________________
દાન. પ્રકરણ ૭
૨૯૫
તે જે અપૂર્વ આનંદ ભોગવે છે, તેનું કથન શબ્દ કહી શકતું નથી. ધન્ય છે તે સમ્યગ્દષ્ટિ જીવને જે સમ્યજ્ઞાન અને સ્વરૂપાચરણ ચારિત્રના તરંગોમાં મસ્ત બની જીવન્મુક્ત જેવો થઈ રહ્યો છે.
ઉપશમ સમ્યગ્દર્શનના મનોહર રંગમાં મસ્ત એક વાર આત્મા પરમાનંદનો અનુભવ કરી રહ્યો છે. પહેલાં તેની દૃષ્ટિ કોઈ એક વિષયના સુખ તરફ હતી, હવે તેની દષ્ટિ કોઈ બીજા જ સ્વાદમાં પ્રવૃત્ત થઈ છે. જ્યાં પહેલાં ઈન્દ્રિય વિષય-વિકાર હતા, ત્યાં હવે શાંત રસના પાનને અનુભવે છે. પ્રથમ તેનો સર્વ પુરૂષાર્થ પુગળની સેવા અર્થે હતા, હવે તે પુરૂષાર્થ આત્મા અર્થે સમર્પિત છે. પહેલાં સંકલ્પ વિકલ્પરૂપ બાગ સુંદર લાગતો હતો, હવે આત્માનું મનોહર ઉપવન તેનું ક્રીડાગ્રહ બન્યું છે. પહેલાં કપાય મળ મટાડવા માટે ઉપેક્ષા હતી, હવે વીતરાંગતા જ ઈષ્ટ લાગે છે. પહેલાં ક્ષણિક ખંડ ખંડ જ્ઞાન તરફ લક્ષ હતું, હવે અખંડ એકાકાર જ્ઞાનગુણની રૂચિ છે, જે જ્ઞાનમાં ભેદ નથી. ખંડ નથી, ક્રમવર્તીપણું નથી. પહેલાં એકાંત નાની હઠ ચિત્તને હઠધર્મી બનાવતું હતું, હવે અનેકાંત દૃષ્ટિથી તેનું ચિત્ત માધ્યસ્થભાવમાં આરુઢ થયું છે.
પહેલાં સ્ત્રી પુત્રાદિક પિતાના લાગતા હતા. હવે તે શરીરના સાથી જણાય છે. પહેલાં તે મનોહર સુંવાળી ગાદી તથા કોમળ વસ્ત્રોથી અલંકૃત શોધ્યામાં પડી આરામ કરવામાં સુખ માનતો હતો, હવે તે આત્માની શુદ્ધ પરિણતિરૂપ શયામાં જ આનંદ માને છે. પહેલાં સુવાસિત ફલોની સુગંધ માટે આદર હતા, હવે આત્મવનના ગુણ–પુષ્પના મનનથી મહેકી ઉઠતી વસ્તુ સ્વરૂપતારૂપી સૌરભમાં આસક્ત થયો છે. પહેલાં ધનાદિકની વૃધિથી પિતાની વૃદ્ધિ સમજતો હતો. હવે વૈરાગ્ય, આત્મિક જ્ઞાન અને આનંદની વૃદ્ધિ પિતાનું ધન સમજે છે.
પહેલાં અનેક નગરોની શોભા જોવામાં પિતાના જન્મનું સફળપણું
