________________
દાન. પ્રકરણ ૭
( ૩૧૩
ધન્ય છે એ મુનિને જે સર્વોચ્ચ સાધ્યની સાધના કરવામાં સર્વ પ્રકારનાં દુઃખ સહી લે છે; ક્રોધ, માન જરા પણ કરતા નથી. બીજા તેમને તિરસ્કાર કરે તે પણ પોતાના કોમળ શાંત ભાવમા કંઈપણ વિકાર લાવતા નથી. શરીરને અને કષ્ટ પડે તો પણ લોભ અને માયાને વશ થઈ તેની સેવાની પ્રવૃત્તિ કરતા નથી. આવા નિર્મોહી મુનિ જ વાસ્તવમાં મોક્ષમાર્ગના પથિક છે.
આ ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ આવા મુનિઓના શરીરની શાંત મુદ્રા નીરખતાં નીરખતાં, તેમના અંતરંગ ભાવનાં દર્શન કરવાની ચેષ્ટા કરે છે. જે સમયે તેને લક્ષ આત્મા તરફ ઢળે છે ત્યારે મનમાંથી અનાત્માનું દશ્ય વિલય પામે છે.
પ્રથમ તો વિનય ભાવથી પોતાના આત્માને નાનો અને મુનિના આત્માને મહાન માની ભાવ નમસ્કારની સાથે દ્રવ્ય નમસ્કાર કર્યા હતા, પરંતુ પછી જ્યાં પિતાના આત્માના નિશ્ચય સ્વરૂપ પર દૃષ્ટિ ટેકવે છે ત્યાં પિતાના તથા મુનિ મહારાજના આત્મા વચ્ચે ગુરુ તથા સ્વભાવ અપેક્ષાએ ભેદ રહેતો નથી. વંધવંદક, પૂજ્ય, પૂજક ભાવના સ્થાને પરમ પવિત્ર વીરભાવ ઉદ્દભવે છે અને “હું જ પરમાત્મા છું, સિદ્ધ છું, વિતરાગી છું, સર્વજ્ઞ છું, સર્વદર્શી છું.” એવી ભાવનાથી ભાવિત થઈ એકાગ્ર થાય છે અને આનંદના આસ્વાદ લે છે. આ જ સાચી મુનિભક્તિ છે; મુનિભક્તિ અને આત્મભક્તિમાં કંઈ જ ભેદ નથી, બંને એક જ છે.
આ જ એક ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ સર્વ પ્રકારે નિશ્ચિંત બની એકાંતમાં બેસી સંયમ ધારણ કરવાના ઉજ્જવળ ભાવ કરે છે. તે વિચારે છે કે અનાદિથી ભવ–સમુદ્રમાં ડૂબતા પ્રાણીને માત્ર સંયમરૂપી ની જ પાર કરાવે છે અને મોક્ષનગરમાં પહોંચાડે છે. સંયમ વિના ધ્યાનની દઢતા હોતી નથી, ઉત્તમ ધ્યાન વિના કર્મોની સાંકળ તૂટતી નથી તેથી સંયમ એ જ જીવને પરમ ઉપકારી છે. ૨૦
