________________
૨૩૮
દાન અને શીળ
આનંદામૃતનો સ્વાદ અપૂર્વ છે. આ સ્વાદનો ભોક્તા સાચી સામાયિકને સ્વામી છે. આવી સામાયિકના બળથી અથવા સમભાવના પ્રભાવથી પૂર્વબદ્ધ ઘણાં કર્મોની સ્થિતિ ઘટી જાય છે, પાપકર્મને અનુભાગ શમે છે તથા પુણ્ય કર્મને અનુભાગ વધી જાય છે.
ચેથી પૌષધપવાસ પ્રતિમા
ક્ષાયિક સમષ્ટિ શ્રાવક ૧૧ પ્રતિમાઓમાંથી પહેલી ત્રણ પ્રતિમાઓના વ્રતનો અભ્યાસ કરીને હવે ચોથી પૌષધોપવાસ નામની પ્રતિમામાં પ્રવેશ કરે છે.
તે મનમાં દઢ સંકલ્પ કરે છે કે એક માસમાં બે અષ્ટમી તથા બે પાખી એ ચારે પર્વમાં હું પૌષધોપવાસ કરીશ. ઉપવાસ એક તપ છે, અને શકિત અનુસાર તે કરવા યોગ્ય છે. આ ઉપવાસતપ ભાવ હર્ષયુક્ત તથા સંકલેશ પરિણામ રહિત હોય છે, શ્રાવકાચારમાં આ તપને ઉત્કૃષ્ટ, મધ્યમ તથા જધન્ય એચ ત્રણ પ્રકારે કહેલ છે.
જ્યારે અષ્ટમીના દિવસે ઉપવાસ કરવાને હેય ત્યારે તે કયારેક સપ્તમીના બે પ્રહર બાદ. ક્યારેક સપ્તમીના સંધ્યાકાળથી અને ક્યારેક અષ્ટમીના પ્રાતઃકાળથી સર્વ ગુહારંભ ત્યાગ કરે છે, જેટલા સમય સુધી પૌષધ કરે છે, તેટલા સમય માટે પિતાનું રાજ્યપાટ, વ્યાપારવણજ, કૃષિ આદિ સર્વ આરંભ કોઈ બીજાને સોંપી પોતે નિશ્ચિત થાય છે.
આ પૌષધોપવાસી સર્વ તરફથી એટલે સુધી નિશ્ચિત થઈ જાય છે કે શરીરની પણ ચિંતા, વિકલ્પ આદિ છેડી, માત્ર પોતાના આત્મારામમાં રમણ કરવાને દૃઢ નિશ્ચય કરી તેમાં જ વીર્યને જોડે છે.
