________________
ન. પ્રકરણ ૩
૨૩૯
ત્રિકાળ સામાયિક કરવા ઉપરાંત બાકીના સમયમાં સ્થિરતાથી શાસ્ત્રાભ્યાસ કરે છે. ધર્મબુદ્ધિજીવો સાથે ધર્મચર્ચા કરે છે, શ્રી જિનેન્દ્ર ભગવાનની સ્તુતિ વંદના આદિ કરે છે. પ્રમાદ તથા આલયને તો બિલકુલ વશ થતા નથી. આધ્યાત્મિક શાસ્ત્રોને સ્વાધ્યાય કરતાં કરતાં તે જ્ઞાની વિચારમાં પડી જાય છે કે “અહો ! આ સંસાર અસાર છે, શરીર અપવિત્ર છે, ઈન્દ્રિયોગ પરાધીન, ક્ષણભંગુર અને અતિકારી છે.” આમ વિચારી નિશ્ચય કરી સત્ ચિત્ આનંદમય એવા પિતાના આત્માની ગુણવલીમાં ઉપયોગ લગાવી તેમાં જ રમણ કરવા ઉધમ કરે છે.
૫
સચિત્ત ત્યાગ પ્રતિમા
સમ્યફદષ્ટિ શ્રાવકની આ પાંચમી ડિમા છે. ઈન્દ્રિયોના વિષયોને જીતવાને ઉદ્યમી આ શ્રાવક પોતાની ઈચ્છાઓ ઘટાડે છે અને એવો નિશ્ચય કરે છે કે શાસ્ત્રાનુસાર સચિત્ત અર્થાતુ જીવસહિત પદાર્થોનું ભક્ષણ નહિ કરું, માત્ર તે જ પદાર્થો ખાવાના ઉપયોગમાં લઈશ કે જેમાં એકેન્દ્રિય જીવ પણ ન હેય.
આ શ્રેણીમાં હજુ આરંભને ત્યાગ નથી; પિતાની આજીવિકા અર્થે કૃષિ વાણિજય આદિ તથા પાણી ભરવું, કપડાં ધોવાં, રસોઈ બનાવવી એ આદિ ગૃહાર કરે છે. અહિ તેને માત્ર સચિત્ત આહાર કરવાનો ત્યાગ છે. તેના પરિણામોમાંથી સ્વચ્છેદ તથા નિર્ગત પ્રવૃત્તિ નીકળી જવાથી હવે આ જ્ઞાની કાચું પાણી ન લેતાં માત્ર પ્રાણુક પાણું પીએ છે, તથા સચિત્ત પદાર્થો અચેત થયા પછી જ ખાય છે. કોઈ સચેત એકેન્દ્રિય વનસ્પતિ આદિ સુકવવાથી, ગરમ કરવાથી, નિમક આદિ મેળવવાથી અચેત વા પ્રાણુક થઈ જાય છે. તેવી વનસ્પતિને જ આહારે કરે છે.
