________________
દાન. પ્રકરણ ૩
૨૨૫
કરે છે, ત્યાં પવિત્ર સ્વાત્માનુભવરૂપ જળ ભર્યું છે, ત્યાં રાગદ્વેષરૂપી મેલ કચરો નથી, અને ત્યાં ચંચળરૂપી ભેજ નથી. આવા નિર્મળ સરોવરમાં આ જ્ઞાની છવ આત્મિક ગુણોનું મનન ચિંતવન કરતાં કરતાં જ્યાં ડૂબકી મારે છે ત્યાં “ક્યાં સરોવર છે અને ક્યાં હું છું ” એ વિકલ્પ વિરામ પામે છે એ તો માત્ર અનુપમ આત્મસંવેદનરૂપ નિદ્રામાં બેખબર બની જઈ તે દશાના આનંદને સ્વાદ મેળવે છે.
પાંચમું પરિગ્રહ પરિમાણુ અણુવ્રત
આ જ્ઞાની સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ બીજી વ્રતપ્રતિમાના પાંચમા પરિ. ગ્રહ પરિમાણ અવ્રતની ભાવના કરે છે, એ જાણે છે કે જેટલા જેટલા પદાર્થો પર સ્વામિત્વ બુદ્ધિ રાખવામાં આવે છે, તેટલા જ અંધક વિચારો તે પદાર્થો સંબંધી થયા કરે છે અને ચિત્તમાં વિક્ષેપ ઉત્પન્ન થાય છે. ચિત્તની સ્થિરતા વિના આત્માનુભવનો અભ્યાસ કઠિન છે. આથી પિતાની યોગ્યતા અને ઈચ્છા અનુસાર દશ પ્રકારના પરિગ્રહનું પરિમાણ જન્મભર માટે નકકી કરે છે અને પરિમાણથી બહાર રહેલા પદાર્થોમાં મેહનો બીલકુલ ત્યાગ કરે છે.
વળી તે એવી ભાવના કરે છે કે પરિગ્રહ પરિમાણ કર્યું છે તેને પણ ભવિષ્યમાં ક્રમશઃ ઘટાડતે જઉ. પરિગ્રહ હોવા છતાં તે જળમાં કમળની માફક અલિપ્ત રહે છે. આ વ્રતની દૃઢતા અર્થે એ પાંરા પ્રકારની ભાવના ભાવે છે કે પાંચે ઈન્દ્રિયોને ભેગવવા યોગ્ય પદાર્થોને સંબંધ હોવા છતાં પોતે સમતા ભાવ રાખે. આ જ્ઞાની છવ આ અણુવ્રતના પાંચ પ્રકારના અતિચારથી પણ પોતાની રક્ષા
નોંધ-પ્રસંગવશાત્ પરિગ્રહ સંબધી જાણવા જેવી હકીકત
અહીં આપીએ છીએ.–ન. ગિ. શેઠ. પરિગ્રહ-પર વસ્તુનું ગ્રહણ કરવું તે પરિગ્રહ.
