________________
કાના પ્રકરણ ૪
દેષરૂપ સમજે છે, રાગદ્વેષ જાણે છે અને એ રેગથી મુક્ત થવા ચાહે છે. સમ્યક્ષદર્શીના અંતરંગ ભાવમાં પોતાના આત્માનું યથાર્થ દ્વાન હોય છે કે આ આત્મા સર્વ જ્ઞાનાવરણાદિ દ્રવ્યકર્મ શરીરાદિ કર્મ અને રાગદ્વેષાદિ ભાવકર્મથી સર્વથા ભિન્ન છે અને એ માત્ર એક; શુક ચિંતિંડ છે, શરીર પ્રમાણ આકારધારી છે, પરમ વીતરાગી છે, પરમસુખી છે.
જ્યારે આત્મા જ્ઞાતા અને અય એમ બંને રૂપે હોય છે ત્યારે પાંચ અજીવ પદાર્થ માત્ર ય રૂપ બને છે. આત્માની સત્તાથી જ અન્ય પદાર્થોની સત્તાને બોધ થાય છે, જેમ હંસને પાણી અને દૂ ભિન્ન ભાસે છે, ઝવેરી સાચા હીરા અને ખોટા પિખરાજને ટા પાડી શકે છે, કુશળ સુવર્ણકાર સોનાચાંદીના મિશ્ર પિડમાં સોનું અને ચાંદીને અલગ અલગ જોઈ શકે છે, પ્રવીણ વૈદ્યને ઔષધોથી મિશ્રિત ગોળીમાં પૃથફ પૃથફ દવાઓ પ્રગટ દેખાય છે, તેમ સમક્તિી મહાત્માને અચ્છ પદાર્થોની મધ્યમાં છુપાયેલા આત્માને સર્વ પર પદાર્થોથી ભિન્ન કરી, તેનું એકરૂપ, શુદ્ધ સ્વરૂપ છે, એવું યથા શ્રદ્ધાન હેય છે.'
સમ્યગ્દર્શી છવને કલ્લોલ કરવાનું ક્રીડાવન નિજ આત્મિક ઉપવન છે, તેનું ઘર નિજ આત્માનું જ સ્થાન છે. તેનું ભોજન સ્વાત્માનુભૂતિથી ઉત્પન્ન થયેલું અપૂર્વ સુખામૃત છે. તેનો વિશ્રામ પોતાના સ્વભાવરૂપી શીતળ શૈયામાં છે, તેનું કાર્ય અનંત પ્રકારની પર વસ્તુથી આત્મસ્વરૂપની રક્ષા કરવી તથા ક્રમશઃ આત્મવીર્યની વૃદ્ધિ કરી સ્વરૂપ શ્રદ્ધાનમાં અચળપણે રહેવું એ છે. દર્શન મેહરૂપી અગ્નિ તેને દગ્ધ કરવા શકિતમાન થતો નથી. :
- હે ભવ્ય! તું આ સ ત્વરૂપી અતિ મૂલ્યવાન રનનો લાભ મેળવવા યત્ન કર. તેને સરળ ઉપાય એ છે કે નિત્ય ક્તિ થોડો સમય માટે એકાંત સેવી. ભેદ વિજ્ઞાનનું મનન કર. તું એમ ચિંતવ કે હું સર્વથા ભિન્ન છું, સર્વ માશથી ભિન્ન છે. જે ભિન્ન છે તે સદાય
