. તેથી નિશ્ચયનય સહિત જ તે વ્રતોનું પાલન કરવું શ્રેષ્ઠ છે. કહ્યું છે કે –
निच्छयनय मग्गमुखो, ववहारो पुन्नकारणो वुत्तो । पढमो संवर हेउ, आसवहेउ बीओ भणिओ ॥
નિશ્ચયનય મેક્ષમાર્ગ છે અને વ્યવહારનયને પુણ્યનું કારણ કહેલો છે. પહેલો નય સંવરને હેતુ છે અને બીજો નય અસ્ત્રવનો હેતુ છે.
નિશ્ચયનય જ્ઞાનસ્વરૂપ હોવાથી મોક્ષમાર્ગ છે અને વ્યવહારનય પુણ્યને હેતુ હોવાથી તેના વડે શુભ અશુભ કર્મને આસ્રવ થાય છે. અશુભ વ્યવહારથી પાપનો આસ્રવ થાય છે.
પરંતુ વ્યવહાર વિના નિશ્ચયનું જ્ઞાન થતું નથી. આગમમાં કહ્યું છે કે–શ્રીજિનમતને અંગીકાર કરવા ઈચ્છો તો વ્યવહાર અને નિશ્ચય એ બન્ને નયને છોડશે નહિ.
ત્રીજી
સામાયિક પ્રતિમા પહેલી બે પ્રતિમા બરાબર પાળવાની સાથે આ ત્રીજી પ્રતિમામાં શ્રાવક નિયમપૂર્વક સવારે, બપોરે અને સાંજે અથવા સવારે અને સાંજે
