________________
દ્વાન. પરિશિષ્ટ ૩
૩૩૭
ચર્મ (ચક્ષુ ) દૃષ્ટિથી પરમાત્માનુ અવલોકન કરતાં સદ્ભાવના જાગ્રત થતી નથી, પણ ચક્ષુદશનથી અવલે કન કરી આંતરદૃષ્ટિમાં ઊમેરોમમાં પરમાત્મ તત્ત્વ વ્યાપી રહે, ત્યારે સાચી ભાવના ઉત્પન્ન થાય છે. આ વિશ્વમાં અનંત પદાર્થા મનને માહિત કરે, અને વૃત્તિઓને
ચલિત બનાવે તેવા છે. તેમાં વિશેષતાએ કુટુબ, ધન, સ્ત્રી અને દેહએ ચાર પદાર્થા ઉત્કૃષ્ટપણે મનને મેહિત કરનાર છે. તે ચાર પદાર્થોને મેળવવામાં, સાચવવામાં તથા ભગવવામાં જેટલી આપણુતા અને પ્રીતિ છે, તેનાં કરતાં અનતગુણી પ્રીતિ એકાગ્રતા અને આકર્ષિતા, પરમાત્મ તત્ત્વ તરફ ઉદ્ભવે, ત્યારેજ સાચી ભાવના અને આત્મસિદ્ધિ
પ્રાપ્ત થાય છે.
પ્રભુ દર્શન વખતે પણ સુંદર સ્ત્રી આદિ માહક પદાર્થા તરફ્ વૃત્તિ આકર્ષાય તા તે પ્રભુનના ઉપાસક નથી, પણ વિષયપેાષક વાસનાને ઉપાસક છે એમ સ્પષ્ટ ભાસે છે.
અધ્યાત્મનિષ્ટ દેવચંદ્રજી મહારાજ કહે છે કે
“ પ્રીતિ અનાદિની પરંથકી, જે તારે હા તે જોડે એહુ કે”
3
અનાદિકાળની મેાહજનિત પ્રીતિ, માયિક પદાર્થો પ્રત્યેની જે તેડે લય કરે, તે જ પરમાત્મા તરફ પ્રીતિને જોડી શકે.
લસણની ગંધવાળા પાત્રમાં તે દુધને લય થયા વિના કરતુરીની સુમધ પણ દુર્ગં ધતાને આધીન થઈ ખરાબ થાય છે. તેમ જે અંતરમાં કષાય વિષયાદિ દુષ્ટ દુર્ગુણેની દુધ ભરી છે, તે દેષનિત દુર્ગંધને અંતરમાં લય થયા વિના તેના દૂધમાં પરમાત્મભક્તિ સદ્ભાષ તથા સદ્ભાવના ઉત્પન્ન થઈ શકતાં નથી.
સ્ત્રી, ધન, કુટુંબાદિક માયિક પદાર્થોમાં આસક્તિમય જીવન વ્યતીત કરનાર મેાહક જીવાત્માને પ્રભુદર્શન તથા સદ્ગુરુના એધની મહાન અપૂર્વ તા જણાતી જ નથી.
