________________
૨૫૪
દાન અને શીળ
છે. આથી તારા ક્ષણિક હર્ષ વિષાદના કારણરૂપ એવા પર્યાય સ્વરૂપ જગતથી મોહ છોડ, સાતાકારી સંબંધોમાં રાગ ન કર, અસાતાકારી સંબંધોમાં દ્વેષ ન કર. તારી દૃષ્ટિ ફેરવી નાખ; પર્યાય દષ્ટિ પ્રતિ લક્ષ ન આપતાં દ્રવ્ય દૃષ્ટિથી. જે. દ્રવ્ય દૃષ્ટિથી જોતાં દ્રવ્ય-વસ્તુનું અસલ સ્વરૂપ દેખાય છે અને તેમાં ઉપજતી તથા વિણસતી બધી પર્યાય ગૌણ થઈ જાય છે.
જો તું લોક નરફ નજર કરીશ તો તેમાં જીવ, પુદગળ, ધર્મ, અધર્મ, આકાશ અને કાળ એ છ દ્રવ્યોની સત્તા જોઈ શકીશ. મૂળ દિવ્યરૂપથી જોતાં એ છ દ્રવ્યો પોતાના નિજ સ્વભાવમાં પ્રગટપણે રહે છે. ત્યારે જીવમાં નથી દેખાતી નર નારકાદિ પર્યાયો અને પુદગળમાં, સ્કંધનાં વિવિધ નાનાં મોટાં દો. ધર્માદિ ચાર દ્રવ્ય તો સદા નિર્વિકારી છે. (જીવ અને પુદગળ નિમિત્ત નૈમિત્તિક સંબંધને આધીન હોઈ વિકારી ભાવમાં પરિણમે છે.)
દ્રવ્ય દૃષ્ટિમાં, ન કોઈ બંધુ છે. ન કોઈ મિત્ર, ન કોઈ શત્રુ, ન કોઈ મોટો, ને કોઈ નાનો. સર્વ જીવ સમાન આકારવાન, અસંખ્ય પ્રદેશ, શુદ્ધ, પૂર્ણ ચૈતન્યમય, પરમ વીતરાગી, પરમાનંદી, પરમ કૃત્યકૃત્ય, અનંત વીર્યવાન, પરમ નિર્વિકાર, તથા અખંડ એકરૂપ રત્નત્રયમય એવા દેખાશે. તે હવે તું કોના પ્રત્યે રાગ કરશે અથવા ટૅપ કરશે? તેથી સમતાભાવ ધારણ કરી પિતાને શુદ્ધ સ્વરૂપી શ્રદ્ધી, સર્વ તરફથી વૃત્તિ સંકેલી લઈ પિતામાં જ ઉપયોગનું સ્થાપન કર. એ જ આનંદનું બીજ છે.
શ્રી ગુરૂ તત્ત્વચિધારી શિષ્યને ઉપદેશ છે –
“હે ભવ્ય જીવ! આ જગતનું ચરિત્ર પર્યાયાર્થિકનયથી ચાલે છે. પર્યાય સૂમ કે પૂલ, પણ નિશ્ચયે ક્ષણભંગુર છે. તેનું પલટાવું કાળદ્રવ્યના નિમિત્તથી થાય છે. કાળ દ્રવ્ય દરેક પ્રદેશ પર વિરાજમાન છે. આથી લોકના સર્વ પદાર્થો સમયે સમયે પરિવર્તન કર્યા કરે છે. દ્રવ્ય
