________________
૨૨૪
દાન અને શીળ
ત્રીજું અચૌર્ય અણુવ્રત આ જ્ઞાની સમ્યગ્દષ્ટિ છવ શ્રાવકની બીજી પ્રતિમાના વતની ભાવના કરે છે અને ત્રીજુ અચૌર્ય વ્રતનું પાલન કરે છે. એ સમજે છે કે ભાવના રક્ષકનું કાર્ય કરે છે. આ વ્રતની પાંચ ભાવનાઓ ધ્યાનમાં રાખી તે અચૌર્યવ્રતની રક્ષા કરે છે; તથા અવ્રતની શુદ્ધિ અર્થે જે દેષ અતિચાર થાય તેનાથી પણ બચવા પુરૂષાર્થ કરે છે.
વળી આ વ્રતને વિકલ્પ કરે એને પણ તે બંધનું કારણ જાણે છે. શુદ્ધ આત્માના અનુભવને જ કાર્યકારી અને સાચું અચૌર્યવ્રત સમજે છે કારણકે ત્યાં પરપદાર્થના ગ્રહણના ભાવને અભાવ હોય છે.
ચોથું બ્રહ્મચર્ય અણુવ્રત પાંચમા ગુણસ્થાનની બીજી વ્રત પ્રતિમાનું આ ચોથું વ્રત છે. તેની ભાવના આ સમકિતી જ્ઞાની છવ કરે છે. ચોથું વ્રત સ્વસ્ત્રી સંતોષ અને પરસ્ત્રી ત્યાગનું છે. આ જ્ઞાનીને વિશ્વાસ છે કે આત્માનુભવ એ જ બ્રહ્મચર્ય છે, તથા વીર્ય રક્ષા તથા કામભાવના ત્યાગરૂપ બાહ્ય બ્રહ્મચર્ય તેનું સહકારી કારણ છે એમ સમજીને આ વ્રતનું પાલન કરે છે અને સંભવિત દેથી બચવાની ભાવના સેવે છે.
આ ગૃહસ્થ બ્રહ્મચર્ય અણુવ્રતનું પાલન કરે છે અને સાથોસાથ પૂર્ણ મહાવ્રત પાળી લાભ લેવા માટે ઉત્સુક બને છે. જેમાં તેનું વ્યવહાર બ્રહ્મચર્યનું પાલન એક દેશ છે, તેમ તેનું અંતરંગ બ્રહ્મચર્ય પણ એક દેશ છે. સાધુવતુ અનુપમ આત્માનુભવરૂપ રસાયન ઉત્પન્ન કરવામાં તે અધિક રામય લગાવી શકતું નથી તે પણ સવારે અને સાંજે તે અમૃતનું પાન અવશ્ય કરે છે.
બ્રહ્મચર્ય વ્રતની ભાવના ભાવતાં એ સર્વ ઝંઝટથી નિવૃત્ત થાય છે. કુશળ અને શીળના વિચારોરૂપી તરંગોને ઉલ્લંઘી જઈ તે એક મહાન, નિર્મળ સ્ફટિક રત્નસમ પવિત્ર અધ્યાત્મિક સરોવરમાં પ્રવેશ
