________________
૨૫૯
દાન. પ્રકરણ ૪ આ સંબંધોને પોતાના માનવા એ માત્ર મેહ છે. તેને વિયોગ થયા પછી જીવને મહાન કષ્ટ થાય છે તે પણ મેહનો જ મહિમા છે.
જ્ઞાની જીવ તો આ પૂલ શરીર અને તેના સગાંસંબંધીઓ ઉપરાંત પોતાની સાથે સંસાર અવસ્થામાં આવેલ એવા તૈજસ તથા કાર્માણ શરીરને પણ પોતાથી ભિન્ન ગણે છે. કારણ કે સ્થળ શરીરની જેમ જ તૈજસ ને કર્મણ વગણએ પણ બનતી રહે છે અને વિણસે છે. વળી એ કર્મોના ઉદયથી આત્મામાં જે રાગાદિક ઔપાધિક ભાવ થાય છે તેને પણ જ્ઞાની છવ પિતાથી ભિન્ન જાણે છે, કારણ તે ભાવે કર્મનિમિત્તે છે અર્થાત્ સાપેક્ષ છે.
આ રીતે હે વત્સ ! જે તું સુખ ઈચ્છતો હા તે પિતાને સદા સર્વથી ભિન્ન, નિરાળો જાણ. તું એક, અખંડ, જ્ઞાનમય, પરમ સુખી, અવિનાશી છે. મુકિતનો અવ્યાબાધ આનંદ ભેગવવા માટે એ જરૂરી છે કે તું સર્વ સંકલ્પવિકલ્પ છોડી દે અને પોતાના નિર્ભય જ્ઞાનભાવથી ગુફામાં પ્રવેશી વિશ્રામ કર; પિતાના શુદ્ધ જ્ઞાનસમુદ્રમાં અવગાહના કર, સ્વાત્માનુભવ કર, ત્યાં જ રમણ કર. એ જ આધ્યાત્મિક સોપાન છે, એ જ અમૃતપાનનું સ્થાન છે અને એ જ આત્માને મોક્ષનગરમાં જવાનો ઉત્કૃષ્ટ માર્ગ છે. ”
“ હે ભવ્ય જીવ ! તું વિચાર કર કે પરાધીનતામાં કદિ સુખ નથી, સ્વાધીનતામાં જ સુખ છે. સંસારી જીવને કર્મબંધરૂપી ભારે પરાધીનતા છે. કર્મ જે કે જડ છે છતાં તે કોઈ વસ્તુ છે અને તેમાં અનંત શકિત રહી છે. વિજળીમાં શકિત છે તેથી અનંતગુણી શકિત કર્મવર્ગણામાં છે.
જીવ અને પુદ્ગળમાં કેટલાક સામાન્ય ગુણ પણ છે કે જેથી પરસ્પર એકબીજાના કાર્યમાં નિમિત્તરૂપ થાય છે. જેમકે, માદક પદાર્થ
