________________
૩૩૨
- દાન અને શીળ
મોક્ષનું કારણ નહિ જ બનનાર દાનાદિ ક્રિયાઓથીય અમુક પ્રકારનું પુણ્ય બંધાય એ અશક્ય નથી, પણ એ પુણ્ય પાપાનુબંધી હોય. એવા પુણ્યના યોગે જે સામગ્રી મળે, તેમાં આત્મા એવો મુંઝાય કે પછી કેટલો કાળ એ સંસારમાં રવડે. એ કહેવાય નહિ. આવી જાતિના પુણ્યને આપનારી ક્રિયાઓને પણ કહેવાય તો સંસારનું જ કારણ.
મેક્ષની સાધનાને માટે ધ્યાન જેમ જરૂરી છે, તેમ સંસારની સાધનાને માટે પણ ધ્યાન જરૂરી છે. પણ બેય ધ્યાન જુદાં. મોક્ષ માટેના જરૂરી ધ્યાનને લાવવાને માટે શ્રી પદના સ્વરૂપનું ચિન્તન કરાય તો એ મોટામાં મોટું આલઅન છે. અત્યારે તે સંસારનું ધ્યાન એવું વળગ્યું છે કે ધર્મક્રિયાઓ કરતી વેળાએ પણ ધ્યાન સંસારનું ચાલતું હોય છે. જેમની આવી દશા ન હોય તે મહા ભાગ્યવાન. પણ બીજાઓએ તે ચેતવું જોઈએ.
સ્થિતિ તે એ પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ કે સંસારની ક્રિયા કરતાં પણ મેક્ષનું ધ્યાન ચાલુ રહે. એ માટે, ઉત્તમ ક્રિયાઓ દ્વારા મનને ક્રમે ક્રમે વશીભૂત બનાવવું જોઈએ.
તા. ૧૪-૧૦-૫૬ના જૈન પ્રવચનમાંથી સાભાર ઉત.
