________________
દાન પ્રકરણ ૭
૩૦૩
આ જ્ઞાની ગૃહસ્થના ભાવમાં ધર્માનુરાગ ખૂબ ખૂબ ભરપુર છે. પરમ સંવેગ ભાવ દ્વારા તેમનો આતમા ધર્મારસમાં તરબોળ છે, વીતરાગ ભાવનો પ્રેમી આત્મા વીતરાગ ભાવને જ ઉપાદેય જાણે છે. સંસાર અસારરૂપ છે, ભ્રમ છે, ચિંતાથી પૂર્ણ છે, ઈષ્ટવિયોગ અનિષ્ટ સંયોગરૂપ છે; શરીર અપવિત્ર છે, બાહ્ય દ્રવ્યદ્વારા થતા પોષણને તથા આયુકર્મને આધીન છે, અને એક દિન અકસ્માત નષ્ટ થવા યોગ્ય છે, ઈન્દ્રિયોના ભાગ અતૃપ્તકારી છે એ આદિ નિર્વેદ ગુણના ભાવો સમ્યગ્દષ્ટિ જીવમાં સદાય જાગ્રત રહે છે.
હું ત્રણ લોકનો ધણી, અનંત જ્ઞાની, અનંતદર્શી, અનંત વીર્યવાન, અનંત સુખી હોવા છતાં કર્મબંધના પ્રયોગથી શક્તિહીન બની રહ્યો છું; હું મહા દીન, કાયર અને પુરૂષાર્થી છું; જ્યાં સુધી હું નિજસ્વભાવને પ્રાપ્ત ન કરું ત્યાં સુધી હું પોતાને અતિ નિંદનીય સમજુ છું. ધન્ય છે તે સાધુને જે અંતરંગ કપાય પર વિજય મેળવી અને બાહ્યથી પરિગ્રહનો મોહ છોડી પરમ વૈરાગ્ય ભાવને ભજે છે તથા અનેક ઉપસર્ગ તથા પરિસહને સહી લઈને આત્મધ્યાનમાં જાગૃત રહે છે. આ પ્રમાણે સમકિતી જીવમાં નિંદા અને ગહ ગુણ રહે છે.
સમ્યગ્દષ્ટિના મનમાં ક્ષમાભાવ હોય છે. મુખ ઉપર શાનિત અને શરીરમાં શાંતતા હોય છે. કોઈ વખત જરા ક્રોધ આવી જાય છે તો તે માત્ર બહારનો હોય છે. અને કોઈ જીવને સુમાર્ગ પર લાવવાના નિમિત્તથી હોય છે. આ ઉપશમ ગુણના અસ્તિત્વથી આ જ્ઞાની ગૃહસ્થ બહુ જ અલ્પ સ્થિતિવાળા નવીન કર્મને બંધ કરે છે.
દેવ, ગુરૂ. ધર્મની સાચી ભક્તિ હોય છે; તને જાણતા હોવાથી ગુણવાનને અતિ આદર કરે છે. કોઈ સમ્યક્ત્વહીન પ્રાણ વાજીંત્ર બજાવી જોરથી બોલી ભગવાનની ભકિતને પાઠ બોલતો હોય તો પણ તેની ભકિત કરતાં, આ જ્ઞાનીની શાંત સ્તુતિ અને નમન અનંતગુણ ચઢી જાય છે. ભક્તિ ગુણને અહિં આ અપૂર્વ મહિમા હોય છે.
