________________
૩૦૮
દાન અને શીળા
સ્વાનુભૂતિરૂપ પરમ એકાગ્રતાની નિદ્રામાં એટલો મગ્ન બની જાય છે કે તેમને બીજી કોઈ વસ્તુને લક્ષ થતો નથી; એમ માનવું યોગ્ય છે કે તેઓ સુખસમુદ્રમાં જ ડૂબી જાય છે અને સમ્યક્ત્વના ફળને આસ્વાદ લે છે.
એક અવિરત જ્ઞાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ કેટલાક ધર્મપ્રેમી મિત્રોની સાથે કોઈ એક બાગમાં ફરે છે. એક જગ્યાએ જીવ છે ને કોઈ એક ભ્રમર એક કમળની અંદર અતિ રાગથી બેસીને તેની સુગંધમાં મગ્ન, તલ્લીન દેખાય છે; જ્ઞાની ભ્રમરને જોઈ કહે છે કે, મિત્રો, જુઓ, આ ચાર ઈન્દ્રિય જીવ છે. જો કે તેને મન નથી તો પણ તેનો આત્મા કપાયભાવોથી જકડાયેલ છે અને ચારેય ઈન્દ્રિયોના વિષયોની તૃષ્ણામાં ઉન્મત્ત છે. અત્યારે તેને ધ્રાણેન્દ્રિયના વિષયની પ્રબલતા વર્તે છે. તેને અનંતાનુબંધી લોભ કષાયનો તીવ્ર ઉદય છે અને કૃષ્ણ લેસ્યા સંબંધી ગાઢ પરિણામ છે.
ડી જ વારમાં સૂર્યને અસ્ત થશે અને કમળ બીડાઈ જશે. પરંતુ ભ્રમર તીવ્ર રાગની પ્રબળતાથી કમળની અંદર પૂરાઈ જશે. પરિણામ એ આવશે કે રાતમાં જ તે મરણશરણું થઈ જશે. વાસ્તવમાં સંસારી જીવ શરીરના મોહમાં એટલે તમય થઈ જાય છે કે તેને આત્માનું ભાન બિલકુલ રહેતું નથી, અસણી જીવને કદિ પણ ભેદવિજ્ઞાન થતું નથી. કારણ તર્ક કરવાની શકિત આપતું મન તેને હેતુ નથી. ગાઢ મોહરૂપી મદિરાના પાનથી અસંજ્ઞી જીવ જે શરીર મેળવે છે અને તે શરીરમાં જેટલી ઇન્દ્રિયો હોય છે તેના જ વિષયોની દાહમાં તે જન્મભર બળ્યા કરે છે અને એકમાંથી બીજી ગતિમાં ભ્રમણ કર્યા કરે છે.
આગળ ચાલતાં જુએ છે તો એક પક્ષી અનાજના દાણા લાવી લાવીને એક નાના બચ્ચાના મુખમાં દે છે. તત્ત્વજ્ઞાની કહે છે, ભાઈ !
